Doświadczenia z wodą

1. Badanie i opisywanie właściwości fizycznych wody, poszukiwanie przez dzieci odpowiedzi na pytanie: Jaka jest woda? (na podstawie przeprowadzonych doświadczeń).

2. doświadczenie
Dzieci badają wodę wszystkimi zmysłami.

3. doświadczenie
Do pojemników o różnych kształtach wlewamy wodę.

4. doświadczenie
Do słoików wsypujemy po jednej łyżeczce: soli, cukru, mąki, pieprzu, piasku.

5. doświadczenie
Mamy wodę, lód i czajnik z gotującą wodą.

6. doświadczenie
Co tonie, co pływa i jak się nazywa?
Dzieci umieszczają na powierzchni wody różne przedmioty, obserwują, co tonie, a co pływa i dlaczego.

II Poznajemy gazowy stan skupienia wody - para wodna

1. doświadczenie
Zagotować wodę w czajniku bezprzewodowym. Dzieci obserwują istnienie wolnej przestrzeni między dziubkiem czajnika a unoszącą się chmurką. Wyjaśniamy, że w tym wolnym odcinku jest para wodna - gaz niewidoczny dla oczu, biała chmura to kropelki wody w płynie.
Dzieci przykładają lusterka do chmurki. Stwierdzają, że lusterko jest mokre.

2. doświadczenie
Nalać wodę do dwóch szklanek, jedną postawić na parapecie, drugą w chłodnym miejscu.

3. doświadczenie
Nalej wody na płaski talerz i do butelki, postaw na parapecie.

III Poznajemy stały stan skupienia wody - lód

Jaki jest lód? - burza mózgów
Dzieci badając go, podają jego cechy.

1. Doświadczenia z lodem - I doświadczenie
Są dwie szklanki z zaznaczonym poziomem. Do jednej wsypujemy kostki lodu (do zaznaczonego poziomu), do drugiej wlewamy wodę. Co się stanie z lodem, gdy go ogrzejemy? W której szklance będzie więcej wody?

2.doświadczenie
Jeżeli kawałek lodu wrzucimy do zimnej wody, to czy lód:
- opadnie na dno?
- będzie pływał po powierzchni wody?
- rozpadnie się na kilka kawałków?

3. doświadczenie
W jednym pojemniku umieszczamy kostkę lodu, a w drugim trzy kostki lodu. W którym pojemniku szybciej rozpuści się lód?

* oglądanie wody wlanej do przeźroczystego naczynia; chętne dzieci próbują trochę

wody

wniosek

woda jest przeźroczysta, nie ma smaku ani zapachu

problem

Kiedy woda ma smak albo zapach?

Dzieci udzielają odpowiedzi w oparciu o własne spostrzeżenia lub wiadomości.

Niektóre zanieczyszczenia można łatwo usunąć, np. przelewając wodę przez watę

lub papierowy ręcznik, inne wymagają skomplikowanych oczyszczalni i filtrów.

* wlewanie wody do naczyń o różnych kształtach

wniosek

woda nie ma określonego kształtu, lecz przybiera kształt naczynia, w którym się

znajduje; kapiąca woda ma kształt kropli

* badanie rozpuszczalności w wodzie różnych substancji

wniosek

w wodzie rozpuszcza się sól, cukier, a nie rozpuszcza się mąka i oliwa

problem

Jakie to zjawisko ma znaczenie dla środowiska przyrodniczego?

Chodzi tu o zanieczyszczanie wód przez człowieka, np. przez katastrofy statków

przewożących ropę naftową.

* poznawanie różnych stanów skupienia wody

wniosek

woda może mieć postać płynną, może być parą albo lodem

problem

Która z tych postaci wody może być gorąca?

