PERCEPCJA SŁUCHOWA - to zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, a także  interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.

Dzięki sprawnemu funkcjonowaniu analizatora słuchowego dziecko spostrzega, zapamiętuje i rozpoznaje dźwięki, wśród których znajdują się i dźwięki mowy. Poziom rozwoju percepcji słuchowej w zasadniczy sposób decyduje o postępach w rozwoju mowy i nauki czytania

Równolegle do rozwoju percepcji słuchowej powinna rozwijać się pamięć fonetyczna, niezbędna dla rozwoju mowy, czynności mowy oraz czynności czytania i pisania.

Ćwiczenia słuchu fonematycznego:

Ćwiczenia na materiale bezliterowym - ćwiczenia słuchowe i rytmiczne:

• rozpoznawanie dźwięków i szmerów (przesypywanie różnych materiałów sypkich: piasek, kamienie, żwir; eksponowanie dźwięków charakterystycznych dla różnych pojazdów, głosów zwierząt , sprzętu gospodarstwa domowego, rozpoznawanie dźwięków różnych instrumentów...)

• odtwarzanie przez dzieci słyszanego rytmu przy pomocy wystukiwania np. patyczkiem o bębenek, wyklaskiwania, wytupywania.

• odgadywanie odgłosów docierających zza zasłony (przelewanie wody, rozdzieranie papieru, przesuwanie krzesła, gwizd czajnika, brzęk kluczy…)

• rozpoznawanie melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie.

Ćwiczenia na materiale literowym -

Wyodrębnianie zdań w mowie, słów w zdaniach:

• słuchanie wypowiedzi nauczyciela o ubogiej treści, np. ,,To kotek. On pije mleko”, a następnie rysowanie przez dzieci tylu kółek (kresek), ile jest zdań

• układanie zdań przez dzieci na podstawie ilości patyczków (patyczki oznaczają słowa) np.

I I I I Ala ma małego brata.

• zabawa w dopowiadanie brakującego słowa w zdaniu (np. gruszka jest żółta, a wiśnia...)

• dokańczanie słów (pokazujemy dziecku obrazek i wypowiadamy pierwszą część słowa, dziecko dopełnia drugą sylabę np. pił - ka , ry - ba)

Wyodrębnianie sylab w słowach:

• wybieranie obrazków w nazwach, w których jest sylaba - ,,ro”(rower, krowa, korona ..

• zabawa w imiona: nauczyciel wiesza na tablicy obrazek, do tablicy mogą podejść dzieci, których imiona zaczynają się na tę samą sylabę np. obrazek - marchew, dzieci o imionach: Magda, Maciek, Maja

• zabawa w sklep: dzieci podchodzą do stolika, na którym leży dużo przedmiotów, nauczyciel poleca ,,kupić” przedmioty, których nazwa zaczyna się od np. ,,bu” (budyń, burak ...)

• wyszukiwanie słów rozpoczynających się na daną sylabę, np. ,,ma”

• wyszukiwanie słów kończących się na daną sylabę: np. ,,ki”( wor-ki, lal-ki …)

• łańcuch sylabowy: dziecko wypowiada dwusylabowy wyraz, dzieli go na sylaby, druga sylaba staje się początkiem nowego wyrazu np. wa- ta, ta-ma.

• zabawa w poszukiwanie przedmiotów , których nazwy zaczynają się od - ,,sza” (szalik , szafa

Podział wyrazów na sylaby (dziecko nazywa obrazki, a następnie dzieli je na sylaby i liczy):

• analiza z podskokami - podajemy dziecku wyraz, a jego zadaniem jest podzielić go na sylaby, po wymówieniu każdej z nich musi podskoczyć

Podział wyrazów na sylaby i wyodrębnianie głosek w sylabie:

• nauczyciel podaje wyrazy zaczynające się samogłoską, która stanowi sylabę, a dziecko wyodrębnia te sylaby (o-ko, A-la, E-wa ...)

• nauczyciel podaje sylaby zamknięte( ul- , ok- , ap- , ar- , ... - dziecko wyodrębnia samogłoskę)

• nauczyciel wypowiada grupę sylab, dziecko podnosi rękę, gdy usłyszy określoną sylabę np. ,, pa” (da pa ba ga ka ta pa ta)

Układanie zdań z sylab: np. ca, ta, sto, stoi, Na, le.

