NIEPEŁNOSPRAWNI W ŚRODOWISKU LOKALNYM
WARSZAWA 2009
Aby zrozumieć sytuację osób niepełnosprawnych w środowisku lokalnym postanowiłam przybliżyć specyfikę samej niepełnosprawności.
Definicja zawarta w Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych mówi: "Niepełnosprawnymi są osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę, oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi".
Natomiast ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zawęża powyższą definicję określając: "Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeśli uzyskały orzeczenie."
Biorąc pod uwagę przytoczone definicje niepełnosprawność przedstawiona jest przed wszystkim jako zjawisko niejednorodne, które zazwyczaj obejmuje wiele ograniczeń funkcjonalnych.
Niepełnosprawność może być fizyczna, intelektualna lub polegać na różnych dysfunkcjach zmysłów. Często wynika z choroby somatycznej lub choroby umysłowej. Takie zaburzenia mogą być zarówno o charakterze stałym lub tylko przejściowym.
Osoby niepełnosprawne można podzielić na siedem grup:
osoby niewidome i słabo widzące,
osoby głuche i niedosłyszące,
osoby niepełnosprawne intelektualnie,
osoby chore psychicznie,
osoby niepełnosprawne ruchowo,
osoby starsze, niepełnosprawne z ogólnego stanu zdrowia,
ze względu na poszczególne rodzaje schorzeń (np. układu krążenia, cukrzyca, hemofilia, choroby nowotworowe).
Niepełnosprawność charakteryzują różnego typu problemy poznawcze, a także problemy związane z przystosowaniem i potrzeba tych osób w spieraniu samodzielnego i niezależnego życia.
Problemy poznawcze są najpowszechniejszą cechą tej niepełnosprawności. Powoduje to spore problemy. Rzeczy, które mogłyby się wydawać bardzo proste sprawiają poważne problemy i stają się trudnymi. Zauważane są problemy w komunikacji, z zapamiętywaniem i wykorzystywaniem zdobytej wiedzy. Nauka nowych umiejętności i ich zapamiętanie jest sporym wyzwaniem.
Inną cechą jest przystosowanie do samodzielnego życia. Osoby niepełnosprawne mają problemy z podstawowymi zasadami, takimi jak higiena czy gospodarowanie pieniędzmi. Takie osoby powinny mieć dostęp do wsparcia naturalnego, czyli do pomocy osób najbliższych, wsparcia bezpłatnego, czyli pomocy społecznej i sąsiedzkiej, do wsparcia ogólnego, czyli na przykład do transportu i opieki społecznej, a także do wsparcia specjalistycznego, które jest związane z rehabilitacją, kształceniem specjalnym.
W dzisiejszych czasach można powiedzieć, że co siódmy Polak jest niepełnosprawny, czyli w prawie, co trzeciej rodzinie żyją osoby niepełnosprawne, dlatego też jest to problem, który swym zasięgiem obejmuje cały kraj. Problem niepełnosprawnych dotyczy spraw finansowych, które od paru lat się bardzo zmieniły. W tej chwili takie osoby, mogą otrzymywać profity finansowe, które można przeznaczać na edukację i rozwój. PERON często refunduje wszelkie kursy, studia, a także podręczniki. Najgorsze jest to, ze mimo tak wielkiemu naświetleniu problemów tych osób przez media, to niestety nadal ludzie mają bardzo małą świadomość potrzeb. Prawie każdy, kto nie miał do czynienia z osobami niepełnosprawnymi nie zdaje sobie sprawy, co tak naprawdę potrzebują takie osoby. Często jest tak we władzach samorządowych, które mają wspierać zadania Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej. Niestety w doświadczeniu zauważa się, że dla tych osób idą najmniejsze pieniądze, które nie są w stanie zabezpieczyć im podstawowych potrzeb. Rodzice, którzy mają niepełnosprawne dzieci zazwyczaj same borykają się z kłopotami. To oni muszą myśleć tak, aby dziecko miało zapewnioną prawidłową rehabilitację i lekarstwa, które są bardzo potrzebne i do tego bardzo drogie. Jest tak na przykład przy bardzo chorych dzieciak np. na mukowiscydozę. Te dzieci, co dzień zmagają się choroba. Od samego rana musza być inhalowane, mieć podawane drogie leki i do tego różne napoje witaminowe, które są bardzo drogie i oczywiście jak najczęściej wyjeżdżać na różne turnusy rehabilitacyjne. Miesięczna kuracja takiego dziecka kosztuje koło 2 tysięcy miesięcznie w zależności od stopnia choroby i jej postaci. Matka zazwyczaj nie może pracować, bo musi zająć się tym dzieckiem i to wtedy mąż musi utrzymać rodzinę. (przykład podany prze ze mnie na podstawie własnych obserwacji. Mój siedmioletni chrześniak jest chory na mukowiscydozę)
Polska rodzina ma przeciętne około 2 tysięcy na przeżycie miesiąca, więc gdzie mieć pieniądze na leczenie. Państwo rzadko, kiedy pomaga, dlatego ważne jest, że trakcie planowania programów działania ośrodków pomocy wziąć pod uwagę takie przypadki i pomóc potrzebującym.
