Strategie i Instrumenty Merchandisingu

Opracowane przez:

Adrian Ciepielewski

Piotr Spinek

Daniel Obara

Kamil Michalski

Grupa: Z6X2S1

SPIŚ TREŚCI

WSTĘP

ROZWINIĘCIE TEMATU

1. Krótka historia pojęcia „merchandising”........................................................................3

2. Definicja merchandisingu...............................................................................................3

3. Główne cele merchandisingu..........................................................................................3

4. Model komunikacji AIDA..............................................................................................4

5. Instrumenty merchandisingu...........................................................................................4

6. Strategie merchandisingu................................................................................................5

7. Merchandising wizualny.................................................................................................5

MERCHANDISING W FIRMIE „CARREFOUR”

8. Ogólne informacje o firmie.............................................................................................6

9. Strategia firmy.................................................................................................................8

10. Skuteczne sprzedawanie.................................................................................................8

10.1. Otoczenie punktu sprzedaży...................................................................................9

10.2. Wnętrze punktu sprzedaży...................................................................................10

10.3. Powody nabywania produktów............................................................................11

10.4. Sezonowość ofert.................................................................................................12

10.5. Dodatkowe usługi.................................................................................................12

11. Korzyści wynikające z merchandisingu........................................................................12

Wstęp

Coraz większa konkurencja w sektorze handlu oraz zmiany zachodzące w zachowaniach nabywców powodują, że działalność firm handlowych odbywa się w coraz trudniejszych warunkach, Konsekwencją tego są liczne zabiegi mające na celu aktywizację sprzedaży. Jednym z pomocnych tu narzędzi jest merchanidising.

Celem naszego referatu jest przybliżenie pojęcia „merchandising”, jego istoty, ewolucji, strategii i instrumentów oraz jego działania w praktyce na podstawie wybranej przez firmy.

1. Krótka historia pojęcia „merchandising”

Pierwsze koncepcje merchandisingu pojawiły się w Stanach Zjednoczonych wraz z powstaniem samoobsługi w handlu jako odmiana marketingu. Jego pierwsze strategie opracowano w latach 60, natomiast do Polski merchandising zawitał dopiero w latach 90 wraz z otwarciem rynku na duże międzynarodowe sieci handlowe i ciągle zwiększającą się konkurencję na rynku usług handlowych. Rozwój merchandisingu to także wynik ciągłych zmian wymagań konsumentów.

Do równie istotnych czynników, które spowodowały wzrost zainteresowania merchandisingiem możemy zaliczyć:

• zahamowanie wzrostu konsumpcji, co przyczyniło się do zacieśnienia współpracy z partnerami handlowymi,

• widoczne rezultaty w postaci wzrostu sprzedaży,

• wzrost cen klasycznych mediów oraz rosnące zniechęcenie odbiorców nadmiarem reklam, a co za tym idzie wzrost przychylności wobec promocji w sklepach.

2. Definicja merchandisingu

Termin „merchandising” pochodzi z języka angielskiego i oznacza towar. Słowo to nie ma jednak odpowiednika w języku polskim, dlatego przyjęła się jego angielska nazwa.

Merchandising jest różnie pojmowany przez teoretyków i praktyków. Najczęściej jest traktowany z punktu widzenia funkcji, jakie ma do spełnienia. Z jednej strony pojmowany jest jako metoda aktywizacji sprzedaży, z drugiej jako koncepcja eksponowania towarów na półce i zagospodarowania przestrzeni sprzedażowej, a jeszcze z innej jako narzędzie komunikacji marketingowej w punkcie sprzedaży detalicznej. Można zatem uznać, iż:

Merchandising jest to optymalna prezentacja towarów oraz komunikacja w punkcie sprzedaży lub jakakolwiek działalność na terenie sklepu, która przyśpiesza i ułatwia sprzedaż produktu kupującym bądź też działania wspierające sprzedaż towarów w aspekcie zwiększania wydajności powierzchni sklepowej.

3. Główne cele merchandisingu

Do zadań merchandisingu należy nie tylko wywieranie wpływu na ostateczną decyzję zakupową konsumenta, ale także dbałość o to by reklamowane produkty były dostępne na półkach oraz ich umiejętna rotacja.