Wybieranie i segregowanie przedmiotów oraz obrazków na podstawie dźwiękowych właściwości ich nazw:

• dziecko wskazuje przedmioty, których nazwy rozpoczynają się od tego samego dźwięku lub tej samej sylaby;

• segregowanie obrazków; rozkładamy obrazki z dwóch grup np.(s-sz), a dziecko ma ułożyć je w dwóch szeregach np. s- sałata, samolot, słoń, sz- szafa, szal, szyny.

Tworzenie wyrazów z podanych głosek i ich zamiana:

• zabawa ,,Kto powie ?” - wyszukiwanie słów na daną głoskę np. ,,t” ( tata, torba, taca, tory …)

• zamiana słów: ,,zmień ostatnią lub pierwszą głoskę tak, aby powstało nowe słowo: nos - ,,s” na ,,c” - noc

Różnicowanie głosek opozycyjnych:

• nauczyciel nazywa poszczególne obrazki z tablicy, a dziecko je pokazuje

(wyrazy różnią się np. dźwięcznością)

półka- bułka budy- buty,

pal-bal domek- Tomek.

Do ćwiczeń rozwijających percepcję słuchową należą:

- wyróżnianie i rozpoznawanie dźwięków z otoczenia;
- rozpoznawanie dźwięków instrumentów;
- rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków wydawanych przez przedmioty, zwierzęta;
- ćwiczenia rytmiczne np. naśladowanie ilości i tempa uderzeń, odtwarzanie rytmu za

pomocą układów graficznych;
- wyróżnianie wyrazów w zdaniu;
- wyróżnianie sylab w wyrazie;
- wyróżnianie głosek w wyrazie (nagłos, wygłos, śródgłos);
- synteza głosek w wyraz z równoczesnym wyszukiwaniem obrazka;
- synteza głosek w wyraz bez pomocy obrazka;
- wyszukiwanie obrazków różniących się jedną głoską;
- odróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej (dziecko w umówiony sposób reaguje, gdy usłyszy błąd np. skoła zamiast szkoła).

Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej nie muszą być nudnym treningiem. Oto kilkanaście propozycji ciekawych rozwiązań:

1. Oglądanie kilku obrazków i szukanie w ich nazwach wspólnej głoski (gęś, ślimak, kość);

2. Układanie wyrazów z pierwszych lub ostatnich głosek nazw obrazków (krowa, owca, tygrys -KOT);

3. Szukanie rymujących się wyrazów np. teczka-beczka, trąba-bomba. Na początku wybieramy wyrazy jedno lub dwusylabowe o łatwej strukturze;

4. Układanie zdań, w których każdy wyraz będzie zaczynał się od tej samej głoski np. Tadek tnie turkusową tkaninę.

5. Zabawa "Wyraz w wyrazie":
a. Dziecko poprzez zmianę lub pominięcie pierwszej litery zmienia znaczenie

podanego wyrazu np. ekran-kran, sport-port;
b. Dziecko poprzez zmianę lub pominięcie ostatniej litery zmienia znaczenie

podanego wyrazu np. koszt-kosz, boks-bok;
c. Dziecko poprzez zmianę lub pominięcie środkowej litery zmienia znaczenie

podanego wyrazu np. barki-baki, pranie-panie;

6. Szukanie określonych nazw (ludzi, zwierząt, rzeczy lub roślin) ukrytych w zdaniach

np. Hydraulik reperuje zepsuty zlew.

7. Rozwiązywanie rebusów obrazkowo-literowych np.

LINA (kotlina),
KA (laska),
DAK (serdak);

8. Przestawianie cząstek podanego wyrazu tak, aby zmieniło się jego znaczenie np. nora-rano;

9. Układanie wyrazów z podanych głosek np. salka, klasa, laska, skala;

10.Tworzenie magicznych kwadratów. Nauczyciel podaje definicje wyrazów, a uczniowie wpisują odpowiednie hasła np.

