„Rozwój psychomotoryczny dzieci”
Dziecko w 2 roku życia
Rozwój lokomocji:
Ostatecznie ustala się u dziecka postawa stojąca, a chód staje się podstawowym sposobem przemieszczania ciała w przestrzeni. Zachodzą liczne zmiany w chodzeniu, nie tylko w zakresie motoryki kończyn górnych i tułowia, które sprzyjają utrzymaniu równowagi w czasie chodzenia. Ruch staje się płynny oraz swobodny, a dziecko upada coraz rzadziej. Uczy się pokonywać przeszkody. Prawidłowo rozwinięte dziecko powinno wchodzić i schodzić samodzielnie ze schodów, jednak stawia jedną nogę na stopień, potem dosuwa do niej drugą i z tej pozycji potrafi wznieść jedną z nóg na stopień następny. Gdy dziecko ma 2 lata i 6 miesięcy następuje automatyzacja chodu i koordynacja ruchowa pozwalająca na trzymanie oburącz naczynia napełnionego.
Rozwój ruchów rąk:
Rozwija się precyzja ruchów wykonywanych palcami rąk, koordynacja wzrokowo-ruchowa. Dziecko próbuje dostosować swoje ruchy do kształtu przedmiotów, koordynacja kinestyczno-dotykowo-wzrokowa, np. ustawianie klocków
Rozwój sprawności w życiu codziennym:
Dziecko pijąc trzyma filiżankę w jednej ręce, nadal potrzebna jest pomoc przy jedzeniu, skłonność do marudzenia i zabawy potrawą, odrzucanie niektórych potraw, bardzo mało rozmawia przy jedzeniu.
Zabawa:
Bardziej złożone formy zabawy
zabawy manipulacyjne-czynności wykonywane przez dziecko na przedmiotach codziennego użytku oraz na zabawkach są nie tylko bardziej różnorodne, ale i coraz bardziej specyficzne tzn. przystosowane do struktury i funkcji przedmiotu
zabawy naśladowcze i odtwórcze-dziecko potrafi naśladować te czynności, które bezpośrednio przedtem pokazano mu na tych samych zabawkach, nie potrafi jednak przenieść tych czynności na inne, dziecko uczy się karmić lalkę, przebierać ją, wozić jednak kolejność wykonywanych czynności jest przypadkowa.
zabawy konstruktywne-ciągłe poruszanie się, zmiany miejsc, pozycji, poszukiwanie nowych przedmiotów działania, dziecko staje się ciekawe świata, odczuwa potrzebę ruchu, skłonności do powtarzania i ćwiczenia dopiero co przyswojonych funkcji motorycznych
zabawy ruchowe-z ogromną radością i z dużym pożytkiem dla swojego rozwoju ruchowego huśtają się już na niskich huśtawkach, korzystają z zjeżdżalni itp.
Początki rysowania:
Prawidłowo rozwijające się dziecko potrafi posługiwać się ołówkiem, zarówno trzymając ołówek i nim rysując. Rysunek nie jest podobny do wytworów realnych, jest to stadium bazgrot (gryzmolenia). Dziecko nie potrafi odtworzyć nawet najprostszych kształtów
Ulepianki:
Nie wyodrębnia w swoich wytworach np. prawidłowej ilości nóg, spostrzeżenia mają charakter całościowy (synkretyczny), ale jednocześnie ogólnikowe i niedokładne.
Rozwój spostrzeżeń dziecka i jego orientacja w otoczeniu:
W związku z wzrastającą umiejętnością przemieszczania się w przestrzeni poszerza się krąg przedmiotów i zdarzeń, na których dziecko skupia uwagę. Rozwija się trwałość uwagi, jednak dziecko nie potrafi lokalizować swoich wspomnień w czasie. Z początkiem 2 roku życia dziecko potrafi po 2-3 tygodniowej przerwie rozpoznać znane im osoby i przedmioty, którymi często się posługiwali.
Rozwój mowy:
Etap przejściowy między gaworzeniem, a „stadium wyrazu” język dziecięcy (mowa autonomiczna-niepodobna do mowy otoczenia, brak gramatycznych struktur, brak form fleksyjnych lub komunikacyjnych, budowa słowotwórcza uproszczona lub zniekształcona, a znaczenie niewyraźne lub nieustalone, słowa o charakterze onomatopeicznym oznaczają różne kategorie wyrazów np. hau-hau dziecko używa określając psa, szczekanie).
Rozwój myślenia:
Potrafi nazwać przedmiot widziany po raz pierwszy tylko dlatego, że jest on podobny do przedmiotów już uprzednio oglądanych. Do połowy 2 r.ż . słowo oznacza tylko jednostkowe i konkretne rzeczy lub osoby np. mama, lala. Od 1,5 do 2 r.ż. słowo reprezentuje kilka przedmiotów lub czynności. Dziecko wie doskonale czego może się spodziewać od poszczególnych osób z najbliższego otoczenia.
