Przedmiot:

Historia Wychowania

Prace Przygotowali:

1. Ewelina Gidelska

2. Anna Gaborek

3. Karolina Wojciechowska

4. Anna Chaberek

5. Katarzyna Dziubańska

6. Robert Cichocki

SPIS TREŚCI

I. Etapy rozwoju historii wychowania str.3

II. Systemy oświatowo-wychowawcze pod zaborami str.3-5

III. System edukacyjny Polski na przełomie XX wieku str.6-7

IV. Schemat systemu edukacji w Polsce str.7

V. Masmedia XX wieku str.8-9

VI. Podsumowanie str.9

VII. Bibliografia str. 10

I. ETAPY ROZWOJU HISTORI WYCHOWANIA

Zrozumienie obecnego stanu w pedagogice, zarówno w teorii jak i praktyce, jest trudne, wręcz niemożliwe, bez znajomości procesu kształtowania się tej dyscypliny na przestrzeni dziejów, czyli zagłębiania się w jej historię.

Historia wychowania jako samodzielna dyscyplina naukowa wyodrębniona została w połowie XIX wieku. W ciągu kilkudziesięciu lat przeszła doniosłą ewolucję. Początkowo ogólny zarys historii wychowania obejmował tylko przegląd kolejno pojawiających się systemów teoretycznych pedagogiki, były to zatem dzieje myśli pedagogicznej poszczególnych filozofów wychowania. Z końcem XIX wieku dołączono do nich historie szkolnictwa, uwzględniając szczegółowo sposób wychowania i nauczania w organizacjach szkolnych. Ten kierunek wywołał zapał do wydobywania i gromadzenia materiałów odkrywających rzeczywistość szkolną. Dopiero w XX wieku pod wpływem francuskiej szkoły socjologicznej rozszerzały się zasadniczo podstawy i zakres historii wychowania. Od tej pory dyscyplina usiłuje ogarnąć wszelkie formy oddziaływań wychowawczych i śledzi je od najniższych stopni rozwoju ludzkości, doszukując się systematycznie ich związku z życiem społecznym.

Zadaniem historii wychowania jest:

- przedstawienie w sposób systematyczny rozwojów poglądów na temat celi i środków wychowania;

- nakreślanie obrazu prób i usiłowań, jakie podejmowano w różnych okresach rozwoju danych społeczeństw, w zakresie nauczania, wychowania, zarówno od strony teoretycznej ( tworzonej teorii i systemów pedagogicznych ), jaki i praktycznych ( dobór metod i środków nauczania oraz wychowania, eksperymenty poszczególnych szkół, placówek, jednostek );

- analiza poglądów teoretyków pedagogiki. Jak i historii poszczególnych placówek oświatowo-wychowawczych (to stają się urzeczywistnieniem tego, co w poszczególnych okresach, jaki i społeczeństwach jest uznawane pożądane i pożyteczne)

II. SYSTEMY OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZE POD ZABORAMI

Systemy oświatowo - wychowawcze dominujące na ziemiach polskich, wykazywały znaczące różnice na terenach poszczególnych zaborów. Świadczy o tym między innymi rozwój i stan szkolnictwa podstawowego, zwanego wówczas "ludowym".
Reforma Komisji Edukacji Narodowej spowodowała, że na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVIII w. oświata i wychowanie w Polsce przybrało nowoczesne formy, ideowo i treściowo odpowiadające potrzebom narodowym. Państwa zaborcze na ziemiach zabranych zmierzały do asymilacji językowej i kulturalnej Polaków - szkoły miały zadanie l wychować lojalnych poddanych monarchy i obywateli państwa zaborczego. Generalnie szkolnictwo na ziemiach polskich podlegało ogólnemu ustawodawstwu państw zaborczych, które zmierzało do wynarodowienia Polaków. Austria już po I rozbiorze zamierzała zgermanizować szkolnictwo po1skie, co się udało w szkołach średnich i na Uniwersytecie Lwowskim, ostatecznie po 1866 r. władze wycofały się z narzucania szkołom języka niemieckiego, poprzestając na narzuceniu celów wychowania. Prusy politykę germanizacyjną prowadziły stopniowo i konsekwentnie, zaczynając od szkół średnich, przez zniemczenie seminariów nauczycieli szkół elementarnych aż do zupełnego wyrugowania języka polskiego szkół ludowych, a nawet z nauczania religii. Szkolnictwo elementarne zostało zrusyfikowane dopiero po 1885 roku, ale reprezentowało bardzo niski poziom i nie nadążało za wzrostem liczby populacji ludności. W wyniku analfabetyzmu w kraju zjawiskiem powszechnym, w 1897 roku na stu mieszkańców w wieku powyżej 9 roku życia, czterdziestu nie umiało ani czytać, ani pisać. Szkolnictwo średnie zrusyfikowano już w 1869 roku, przy czym jego podstawą dydaktyczną stały się przedmioty klasyczne. Taka szkoła miała za zadanie wynaradawianie młodzieży i równocześnie podtrzymywanie przeżytków społecznych.

