Finanse i rozliczenia międzynarodowe

Wymienialność walut

Wymienialność-jest to prawnie i faktycznie zagwarantowana możliwość wymiany pieniądza występującego w ramach danego państwowego systemu pieniężnego na pieniądz występujący w systemach pieniężnych innych państw oraz możliwość wykorzystywania wymienionych środków pieniężnych zgodnie z celem wymiany (bez niej nie byłoby rozliczeń międzynarodowych- wprowadza się ją stopniowo).

Wymienialność dzielimy na:

-pełną (nieograniczona) jest to zezwolenie osobom fizycznym i prawnym, krajowym i zagranicznym na kupowanie i sprzedawanie walut zagranicznych po cenie rynkowej i na zatrzymanie walut zagranicznych zgodnie ze swym wyborem lub na przekazanie za granicę tytułem płatności występujących w bilansie płatniczym (bilans obrotów bieżących i kapitałowych).

-ograniczona -podział ze względu na podmiot, który jest uprawniony do wymiany pieniądza krajowego na waluty obce:

a) wymienialność zewnętrzna- przysługuje wyłącznie nie rezydentom (osobom z zagranicy

b) wymienialność wewnętrzna- prawo do nabywania walut obcych dotyczących rezydentów (obywatele zagraniczni nie mają tego prawa)

Podział ze względu na zakres transakcji, których ta wymienialność dotyczy;

a) wymienialność w zakresie bilansów obrotów bieżących

b) wymienialność w zakresie bilansów obrotów kapitałowych (inwestycje pośrednie i bezpośrednie- dają inwestorowi zagranicznemu głos decydujący)

Przyjmuje się, że inwestycje bezpośrednie- te inwestycje, które dają 10-20 % udziałów w kapitale (tylko kapitał)

Inwestycje portfelowe (pośrednie)- pozostałe lokaty dotyczą spółek, lokaty na rachunkach w bankach zagranicznych- papiery dłużne.

Polska niewiele inwestuje zagranicą w formie inwestycji bezpośrednich bo mamy zbyt mało kapitału (więcej do nas ich napływa niż odpływa).

Korzyści i zagrożenia związane z wymienialnością waluty

1. swobodny dostęp do międzynarodowego rynku towarów i usług

2. korzyści wynikające z uczestnictwa w międzynarodowym przepływie kapitału

3. korzyści w dziedzinie przepływu osób między krajami.

Ad.1.

Dzięki wymienialności przedsiębiorstwa mają swobodny dostęp do walut obcych co oznacza możliwość importu towarów z dowolnego kraju w nieograniczonej ilości. Pozwala to ponadto wybrać na rynku światowym takie towary i usługi, które najpełniej odpowiadają krajowym potrzebom. Jeśli chodzi o jakość, cenę, warunki dostawy i płatności. Wymienialność eliminuje wszystkie te niedogodności, które wiążą się ze stosowaniem ograniczeń dewizowych. Ograniczenia dewizowe oznaczają niedostatek dewiz i brak możliwości ich swobodnego nabycia co oznacza, że przedsiębiorstwa zmuszone są kupować towary nie tam gdzie są one sprzedawane na najkorzystniejszych warunkach, ale w tych krajach, z którymi można rozliczać się bez użycia walut obcych (tzn. w sposób bezdewizowy). Dzięki wymienialności możliwy jest import takiej ilości towarów, która zapewnia odpowiednie zaopatrzenie rynku krajowego a jednocześnie przyczynia się do rozwoju konkurencji na rynku krajowym co ogólnie biorąc wymusza zwiększenie efektywności działania producentów krajowych.

Ad.2.

a) pełna wymienialność umożliwia nieograniczone lokowanie pieniędzy za granicą co daje szanse na dywersyfikacje (zróżnicowanie) lokat i w efekcie ograniczenie ryzyka i stwarza szanse na osiągnięcie dodatkowych zysków.

b) przyciąganie kapitału do kraju z zagranicy (inwestycje bezpośrednie):

-dzięki wymienialności pieniądza krajowego na waluty obce inwestorzy zagraniczni mogą:

* transferować swobodnie zyski za granicę gdyż mogą bez pozwolenia nabywać waluty obce za takie kwoty, które stanowią ich udział w zysku spółki po zapłaceniu podatku dochodowego.

* dokonywać bez ograniczeń zakupów za granicą i w efekcie mogą bezproblemowo prowadzić swoją produkcję (handel) wymagającą zagranicznych surowców i maszyn.

* także swobodnie wycofać się z danego kraju po dokonaniu sprzedaży majątku i zamianie waluty krajowej uzyskanej z tej sprzedaży oraz transferowanie jej za granicę.

Ad.3.

Wymienialność w tym przypadku oznacza możliwość nieograniczonego nabywania walut obcych zarówno na cele turystyczne jak i podróże służbowe i prywatne. Każdy kraj musi zmierzać do wymienialności, bo będzie odcięty od świata zewnętrznego- gorszy rozwój.

Najważniejsze zagrożenia związane z wprowadzeniem przez dany kraj wymienialności jego waluty na waluty obce to możliwość masowej ucieczki kapitału z danego kraju (odpływu) za granicę oraz możliwość gwałtownego załamania się kursu walutowego w efekcie czego może powstać kryzys finansowy

Wykład 2 -03.03

Co trzeba zrobić by przejść do waluty w pełni wymienialnej?

