ANATOMIA PRAWIDŁOWA
„Układ szkieletowy, szkielet osiowy, kończyna górna, kończyna dolna”
Kręgosłup (columna vertebralis)
Stanowi ruchomą oś tułowia i szyi, biegnącą od podstawy czaszki po dolny odcinek tułowia.
Składa się z 33-34 kręgów ułożonych jeden na drugim w pięciu odcinkach:
- szyjnym - 7 kręgów,
- piersiowym - 12 kręgów,
- lędźwiowym - 5 kręgów,
- krzyżowym - 5 kręgów - zrastają się w kość krzyżową,
- guzicznym (ogonowym) - 4 lub 5 kręgów - zrastają się w kość guziczną.
Kręgi prawdziwe - ruchome, przedkrzyżowe - C, Th, L
Kręgi rzekome - krzyżowe i guziczne
Charakterystyka kręgu
Kręg składa się z:
- trzonu - na tylnej powierzchni 2 otwory przeznaczona na żyły trzonów kręgów
- łuku kręgu :
Wcięcia: górne (płytsze)
Wyrostki:
Kolczasty - przyczep mięśni i więzadeł
Para poprzecznych -II-
2 pary stawowych do stawowego połączenia kęgów
- otworu kręgowego - zawiera rdzeń kręgowy wraz z oponami,
- wyrostków (należą do łuku): jeden kolczysty, dwa stawowe dolne, dwa stawowe górne i dwa poprzeczne.
Łuk kręgu składa się z nasady i blaszek łuku.
Nasada ma wcięcia kręgowe: górne i dolne, które otaczają otwór międzykręgowy.
Kręgi szyjne
- niskie trzony, łuki cienkie i pochylone ku dołowi,
- wyrostek kolczysty rozdzielony
- wyrostki poprzeczne krótkie, składają się z dwóch listewek otaczających otwór wyrostka poprzecznego, na każdej z listewek jest guzek, między guzkami rowek przeznaczony dla przedniej gałęzi szyjnego nerwu rdzeniowego
wyrostka poprzecznego - biegnie przez nie w odcinku C6->C2 tętnica kręgowa.
Kręg szczytowy (atlas) - C1
- brak trzonu zamiast niego łuk przedni
- łuk przedni (arcus anterior)
pośrodkowo od przodu guzek przedni (tuberculum anterius),
na tylnej dołek zębowy służy do połączenia z zębem kręgu obrotowego (fovea dentis)
- zamiast wyrostków
- masy boczne (massa laterales)
symetryczne od góry mają powierzchnię stawową dla połączenia z kłykciami kości
potylicznej tzw. dołki stawowe górne (foveae articulares superior), zaś na dolnej tzw.
dołki stawowe dolne (f. articulares inferior) dla połączenia z kręgiem obrotowym. Pomiędzy
przyśrodkowymi częściami mas bocznych przyczepia się więzadło poprzeczne kręgu
szczytowego (ligamentum transversum atlantis)
- łuk tylny (arcus posterior)
na górnej powierzchni ma guzek tylny (tuberculum posterius) oraz bruzdę tętnicy kręgowej
(sulcus arteriae vertebralis)
- wyrostki. poprzeczne kręgu szczytowego (processus transversus)
odchodzą od jego części bocznych
Kręg obrotowy (axis) - C2
- nadmiernie rozwinięty trzon, którego górna część zwana zębem kręgu obrotowego
(dens axis) układa się pomiędzy łukiem przednim atlasu a więzadłem poprzecznym kręgu
szczytowego. Na obu powierzchniach zęba są powierzchnie stawowe: przednia do
połączenia stawowego z łukiem przednim atlasu i tylna dla połączenia stawowego z
więzadłem poprzecznym kręgu szczytowego.
- bocznie od zęba obrotnika widoczne są powierzchnie stawowe dla połączenia z kręgiem
szczytowym tzw. powierzchnie stawowe górne (facies articulares superiores)
- dolne powierzchnie stawowe do połączenia z trzecim kręgiem szyjnym leżą już na
wyrostkach stawowych dolnych (processus articulares inferior).
- ponadto jak w każdym kręgu szyjnym blaszki łuku (laminae arcus), wyrostek kolczysty
(proc.spinosus) oraz wyrostki poprzeczne (procesus transversus).
Kręg wystający (vertebra prominens) - C7
- trzon duży jak w odcinku piersiowym, wyrostek kolczysty niepodzielny, długi
Kręgi piersiowe
- trzony większe, wzrastają na wielkość ku dołowi
- charakterystyczne dołki żebrowe na bocznych powierzchniach trzonów dla połączeń stawowych z żebrami.
- wyrostki poprzeczne mocne - dołki żebrowe wyr. poprzecznych
- wyrostki stawowe ustawione w płaszczyźnie czołowej
- wyrostki kolczyste długie skierowane ku dołowi.
Kręgi lędźwiowe
- duże zwłaszcza trzony
- wyrostki poprzeczne krótkie, grube
- wyrostki stawowe ustawione pionowo
- wyrostki kolczyste w kształcie płytek
- łuki kręgów mocne
Kość krzyżowa
podstawa - górna część, wierzchołek - dolna, wzgórek k. krzyżowej - promontorium,
powierzchnie: miedniczna - otwory miedniczne, grzbietowa - grzebienie krzyżowe,
części boczne - powierzchnie uchowate, kanał krzyżowy.
Kość guziczna: rożki guziczne
Połączenia trzonów kręgów:
Ścisłe:
Chrząstkozrosty:
- krążki międzykręgowe (chrząstka włóknista) - zmniejszają wstrząsy kręgosłupa
= pierścień włóknisty - silnie hamuje ruchy kręgosłupa
= jądro miażdżyste - kulista poduszka wodna, zabezpieczająca chwiejną równowagę
Więzozrosty:
- więzadło podłużne przednie
- więzadło podłużne tylne
Połączenia wyrostków i łuków kręgów:
Ścisłe (więzozrosty):
- więzadła żółte tzw. międzyłukowe
- więzadła międzypoprzeczne
- więzadła międzykolcowe
- więzadła nadkolcowe
- więzadło karkowe
Wolne:
- stawy międzykręgowe (23 pary stawów)
Połączenia kręgosłupa z czaszką
Ze względu na znaczną ruchomość głowy, a jednocześnie konieczność jej silnego związania z kręgosłupem dla zabezpieczenia połączeń mózgowia z rdzeniem kręgowym, istnieje mocny system stawów i więzadeł w obrębie dwóch górnych kręgów szyjnych.
Tworzą one stawy: szczytowo-potyliczny i szczytowo-obrotowy.
1.Staw szczytowo-potyliczny (articulatio atlanto-occipitalis) - górny staw głowy
- składa się z dwóch, symetrycznych, sprzężonych stawów, utworzonych przez
= kłykcie potyliczne (condyli occipitales)
= dołki stawowe górne kręgu szczytowego (foveae articulares superiores atlantis).
- w stawach tych odbywają się ruchy
= zginania i prostowania głowy oraz w niewielkim stopniu zgięcie boczne.
- w skład stawu wchodzą :
= torebki stawowe (capsule articulares)
= błona szczytowo-potyliczna przednia (mambrana atlantooccipitalis anterior)
= błona szczytowo-obrotowa tylna .