* sztuczka z nitką i zapałką - zawiązujemy pętelkę na nitce i kładziemy na powierzchni

wody na spodeczku; nitka pływa bezładnie; koniec zapałki moczymy w płynie do naczyń

i wkładamy w środek pętelki - nitka natychmiast uformuje się w ładne koło;

efekt jest bardzo szybki i krótkotrwały, dlatego trzeba pilnie i w skupieniu obserwować

* odrzutowe zapałki - końcówkę zapałki rozdzielamy nożykiem na pół i zanurzamy w płynie do naczyń; położona na powierzchni wody wystartuje dosyć szybko do przodu

* pływające jajka - napełniamy wodą 3 naczynia: jedną zostawiamy czystą, do drugiej sypiemy 2 łyżki soli kuchennej aż do rozpuszczenia, a do trzeciej połowę wody solonej

a połowę czystej wlewanej bardzo powoli zakraplaczem; teraz wkładamy surowe jajka;

w pierwszym naczyniu jajko zatonie, w drugim będzie pływać po powierzchni, a w

trzecim zatrzyma się na granicy 2 cieczy czyli w połowie naczynia

* lodowa wędka - robimy wędkę z kredki i kawałka nitki; do szklanki z wodą wrzucamy

kostkę lodu; opuszczamy nitkę na lód i posypujemy solą; nitka natychmiast przymarznie do lodu i pozwoli go wyciągnąć jak złotą rybkę.

1. H.J.Press -,, Przez zabawę do nauki''

2. Praca zbiorowa pod redakcją T. Gałczyńskiej -,, Ten piękny, tajemniczy świat.

Edukacja ekologiczna w przedszkolu''.

3. E. J. Frątczakowie -,, Kącik przyrody w wychowaniu przedszkolnym''.

4. Materiały pomocnicze dla nauczycieli przedszkoli -,, Edukacja przyrodnicza

w przedszkolu''

5. R. Fojewska, I. Zarzycka -,, Spróbujmy inaczej. Metody aktywizujące w wychowaniu

przedszkolnym''.

Woda - ciecz

Do kilku naczyń ze szkła wlewamy różne płyny np. mleko, wodę, sok. Porównujemy
z ciałami stałymi np. drewnem, kamieniem. Przelewamy płyny do innych naczyń (szerszych lub węższych). Przekładamy również do podobnych naczyń ciała stałe. Wniosek: płyn można przelewać, przybiera on kształt naczynia, w którym się znajduje. Ciało stałe zachowuje swój pierwotny kształt.

Woda

Do jednakowych przezroczystych naczyń dzieci wlewają wodę, mleko, sok,
np. marchewkowy, wodę zabarwioną atramentem. Za naczyniami umieszczamy rysunek. Dzieci oglądają obrazek przez naczynie. Dochodzą do wniosku, że przedmioty znajdujące się za naczyniem z wodą są widoczne, natomiast za naczyniem z mlekiem i sokiem nie są widoczne. Wniosek: woda jest przezroczysta. To samo doświadczenie można powtórzyć wrzucając do naczyń guzik czy kamień. Drugi wniosek, jaki dzieci wyciągną to, że obrazek oglądany przez czystą wodę nie zmienia się, a przez zabarwioną, przyjmuje kolor cieczy
( niebieski), a zatem woda jest bezbarwna. Następnie do kilku naczyń przezroczystych dzieci wlewają wodę zdatną do picia. Próbują jej smak. Następnie wsypują do naczyń - do pierwszego sól, do drugiego cukier, do trzeciego mąkę, do czwartego fasolę. Mieszają
i obserwują, co dzieje się w poszczególnych naczyniach. Zauważają, że sól i cukier znikają, czyli rozpuszczają się, mąka nie rozpuszcza się tylko powoli osadza się na dnie naczynia, fasola również nie rozpuszcza się, ale szybko opada na dno. Próbują smak wody z każdego naczynia.