Warunki wprowadzenia wymienialności i jej utrzymania (waluty krajowej na waluty obce):

1. odpowiednio wysoka konkurencyjność gospodarki, dobrze rozwinięty eksport charakteryzujący się odpowiednio zróżnicowaną strukturą towarową.

2. polityka pieniężna i budżetowa nastawiona na ochronę siły nabywczej pieniądza danego kraju zapewniająca możliwie niską stopę inflacji

3. dobra sytuacja w bilansie płatniczym oraz odpowiednio wysokie rezerwy dewizowe gwarantujące przede wszystkim ciągłość zaopatrzenia w towary importowane.

4. ustanowienie odpowiedniego systemu kształtowania się kursu walutowego gwarantującego to, że kurs rynkowy waluty danego kraju nie będzie podlegał nadmiernym zniekształceniom

5. sprawnie funkcjonujący system finansowy państwa w tym zwłaszcza system bankowy przy czym istotne jest aby system bankowy podlegał odpowiedniemu nadzorowi ze strony państwa.

Charakterystyka warunków

Wszystkie te warunki musza być spełnione jednocześnie, nie spełnienie choćby jednego oznacz, że istnieją poważne zagrożenia dla wymienialności waluty i może się okazać konieczne zwiększenie tej wymienialności.

Istota wymienialności -wymienialność należy wprowadzić w odpowiednim momencie. Kiedy mamy jakiś kryzys to wymienialność trzeba zawiesić lub wprowadzić ograniczenia (załamanie zaufania inwestorów międzynarodowych- dlatego trzeba robić to tylko ostatecznie). Nieustanna podaż walut obcych.

Ad.1

Przyczyna: w wyniku wprowadzenia wymienialności kraj wystawiony jest na silne oddziaływanie rynków międzynarodowych: głównie przez import- nieograniczony import. Konkurencyjność jest potrzebna by sprzedać swój towar. Wpływy z eksportu towarów i usług to na ogół podstawowe źródło dewiz (walut obcych) na rynku danego kraju. Kraj musi być na tyle silny by przeżyć tę konkurencyjność. Musimy mieć dobrze rozwinięty eksport. Jest to proces samo napędzający -trzeba włączyć się do tej wymiany międzynarodowej. Wymienialność należy wprowadzić stopniowo, należy ją utrzymać dbając o spełnienie tych warunków. Zróżnicowana struktura transportowa eksportu-w eksporcie danego kraju występowały produkty możliwie najbardziej różnorodne -zaczynając od najbardziej prostych (produkty rolne, surowce) do najbardziej wyrafinowanych (technologia, komputery). Przeciwieństwem struktury zróżnicowanej jest monokultura w eksporcie -np. Arabia Saudyjska 99%, jej eksport to ropa naftowa- struktura niezróżnicowana. Zróżnicowana struktura eksportu jest niezbędna w celu przeciwdziałania nadmiernym wahaniom kursu waluty danego kraju, które to wahania występują najczęściej przy zbyt dużych zmianach wpływów z tytułu eksportu np.: cena ropy spada 30% to wpływy z tytułu tego eksportu także spadną znacząco. Spełnienie tego warunku umożliwia danemu krajowi rezygnacje z ochrony rynku wewnętrznego przed konkurencją ze strony towarów zagranicznych. Ochrona rynku zawsze występuje tylko nie zawsze możemy to dostrzec.

Ad.2.

Polityka pieniężna (monetarna) jest na ogół kształtowana przez Bank Centralny i jej istota sprowadza się do takiego dostosowywania ilości pieniądza w obiegu do występującej podaży towarów i usług aby inflacja była możliwie najmniejsza (ilość udzielanych kredytów przez banki komercyjne zachowanie pewnej równowagi).

Polityka budżetowa jest kształtowana przez rząd a jej istota sprowadza się do określania dochodów budżetów państwa oraz wydatków budżetowych a w efekcie salda budżetu państwa (saldo to deficyt lub nadwyżka lub równowaga w budżecie).

Zarówno polityka pieniężna jak i budżetowa powinna być kształtowana tak aby w praktyce zapewniać zaufanie do pieniądza danego kraju zarówno ze strony podmiotów krajowych jak i zagranicznych. Jeśli takie zaufanie zostanie naruszone to może wystąpić negatywne zjawisko ucieczki od pieniądza danego kraju do walut obcych wtedy mógłby się załamać stosowany przez dany kraj system kursu walutowego. Te czynniki rzutują na wyobrażenie o danym kraju jaka jest ta gospodarka i czy ta waluta jest silna. Ostatecznym miernikiem polityki pieniężnej i budżetowej jest stabilna siła nabywcza pieniądza danego kraju co z kolei jest podstawą międzynarodowego zaufania do tego pieniądza. Kraje o dużej inflacji nie mogą wprowadzać zbyt dużej wymienialności- więcej zagrożeń niż korzyści, należy uzdrowić najpierw gospodarkę.

Ad.3.

Bilans płatniczy -wpływy z zagranicy i wypłaty z zagranicy (jak wpływają i wypływają waluty obce do kraju- musi to być zrównoważone).

Dobra sytuacja w bilansie płatniczym oznacza, że w danym okresie wielkość walut napływających z zagranicy jest zasadniczo zbliżona do wielkości walut obcych wypływających z danego kraju zagranicy. Lepiej jest gdy w bilansie płatniczym jest nadwyżka. Zbyt duży odpływ walut obcych zagranicę może oznaczać zmniejszanie się rezerw dewizowych państwa w takim stopniu, który może zagrozić utrzymaniu wymienialności. Rezerwy oficjalne danego kraju są utrzymywane przez Bank Centralny, a struktura walutowa tych rezerw powinna odzwierciedlać strukturę płatności realizowanych w obrocie z zagranicą. W szczególności Bank Centralny musi tu uwzględnić waluty, które są stosowane w rozliczeniach importowych z głównymi krajami, z których pochodzi import.

Jaki jest bezpieczny poziom rezerw dla danego kraju?

Przyjmuje się, że min. to pięciokrotność miesięcznego importu. Zależy to od tego jakie jest zapotrzebowanie na realizacje innych transakcji. Inwestorzy międzynarodowi uważnie śledzą poziom oficjalnych rezerw dewizowych w poszczególnych krajach i jeśli okazuje się, że rezerwy te zmniejszają się zbyt szybko wtedy wiarygodność danego kraju na rynku międzynarodowym może zostać podważona co z kolei może spowodować masowy odpływ kapitału z danego kraju za granicę. (muszą mieć pewność, że będą mogli się wycofać z inwestycji)

Ad.4

Z punktu widzenia pomyślnego wprowadzenia wymienialności ważne jest aby stosowane przez dany kraj system kursu walutowego zapewniał, że cena walut obcych będzie kształtować się na poziomie równowagi czyli waluty obce nie będą ani zbyt drogie ani zbyt tanie (w przypadku gdy waluty obce byłyby zbyt drogie w stosunku do potrzeb danego kraju to oznaczałoby, że towary importowane są drogie i trudno dostępne natomiast jeśli waluty obce byłyby zbyt tanie to w krótkim czasie mogłyby się wyczerpać rezerwy dewizowe państwa.

Ad.5

Ponieważ wymienialność oznacza ogromną masę transakcji realizowanej za granicą to banki powinny być w stanie obsłużyć sprawnie wszystkie te transakcje. Nadzór nad bankami konieczny jest po to by podmioty krajowe i zagraniczne mogły mieć do banku odpowiednie zaufanie powierzając im swoje pieniądze.

Wykład 3- 17.03

Charakterystyka kursów walutowych i ich rodzaje (ze względu na zmienność)

Kurs walutowy jest to cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie (ceny walut obcych0

Sposoby notowań kursu:

-może być podawane w notowaniu bezpośrednim (proste)

-może być podawane w notowaniu pośrednim (odwrotne)

*notowania bezpośrednie występuje wtedy kiedy podaje się ilość jednostek waluty krajowej przypadających na jednostkę waluty obcej (większość krajów świata prowadzi notowania bezpośrednie np. w Polsce).

*notowania pośrednie podaje się ilość jednostek waluty obcej przypadających na jednostkę waluty krajowej np. notowanie w Londynie 1 funt brytyjski = 2 $ amerykańskie (Wielka Brytania i kraje z nią powiązane).

Podstawowe funkcje kursów walutowych

1. informacyjna

2. cenotwórcza

3. kurs jako instrument polityki gospodarczej

Ad.1

Kurs informuje uczestników rynku o cenie walut obcych i jest podstawą dokonywania analizy co do tendencji kształtowania się ceny tych walut w jakimś okresie.

Ad.2

Wynika ona z faktu, że podstawą kształtowania się kursów są relacje cen występujących w poszczególnych krajach w efekcie tego kurs walutowy jest stosowany z jednej strony do przeliczania cen krajowych na ceny zagraniczne a z drugiej strony do przeliczania cen zagranicznych na ceny krajowe. Ta funkcja kursu umożliwia dokonywanie porównań w skali międzynarodowej zarówno cen towarów jak i kosztów.

Ad.3

Wysokość kursu danego kraju wobec walut innych krajów ma istotny wpływ na opłacalność transakcji handlowych i finansowych realizowanych przez przedsiębiorstwa z tego kraju z podmiotami zagranicznymi. W związku z tym państwo poprzez oddziaływanie na wysokość kursu może wpływać na kształtowanie się opłacalności transakcji handlowych i finansowych. W szczególności może w ten sposób zachęcać przedsiębiorstwa do rozwijania eksportu oraz do ograniczania importu.

Dewaluacja waluty występuje tylko w systemie kursów stałych. Oznacza ona skokową zmianę kursu walutowego przeprowadzoną decyzją władz monetarnych (BC i Ministerstwo Finansów)

Deprecjacja waluty jest to postępujący w czasie proces utraty (zmniejszania się) wartości waluty danego kraju w stosunku do walut obcych oznaczający, że coraz więcej jednostek waluty krajowej trzeba mieć aby kupić jednostkę waluty obcej.

Pojęcie odwrotnym od dewaluacji jest rewaluacja, a do pojęcia deprecjacja pojęciem odwrotnym jest aprecjacja.

Charakterystyka głównych rodzajów kursów

1. kursy jednolite kurs ten występuje wtedy gdy w odniesieniu do wszystkich transakcji realizowanych z wszystkimi krajami świata na zastosowanie ten sam system ustalania kursu walutowego.

2. kursy zróżnicowane kursy te występują wtedy gdy odrębny system stosuje się w odniesieniu do różnych transakcji (najczęściej podział może dotyczyć transakcji i kapitałowych) oraz w odniesieniu do różnych grup krajów.

