Kierunek: Technik BHP Semestr drugi	Policealna Szkoła Centrum Nauki i Biznesu „ŻAK” w Piasecznie		Data wpływu …………………………
Praca kontrolna z przedmiotu: Techniki wytwarzania z materiałoznawstwem	TYTUŁ PRACY Opisz proces zużywania się części w skutek tarcia, omów rodzaje tarć i smarowania.
Nauczyciel: Ireneusz Bąk
Wykonał: Agnieszka Łażewska-Gizak
Miejscowość: Piaseczno		Data wykonania: 10-04-2011
Data sprawdzenia:	Ocena:	Podpis Nauczyciela:
Recenzja:

TARCIE I SMAROWANIE

Występowanie tarcia podczas ruchu ciał wymaga, w celu utrzymania tego ruchu, działania stałej siły pokonującej tarcie i tak np.: podczas ruchu wozu pokonuje siła mięśni konia, podczas ruchu pociągu - lokomotywa, samochodu - silnik. Znaczenie tarcia w życiu codziennym i technice jest olbrzymie. Wynika to stąd, że tarcie jest związane z każdym zjawiskiem mechanicznym. Występuje ono zarówno podczas ruchu ciała, jak i spoczynku. W każdym ruchu tarcie jest siłą hamującą. Jeśli jesteśmy zainteresowani, aby dany ruch się odbył, to tarcie jest wtedy czynnikiem szkodliwym. Takie będzie ono podczas jazdy samolotu, pociągu, roweru. Szkodliwość tarcia polega również i na tym, że powoduje ono niszczenie trących się podczas ruchu elementów maszyn. W ten sposób zdzierają się osi i łożyska, wykonane z najbardziej cennych materiałów. Oblicza się, że z powodu tarcia ulegają w ciągu roku zużycia dziesiątki tysięcy ton najdroższych metali. W celu zmniejszenia tarcia stosujemy przede wszystkim smarowanie trących się powierzchni. Smary przyczyniają się w dużym stopniu do zmniejszenia tarcia, a przez to do zmniejszenia strat energii i materiałów. Smarowanie chroni trące się powierzchnie przed nagrzaniem.

Tarcie bywa także pożyteczne. Jest ono niezbędne, aby wprawić w ruch ciało będące w spoczynku lub zatrzymać to, które jest w ruchu. Trudno się poruszać po śliskim lodzie, trudno się także zatrzymać. Powodem tego jest małe tarcie. Z tego samego powodu zdarza się czasami, że koła lokomotywy lub samochodu obracają się w miejscu i nie poruszają pojazdu. Wtedy posypuje się szyny piaskiem w celu zwiększenia tarcia. Aby zahamować pociąg, samochód lub tramwaj, dociskamy do kół szczęki hamulców. W ten sposób zwiększamy tarcie, które hamuje ruch pojazdu.

Siła tarcia jest niekiedy czynnikiem utrudniającym ruch np. siła tarcia występująca między osią a łożyskiem koła samochodu, natomiast tarcie występujące między kołem a jezdnią jest siła pożyteczną, umożliwiająca ruch. Tarcie jest szkodliwe, ponieważ niszczy współpracujące ze sobą elementy, np. oponę samochodu, ale jest także niesłychanie pożyteczne, kiedy trzeba samochód gwałtownie zatrzymać, bądź wtedy gdy jeździmy po ośnieżonych drogach i wówczas zakładamy łańcuchy na koła, które umożliwiają nam jazdę. Tarcie odgrywa bardzo dużą rolę zarówno w życiu codziennym, jak i w technice.

W zależności od warunków panujących na powierzchni, tarcia rozróżnią się:

• tarcie czyste - przy oddziaływaniu czystych powierzchni,

• tarcie suche - w obecności warstw np.: tlenków i zanieczyszczeń,

• tarcie płynne - całkowicie oddziela od siebie powierzchnie narzędzia kształtującego i przedmiotu odkształcanego,

• tarcie graniczne - warstwa ciekłego smaru, oddzielająca współpracujące powierzchnie,

• tarcie półpłynne - powierzchnie kształtujące i odkształcające są tylko częściowo oddzielone od siebie warstwą ośrodka lepkiego,

• tarcie półsuche - warstwa smaru występuje jedynie na niewielkich fragmentach powierzchni.

Głównym źródłem powstawania sił tarcia jest chropowatość podłoży stykających się ze sobą w czasie przemieszczania jednego ciała po drugim.

Rodzaje tarć:

• zewnętrzne - zjawisko oporu w płaszczyźnie zetknięcia dwóch stykających się ciał, które są w ruchu względem siebie. Siła zwrócona jest do kierunku ruchu ciała. Zjawisku tarcia towarzyszy wydzielenie się ciepła, elektryzowanie się ciał, a także ich niszczenie. Tarciem hydrodynamicznym nazywa się tarcie występujące w odpowiednio grubej warstwie smaru.

• wewnętrzne (lepkość) - stawianie oporu pomiędzy przemieszczającymi się powłokami cieczy czy gazu względem siebie oraz rozproszenie energii, to znaczy przemiana w ciepło energii mechanicznej przekazanej do ciała w pięciu procesach jego odkształcenia. Jest to zjawisko formowania sił stycznych, przeciwdziałających symetrycznemu przemieszaniu się części cieczy czy gazu.

Smarowanie jest to doprowadzanie smaru stałego (plastycznego), ciekłego (oleju) bądź gazowego w miejsce styku części współpracujących maszyn i urządzeń. Najkorzystniejsze smarowanie uzyskuje się dzięki środkom smarnym płynnym, gdyż najłatwiej i najprecyzyjniej można je doprowadzić do węzłów tarcia.

Zadania smarowania:

• zmniejszanie tarcia,

• usuwanie zanieczyszczeń ze współpracujących części,

• ochrona przed korozją,

• odprowadzanie ciepła z obszaru tarcia,

• tłumienie drgań,

• amortyzacja obciążeń uderzeniowych,

• zmniejszanie luzów i skutków ich powiększania się.

Rodzaje smarowania smarem ciekłym:

• hydrodynamiczne,

• hydrostatyczne.

www.sciaga.pl/tekst/87201-88-tarcie

www.bryk.pl/teksty/liceum/fizyka/ruch_i_jego_powszechno%C5%9B%C4%87/10006-si%C5%82y_tarcia_rodzaje_tar%C4%87.html

Strona 3 z 3

---