Życie uczuciowe:
Uczucia rozwijają się w ścisłym położeniu z jego działalnością , a więc z potrzebami dążeniami oraz zainteresowaniami uczucia rozwijają się pod wpływem środowiska i procesu wychowania. Szczególnie wrażliwe na sytuacje w których mogą utracić równowagę np. konik na biegunach, schody itp. Stopniowo przystosowują się do takich sytuacji i podejmują z przyjemnością czynności ruchowe w trudniejszych warunkach
Kontakty społeczne:
Potęguję się u dzieci pragnienie przebywania z dorosłymi, szczególnie zaś z tymi osobami, które wzbudzają w dziecku pozytywne uczucia. Pod koniec 2 r.ż. chętnie współdziała z matką lub opiekunką w zakresie czynności dnia codziennego. Łatwo można nauczyć różnych form działania, naśladowanie czynności dorosłych. W pierwszych kontaktach przeważa nastawienie orientacyjno-badawcze dziecko chce poznać swego rówieśnika (dotyka drugie dziecko, popycha, ciągnie za włosy, ręce, ubranie). Naśladuje dodatnie jak i ujemne formy zachowania swych rówieśników w grupie . Zabawka będąca w rękach dorosłego czy dziecka staje się pożądana i interesująca, dziecko usiłuje zdobyć je za wszelką cenę. Umiejętne wykorzystanie naśladownictwa czynności pomaga nakłonić do samodzielnego jedzenia, a później do poprawnego zachowywania się przy stole, ubierania się, mycia itp.
Początki osobowości:
Odznacza się ogromną plastycznością. Kształtuje się różnie w zależności od warunków środowiskowych procesu wychowawczego oraz od dyscypliny wychowawczej. Kształtują się podstawy, które mają wpływ na dalszy rozwój. Dużo zależy od temperamentu związanego z układem nerwowym . Dzieci przejawiają w zachowaniu rozwojowe i indywidualne zaczątkowe cechy charakteru. Rozumieją zakaz nie wolni! Jednak siła hamulcowa nie zawsze jest tak duża, aby zrównoważyć pobudzenie.
Myślenie przedoperacyjne w ujęciu Piaget'a:
Wyróżnia się dwa okresy: podokres wyobrażeń przedoperacyjnych (4-7 r.ż.) i podokres przedpojęciowy (2-4 r.ż.), który zdominowany jest przez pojawienie się aktywności symbolicznej. Dzieci stają się zdolne do wykorzystywania symboli oznaczających działanie, potrafią sobie je wyobrazić bez wykonywania ich np. gdy dziecko jest mamą lalki. Wraz z rozwojem dzieci posiadają, to co Piaget nazywa znakami, a więc dźwięki, którym nie są przypisane relacje z obiektami czy zdarzeniami, są używane do ich reprezentacji . Dziecko jest zdolne do wykorzystywania symboli zanim zacznie używać znaków.
Dziecięca teoria umysły:
Ważny moment nabywania przez dziecko wiedzy na temat stanów mentalnych czyli dziecięcej teorii umysłu. Dziecko staje się zdolne do myślenia o rzeczach nieobecnych (poszukiwanie ukrytego przedmiotu) i możliwych, wyobrażonych zdarzeniach , mówienie o przeszłości, planowanie przyszłości, zadowolenie, gdy plan się powiódł i niezadowolenie, rozczarowanie, dowodzą, że dzieci myślą o nieobecnych i hipotetycznych sytuacjach.
Rozwój mowy i komunikacji:
Używa słów w sposób nieprecyzyjny (nadprodukcja znaczeń), zna wiele nazw dźwiękonaśladowczych. Wymawia słowa popełniając wiele zniekształceń fonetycznych. Początkowo jego wypowiedzi mają formę holofraz (wypowiedzi jednowyrazowe). Następnie tworzy zlepki dwuwyrazowe(brak reguł gramatycznych). Przewaga funkcji ekspresyjnej (przeżycia, postawy) i impresyjnej (wywieranie wpływu na słuchacza) nad symboliczną (zdolność do przywoływania nieobecnych przedmiotów i zjawisk za pośrednictwem symboli i znaków). Dziewczynki tworzą dłuższe wypowiedzi niż chłopcy.
Dziecko w 3 roku życia
Rozwój lokomocji:
Dziecko potrafi biegać. Schodzi i wchodzi po schodach, stawiając nogi na stopniach naprzemiennie. Dziecko z łatwością jeździ na trzykołowym rowerku, przechodzi przez rowerek, zręcznie omija przeszkody, potrafi przejść po desce, której szerokość nie przekracza 15 cm, dziecko potrafi skręcać pod kątem prostym.
Rozwój sprawności w życiu codziennym:
Poprawnie nalewa płyn z dzbanka , nie zawsze trzeba mu towarzyszyć do końca jedzenia, dziecko wykazuje zainteresowanie nakrywaniem do stołu, często przerywa jedzenie, aby mówić.
Zabawa:
Dalszy rozwój zabaw tematycznych, polega na:
na odtwarzaniu coraz liczniejszych i bardziej złożonych czynności życiowych oraz na wiązaniu poszczególnych czynności i sytuacji zabawowych w łańcuchy
na częściowym odrywaniu się w zabawach od konkretnych przedmiotów i nadawaniu przedmiotom używanym w zabawie oraz zabawkom zastępczych znaczeń
coraz bardziej konsekwentnym wykonywaniu w czasie zabawy zadań podpatrzonych w społecznym życiu ludzi dorosłych
Dzieci zaczynają odtwarzać całe łańcuchy czynności, odwzorowując w ten sposób sytuacje życiowe np. wożą lalkę w wózku, potem wracają do domu itd.
a) zabawy konstruktywne-budowanie pierwszych „bram” z trzech lub większej ilości klocków, dzieci zaczynają nazywać swoje konstrukcje przed ich wykonaniem, początek „planowania” dzieła, nazywanie swoich wytworów w trakcie tworzenia
b) zabawa dydaktyczna-potrafią kierować się przy szukaniu schowanych przedmiotów barwą i kształtem jako oznaką miejsca, gdzie interesujący przedmiot został schowany
Początki rysowania:
Uczy się prawidłowo trzymać ołówek, coraz lepiej opanowuje drobne ruchy palców i dłoni. Stopniowo pojawiają się proste kreski, łuki i pojedyncze punkty. Pod koniec 3 r.ż. dobrze rozwinięte dziecko potrafi rysować kółko.