Najbardziej istotnymi problemami osób niepełnosprawnych to bariery w budownictwie i komunikacji oraz problem otwartości rynku pracy, a także słaby dostęp do opieki medycznej i odizolowanie kulturalne. Większość budynków w miastach nie jest przystosowane dla takich osób, większość budynków nie ma odpowiednio przygotowanych zjazdów do wózków inwalidzkich, łazienki są małe i wąskie, brak jest wind. Dzięki takim utrudnieniom takie osoby mają ograniczone życie i niestety często są one przymusowo zamknięte we własnych domach, które z czasem staje się ich więzieniem. Następnym problemem, który podałam jest komunikacja. Rzadko, który autobus, czy tramwaj jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Zazwyczaj posiadają wysokie schody, które także utrudniają normalną egzystencję.
Bardzo ważna w życiu osób niepełnosprawnych jest ich rehabilitacja.
Jest ona procesem, który umożliwia osobom niepełnosprawnym osiąganie i utrzymanie wysokiego poziomu funkcjonowania.
Rehabilitacja społeczna ma na celu umożliwianie
osobom niepełnosprawnym uczestniczenia w życiu społecznym, czyli poprzez uczestnictwo w kulturze, sporcie i rekreacji.
Do podstawowych form rehabilitacji społecznej zalicza się przede wszystkim uczestnictwo w różnych warsztatach terapii zajęciowej, turnusach rehabilitacyjnych, integracyjnych imprezach kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych.
Warsztaty terapii zajęciowej realizują zadania w zakresie rehabilitacji zawodowej i mają na celu ogólny rozwój oraz poprawę sprawności niezbędnych do prowadzenia przez osobę niepełnosprawną możliwie niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia przez zastosowanie różnych technik terapii zajęciowej. Natomiast turnusy rehabilitacyjne są formą aktywnej rehabilitacji, połączoną z elementami wypoczynku, mająca na celu przede wszystkim ogólną poprawę sprawności, wyrobienie zaradności, pobudzenie i rozwijanie zainteresowań osób niepełnosprawnych.
Uczestnictwo osoby niepełnosprawnej w tych formach aktywności ma pozwolić jej na powrót lub wejście w życie społeczne i zawodowe.
Cele rehabilitacji poprzez pracę zawodową mogą być osiągane jedynie wtedy, gdy osoba niepełnosprawna pracuje i zarabia w otoczeniu osób pełnosprawnych. Niestety rzadko, który zakład pracy jest zakładem pracy chronionej i zatrudnia niepełnosprawnych. Do tego przepisy bardzo w tym utrudniają, bo jeśli samorząd będzie chciał zatrudnić osobę niepełnosprawną i na zorganizowanie jej stanowiska pracy pozyskać fundusze z Urzędów Pracy, to napotka na spore trudności w związku z różnym rozumieniem przepisów. Taka sytuacja miała miejsce w moim mieście, kiedy to urząd miasta chciał zatrudnić informatyką z orzeczeniem o niepełnosprawności. Urząd pacy blokował pieniądze z PERON-u i dopiero po długich debatach i nagłośnieniu w prasie informatyk znalazł pracę.
Na zakończenie podsumowując uważam, że nasz kraj potrzebuje jeszcze paru dobrych lat, aby zrozumieć specyfikę niepełnosprawności i rozwiązać najważniejsze problemy tych ludzi. Mimo, że te osoby nie są już traktowane jak trędowate, jak to było jeszcze ze dwadzieścia lat temu, to i tak nie dokona ludzie traktują ich na równi. Miejmy nadzieję, że nagłaśnianie tych problemów przyniesie rezultaty.
BIBLIOGRAFIA
Firkowska - Mankiewicz, G. Szumski, Pedagogika Specjalna podręcznik akademicki 1, Warszawa 2008
O. Speck, Niepełnosprawni w społeczeństwie, GWS, Gdańsk 2005
ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
WWW.niepelnosprawni.pl
WWW.niepelnosprawni.pl
ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych