Praca Licencjacka- ORYGINAĹ , prace doktorskie, magisterskie, Prace Magisterskie, Prace Magisterskie i inne, Prace Magisterskie i inne


SPIS TREŚCI: strona


WSTĘP 2

  1. Problem postaw 4

1.1 Pojęcie postaw............................................................. 4

1.2 Rodzaje postaw 7

1.3 Kształtowanie się i zmiany postaw 9

  1. Zjawisko prostytucji 20

    1. Związek cech psychicznych kobiety

z prostytucją 20

2.2 Pojęcie prostytucji i jej rodzaje 22

    1. Etiologiczne aspekty prostytucji 26

1. Problem badań 31

2. Cel badań 34

  1. Pytania badawcze 36

  2. Metody i narzędzia badawcze 37

  3. Organizacja, przebieg i teren badań 45

1. Wiedza ludzi na temat prostytucji 47

2. Opinie na temat kobiet prostytuujących się 52

  1. Postawy społeczeństwa wobec kobiet

prostytuujących się 55

4. Opinia ludzi na temat zakończenia

procederu prostytucji 58

ZAKOŃCZENIE 61

BIBLIOGRAFIA 63

ZAŁĄCZNIK NR1 65

WSTĘP

Prostytucja jest poważnym problemem społecznym. Jej rozmiar oraz znaczenie dla spójności społeczeństwa został zauważony w trakcie dokonującej się w Polsce transformacji ustrojowej po roku 1998. Wcześniej, zjawisko to nie wzbudzało szczególnego zainteresowania środowisk naukowych, jak również było świadomie ukrywane przez władze.

Prostytucja w Polsce nie jest karana, co nie znaczy jednak, że w Polsce podobnie jak w Holandii czy Niemczech została zalegalizowana.

Wbrew stereotypom, wśród osób zaliczających się do środowiska prostytuujących się kobiet i mężczyzn, znajdują się ludzie pochodzący z rodzin o różnym statusie ekonomiczno-społecznym, zróżnicowanym poziomie wykształcenia, różnych wyznań (także osoby niewierzące) i narodowości. Mogą to być osoby biegle władające wieloma językami obcymi, zamężne lub żonate, wychowujące dzieci, inteligentne czy też nie pozbawione talentu artystycznego. Wraz ze zmianami kulturowymi, zapożyczaniem obcych wzorów kulturowych przede wszystkim z Zachodu mamy do czynienia ze zjawiskiem prostytucji.

Prostytucja uwarunkowana jest splotem czynników społecznych, ekonomicznych, kulturowych i fizjologicznych.

Prostytucja, jako zjawisko społeczne rozwija się w wielkich aglomeracjach miejskich, gdzie popyt na usługi prostytucyjne i warunki uprawiania nierządu są szczególnie korzystne. Również w Polsce zjawisko to koncentruje się w wielkich aglomeracjach.

Większość kobiet decydujących się na prostytucję, zmusza do tego trudna sytuacja ekonomiczna. Nie mając innej możliwości utrzymania siebie i swoich dzieci, decydują się na tę ostateczną.

Celem mojej pracy jest ukazanie, jaką opinię posiadają na temat prostytucji ludzie w różnym wieku, a także jak kształtują się ich postawy wobec tego zjawiska.

Praca ta składa się z trzech rozdziałów.

Pierwszy to rozdział teoretyczny, w którym opisałam problem prostytucji zamieszczony w literaturze.

Rozdział drugi poświęcony jest metodologii badań pedagogicznych. W nim zawarłam swój problem, cel, pytania oraz metody badawcze. Jest w nim również opisany teren i organizacja badań, które przeprowadziłam.

W ostatnim rozdziale przedstawiłam analizę swoich badań.

Pracę poprzedziłam wstępem, a w części końcowej zatytułowanej zakończenie dokonałam podsumowania przeprowadzonych badań.

1. Problem postaw

    1. Pojęcie postaw

Termin „postawa” (attitude) wywodzi się z psychologii amerykańskiej. Pierwszym psychologiem stosującym ten termin była M. Calkins. Posłużyła się ona tym terminem dla określenia związku emocjonalnego, jaki zachodzi pomiędzy danym człowiekiem, a osobami i przedmiotami z jego otoczenia.

We współczesnej literaturze można się spotkać z różnymi definicjami terminu „postawa”.

Do najczęściej stosowanych należy definicja G. W. Allporta, zgodnie, z którą „postawa jest umysłowym i nerwowym stanem gotowości, zorganizowanym przez doświadczenie, a wywierającym kierowniczy czy też dynamiczny wpływ na reakcję jednostki w stosunku do wszystkich przedmiotów i sytuacji, z którymi jest związana (K. Pospiszyl, 1973, s. 14).

W Polsce najbardziej rozpowszechnione jest określenie terminu „postawa” sformułowane przez Stefana Baleya.

Według niego postawa wiąże się ze sferą uczuciową człowieka, zdeklarowania się po stronie pewnej wartości. Określenie to kładzie nacisk na emocjonalne zabarwienie stanu określonego mianem „postawa”.

Ogólnie można wyróżnić trzy grupy definiowania postaw:

  1. Definicje nawiązujące do tradycji behawiorystycznej lub psychologii uczenia się (S. Mika, 1981, s. 112).

  2. Definicje nawiązujące do koncepcji socjologicznej.

  3. Definicje nawiązujące do teorii poznawczych.

Ad 1. W tych definicjach zwraca się szczególną uwagę na zachowanie osoby, na jego reakcję wobec przedmiotów świata zewnętrznego, a w tym przedmiotów społecznych. Nie chodzi tu jednak o jakiekolwiek przypadkowe zachowania się, lecz o zachowania powtarzające się i konsekwentne, to znaczy takie, które pojawiają się ilekroć występuje dana sytuacja czy dany przedmiot i które są do siebie podobne.

Przykładem tego rodzaju definicji jest W. M. Fuson.

Przez postawę rozumie on prawdopodobieństwo wystąpienia w danej sytuacji określonego zachowania.

Inną definicje proponuje W. A. Scott, który traktuje postawę jako nawyk lub jego wewnętrzną reakcję antycypacyjną, pośredniczącą w stosunku do zewnętrznego zachowania (S. Mika, 1981, s. 112).

W tym przypadku musi wchodzić w grę proces uczenia się, stanowiący podstawę formułowania się nawyku czy reakcji antycypacyjnej.

D. Droba uważa, że są to pewnego rodzaju dyspozycje do zachowania się w określony sposób. Postawę rozumie jako psychologiczną dyspozycję jednostki do działania w określony sposób wobec pewnych przedmiotów.

Wymienione wyżej definicje zwracają uwagę na zachowania związane czy konstytuujące postawę, jak również na stałości zachowań, natomiast brak im wystarczającej precyzji, co w efekcie nie pozwala odróżnić postawy od innych form zachowania.

Ad 2. W koncepcjach nawiązujących do tradycji socjologicznej zwraca się szczególną uwagę na stosunek osoby mającej daną postawę, nosiciela postawy do jej przedmiotu.

Thomas i Znaniecki podkreślali już, na czym polega ów stosunek, nie precyzując jednak tego dokładnie.

W sposób bardziej dokładny uczynił to jeden z pierwszych twórców pomiaru postaw L. L. Thurstone.

Przez postawę rozumiał on stopień natężenia pozytywnego lub negatywnego uczucia związanego z jakimś przedmiotem.

Nieco inną definicję podają H. A. Murray i C. D. Morgan, którzy ujmują postawę jako trwałą dyspozycję charakteryzującą się konsekwentnym występowaniem tego samego uczucia wobec pewnej całości (S. Mika, 1981,s. 113).

