Spis treści
Wstęp
Zgodnie z Ustawą Prawo działalności gospodarczej z dnia 19.11.1999r:
Działalność gospodarcza jest to działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany, ciągły i w celach zarobkowych. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje osobowość prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
Przed rozpoczęciem działalności należy:
- rozpoznać konkurencję;
- rozpoznać popyt i podaż;
- oszacować ryzyko w razie ewentualnego niepowodzenia;
- sporządzić wstępny biznes plan (analiza ekonomiczno-finansowa, rynkowa, organizacyjna; diagnoza sytuacji bieżącej; prognoza na okres planowany; plan gospodarczy, finansowy, marketingowy; metody wykonawcze);
- zapoznać się z formami organizacyjnymi i wybrać najkorzystniejszą z nich, zapoznać się z formami opodatkowania i wybrać najlepszą z nich.
Zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce reguluje Ustawa z dnia 2.07.2004r. o swobodzie działalności gospodarczej.
O możliwości podjęcia działalności gospodarczej decyduje uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorstw. W zależności od formy prawnej, w jakiej prowadzona jest działalność istnieją następujące opcje:
- działalność gospodarcza prowadzona samodzielnie lub w spółce cywilnej przez osobę fizyczną wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminę;
- działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki prawa handlowego wymaga rejestracji w Krajowym Rejestrze Spółek (KRS).
Wpis do ewidencji - Urząd Miasta lub Gminy
Aby zarejestrować swoją firmę należy w Urzędzie Miasta lub Gminy złożyć wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Zgłoszenie to powinno zawierać: imię i nazwisko przedsiębiorcy, nazwę firmy, nr PESEL, miejsce zamieszkania przedsiębiorcy, określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD), datę rozpoczęcia działalności.
Wpisu do ewidencji działalności gospodarczej dokonuje organ ewidencyjny, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku. Po dokonaniu wpisu przedsiębiorca otrzymuje zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej.
REGON - Urząd Statystyczny
REGON - numer identyfikacji statystycznej, jest zakodowanym systemem informacji o nazwie firmy, adresie, rodzaju prowadzonej działalności, formie prawno-organizacyjnej, rodzaju własności i sposobie finansowania. Numer ten na stałe jest przypisany do firmy. Zmieniać go należy tylko wtedy, gdy zmianie ulegnie podstawowy profil działalności. Wraz z REGON-em określana jest działalność podstawowa i drugorzędna wg polskiej (PKD) i europejskiej (EKD) klasyfikacji działalności. Z chwilą uzyskania numeru REGON należy się nim posługiwać we wszystkich dokumentach związanych z wykorzystywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych (np. czynszu lub dzierżawy płaconej gminie). Trzeba go także używać na wszelkich oficjalnych drukach firmowych, ofertach a także umieścić na pieczątce firmowej.
W ciągu 14 dni od dnia uzyskania wpisu należy złożyć wniosek RG-1 we właściwym ze względu na siedzibę Urzędzie Statystycznym. Wniosek RG-1 o wydanie nr REGON powinien zawierać: nazwę firmy, adres, telefon firmy, formę prawno-organizacyjną, procentowy udział własności, rodzaj przeważającej działalności, stan aktywności prawnej i ekonomicznej. Do wniosku należy dołączyć kopię wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i dowód osobisty.
Pamiętać trzeba o tym, że w Urzędzie Statystycznym musimy zgłaszać każde zmiany dotyczące stanu faktycznego i prawnego.
Pieczątka firmowa
Do załatwiania formalności w urzędach, zakładania rachunku bankowego, a także do wystawiania faktur będzie potrzebna pieczątka firmowa.
Na pieczątce należy umieścić: pełną nazwę przedsiębiorstwa oraz imię i nazwisko, adres pod którym prowadzona będzie działalność gospodarcza, REGON, dodatkowo można umieścić Nip i telefon.