Wzrost przemysłu i rozwój handlu spowodowały powstanie potrzeby przygotowania odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, których klasyczne gimnazja dać nie mogły. Powstawały więc, zwłaszcza po koniec XIX wieku, obok istniejących rządowych szkół realnych, także prywatne szkoły techniczne i handlowe.
Utworzony w 1869 roku w miejsce Szkoły Głównej uniwersytet rosyjski
w Warszawie reprezentował niski poziom naukowy. Usunięto profesorów narodowości polskiej przydzielając katedry niedoświadczonym wykładowcom. Pierwsza wyższa uczelnia o charakterze zawodowym - Politechnika Warszawska - została założona dopiero w 1898 roku.
Zacofanie szkół wszystkich szczebli skłaniało społeczeństwo polskie do zastępowania szkoły przez samokształcenie, które pod koniec XIX wieku rozwinęło się prawie przy wszystkich gimnazjach. Rozwój oświaty pozaszkolnej był spowodowany: niezadowalającym stanem szkolnictwa ludowego i masowym analfabetyzmem. Stąd rodziły się również potrzeby zakładania stowarzyszeń prowadzących czytelnie, biblioteki i wydawnictwa popularne, jak Koło Oświaty Ludowej i Towarzystwo Oświaty Narodowej. W odpowiedzi na rusyfikację Polacy organizowali tajne nauczanie. Odbywało się ono prywatnie, w domach, albo jako nielegalne uzupełnianie oficjalnego programu nauczania w szkołach prywatnych. Uczniowie i studenci tworzyli tajne koła samokształceniowe. W 1885 r. zorganizowana została tajna wyższa uczelnia w Warszawie, Uniwersytet "Latający", zwany też babskim, ponieważ kształciły się w nim głównie kobiety (na przykład Maria Skłodowska). Systematyczne wykłady i zajęcia prowadzone były w grupach rozproszonych po prywatnych mieszkaniach. Uniwersytet osiągnął wysoki poziom naukowy, bowiem wykładali w nim najwybitniejsi polscy uczeni, a garnąca się do niego młodzież, studiowanie traktowała bardzo poważnie, także i dlatego że poświadczało to opór przeciwko zaborcy. Uczelnia stała się ważnym ośrodkiem życia intelektualnego Warszawy. Szukali w nim uzupełnienia wiedzy, także studenci rosyjskiego uniwersytetu i politechniki w Warszawie. W zaborze pruskim po wprowadzeniu języka niemieckiego jako urzędowego w 1876 r. stopniowo zlikwidowano polski jako język i przedmiot nauczania, nawet w szkołach ludowych. Stosunkowo najwolniej procesy te postępowały w Poznańskiem, ale i tu do 1887 r. całkowicie zniemczono szkolnictwo polskie, poza kilkoma szkołami, prywatnymi, rzemieślniczymi dokształcającymi i żeńskimi w Poznaniu. Walka o język i wiarę na Śląsku oraz Pomorzu często łączyła się z podziałami społecznymi. Inaczej kształtowały się stosunki w szkolnictwie zaboru austriackiego, które w przeciwieństwie do sytuacji w zaborze pruskim i rosyjskim, uległo w latach sześćdziesiątych polonizacji. W roku 1869 zatwierdzono uchwaloną przez Sejm galicyjski ustawę o języku wykładowym w szkołach ludowych i średnich. W ramach ściśle kontrolowanej autonomii i zgody na szkolnictwo w języku ojczystym dzieci, powołana została Rada Szkolna Krajowa (1867), której prezesem z urzędu był namiestnik Galicji. Polską ideę tej instytucji oświatowej propagował Józef Dietl (1804-1878), lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz i publicysta. Rada szkolna krajowa dążyła do rozbudowy sieci szkół w celu realizacji obowiązku powszechnego nauczania i likwidacji analfabetyzmu. W 1884 roku sejm galicyjski uchwalił ustawę wprowadzającą dwa typy szkół ludowych, miejski, o szerszym programie nauczania i wiejski z góry zakładający węższy zakres wiedzy przekazywany uczniom i utrudniający dzieciom chłopskim dostęp do szkół średnich. Realizatorem tej ustawy był Michał Dobrzyński, mianowany w 1891 roku wiceprezydentem Rady Szkolnej Krajowej. Działalność Dobrzyńskiego z jednej strony zmierzała do likwidacji analfabetyzmu, wydatnie przyśpieszając rozwój sieci szkolnej pod hasłem "w każdej wsi szkoła".