Z polskich autorów na znaczenie stosunku nosiciela postawy do jej przedmiotu szczególnie zwracają uwagę K. Obuchowski i J. Reykowski (S. Mika, 1981, s. 114).

Zgodnie z wyżej wymienionymi definicjami, postawa to określony, względnie trwały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu lub dyspozycja do występowania takiego stosunku, wyrażająca się w kategoriach pozytywnych, negatywnych bądź neutralnych.

Z powyższych rozważań wynika, że postawa ma znak, który charakteryzuje ów rodzaj stosunku i jest ona stopniowalna, zarówno, bowiem uczucia czy emocje, jak i oceny mogą mieć różną wielkość i siłę. Te dwie cechy stanowią przesłankę przy konstruowaniu narzędzi do pomiaru postaw.

Ad 3. W związku z rozwojem psychologii pojawiły się definicje, w których zwrócono jednocześnie uwagę, że postawa to nie tylko określone zachowanie, czy stosunek oceniający lub emocjonalny wobec danego przedmiotu, ale również odnoszące się do niego elementy poznawcze.

Skrajne stanowisko w wypadku wprowadzenia elementów poznawczych do definicji postawy, zajmuje S. E. Asch, który uważa, że postawa jest organizacją doświadczeń i danych dotyczących jakiegoś przedmiotu (S. Mika, 1981,s. 114).

Tym sposobem w definicji postawy zostały usunięte zarówno zachowania jak i stosunek, czy to emocjonalny czy oceniający. Asch podkreśla również rolę doświadczeń w tworzeniu się postaw spostrzeżeniowych, a także innych procesów poznawczych, odnoszącą się do jakiegoś aspektu świata otaczającego jednostkę” (S. Mika,1981, s. 115)

Podobne stanowisko głosi również M. B. Smith, który przez postawę rozumie strukturę złożoną z trzech elementów:

  1. Z elementów poznawczych, które składają się na zasób informacji o przedmiocie postawy

  2. Z elementów afektywnych, mających określony kierunek i siłę

  3. Z indywidualnego działania nosiciela postawy wobec jej przedmiotu

Nawiązując do takiego sposobu myślenia, przez postawę będziemy rozumieć: „ względnie trwałą strukturę procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań, w której wyraża się określony stosunek wobec danego przedmiotu” (S. Mika,1981,s. 116).

    1. Rodzaje postaw

Rodzajów postaw może być nieograniczona ilość.

L. L. Bernard twierdzi, że „ postawy są tak liczne, jak liczne są stosunki między ludzkie „ ( K.Pospiszyl,1973,s. 16).

W literaturze spotyka się próby ujednolicenia kryteriów podziału postaw.

I tak G. W. Allport postawy podzielił na:

Inną próbę podziału postaw przedstawił T. Mądrzycki. Podzielił on postawy ze względu na siedem podstawowych cech:

    1. Treść przedmiotowa, czyli różnice związane z tym, co jest przedmiotem postawy

    2. Zakres postawy, czy dotyczy ona jednego czy większej liczby przedmiotów

    3. Kierunek (znak) postawy

    4. Siła postawy

    5. Złożoność postawy, na ile są rozwinięte poszczególne komponenty postawy

    6. Zwartość postawy, zgodność między wszystkimi komponentami postawy

    7. Trwałość postawy

Ad 1. Treść przedmiotowa pozwala na wyróżnienie takich postaw jak:

Zdaniem T. Mądrzeckiego nie może to być adekwatne kryterium podziału, więc wyróżnia trzy postawy ze względu na ich treść:

      1. Postawy personalne- postawy względem innych osób, grup oraz wobec siebie.

      2. Postawy rzeczowe- postawy wobec rzeczy

      3. Postawy nie personalne i nie rzeczowe- dotyczą np. teorii, instytucji, poglądów.

Ad 2. Zakres postawy pozwala na dokonanie rozróżnienia między postawami jednostkowymi i ogólnymi. Te pierwsze dotyczą jednego przedmiotu, natomiast drugie odnoszą się do więcej niż jednego przedmiotu.

Ad 3. Kierunek postawy pozwala na wyróżnienie postaw pozytywnych i negatywnych.

Ad 4. Siła postawy ma umożliwić wyodrębnienie postaw słabych i silnych.

Ad 5. Na podstawie złożoności można ustalić dwa niezależne podziały:

Ad 6. Zwartość postawy służy do wyróżnienia postaw silnie zintegrowanych i słabo zintegrowanych.

Ad 7. Trwałość, pozwala natomiast na wyodrębnienie postaw trwałych i mało trwałych.

    1. Kształtowanie się i zmiany postaw

Kiedy kształtujemy, czy zmieniamy postawy możemy mieć do czynienia z trzema sytuacjami:

  1. Sytuacja, w której było brak jakiejkolwiek postawy wobec danego przedmiotu i próbuje się ukształtować jakąś postawę. Takie sytuacje występują najczęściej we wczesnym okresie socjalizacji człowieka. Wtedy to tworzą się postawy wobec bardzo wielu przedmiotów. Również i w późniejszym okresie rozwoju człowieka kształtują się postawy, gdy człowiek spotyka się z nowymi sytuacjami i przedmiotami.

  2. Kiedy zmiana postawy polega na zmianie jej siły bez zmiany znaku. Przyjmując, że bywają postawy silne i słabe, bądź o znaku dodatnim czy ujemnym, to pojawiają się następujące możliwości zmiany ich siły:

Stanisław Mika przyjął istnienie tylko dwóch stopni siły i dwóch różnych znaków. Jest jednak większe zróżnicowanie siły postaw (S. Mika, 1981, s. 157)

Zmieniają się one w sposób stopniowany, czyli mogłoby być znacznie więcej możliwości zmian postaw.

  1. Zmiana postawy może także polegać na zmianie jej znaku:

Jeżeli chcielibyśmy zmieniać czyjeś postawy, powinniśmy najpierw zastanowić się, o jaki typ zmiany chodzi, czy o zmiany siły postawy, czy jej znaku.

Zmiany znaku postawy są znacznie trudniejsze niż zmiany jej siły. Istnieje teza teoretyczna zgodnie, z którą, im większa jest rozbieżność między postawą istniejącą, a przyszłą postawą, na którą chcemy ją zmienić, tym trudniej dokonuje się zmiany (S. Mika,1981, s. 158).

W badaniach eksperymentalnych próbowano w najrozmaitszy sposób zmieniać postawy. Ustalono, że w większości przypadków uzyskiwane zmiany były na ogół niewielkie. Były to zmiany w sile postawy, a bardzo rzadki są sytuacje, w których zmienia się jej znak.

H. C. Kelman zwrócił uwagę, że istnieją trzy różne procesy zmiany postaw:

  1. Jeden z nich to uleganie, które polega na tym, że dana osoba akceptuje jakiś wpływ, ponieważ ma nadzieję wywołać tym pozytywną reakcję innej osoby czy grupy. Chce, zatem uzyskać określoną nagrodę czy uniknąć kary.

  2. Drugi proces to identyfikacja, czyli akceptacja przez jednostkę danego wpływu, ponieważ chce uzyskać satysfakcjonujący związek z inną jednostką czy grupą. Akceptuje ona nową postawę, ponieważ jest ona elementem owego pożądanego związku.

  3. Trzeci to internalizacja, kiedy akceptuje się jakiś wpływ, ponieważ jego treść jest samo przez się nagradzające, gdyż jest ona zgodna z systemem wartości jednostki.

Większość psychologów społecznych wyraża pogląd, iż zarówno w warunkach naturalnych, ja i w czasie różnego rodzaju badań, możliwe jest kształtowanie zmiany i postaw. Jednak pewna część psychologów społecznych jest nastawiona sceptycznie do możliwości zmiany wcześniej ukształtowanych postaw.

Są i tacy badacze, którzy sądzą, iż nie możliwe jest dokonanie jakichkolwiek zmian w postawach, jeżeli te zostały już ukształtowane w dzieciństwie. Według tej grupy naukowców zmiany w postawach uzyskiwane w eksperymentach mają charakter nie trwały lub są to zmiany niewielkie.

Żeby uzyskać jakiekolwiek zmiany w postawach, oddziaływania te muszą być na ogół długotrwałe i pochodzić ze źródeł cieszących się zaufaniem odbiorców ( S. Mika,1981 s. 162).

Kształtowanie naszych postaw, jak i zmiany w nich dokonują się pod wpływem całego szeregu czynników społecznych, a także określanych procesów naturalnych czy procesów wewnętrznych.

Do zasadniczych czynników kształtowania się postaw zaliczamy:

Do społeczno- kulturowych czynników kształtowania postaw zalicza się:

Wpływ kultury na postawy jednostki.

W skład kultury wchodzą ideologie, normy społeczne, style zachowania, wzory osobowe itp. Wszystkie te elementy kultury oddziałują na postawy jednostki. Poszczególne narody mają swą kulturę, która w specyficzny sposób wpływa na cechy osobowości jej uczestników (T. Mądrzycki, 1970, s. 135). Kultura narodowa zaznacza się w postawach ludzkich. Znaczna część członków określonego narodu posiada szereg wspólnych postaw. Należą do nich postawy wobec swojego narodu, tradycji, sławnych postaci itd.

Z kultury narodowej można jednak wyodrębnić określone kultury klasowe. Podobnie jak mówi się o charakterze narodowym, można mówić o psychice poszczególnych klas czy warstw społecznych (T. Mądrzycki, 1970, s. 136). W poszczególnych klasach dominują określone poglądy, wzory zachowania i inne elementy kultury. Jednakże jednostka może się identyfikować z inną klasą czy warstwą społeczną niż ta, do której rzeczywiście należy ze względu na swe wykształcenie czy status ekonomiczny. W określonych narodach, klasach społecznych, szkołach i rodzinach rozpowszechnione są różne systemy wartości, normy, style życia, wzory osobowe. Jednostka, więc musi dokonać wyboru odpowiednich wartości.

Ukształtowane w wyniku doświadczenia wartości kulturowe utrwalają się, autonomizują i obiektywizują w różnych wytworach ludzkich takich jak język, literatura, sztuka itp. Powstałe w ten sposób wartości kulturowe ulegają zmianie dużo wolniej niż warunki bytu społecznego.

Poza procesem tworzenia się postaw, dokonuje się drugi proces, czyli rozpowszechnianie gotowych wzorców postaw czy wartości. To rozpowszechnianie odbywa się po przez radio, telewizję, prasę czy książki. Tworząc własną postawę jednostki może przyjmować od społeczeństwa jedne wartości, odrzucać inne, modyfikować te wartości, włączać do nich własne, oparte na swym doświadczeniu.

Wpływ podstawowych grup społecznych na postawę jednostki.

Bezpośredni wpływ na postawy jednostki mają małe grupy społeczne.

Według Znanieckiego grupa społeczna jest syntezą ról społecznych jej członków (T.Mądrzycki,1970, s. 138).

M. i G. Sherifowie piszą, że grupa jest formacją społeczną, która składa się z pewnej ilości osób pozostających ze sobą w bardziej lub mniej określonych pozycjach i rolach, która posiada własny system wartości i norm regulujących zachowanie poszczególnych członków. Ogólnie grupa społeczna to zbiór ludzi połączonych ze sobą więzią społeczną. Więź stanowią kontakty stosunki, w które ludzie wchodzą ze sobą.

Grupy są formalne i nieformalne.

Ze względu na ilość członków dzielimy grupy na małe, do kilkunastu osób i duże, powyżej kilkunastu osób.

Podstawową funkcję małej, naturalnej grupy jest zaspokajanie potrzeb swoich członków. Jest to główny powód, dla którego ludzie łączą się w grupy.

Zaspokajanie potrzeb swoich członków dokonuje się poprzez realizację zadań grupowych.

Poza tym w wyniku działalności grupowej powstają normy grupowe, kształtują się pozycje oraz role poszczególnych członków. Tworzy się także opinia grupowa, ujednolicają się postawy.

Norma grupowa może być określana jako pewien wzorzec, według którego oceniane jest zachowanie w danej grupie społecznej (T. Mądrzycki, 1970, s.139).

Zadania i normy określonej grupy wyznaczają role poszczególnym członkom. Mówiąc o roli mamy na myśli oczekiwane przez grupę zachowania i postawy oraz faktyczne wykonanie, spełnienie roli.

Im silniejsze są potrzeby jednostki, tym większa będzie atrakcyjność grupy dla niej i tym większy wpływ będzie miała na nią grupa.

Jak wynika z teorii L. Festingera skuteczność oddziaływania grupy na jednostkę zależna jest nie tylko od zwartości grupy, ale również od siły postaw jednostki. Gdy postawy jednostki nie są dostatecznie silne wówczas kontakt jednostki z osobami o takich samych postawach umacnia jej postawy.

Jedną z podstawowych grup pierwotnych wywierających istotny wpływ na postawy jednostki jest rodzina.

Jest to mała grupa społeczna, w której kontakty są bezpośrednie, a więź bardzo silna. Rodzina przekazuje dziecku wartości społeczne, normy moralne, obyczajowe, wierzenia religijne, a także różne stereotypy społeczne. Ważny wpływ na społeczne postawy dziecka mają postawy rodziców wobec różnych osób, grup społecznych, instytucji itp. Duży wpływ na przejmowanie tych postaw mają postawy rodziców wobec dziecka.

Kolejną grupą, która w istotnym stopu wpływa na postawy jednostki jest grupa rówieśnicza.

Od siódmego roku życia dzieci przejawiają już tendencje do grupowania się, jednak trwałe grupy dziecięce powstają około dziesiątego, jedenastego roku życia.

Czynniki powodujące łączenie się w grupy dorastającej młodzieży:

  1. Wraz z dorastaniem rodzice stawiają dziecku coraz większe wymagania. Rówieśnicy natomiast stawiają dużo mniejsze wymagania, bardziej możliwe do spełnienia.

  2. W okresie dorastania rodzi się potrzeba samodzielności. Rodzice natomiast chcą zachować całkowitą kontrolę nad postępowaniem dziecka.

  3. Wraz z dojrzewaniem biologicznym powstają u dziecka nowe doznania, problemy i trudności. Dorastający szuka oparcia i pomocy wśród osób, które mają podobne problemy.

W okresie dorastania grupa rówieśnicza ma bardzo silny wpływ na postawy i zachowanie się dziecka. Oddziałuje ona nie tylko na kształtowanie się postaw moralnych, ale również wpływa na inne postawy jednostki. Nie zawsze jednak wpływ ten jest pozytywny.

Wpływ osób znaczących i wzorów osobowych na postawy jednostki.

Osobami znaczącymi są ludzie dostarczający jednostce wzorów postępowania, stanowiący dla nie przedmiot naśladownictwa, identyfikacji.

Początkowo osobami znaczącymi dla dziecka są osoby z jego najbliższego otoczenia. Później funkcję tę pełnią osoby w sposób pośredni, przez film, książki, radio, telewizję itp.

W okresie szkolnym bardzo często autorytetem dla dziecka jest sam nauczyciel.

Osoba będąca pierwszą miłością, ma znaczny wpływ na wiele postaw danej jednostki, a szczególnie na postawy wobec osób płci przeciwnej.

Na podstawie wyników przeprowadzonych badań można stwierdzić, że przedmiotem uwielbienia u większości jednostek nie są osoby z najbliższego otoczenia, lecz postacie z książek, aktorzy i piosenkarze.

Do indywidualnych czynników kształtowania postaw należą:

Wpływ potrzeb na postawy.

Postawy jednostki kształtują się w oparciu o jej potrzeby.

Według D. Katza postawy pełnią funkcję instrumentalną wobec motywacji jednostki. Funkcje te są następujące:

Każdy z typów postaw, wyodrębnionych ze względu na ich funkcje, w innych warunkach powstaje, uaktywnia się i zmienia (T. Mądrzycki, 1970, s. 159).

Nie zawsze występuje bezpośrednia zależność między postawą, a potrzebą. Bowiem u jednostki może kształtować się negatywna postawa, na przykład wobec określonej grupy społecznej, nie w wyniku działania potrzeby agresji, lecz pod wpływem presji społecznej. Uleganie tej presji zaś, jest spowodowana tym, że zaspokaja ona jakąś inną, ważną potrzebę jednostki.

Pod wpływem presji jednostka z czasem przyswaja sobie nie tylko wrogie reakcje, ale także negatywne cechy, uczucia i motywy. Prowadzi to do ukształtowania pełnej postawy.

Wielu ludzi pod wpływem presji społecznej przyjmuje także postawy, które nie wypływają z ich potrzeb ( T. Mądrzycki, 1970, s.161).

Zaspokajanie potrzeb samo przez się nie czyni jeszcze jednostki moralną, jedynie ułatwia jej przyjęcie norm społecznych.

Poziom lęku, a postawy.

Według T. W. Adorno, jednostki o wysokim poziomie lęku przejawiają tendencje do sztywnych postaw. Lęk należy do reakcji wrodzonych, który rozwija się i przekształca w ciągu życia jednostki. Badania wykazały jednak, że lęk nie jest jedynym, lecz tylko jednym z czynników powodującym sztywne i dogmatyczne postawy.

Na ogół, jednostki doznające silnego lęku nie podchodzą obiektywnie do nowych informacji. Przejawiają tendencje do bezkrytycznego przejmowania informacji od autorytetów i unikania informacji pochodzących z innych źródeł. U tych osób dominuje potrzeba bezpieczeństwa, której inne potrzeby są podporządkowane.

Potrzeba bezpieczeństwa określa tu w znacznym stopniu charakter postaw i przebieg procesów poznawczych.

Jednostki, które często doznają lęku szukają również bezpieczeństwa w sztywnym trzymaniu się określonych zasad i reguł. Stają się przesadnie formalistycznie i skrupulatnie.

Wiedza, a postawy.

Już Sokrates twierdził, że wiedza wyznacza ludzkie postępowanie.

Obecnie jest wielu psychologów i pedagogów, którzy uważają, że człowiek bezwzględnie kieruje się w swym postępowaniu świadomością, którą wyznacza jego wiedza. Jednak nie jest ona chyba do końca słuszne, gdyż można spotkać ludzi reprezentujących podobny stopień i rodzaj wiedzy, a różniących się całkowicie postawami wobec wielu kwestii.

Można, więc stwierdzić, że wiedza jest jednym z czynników wpływającym na postawy jednostki. Postawy te nie są wrodzone, lecz są wynikiem doświadczenia społecznego i indywidualnego.

Wiedza jest jednym z elementów tego doświadczenia.

Wysoki stopień wiedzy sprzyja formowaniu się postaw mało stereotypowych. Można stwierdzić, że przesądy, stereotypy rozpowszechnione są głównie w społeczeństwach o niskim stopniu wiedzy. Na odpowiednie właściwości postaw wpływa również rodzaj wiedzy. Można też stwierdzić, że wiedza w różnym stopniu wpływa na poszczególne rodzaje postaw.

Inteligencja, a postawy.

Takie właściwości postaw jak siła, trwałość, adekwatność do rzeczywistości są uwarunkowane głównie przez czynniki intelektualne.

Niska inteligencja powoduje, że postawy jednostki są mało indywidualne, w dużym stopniu stereotypowe i tradycyjne.

Inteligencja wywiera wpływ nie tylko na postawy światopoglądowe, ale również na postawy moralne (T. Mądrzycki, 1970, s. 169).

Postawy, a płeć.

Płeć należy do czynników ogólnych, w istotnym stopniu wpływających na postawy jednostki. Z płcią wiążą się właściwości anatomiczne, fizjologiczne i psychiczne. Z określoną płcią wiążą się wzory osobowe, role i zadania społeczne.

Na ukształtowanie określonych właściwości psychicznych kobiety i mężczyźni, poza wzorami osobowymi, wpływają również stosowane metody wychowania. Chłopców wychowuje się na ogół bardziej liberalnie, pozostawia się im większą swobodę działania i mniej kontroluje. Natomiast wobec dziewczynek stosuje się więcej zakazów i bardziej kontroluje się ich postępowanie. Silniej wpaja się im normy społeczne, przywiązanie do rodziny i tradycji (T. Mądrzycki, 1970, s. 170).

W konsekwencji stosowania innych metod wychowania, oraz odrębnych wzorów osobowych kształtują się odmienne właściwości osobowości dziewcząt i chłopców. Dziewczęta stają się mniej samodzielne, łatwo ulegają wpływom środowiska, są lękliwe i sugestywne. Chłopcy zaś, są bardziej impulsywni, pewni siebie i agresywni.

Na różnice w sposobie wychowania dziewcząt i chłopców, a także w zakresie ich postaw społeczno- moralnych, wskazuje fakt, iż osoby płci męskiej popełniają więcej przestępstw.

Postawy, a wiek.

Do czynników ogólnych wpływających na postawy jednostki zaliczyć można też wiek. Mamy na myśli dokonujące się przez całe życie zmiany. Oddziaływanie środowiska zewnętrznego, oraz przemiany wewnętrzne między innymi biologiczne.

Wraz z wiekiem ulegają zmianie funkcje organizmu, powstają nowe potrzeby, a stare ulegają przeobrażeniu. Zmienia się sposób zaspokajania potrzeb. Wiąże się to ze zmianą pełnionych ról społecznych, stawianych przed jednostką zadań. Wszystko to wpływa na powstawanie i przekształcanie postaw. Dokonujący się wraz z wiekiem rozwój postaw obejmuje szereg zmian. Zmiany te dokonują się przede wszystkim w następujących właściwościach postaw:

Wraz z wiekiem wzbogaca się treść przedmiotowa postaw, wzrasta wiedza, ilość przekonań związanych z przedmiotem postawy, zwiększa się różnorodność reakcji zewnętrznych. Wraz z wiekiem, wiedza i aktywność intelektualna stają się coraz ważniejszym czynnikiem rozwoju postaw.

Z czasem środowisko znacznie się rozszerza, z czym wiąże się wzrost ilości postaw.

Wraz z rozwojem myślenia abstrakcyjnego, kształtują się u jednostki postawy wobec przedmiotów idealnych. Takich jak wyobrażenia, pojęcia społeczne, normy, doktryny, teorie naukowe.

Wraz z wiekiem zmienia się również zakres poszczególnych postaw jednostki. Między innymi zmienia się zakres stosowania określonych zasad.

Wraz z tymi zmianami, zmienia się stopień integracji zewnętrznej i wewnętrznej postaw.

Z czasem określone postawy zaczynają dominować i obejmować inne postawy. W ten sposób poszczególne postawy łączą się ze sobą, czyli następuje ich zewnętrzna integracja. Wraz z dokonaniem się integracji postaw wzrasta radykalizm, tendencja do skrajnych sądów.

Wraz z wiekiem zmienia się również kierunek wielu postaw. Dotyczy to postaw wobec rodziców, osób płci przeciwnej, palenia papierosów, picia alkoholu, kościoła itp.

2. Zjawisko prostytucji

2.1 Związek cech psychicznych kobiety z prostytucją

Najwięcej poglądów na temat związku pomiędzy właściwościami seksualnego zachowania się kobiety, a prostytucją odnosi się do fizjologicznych aspektów stosunku seksualnego. Podkreśla się, że kobieta w odróżnieniu od mężczyzny, może uczestniczyć w akcie płciowym w sposób bierny. U mężczyzny natomiast, konieczna do odbycia takiego aktu jest erekcja członka. Stąd też, poza stosunkowo nieliczną prostytucją homoseksualną, prostytucja jest domeną kobiet.

Skrajna koncepcja Cesare Lombroso mówi o tym, że umysł kobiety, będąc bardziej od męskiego pasywny, wpływa na to, że prostytucja stanowi kobiecie właściwe przestępstwo (K. Pospiszyl, 1986, s. 171).

Kontynuatorzy idei Freuda, Abraham i Deutsh uważali, że skłonność do prostytucji wynika nie tyle z przyjęcia kobiecej roli seksualnej, co wręcz przeciwnie z braku pogodzenia się z tą rolą i przejęcia męskiego stosunku do życia seksualnego.

Zdaniem Heleny Deutsch, każda dziewczynka w wieku dojrzewania ma fantazje na temat uprawiania prostytucji.

Fantazje te wypływają z dwóch podstawowych źródeł:

  1. Z masochizmu jako strukturalnej cechy kobiecej psychiki.

  2. Z nie pogodzenia się przez dziewczynkę z jej kobiecą rolą, nazywanym „kompleksem męskości”.

Fantazje o prostytuowaniu się wypływają z egoistycznego „superego”, które powoduje, że seks uważany jest za coś poniżającego kobietę. U takiej dziewczynki fantazje te, toczą nieustanne boje z „superego”. W efekcie zwycięża albo „superego”, albo fantazje o prostytuowaniu się.

W pierwszym wypadku dziewczynka przyjmuje ascetyczną postawę wobec seksu, co pozwala jej akceptować stosunki seksualne.

Natomiast w drugim przypadku, kończy się obsesyjnym uprawianiem prostytucji, któremu towarzyszą konflikty wewnętrzne i ogromne poczucie winy (K. Pospiszyl, 1986, s. 151).

Wiele tego typu fantazji wywodzi się z różnego ustosunkowania się dziewczynki do zachowania się matki. Jedną z form odzwierciedlenia w psychice dziewczynki zachowania się matki jest jej przekonanie, że zachowanie seksualne jej matki stanowi jedyne źródło satysfakcji dla ojca, a ją samą poniża.

Wiele cech pożycia małżeńskiego może utwierdzić dziewczynkę w takim przekonaniu. Helena Deutsch do takich cech zalicza między innymi lęk matki przed ciążą, oziębłość w traktowaniu matki przez ojca itp.

Odczucia dziewczynki na temat przeżyć jej matki skłaniają ją do fantazji, w których przeciwstawia się temu. Dziewczynka widzi się w nich uwielbianą przez mężczyzn, którzy dostarczają jej przyjemności. Chce ona być „wolną w miłości”, czyli prostytutką.

Szereg fantazji o prostytuowaniu się stanowi reakcję na osobę i zachowanie ojca. Według Deutsch ojciec delikatny i czuły wobec córki, jest częściej przyczyną powstawania takich fantazji, niż ojciec oschły i brutalny w traktowaniu swych dzieci.

Poglądy Heleny Deutsch na temat fantazji o prostytuowaniu się podkreślają, w jaki sposób źródła tych fantazji wiążą się z sytuacją środowiska rodzinnego dziewczynki, w jakim ona wzrastała.

2.2 Pojęcie prostytucji i jej rodzaje

Prostytucja jest jednym z najstarszych zjawisk patologii społecznej. Pojęcie to wywołuje wiele sprzecznych opinii, o czym może świadczyć ilość definicji z nim związanych.

Termin „prostytucja” z łacińskiego „prostitutio”, oznacza nierząd uprawiany w celu osiągnięcia zysku.

Zdaniem niektórych autorów termin ten może wywodzić się z łacińskiego „prostare”, co oznacza stać przed czymś, ofiarować na sprzedaż.

Obecnie kobiety uprawiające nierząd nazywamy prostytutkami wcześniej jednak określano je innymi terminami np.:

W obecnych czasach bardzo trudno jest wyznaczyć wyraźną granicę między normą, a patologią. Nie zawsze, bowiem takie zachowanie, które jest potępiane przez opinię społeczną, można określić mianem prostytucji.

Do najbardziej charakterystycznych cech prostytucji będzie należało oddawanie do dyspozycji własnego ciała w celu zaspokojenia seksualnego klientów.

Aktywność, której celem jest zaspokojenie seksualne klienta zdecydowanie odróżnia prostytutkę od kobiety o wysokim temperamencie, dla której celem jest osiągnięcie własnej satysfakcji seksualnej.

Drugą ważną cechą jest oddawanie swojego ciała do dyspozycji większej liczbie osób. Może oznaczać to oddawanie się kolejno wielu klientom jak i oddawanie się większej ilości osób.

Płeć korzystających z usług osób nie ma większego znaczenia dla definicji prostytucji.

Kolejną cechą jest kwestia wynagrodzenia. Pobieranie opłaty za czynności seksualne odróżnia osobę trudniącą się nierządem od jej klienta.

Dla właściwego sformułowania definicji prostytucji ważny jest również związek emocjonalny między prostytutką, a jej klientem. W kontaktach z prostytutką dominuje element seksualności, a nie erotyzmu. W kontaktach z prostytutką klient dąży do rozładowania napięcia seksualnego, prostytutka zaś kieruje się chęcią zysku.

Obecnie dla zdefiniowania pojęcia prostytucji nie są ważne odczucia seksualne prostytutki. Nie jest też konieczne uwzględnianie w definicji kwestii wyboru klientów, oraz tego czy jest on znany prostytutce czy też nie.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania można stwierdzić, że prostytutka to osoba oddająca własne ciało do dyspozycji większej liczbie osób w celu osiągnięcia przez nie zadowolenia seksualnego i pobierająca za to wynagrodzenie materialne.

W. Bernsdorf wprowadził cztery kategorie kobiet często zmieniających partnerów:

  1. Kobiety, które mają stałego przyjaciela, żyją w tak zwanym „wolnym związku”, a obok tego utrzymują okazjonalnie kontakty.

  2. Kobiety mające równocześnie więcej przyjaciół. Związki te są częściowo oparte na sympatii, a częściowo dodatkowym czynnikiem jest możliwość uzyskania korzyści materialnych.

  3. Kobiety mające większą liczbę przyjaciół i oprócz tego oddają się innym mężczyzną świadomie za pieniądze.

  4. Kobiety, które przypadkowo obcują z mężczyznami, żyją w konkubinacie, te, które utrzymują stały stosunek przedmałżeński z określonym mężczyzną.

Sytuacje te są jednak czasami tak powikłane, że trudno jest orzec czy mamy do czynienia już z prostytucją czy jedynie ze stosunkami podobnymi do niej.