Do głównych celów przedsiębiorstwa stosujących działania merchandisingowe zaliczyć należy:

• przyciągniecie klientów do sklepu i zachęcenie ich do dokonania zakupów

• intensyfikacja sprzedaży i kształtowanie wizerunku sklepu

• stwarzanie warunków sprzyjających tworzeniu i umacnianiu lojalności wśród nabywców

• zwiększenie akceptacji nowo uruchamianych placówek

• kierowanie uwagi klienta na produkty reklamowane w mediach

• informowanie o nowych produktach i usługach

• różnicowanie działań w stosunku do konkurencji

• rozszerzenie zasięgu oddziaływania sklepu

• umacnianie reputacji przedsiębiorstwa i jego pozycji

4. Model komunikacji AIDA

AIDA — anglojęzyczny termin używany w marketingu na określenie zestawu kolejnych reakcji klienta wobec produktu. Określa on cele pośrednie przedsiębiorstw stosujących działania związane z merchandisingiem. Litery składające się na ten skrót oznaczają:

• A — Attention (uwaga) — przyciągnięcie uwagi klienta do produktu.

• I — Interest (zainteresowanie) — zainteresowanie klienta właściwościami produktu.

• D — Desire (pożądanie) — przekonanie klienta, że produkt jest mu potrzebny i może zaspokoić jego potrzeby.

• A — Action (działanie) — właściwe przekonywanie klienta do zakupu tego właśnie produktu.

Obecnie niektórzy dodają jeszcze jedną literę:

• S — Satisfaction (satysfakcja) — usatysfakcjonowanie klienta, co spowoduje, że znowu wybierze ten sam produkt i poleci go innym.

5. Instrumenty merchandisingu

Wyróżnia się cztery grupy instrumentów merchandisingu. Jest to tzw. Koncepcja merchandisingu mix:

• Instrumenty związane z rozwojem towaru - określona oferta asortymentowa wraz z odpowiednim zestawem usług, a także usług nabywanych dodatkowo na zasadzie wolnego wyboru

• Instrumenty związane z kształtowaniem marży jako ceny usługi handlowej a zarazem składnika ceny towarów i całego procesu transakcyjnego

• Instrumenty komunikacji - obejmują metody i środki porozumienia się z kontrahentami, w tym szeroko rozumiane działania promocyjne

• Instrumenty technologii - dotyczą metod sprzedaży stosowanych w sklepie

Tabela 1. Instrumenty merchandisingu mix

Towar	Marża	Komunikacja	Technologia
Usługi związane Usługi wolne Asortymenty	Przeceny Bonifikaty Marża hurtowa Marża detaliczna	Aranżacja sklepu Sprzedaż osobista Promocja sprzedaży Reklama sklepowa Merchandising wizualny	Logistyka Procedury technologiczne Lokalizacja sieci Wyposażenie techniczne Metoda obsługi

Źródło: Lucyna Witek, Merchandising w małych i dużych firmach handlowych, C.H.Beck, 2007, s. 7

6. Strategie merchandisingu

Strategia merchandisingu - plan kształtowania i realizacji usług handlowych pod względem dostępności, przedmiotu, ceny i komunikacji z nabywcami, ukierunkowany na osiągnięcie celów długofalowych. Do strategii tych zaliczamy:

• Strategię lokalizacji

• Strategię asortymentacji

• Strategie cenowe

• Strategie obsługi i sposobów sprzedaży

Tabela 2. Charakterystyka strategii merchandisingu

Rodzaj strategii	Opis
Strategia lokalizacji	Polega na trafnym wyborze miejsca lokalizacji sklepu
Strategia asortymentacji	Polega na doborze określonej oferty produktu, w strategii tej uwzględnia się czynniki rynkowe oraz kryteria efektywności
Strategie cenowe Strategia off-price Strategia trading-up	System sprzedaży detalicznej, w którym produkty markowe o wysokiej jakości są sprzedawane po cenach niższych niż w domach towarowych bądź w sklepach specjalistycznych System podwyższający poziom oferty usługi handlowej
Strategie obsługi Strategia hard-selling Strategia soft-selling	sprzedaż intensywna, polegająca na namawianiu do zakupu tego, czego klient akurat kupować nie musi I nie chce, stosowaniu technik argumentacji, monopolizacji informacji o produkcie I trudnym dostępie do niej oraz na aktywnej obsłudze każdego klienta sprzedaż, która opiera się na wzajemnym zaufaniu sprzedawców i klientów pozostawianiu nabywcy dużej swobody wyboru i obsługiwaniu go tylko na wyraźne życzenie, na stwarzaniu atmosfery sympatii, życzliwości.