W galicyjskim szkolnictwie średnim, zdecydowanie dominowały gimnazja o profilu klasycznym z przewagą łaciny i greki. W szkolnictwie średnim inaczej niż w szkolnictwie podstawowym, gdzie zachowana była równowaga językowa, przytłaczającą większość stanowiły szkoły z polskim językiem wykładowym. Dla kształcenia nauczycieli szkół ludowych istniały w Galicji odrębne szkoły średnie - seminaria nauczycielskie - nie dające ich absolwentom prawa wstępu na wyższe uczelnie. Doniosłą rolę odgrywały w życiu narodu, i to w zasięgu ogólnopolskim, spolszczone z początkiem lat siedemdziesiątych galicyjskie wyższe uczelnie: w Krakowie Uniwersytet Jagielloński, we Lwowie obok tamtejszego Uniwersytetu również Politechnika, wreszcie Akademia Rolnicza w Dublanach. Na uczelnie te, reprezentujące pod koniec XIX wieku wysoki poziom naukowy, napłynęła młodzież nie tylko z Galicji, ale także z zaboru rosyjskiego i pruskiego. Ogólny stan szkolnictwa na ziemiach polskich na początku XX wieku był wyraźnie niezadowalający. Wyraźnie nie nadążał za potrzebami społecznymi. Najgorzej przedstawiał się on w Królestwie, gdzie jeszcze w 1901 roku około 82% dzieci w wieku szkolnym pozostawało poza szkołą. W Galicji - 41%, podczas gdy na Śląsku pruskim tylko 32%.
W zaborze pruskim nastąpiła prawie całkowita likwidacja analfabetyzmu. Nieco lepszy był stan szkolnictwa średniego, choć na polu szkolnictwa zawodowego występowały nadal, szczególnie w zaborze austriackim, poważne braki. Szkolnictwo wyższe miało duże znaczenie dla rozwoju narodowej nauki i oświaty jedynie w Galicji. W tej sytuacji z jednej strony studia zagraniczne, z drugiej zaś różne formy samokształcenia młodzieży odgrywały stale bardzo poważną rolę, tym bardziej, że wiązały się one ze studenckimi ruchami politycznymi, przede wszystkim z nurtami socjalistycznymi i narodowo-demokratycznymi. Formy samokształcenia odegrały rolę w krzewieniu oświaty u dorosłych,
np. Towarzystwo Oświaty Narodowej w Królestwie, Towarzystwo Szkoły Ludowej w Galicji i Towarzystwo Czytelń Ludowych w zaborze pruskim.
W dziejach polskiej oświaty niebagatelne znaczenie miał rewolucyjny przełom lat 1905-1907, w szczególności strajk szkolny w zaborze rosyjskim. Warto zaznaczyć, że w okresie 1907-1914 do walki o demokratyczny system szkolny mobilizowały masy ludowe programy oświatowe wysuwane w czasie rewolucji przez partie robotnicze i chłopskie, zwłaszcza przez SDKPiL, PPS, PPS i SL. W okresie porewolucyjnym rozwój szkolnictwa na ziemiach polskich uległ poważnemu przyśpieszeniu. Pod presją żądań chłopów, zarówno w Królestwie, jak i w Galicji nastąpił szybszy rozwój szkolnictwa podstawowego. Powstało wiele szkół prywatnych jednakże z uwagi na wysokie opłaty, miały one elitarny charakter, będąc dostępnymi niemal wyłącznie dla zamożnej młodzieży. Rozwój szkolnictwa zawodowego największy był w zaborze pruskim. W szkolnictwie wyższym znacząca role odgrywały uniwersytety: krakowski i lwowski oraz lwowska politechnika. Ziemie polskie zaboru pruskiego były pozbawione wyższej uczelni, natomiast uczelnie warszawskie były omijane przez polską młodzież, która studiowała głównie w Galicji bądź w szeregu uniwersytetów politechnik w Cesarstwie Rosyjskim, a także w Niemczech, Szwajcarii, Francji i Belgii. Charakterystycznym zjawiskiem dla okresu 1905-1914 jest rozkwit różnego rodzaju stowarzyszeń i instytucji mających na celu upowszechnienie oświaty i kultury, takich jak: w Królestwie - Polska Macierz Szkolna, Stowarzyszenie Kursów dla Analfabetów Dorosłych, Uniwersytet dla Wszystkich; w Galicji - uniwersytet Ludowy im. Adama Mickiewicza.