Ulepianki:
Potrafi z plasteliny zrobić kuleczkę, wałeczek, ugnieść „placuszek”, a z określonych elementów może powstać wytwór o jakimś znaczeniu. Nie wyodrębnia np. w swoich spostrzeżeniach szyi i tułowia nie potrafi spostrzec i odtworzyć prawidłowej liczby nóg. Spostrzeżenia mają charakter synkretyczny, ale i ogólnikowy i niedokładny. Mała precyzja i brak koordynacji.
Wycinanki:
Dziecko zaczyna wycinać w 3 r.ż., jednak pod koniec 3 r.ż. potrafi posługiwać się nożyczkami, jednak wycinanki ograniczają się do rozcięcia kartki na części.
Rozwój spostrzeżeń dziecka i jego orientacji w otoczeniu:
Na rozwój spostrzeżeń ogromny wpływ ma wzrastająca sprawność ruchowa, rozwój mowy. Wystarczy, że obejrzy z pewnej odległości, a potrafi poznać dany przedmiot. Ważne są powiązania między analizatorami: kinestyczno-ruchowym, dotykowym i węchowym a wzrokowym i słuchowym.
Rozwój uwagi, pamięci i wyobraźni:
Utrzymują uwagę podczas zabawy przez około 20-35 minut, podczas monotonnych zajęć około 17,5 minuty. Nie potrafi lokalizować swoich wspomnień w czasie, to zapamiętuje je doskonale i przechowuje w pamięci przez długie miesiące czy też lata(wspomnienia przykre i przyjemne, co stanowi czynnik kształtowania się jego postawy uczuciowej. Po kilku miesiącach potrafi rozpoznać znajomych ludzi, a nawet pamięta po tak długiej przerwie ich imiona, jak również okoliczności i miejsca niektórych zdarzeń.
Rozwój mowy:
Do końca 3 r.ż. następuje zróżnicowanie słownictwa dzieci na części (odrębne grupy znaczeniowe i formalne wyrazów, które odzwierciedlają różne kategorie rzeczywistości:
-przedmioty rzeczowniki)
-czynności (czasowniki)
-cechy (przymiotniki)
-związki i stosunki (przymiotniki i spójniki)
Rozwija się deklinacja zaimka osobowego, dzieci wcześniej przyswajają sobie formy liczby pojedynczej niż mnogiej.
Rozwój myślenia:
Przekształcanie się słowa w bodziec drugiego układu sygnałowego. W 3 r.ż. znaczenia nabierają słowa określające przedmioty pod względem wyglądu zewnętrznego . Wie doskonale, czego można się spodziewać od poszczególnych osób z najbliższego otoczenia.
Życie uczuciowe:
Rozwój hamującego wpływu kory na ośrodki podkorowe. Dziecko coraz wrażliwsze na uczuciowe działanie bodźców słownych i sytuacji społecznej. Jeżeli dziecko jest zdrowe to i odpowiednio wychowane, gdy tryb życia jest właściwy, a potrzeby zaspokojone to jest ono pogodne i pełne naturalnej w tym wieku radości życia. Ścisła zależność można zaobserwować, gdy dziecko jest chore staje się wtedy kapryśne itp.
Kontakty społeczne:
Naśladuje czynności dorosłych, naśladują indywidualne cechy ludzi z którymi najczęściej przebywają, naśladują ich mimikę, gesty, sposób poruszania się . Wiele dzieci upodabnia się do swoich rodziców jak i do innych członków rodziny.
Początki osobowości:
„Ja (nie) chcę” plus mimika i gestykulacja, sprzeciwy dorosłych powodują gwałtowny protest. Dążenie do celu nawet jeżeli na swojej drodze spotyka przeszkody. Skutecznie i wytrwale dąży do celu.
Dziecko w 4 roku życia
Rozwój fizyczny:
Kościec dziecka jest wrażliwy, giętki a krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze utrwalone. Duża ruchomość stawów, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. Słaba muskulatura: włókna mięśniowe zawierają dużo wody są wiotkie i cienkie, niezdolne do silnych i długotrwałych skurczów, w efekcie czego dziecko jest nie wytrzymałe na wysiłek fizyczny, męczy się, gdy jest w jednostajnej pozycji lub, gdy jest to monotonny i dłużej trwający ruch np. daleki spacer w tej fazie łatwo może się wytworzyć wadliwa postawa ciała przy nierównomiernym rozkładzie ruchu i spoczynku czy też mało higienicznej odzieży, obuwiu. Układ nerwowy-wzrost wagi mózgu do 80%.
Rozwój motoryczny:
Rozwój mniej gwałtowny niż we wcześniejszym okresie cechuje go harmonia. Jest okres największej sprawności. Potrafią ubrać się jak i rozebrać, ale przy pomocy osoby dorosłej. Sprawniej to czynią dziewczynki niż chłopcy.
Zabawy tematyczne:
Stałość zabaw wzrasta z 10-15 minut. Dzieci łączą się w grupy 2-5 osobowe, które bawią się około godziny, w 50% przypadków w tym samym składzie bawią się 15 minut.