2.Staw szczytowo-obrotowy (articulatio atlanto-axialis) - dolny staw głowy
- połączenie to składa się z czterech stawów:
= stawów szczytowo-obrotowych pośrodkowych: przedniego i tylnego
(art. atlantoaxiales medianae anterior et posterior)
= dwóch symetrycznych stawów szczytowo-obrotowych bocznych
(art. atlantoaxiales laterales)
- powierzchnie stawowe :
= dla st. szczytowo-obrotowego pośrodkowego przedniego to dołek zęba (fovea dentis) na
tylnej powierzchni łuku przedniego atlasu oraz powierzchnia stawowa na przedniej
powierzchni zęba obrotnika (facies articularis anterior dentis)
= dla stawu szczytowo-obrotowego pośrodkowego tylnego to powierzchnia stawowa tylna
zęba (facies articularis posterior dentis) i powierzchnia stawowa więzadła poprzecznego
kręgu szczytowego.
= dla stawów szczytowo-obrotowych bocznych to dołki stawowe dolne atlasu i
powierzchnie stawowe górne kręgu obrotowego - (nie przylegają w pełni do siebie)
- torebki stawowe (wszystkie cztery maja niewielkie jamy stawowe)
- Więzadła i błony wzmacniające staw:
= więzadło krzyżowe kręgu szczytowego (ligamentum cruciforme atlantis) - część
poprzeczna to więzadło poprzeczne kręgu szczytowego, zaś pionowa to pęczki podłużne,
przyczepiające się do przedniej powierzchni otworu wielkiego oraz do tylnej
powierzchni trzonu obrotnika
= więzadło wierzchołka zęba (ligamentum apicis dentis) - łączy szczyt zęba z brzegiem
przednim otworu potylicznego wielkiego
= więzadło skrzydłowate (ligamentum alaria) biegnie obustronnie od bocznych
powierzchni zęba obrotnika do przyśrodkowych części kłykci potylicznych
= błona pokrywająca (membrana tectoria) - biegnie od wewnętrznej powierzchni części
podstawnej kości potylicznej ku dołowi i kończy się na tylnej powierzchni trzonu
obrotnika
- ruchy w stawie: ruch obrotowy względem osi długiej zęba z jednoczesnym niewielkim przemieszczeniem względem jego osi poprzecznej, czyli ruch śrubowy.
Kręgosłup :
- narząd ochrony rdzenia
- narząd podporowy ciała
- narząd ruchu: ruchy zgięcia i prostowania, ruchy boczne zgięcia, ruchy obrotowe,
ruchy obwodzenia
Klatka piersiowa
- ma budowę chrzęstno-kostną
- ochrania narządy klatki piersiowej: serce, płuca
- składa się z kręgów piersiowych (12), dwunastu par żeber i mostka
Żebra (12 par)
- żebra prawdziwe (te, które łączą się z mostkiem I-VII)
- żebra rzekome (VIII-X - łączą się pośrednio z mostkiem i tworzą z żebrem VII łuk żebrowy)
- żebra wolne - XI, XII
Części składowe żebra:
- koniec tylny (głowa żebra z powierzchnią stawową),
- szyjka żebra,
- guzek żebra z powierzchnia stawową guzka żebra
- trzon żebra
- chrząstka żebrowa - żebro chrzęstne
Mostek: rekojeść, trzon, wyrostek mieczykowaty
Klatka piersiowa jest wybitnie sprężysta, co zawdzięcza budowie (części kostne i chrzęstne) oraz licznym, ruchomym połączeniom:
1. połączenia żeber z kręgosłupem
2. połączenia żeber z mostkiem
3. połączenie części kostnych i chrzęstnych żeber
4. połączenia chrząstek żebrowych z sobą .
5. połączenia części mostka z sobą
Połączenia klatki piersiowej:
1.Połączenia żeber z kręgosłupem:
Stawy żebrowo-kręgowe (tworzą jeden staw)
- Staw głowy żebra
= głowa żebra przylega do dołków żebrowych na sąsiadujących powierzchniach bocznych trzonów kręgów piersiowych
= więzadła stawowe: promieniste głowy żebra, śródstawowe głowy żebra
- Staw żebrowo-poprzeczny (I-X)
= guzek żebra łączy się dołkiem żebrowym wyr. poprzecznego
= więzadła żebrowo-poprzeczne
2.Połączenia żeber z mostkiem
- końce przednie chrząstek żebrowych przylegają do wcięć żebrowych mostka
= I żebro, chrząstkozrost
= II-VII to stawy mostkowo-żebrowe z jamą stawową
= więzadła stawowe żebrowo-mostkowe: promieniste, śródstawowe,
żebrowo-mieczykowe
3.Połączenia kości żebrowych z chrząstkami żebrowymi - połączenie ścisłe bezpośrednie
4.Połączenia chrząstek żebrowych - stawy międzychrzęstne VI-VIII, czasem V i IX
5.Połączenia poszczególnych części mostka - chrząstkozrosty mostkowe
Klatka piersiowa (thorax):
- ściany boczne: przestrzenie międzyżebrowe
- ściana tylna: bruzda żebrowo-kręgowa dla mięśni grzbietu
- ściana przednia
- otwór górny klp: Th1, żebra I, wcięcie szyjne rękojeści mostka
- otwór dolny: Th12, brzegi dolne dwunastych żeber, końce żeber jedenastych, łuki żebrowe (VII-X), wyrostek mieczykowaty
= do jego granic przyczepia się przepona.
Zniekształcenia klatki piersiowej: klp kurza, klp lejkowata
Cechy klatki piersiowej:
- odporność (duża sprężystość pierścienia żebrowego)
- ruchomość
= podczas wdechu klp poszerza się, pogłębia, i unosi ku górze
= podczas wydechu klp zwęża się spłaszcza i obniża.
Kościec kończyny górnej
Podstawa tj. obręcz barkowa (obojczyk + łopatka)
Część wolna:
- odcinek bliższy (kość ramienna),
- odcinek środkowy (kości przedramienia)
- odcinek dalszy (kości ręki)
Kończyna górna wobec pionowej postawy człowieka służy za narząd chwytny i ma konstrukcję wybitnie dynamiczną.
Kości obręczy barkowej (ossa cingulum membri superioris)
Koniec bliższy obojczyka jest jedynym miejscem, w którym obręcz barkowa łączy się z tułowiem - pozostałe połączenia mają charakter mięśniowy.
Obręcz ta jest niekompletna : otwór przedni wypełnia rękojeść mostka, otwór tylny pomiędzy łopatkami pozostaje niewypełniony .Zapewnia to wybitną ruchomość obręczy w stosunku do tułowia.
1.Obojczyk (clavicula)
- odgranicza szyję od klatki piersiowej
- część środkowa (trzon); powstaje na podłożu błoniastym
- koniec bliższy, mostkowy
- koniec dalszy, barkowy
- kość długa lecz nie ma jamy szpikowej
- najwcześniej kostnieje ze wszystkich kości
2.Łopatka (scapula)
- tworzy tylną część obręczy, kość płaska
- trzon łopatki:
= powierzchnia żebrowa (dół podłopatkowy)
= powierzchnia grzbietowa (dół nad- i podgrzebieniowy)
- grzebień łopatki
- wyrostek barkowy
- szyjka łopatki
- wyrostek kruczy
- brzegi: przyśrodkowy, górny i boczny: wydrążenie stawowe, guzek podpanewkowy
- kąty: górny, dolny i boczny - wydrążenie stawowe, guzek nadpanewkowy
Kościec części wolnej
3.Kośc ramienna (humerus) - kość długa
- trzon
= powierzchnia przednia boczna - guzowatość naramienna
= powierzchnia przednia przyśrodkowa
= powierzchnia tylna - bruzda nerwu promieniowego
= brzeg boczny
= brzeg przyśrodkowy
- koniec bliższy (głowa kości ramiennej), tworzy kąt z osią długą trzonu ok.130º
= szyjka anatomiczna
= guzek większy
= guzek mniejszy
= szyjka chirurgiczna
- koniec dalszy - kłykieć kości ramiennej (condylus humeri)
=nadklykieć przyśrodkowy (bruzda nerwu łokciowego)
=nadkłykieć boczny
=powierzchnie stawowe: bloczek (k. łokciowa), główka (k. promieniowa)
=dół dziobiasty
=dół wyrostka łokciowego (fossa olecrani)
=dół promieniowy
Kości przedramienia
Kości przedramienia i ramię nie leża w jednej osi lecz tworzą kąt 165-170º zwrócony w kierunku promieniowym. Kość łokciowa jest dłuższa. Kości te łączą się górnymi i dolnymi końcami, zaś przestrzeń pomiędzy nimi zamyka błona międzykostna.