11. Szukanie samogłosek w magicznych kwadratach np.

(nos, noc) (wór, wół)

12. Uzupełnianki np.
 

1.	R	U	T
2.	R	U	T

1. Z niego robi się siatkę.
2. Inaczej ciężka praca.

13. Samodzielne układanie krzyżówek.
14. Powiedz, jaką głoską rozpoczynają się wyrazy: kot, korek, klub, kula, kosa.

15. Wymień głoskę, którą słyszysz na końcu wyrazów: nos, kłos, cios, los, kos.

16. Wymień samogłoski w wyrazach: woda, kura, choinka, domy, lody.

17. Wymów wyrazy, jakie powstaną, gdy z głoską k połączysz wyraz rok. W ten sam sposób sprawdź, jaki wyraz powstanie, gdy dodasz głoskę m.

18. Podziej na sylaby wyrazy: Romek, Burek, domek, płotek, lakier, itp.

19. Jakie otrzymasz wyrazy, jeżeli do sylaby ba- dołączysz kolejno głoski: t. s, r. 7. Jakie otrzymasz wyrazy, jeżeli połączysz następujące pary sylab:

za-mek, zna-czek, mek-do, mek-Ro, ta-kar, ki-san, wka-ła

20. Powiedz, jakie wyrazy zaczynają się sylabą do-, ma-, ki-, my-, dy-.

21. Policz z ilu sylab składa się wyraz: farby, kos, nauka, Ania, parasol.

22. Utwórz wyraz z ostatnich głosek wyrazów: mydło, rok, rok, len, oko. Powiedz, jak on brzmi (okno).

23. Wymień głoski w wyrazie, którym nazwano ten przedmiot lub tę czynność, którą pokazuję. Nauczyciel lub uczeń pokazuje przedmioty: wazon, tablica, okno, głowa (nie wymieniając ich nazw) lub pokazuje czynności (czyta, podlewa, rysuje, zdejmuje).

24. Podziel na głoski, a następnie na sylaby swoje imię lub nazwisko.

25. Jeżeli w wymawianych przeze mnie wyrazach usłyszycie głoskę I podnieście lewą rękę, a jeżeli głoskę p to prawą rękę. Pomyślcie, co należy zrobić, jeżeli w wyrazie wystąpią obie te głoski? (ton, tupie, pas, raport, lok, torba, packa, portfel).

Ćwiczenia funkcji słuchowej:

Ćwiczenia powinny być prowadzone w formie zabawy i nie trwać zbyt długo, ponieważ są bardzo meczące dla dzieci. Ćwiczenia percepcji słuchowej można podzielić na trzy grupy według rodzaju bodźców dźwiękowych, realizowanych celów oraz według stopnia trudności

1. ćwiczenia wrażliwości słuchowej

2. ćwiczenia rytmiczne

3. ćwiczenia słuchu fonematycznego, ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej

A. Ćwiczenia wrażliwości słuchowej (według J.Czajkowskiej) - koncentracji
na bodźcu słuchowym, różnicowania dźwięków, pamieci słuchowej:

• wystukiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia i ich lokalizacja,

• różnicowanie i rozpoznawanie dźwięków przyrody

• rozpoznawanie odgłosów wydawanych przez upadające lub uderzające o siebie przedmioty oraz przesypywanych substancji

• rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków wydawanych przez instrumenty perkusyjne lub lokalizacja tych dźwięków

• różnicowanie wysokości, natężenia i barwy dźwięków

B. Ćwiczenia rytmiczne (według T. Gąsowskiej i Z. Stępkowskiej) - koncentracji na bodźcu słuchowym, analizy słuchowej, orientacji czasowo - przestrzenne, koordynacji słuchowo - wzrokowo -ruchowej):

• odtwarzanie(„rytmu” ilustrowanego układem przestrzennym

• rozpoznawanie układu przestrzennego odpowiadającego wystukanemu „rytmowi”

• rozpoznawanie „rytmu” zgodnego z układem przestrzennym

• odtwarzanie w układzie przestrzennym wystukanego „rytmu”

• wystukiwanie „rytmu” wg podanego układu przestrzennego

• graficzne odtwarzanie wysłuchanego „rytmu”

• zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem lub wygrywaniem rytmu melodii na instrumentach perkusyjnych.

C. Ćwiczenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej,

• analiza zdań na wyrazy,

• układanie zdań i rozdzielanie ich na wyrazy,

• rozwijanie zdań i porównywanie liczby wyrazów w zdaniach,

• podział wyrazów na sylaby (I. Styczek):

• wyrazy dwusylabowe z sylab otwartych

• wyrazy trzy sylabowe z sylab otwartych

• wyrazy cztero sylabowe z sylab otwartych

• wyrazy z drugą sylabą zamkniętą

• wyrazy z trzecią sylabą zamkniętą

• wyrazy z pierwszą sylabą zamkniętą

• wyrazy z grupami spółgłoskowymi

• dzielenie wyrazów na sylaby z jednoczesnym stukaniem w rytm wypowiadanych sylab w wyrazach

• liczenie sylab w wyrazach z dotykaniem obrazkiem do cyfry na kartonikach odpowiadających kolejności sylaby w wyrazach

• porównywanie liczby sylab w wyrazach - segregowanie obrazków na podstawie ilości sylab, różne gry zespołowe

• kończenie i zaczynanie wyrazów dwusylabowych

• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby

• sztafeta sylabowa - tworzenie wyrazów rozpoczynających się sylabą końcową poprzedniego wyrazu

• rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca jej położenia - pierwsza, ostatnia, w środku

• synteza sylab podanych ze słuchu

Rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek z wyrazów

• wybieranie obrazków, których nazwy rozpoczynają się od podanej głoski

• rozpoznawanie nazwy obrazka na podstawie pierwszej głoski

• wydzielanie pierwszej głoski z nazwy obrazka

• dobieranie par obrazków, których nazwy rozpoczynają się od danej głoski

• podawanie wyrazów rozpoczynających się od danej głoski

• rozpoznawanie określonej głoski w wygłosie wyrazów

• wybieranie obrazków, których nazwy kończą się określoną głoską

• rozpoznawanie nazwy obrazka na podstawie ostatniej głoski

• wydzielanie ostatniej głoski z nazwy obrazka

• rozpoznawanie, w którym wyrazie określona głoska znajduje się na początku, a w którym na końcu

• dobieranie par obrazków, w których nazwa drugiego rozpoczyna się taką samą głoską, jaką kończy się nazwa pierwszego

• rozpoznawanie samogłosek w wyrazach jednosylabowych

• rozpoznawanie głosek wewnątrz wyrazów o różnej liczbie sylab

• rozpoznawanie określonej głoski położonej w dowolnym miejscu wyrazu

• różnicowanie głosek opozycyjnych, klasyfikowanie wyrazów według danej głoski bez określania jej położenia

• określanie miejsca położenia mylonej głoski w wyrazie i w sylabie, klasyfikowanie wg położenia danej głoski

• przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski na początku w środku lub na końcu wyrazu

• przekształcanie wyrazów przez zmianę sylaby na początku, w środku lub na końcu wyrazu

• wykrywanie różnic i podobieństw w wyrazach (pierwsza i ostatnia głoska, liczba głosek, liczba sylab, synteza głosek podanych ze słuchu, synteza słuchowa wyrazów z pierwszych głosek wydzielonych z nazw obrazków)

1. Ćwiczenia słuchu fonematycznego:
- różnicowanie słów podobnie brzmiących (opozycje fonematyczne) wskazywanie obrazków

po usłyszeniu ich nazw; przykłady par obrazków czapka-żabka, bucik-budzik
- różnicowanie takich samych sylab w szeregu różnych lub o podobnym brzmieniu np. pa, ga,

da - dziecko sygnalizuje moment usłyszenia żądanej sylaby
- powtarzanie par słów opozycyjnych np. pary-bary
- nazywanie wskazywanych przedmiotów, obrazków, których nazwy różnią się głoskami:

dźwięczna - bezdźwięczna , ustna - nosowa , o różnym miejscu artykulacji,
- segregowanie obrazków ze względu na właściwości głoskowe w ich nazwach np.

dźwięczne- bezdźwięczne

2.Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:
- podział wyrazów na sylaby, wg stopnia trudności,
- liczenie sylab w wyrazach
- porównywanie liczby sylab w wyrazach (segregowanie obrazków na podst. liczby

sylab )
- sztafeta sylabowa,
- rozpoznanie w wyrazie określonej sylaby i ustalenie miejsca jej położenia (pierwsza,

ostatnia...),
- synteza sylab podanych ze słuchu,
- rozpoznawanie określonej głoski w wyrazie: w wygłosie, w nagłosie, w śródgłosie ,
- rozpoznawanie obrazków na podstawie pierwszych i ostatnich głosek ich nazw,
- wyodrębnianie pierwszej i ostatniej głoski w wyrazach,
- dobieranie par obrazków wg pierwszej głoski,
- wyszukiwanie obrazków wyrazów zaczynających się od danej głoski,
- sztafeta literowa,
- rozpoznawanie podanej głoski w dowolnym miejscu wyrazu, bez określania miejsca jej

położenia
- określanie położenia mylonej głoski w wyrazie i sylabie, klasyfikowanie wyrazów wg.