Opracowano na podstawie: Lucyna Witek, Merchandising w małych i dużych firmach handlowych, C.H.Beck, 2007, s. 11

7. Merchandising Wizualny

Po wnikliwym zapoznaniu się z problematyką merchandisingu postanowiliśmy skupić się na jednym z instrumentów merchandisngu, a mianowicie na merchandisingu wizualnym, który uznaliśmy za najciekawszy.

Merchandising wizualny(visual merchandising) jest to ogół działań związanych z wywoływaniem wizualnych wrażeń u klientów w punkcie sprzedaży. Merchandising wizualny obejmuje:

Tabela 3. Elementy merchandisingu wizualnego

Elementy sklepowe otoczenia	Prezentacja produktu	System komunikacji wewnątrz sklepowej	System oddziaływania na zmysły klienta
Fasada sklepu Dekoracje Ściany Oświetlenie Atmosfera Kompozycja całości/projektu Klimatyzacja Usługi Witryna	Układ sklepu Metody prezentacji Organizacja asortymentowa Koordynacja kategorii produktów Ekspozycja Oświetlenie Kolorystyka	Znaki Etykiety Informacje i produktach Grafika Dźwięk Materiały/Tkaniny Rozrywka Edukacja Promocja Boksy kasowe	Wrażenia wzrokowe Wrażenia słuchowe Wrażenia zapachowe Wrażenia smakowe Wrażenia dotykowe

Źródło: Lucyna Witek, Merchandising w małych i dużych firmach handlowych, C.H.Beck, 2007, s. 13

8. Ogólne informacje o firmie

Carrefour na świecie.

Grupa Carrefour powstała we Francji w 1959 roku. Pierwszy supermarket należący do rodzin Fournier i Defforey, otwarty był w Annecy we Francji w 1963 roku. Wybudowano go na skrzyżowaniu 5 ulic i stąd nazwa Carrefour - w języku francuskim "skrzyżowanie". Od momentu założenia firma otworzyła w 29 krajach Europy, Azji i Ameryki Południowej ponad 14 576 sklepów - w 1969 roku pierwszy sklep poza granicami Francji, a w 1997 roku pierwszy w Polsce, w Łodzi. Dziś zakupy w sklepach sieci robią m.in. mieszkańcy Hiszpanii, Włoch, Portugalii, Turcji, Tajwanu, Singapuru, Chin, Brazylii, Argentyny i Meksyku. Grupa Carrefour zatrudnia 430 000 pracowników. Jest 9 pracodawcą na świecie i pierwszym we Francji. Sklepy Carrefour odwiedza ponad 3 miliardy klientów rocznie.

Carrefour w Polsce.

Carrefour Polska jest obecna na polskim rynku od 1997r.

W lipcu 2007 Carrefour przejął 183 supermarkety Albert, 15 hipermarketów Hypernova oraz 4 stacje benzynowe.
Firma prowadzi działalność w czterech formatach sklepów:

• 
  HIPERMARKETY

• MINI- HIPERMARKETY

• SUPERMARKETY (franczyzowe)

• SKLEPY OSIEDLOWE (franczyzowe)

• 72 hipermarkety

• 270 supermarketów

• 27 tys. pracowników w Polsce

• 36 stacji benzynowych

OBRÓT CARREFOUR POLSKA:

2005 - 4,7 mld złotych

2006 - 5,2 mld złotych

Fakty

1997 - otwarcie hipermarketu Carrefour w Łodzi

2000 - przejęcie supermarketów Globi i rozwój sklepów tego formatu

2003 - pierwsze stacje benzynowe i wprowadzenie usług dla Klienta

2005 - przejęcie 15 hipermarketów Hipernova

2007 - przejęcie sklepów: Hypernova i Albert należących do Ahold Polska

2007 - wprowadzenie nowego formatu osiedlowe sklepy franczyzowe pod logo 5 minut

Formaty sklepów Carrefour

• Hipermarkety Carrefour oferują pod jednym dachem, w sprzedaży samoobsługowej, artykuły spożywcze, przemysłowe oraz usługi. Działalność prowadzona jest najczęściej w centrach handlowych a klienci mogą korzystać z bezpłatnego parkingu.