4.Kość łokciowa (ulna)
- kość długa, położona po stronie małego palca
- trzon (trójgraniasty):
= trzy powierzchnie: przednia, tylna, przyśrodkowa
= trzy brzegi: przedni, tylny, międzykostny (boczny)
- koniec bliższy
= wyrostek dziobiasty
= wyrostek łokciowy
= powierzchnie stawowe: wcięcie bloczkowe, wcięcie promieniowe
= guzowatość kości łokciowej
- koniec dalszy
= głowa kości łokciowej: powierzchnie stawowe dla k. nadgrastka i k. promieniowej
(obwód stawowy głowy - circumferentia articularis capitis ulnae)
=wyrostek rylcowaty
5.Kość promieniowa (radius)
- kość długa, położona po stronie kciuka
- trzon (trójgraniasty)
= trzy brzegi: przedni, tylny i międzykostny, czyli przyśrodkowy
= trzy powierzchnie: przednia, tylna, boczna
- koniec bliższy
= głowa kości promieniowej: dołek głowy, obwód stawowy
= szyjka k. promieniowej
= guzowatość kości promieniowej
- koniec dalszy
=powierzchnia stawowa nadgarstkowa: połączenie z kością łódeczkowata i księżycowatą.
= wcięcie łokciowe - powierzchnia stawowa dla połączenia z kością łokciową.
= wyrostek rylcowaty
Kości ręki
W skład ręki (manus) wchodzi zwykle 27 kości, które dzieli się na:
nadgarstek (carpus), śródręcze (metacarpus), palce (digiti).
Kości nadgarstka - dwa szeregi kości bliższy i dalszy
szereg bliższy:
- k. łódeczkowata (os scaphoideum)
- k. księżycowata (os lunatum)
- k. trójgraniasta (os triquetrum)
- k. grochowata (os pisiforme)
szereg dalszy:
- k. czworoboczna większa (os trapezium)
- k. czworoboczna mniejsza (os trapezoideum)
- k. główkowata (os capitatum)
- k. haczykowata (os hamatum)
Powierzchnia dłoniowa nadgarstka jest wklęsła i wytwarza bruzdę nadgarstka, zaś powierzchnia grzbietowa wypukła, pokryta ścięgnami prostowników.
Po stronie łokciowej: k. grochowata i haczyk k. haczykowatej tworzą wyniosłość łokciową nadgarstka (eminentia carpi ulnaris), po str. promieniowej guzek kości łódeczkowatej i guzek k.czworobocznej większej tworzą wyniosłość promieniową nadgarstka (eminentia carpi radialis). Między obu wyniosłościami rozpięty jest troczek zginaczy, pod którym biegnie kanał nadgarstka (canalis carpi), przez który przechodzą ścięgna zginaczy palców i nerw pośrodkowy.
Kości śródręcza
Śródręcze (metacarpus) składa się z pięciu kości długich oznaczonych cyframi I-V
- trzon, koniec bliższy (podstawa), koniec dalszy (głowa).
Kości palców ręki
- składają się z paliczków, czyli członków palców (phalanges)
- cztery palce (II-V) maja po trzy paliczki: bliższy środkowy i dalszy
- palec pierwszy (kciuk-pollex) ma tylko dwa paliczki: bliższy i dalszy
- budowa jak kości długich: trzon, podstawa, głowa
- paliczek dystalny na swym końcu dalszym ma guzowatość paliczka dalszego
Stawy kończyny górnej
Połączenia kostne (stawy i więzozrosty) obręczy barkowej
1.Staw mostkowo-obojczykowy
- ma krążek stawowy
- więzadła ochraniające staw, bardzo mocne:
= więzadło mostkowo-obojczykowe przednie i tylne
= więzadło międzyobojczykowe
= więzadło żebrowo-obojczykowe
- ruchy w stawie możliwe są w trzech kierunkach jak w stawie kulistym:
do przodu, do tyłu, ku górze, ku dołowi i ruchy obrotowe dokoła osi obojczyka.
Ruchy ku dołowi ograniczone sąsiedztwem I żebra.
2.Staw barkowo-obojczykowy
- czasem ma krążek, ale niekiedy także jest to połączenie ścisłe - chrząstkozrost
- powierzchnie stawowe:
= są nachylone do siebie pod kątem, tak, iż koniec dalszy obojczyka leży na wyrostku barkowym
- więzadła ochraniające staw:
= więzadło barkowo-obojczykowe
= więzadło kruczo-obojczykowe
= więzadło czworoboczne
= więzadło stożkowate
- ruchy w stawie jak w stawie kulistym, ograniczone jednak sąsiedztwem klp.
3.Więzozrosty łopatki
- łączą różne części tej samej kości i morfologicznie i czynnościowo różnią się od prawdziwych więzadeł stawowych, są to:
- więzadło kruczo-barkowe
= wytwarza sklepienie stawu ramiennego, chroniąc staw ramienny przed
wywichnięciem ku górze
- więzadło poprzeczne łopatki górne
= zamyka wcięcie łopatki, przez które przechodzi żyła i nerw nadłopatkowy
4.Staw ramienny (articulatio humeri)
- staw kulisty
- powierzchnie stawowe:
= panewka stawowa (wydrążenie stawowe - szersza u dołu) otoczona obrąbkiem
stawowym, który w górnej części łączy się ze ścięgnem głowy długiej mięśnia
dwugłowego ramienia.
= głowa stawowa (granicę głowy stawowej wyznacza szyjka anatomiczna)
- torebka stawowa:
= obszerna (zachyłek pachowy),
= cienka, bo staw ochraniany jest mięśniami: podłopatkowym, nadgrzebieniowym,
podgrzebieniowym i obłym mniejszym
= przyczepia się dookoła obrąbka stawowego, tylko w górze nieco dalej, obejmując
ścięgno głowy długiej m. dwugłowego ramienia; przyczepia się na szyjce
anatomicznej, kości ramiennej, tak iż oba guzki pozostają poza torebką stawową.
- więzadła stawowe wzmacniające torebkę:
= więzadło kruczo-ramienne (od wyr. kruczego biegnie do guzków k. ramiennej)
= więzadło obrąbkowo-ramienne
- kaletki maziowe
= pochewka maziowa międzyguzkowa (dla ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia)
= kaletka podścięgnowa m. podłopatkowego
= kaletka podkrucza
= kaletka podbarkowa
= kaletka mięśnia kruczo - ramiennego
- ruchy w stawie (staw kulisty wolny):
= zginanie prostowanie, odwodzenie, przywodzenie, obwodzenie, obrót.
5.Staw łokciowy
- staw złożony, składa się z trzech stawów połączonych anatomicznie i objętych wspólną torebką:
- staw ramienno-łokciowy (zawiasowy)
- staw ramienno-promieniowy (kulisty)
- staw promieniowo-łokciowy bliższy (obrotowy)
Dwa pierwsze współpracują wykonując ruchy zgięcia i prostowania w stawie łokciowym, trzeci zaś, czynnościowo niezależny od nich, wspólnie ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym umożliwia ruchy nawracania i odwracania przedramienia.