Zabawy konstruktywne:
Wykorzystanie coraz bardziej różnorodnego materiału konstrukcyjnego, usprawnienie techniki czynności, świadomie planują etapy pracy. Przykładowe zabawy:
piętrzenie klocków w formie ściany
budowanie huśtawki dla lalki
budowa domku z pudełka i kartonu
budowa wnętrza mieszkania
budowa okrętu
Potrafią odwzorować proste modele ułożone z klocków np. pociąg czynią to po zobaczeniu demonstracji
Ulepnianki:
Duża pomysłowość i żywa wyobraźnia, bogata treść, ale prymitywna forma, oprócz uproszczonych form, dzieci posługują się formą ułamkową tzn. przedstawiają zasadnicze elementy przedmiotu.
Rozwój wrażeń i spostrzeżeń:
Wrażliwość wzrokowa- wg A. Gesella 74% dzieci nazywa poprawnie jeden kolor
Wrażliwość słuchowa-rozwój słuchu werbalnego tj. zwiększona wrażliwość na dźwięki mowy ludzkiej, słuchu muzycznego (lepsze rozróżnienie tonów pod względem wysokości, siły i barwy rozpoznanie różnych szmerów).
Spostrzeżenia-synkretyzm, nie potrafi przeprowadzić szczegółowej analizy spostrzeganego obiektu. Wyróżniają w przedmiotach przede wszystkim tzw. silne cechy (własności łatwo uchwytne)
Ścisły związek z działaniem-dostrzega przede wszystkim te cechy i przedmioty, które łączą poszczególne części i składniki przedmiotów, które odgrywają bezpośrednią rolę w wykonywanej przez nie czynności.
Wyodrębnianie przedmiotu z tła-dzieci zdecydowanie łatwiej rozpoznają figury realistyczne niż geometryczne. Dzieci potrafią w tym wieku narysować figury złożone z samych linii np. szyny.
Pamięć:
Ma charakter mimowolny podobnie jak wyobraźnia lub uwaga. Po upływie roku dziecko rozpoznaje bliskie osoby i przedmioty również przypomina sobie sporadyczne sytuacje i przeżycia, doznania jednorazowe. Przeciętne dziecko po pół godziny potrafi odnaleźć 3 przedmioty. Lepiej pamiętają materiał prosty niż złożony. Spostrzegają materiał bardziej bezpośrednio i w sposób emocjonalny.
Rozwój mowy:
Jego wypowiedzi mało komunikacyjne i niezbyt spoiste m.in. z powodu nieprawidłowości gramatycznych. Wytwory klasyfikacji przedmiotów (zestawiają tylko elementy identyczne parami, a pozostałe odkładają na bok nie wiedząc co z nimi zrobić).
Uczucia dzieci:
Dzieci gorzej sypiają, są lękliwe i niespokojne, a w stosunku do dorosłych przesadnie czułe i wymagające, żądają wyłączności ich uczuć z trudem znoszą rozłąkę. Lepsze opanowanie pozwala na upust emocji w rozmaitych formach słownych (przezwiska, groźby, oskarżenia) częste są przejawy agresji fizycznej (bicie, kopanie, gryzienie). Kłótliwość i agresywność przeplata się z wybuchami czułości i zazdrości.
Rozwój społeczny:
Okres w którym dzieci mają częste konflikty z rodzeństwem, ale co ważne w konstrukcje zabawy wkładają wspólny wkład.
Dziecko w 5 roku życia
Rozwój fizyczny:
Proces kostnienia zaczyna się najwyraźniej w kościach nadgarstka co przyczynia się do usprawnienia dłoni, dzięki czemu pięciolatkowie coraz lepiej rysują i manipulują drobnymi przedmiotami i narzędziami. W skutek rozrostu masy i siły dużych grup mięśniowych pojemność płuc wzrasta i oddech staje się głębszy.
Rozwój motoryczny:
Większość pięciolatków potrafi ubierać/rozbierać się samo jednak ma problemy z wiązaniem fartuszka, sznurowaniem obuwia czy z zapinaniem guzików.
Zabawy tematyczne:
Dzieci łączą się w grupy 2-5 osobowe, które bawią się razem około godziny, w 50% przypadków w pełnym składzie otrzymują się 15 minut. Przykładowe zabawy dzieci w 5
r.ż.:
zabawa w dom rodzinny
zabawa w szkołę
zabawa w gości
Zabawy konstruktywne:
Wykorzystywanie coraz bardziej różnorodnych materiałów konstruktywnych, usprawnianie techniki czynności, coraz bardziej świadome planowanie kolejnych etapów. Przykładową zabawą może być budowanie wieżowca. Odtwarzają bardziej skomplikowane wzory jak np. schody, bramy.
Twórczość artystyczna:
Pojawiają się elementy figuralne, nie mają one charakteru podobizn przedmiotów i ludzi, lecz cechuje je forma abstrakcyjna mimo, że dziecko często je nazywa. Okres ten trwa do połowy 5 r.ż. Następnie wyróżnia się okres bazgrot figuralnych współistniejących z właściwym rysunkiem tematycznym i trwa do końca 5 r.ż.
Ulepianki-wzbogaca się tematyka wzrasta liczba wytworów przedstawiających ludzkie i zwierzęta. Odtwarzają tematy złożone za pomocą kilku elementów obrazują jakąś scenę, akcje. Dzieła stają się powoli trójwymiarowe.
Rozwój wrażeń i spostrzeżeń:
Wrażliwość wzrokowa-większość dzieci używa trafnych określeń przymiotnikowych na oznaczenie kolorów podstawowych. Wg A. Gesella 61% dzieci 5-letnich nazywa poprawnie cztery barwy zasadnicze.