położenia danej głoski
- przekształcanie wyrazów przez zmianę sylaby, głoski na początku, w środku, lub na końcu

wyrazu,
- wykrywanie różnic i podobieństw w wyrazach-pierwsza i ostatnia głoska, liczba głosek,

liczba sylab,
- różnicowanie głosek opozycyjnych,
- synteza głosek podanych ze słuchu,
- kończenie zaczętego wyrazu,
- podział lub synteza wyrazów: sylabowa, głoskowa,
- synteza słuchowa wyrazów z ostatnich lub pierwszych głosek wydzielonych z nazw

obrazków,
- uzupełnianie treści słyszanego opowiadania obrazkami .

3. Utrwalenie pamięciowych mechanizmów mowy tzw. ciągów słownych:
- nauka wierszyków, piosenek, dni tygodnia, miesięcy, godzin, pór roku,
- powtarzanie samogłosek i spółgłosek,
- powtarzanie sylab i połączeń sylabowych,
- powtarzanie wyrazów łatwych i trudniejszych fonetycznie i znaczeniowo,
- powtarzanie krótkich i dłuższych zdań ( proste i złożone )
- powtarzanie ciągów cyfr, nauka tabliczki mnożenia, - rymowanki.

Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchową.

1. Odtwarzanie struktur dźwiękowych:
* różnicowanie liczby dźwięków
* odtwarzanie rytmu
* graficzne odtwarzanie słyszanego układu dźwięków

2. Różnicowanie sygnałów dźwiękowych:
* rozpoznawanie różnych głosów w przyrodzie i za oknem
* rozpoznawanie głosów wydawanych przez różne instrumenty i przedmioty
* określanie strony, z której dochodzi dźwięk
* zastosowanie poleceń słownych przez sygnały dźwiękowe np. śpiew
3. Wyróżnianie wyrazów:
* wyodrębnianie wyrazów w zdaniach
* budowanie zdań z podanym wyrazem
* podział zdania na wyrazy
* kończenie przez dziecko rozpoczętego zdania
* rozróżnianie zdań
* graficzne układanie zdania ( pocięte paski papieru)

4. Wyróżnianie sylab:
* podział wyrazu na sylaby
* podział wyrazu na sylaby ze słuchu
* zabawa w kończenie słów
* loteryjki obrazkowe
* wyodrębnianie podanej sylaby w wyrazach
* liczenie sylab
* ćwiczenie z instrumentem muzycznym

5. Wyróżnianie głosek:
* ćwiczenia na syntezę głoskową
* wybieranie, których nazwa rozpoczyna się bądź kończy daną głoską
* ćwiczenia na analizę głoskową
* szukanie głoski, która leży w środku wyrazu
* rozpoznawanie głosek powtarzających się w wyrazie
* różnicowanie wyrazów podobnych fonetycznie ( bat-but, las- lis)
* zabawa w ,, łańcuszek słów”

6. Czytanie:
* odczytywanie sylab, wyrazów, części zdania i całego zdania
* czytanie głośne oraz ciche , indywidualne i grupowe
* czytanie z odpowiednią intonacją
* czytanie ze zrozumieniem
* czytanie z podziałem na role

1. Rytm
   Dziecko odtwarza wysłuchany rytm za pomocą kartoników z figurami lub wykorzystując klocki; może też samodzielnie realizować zaszyfrowany rytm (klaskanie, tupanie, stukanie ), np.:
   # ### # ### # ###
   && & && & && &
   $$$ $$ $ $$$ $$ $