Przykładem kraju, który w przeszłości stosował kursy zróżnicowane jest Belgia gdzie w latach 80-tych stosowano odrębny system kursów w odniesieniu do transakcji handlowych i kapitałowych

Podział na kursy:

1. kasowe (natychmiastowe, bieżące) stosują się do transakcji kupna sprzedaży walut, których dostawa walut następuje najpóźniej w ciągu dwóch dni roboczych od dnia zawarcia transakcji

2.terminowe mają zastosowanie do transakcji kupna sprzedaży walut, których dostawa walut następuje w ściśle określonym terminie w przyszłości. Najczęściej występujące terminy w tego rodzajach transakcjach to 1 miesiąc, 3 miesiące, 6 miesięcy i 1 rok.

Podział kursów walutowych ze względu na zmienność :

1. kursy płynne (zmienne, elastyczne)

2. kursy stałe

Dotyczą one walut wymienialnych

3. kursy sztywne

Dotyczy walut niewymiennych (z wyjątkami)

Ad.1

Kursy płynne zmieniają się na rynku pod wpływem podaży i popytu na waluty obce. Mogą charakteryzować się dużą niestabilnością czyli dużymi wahaniami w krótkim czasie. Z tego powodu wiąże się z nimi bardzo duże ryzyko tzw. ryzyko kursowe oznaczające możliwość poniesienia przez uczestników handlu międzynarodowego i transakcji finansowych dużych strat w wyniku niekorzystnej zmiany kursu. Z tego powodu państwa (władze monetarne) starają się na ogół wpływać na ograniczenie zmienności kursu. Z tego powodu też kursy płynne w czystej postaci nie występują, są natomiast kursy płynne kierowane oznaczające, że zawsze występuje jakaś interwencja państwa w kształtowaniu się poziomu kursu. W systemie kursów płynnych zasady interwencji państwa nie są jednak ściśle określone dlatego uczestnicy rynku nigdy nie mają pewności czy i kiedy władze monetarne będą interweniować na rynku walutowym np. $ amerykański, Euro, frank szwajcarski, funt brytyjski. Są to kursy międzynarodowe.

Ad.2

Są to kursy, które mogą swobodnie kształtować się na rynku pod wpływem popytu i podaży ale ich wysokość musi mieścić się w ściśle określonym przedziale wokół tzw. kursu centralnego. Konieczne jest podejmowanie wszelkich działań aby faktycznie kurs rynkowy mieścił się w tym dozwolonym przedziale. Jeśli okaże się, ż utrzymanie kursów rynkowych w tym przedziale nie jest możliwe wtedy mogą zostać podjęte następujące kroki:

1. zmiana kursu centralnego (dewaluacja lub rewaluacja)

2. rozszerzenie dopuszczalnego przedziału wahań

3. rozwiązanie 1+2

4. likwidacja całego systemu kursów stałych oznacza to przejście na kurs płynny (upłynnienie kursu)

Czym się różni system kursów płynnych od kursów stałych?

- w systemie kursów stałych zasady stabilizowania kursów są ściśle określone i uczestnicy rynku mogą się łatwo o nich dowiedzieć

- istnieje kurs centralny i dopuszczalny przedział wahań- system kursów stałych

-w systemie kursów stałych są precyzyjnie określone obowiązki władz poszczególnych krajów odnośnie stabilizowania kursu.

Ad.3.

Nie podlegają jakimkolwiek zmianom na rynku walutowym gdyż rynek taki w tym przypadku nie występuje. Z tego względu kursy te są ustalane i zmieniane decyzją władz administracyjnych lub monetarnych. Najczęściej kursy sztywne ustalane są arbitralnie co oznacza, że ich wysokość nie wynika z jakichkolwiek realnych podstaw. (nie ma popytu ani podaży)

Czynniki wpływające na kształtowanie się kursów walutowych:

1. Ekonomiczne - podstawa kształtowania się kursów. Stan koniunktury gosp. w kraju i za granicą. Kształtowanie się stopy inflacji w kraju i za granicą. Wysokość stóp procentowych występujących na rynku poszczególnych krajów. Stan bilansu płatniczego w danym kraju oraz w innych krajach.

2. Polityczne - napięcia i konflikty zbrojne w stosunkach międzynarodowych )obecnie ucieczka od dolara - Irak).

3. Psychologiczne - pesymistyczne albo optymistyczne postrzeganie obecnej sytuacji danego kraju oraz jego perspektyw.

4. Spekulacyjne - oznaczają świadome działanie uczestników rynku nastawione na zmianę kursu walutowego i motywowane chęcią osiągnięcia nadzwyczajnych zysków z tytułu oczekiwanej zmiany kursu walutowego. Gra na zniżkę lub zwyżkę kursu. Czynniki te są efektem działania trzech poprzednich czynników.

Wykład 4 - 31.03

Przez jaki obszar euro jest emitowany? (Czyją on jest walutą?)

Unia Europejska = Unia Gospodarcza i Walutowa (od 1.01.1999)

Traktat o UE 7.02.1992 Maastricht

Na podstawie tego traktatu, który wszedł w życie 1.11.1993 została ustanowiona UGiW.

Każdy członek UE jest krajem członkowskim UGW. Zasady członkostwa są: pełne i ograniczone. Obszar EURO - Wielka Brytania, Dania, Szwecja

Członkostwo w UGW:

- pełne (ma 12 krajów - obszar EURO 1.01.1999 - 11, 1.01.2001 - doszła Grecja)

-ograniczone (Wielka Brytania, Dania, Szwecja) z odstępstwami - derogacja - przejściowo stosuje się wobec tych krajów inne zasady, inny mają status jeśli chodzi o relację do obszaru euro. Inne kraje zrezygnowały z prawa do emisji własnego pieniądza - tworzą obszar jednowalutowy.