Wrażliwość słuchowa-rozwój słuchu werbalnego tj. zwiększona wrażliwość na dźwięki mowy ludzkiej, słuchu muzycznego.
Ścisły związek z działaniem-antycypuje już w spostrzeżeniu poszczególne elementy czynności np. śledzi wzrokiem zarysy przedmiotów, zanim przystąpi do danej czynności.
Wyodrębnianie przedmiotu z tła- wyobrażenie coraz bardziej dokładne, dzięki czemu pozwala to na reprodukowanie takich figur jak: kwadrat (70%).
Rozwój uwagi, wyobraźni i pamięci:
Dzieci często obdarzone bujną wyobraźnią, potrafią zmyślać rozmaite fakty i zdarzenia, które nie zachodziły w rzeczywistości, przeżywają czytane im bajki lub opowiadania tak jakby działo się to naprawdę, a w zabawie identyfikują się z fikcyjnymi postaciami, dziecko czasami zachowuje się jakby żyło w krainie wyobraźni i fikcji. Dzieci w wieku 5-5,5 lat pojmują dobrze przede wszystkim to, co uchwytne i konkretne co można „wziąć w garść” dotknąć i zobaczyć. Lubią naśladować ruchy i czynności innych osób skłonne są do sztywnych, stereotypowych form działania. Aby pogodzić ze sobą sprzeczne na pozór cechy wyobraźni dziecka należy wziąć pod uwagę dwa kierunki rozwoju tej funkcji psychicznej
-przekształcanie się wraz z wiekiem wyobraźni mimowolnej w dowolną: kierowaną i twórczą
-stopniowe wyodrębnianie się jej z czynności percepcyjnych, a zatem na coraz większym usamodzielnieniu się
Pamięć ma charakter mimowolny jak uwaga i wyobraźnia.
Rozwój myślenia:
Wytwory klasyfikacji przedmiotów-tworzenie zbiorów figuralnych, przedmiotowych na zasadzie kojarzenia ich z konkretną sytuacją np. układają z figur geometrycznych „domki” itp. zamiast klasyfikować według kształtu lub barwy czy wielkości.
Rozwój rozumowania:
Próbuje uzasadnić swe sądy i decyzje, ale i dowodzić swych racji i podają o blisko 30% więcej poprawnych wniosków niż uzasadnień. Początki myślenia przyczynowego.
Właściwości uczuć:
Uczucia charakteryzuje afektywność i impulsywność, silne i gwałtowne emocje choć krótkotrwałe, łatwo u dziecka powstają i wybuchają na zewnątrz. Brak kłótliwości, zazdrości, przyjazna postawa wobec dzieci i dorosłych. Dziecko wchodzi w „wiek pytań”, potrzeba informacji i poszerzania wiedzy o świecie.
Rozwój społeczny:
Maleje dystans między stosunkami dziecka a ojca, oparte są raczej na podziwie niż czułości, są bardziej posłuszne ojcu niż mamie. Dobre stosunki z rodzeństwem. Nie zauważa się już prawie wcale zabaw samotnych. Współdziałanie w zabawie jeśli chodzi o konstrukcje.
Dziecko w 6 roku życia.
Rozwój fizyczny:
Wzmacnia się wydatnie cały kościec i muskulatura oraz ustalają się niektóre krzywizny kręgosłupa: szyja, grzbietowa i lędźwiowa, ruchy są swobodne, lecz proces różnicowania w obrębie układu kostnego i mięśniowego nie jest zakończony. Wzrasta sprawność narządów (płuca sprawność 23 oddechów na minutę, serce w spoczynku 90-120 uderzeń na minutę). Układ nerwowy, zewnętrznym przejawem jest wzrost wagi mózgu, do 90% wagi mózgu dorosłego (1200g).
Rozwój motoryczny:
Biegną nie tylko szybciej, lecz także bardziej harmonijnie i estetycznie dzięki znacznie lepszej koordynacji pracy kończyn górnych i dolnych, pochyleniu tułowia do przodu i unoszeniu wysoko kolan. Rozbieg przy skoku jest bardzo dynamiczny, odbicie dość zdecydowane, a faza lotu występuje w postaci krzywej wzniesionej wyżej lub niżej w górę. Dzieci bez pomocy dorosłych ubierają/rozbierają się, zapinają guziki, wiążą buty itp.
Zabawy tematyczne:
Grupki dzieci są bardziej liczne i długo się bawią. Przykładowymi zabawami są:
zabawa w gości
zabawa w sklep
zabawa w pociąg
Zabawy konstruktywne:
Wykorzystanie coraz bardziej różnorodnego materiału konstrukcyjnego, usprawnianie techniki czynności, świadome planowanie. Odtwarzają bardziej skomplikowane dzieła.
Rozwój wrażeń i spostrzeżeń:
Wrażliwość wzrokowa-wzrasta zdolność rozróżniania odcieni barw, wzrost ostrości wzroku u dzieci. Dziecko rozpoznaje przedmioty z większej odległości.
Wrażliwość słuchowa-rozwój słuchu werbalnego. Zajęcia m.in. w przedszkolu umożliwiają dziecku rozwój poczucia melodii i zalążkowego poczucia harmonii.