Konto Bankowe
Każda firma ma obowiązek posiadania firmowego konta bankowego, za pośrednictwem którego dokonywane będą płatności, m.in. na rzecz Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dzięki temu Urząd Skarbowy i ZUS maja ułatwioną kontrolę poczynań przedsiębiorcy, a jednocześnie mogą, znając jego numer, dokonać przymusowej egzekucji należności. Należy pamiętać, że obowiązkowe jest nie tylko założenie konta firmowego, ale także powiadomienie odpowiednich organów o wszelkich zmianach dotyczących rachunku bankowego naszego przedsiębiorstwa w terminie najdalej 14 dni od daty ich powstania. Większość banków wymaga dołączenia do wniosku o otwarcie rachunku różnych dokumentów w tym kopii zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, zaświadczenia o nadaniu numeru REGON i numeru NIP. Otwarcie rachunku bankowego następuje zazwyczaj 1-2 dni po podpisaniu umowy z bankiem.
NIP - Urząd Skarbowy
Każdy przedsiębiorca jest zobowiązany w ciągu 7 dni od rozpoczęcia działalności zgłosić ten fakt do Urzędu Skarbowego. W tym celu należy wypełnić formularz NIP-1 - osoby fizyczne muszą złożyć we właściwym dla siedziby firmy Urzędzie Skarbowym. Do wniosku należy dołączyć: kopię zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, kopię zaświadczenia o nadaniu numeru REGON, kopię dokumentów dotyczących otwarcia rachunku bankowego. Jeśli działalność gospodarcza prowadzona będzie poza miejscem zamieszkania (zameldowania), należy też dostarczyć do Urzędu Skarbowego dokument potwierdzający tytuł prawny (np. akt własności czy umowę najmu) do lokalu lub nieruchomości, w których ma być ona wykonywana. Przy składaniu formularza NIP-1, trzeba także poinformować, kto będzie prowadził księgowość firmy. Księgowość można prowadzić samemu, albo przekazać do prowadzenia w biurze podatkowym. O wszystkich zmianach po złożeniu NIP-1, musimy również powiadamiać Urząd Skarbowy, w terminie 7 dni od zaistnienia zmiany na tym samym formularzu. Prywatny numer NIP osoby fizycznej w momencie rozpoczęcia działalności staje się NIP-em firmowym. W Urzędzie Skarbowym zobowiązani jesteśmy także do zgłoszenia odpowiedniej formy opodatkowania.
Obowiązująca od 1 stycznia 2003r. znowelizowana Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym do niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, że podstawową formą opodatkowania podatkiem dochodowym są zasady ogólne, czyli takie same, jakie stosuje się względem osób fizycznych osiągających dochody z tytułu umowy o pracę czy z umów zleceń.
Jako podatnik można zrezygnować z tej formy opodatkowania i wybrać jako formę opodatkowania ryczałt od przychodów ewidencjonowanych albo kartę podatkową. Zawiadomienie (o wyborze ryczałtu lub karty podatkowej) należy złożyć w terminie do 20 stycznia danego roku podatkowego do Urzędu Skarbowego właściwego dla miejsca swojego zamieszkania. Jeżeli rozpoczyna się działalność w ciągu roku podatkowego zawiadomienie o wyborze ryczałtu należy złożyć do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu, natomiast zawiadomienie o wyborze karty należy złożyć do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności.
W przypadku, gdy nie wskażemy innej formy niż opodatkowanie na zasadach ogólnych jesteśmy zobowiązani do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Jeżeli będziesz rozliczał się na zasadach ogólnych i prowadził podatkową księgę przychodów i rozchodów, to przedsiębiorca ma obowiązek zawiadomić o jej prowadzeniu właściwy dla miejsca prowadzenia działalności Urząd Skarbowy. Obowiązek informowania Urzędu Skarbowego spoczywa także wtedy, gdy w imieniu przedsiębiorcy księgę przychodów i rozchodów prowadzi biuro rachunkowe. Należy wtedy poinformować Urząd Skarbowy o nazwie i adresie biura, a także o miejscu prowadzenia księgi i dokumentacji związanej z jej prowadzeniem.