Przyczyny pojawienia się euro:

- polityczne,

- ekonomiczne (związane z kierunkiem integracji jaki miał miejsce, proces od 1952r. - dążenie by tworzyć jak najlepsze warunki do rozwoju handlu między tymi krajami; budowa wspólnego rynku; pod koniec 1992r. - zakończenie procesu jednolitego rynku towarów i usług - zniesienie granic dla obrotu wewnętrznego. Stanowią te kraje jeden obszar gospodarczy; nowe kraje wstępujące do UE na początku mają członkostwo ograniczone, potem stopniowo przyjmują wspólny pieniądz.

Wielka Brytania i Dania - Kraje, które w trakcie mają zapis zwolnienie z przyjęcia wspólnej waluty - wynegocjowały to „OPT-OUT” - prawo do optowania za tym by być na zewnętrz tego obszaru. Gdyby nie to, to te kraje nie ratyfikowałyby tego traktatu i inne kraje też nie mogłyby tego obszaru utworzyć. Ale jak będą chciały to mogą stać się członkami tego obszaru. Udział w handlu spadł w tych krajach w relacji do PKB.

Wielka Brytania na duże tradycje monarchiczne, samodzielne supermocarstwo - chce wiele znaczyć w świecie. Ale dlatego, że nie należy do obszaru euro to wiele tracą banki itp.

Dania uważa, że system świadczeń socjalnych zostanie uszczuplony. Dania może przystąpić do tego obszaru bo spełnia wszystkie warunki, ale ludzie w referendum głosują na „nie”. Korona Danii może zniknąć.

Szwecja nie ma klauzuli „OPT- OUT”, bo (1995r. przystąpiła do UE, a traktat już funkcjonował dlatego nie można było już wprowadzić klauzur dla tego kraju nic zmienić. Szwecja by nie przystąpić do tego obszaru nie spełniła umyślnie 1 kryteriów - warunków uprawniających do uczestnictwa w Europejskim Systemie Walutowym. Ale w tym roku w Szwecji będzie referendum dotyczące wprowadzenia euro w tym kraju.

Warunki by zdobyć pełne członkostwo w UGW:

Sens postawienia tych warunków to, że kraje ta charakteryzują się podobna sytuacja gospodarczą( warunki zbieżne) by waluta ta była walutą cenioną i uznawana w świecie. Każdy kraj jest w stanie spełnić te warunki w rozsądnym czasie.

Nominalne kryteria zbieżności:

1) stabilność cen( możliwie niska inflacja)

2) dobry stan finansów publicznych (deficyt budżetowy jest nie większy niż 3% PKB a dług publiczny nie większy niż 60 % PKB)

3) długoterminowa stopa procentowa (odpowiednio niska)

4) udział w Europie w Systemie Walutowym

nie ilościowe:

5) niezależność Narodowego Banku Centralnego

Ad.1

Kraj, który wchodzi do systemu powinien wykazać się, że potrafi uzyskać niską inflację (ale nie deflacja- ceny spadają) -gdyby było inaczej to znaczyłoby to, że Euro jest walutą inflacyjną i nie mogłoby być walutą międzynarodową. Inflacja generuje wzrost bezrobocia. Niska inflacja jest oznaką, podstawą stałego wzrostu gospodarczego. Oczekiwania inflacyjna- sprawdza się czy kraj dany potrafi to zrobić by ta inflacja była niska.

Jak sprawdzić czy kraj spełnia ten warunek? Są wzory w książce na sposób liczenia inflacji- to decyduje o tym.

Ad.2

Jak ma się deficyt i dług publiczny. Jak go zwalczać i czy warto to robić. Dla dobra wspólnego trzeba się poświęcić. Nadmierny deficyt budżetowy:

-im większy on jest tym wyższe są stopy % na rynku- przedsiębiorstwom jest trudniej zdobyć finansowanie (kredyty), zabierane są środki dostępne na rynku. Państwo potrzebuje pieniądze na uzupełnienie tego deficytu.

-kolejno występujące deficyty sprawiają, że kraj zadłuża się i wzrasta dług publiczny (większe są koszty obsługi tego długu- odsetki, zobowiązania), bo te deficyty nakładają się na siebie, niewłaściwa redystrybucja dochodów- wszystko idzie na konsumpcję, inwestorzy wycofują się, bo kraj jest nadmiernie zadłużony i nie ma pieniędzy i nikt mu nie chce więcej pożyczyć, kraj traci zaufanie w oczach innych, nie jest już wiarygodnym podmiotem. Trzeba go spełniać na wejściu do tej wspólnoty, ale później także to jest bardzo ważne. Docelowo kraje obszaru Euro przyjmują by nie mieć w ogóle deficytu budżetowego (deficyt to życie ponad stan).

Dług publiczny: Włochy 120% PKB, Grecja 100% PKB, Belgia 120% PKB- zależy to od interpretacji tych zasad- dług publiczny w tym przypadku szybko się zmniejsza). Kraje, które miały z tym problemy wyszło om to na korzyść- kraje te zanotowały znaczący spadek stop %. Mniejszy deficyt -dług maleje, mniejszy dług- mniejszy deficyt i wtedy mogą być niższe stopy % i dla wszystkich.

Choć nie jest to proces prosty- mogą wzrosnąć podatki.

Ad.3

Dzięki skutecznemu redukowaniu inflacji nastąpił znaczący spadek stóp % (długoterminowych- 10-letnie obligacje skarbowe są brane pod uwagę)

Ad.4

Jest system kursów stałych (od 1999 jest ERM II -mechanizm stabilizowania kursu Europejski System Walutowy- są tam 2 waluty (Euro i duńska korona) stabilizowane w przedziale +- 15%. Aby włączyć walutę i utrzymać ją co najmniej przez 2 lata.

14.04

Ad.5

Narodowy Bank Centralny- najważniejsza instytucja Unii Walutowo- Gospodarczej:

1. jest on emitentem pieniądza- funkcja tradycyjna, monopol na emisję, odpowiada za ilość pieniądza w obiegu gotówkowym i bezgotówkowym i ma tak obsłużyć gospodarkę by miała odpowiednią ilość pieniędzy ( nie za mało nie za dużo)

2. bank banków - BC prowadzi rozliczenia z innymi bankami dla potrzeb innych banków, które działają- te banki też muszą rozliczać się między sobą przy udziale BC, nadzoruje on funkcjonowanie systemu bankowego by działał on sprawnie i minimalizował upadłość banków. Jako bank ostatniej instancji dla banków komercyjnych (gdy mają kłopoty finansowe to zgłaszają się do BC, który może je wesprzeć)

3. jako bank państw- prowadzi kasową obsługę Budżetu Państwa. Na rachunku BC spływają wszystkie dochody z Budżetu Państwa (głównie podatki)- obsługuje rząd stąd idą pieniądze na wydatki finansowe ale nie finansuje on deficytu budżetowego. Gdy jest deficyt to rząd sam musi się z nim uporać. Byłoby to drukowanie pustych pieniędzy.

Bank Centralny Unii Walutowo- Gospodarczej -jest to EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH (ESBC)

Struktura:

ESBC to instytucja złożona z:

1)Europejski Bank Centralny z siedziba we Frankfurcie nad Menem.

2)Narodowe Banki centralne krajów unii Europejskiej ( 15 krajów):

*Banki Centralne krajów obszaru euro ( 12 krajów0- nie mają takich uprawnień jak kiedyś są wydzielane bo nie mają prawa emisji pieniądza

*Banki Centralne Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji ( nie uczestniczą w podejmowaniu decyzji)

Eurosystem- na wzór BC stanów Zjednoczonych, jest to struktura operacyjna- to ona decyduje o polityce pieniężnej w ramach obszaru UE.

Kompetencje EBC i 12 Narodowych BC:

EBC:

-jest instytucja odpowiadającą za kształtowanie i realizacje polityki pieniężnej w ramach obszaru euro( monetarna- regulować ilość pieniądza w obiegu; nie za mało i nie za dużo, działa tak by najlepiej realizować cele).

Podstawowe cele polityki pieniężnej:

Jest on zapisany w traktacie w Maastricht , podstawowym celem jest stabilność cen, sytuacja, w której średnia inflacja w okresie kilkuletnim mieści się w przedziale 0-2%. Bez szkody dla stabilność cen EBC może wspierać wzrost gospodarczy.

12 Narodowych Banków Centralnych:

- te banki pełnią funkcje wykonawcze (techniczno- organizacyjne ), zadaniem poszczególnych banków jest wprowadzenie w życie na terenie swojego działania (Bank Centralny Niemiec, Francji, Irlandii) narodowe Banki Centralnym krajów obszaru Euro to są oddziały regionalne Banku Centralnego Unii.

Niezależność Banku Centralnego Unii:

-niezależność w systemie władzy umożliwiającą prowadzenie przez BC polityki pieniężnej nastawionej na możliwie najniższą inflację. Po to BC powinien być niezależny.

Gwarancje niezależności BC Unii:

1) istnieje zakaz w systemie władzy umożliwiają przez bank Unii deficytów budżetowych krajów członkowskich, a także deficytu budżetu ogólnego Unii. (w traktacie zapisane)

2) kierownictwo BC Unii nie może przyjmować żadnych instytucji od rządów krajów członkowskich, instytucje UE, partii politycznych i innych podmiotów. A z kolei wszystkie te podmioty nie mają prawa wywierać nacisku na kierownictwo BC.

3) nieodwołalność kierownictwo BC zajmowanych funkcji, jedyna możliwość to tylko na mocy wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości gdy: popełnienie przestępstwa i trwała utrata kompetencji np. na skutek długotrwałej choroby.

Główne organy zarządzające Banku Unii:

1. Rada Zarządzająca podejmuje podstawowe decyzje z dziedziny polityki pieniężnej (np. stopy %) składa się ona z 6 członków zarządu + 12 prezesów Narodowych BC. Zgodnie z traktatem reprezentują oni interesy Unii, muszą dbać o to by obszar Euro funkcjonował dobrze

2. Zarząd- składa się z 6 osób + przewodniczący i v-ce przewodniczący , na bieżąco czuwa nad funkcjonowaniem całej tej struktury i nad bieżącą realizacją polityki pieniężnej

3. Rada Generalna

Charakterystyka walut międzynarodowych:

Waluty narodowe większości krajów mają zastosowanie tylko na obszarze tych krajów gdzie są emitowane. Niektóre waluty są wykorzystywane w obrocie międzynarodowym.

Podstawowe funkcje pieniądza:

1 miernik wartości

2. środek pieniężny

3. środek akumulacji (gromadzenie bogactwa)

Obrót prywatny:

1) waluta fakturowana

2) waluta transakcyjna

3) waluta inwestycyjna

Obrót oficjalny:

1) podstawa określania kursów walutowych

2) waluta interwencyjna

3) waluta rezerwowa

Obrót oficjalny : wszelkie transakcje między BC poszczególnych krajów i org. finansowych.