Parowanie wody

Dzieci umieszczają taką samą, małą ilość wody na trzech spodkach i rozmieszczają
w różnych częściach sali - różna odległość od kaloryferów. Na następny dzień sprawdzają ilość wody. Wniosek: im bliżej źródła ciepła tym szybciej woda ubywa - wyparowuje.

Filtrowanie wody

Z plastikowych butelek robimy lejki przecinając je w połowie. Do odwróconej części z szyjka jednej butelki wkładamy flanelę, watę, ligninę, węgiel drzewny, żwirek, piasek. Do drugiego lejka wkładamy tylko flanelę i watę. W dwóch pojemnikach dzieci przygotowują wodę, do której wsypano po 2 łyżeczki ziemi. Wniosek: wodę można oczyścić - im więcej warstw filtrujących, tym lepszej jakości wodę otrzymamy.

Otrzymywanie soli ze słonej wody - z roztworu
Wodę z rozpuszczoną solą dzieci rozlewają (w małych ilościach) do trzech naczyń. Pierwsze naczynie umieszczają w okolicy źródła ciepła (kaloryfer, słoneczny parapet), drugie naczynie podgrzewamy przy zachowaniu wszelkiej ostrożności, wodę z trzeciego naczynia filtrujemy przez bibułę. W ten sposób w pierwszym naczyniu pojawią się kryształki soli - po kilku dnach, w drugim pojawi się biały słony proszek, a z trzeciego pojemnika nie uzyskamy soli
i woda pozostanie słona. Wniosek: sól ze słonej wody możemy uzyskać przez odparowanie. Jeśli chcemy uzyskać duże kryształki soli lub cukru z roztworu, to umieszczamy
w naczyniu sznurek lub nitkę zawieszoną na patyku. Stawiamy w kąciku przyrody, a po kilku dnach zaczną pojawiać się kryształki, które z kolei można oglądać pod lupa lub mikroskopem.

Woda - lód

Dzieci rozlewają wodę do płaskich naczyń. W jednym pojemniku pozostawiają wodę czysta, w innych barwią według upodobań. Pojemniki wkładamy do zamrażalnika lub wystawiamy za okno przy odpowiednio niskiej temperaturze. Otrzymujemy „szybki” lodu. Dzieci sprawdzają, jaki jest lód (zimny, śliski, przezroczysty, topi się w rękach).

Lód - woda

Dzieci napełniają naczynie prawie do pełna i wystawiają do zamrożenia. Po wyjęciu zauważają, że lód „wybrzuszył” się. Wniosek: lodu jest więcej niż było wody - woda zamarznięta zwiększyła swoją objętość. Następnie dzieci kruszą lód i wrzucają do pojemników z woda. Zauważają, że lód pływa po wodzie. Wniosek: lód jest lżejszy od wody.

Śnieg - woda

Dzieci przynoszą śnieg z podwórka. Wkładają do naczynia i umieszczają blisko źródła ciepła. Obserwują jak śnieg się topi i jego resztki unoszą się na wodzie. Wniosek: śnieg jest lżejszy od wody. Uzyskaną wodę obserwujemy pod lupą, a następnie filtrujemy. Zwracamy uwagę na osad pozostały na wierzchniej warstwie wkładu filtrującego.


LITERATURA
1. Daszewska W., Malinowska A. Zajęcia przyrodnicze w przedszkolu .Nasza Księgarnia,
W - wa 1951.
2. Frątczakowie E. i J. Edukacja ekologiczna klasa I - III. Poradnik metodyczny dla.
nauczycieli. Oficyna Wydawnicza TUVEX, Pabianice 1995.
3. Kutyłowska G. Program edukacji ekologicznej w przedszkolu z propozycjami zajęć.
Wyd. DIDASKO, W - wa 1998.
4. Marphy B. I baw się wodą. Wyd. Oficyna Panda, 1993.