Wyodrębnianie przedmiotu z tła-wyobrażenia spostrzegawcze stają się coraz bardziej dokładne, pełne, pozwala to na reprodukowanie takich figur jak: kwadrat (70%), trójkąt (85%), potrafią rysować spirale (90%). Pod koniec 6 r.ż. potrafi narysować kąt skierowany w dół i romb. Pod koniec 6 r.ż. dziecko zazwyczaj dobrze ocenia wielkość przedmiotów niezbyt od siebie oddalonych, natomiast ocena przy zmieniającej się odległości przedmiotów wymagająca ujęcia skrótu perspektywicznego napotyka duże trudności m.in. dlatego, że dzieci nie potrafią równocześnie ujmować wszystkich trzech wymiarów przedmiotów.
Rozwój mowy:
Stopniowo poszerza zasób słów, swobodnie posługuje się mową potoczną zależną i niezależną i porozumiewa się z innymi bez trudu. Dzieci najczęściej posługują się rzeczownikami. Opanowywują lepszą strukturę gramatyczną. Doskonali się umiejętność stosowania poprawnych form fleksyjnych. Wzrasta liczba zdań złożonych, 41% wszystkich jego zdań złożonych.
Rozwój myślenia:
Czynności umysłowe dziecka organizują się w określone struktury logiczne, zaczyna pojmować , że spostrzegany przez nie układ elementów sytuacji jest wynikiem zachodzących poprzednio czynności i zmian, co pozwala mu przewidywać bardziej trafne skutki własnych czynności i dalsze zmiany sytuacji. Potrafi składać, odwracać i łączyć te same elementy w obrębie jakiejś całości konkretnie danej, ujmować ten sam materiał z różnych punktów widzenia, przechodzi zatem do podokresu operacji konkretnych.
Wytwarzanie się pojęć-dziecko rozumie, że róża, tulipan to kwiaty a kasztan i lipa to drzewa, jednak najistotniejszy jest fakt, że rozumie, że jedno i drugie to rośliny. Przechodzi z pojęć ogólnych do szczegółowych.
Uczucia:
Kryzys uczuć, skłócony ze światem, ekspansywny i gwałtowny potrafi, gdy chce zachowywać się grzecznie i układnie. Chwile równowagi są krótkotrwałe, przeważa podniecenie, nasilają się skłonności agresywne. Stawiają bardziej odległe cele, uczucia towarzyszą planowaniu czynności i jej inicjacji przewiduje nie tylko intelektualne skutki, ale i emocjonalne. Boją się np. żywiołów, straszydeł, duchów przyczyną lęku może być to przyczyną braku akceptacji, osamotnienia itp. Strach kojarzy się z doświadczeniem przykrym lub bolesnym np. wizyta u dentysty.
Rozwój społeczny:
Stosunek do obojga rodziców wyrównuje się częste konflikty z rodzeństwem. Dziecko może porzucić grupę, w której się bawiło przyłączyć do innej zabawy, a nikt nie zwróci na to uwagi.
Egocentryzm-w zabawie nie troszczy się o wspólne dobro, nie potrafi dobrze zorganizować zabawy i zdaje się chętnie na starsze dzieci. W zabawie występuje współdziałanie ale i współzawodnictwo.
Charakter:
Osiąga taki poziom rozwoju psychicznego, który umożliwia mu bardziej dowolne przyswajanie sobie określonych postaw w stosunku do otaczającego i to zarówno behawioralnych, jak też emocjonalnych i poznawczych składników tych postaw (nie jest to jednolity i trwały zbiór)
Dziecko w 7 roku życia
Fazy rozwoju:
I faza 7-8 lat złożone zjawiska związane z przekraczaniem progu szkoły.
Rozwój fizyczny:
Duży wysiłek fizyczny jak i psychiczny, kościec dziecka dość słaby nie znosi dużych obciążeń. Dziecko jest znacznie silniejsze niż w przedszkolu oraz dojrzalsze jego mięśnie, kości i układ nerwowy wzmocniły się. Okres wyrastania dalszych stałych zębów.
Twórczość plastyczna:
Okres bazgrania, zanik ekspresji dużą rolę odgrywają w tym procesie metody nauczania i wychowania.
Spostrzeżenia:
Dziecko potrafi poda, który z dwóch położonych przed nim przedmiotów znajduje się na prawo, które na lewo, jednak gdy ma przed sobą 3 przedmioty nie potrafi określić położenia.
Rozwój pamięci i uczenia się:
Z reguły dzieci w tym wieku trzeba uczyć jak się uczyć, często nie mogą sobie przypomnieć tego czego się uczyli. Nie panują nad swoją pamięcią mają trudności z uświadomieniem sobie, że to już umieją.
Rozwój mowy:
Dziecko w szkole rozpoczyna naukę języka ojczystego, przyswaja słownictwo, gramatykę oraz uczy się czytania i pisania.
Nauka czytania:
Jest trudnym procesem w pierwszej fazie nabywania umiejętności czytania dziecko musi rozpoznać każdą literę oddzielnie i zdać sobie sprawę z jej wartości dźwiękowej, przy głośnym wymawianiu musi wykonywać pojedyncze ruchy kinestetyczne i wreszcie połączyć je w całość.
Nauka pisania:
Wyrażanie się w mowie pisanej jest trudne dla dziecka w odróżnieniu od mowy mówionej pozbawione jest intonacji, gestów, mimiki. Ważnym czynnikiem rozwoju umiejętności pisania jest odpowiedni poziom rozwoju drobnych grup mięśniowych w dłoni i palcach oraz ich koordynacja.
Rozwój myślenia:
Myślenie staje się samodzielną wewnętrzną czynnością poznawczą, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki. Rozwój myślenia dokonuje się stopniowo.
Rozwój uczuciowy:
Dzieci mogą się różnie ustosunkować się emocjonalnie do poszczególnych przedmiotów szkolnych, do treści i tematyki książek, do rzeczy, które pragną kolekcjonować. Swoje emocje wyraża jeszcze w sposób burzliwy.