III. SYSTEM EDUKACYJNY POLSKI NA PRZEŁOMIE XX WIEKU

Polska trzykrotnie w XX wieku musiała tworzyć swój system edukacyjny niemal od podstaw:

1) - po raz pierwszy po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku w II Rzeczpospolitej

2)- po raz drugi po II wojnie światowej w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej

3) - po raz trzeci po transformacji ustrojowej 1989 rok w III Rzeczpospolitej

ad.1)

Pierwszym oficjalnym aktem ustawodawczym zmierzającym do ujednolicenia systemu był dekret z 7.II.1919r.(nie udało się stworzyć 7-letniego obowiązku szkolnego; sprawy oświatowe były regulowane innymi aktami cząstkowymi np. ustawa o zakładach i utrzymaniu publicznych szkół powszechnych z 1922; obowiązkowość, powszechność i dostępność do oświaty była fikcją).

- wciąż trwały jednak dyskusje oświatowe( Falski, Nawroczyński, Grabski, Radwan, Rowid)

- generalnej reformy (strukturalnej i programowej) dokonała dopiero ustawa o ustroju szkolnictwa z 11.III. 1932 -była jedyną komplementarną ustawą w całym XX- leciu. Została uzupełniona w 1933 ustawą o prywatnych szkołach i zakładach naukowych i wychowawczych oraz ustawą o szkołach akademickich.

Wprowadziła jednolity system oświatowy:

1. przedszkole(od 3 roku)

2. szkoła powszechna (7-letnia; obowiązkowa; dalsze obowiązkowe dokształcanie do 18 roku życia, w szkołach lub na kursach dokształcających)

3. 4-letnie gimnazjum kończące się małą maturą(ogólnokształcące, zawodowe);ustawa mówiła też o zawodowych szkołach dokształcających

4. 2-letnie liceum ogólnokształcące (lub profilowane) lub 3-letnie liceum zawodowe

5. szkoły wyższe (politechniki, uniwersytety, akademie)

ad. 2)

22.VII.1944 Polska została proklamowana jako państwo demokracji ludowej; szkolnictwo przejęło wzory radzieckie; szkoła miała realizować ideały wychowania komunistycznego. W lipcu 1961 sejm uchwalił ustawę o rozwoju systemu oświaty i wychowania (oświata i wychowanie stanowią podstawową dźwignię socjalizmu, system oświatowy ma przygotować wykwalifikowanych pracowników).

Schemat organizacyjny szkoły:

1. 8-klasowa szkoła podstawowa

2. zasadnicza szkoła zawodowa /szkoła przysposobienia rolniczego /szkoły średnie(4-letnie licea ogólnokształcące, 2,3 letnie licea zawodowe, 5-letnie technika); szkoły średnie kończyły się maturą, po zawodowej można było iść do 2-letniej szkoły średniej

3. szkolnictwo wyższe( ustawa z 1958):uniwersytety, politechniki, akademie, wyższe szkoły(np. pedagogiczna)

ad. 3)

Po 89 odrzucono ideologie komunistyczną, Polska stała się suwerennym demokratycznym państwem; Ustawa o systemie oświaty z 7.IX.1991, znowelizowana 1.IX.1999; wprowadzono nauczanie religii, możliwość realizacji programów autorskich, możliwość zakładania różnych szkół(wyznaniowych, prywatnych)

Schemat organizacyjny szkoły:

1. przedszkole

2. obowiązkowa zerówka

3. szkoła podstawowa 6-klasowa

4. 3-letnie gimnazjum

5. szkoła średnia trwa 3 lata( 3 letnie liceum profilowane lub 2 letnia szkoła zawodowa z możliwością kontynuowania nauki w 2 letnim liceum uzupełniającym);kończy się maturą.