W ujęciu Bernsdorfa „prostytucja jest uregulowaną, społecznie dopuszczalną lub tolerowaną instytucją, która umożliwia mężczyźnie i kobiecie utrzymanie stosunków płciowych obok i pozamałżeńskich, przy czym jeden z partnerów oddaje zawodowo lub okolicznościowo swoje ciało do dyspozycji, jeśli w zamian zapewniane mu zostaną zyski materialne” (M. Kowalczyk- Jamnicka, 1999, s. 9)

Termin prostytucja kojarzy się najczęściej ze związkiem seksualnym o charakterze heteroseksualnym, w którym kobieta oddaje się mężczyźnie.

Innym rodzajem prostytucji heteroseksualnej jest prostytucja męska, która polega na tym, że mężczyzna za opłatą ofiarowuje się kobiecie.

Nierzadko spotykana jest także prostytucja lesbijska, gdy kobieta utrzymuje kontakty seksualne z kobietą, oraz prostytucja homoseksualna, gdy mężczyźni oddają się za opłatą mężczyzną.

Znana jest również prostytucja biseksualna, gdzie osoby prostytuujące się (kobiety i mężczyźni) świadczą usługi seksualne przedstawicielom obu płci.

W niewielkim stopniu, ale także istnieje prostytucja transwestytyczna, która może być homo- i heteroseksualna i bywa uprawiana przez osoby obojga płci.

Biorąc pod uwagę stosunek do uprawiania tego nierządu można oprócz prostytucji zawodowej wyróżnić jeszcze prostytucję okazjonalną i potajemną.

W przypadku prostytucji okazjonalnej inaczej nazywanej okolicznościową, kobiety oddające się jej, uprawiają nierząd tylko w szczególnych wypadkach. Do takiej okoliczności przymusowej można zaliczyć bezrobocie.

Odmienny rodzaj stanowi prostytucja potajemna. W tym wypadku zyski czerpane z nierządu stanowią dodatkowe źródło dochodu oprócz oficjalnie wykonywanego zawodu.

2.3 Etiologiczne aspekty prostytucji

Etiologia, z greckiego aitia „przyczyna”, logos „słowo”, „nauka”. Jest to dział nauki badający przyczyny występowania jakichś zjawisk. W pedagogice badanie przyczyn zarówno pożądanych zmian, jak i zmian destruktywnych.

Przedstawienie czynników i mechanizmów sprawiających, że niektóre kobiety decydują się na uprawianie nierządu jest trudnym zadaniem. Dziś możemy jednak stwierdzić, że prostytucja zdeterminowana jest przez czynniki biologiczne, psychologiczne, społeczne, ekonomiczne i kulturowe.

Przedstawiciele kierunku biologiczno- psychologicznego wyjaśniają fenomen prostytucji w oparciu o występowanie specyficznych cech psychofizycznych, które mogą być cechami wrodzonymi jak i nabytymi w wyniku traumatycznych przeżyć jednostki.

Bernsdorf stwierdza, że za najistotniejsze cechy skłaniające do uprawiania nierządu uznawano szczególnie silną zmysłowość jednostki.

M. Hirschfeld zakwestionował jednak słuszność tego twierdzenia, stwierdzając, że dziewczęta nadmiernie zmysłowe stanowią mniejszość w populacji prostytutek. Dowodził on, że to jednak oziębłość płciowa może ułatwić wykonywanie tego zawodu.

C. Lombroso głosił kontrowersyjną teorię prostytucji, która mówiła o istnieniu „urodzonej prostytutki”. Analizując swe badania stwierdził, że dziewczyna rodzi się już z pewnymi predyspozycjami charakterologicznymi prostytutki. Predyspozycje te są widoczne w budowie ciała. Jego zdaniem urodzona prostytutka charakteryzuje się całkowitym brakiem uczuć typowych dla swojego środowiska. Jest moralnie zobojętniała.

W pierwszej połowie XX wieku dużą popularność zdobyły teorie wyjaśniające fenomen prostytucji w oparciu o istnienie cech psychopatycznych. Badania wykazały, że najistotniejsze cechy osobowości, które mogą sprzyjać nierządnym zachowaniom to zmysłowość, niezdolność panowania nad sobą, tendencje do szukania przygód. Ponadto przyczyną prostytucji często stać się może niedorozwój umysłowy, alkoholizm, choroby psychiczne rodziców (M. Kowalczyk- Jamnicka, 1999, s. 16).

Stwierdzono również, że wśród prostytutek znajduje się wiele kobiet chorych psychicznie między innymi schizofreniczek, alkoholiczek, osób z psychopatią, padaczką, niedorozwojem umysłowym.

Wśród przyczyn wymienia się przede wszystkim rozczarowanie mężczyznami, którzy zdaniem tych kobiet są egoistyczni.

W literaturze polskiej, badaniem wpływu czynników biologicznych i psychosocjalnych na wybór drogi życiowej zajmowała się J. Pabian. Z jej badań wynika, że powodem uprawiania prostytucji jest najczęściej wczesna inicjacja seksualna, brak zainteresowania nauką, bierna postawa wobec pracy.

Badania te, wykazały ponadto występowanie u nich patologicznych cech osobowości takich jak charakteropatia, psychopatia, a nawet wykryto odchylenia od normy.

Wykryto również spaczenie popędu seksualnego, które polegało głównie na obojętnym traktowaniu partnerów, oraz nie przeżywaniu orgazmu.

Według J. Pabian mniejszą rolę odgrywają czynniki środowiskowe, natomiast dominują zaburzenia psychiczne i somatyczne, oraz wczesna inicjacja.

Interesującej analizy dokonali także J. James i P. Vitaliano. Ich zdaniem kluczową rolę w kształtowaniu się osobowości prostytutki odgrywa charakter i ocena wczesnych doświadczeń seksualnych, lub prób seksualnego wykorzystania.

W opinii autorów wcześnie wymuszone na kobiecie rozpoczęcia życia seksualnego wywołuje negatywne odczucia wstydu, upokorzenia, winy i utratę szacunku do siebie (M. Kowalczyk- Jamnicka, 1999, s. 20).

Problem związku przemocy seksualnej doświadczonej w dzieciństwie, a późniejszym uprawianiem prostytucji podjął G. Marwitz i R. Homl.

Stwierdzili oni, że ponad 80% prostytutek było w dzieciństwie ofiarami przemocy seksualnej. Skutki doświadczonych gwałtów, wykorzystywania seksualnego, oraz molestowania, ujawniły się nie tylko w zaburzeniach sfery seksualnej. Występowały w nich również zaburzenia psychiczne i emocjonalne.

Drugim klasycznym nurtem teorii wyjaśniających etiologię prostytucji są teorie ekonomiczne i środowiskowe.

Mówią one o tym, że przyczyn prostytucji należy doszukiwać się przede wszystkim w złych warunkach bytowych i ekonomicznych prawach popytu i podaży.

Głównymi przedstawicielami teorii ekonomicznych byli, A. Bebel i A. Blaschko.

Opierając się na licznych dowodach H. Ellis stwierdził, że rosnące bezrobocie i niskie zarobki sprzyjają szybkiemu wzrostowi prostytucji w wielkich miastach.

Mówiąc o teoriach ekonomicznych należy zwrócić uwagę, że ich autorzy rozpatrywali zarówno rzeczywistą złą sytuację ekonomiczną, brak mieszkania, pracy, jak też i subiektywne odczucia niedostatku.

Wiele badań potwierdza tezę, że rzeczywista konieczność wypływająca z poczucia złej sytuacji materialnej może skłonić wiele kobiet do uprawiania nierządu.