1. obejrzyjcie słoik wypełniony po krawędź śniegiem (zaznaczamy mazakiem poziom śniegu). Co się stało, kiedy postał on przez jakiś czas w naszej ciepłej Sali?

wniosek: śnieg pod wpływem ciepła po pewnym czasie stopniał i zamienił się w wode.

2. napełniamy małą szklaną butelkę wodą pod sama zakrętkę, wkładamy ją do foliowej torebki i umieszczamy w zamrażalniku, po pewnym czasie obserwujemy, że woda zamarzła, a butelka pękła.

wniosek: woda, zamieniając się w lód, zwiększyła objętość

3. wlejcie do kubka mocno ciepłą wodę. Przykryjcie kubek szklaną płytką, po ok. 1 minucie zdejmijcie płytkę i odwróćcie ją zaparowaną częścią do gory.

Wniosek: woda może występować pod postacią: a) ciała stałego - snieg, lód; b) gazu - parawodna; c) cieczy - woda np. Z kranu (wyjaśnienie słów: ciało stałe, gaz, ciecz)

4. Dlaczego ziemia zamarza? Wcześniej z ogródka przedszkolnego dzieci niech przyniosą w wiaderkach próbki ziemi (zaamrzniętąziemię trudno byłoby kopać).

• po jakimś czasie, już w przedszkolu, sprawdzamy, co się dzieje z ziemią; jest teraz miękka

• aby dowiedzieć się , dlaczego ziemia na dworze zamarza, wykonujemy doświadczenie: na wierzch próbki z ziemią kładziemy chusteczkę higieniczną; dnem słoika po dżemie wciskamy delikatnie chusteczkę w glebę, wyjmujemy chusteczkę i oglądamy ją: jest mokra.

Wniosek: w ziemi znjaduje sie woda, dlatego ziemia zamarza.

5. Badanie czystości śniegu pochodzącego z różnych miejsc (las, ulica, podwórko). Dzieci dzielą się na tryz grupy, mają do dyspozycji różnorodne narzędzia badawcze (gaza, wata, sitko, lejek, ręczniki papierowe, słoiki, filtr do kawy).

Wniosek: dzieci opowiadają, który śnieg jest czysty, a który brudny, skąd go przyniesiono, jakich narzędzi użyły do badania.

Doświadczenie soli z wodą:

Pomoce: dwie szklanki, świeże jajko, woda, sól, łyżka,

napełniamy szklanki do połowy wodą. Wsypujemy do jednej z nich dwie łyżki soli i mieszamy. Do szklanki z nie osoloną wodą wrzucamy jajko (jajko tonie). Następnie wlewamy osoloną wodę do szklanki, w której jest jajko. Jajko (dzięki soli) podniesie sie do połowy wysokości szklanki.

Źródło: Wiadomości przedszkolaka 1/2002

„Wodna sztuczka“

Napełniamy szklankę wodą. Nestępnie odwracamy szklankę do góry nogami, wylewając jej zawartość do zlewu. Zachęcamy dzieci, mówiąc im, że potrafimy odwrócić szklankę bez uronienia ani kropli wody. Zachącamy dzieci, aby spróbowały zgadnąć, w jaki sposób tego dokonamy. Napełnaimy szklankę wodą do ^3/4 objętości i przykrywamy jej otwór tekturowym kwadratem. Odwracamy szklankę do góry nogami, a powietrze przytrzyma tekturę na miejscu i woda pozostanie w naczyniu. Mówimy dzieciom, że to ciśnienie powietrza daje taki efekt. Tektura utrzyma się tylko przez krótki czas. Gdy nasiąknie wodą, odpadnie od szklanki. Zachęcamy dzieci do samodzielnych eksperymantów.

Wnioski: odracając szklankę, w środku tworzy sie częściowa próżnia. Powietrze stara się wypełnić te próżnię, a powstałe ciśnienie przytryzmuje tekturę.

Pomoce: szklanka, woda, tekturowy kwadrat, wystarczająco duży, aby zakryć otwór szklanki.

---