Rozwój społeczny:
Okres przejściowy, gdy grupy są „przelotne”, mało liczne składające się z dwojga trojga dzieci, przeważnie tej samej płci i powstających spontanicznie w celach zabawy. Inicjatywę w różnych czynnościach przejmują w nich kolejno różne dzieci. Dążą do towarzystwa rówieśników i do wspólnego działania, ale nie mają jeszcze poczucia wspólnoty celów i zadań.
Dziecko w 8 roku życia.
Rozwój motoryczny:
8-11 lat najwyższe tempo rozwoju cechy zwinnościowej
Rozwój fizyczny:
Układ kostny zawiera jeszcze dużą ilość tkanek chrzęstnych. Kościec jest miękki i plastyczny. W tym okresie różne części kośćca krzepną i zmieniają się w różnej kolejności. W kręgosłupie następuje pogłębienie kifozy piersiowej. Zatem lordoza lędźwiowa jest niewielka. Dobiega końca kostnienie kości palców i śródręcza. Trwa proces wyrastania dalszych stałych zębów.
Twórczość plastyczna:
Okres schematu (dziecko próbuje wyrażać siebie w rysunku, odbiera różnego rodzaju wytwory, dzieła sztuki) stopniowy zanik spontanicznej ekspresji, choć rysunki są rysowane indywidualnie to są coraz bardziej uzgodnione z kolegami.
Obserwacja:
Wyrabianie się w dzieciach spostrzegawczości
Motywacja do uczenia się:
Dzieci pociąga proces nauczania.
Rozwój uczuciowy:
Emocje wyraża w sposób burzliwy np. w sytuacji zabawy, zwłaszcza ruchowej, w sytuacjach rodzinnych itp..
Rozwój mowy:
Dziecko w szkole rozpoczyna naukę języka ojczystego, przyswaja słownictwo, gramatykę oraz uczy się czytania i pisania.
Nauka czytania:
Jest trudnym procesem w pierwszej fazie nabywania umiejętności czytania dziecko musi rozpoznać każdą literę oddzielnie i zdać sobie sprawę z jej wartości dźwiękowej, przy głośnym wymawianiu musi wykonywać pojedyncze ruchy kinestetyczne i wreszcie połączyć je w całość.
Nauka pisania:
Wyrażanie się w mowie pisanej jest trudne dla dziecka w odróżnieniu od mowy mówionej pozbawione jest intonacji, gestów, mimiki. Ważnym czynnikiem rozwoju umiejętności pisania jest odpowiedni poziom rozwoju drobnych grup mięśniowych w dłoni i palcach oraz ich koordynacja.
Rozwój myślenia:
Myślenie staje się samodzielną wewnętrzną czynnością poznawczą, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki. Charakterystyczne jest istnienie i funkcjonowanie w postaci więcej lub mniej izolowanej różnych systemów konkretno-operacyjnych. Tworzą one zintegrowany system za pomocą, którego dziecko może łatwo przechodzić przy rozwiązywaniu zadań zadania od jednej struktury do drugiej.
Rozwój uczuciowy:
Dzieci mogą się różnie ustosunkować się emocjonalnie do poszczególnych przedmiotów szkolnych, do treści i tematyki książek, do rzeczy, które pragną kolekcjonować. Swoje emocje wyraża jeszcze w sposób burzliwy
Rozwój społeczny:
Nasilająca się potrzeba nie tylko obcowania, ale i ścisłego współdziałania z rówieśnikami prowadzi do powstawania mniejszych „paczek” czy większych „band”. Dzieci często indywidualnie skarżą na kolegów.
Postrzeganie innych:
Dzieci skupiają się już na cechach wewnętrznych i wartościach innego człowieka. W wieku 8-9 lat zauważyć można szczytowe porównywanie zachowania z innymi osobami.
Dziecko w 9 roku życia.
Druga faza rozwoju:
9-10 lat, rozwija się wtedy intensywnie mowa i myślenie, następuje opanowanie pisania i czytania, dziecko zdobywa wiedze o świecie.
Rozwój fizyczny:
W tym okresie dojrzewa mózg. Ciężar mózgu dziecka 9-letniego wynosi 1300g (człowieka dorosłego 1400g).Najszybciej rosną i rozwijają się płaty czołowe. Dojrzewa kora mózgowa i wzrasta jej wpływ na niższe części układu nerwowego.
Wzrasta poziom wrażliwości zmysłowej. Rozwijają się funkcje sfery intelektualnej: analiza i synteza wzrokowa, słuchowa, kinestetyczno- ruchowa. Wolniej niż całe ciało, rozwija się mózg. Płuca nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Wzrasta odporność ciała na choroby.
Rozwój umysłowy:
Rozwój umysłowy to zjawisko polegające na doskonaleniu takich procesów jak: wrażenia, spostrzeganie, obserwacja, uwaga, pamięć i uczenie się, rozwój mowy i czytania.
Dzieci uczą się kierowania tymi procesami, stają się w coraz większym stopniu zdolne do koncentracji uwagi, do spostrzegania i obserwacji zjawisk. Rozwijają się podstawowe funkcje sfery intelektualnej, analiza i synteza słuchowa, kinestetyczno - ruchowa, a osiągnięcie odpowiedniego ich poziomu jest warunkiem zdobycia umiejętności czytania i pisania - co staje się zdobyczą dwóch pierwszych lat nauki.