J. Bielecki podkreślał również, że sytuacja u wielu kobiet zajmujących się „zawodowo” prostytucją nie była najgorsza. W tym przypadku była to chęć do jeszcze lepszego życia, w bardziej luksusowych warunkach.

Przeciwnicy teorii ekonomicznej, zwrócili uwagę na czynniki środowiskowe.

Zdaniem K. Schneidera istotną rolę w etiologii prostytucji odgrywają czynniki środowiskowe, nie wyklucza on jednak pewnych wewnętrznych skłonności. Do dyspozycji psychicznych wiodących do uprawiania nierządu zalicza lenistwo, chęć zysku, zamiłowanie do strojenia się, wybujały erotyzm.

Wśród zwolenników tych teorii znalazła się K. Thorbekke, która podzieliła prostytutki na dwie kategorie:

  1. Dziewczęta, na których losie zaważył niekorzystny splot czynników wychowawczych i środowiskowych.

  2. Dziewczęta tak zwane „niewychowalne”, u których wpływy środowiska nie odegrały istotnej roli, lecz które stały się ofiarami złych skłonności.

Rolę negatywnego oddziaływania czynników patologicznych tkwiących w środowiskach wychowawczych, wpływu kultury, czy niekorzystnych warunków bytowych, w etiologii prostytucji potwierdzają na gruncie polskim między innymi S. Górnicki, M. Jasińska, K. Matusiak i wielu innych.

Zdaniem A. Blaschko i H. Ellisa źródeł prostytucji należy doszukiwać się w istnieniu monogamicznej formy małżeństwa i rodziny opartej na stosunku patriarchalnym.

Dopiero obok tej pierwotnej przyczyny zjawiska, prostytucja może być uwarunkowana także przez inne determinanty wymienione w teoriach biologicznych, psychologicznych, ekonomicznych i środowiskowych.

  1. Problem badań

Problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie ( M. Łobocki, 1999, s.103).

J.Pieter problem badawczy traktuje jako swoiste pytanie, określające jakość i rozmiar pewnej niewiedzy (pewnego braku w dotychczasowej wiedzy) oraz cel i granice pracy naukowej (M. Łobocki, 1999, s.103). Nie każde pytanie, zatem jest problemem badawczym. Nie jest nim z pewnością takie pytanie, którego celem jest otrzymanie gotowej odpowiedzi, bez własnych dociekań i badań.

Problem badawczy to pytanie o naturę badanego zjawiska, o istotę związków miedzy zdarzeniami lub istotami i cechami procesów, cechami zjawiska, to mówiąc inaczej uświadomienie sobie trudności z wyjaśnieniem i zrozumieniem określonego fragmentu rzeczywistości, a mówiąc jeszcze inaczej deklaracja o naszej niewiedzy zawarta w gramatycznej formie pytania. W taki sposób problem badawczy przedstawia T.Pilch, który według mnie podaje najpełniejszą definicje problemu (M. Łobocki, 1999, s. 105)

Wyróżniamy problemy:

- naukowo badawcze i subiektywnie badawcze

- w postaci pytań rozstrzygnięcia i dopełnienia

Pytanie typu: „czy” o jednej alternatywie, „który” o jednej alternatywie, „czy” o pełnej liczbie alternatyw, „który” o pełnej liczbie alternatyw, „czy” o nierozłącznej liczbie alternatyw, „który” o nierozłącznej liczbie alternatyw

- pytania przekrojowe i dynamiczne właściwości przedmiotów lub zdarzenia i procesy, jakim te przedmioty podlegają oraz pytania o to, czy zachodzą pewne relacje między właściwościami badanych przedmiotów

J.Brzeziński natomiast, wyróżnia problemy dotyczące wartości zmiennych i zależności między zmiennymi.

W całej literaturze jest wiele podziałów problemów badawczych, osobiście przedstawiłam te, które najczęściej się pojawiają. Chciałabym jednak szerzej opisać dwa pierwsze podziały problemów badawczych.

Podejmując jakiś nam nieznany w literaturze problem badawczy, nigdy nie możemy mieć pewności, czy jest on rzeczywiście problemem naukowo-badawczym, czy subiektywnie-badawczym.

Problemami naukowo-badawczymi nazywa się w szczególności te badania, które pozostają bez odpowiedzi w dotychczasowym dorobku wiedzy pedagogicznej.

Problemy subiektywnie-badawcze są zaś pewną nowością tylko dla samego badacza, nie znającego dotychczasowych osiągnięć naukowych w zakresie interesującego go problemu.

Nie ulega wątpliwości, że problemy badawcze zmierzające do całkowicie nowych odkryć, nieznanych dotąd w pedagogice, czy też podnoszące znane w niej zagadnienia, mają wyraźne pierwszeństwo przed tymi problemami badawczymi, które stanowią jedynie nowość dla samego badacza.

Problemy w postaci pytań rozstrzygnięcia i dopełnienia są podziałem ze względu na strukturę logiczno-gramatyczną. Pierwsze z nich rozpoczynają się od partykuły „ czy”, poprzedzającej zdanie oznajmujące. Opowiedzieć na nie można tylko za pomocą jednej z zasugerowanych z góry odpowiedzi ( tak lub nie) są one, więc zawsze pytaniami zamkniętymi, w których z góry określa się liczbę możliwych odpowiedzi. Wielu autorów twierdzi, że większość problemów badawczych przyjmuje postać pytań rozstrzygnięcia. Tylko one dają całkowitą pewność, że są poprawnie sformułowane (J.Brzeziński 1996,s.219).

Pytania badawcze w postaci dopełnienia nie sugerują z góry żadnych możliwości wypowiedzi. Rozpoczynają się od zaimków pytanych lub przysłownych, jak: Kto?, Co?, Ile?, Gdzie?, W jakim stopniu?, Dlaczego? (M.Łobocki,1999,s.109).

Pytania tego rodzaju wymagają szerszych odpowiedzi. Mają zwykle postać pytań otwartych.

Formułowanie problemów badawczych jest to zabieg werbalny, który polega na precyzyjnym rozbiciu tematu na pytania, problemy. Zabieg ten musi jednak spełniać kilka warunków, aby mógł być prawidłowy:

- Sformułowane problemy muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawarty w temacie badań

- Konieczność zawarcia w nich wszystkich zależności miedzy zmiennymi

- Rozstrzygalność empiryczna problemu i jego wartość praktyczna.

Problemem mojej pracy są postawy społeczeństwa wobec zjawiska prostytucji u kobiet.

Prostytucja bywa nazywana najstarszym zawodem świata.

Zaobserwowano, że im bardziej dane społeczeństwo jest i ceni swoją monogamiczność, tym prostytucja bardziej rozkwita. Działa tu typowy mechanizm owocu zakazanego.

Na przestrzeni lat ujawniono różne postawy wobec prostytucji. Najczęściej wymienia się trzy:

  1. Prohibicję- jej zwolennicy uznają prostytucję za przestępstwo i domagają się karania osób zajmujących się tą formą usług, ale także osób, które przy okazji prostytuowania się realizują własne interesy i to nie tylko finansowe.

  2. Reglamentację- jej zwolennicy zgadzają się na prostytucję, ale pod pewnymi warunkami. Mianowicie można ją uprawiać tylko pod kontrolą władz porządkowych i służb sanitarnych. W niektórych miastach działalność prostytutek koncentruje się w ściśle określonych dzielnicach. W innych miastach nie wyznacza się prostytutkom terytoriów, a kontrolę nad zjawiskiem prowadzi się na drodze ich rejestracji, zobowiązania do kontroli lekarskich, zgłaszania się do odpowiednich służb porządkowych.