2. Zgaduj-zgadula sylabowa
   Dziecko otrzymuje koperty, na których są narysowane kropki. W każdej kopercie jest obrazek (nazwa jednosylabowa w kopercie z jedną kropką, dwusylabowa z dwiema itd.). Zadaniem dziecka jest wyjąć obrazek, powiedzieć jego nazwę i sprawdzić, czy został umieszczony w odpowiedniej kopercie. Po sprawdzeniu wszystkich kopert dziecko otrzymuje inny zestaw obrazków, aby umieścić je w odpowiednich kopertach, licząc przedtem sylaby w nazwach obrazków.( Zamiast obrazków można wykorzystać kartoniki z wyrazami

3. Ogrodnik i jego kwiaty
   Na stole leżą „środki” kwiatków, na których są napisane litery ( np. „r” „ł” „l” ). Obok w szeregu leżą „płatki” z obrazkami, w nazwie których znajdują się te głoski. Dziecko wyróżnia w nagłosie spółgłoski i układa kwiaty ( „r” - ryba, rak, ręka, rakieta, rower ; „ł” - łódka, ławka, łóżko, łyżka, łata ; „l” - lody, latawiec, lis, listek, lizak )

4. Łańcuch
   Na stole lub podłodze rozłożone są obrazki; na środku leży jeden, który będzie początkiem łańcucha. Dziecko dokłada kolejno obrazki w takim porządku, aby nazwa każdego kolejnego obrazka rozpoczynała się ostatnią głoską poprzedniego. W ten sposób obrazki utworzą łańcuch, np.: zamek - kot - telewizor - ryba - akwarium - materac - cukierki - igła ; wazon - namiot - tęcza - auto - ogórek - klej - jajko ;
   fotel - lustro - olej - jarzębina - autobus - smok - kasztan - nos.

5. Skojarzenia
   Zadaniem dziecka jest dopasować otrzymane obrazki do słyszanych kolejno dźwięków; może też łączyć w grupy dźwięk, obrazek i nazwę czynności:
   pii, pii - piszczą - myszy ; miau - miauczą - koty ;
   kap, kap - kapią - krople ; bzz - bzyczą - pszczoły ;
   szszsz - szumi - wiatr ; ko, ko - gdaczą - kury ;
   dzyń, dzyń - dzwoni - dzwonek ; hau, hau - szczeka - pies ;
   muu, muu - ryczy - krowa ; puf, puf - sapie - lokomotywa.

6. Lotto
   Dziecko otrzymuje kartoniki z obrazkami. Szuka obrazków, których nazwy kończą się taką samą głoską ( w zestawie są również rysunki dla których nie ma pary ):
   sowa - krowa - zebra ; ogórek - sznurek ; dom - dym ;
   kot - płot - namiot ; pomidor - ser ; lis - Eskimos - pies ;
   balon , motyl , oko , księżyc.

7. Wędkowanie
   Na stole leżą obrazki ( „pływają rybki” ). Dziecko „łowi” obrazki zawierające w swojej nazwie np. głoskę „s”. „Złowioną rybkę” dziecko pokazuje i podaje nazwę obrazka, a także określa pozycję głoski „s” w tej nazwie. ( Zestaw może składać się z obrazków zawierających w swojej nazwie jedną z głosek np. s, sz, z, c )

8. Kto tu mieszka?
   Dziecko ma kartonowy domek z okienkami w które można włożyć obrazki. Na każdym piętrze ułożone są obrazki w odpowiednim porządku rozpoczynające się każdą kolejną głoską, wchodzącą w skład ukrytego słowa. Dziecko z wyodrębnionych głosek tworzy nowe słowo, np.: obrazki: pies, oko, motyl, igła, dom, okulary, rak
   ukryte słowo: p o m i d o r
   obrazki: klocek, osa, tornister, ekierka, książka
   ukryte słowo: k o t e k
   obrazki: most, indyk, sowa, kwiatek, agrafka
   ukryte słowo: m i s k a

9. Co słyszę? Co widzę?
   Zadaniem dziecka jest dobrać odpowiedni wyraz do obrazka; w każdym zestawie są cztery wyrazy o podobnym brzmieniu i jeden obrazek, np.:
   (SMOK)- sok, skok, smok, sowa ;
   (SIKAWKA)- siano, siatka, sitko, sikawka ;
   (SZAFA)- szalik, szafa, szmata, szatnia ;
   (ŚLIMAK)- ślimak, śliwka, świnia, siwek.