Staw ramienno-łokciowy
- głowa to bloczek kości ramiennej
- panewka to wcięcie bloczkowe k. łokciowej
Staw ramienno-promieniowy
- głowa to główka k. ramiennej
- panewka to dołek głowy k. promieniowej
- więzadła wzmacniające w/w stawy :
= więzadło poboczne łokciowe
= więzadło poboczne promieniowe
- ruchy w stawie: zginanie, prostowanie, obrót
Połączenia kości przedramienia
6.Staw promieniowo-łokciowy bliższy (obrotowy)
- głowa to obwód stawowy głowy kości promieniowej
- panewka to wcięcie promieniowe k. łokciowej i więzadło pierścieniowate (lig. anulare)
- więzadło czworoboczne - łączy szyjkę k. promieniowej i dolny brzeg wcięcia promieniowego k. łokciowej, hamując ruchy pronacji i supinacji
7.Staw promieniowo-łokciowy dalszy (obrotowy)
- głowa stawu to głowa k. łokciowej
- panewka to wcięcie łokciowe k. promieniowej.
- krążek stawowy - oddziela jamę stawu promieniowo-łokciowego dalszego od jamy stawu promieniowo-nadgarstkowego.
8.Więzozrost - tzw. błona międzykostna
- łączy brzegi międzykostne obu kości
- zapobiega przemieszczaniu się kości względem siebie wzdłuż ich osi długiej
- stanowi dodatkowy obszar przyczepu mięsni
Oba stawy są czynnościowo sprzężone, możliwe są ruchy nawracania i odwracania
Stawy ręki
9.Staw promieniowo-nadgarstkowy
- staw bliższy ręki - eliptyczny
- łączy wyłącznie k. promieniową z szeregiem bliższym kości nadgarstka, gdyż głowa kości łokciowej jest oddzielona od stawu krążkiem stawowym.
- panewka stawowa utworzona jest przez powierzchnię nadgarstkową kości promieniowej oraz krążek stawowy.
- główka stawowa jest większa od panewki, utworzona z kości łódeczkowatej, księżycowatej i trójgraniastej
10.Staw śródnadgarstkowy
- staw dalszy ręki
- w szeregu bliższym główka tego stawu jest od strony promieniowej, w szeregu dalszym od strony łokciowej
- jama stawowa szeroko rozgałęziona
Połączenia stawowe szeregu dalszego nadgarstka
- stawy międzynadgarstkowe (stawy pomiędzy kośćmi szeregu dalszego)
- stawy nadgarstkowo-śródręczne (stawy płaskie)
- staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka
= całkowicie odrębny, nie łączy się z innymi
= staw siodełkowy
= pomiędzy kością czworoboczna większą a podstawą I kości śródręcza.
Stawy między kośćmi śródręcza.
- stawy międzyśródręczne - połączone podstawy kości II-V śródręcza (3 stawy) - st. płaskie
Więzadła stawów ręki
Pasma więzadłowe łączące poszczególne kości nie dają się na ogół ściśle odgraniczyć - więzadła bliższego i dalszego szeregu kości nadgarstka są przeważnie wspólne, częściowo przedłużają się na stawy nadgarstkowo-śródręczne. Należy jedynie szczególnie wspomnieć o paśmie więzadłowym troczka zginaczy (retinaculum flexorum), które rozpięte między wyniosłościami promieniową i łokciową nadgarstka zamyka kanał nadgarstka (canalis carpi)
Ruchy ręki :
- ruch obrotowe (występują w obu stawach promieniowo-łokciowych)
- zgięcie dłoniowe i grzbietowe
- odwodzenie łokciowe i promieniowe
- ruchy obwodzenia
- specyficzne ruchy w stawie nadgarstkowo-śródręcznym kciuka: odwodzenia, przywodzenia, przeciwstawiania (oppositio) i odprowadzenia (repositio)
ruchy przeciwstawiania kciuka umożliwiają pracę z pozostałymi palcami i warunkują chwytne możliwości ręki.
Stawy palców ręki
Stawy śródręczno-paliczkowe II-V (stawy kuliste ograniczone)
- głowa to głowy kości śródręcza,
- panewki to dołki na podstawie paliczków bliższych
- trzeszczki (ossa sesamoidea) wmontowane w ścianę dłoniową torebek stawowych najczęściej kciuka i palca V
- ruchy w stawie: zgięcie dłoniowe i grzbietowe oraz odwodzenie i przywodzenie.
Staw śródręczno-paliczkowy kciuka (st. zawiasowy)
Stawy międzypaliczkowe ręki (st. zawiasowe)
Kościec kończyny dolnej
Podstawa tj. obręcz miedniczna ( dwie kości miedniczne, kość krzyżowa i kość guziczna)
Cześć wolna:
- udo (kość udowa)
- podudzie (kości goleni: piszczel i strzałka)
- stopa (kości stopy: stęp, śródstopie i kości palców)
Osteologia szczegółowa kończyny dolnej:
Kości obręczy miednicznej
1.Kość miedniczna (os coxae)
- kość biodrowa (os ilium)
- kość kulszowa (os ischii)
- kośc łonowa (os.pubis)
Wszystkie trzy kości łączą się w środku uczestnicząc w budowie panewki (acetabulum), która leży na zewnętrznej powierzchni k. miednicznej. Ponadto kość łonowa i kulszowa ograniczająotwór zasłoniony (foramen oburatum).
- Panewka (acetabulum), służy do połączenia stawowego z kością .udową
= wcięcie panewki
= obrąbek panewkowy (labrum acetabulare), nad wcięciem panewki nazywa się
więzadłem poprzecznym panewki (ligamentum transversum acetabuli)
= dół panewki (fossa acetabuli)
= powierzchnia księżycowata (facies lunata)
- Otwór zasłoniony (foramen obturatum)
= błona zasłonowa rozpięta między guzkiem zasłonowym przednim i tylnym, odgranicza
w górno-bocznej części otworu zasłonowego - kanał zasłonowy (wchodzą t. ż. n .zasłonowy)
a.Kość biodrowa
- trzon (tworzy 2/5 górne panewki)
- talerz
= powierzchnia pośladkowa - kresy pośladkowe: tylna, przednia i dolna
= powierzchnia krzyżowo-miedniczna:
a/ dół biodrowy
b/ powierzchnia uchowata
c/ guzowatość biodrowa
= grzebień biodrowy
a/ kolce biodrowe przedni górny i tylny górny
b/ warga zewnętrzna, warga wewnętrzna i kresa pośrednia
= brzeg przedni
a/ kolce biodrowe przedni górny i przedni dolny
b/ wyniosłość biodrowo-łonowa
= brzeg tylny
a/ kolce biodrowe tylny górny i tylny dolny
b/ wcięcie kulszowe większe
b.Kość kulszowa
- trzon (tworzy >2/5 panewki)
= guzek zasłonowy tylny (tuberculum obturatorium posterius)
= kolec kulszowy (spina ischiadica)
= guz kulszowy (tuber ischiadicum)
= wcięcia kulszowe większe
(otwór kulszowy większy zamknięty więzadłem krzyżowo-kolcowym)
przechodzi tędy : m. gruszkowaty, t. ż. n. pośladkowe górne i dolne, n. kulszowy, n. skórny uda, t. ż. sromowe wew.,
n. sromowy
= wcięcie kulszowe mniejsze
(otwór kulszowy mniejszy zamknięty w. krzyżowo-kolcowym i w. krzyżowo-guzowym)
przechodzi tędy : ścięgno m. zasłaniacza wew., t. ż. n. sromowy wew.