Obrót prywatny:

*waluta fakturowania, waluta w której eksporter wystawia fakturę, są trzy możliwości:

-waluta kraju eksportera -waluta kraju importera - waluta kraju trzeciego

Co decyduje o wyborze waluty fakturowania:

1. przyjęte zwyczaje w handlu międzynarodowym (cały eksport ropy naftowej jest fakturowany w $ amerykańskich bez względu na to kto ją sprzedaje)- fakturowanie dostaw masowych surowców i produktów rolnych w $ amerykańskich.

2. siła przetargowa kontrahentów- ta strona transakcji, która ma silniejsza pozycję wybiera walutę dogodniejszą dla siebie. Ponad połowa eksportu pochodzącego z krajów uprzemysłowionych fakturowana jest w walucie tych krajów. Są oni w stanie narzucić swoją walutę. Nie ponoszą one wtedy ryzyka kursowego.

* waluta transakcyjna -w której dokonuje się efektywnie płatności. Najczęściej taką walutą jest waluta fakturowana czyli w tej, w której wystawiono fakturę. Wybór waluty fakturowanej przesądza o walucie transakcyjnej. Uczestnicy rynku preferują taką walutę, z którą wiążą się niskie opłaty bankowe dotyczące tych walut, które używane są często.

*waluta inwestycyjna to waluta zastosowana do przechowania zasobów pieniężnych w czasie. Są one przechowywane i będą wykorzystane do zapłaty za transakcję lub w celach oszczędnościowych. Wszystkie te instrumenty, które dadzą nam przechować te pieniądze w czasie i lokaty na rachunkach bankowych (polecenie przelewu) papiery wartościowe, które można zdobyć. Waluta musi mieć szeroki wachlarz możliwości.

Obrót oficjalny:

*podstawa określenia kursów walutowych- przyjęcie pewnego systemu by wpłynąć na kursy

*waluta rezerwowa- utrzymanie rezerw przez BC- zapewnić wymienialność pieniądza by można było płacić nimi za import- zgodnie ze strukturą płatności (stopnia wykorzystania poszczególnych walut w rozliczeniach międzynarodowych)

Warunki spełnienia aby waluta danego kraju była powszechnie używaną walutą międzynarodową:

1. duży udział danego kraju w gospodarce światowej wyrażający się dużym udziałem w światowym eksporcie. Struktura towarowa eksportu musi być odpowiednio zróżnicowana.

2, zaufanie do przyszłej wartości waluty międzynarodowej- warunki instytucjonalno- prawne zapewniające możliwie niską inflację w danym kraju (emitującym te walutę).

3. dobrze rozwinięty rynek finansowy kraju emitującego walutę międzynarodową.

Ad.1

Kraj musi mieć duży udział w krajowej produkcji i eksporcie wtedy będzie walutą fakturowania. Musi być zróżnicowana struktura (różne produkty np. cena spada to i wpływy spadają)

Ad.2

Kraje niedemokratyczne nie będą miały uznania nie może być dana waluta walutą inflacyjną.

05.05

Międzynarodowe organizacje finansowe

Podłoże funkcjonowania, obszary działania międzynarodowych org. finansowych:

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

-rozwijanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie zapewnienia wymienialności walut

-w zakresie kształtowania kursów walut

-w dziedzinie równoważenia bilansów płatniczych

-w dziedzinie tworzenia sprawnego systemu rozliczania transakcji międzynarodowych co sprzyjać ma rozwojowi obrotów handlowych w świecie.

To pokazuje specyfikę międzynarodowych organizacji finansowych.

Światowa Organizacja Handlu (WTO) -inspiruje znoszenie ograniczeń w handlu.

Po II wojnie światowej zaczęto tworzyć organizację finansowe by był większy ład.

Podział międzynarodowych organizacji finansowych:

1. Ze względu na zasięg:

- organizacje o zasięgu światowym np. Międzynarodowy Fundusz Walutowy

- organizacje o zasięgu regionalnym (org. o zasięgu kontynentalnym) np. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny- finansuje projekty inwestycyjne w UE.

2. Ze względu na specyfikę działalności:

- międzynarodowe banki rozwoju zajmujące się finansowaniem projektów mających na celu: *tworzenie infrastruktury transportowej, *rozwój przemysłu, *tworzenie warunków do rozwoju eksportu np. Bank Światowy, (instytucje, które wspierają projekty inwestycyjne, te które trudno sfinansować sektorowi prywatnemu)

- organizacje rozliczeniowe

np. Bank Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei (siedziba, Szwajcaria), zasięg ogólnoświatowy (głównie Europa)

- organizacje o kompetencjach ogólnych (uniwersalne) np. Międzynarodowy Fundusz Walutowy

3. Ze względu na charakter uczestników:

- organizacje międzynarodowe- takie, w których członkami są państwa

-organizacje pozarządowe -osoby fizyczne lub osoby prawne (stowarzyszenia, instytucje)

4. Inne organizacje:

poza typowymi organizacjami posiadającymi swój statut organu władzy oraz źródła finansowania w praktyce występują też instytucje o charakterze niesformalizowanym np. Klub Londyński, Klub Paryski - nie ma takich organizacji, to są spotkania wierzycieli państw i firm (instytucje prywatne), zadłużenia międzynarodowe, rozwijanie tych problemów.