Karta podatkowa to bardzo wygodna dla drobnych przedsiębiorców forma rozliczania się z Urzędem Skarbowym, która nie wymaga prowadzenia żadnej ewidencji podatkowej. W tym wypadku niezależnie od osiąganego dochodu, co miesiąc płacimy z góry określoną kwotę. Aby stać się płatnikiem podatku na takich zasadach należy złożyć formularz PIT 16.
Ryczałt ewidencjonowany to forma uproszczonej ewidencji podatkowej, gdzie ujmuje się tylko przychód osiągany przez przedsiębiorstwo. Na podstawie tego przychodu oblicza się należną zaliczkę na podatek dochodowy bez potrącania kosztów. Szczegółowy zakres działalności objęty tą formą opodatkowania określa rozdział 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Bardzo ważną decyzją, którą należy podjąć jeszcze przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, jest to czy przedsiębiorca będzie podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT), czy też zamierza skorzystać ze zwolnienia od tego podatku. O swojej decyzji należy poinformować urząd skarbowy składając bądź zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego (formularz VAT-R), bądź pisemne oświadczenie o wyborze zwolnienia od podatku VAT (formularz VAT-6). Jeżeli przedsiębiorca nie dokona zgłoszenia rejestracyjnego, to stanie się automatycznie płatnikiem tego podatku, lecz nie będzie mógł pomniejszyć swojego zobowiązania w zakresie podatku należnego o podatek naliczony przy zakupach dokonanych przed dniem zgłoszenia.
Jeśli od razu zdecyduje się na bycie płatnikiem VAT, poza wypełnieniem formularza VAT-R będzie musiał uiścić opłatę skarbową w wysokości 152 zł. W praktyce oznacza to także dodatkową pracę biurową związaną m.in. ze starannym wypełnianiem faktur (niezbędna będzie dodatkowa wiedza na temat stawek VAT przypisanych towarom i usługom), koniecznością składania co miesiąc w Urzędzie Skarbowym dodatkowej deklaracji VAT-7 oraz terminowym płaceniem należnego podatku VAT.
UWAGA:
• Do 7 dnia każdego miesiąca należy zapłacić podatek dla osób opodatkowanych w formie karty podatkowej
• Do 10 dnia każdego miesiąca należy zapłacić za siebie składki na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy (składka płacona jest za poprzedni miesiąc kalendarzowy np. do 10 października płacimy za miesiąc wrzesień). W tym terminie opłacasz składki wyłącznie za siebie czyli wtedy gdy nie zatrudniasz żadnych pracowników.
• Do 15 dnia każdego miesiąca należy zapłacić składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i/lub Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Ten termin obowiązuje przedsiębiorcę, który musi odprowadzić składki za poprzedni miesiąc za siebie i zatrudnionych pracowników.
• Do 20 dnia każdego miesiąca należy zapłacić zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych. Ryczałt za grudzień zapłacisz, składając jednocześnie do Urzędu Skarbowego zeznanie roczne PIT-28.
• Do 20 dnia każdego miesiąca należy też złożyć comiesięczną deklarację (PIT-5) i dokonać wpłaty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na zasadach ogólnych. W terminie do 20 grudnia wpłacasz również zaliczkę za miesiąc grudzień w takiej samej wysokości jak należna zaliczka za miesiąc listopad. Rozliczenie miesiąca grudnia następuje wraz z rozliczeniem rocznym, PIT-36.
• Do 25 dnia każdego miesiąca należy dokonać rozliczenia miesięcznego podatku VAT i złożyć formularz VAT-7 oraz dokonać rozliczenia miesięcznego podatku akcyzowego.
• Do 25 dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, w którym stałeś się płatnikem VAT, musisz także dokonać rozliczenia podatku VAT i złożyć formularz VAT-7K.