• Supermarkety Carrefour to osiedlowe sklepy spożywcze. Dążą one do zdobycia zaufania i zadowolenia Klientów poprzez profesjonalizm Pracowników, zwłaszcza w zakresie sprzedaży produktów świeżych, oraz politykę niskich cen.

• Hipermarkety Carrefour oraz supermarkety Globi zapewniają niskie ceny oraz przyjemność kupowania, dzięki bogatej ofercie, jakości i nowoczesności.

• Osiedlowe sklepy franczyzowe „Carrefour 5 minut" mają powierzchnię od 80 do 500 m² i są zlokalizowane w dużych, średnich i małych miastach. Ich wyróżnikiem jest bogaty asortyment towarów - od 2500 do 4500 produktów - oraz bardzo atrakcyjne ceny, konkurencyjne w danej okolicy. W obiektach tych są dostępne produkty marki własnej Carrefour, które charakteryzują się wysoką jakością przy umiarkowanych cenach oraz produkty o najniższej cenie z serii „Nr 1". W sklepach „Carrefour 5 minut" jest oferowana szeroka gama produktów świeżych, jak również tradycyjne działy sprzedaży (piekarnia, wędliny etc.).

Misja i wartości

Celem Carrefour jest realizacja zamierzeń firmy wynikających z określonej wizji świata i wspólnych, kluczowych wartości:

• Wolność

• Odpowiedzialność

• Dzielenie się

• Szacunek

• Uczciwość

• Współpraca

• Rozwój

Firma wyznaje politykę zrównoważonego rozwoju, która zakłada harmonijny rozwój w trzech dziedzinach równocześnie: rozwoju gospodarczego, w zakresie ochrony środowiska oraz rozwoju społecznego.

Naszą misją jest być wzorem nowoczesnego przedsiębiorstwa pracującego na rzecz ochrony zdrowia, bezpieczeństwa konsumentów i środowiska naturalnego. Skłaniamy naszych partnerów do przestrzegania wspólnych wartości i kierowania się strategią trwałego rozwoju, która jest naszą inspiracją w codziennej pracy.

9. Strategia firmy

Naszą ambicją jest być wzorem nowoczesnego przedsiębiorstwa pracującego na rzecz ochrony zdrowia, bezpieczeństwa konsumentów i środowiska naturalnego.

Nasze 3 kierunki działania to:

Jakość i bezpieczeństwo:

• Bezpieczeństwo i jakość produktów

• Bezpieczeństwo klientów i personelu

Troska o środowisko naturalne:

• Ograniczenie naszego udziału w efekcie cieplarnianym

• Ochrona zasobów naturalnych

• Właściwe zarządzanie i ograniczenie produkcji odpadów

• Ochrona jakości i dostępności wody

• Ochrona zróżnicowania biologicznego

Rozwój gospodarczy i społeczny

• Poszanowanie naszych dostawców

• Wkład w gospodarkę lokalną

• Motywacja naszych pracowników

• Satysfakcja naszych klient

10. Skuteczne sprzedawanie

W ustaleniu definicji dla tego słowa chodzi jednak nie tyle o dosłowne jego zrozumienie, co o zrozumienie jego znaczenia dla handlu towarami. Dzięki  `merchandising' możliwe jest zwiększenie sprzedaży bez ponoszenia dodatkowych kosztów. `Merchandising' to przede wszystkim walka o przestrzeń dla nowych produktów i przestrzeń na półkach Należy zwrócić jedynie uwagę na kilka najważniejszych dla sprzedaży spraw, które zostały opisane poniżej.

Są to:

10.1.  Otoczenie punktu sprzedaży

Przez otoczenie punktu sprzedaży należy rozumieć:

• profil wiekowy okolicy - czyli to ilu potencjalnych klientów jest w jakim wieku. Chodzi o maksymalnie najwierniejsze informacje pozwalające na dostosowanie systemu promocji i sprzedaży do wieku klientów. Z nim to bowiem łączy się wiele preferencji, czyli upodobań, które mają poszczególni klienci.

• socjoekonomiczny profil okolicy - chodzi o uwarunkowania społeczne (takie jak odsetek bezrobocia, wielodzietność rodzin, miejsce zamieszkania, zamożność itp.) oraz ekonomiczne (np. dochody).