Grupa G-7, Grupa G-24- grupy tych krajów, które próbują coś organizować, jest to raczej forum dyskusyjne, grupa 7 -najbardziej uprzemysłowione państwa + Rosja (wymiana poglądów, przyjrzeć się jak funkcjonuje gospodarka i co można ulepszyć itp.)

Funkcje pełnione przez międzynarodowe organizacje finansowe:

1. Funkcje regulacyjne- oznaczające tworzenie norm i wzorców działania. Każda organizacja ma swoją specyfikę- organizacja musi powiedzieć o co walczy i co chce osiągnąć w sferze kursów wymienialności, -ustala się zasady postępowania.

2. Funkcje kontrolne- porównywanie stanu faktycznego z wcześniej ustalonymi wzorcami, zasadami i normami. Jeżeli ustala się normy to trzeba potem sprawdzić czy kraje dostosowują się do tego. Są one niezbędne.

3. Funkcje operacyjne- świadczenie określonych usług przez organizację za pomocą posiadanych zasobów finansowych. W wielu przypadkach jest to po prostu świadczenie pomocy kredytowej:

- pomoc kredytowa ma znaczenie dla krajów najbiedniejszych, bo powinna wspierać reformy w tych krajach umożliwiające uzyskanie przez nie takiej wiarygodności kredytowej aby mogły one następnie samodzielnie pozyskiwać środki na międzynarodowych rynkach finansowych. Szansa dla krajów biednych.

- wspieranie krajów dotkniętych kryzysami finansowymi. Ta rola jest ważna szczególnie od drugiej połowy lat 90-tych, społeczność międzynarodowa musi być solidarna, bo później może być gorzej w skali międzynarodowej, może powstać np. dyktatura

- wspieranie programów dostawczych w krajach transformujących swoje gospodarki (Międzynarodowy Fundusz Walutowy), bez tej pomocy trudno by było stanąć na nogi i zreformować gospodarkę.

4. Funkcja konsultacyjna- tworzenie możliwości wymiany poglądów na forum organizacji a także możliwość korzystania z doradztwa tych organizacji i ich zasobów informacji.

5. Funkcja rozjemcza- jest to udział organizacji w rozstrzyganiu sporów między krajami członkowskimi.

Funkcjonowanie Międzynarodowego Funduszu Walutowego:

Założony w 1944 roku jako element systemu narodów Zjednoczonych

Podstawowe cele:

1. Rozwijanie międzynarodowej współpracy walutowej

2. Popieranie stabilizacji kursów walutowych

3. wspieranie znoszenia ograniczeń dewizowych przez kraje członkowskie

4. Udzielenie pomocy finansowej krajom członkowskim

Od czego zależy rola poszczególnych krajów w M.F.W.:

Zależy to od udziału danego kraju w kapitale funduszu, od tzw. kwoty udziałowej

Kwota udziałowa zależy od:

- dochodu narodowego danego kraju (PKB), kraje większe wpłacają więcej

- udział danego kraju w światowym handlu (import, eksport)

- od wielkości rezerw dewizowych posiadanych przez dany kraj.

Powodują one, że największy udział w kapitale mają kraje o największej gosp.

Na co ma wpływ wielkość kwoty udziałowej:

1. Na liczbę głosów jakimi dysponuje dany kraj przy podejmowaniu decyzji w ramach funduszu

2. na wielkość kredytów jakie można od funduszu otrzymać.

Zależność: Im wyższa jest kwota udziałowa danego kraju tym wyższy jest udział tego kraju w kapitale funduszu) tym większy wpływ na podejmowanie decyzji ma ten kraj i tym większe kredyty może on od funduszu otrzymać.

Największe kwoty mają:

*Stany Zjednoczone 17,6% udziału w kapitale

*Japonia 6,3%

*Niemcy 6,1%

*Francja 5,1%

*Wielka Brytania 5,1%

*Włochy 3,3%

-Arabia Saudyjska 3,3%

*Kanada 3,0%

-Chiny 3,0%

*Rosja 2,8%

Grupa 7 *

To stanowi około 56%- 10 krajów. W funduszu jest 180 krajów członkowskich, ma 44%. Bez Stanów Zjednoczonych nie można podjąć żadnej decyzji.

SDR- specjalne prawa ciągnienia (specyficzna waluta funduszu) to jest pieniądz z niczego, kraje członkowskie umówiły się, że biorą kwotę z nikąd i rozdzielają ją między siebie by rozliczać się między krajami- według udziału przyznają wartość kwoty.

Ogół kredytów udzielanych przez MFW:

*kredyty nieuwarunkowane- nie stawia żadnych warunków krajowi członkowskiemu przed udzieleniem kredytu

*kredyty uwarunkowane (jest ich więcej)- jakie warunki stawia fundusz:

-fundusz udziela kredytów państwom (rządom) na równoważenie bilansów płatniczych

-fundusz stawia takie warunki, których spełnienie w określonym czasie przez kraj członkowski powinno sprzyjać poprawie jego sytuacji gosp., rozwojowi eksportu i odbudowaniu rezerw dewizowych tak aby można było wygospodarować niezbędne dewizy na spłatę tych kredytów. Najczęściej te warunki dotyczą spełnienia wymagań w zakresie zwalczania inflacji, tworzenia bodźców do rozwoju eksportu i poprawy stanu finansów publicznych. Fundusz pożycza prawdziwe pieniądze i chce je z powrotem.

13

---