- gałąź k.kulszowej
= powierzchnia zewnętrzna
= powierzchnia wewnętrzna
c.Kość łonowa
- trzon (tworzy 1/5 panewki)
= wyniosłość biodrowo-łonowa
- gałąź górna
= powierzchnia tylna
= powierzchnia górna
a/ brzeg tylny -> grzebień (pecten ossis pubis)
b/ brzeg przedni -> guzek łonowy (tuberculum pubicum)
= powierzchnia dolna
a/ bruzda zasłonowa (sulcus obturatorius)
b. grzebień zasłonowy (crista obturatoria)
c/ guzek zasłonowy przedni (tuberculum obturatorium anterius)
= powierzchnia spojeniowa (facies symphysialis)
- gałąź dolna - łączy się z gałęzią k. kulszowej
= powierzchnia zewnętrzna
= powierzchnia wewnętrzna
Miednica (pelvis) - pierścień kostny zbudowany z kości miednicznych, k. krzyżowej i k. guzicznej
- kresa graniczna dzieli miednicę na dwa odcinki:
(grzebień gałęzi górnej k. łonowej, kresa łukowata talerza k. biodrowej i wzgórek łonowy)
- miednicę większa - powyżej, stanowi ograniczenie dolne jamy brzusznej
- miednicę mniejszą - poniżej, stanowi właściwą jamę miednicy
= wejście (wchód) miednicy - otwór górny ograniczony kresą graniczną
= wyjście (wychód) miednicy - otwór dolny
(gałęzie k. kulszowych i łonowych, wierzchołek k.guzicznej i więzadła krzyżowo-guzowe)
= łuk łonowy
= kąt podłonowy
Kości części wolnej kończyny górnej
1.kość udowa (femur)
- najdłuższa i najmocniejsza kość szkieletu, kość długa
- trzon
= powierzchnia przednia
= powierzchnia tylna: kresa chropawa (linea aspera)
a/ warga przyśrodkowa
u dołu otacza powierzchnię podkolanową (facies poplitae) i kończy się guzkiem
przywodziciela (tuberculum adductorium), u góry tworzy kresę grzebieniową
(linea pectinea)
b/ warga boczna
u dołu otacza powierzchnię podkolanową, ku górze tworzy guzowatość pośladkową
(tuberositas glutea ->krętarz trzeci)
- koniec bliższy
= głowa k. udowej (3/4 powierzchni kuli)
a/ dołek głowy (fovea capitis) - przyczepia się tu więzadło głowy k. udowej
= szyjka k. udowej tworzy kąt z osią długą trzonu ok.135º
= krętarz większy (trochanter major)
poprzeczna oś łącząca środki obu stawów biodrowych biegnie przez wierzchołki obu krętarzy większych
a/ dół krętarzowi - od strony przyśrodkowej
= krętarz mniejszy
krętarze połączone są z tyłu grzebieniem międzykrętarzowym (crista intertrochanterica),
zaś z przodu słabszą kresą międzykrętarzową (linae intertrochanterica).
- koniec dalszy
= kłykieć przyśrodkowy (większy): nadkłykieć przyśrodkowy
= kłykieć boczny (mniejszy): nadkłykieć boczny
Oba kłykcie od tyłu przedzielone są dołem międzykłykciowym (fossa intercondylaris), który od góry odgranicza kresa międzykłykciowa. Od przodu powierzchnie stawowe obu kłykci zlewają się ze sobą tworząc powierzchnię rzepkową (facies patellaris). Do powierzchni przyśrodkowych obu kłykci przyczepiają się więzadła krzyżowe stawu kolanowego: tylne do kłykcia przyśrodkowego, przednie do kłykcia bocznego
2.Rzepka (patella)
- kość płaska, włączona w ścięgno m. czworogłowego uda
- położona do przodu od końca dalszego k. udowej
- największa trzeszczka (?) lub kość stara filogenetycznie
- powierzchnia przednia
- powierzchnia stawowa (tylna): dzieli się na dwa pola: przyśrodkowe i boczne
- brzeg górny - podstawa rzepki
- brzeg dolny - wierzchołek rzepki
Kości goleni (podudzia - crus)
3. Kość piszczelowa (tibia)
- druga, co do długości kość w ustroju człowieka
- trzon
= brzegi: przyśrodkowy, boczny (międzykostny)
= powierzchnie: przyśrodkowa, boczna, tylna (kresa m. płaszczkowatego)
- koniec bliższy
= kłykieć przyśrodkowy (condylus medialis)
= kłykieć boczny (condylus lateralis)
a/ powierzchnia stawowa strzałkowa
= wyniosłość międzykłykciowa (eminentia intercondylaris)
a/ guzek międzykłykciowy przyśrodkowy i boczny
(tuberculum intercondylare mediale et laterale)
b/ pola międzykłykciowe przednie i tylne
(area intercondylaris anterior et posterior)
-/ przyczepiają się tu odpowiednie więzała krzyżowe
Powierzchnie stawowe obu kłykci przedłużają się na wyniosłość międzykłykciową
= brzeg podpanewkowy
= guzowatość piszczeli (tuberositas tibiae) - przyczepia się tu więzało rzepkowe
- koniec dalszy
= powierzchnie:
a/ boczna (wcięcie strzałkowe dla połączenia ze strzałką)
b/ przednia
c/ przyśrodkowa: kostka przyśrodkowa z biegnącą od tyłu bruzda kostkową
d/ tylna
e/ dolna - powierzchnia stawowa dolna
4.Strzałka (fibula)
- położona wzdłuż bocznej powierzchni k. piszczelowej, najbardziej wysmukła
- nie bierze udziału w stawie kolanowym
- trzon
= brzegi: przedni, tylny, przyśrodkowy, czyli międzykostny
= powierzchnie: przyśrodkowa, boczna, tylna (grzebień przyśrodkowy)
- koniec bliższy tzw. głowa strzałki
= przedłuża się w wierzchołek (apex capitis fibulae)
= powierzchnia stawowa głowy strzałki do połączenia z kością piszczelową
- koniec dalszy tzw. kostka boczna (malleolus lateralis)
= wierzchołek, sięga niżej od kostki przyśrodkowej
= strona przyśrodkowa ma powierzchnię stawową dla k. skokowej,
zaś powyżej przylega do wcięcia strzałkowego piszczeli
= brzeg przedni
= brzeg tylny - dół kostki bocznej
Kości stopy
- odcinek tylny: stęp (tarsus)
- odcinek środkowy: śródstopie (metatarsus)
- odcinek przedni: palce (digiti)
Kości stępu (7)
Ułożone są tak, iż dwie kości tylne: skokowa i piętowa, leżą jedna na drugiej, a cztery przednie tj. kość sześcienna i trzy kości klinowate leżą w jednym rzędzie przed obiema kośćmi tylnymi. Siódma kość stępu: łódkowata, wsuwa się między kość skokową a kości klinowate.
1.Kość skokowa (talus)
- zajmuje część środkową i górną stępu,
- ku górze dźwiga kość piszczelową, leżąc na kości piętowej.