• dobra znajomość klienta docelowego - jeżeli zamierzamy zająć się jakąś specyficzną produkcją należy dokonać wyboru dla kogo ma być przeznaczony właśnie ten produkt. Znajomość klienta docelowego pozwoli nam na lepsze sformułowanie produktu, jego zastosowania, a także wypromowanie go z myślą o konkretnych potrzebach jakiejś grupy klientów.

• lustrowanie otoczenia punktu sprzedaży, to zwrócenie uwagi na środowisko, w którym znajduje się punkt sprzedaży oraz dobór odpowiedniego asortymentu.

 

10.2. Wnętrze punktu sprzedaży w Carrefourze

Punkt sprzedaży, to miejsce, w którym klient powinien znaleźć to, czego oczekuje, a także czuć się tam jak u siebie.

Istnieje kilka elementów punktu sprzedaży, od których zależy wysokość i częstotliwość sprzedawanych produktów.

Po pierwsze, wiąże się to z odpowiednią ekspozycją produktów na półkach. Zgodnie z zasadą manipulacji ludzkimi odczuciami, należy produkt umieścić na takiej wysokości, aby był w zasięgu wzroku odbiorcy, o którego zabiegamy.

W przypadku małych dzieci (do 12 lat) umieszczenie produktu na półkach nie powinno przekraczać szacowanego średniego ich wzrostu, czyli około 130 cm.

W przypadku młodzieży i osób dorosłych półki z towarem powinny być umieszczone powyżej 150 cm od podłogi lecz nie wyżej niż 190 cm. Takie jest najczęstsze pole widzenia, w którym zauważa się najwięcej. Produkty, które w nim się znajda też nie mogą być pozostawione samym sobie. Stąd potrzeba merchandisera, który zadba o odpowiednią kolejność i o eksponowanie produktów zgodnie z
zasadami postrzegania.

Powinien on wybierać najlepsze dla swego produktu miejsca na półkach, kierując się powyższymi zasadami postrzegania, a także na przykład „regułą prawej ręki”. Prawej dlatego, bo w społeczeństwie przeważają osoby praworęczne. Łatwiej jest więc im wziąć coś co jest „pod ręką”, bardziej to zauważają.

Wszystko zależy więc od ustawienia półki w sklepie, od tego, z której strony klient będzie zazwyczaj przechodził obok towarów. A przede wszystkim od tego, na sprzedaży czego nam najwięcej zależy. Zadaniem osoby zajmującej się merchandisingiem jest zrozumienie mechanizmów, które towarzyszą zakupowi i ich wykorzystanie. Stąd taka zależność sprzedaży od ekspozycji na półce.

Po drugie, należy zastosować łatwe do rozpoznania przez klienta działy tematyczne.

Pomoże mu to odnaleźć drogę, do produktu, który zamierza nabyć. Nie będzie sfrustrowany tym, że nie może czegoś odnaleźć, a to właśnie jest mu najbardziej potrzebne. Należy przy tym pamiętać, że większości ludzi nie czyta długich bądź też niezrozumiałych, posługujących się wyszukanymi zwrotami napisów. Dlatego najczęściej stosowane to „okazja”, „promocja”, „dziś najtaniej” itp. Tak samo jest z nazwami działów, które w zależności od wielkości sklepu i ilości półek oraz różnorodności znajdujących się tam towarów, powinny mieć różne nazwy. Nie może stać się tak, że w kilku miejscach spotkamy się z napisem „chemia”

Należy pamiętać również o kreatywnym podejściu do ekspozycji, czyli nie do ustalania sztywnych reguł miejsca dla danego produktu. Ale szerszego spojrzenia na problem, kontrolowania efektywności danych pomysłów. Należy kierować się krytycznym podejściem do zastanego wystroju oraz ustawienia regałów.

Wykorzystanie kierunku ruchu osób we wnętrzu punktu sprzedaży, to bardzo istotne kryterium, według którego powinniśmy ustawiać produkty. Nie każdy dochodzi do końca sklepu coś kupując. Może okazać się, że na początku półki i to jeszcze na regale o  odpowiedniej wysokości stoi produkt konkurencyjnej firmy o podobnym znaczeniu i działaniu jak nasz.

Zakup danego produktu zależy również od umiejscowienia w przestrzeni punktu sprzedaży.