Przyswajają sobie również w tym wieku pojęcie liczby naturalnej i podstawowe działania arytmetyczne.
Twórczość plastyczna:
Okres schematu
Rozwój mowy:
Dziecko w szkole rozpoczyna naukę języka ojczystego, przyswaja słownictwo, gramatykę oraz uczy się czytania i pisania. Wzbogaca swoje słownictwo m.in. poprzez czytanie lektur.
Rozwój myślenia:
Myślenie staje się samodzielną wewnętrzną czynnością poznawczą, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki. Charakterystyczne jest istnienie i funkcjonowanie w postaci więcej lub mniej izolowanej różnych systemów konkretno-operacyjnych. Tworzą one zintegrowany system za pomocą, którego dziecko może łatwo przechodzić przy rozwiązywaniu zadań zadania od jednej struktury do drugiej.
Rozwój uczuciowy:
Głównie w związku z życiem w zespole klasowym dochodzi do niwelacji uczuć, i coraz lepszego panowania nad emocjami. Staje się zdolne do przeżywania trwających dłużej stanów emocjonalnych lub nastrojów uczuciowych, które powstają pod wpływem sytuacji i zdarzeń, mających bardziej istotne znaczenie dla potrzeb i dążeń dziecka.
Postrzeganie innych:
Dzieci skupiają się już na cechach wewnętrznych i wartościach innego człowieka. W wieku 8-9 lat zauważyć można szczytowe porównywanie zachowania z innymi osobami.
Etapy zmiany autorytetu:
Nauczyciel - uczeń darzy go silnym uczuciem i bardzo przeżywa nagany z jego strony jak również brak zainteresowania jego osiągnięciami.
Dziecko uczy się zachowania dystansu pomiędzy sobą ,a nauczycielem. Zmienia się jego stosunek do rówieśników. Nie ma ono jeszcze rozwiniętego poczucia przynależności do zespołu. O zawarciu przyjaźni decyduje bliskość zamieszkania, wspólne siedzenie w ławce, posiadanie również atrakcyjnych przedmiotów. Przyjaźnie zmieniają się z dnia na dzień. Dzieci nie interesuje opinia klasy. Zaczyna się rozwijać świadomość społeczna.
Rozwój społeczny:
Nasilająca się potrzeba nie tylko obcowania, ale i ścisłego współdziałania z rówieśnikami prowadzi do powstawania mniejszych „paczek” czy większych „band”.
Rozwój osobowości i własnego „ja”:
Określając siebie 9-latek stosuje zasadę porównywania się z innymi. Równocześnie pojęcie własnego „ja” stopniowo coraz rzadziej dotyczy cech zewnętrznych, a częściej opiera się na trwałych wartościach wewnętrznych - przyjaźń oparta na wzajemnym zaufaniu, niemal całkowita segregacja płciowa w zabawie i przyjaźni, pojawia się trwała przyjaźń.
Dziecko w 10 roku życia.
Rozwój motoryczny:
W tym okresie następuje najwyższe tempo rozwoju mocy.
Twórczość plastyczna:
Okres schematu, szkoła dąży do rzeczywistego odwzorowania świata.
Rozwój fizyczny:
Kostnienie nadgarstka jest już na tyle zaawansowane u dzieci 10—12-letnich, że dopiero one mogą być bardziej obciążone tak pracami piśmiennymi w szkole, jak i innymi pracami fizycznymi.
Proces poznawczy:
Dynamiczny rozwój, wyodrębnienie się i usamodzielnienie czynności umysłowych, wyższy poziom dokonywanych operacji porównywania i klasyfikowania, abstrahowania, uogólniania, analizy i syntezy, rozumowanie coraz bardziej zgodne z zasadami logiki. Rozwój umiejętności wykrywania związków przyczynowo-skutkowych.
Rozwój myślenia:
Myślenie staje się samodzielną wewnętrzną czynnością poznawczą, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki. Charakterystyczne jest istnienie i funkcjonowanie w postaci więcej lub mniej izolowanej różnych systemów konkretno-operacyjnych. Tworzą one zintegrowany system za pomocą, którego dziecko może łatwo przechodzić przy rozwiązywaniu zadań zadania od jednej struktury do drugiej.
Dziecko w 11 roku życia.
Twórczość plastyczna:
Okres schematu.
Motywacja do uczenia się:
Zainteresowanie treścią przedmiotów szkolnych bywa, że uczniów zaczyna pociągać dana dziedzina wiedzy, narasta świadomość, że nauka jest drogą do poznania rzeczywistości, dziecko dąży do zostania dobrym uczniem.
Pamięć i uczenie się:
Zwiększa się pojemność pamięci, dziecko jest w stanie się nauczyć na pamięć 2 razy więcej niż przedszkolak. Zmienia się sposób zapamiętywania często dzieci uczą się tekstu na pamięć bardzo zbliżonego do oryginalnego tekstu, z czasem próbuje zapamiętywać w sposób logiczny.
Rozwój myślenia:
Myślenie staje się samodzielną wewnętrzną czynnością poznawczą, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki. Charakterystyczne jest istnienie i funkcjonowanie w postaci więcej lub mniej izolowanej różnych systemów konkretno-operacyjnych. Tworzą one zintegrowany system za pomocą, którego dziecko może łatwo przechodzić przy rozwiązywaniu zadań zadania od jednej struktury do drugiej.
Rozwój społeczny:
Dokonuje się proces rzeczywistego kształtowania się życia grupy. Dziecko staje się pełnoprawnym i świadomym członkiem klasy z jego regułami życia i tworzącymi się tradycjami.