6. studia wyższe

IV. SCHEMAT SYSTEMU EDUKACJI W POLSCE

V. MASMEDIA XX WIEKU

Pojęcia masmedia kojarzy się przede wszystkim ze środkami masowego przekazu tj. z telewizją, radiem i prasą, a tymczasem masmedia to media tradycyjne takie jak telewizja publiczna, radio, wydawnictwa wysoko nakładowe (prasa, książka) oraz media alternatywne takie jak telewizja satelitarna (komercyjna), Internet, a także w szerszym ujęciu miejsca i obiekty kultu, pamięci narodowej, najcenniejsze zabytki sztuki.

W zasadzie telewizja jest najbardziej adekwatnym medium masowym. Może ona skutecznie podejmować problemy o globalnym znaczeniu edukacyjnym. W problemach współczesnego świata uczy zrozumienia dla innych kultur, kształtować postawy patriotyczne, dostarczać informacji z różnych dziedzin wiedzy, rozwijać zainteresowania, realizować wymagania edukacyjne. Dzisiejsza telewizja stała się większości telewizją komercyjną, w której nadawane są tyko te programy czy filmy, które cieszą ogromnym zainteresowaniem zapominając o aspekcie edukacyjnym i wychowawczym. Telewizja zdecydowanie zmieniła się na przestrzeni czasu. Dziś w większości odgrywa rolę przede wszystkim rozrywkową, rzadko naukową.

Trudno nie zauważyć niewątpliwie destrukcyjnego wpływu telewizji na dzieci i młodzież, jednak nie można pominąć jej zasług. Programy przyrodnicze pozwalają ujrzeć rzeczy, których inaczej nigdy nie można byłoby zobaczyć. Uczniowie mogą obejrzeć relacje z wydarzeń kulturalnych, takich jak widowiska baletowe, koncerty symfoniczne i opery, a oprócz tego spektakle teatralne, filmy i inne programy w tym wiele oświatowych.

Szczególne miejsce mają cykliczne programy adresowane do młodych odbiorców, programy przyrodnicze, popularno naukowe, informacyjne, niektóre filmy fabularne, teleturnieje. Analiza treści programów cyklicznych dla dzieci i młodzieży wykazuje, że zawierają one wartościowe pod względem poznawczym, wychowawczym i kształcącym treści, emitowane w określonym dniu tygodnia i porze dnia, oraz zapewniają systematyczny kontakt dziecka z tymi programami. Telewizja poprzez różne treści oglądanych filmów i różne formy przekazu jest bogatym źródłem wiadomości z różnych kręgów tematycznych: przyrodniczych, społecznych historycznych, z dziedziny techniki, elektroniki, kultury i sztuki, astronomii, ekonomii, ekologii, sportu, czy turystyki. Wiadomości te, aczkolwiek często fragmentaryczne i nieuporządkowane, stanowią podstawę rozwoju wyobrażeń, spostrzeżeń i pamięci.

Telewizja powinna być po prostu miłą i pouczającą rozrywką, jeśli właściwie się z niej korzysta, potrafi się dokonywać wyborów i w rozsądny sposób poświęcać na nią czas.

Rozgłośnie radiowe stały się dziś w większości radiami komercyjnymi, nastawionymi w głównej mierze na szeroki odbiór. Niemniej jednak ich rola w krzewieniu oświaty jest nadal znacząca. Zadanie wychowania i kształcenia młodego pokolenia media te realizują przede wszystkim poprzez ofertę programów edukacyjnych. Audycje radiowe dla szkół są na tyle zbudowane poprawnie pod względem dydaktycznym, że mogą zastępować nauczyciela w części lekcji przeznaczonej na przykład na opracowanie nowego materiału. Najczęściej zawierają one odpowiedni wstęp, w celu zainteresowania słuchaczy, dlatego też przy ich wykorzystaniu można zrezygnować z pogadanki wstępnej.

