psychologia społeczna

wykład 3

PROCES POZNANIA SPOLECZNEGO

Plan

• Specyfika poznania społecznego

• rola naiwnych teorii natury ludzkiej

• rola ukrytych teorii osobowości

Poznanie społeczne

• tendencyjne - ukierunkowane „teorią” (theory driven)

• ukierunkowany proces odbioru i wartościowania informacji

• sądy formułowane w oparciu o pewne dane

• często o „pseudodane” - wywnioskowane ze schematu

• podporządkowane celom / potrzebom

poznanie społeczne = poznanie naiwne

• Haider (1954) - Psychologia naiwna

• Kruglanski (1989) - Naiwne poznanie (Lay epistemic theory)

Forma naiwnych koncepcji

• mogą mieć formę ugruntowanych, względnie trwałych przekonań

• pojedynczych lub systemów przekonań

• abstrakcyjnych lub konkretnych

• mogą być też tworzone ad hoc

• mogą przyjmować formę twierdzeń:

• opisowych (sukces zawsze przewraca ludziom w głowach)

• w formie koniunkcji (inteligencja idzie w parze z pracowitością)

• w formie implikacji (jeżeli nie będę lubiany przez wszystkich to znaczy ze nie jestem wiele wart)

• normatywnych (nie wolno mi się spóźniać)

Ukryte teorie osobowości

S. Asch (1946) - początki

„inteligentny-zręczny-pracowity-stanowczy-praktyczny-ostrożny-ciepły”

lub

„inteligentny-zręczny-pracowity-stanowczy-praktyczny-ostrożny-chłodny”

hojny, dobroduszny, szczęśliwy

Mechanizm wnioskowania o cechach?

• obserwator żywi przekonanie o związkach między cechami i ich współwystępowaniu i współzmienności

• system przekonań nazywa się zdroworozsądkową (ukrytą) teorią osobowości

Dychotomie

• dobry- zły intelektualnie - dobry - zły społecznie (Rosenberg i Sedlak, 1972)

• korzyści dla siebie - korzyści dla innych (Peeters, 1976)

• moralność - sprawność (Reeder i Brewer, 1979)

Skąd się te teorie biorą?

realistyczne odzwierciedlenie rzeczywistości

• ale Nisbett i Ross (1980):

• ludzie niezauważają silnych związków, a dostrzegają je tam gdzie ich nie ma

• 
  korelacja pozorna (Berman i Keny, 1976)

struktura języka

• cechy używane do opisu ludzi są pozytywne lub negatywne (np. Lewicka, 1985) - opisując innych dokonujemy wartościowania - uzgadniamy afekt

• emocjonalne zaangażowanie

• mało danych

W konsekwencji…

• „wystawiamy się” na informacje potwierdzające

• unikamy informacji sprzecznych

• podważamy je

• zapominamy je

7

---