- żaden mięsień nie przyczepia się do kości skokowej
- kość skokowa łączy się z kośćmi: piszczelową, strzałkową, piętową i łódkowatą
- trzon
= powierzchnia górna (bloczek): połączenie stawowe z obu kośćmi goleni
a/ powierzchnia kostkowa boczna bloczka
b/ powierzchnia kostkowa przyśrodkowa bloczka
= powierzchnia tylna
a/ wyrostek tylny, podzielony bruzdą zginacza długiego palucha na
guzek przyśrodkowy i boczny
= powierzchnia dolna
a/ powierzchnia stawowa piętowa tylna - duża ,wklęsła
b/ powierzchnia stawowa piętowa środkowa i przednia
Miedzy powierzchnią stawową piętową przednią i środkową leży bruzda kości skokowej (sulcus tali), która z odpowiednim rowkiem na k. piętowej tworzą zatokę stępu (sinus tarsi) !
- szyjka - skierowana do przodu i przyśrodkowo
- głowa
= powierzchnia stawowa łódkowa (przednia)
= powierzchnia dolna
a/ powierzchnia stawowa piętowa przednia
2.Kość piętowa (calcaneus s. os calcis)
- największa kość stępu
- służy do przenoszenia ciężaru ciała na podłoże i jako ramię dźwigni dla mięśni łydki.
- położona w tylnej dolnej części stępu
- powierzchnia górna
= powierzchnia stawowa skokowa tylna
= powierzchnia stawowa skokowa środkowa i przednia
Obie powierzchnie oddzielone są bruzdą kości piętowej ,Powierzchnia stawowa skokowa środkowa położona jest na podpórce kości skokowej (sustentaculum tali)
- powierzchnia tylna
= guz piętowy (tuber calcanei) - przyczepia się ścięgno m.trójgłowego łydki (Achillesa)
- powierzchnia dolna
= wyrostki boczny i przyśrodkowy
- powierzchnia przednia - służy do połączenia stawowego z kością sześcienną.
- Powierzchnia przyśrodkowa
= podpórka kości skokowej
= bruzda ścięgna zginacza długiego palucha
- powierzchnia boczna
= bloczek strzałkowy, bruzda ścięgien mm. strzałkowych
3.Kość łódkowata (os naviculare)
- spłaszczona w kierunku AP
- leży między kością piętową a kośćmi klinowatymi, po przyśrodkowej stronie stępu.
4-6. Kości klinowate (ossa cuneiforme)
- przyśrodkowa
= łączy się z k. łódkowatą, klinową pośrednia i I - II kością śródstopia
- pośrednia
= łączy się z k. łódkowatą, kk. klinowatymi przyśrodkową i boczną oraz II k. śródstopia
- boczna
= łączy się z kością łódkowatą, sześcienną, klinowata pośrednią i kośćmi śródstopia II-IV.
Kości śródstopia ( 5)
- kości długie (trzon, podstawa i głowa)
I - najkrótsza i najgrubsza
II - najdłuższa
V - wytwarza na końcu bliższym guzowatość (tuberositas ossis metatarsalis V)
Kości palców stopy
I - ma dwa paliczki
II-V maja po trzy paliczki
V - paliczki środkowy i dystalny zrośnięte
Trzeszczki (ossa sesamoidea)
- włączone w ścianę torebek stawowych
- stopa - palce I, II, V
- fabeola (staw kolanowy)
Połączenia miednicy
1.Spojenie łonowe (symphysis pubica)
- krążek międzyłonowy ,grub.ok.1,5 cm, trójkątny
- chrząstka włóknista z jamką w środku (połączenie pośrednie między ścisłym a wolnym)
= kąt podłonowy
= łuk łonowy - zbieżny przebieg k. kulszowych i gałęzi dolnych k. łonowych
- więzadła wzmacniające spojenie
= więzadło łonowe górne - między guzkami łonowymi
= więzadło łonowe łukowate - wzdłuż dolnego brzegu spojenia
2.Staw krzyżowo-biodrowy (articulatio sacroiliaca)
- parzysty, płaski
- powierzchnie stawowe :
= powierzchnie uchowate k. krzyżowej i talerza k. biodrowej
- więzadła wzmacniające staw :
= w. krzyżowo-biodrowe brzuszne
= w. krzyżowo-biodrowe grzbietowe
= w. krzyzowo-biodrowe międzykostne
= w. biodrowo-lędźwiowe
3.Więzozrosty miednicy
- więzadło krzyżowo-guzowe (lig. sacrotuberale) - ogranicza otwór kulszowy mniejszy
dla naczyń sromowych wewnętrznych i nerwu sromowego oraz ścięgna m. zasłaniacza wew.
- więzadło krzyżowo-kolcowe (lig. sacrospinale)
= tworzy dno miednicy,
= zamyka otwór kulszowy większy: przechodzi tędy : n. kulszowy, m. gruszkowaty, n. t. ż. pośladkowe
górne i dolne, n. skórny uda, t. ż. sromowe wew., n. sromowy
- błona zasłonowa (membrana obturatoria)
= powstała z powięzi mięśniowych, służy za pole przyczepu dla mm. zasłaniacza wew. i zewn.
- więzadło pachwinowe (lig. inguinale)
= biegnie od kolca biodrowego przedniego górnego do guzka łonowego na brzegu
przednim gałęzi górnej k. łonowej.
= utworzone przez włókna ścięgniste brzegu dolnego mięśnia bocznego brzucha.
= do brzegu dolnego przyczepia się powięź szeroka uda.
= od strony przyśrodkowej wytwarza się więzadło rozstępowe (lig. lacunare),
które biegnie do grzebienia kości łonowej .
= w. pachwinowe wraz z brzegiem przednim miednicy ograniczają przestrzeń
stanowiącą wrota dla przejścia mięśni ,naczyń i nerwów z jamy .brzusznej na
kończynę dolną
Połączenia części wolnej kończyny dolnej
1.Staw biodrowy ( art. coxae)
- staw kulisty panewkowy
- powierzchnie stawowe :
= panewka (acetabulum)
a/ obrąbek stawowy - nad wcięciem panewki -> w. poprzeczne panewki
(pod nim przechodzi gałąź panewkowa t. zasłonowej)
b/ powierzchnia księżycowata - odcinek obwodowy panewki pokryty chrząstką
c/ dół panewki (fossa acetabuli) - poniżej poziomu chrząstki
(dla więzadła głowy kościudowej + tkanka tłuszczowa i błona maziowa)
= głowa stawowa - o promieniu 2,5 cm , ¾ wycinka kuli
a/ dołek głowy - przyczepia się więzadło
- torebka stawowa - b. silna, przyczepia się do szyjki nieco do przodu od grzebienia i kresy
międzykrętarzowej (obejmuje ¾ bliższe części szyjki)
= więzadła wzmacniające staw biodrowy
(kończyna dolna jako narząd podpory i ruchu ustroju wymaga szczególnie silnego
aparatu więzadłowego, wzmacniającego torebkę stawową)
a. więzadło biodrowo-udowe
= od kolca biodrowego przedniego dolnego do kresy miedzykrętarzowej
= wzmacnia ścianę przednią torebki, bardzo mocne, nie ulega zerwaniu
b. więzadło łonowo-udowe
= biegnie od trzonu i gałęzi górnej k. łonowej - częściowo do górnego brzegu krętarza
mniejszego, częściowo splata się z włóknami warstwy okrężnej
= najsłabsze, podbiera dolną, przednią część torebki, zwłaszcza w odwiedzeniu.
c. więzadło kulszowo-udowe
= biegnie od tylnego brzegu panewki w zakresie trzonu k. kulszowej częściowo do
brzegu przedniego krętarza większego, częściowo łączy się z włóknami warstwy
okrężnej.
d. warstwa okrężna (zona orbicularis)
= na powierzchni wewnętrznej torebki włóknistej dookoła najwęższego miejsca szyjki
w połowie jej długości
= zakryta pozostałymi więzadłami i do każdego z nich dochodzą jej włókna
e. więzadło głowy kości udowej (ligamentum capitis femoris)
= wewnątrzstawowe, objęte błoną maziową, biegnie od końców powierzchni
księżycowatej i więzadła poprzecznego do dołka głowy kości udowej.