10.3. Powody nabywania produktów

Jest to istotna rzecz, według której powinno się kierować zarówno produkcją produktów, jak i ich sprzedażą. Oto kilka z podstawowych powodów do nabywania produktów, które ma
każdy przeciętny konsument.

Konieczność - wielu z nas idzie do sklepu wówczas, kiedy potrzebuje konkretnej rzeczy.

Idzie więc w określonym celu. Na jego drodze powinny się znaleźć informacje o promocji czy w ogóle dostępności naszego produktu. 

Usłyszane od znajomych - jest to jedna z najlepszych form promocji, bowiem już nikt nas nie musi przekonywać do zakupu właśnie tej rzeczy. Ale znajomi mogą np. nie sprecyzować produktu lecz posłużyć się ogólną informacją, że w takim to a takim sklepie znajdują się bardzo dobre produktu. Wtedy pole do popisu ma merchandiser.

Niska cena - działa to zwłaszcza przy znanych już na rynku produktach. Bowiem w sytuacji wprowadzenia produktu na rynek niska cena może wiązać się z jego niską jakością. Lepiej zaszokować jakąś obniżką. Oczywiście wszelkie zabiegi psychologiczne typu 199 są jak najczęściej stosowane i są efektywne. Klient zazwyczaj zauważa tą dużą cyfrę, mała nie ma dla niego takiego znaczenia.

Reklama w punkcie sprzedaży - promocja związana z reklamowaniem produktu bądź przez informację pisemną w punkcie sprzedaży bądź też przez wynajęcie osoby (zazwyczaj hostessy) mającej za zadanie ukazanie najlepszych cech produktu. Kiedy wiąże się to z atrakcyjną ceną wówczas klient często decyduje się na dany produkt.

Reklama w telewizji - na pewno dociera do największej liczby odbiorców, ale tez jest najbardziej kosztowna. Wymaga przeznaczenia funduszy nie tylko na jej zamieszczenie w telewizji ale także na jej stworzenie tak, aby przyciągała i dała swój efekt.

Dobra widoczność na półce - to, o czym zostało wspomniane wcześniej, czyli odpowiednia ekspozycja z wykorzystaniem zasady postrzegania, prawej ręki itp.

Rozmieszczenie towarów pierwszej potrzeby, impulsowych i specjalistycznych - odpowiednie działy w punkcie sprzedaży związane właśnie z takim podziałem są najbardziej skuteczne. Powiązanie promocji impulsowych towarów z towarami pierwszej potrzeby odnosi oczekiwany skutek. 

10.4.  Sezonowość oferty

Od tej cechy zależy nie tylko sprzedaż produktu, ale także nasze istnienie na rynku. Ważne jest, aby w sytuacji sezonowości produktu, który wytwarzamy (niezależnie od tego, czy będą to parasole słoneczne czy piwo), powinniśmy potrafić przewidywać popyt na określone produkty. Jeżeli do tego się nie zastosujemy, to może okazać się, że wysiłek poświęcony zimowej produkcji pójdzie na marne, bowiem będzie bardzo niewielka sprzedaż.

10.5. Dodatkowe usługi, które można wprowadzić, też zauważa się dzięki merchandisingowi. Można łatwiej wyczuć preferencje nabywców i to, jaki mają oczekiwania co do oferty, promocji, wyglądu produktu itp.

11. Korzyści wynikające z merchandisingu

• umiejętność dopasowania asortymentu do specyfiki otoczenia i mieszkańców,

• znajomość praw rządzących podejmowaniem decyzji przez konsumentów,

• umiejętność wykorzystania w praktyce wystawienniczej zasad postrzegania kolorów, przestrzeni, wielkości, itd.,

• twórcze podejście do materiałów ekspozycyjnych wykorzystujące reklamę w środkach masowego przekazu,

• poznanie reguł łączenie produktów impulsowych z produktami pierwszej potrzeby.
  Zwiększenie obrotów bez konieczności ponoszenia dodatkowych nakładów finansowych.

BIBLIOGRAFIA

1. Philip Kotler „Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola”, Wydawnictwo FELBERG SJA, Warszawa 1999

2. Lucyna Witek „Merchandising w małych i dużych firmach handlowych”, C.H.Beck, 2007

3. http://www.wikipedia.pl

4. http://www.twoja-firma.pl/artykuly/193,co-to-jest-merchandising-i-jak-go-wykorzystac.html

5. http://www.carrefour.pl/

3

14

---