  3. Abolicjonizm- jej zwolennicy uznają, że nie należy przeciwdziałać samej prostytucji, ale przyczynom skłaniającym ludzi do jej uprawiania i skutkom, jakie ona powoduje. Są oni przeciwni karaniu osób uprawiających prostytucję, a nawet krytykują potrzebę policyjnego nad nią nadzoru.

Abolicjonistyczne podejście do prostytucji wielu autorom wydaje się najbardziej racjonalne, gdyż ani reglamentacja, ani prohibicja nigdy nie osiągnęły celów.

  1. Cel badań

Pierwsza wątpliwość, jaka rodzi się w teoretycznych rozważaniach o cel poznania w pedagogice to pytanie, czy powinniśmy badać fakty czy też osądy o faktach.

Badanie faktów nakłada na nas konieczność ich oceny, interpretacji przecież subiektywnej. Poznanie sądów o faktach zasłania ich naturę oraz rządzące nimi prawidłowości (T. Pilch, T. Bauman, 2001,s.21).

Pojawia się także inne pytanie. Czy w badaniach powinniśmy szukać odpowiedzi na pytanie „jak jest”, czy „dlaczego tak jest?. Są to, bowiem zazwyczaj odmienne obszary rzeczywistości, a także innymi narzędziami poznawane.

Literatura przedstawia trzy rodzaje celów:

  1. Eksploracyjne

  • Opisowe

    1. Wyjaśniające

    (T. Pilch, T. Bauman, 2001, s. 23).

    Celem mojej pracy jest ukazanie, jaką opinię posiadają na temat prostytucji ludzie w różnym wieku, a także jak kształtują się ich postawy wobec tego zjawiska.

    1. Pytania badawcze

    Skuteczne przeprowadzenie badań naukowych wymaga wysunięcia hipotez roboczych. Stanowią one stwierdzenia, co, do których istnieje pewne prawdopodobieństwo, że są właściwym rozwiązaniem sformułowanych poprzednio problemów. Są one tylko założeniami badań, a nigdy końcowym ich rezultatem lub wnioskiem. Inaczej mówiąc hipotezy robocze są oczekiwanymi przez badacza wynikami planowanych badań (T. Pilch, T. Bauman, 2001, s. 47).

    Swoje przewidywania w danym zakresie opierają się przede wszystkim na posiadanym zasobie wiedzy i osobistych doświadczeniach.

    Według Tadeusza Pilcha hipotezą nazywa się wszelkie twierdzenia częściowo tyko uzasadnione, przeto także wszelki domysł, za pomocą którego tłumaczymy dane faktyczne, a więc też i domysł w postaci uogólnienia, osiągniętego na podstawie danych wyjściowych. Zbudowanie hipotez polega na zbudowaniu domniemanej teorii dotyczącej natury zjawiska, powiązań między jego elementem, jego wielkości i proporcji.

    Posługiwać się możemy dwoma rodzajami hipotez:

    1. Hipotezy proste - wyprowadzane z uogólnienia prostych obserwacji

    2. Hipotezy złożone- zakładają istnienie powiązań między zdarzeniami lub nawet skomplikowanych łańcuchów przyczyn i skutków.

    Hipotezy określają nam, co i jak należy zbadać, jak zbudować kwestionariusz czy ankietę. Ich znaczenie jest istotne.

    Hipotezy najczęściej stosuje się w badaniach eksperymentalnych.

    W mojej pracy natomiast, stosuję pytania badawcze.

    Aby osiągnąć nakreślony cel stawiam następujące pytania badawcze:

    1. Jaka jest wiedza ludzi na temat prostytucji?

    2. Jaka jest ich opinia na temat kobiet prostytuujących się?

    3. Jakie są postawy społeczeństwa wobec zjawiska prostytucji?

    4. Czy według społeczeństwa możliwe jest zakończenie procederu prostytucji przez jednostkę?

    1. Metody i narzędzia badawcze

    Metody i techniki badań to sposoby postępowania naukowego mające na celu rozwiązanie sformułowanego uprzednio problemu.

    Różnicą między metodą, a techniką jest to, że metody są raczej ogólnie zalecanymi sposobami rozwiązywania problemów, natomiast techniki odnoszą się bardziej do uszczegółowionych sposobów postępowania badawczego. Są one, więc także metodami badań, lecz nie w ogólnym, a w węższym znaczeniu tego słowa (M. Łobocki, 2000, s.27).

    Metody badawcze są to ogólne, niedostatecznie uszczegółowione sposoby dochodzenia uzasadnionych i sprawdzonych twierdzeń na temat zjawiska i procesów. Metody są z reguły pewnym ogólnym systemem reguł, dotyczących organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania, jak również specjalnych środków i działań skierowanych z góry na założony cel badawczy (M. Łobocki, 2000,s. 28).

    Najpierw przedstawię kilka metod badawczych, a następnie szerzej opisze tę, którą będę się posługiwać w swoich badaniach.

    Obserwacja jest to postrzeganie, gromadzenie i interpretowanie poznawanych danych, w naturalnym ich przebiegu i pozostających w bezpośrednim zasięgu widzenia i słyszenia obserwatora (M. Łobocki, 2000,s. 45).

    Postrzeganie, gromadzenie i interpretacja to trzy podstawowe etapy obserwacji. Nie zawsze jednak musi przebiegać w tej kolejności.

    Rozumiana w ten sposób obserwacja ma do spełnienia szczególną rolę w badaniach pedagogicznych. Przede wszystkim umożliwia ona poznanie zachowania dzieci, młodzieży i dorosłych w jego naturalnych warunkach.

    Kiedy mówimy o obserwacji należy podkreślić, że musi być ona obiektywna, wierna, wyczerpująca i wnikliwa, a także celowa, planowa, selektywna i wymagająca aktywnej postawy umysłu, musi być także systematyczna i rzetelna.

    Eksperyment to metoda, która pozostaje w ścisłym związku z obserwacją. Mówi się, że stanowi ona pewną odmianę obserwacji.

    Jest to metoda bardzo trudna zarówno pod względem jej przygotowania jak i prowadzenia.

    Dzięki aktywnej postawie obserwatora, metoda ta, może być zastosowana w dowolnym dla niego czasie i można ją powtórzyć wielokrotnie. Eksperyment jest metodą samodzielną.

    Eksperyment pedagogiczny stanowi jedną z odmian eksperymentu.

    Jest to metoda badania zjawisk pedagogicznych, wywołanych specjalnie przez osobę badającą w kontrolowanych przez nią warunkach celem ich poznania.

    Według W. Wundta eksperyment pedagogiczny musi spełniać następujące wymagania:

    Analiza dokumentów stanowi z reguły metodę uzupełniającą a rzadko wiodącą czy podstawową.

    Analiza dokumentów to nie jest jedyna nazwa tej metody. Znane są takie zamienne nazwy jak analiza wytworów działania, analiza wytworów psychicznych lub analiza prac własnych.

    Przez analizę dokumentów, rozumie się metodę badawczą, polegającą na opisie i interpretacji konkretnych dokonań w procesie uczenia się, pracy produkcyjnej, zabawy lub innego rodzaju działalności, zakończonych bardziej lub mniej gotowym wytworem.

    Jej przedmiotem nie jest przebieg działań, lecz sam wytwór jako bezpośredni rezultat wykonywanych działań.

    Istnieje kilka kryteriów, według których możliwy jest podział dokumentów. Chciałabym podać te, które wydają mi się najbardziej korzystne i praktyczne w badaniach pedagogicznych:

    1. Z uwagi na formę- sposób wyrażania zawartych treści.

      1. Dokumenty pisane.