2.Staw kolanowy (articulatio genus)
- największy staw ustroju, połączenie k. udowej z kością piszczelową - nie licząc rzepki.
- powierzchnie stawowe :
= głowa : kłykcie k. udowej
= panewka : kłykcie k. piszczelowej
= dla uzupełnienia ruchów: łąktoki - półksiężycowate pierścienie włóknisto-chrzęstne
Łąkotki dzielą jamę stawu na dwa piętra:
= górne (miedzy k. udową a łąkotkami), gdzie odbywaja się ruchy zgięcia i prostowania
= dolne (między łąkotkami a k. piszczelową), gdzie zachodzą ruchy obrotowe
a/ łąkotka boczna (meniscus lateralis)
krótsza, silnej zakrzywiona, przyczepia się do guzka międzykłykciowego bocznego
b/ łąkotka przyśrodkowa (meniscus medialis)
dłuższa, szersza, mniej zakrzywiona, rozpoczyna się w polu międzykłykciowym
przednim i kończy w polu międzykłykciowym tylnym.
- torebka stawowa
= na całym obwodzie silnie wzmocniona
a/ ściana przednia ścięgnem m. czworogłowego
b/ ściana tylna i obie boczne ścięgnami mięsni: półścięgnistego, brzuchatego łydki i
podkolanowego.
= błona włóknista tylko z tyłu i po bokach.
= przebieg błony maziowej jest różny od przyczepu torebki włóknistej
= ciało tłuszczowe podrzepkowe
a/ fałdy skrzydłowate boczny i przyśrodkowy + fałd podrzepkowy, skierowany
pośrodkowo do tyłu, gdzie łączy się z przednim brzegiem dołu miedzykłykciowego
k. udowej (tworzą ciało tłuszczowe Hoffy)
- jama stawowa - podział niekompletny na:
= przedział prawy i lewy
a/ oddzielone przegrodą strzałkową (ciało tłuszczowe i więzadła krzyżowe)
= przedział górny i dolny - oddzielone łąkotkami
- więzadła wewnątrzstawowe
= w. krzyżowe przednie (lig. cruciatum anterius)
a/ dłuższe i węższe
b/ odchodzi od powierzchni wewnętrznej kłykcia bocznego k. udowej
c/ biegnie skośnie do przodu i ku dołowi
d/ przyczepia się w polu międzykłykciowym przednim piszczeli.
= w. krzyżowe tylne (lig. cruciatum posterius)
a/ krótsze i mocniejsze, stromo ustawione
b/ odchodzi od powierzchni wewnętrznej kłykcia przyśrodkowego i w pobliżu jego
brzegu przedniego,
c/ biegnie skośnie do tyłu ku dołowi i bocznie
d/ przyczepia się do pola międzykłykciowym tylnym piszczeli
- układają się one w kształcie litery X
- są połączone ze sobą luźną tkanką łączna i tłuszczową
- są tak ułożone iż we wszystkich położenia stawu ich poszczególne pasma są napięte
- stanowią istotne zabezpieczenie stawu, zwłaszcza w położeniu zgięcia
- więzadła zewnątrzstawowe
= więzadło rzepki (ligamentum patelle)
a/ część ścięgna m. czworogłowego uda, ok. 5-8 cm długości
b/ biegnie od wierzchołka i powierzchni przedniej rzepki do guzowatości piszczeli
c/ pod więzadłem nad k. piszczelową leży kaletka podpanewkowa głęboka
= troczki rzepki przyśrodkowy i boczny
a/ biegną od odpowiednich głów m. czworogłowego obok rzepki do powierzchni
przedniej obu kłykci k. piszczelowej.
= więzadło poboczne strzałkowe (lig. collaterale fibulare)
a/ między nadkłykciem bocznym kości udowej a powierzchnią boczną głowy strzałki,
b/ nie jest zrośnięte z torebką.
= więzadło poboczne piszczelowe (lig. collaterale tibiale)
a/ biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego k. udowej do cz. przyśrodkowej brzegu
podpanewkowego i dalej ku dołowi do piszczeli
b/ łączy się torebką przyczepiając się do łąkotki
= więzadło podkolanowe skośne (lig. popliteum obliquum)
a/ wzmacnia tylną torebkę
b/ biegnie od kłykcia bocznego do powięzi m. podkolanowego
= więzadło podkolanowe łukowate (lig. politeum arcuatum)
a/ wzmacnia tylną ścianę torebki
b/ biegnie od kłykcia bocznego do części środkowej ściany tylnej torebki
c/ odchodzi od niego pasmo tzw. troczek więzadła łukowatego do głowy strzałki
= więzadło poprzeczne kolana (lig. transversum genus)
a/ rozpięte między przednimi odcinkami łąkotek
= wiezadło łąkotkowo udowe przednie i tylne (lig. meniscofemorale ant. et post.)
a/ biegną od końca tylnego łąkotki bocznej jedno na stronie przedniej drugie tylnej
w. krzyżowego tylnego
b/ przyczepiają się tak jak ono do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego
k. udowej
- kaletki maziowe :
= zachyłek podkolanowy
a/ połączony stale
b/ przykryty w. pobocznym strzałkowym,
c/ sięga czasem do stawu piszczelowo-strzałkowego,
= kaletki przedrzepkowe
= kaletka podrzepkowa głęboka
a/ między k. piszczelową a w. rzepkowym
= kaletka nadrzepkowa
a/ jama stawowa u dorosłego przedłuża się bezpośrednio w kaletkę nadrzepkową
b/ oddziela przednią powierzchnię uda od ścięgna m. czworogłowego uda
= kaletki mięśni
a/ półbłoniastego
b/ podścięgnowe głów bocznej i przyśrodkowej m.brzuchatego łydki
za torebką tylną stawu.
Połączenia kości goleni
- staw piszczelowo-strzałkowy ( u góry)
- więzozrost piszczelowo-strzałkowy (u dołu)
- błona międzykostna goleni
1.Staw piszczelowo-strzalkowy
- powierzchnia stawowa głowy strzałki przylega do powierzchni stawowej strzałkowej
piszczeli
- więzadła przednie i tylne głowy strzałki wzmacniają staw
- ruchy w stawie minimalne ,amortyzują odchylenia kostki bocznej w stawie skokowym górnym, jakie występują pod wpływem ucisku bloczka kości skokowej.
2.Więzozrost piszczelowo-strzałkowy (syndesmosis tibiofibularis)
- połączenie pomiędzy wcięciem strzałkowym dolnego końca piszczeli a powierzchnią
przyśrodkową dolnego końca strzałki.
- między obie te powierzchnie wpukla się szczelinowata wypustka maziowa
stawu skokowego górnego.
- więzadła piszczelowo-strzałkowe przednie i tylne - biegną skośnie i ku dołowi do
odpowiednich powierzchni kostki bocznej
- ruchomość niewielka ,umożliwia odchylenie boczne obu kostek w ruchu zgięcia
grzbietowego stopy .