Jak podaje W. Sonczyk, w 1996 roku audycje edukacyjne i przyrodnicze stanowiły 8,9% ogółu programów telewizji publicznej, a widowiska i spektakle teatralne zaledwie 1,6%. Jeszcze bardziej niekorzystnie wypadła struktura audycji radiowych, gdzie programy edukacyjne i poradnicze stanowiły 3,6% wszystkich emitowanych programów.

Na przestrzeni lat rola prasy się zmieniła, nie jest ona jedynie źródłem wydarzeń politycznych i kulturalnych. Stała się tanią rozrywką. Oczywiście wydawane są gazety, czy pisma, które prezentują coś godnego uwagi, ale niestety cena ich jest kilku a nawet kilkunastokrotnie wyższa. Rola, jaką spełnia dziś prasa z punktu widzenia oświatowego jest dość skąpa. W coraz mniejszym stopniu spełnia rolę edukacyjną. Niemniej jednak może być ona wykorzystywana m.in. w celu nauczenia uczniów korzystania z tekstów pisanych. Ponadto, każdy może znaleźć pismo o dogodnej dla siebie tematyce motoryzacyjnej, czy komputerowej.

Medium alternatywnym dla wyżej wymienionych masmediów jest Internet, czyli kombinacja sieci, ludzi, którzy jej używają, programów służących do uzyskiwania informacji i sama informacja. Oprócz klasycznych metod nauczania (tablica, wykład) oraz znanych technik prezentacji i wizualizacji (foliogramy, filmy wideo) nowe możliwości stwarza wykorzystanie techniki komputerowej, a w szczególności dostęp do olbrzymich zasobów informacji, jakie zawarte są w sieci Internet. Nowe technologie informacyjne, sprzyjają koncepcji aktywnego nauczania.

VI. PODSUMOWANIE

Dla części nauczycieli i działaczy oświatowych nie jest jednoznacznie jasne, które z

proponowanych im poglądów, kierunków, czy konkretnych rozwiązań praktycznych są naprawdę nowe, a które są tylko modyfikowane bądź dosłownym przeniesieniem koncepcji próbowanych lub realizowanych już dawniej.

Nauczyciel, wychowawca tworzą nowe wartości w pedagogice, nie powinien ,,odkrywać" starych teorii i rozwiązań praktycznych, które dawno zostały opracowane, opisane, a nawet wdrożone, powinien potrafić do nich sięgać, modyfikować je i stosować w aktualnej praktyce.

Wykształcenie stało się w naszych czasach wymogiem społecznym, a jego brak staje się, wyraźnie zauważalnym problemem. Coraz częściej brak jest w społeczeństwie przyzwolenia dla analfabetyzmu, wyraźna jest pod tym względem dyskryminacja zarówno podczas poszukiwania pracy jak i w każdej osobnej, grupie społecznej, niezależnie od jego przyczyny.

Dlaczego tak ważne jest by państwo zapewniało swoim obywatelom, możliwość kształcenia się, czyli rozwoju zarówno intelektualnego, moralnego jak i fizycznego. Służyć ma temu oczywiście stworzony przez władze, system edukacji.

W Polsce bardzo długo było brak stabilnego systemu szkolnego, który odpowiednio realizowałby cele opiekuńczo-wychowawcze.

VII. BIBLIOGRAFIA:

1. Zbigniew Kwieciński ,,Pedagogika", podręcznik akademicki.

Wydawnictwo Naukowe PWN

2. Bogusław Śliwerski ,,Pedagogika", Gdańsk 2006

3. Barbara Łuczyńska ,,Badania historyczne w pedagogice"

4. Stanisław Palka ,,Orientacje metodologii badań pedagogicznych",

Wydawnictwo UJ. Kraków 1998

5. Stanisław Kot ,,Historia wychowania"

6. M. Kozakiewicz ,,Wychowanie do demokracji w okresie wielkiej zmiany w Polsce"

7. B. Suchodolski ,,Pedagogika" Warszawa 1985

8. Internet strona http://www.vulcan.edu.pl/badania/szkoly/struktury.html

9. Braun- Gałkowska M. „Reklama telewizyjna a dzieci”

10) Wolny Irena „Reklama w odbiorze najmłodszych uczniów”

1

---