• Do 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym przedsiębiorcy rozliczający się na podstawie podatku zryczałtowanego składają zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wartości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (formularz PIT-28)
• Do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym składają zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (lub poniesionej straty) w roku podatkowym (formularz PIT-36) przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na zasadach ogólnych. W tym też terminie należy również wpłacić, o ile to wynika ze złożonego zeznania, różnicę między podatkiem należnym, a sumą przekazanych na konto Urzędu Skarbowego zaliczek należnych za dany rok,
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Rozpoczynający działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, zdrowotnemu, dodatkowo opłacanie składki na Fundusz Pracy, dobrowolne ubezpieczenie - ubezpieczenie chorobowe. Jeśli zatrudnia pracowników, dodatkowo opłaca: składki ZUS dla pracowników, składki na Fundusz Pracy, składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Do ZUS należy się zgłosić w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej (daty rozpoczęcia działalności). Formularze potrzebne do zgłoszenia firmy w ZUS:
- ZUS ZFA (zgłoszenie płatnika składek - osoby fizycznej), zgłoszenie firmy
- ZUS ZPA (zgłoszenie płatnika składek - spółki cywilnej)
- ZUS ZUA (zgłoszenie do ubezpieczenia osoby ubezpieczonej) - dotyczy sytuacji, w której poza prowadzeniem firmy podatnik nie będzie uzyskiwał dochodów w inny sposób; dotyczy również wszystkich pracowników bez względu na to, czy uzyskują dochody w inny sposób, czy nie
- ZUS ZZA (zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego) - dotyczy sytuacji, gdy poza prowadzeniem firmy przedsiębiorca uzyskuje dochody w inny sposób, np. wykonuje pracę, za którą otrzymuje płacę w wysokości minimalnego wynagrodzenia lub wyższą; można je uzyskać w oddziale ZUS.
Kwoty składek na ubezpieczenie społeczne odprowadzanych przez przedsiębiorcę - stanowią procent od dochodów, ale zadeklarowany jako podstawa do obliczenia składki dochód nie może być mniejszy, niż 60% średniego wynagrodzenia krajowego (wg GUS). Od dnia 24 sierpnia 2005 r. początkujący przedsiębiorcy mają prawo skorzystania z możliwości odprowadzania niższych składek na ubezpieczenie społeczne (ok. 250zł).
Niższe składki na ubezpieczenia społeczne będą płacić tylko te osoby, które rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej po dniu wejścia w życie nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc od 25 sierpnia 2005r i przez ostatnie 5 lat nie prowadziły własnej działalności. Zniżka trwa tylko 2 lata, pozwala jednak na spokojne rozpoczęcie działalności bez zbytnich obciążeń.
UWAGA! Ze zniżki nie skorzystają jednak osoby, które prowadząc firmę wykonywałyby działalność dla byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku założenia firmy lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Państwowa Inspekcja Pracy
Jeśli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, to w ciągu 14 dni od rozpoczęcia działalności / zatrudnienia pierwszego pracownika należy powiadomić o tym Państwową Inspekcję Pracy. Należy wypełnić Kartę Zgłoszenia Pracodawcy. Należy poinformować o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności i przewidywanej liczbie pracowników, a także o przyjętych środkach bhp - w terminie 14 dni od rozpoczęcia działalności.
Państwowa Inspekcja Sanitarna
Jeżeli działalność obejmować ma: sprzedaż artykułów spożywczych, prowadzenie pubu, kawiarni lub innego obiektu gastronomicznego, czy też gabinetu kosmetycznego i in. to należy dokonać jej zgłoszenia do Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Potrzebne będą następujące informacje: dane dotyczące zakładu (miejsce, zakres, rodzaj prowadzonej działalności), datę rozpoczęcia działalności, dane dotyczące rejestracji działalności gospodarczej, liczbę pracowników oraz dane o środkach i procedurach przedsięwziętych w celu spełnienia wymagań wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (wymóg ten wynika z art. 209 § 1 kodeksu pracy). Są to: sposób zaopatrzenia w wodę, sposób odprowadzania nieczystości płynnych (ścieki), sposób usuwania odpadów, rodzaj produkcji, procesów technologicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia pracowników.
Należy tego dokonać w terminie 14 dni od rozpoczęcia działalności.
Zgłoszenie działalności do najbliższej jednostki straży pożarnej
Bibliografia:
„Gospodarka i rachunkowość w gastronomii” Z. Mielczarczyk, B. Urbańska
2