10. Pszczółki
    Na dywanie znajdują się ule wraz z odpowiednio dobranymi literami (na kartonikach). Dziecko po usłyszeniu wyrazu, stara się wymówić kolejne głoski i jednocześnie ustala w jakiej kolejności wylatywać będą litery z ula, by utworzyć dany wyraz.
     

ETAP DRUGI - ĆWICZENIA W CZYTANIU I PISANIU SYLAB I WYRAZÓW

• Układanie sylab wypowiadanych przez nauczyciela, czytanie i pisanie ich z pamięci.

• Rozsypanka sylabowa.

• Ustne podawanie wyrazu zaczynającego się od danej sylaby. Zapisanie go.

• Dobieranie par jednakowych sylab z liter pisanych do sylab z liter drukowanych.

• Rozwiązywanie rebusów.

• Układanie przez dziecko dowolnych wyrazów z sylab.

• Układanie napisów pod obrazkami wzoru.

• Układanie obrazków do napisów.

• Doskonalenie czytania sylab i całych wyrazów przy zastosowaniu domina sylabowo-wyrazowego.

• Dokładanie różnych sylab do jednej np. las-ka.

• Dobieranie brakujących sylab do wyrazów trzysylabowych np. kom...ter (pu).

• Czytanie sylabami na przemian z dzieckiem.

ETAP TRZECI- CZYTANIE ZDAŃ I TEKSTÓW

• Układanie zdań z sylab.

• Układanie i czytanie zdań z podanych wyrazów.

• Dobieranie zdań do obrazków.

• Układanie zdań z coraz większą ilością wyrazów.

• Porządkowanie zdań zgodnie z kolejnością zdarzeń w opowiadaniu.

• Czytanie na przemian całych zdań.

• Czytanie z dzieckiem na przemian dłuższego tekstu.

• Szukanie w tekście odpowiedzi na postawione pytanie.

• Szukanie w tekście fragmentów dotyczących postaci lub miejsca akcji.

Ćwiczenia doskonalące umiejętność pisania i czytania

1. Rozpoznawanie kształtu dotykiem, kalkowanie, obrysowywanie konturów liter w powiązaniu z ich dźwiękowymi odpowiednikami (również obrazków-aspekt treściowy), uzupełnianie brakujących liter w wyrazach (podpisy do obrazków) itp.

2. Poznawanie dźwiękowej i graficznej struktury wyrazów i różnicowanie pojęć: litera, głoska, sylaba, wyraz, zdanie.

3. Ćwiczenia umiejętności przepisywania: przepisywania z podkreśleniem trudniejszych wyrazów, z uzupełnianiem niektórych brakujących liter, wyrazów itp.

4. Ćwiczenia umiejętności pisania z pamięci po uprzednim układaniu trudniejszych wyrazów z liter ruchomego alfabetu i analizie głoskowo -literowo-sylabowej tych wyrazów, samodzielne sprawdzanie dokonanego zapisu

5. Po dłuższym okresie pisania z pamięci ćwiczenie pisania ze słuchu o charakterze ćwiczącym (a niesprawdzającym), tj. z odpowiednimi objaśnieniami, analizą trudniej szych wyrazów itp.

6. Ćwiczenia ortograficzne i stylistyczne, wprowadzenie słowniczka ortograficznego, zasad ortograficznych przewidzianych w programie klasy I - III

7. Próby ujęcia treści w zdania, układanie podpisów jedno- i kilkuzdaniowych do obrazków

8. Ćwiczenia graficznej strony pisma: ułożenie kształtów liter z kolorowego drutu, ulepienie z plasteliny, obrysowywanie szablonów liter, rozbicie litery na poszczególne jej elementy i próby łączenia w całość

9. Praca nad płynnością i poprawnością czytania: czytanie „we dwoje”, czytanie z podziałem na sylaby itp.

10. Wykształcenie nastawienia na rozumienie treści czytanego tekstu, odpowiadani po czytaniu, wiązanie czytania z innymi rodzajami działalności dziecka, jak rysowanie, malowanie itd.

11. Kształcenie umiejętności cichego czytania ze zrozumieniem:

12. Przekształcanie wyrazów ułożonych z ruchomych liter, rozsypanki sylabowe grupowane w całości wyrazowe, dorabianie podpisów do obrazków, przyporządkowywanie dłuższych tekstów do obrazków, uzupełnianie luk wyrazowych w tekście itp.

1

---