3.Błona międzykostna goleni (membrana interossea cruris)
- rozpięta między brzegami międzykostnymi piszczeli i strzałki
- w dolnej części przedłuża się w więzozrost piszczelowo-strzałkowy
- odporniejsza od strzałki
- hamuje przesuwanie się kości względem siebie
- służy za przyczep dla mięśni
Połączenia stopy
- staw skokowo-goleniowy
- stawy międzystępowe:
= staw skokowo-piętowo-łódkowy
= stawy między pozostałymi kośćmi stępu
- stawy między kośćmi stępu i kośćmi śródstopia
- stawy między kośćmi śródstopia
- stawy palców:
= stawy śródstopno-paliczkowe
= stawy międzypaliczkowe
Spośród stawów stopu dwa mają znaczącą ruchomość tj.: staw skokowo-goleniowy, zwany inaczej stawem skokowym górnym i staw skokowo-piętowo-łódkowy, zwany inaczej stawem skokowym dolnym.
Ruchomość pozostałych stawów jest bardzo mała, co wiąże się z przystosowaniem stopy do funkcji podporowej (jedynie paliczki palców stanowią w tym względzie wyjątek).
Staw skokowy górny odpowiada za poruszanie się, chodzenie
Staw skokowy dolny odpowiada za dopasowanie się do nierówności podłoża
1.staw skokowy górny (skokowo-goleniowy)
- powierzchnie stawowe :
= głowa: bloczek kości skokowej -> trzy powierzchnie: górna, boczna i przyśrodkowa
= panewka: powierzchnia stawowa dolna k. piszczelowej i pow. stawowa obu kostek
- torebka stawowa: luźna z przodu i z tyłu, napięta po bokach
- jama stawowa - obszerna
- więzadła - 6 więzadeł: 3 od kostki przyśrodkowej, 3 od kostki bocznej
= więzadło przyśrodkowe (trójgraniaste)
a/ pasmo przednie - do pow. grzbietowej k. łódkowatej
b/ pasmo boczne - do podpórki kości skokowej
c/ tylne - do brzegu powierzchni stawowej przyśrodkowej bloczka k. skokowej
= więzadło skokowo-strzałkowe przednie
a/ do brzegu przedniego powierzchni stawowej bloczka k. skokowej
= więzadło skokowo-strzałkowe tylne
a/ do guzka bocznego wyr. tylnego k. skokowej
= więzadło piętowo-strzałkowe
a/ do powierzchni bocznej k. piętowej
2. Staw skokowy dolny ( skokowo-piętowo-łódkowy)
więzadło skokowo-piętowe międzykostne dzieli ten staw na dwie komory :
- staw skokowy tylny
- staw skokowy przedni
a.) staw skokowy tylny (skokowo-piętowy)
- powierzchnie stawowe:
= wklęsła pow. stawowa piętowa tylna k. skokowej
= wypukła pow. stawowa skokowa tylna kości piętowej
- torebka stawowa: cienka, luźna
- jama stawowa: samodzielna, nie łączy się z innymi
- więzadła :
= więzadła skokowo-piętowe tylne, przednie, przyśrodkowe i boczne
= więzadło skokowo-piętowe międzykostne - wypełnia zatokę stępu
b.) staw skokowy przedni (skokowo-piętowo-łódkowy)
- powierzchnie stawowe :
= głowa : głowa kości skokowej (pow. staw. piętowa przednia i środkowa )
= panewka : kość łódkowata, i k. piętowa (pow. staw. skokowa przednia i środkowa)
oraz więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe
- torebka stawowa: ściśle związana
- jama stawowa: jednolita
- więzadła:
= więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe (lig. calcaneo naviculare plantare)
a/ rozpoczyna się na podpórce kości skokowej i przyczepia do dolnej i przyśrodkowej
powierzchni k. łódkowatej
b/ zawiera chrząstno-włóknistą powierzchnie stawową
c/ dźwiga głowę kości skokowej - > płaskostopie
d/ od str. dolnej i przyśrodkowej ścięgno m. piszczelowego tylnego oddzielone kaletką
= więzadło piętowo-łódkowe, część przyśrodkowa więzadła rozdwojonego (lig. bifurcatum)
a/ rozpoczyna się na brzegu przednim pow. grzbietowej k. piętowej i dzieli się na dwie
części :
-> przyśrodkową: biegnie do tylno-bocznego kąta k. łódkowatej
-> boczną: (lig. calcaneocuboideum) biegnie do pow. grzbietowej k. sześciennej
= więzadło skokowo-łódkowe
a/ biegnie z pow. grzbietowej szyjki k. skokowej do pow. grzbietowej k. łódkowatej
Połączenia pozostałych kości stępu
1.staw piętowo-sześcienny (art. calcaneo-cuboidea)
- powierzchnie stawowe siodełkowate
- więzadła:
= w. piętowo-sześcienne (część boczna w. rozdwojonego)
= w. piętowo-sześcienne grzbietowe
= w. podeszwowe długie (lig. plantare longum) - najsilniejsze z więzadeł stopy
a/ rozpoczyna się na pow. dolnej k. piętowej przed guzem piętowym
b/ biegnie do guzowatości k. sześciennej, do końców bliższych k. śródstopia II-V
c/ zamyka bruzdę dla ścięgna m. strzałkowego długiego
= w. piętowo-sześcienne podeszwowe
- ruchy: obrót dookoła osi strzałkowej czyli nawracanie i odwracanie
2. staw poprzeczny stepu (art. tarsi transversa s. Choparti)
Tworzą go dwa stawy, zwykle oddzielone od siebie:
- staw skokowo-piętowo-łódkowy
- piętowo-sześcienny,
Podział chirurgiczny
- rola więzadła rozdwojonego, które je silnie spina (tzw. klucz do stawu)
3.Staw klinowo-łódkowy (art. cuneonavicularis)
Łączy wszystkie trzy kości klinowate z kością łódkowatą
- powierzchnie stawowe utworzona przez :
= powierzchnię dalszą k. łódkowatej
= trzy oddzielne pólka k. klinowatych
- torebka stawowa : obejmuje w/w kości oraz brzeg kości sześciennej
- jama stawowa łączy się z :
= jamą stawu stępowo-śródstopnego kości II śródstopia
= a przez nią z jamą stawową III kości śródstopia
- więzadła :
= więzadła klinowo-łódkowe grzbietowe i podeszwowe
= więzadło sześcienno-łódkowe grzbietowe i podeszwowe
= więzadła międzyklinowe grzbietowe i podeszwowe oraz międzykostne
= więzadła klinowo-sześcienne grzbietowe i podeszwowe
4.Stawy stępowo-śródstopne (art. tarsometatarseae)
- powierzchnie stawowe :
= dalsze kości klinowatych i kości sześciennej
= powierzchnie stawowe bliższe kości śródstopia I-V
- torebki stawowe , trzy oddzielne :
a/ k. klinowata przyśrodkowa i I k. śródstopia
b/ k. klinowata pośrednia i boczna i II-III k. śródstopia
c/ k. sześcienna i IV-V k. śródstopia
- jamy stawowe :
= stawu a i c oddzielne
= stawu b łączy się z jamą stawu klinowo-łódkowatego i jamami stawów
międzyśródstopnych II-IV
- więzadła :
= w. stępowo-śródstopne grzbietowe i podeszwowe
= w. międzykostne
= w. klinowo-śródstopne międzykostne
Stawy międzyśródstopne (art. intermetatarseae)
- między powierzchniami stawowymi podstaw II-V kości śródstopia
- trzy stawy płaskie ,które łączą się ze stawami stępowo-śródstopnymi
- więzadła śródstopne : grzbietowe, podeszwowe i międzykostne
Stawy palców stopy
stawy śródstopno-paliczkowe I-V
- torebki stawowe luźne
- więzadła: poboczne, podeszwowe
- więzadło poprzeczne głębokie śródstopia
stawy międzypaliczkowe stopy
Trzeszczki
- staw śródstopno-paliczkowy palca I (2),
- ewentualnie st. śródstopno-paliczkowe palców II i V