1. Wymień najważniejsze archiwa okresu staropolskiego do roku 1764.

• Archiwum Koronne Krakowskie

• Archiwum Koronne Warszawskie

• Archiwum Metryki Koronnej

• Archiwum Podskarbińskie Krakowskie i Warszawskie

• Archiwum Skarbu Kwarcianego

• Archiwum Kameralne

• Archiwum Marszałkowskie

• Archiwum Generałów Artylerii Koronnej

2. Jakie znasz rodzaje archiwów w okresie staropolskim?

• Archiwum odbiorcy

• Archiwum wystawcy

• Archiwum dokumentowe

3. Przedstaw podział okresu staropolskiego na podokresy.

• Początki archiwów w Polsce

• Okres księgi wpisów

• Koncentracja archiwów

4. Wymień archiwa władz centralnych okresu stanisławowskiego.

• Archiwum Stanisława Augusta

• Archiwum Gabinetu Wojskowego

• Archiwum Rady Nieustającej

• Archiwum Komisji Skarbu Koronnego (wraz z Archiwum Skarbu Koronnego)

• Archiwum Komisji Wojskowej Koronnej i Obojga Narodów

• Archiwum Komisji Edukacji Narodowej

5. Organizacja archiwów pod zaborem pruskim.

• Archiwum w Poznaniu 1869 jego zasób tworzyły

• Archiwalia staropolskie

• Archiwalia wytworzone w XIX w.

• Personel

• Niemcy którzy znali język polski

• Posiadali wyższe wykształcenie

• Prowadzili działalność naukową

• Kompetencje archiwum rozciągały się na prowincję poznańską składającą się z rejencji poznańskiej i bydgoskiej

• Archiwum Państwowe w Gdańsku 1902 jego zasób tworzyły

• Archiwalia przejęte od Archiwum miasta Gdańska

• Rewindykowane archiwalia z Królewca pochodzące z prowincji Prusy Zachodnie

• Archiwum podlegało Dyrekcji Archiwów w Berlinie

• Zakres działania prowincja Prusy Zachodnie

• Personel posiadał wykształcenie wyższe i prowadził działalność naukową

6. Organizacja archiwów pod zaborem austriackim.

• Archiwum Krajowe Aktów Grodzkich i Ziemskich we Lwowie

• Archiwum Krajowe Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie

• Archiwum Państwowe we Lwowie (1912)

Lwów był siedzibą władz zarządzających całą Galicją. Przy urzędach centralnych istniało Archiwum Gubernialne/Namiestnictwa. W 1908 r. zostało ono otwarte dla świata nauki, a w 1912 r. uzyskało status austriackiego archiwum państwowego.

W Archiwum Gubernialnym/Namiestnictwa poszczególne registratury urzędów centralnych Galicji składały stopniowo akta starsze. Zasób Archiwum stanowiły głównie akta Gubernium lwowskiego do 1867 r.

W 1877 r. powołane zostały do życia we Lwowie i w Krakowie Archiwa Krajowe Akt Grodzkich i Ziemskich. Powstały one po podjęciu przez sejm galicyjski uchwały o przejęciu od władz austriackich zasobu wszystkich dawnych archiwów grodzkich i ziemskich z obszaru całej Galicji.

Archiwum we Lwowie uzyskało, oprócz ksiąg grodzkich i ziemskich, część ksiąg i akt najstarszych sądów austriackich w Galicji oraz zebrało w formie depozytów dokumenty i księgi gmin miejskich i wiejskich z obszaru Galicji Wschodniej. W Archiwum złożono również późniejsze akta sądowe z pierwszej i drugiej połowy XIX w.

Zasób archiwum krakowskiego stanowiły akta dawnych archiwów krakowskich: ziemskiego i grodzkiego powiększony o produkcję aktową sądów austriackich z lat 1796-1810. W 1887 r. Archiwum Krajowe we Lwowie przekazało do Krakowa księgi sądów grodzkich i ziemskich z obszaru Galicji Zachodniej.

Archiwa w Krakowie i we Lwowie posiadały charakter naukowy. Funkcję dyrektorów w tych Archiwach obsadzane były przez profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Uniwersytetu im. Stefana Batorego we Lwowskiego.

7. Organizacja archiwów pod zaborem rosyjskim.

Zaraz po zajęciu Warszawy przez Rosję w 1794 r. do Petersburga wywiezione zostały:

• Archiwum Metryki Koronnej.

• Archiwum Rady Nieustającej.

Rosjanie nie zwrócili Polsce akt Metryk Litewskiej i Wołyńskiej.

W 1808 r. powstało pierwsze polskie archiwum historyczne - Archiwum Ogólne Krajowe. Akta złożone w archiwum miały być dostępne ogółowi zainteresowanych. Późniejsze nazwy archiwum to Archiwum Główne Królestwa (od 1815 r.) oraz Warszawskie Archiwum Główne Akt Dawnych (po 1867 r.).

Cały zasób został podzielony w 1812 r. na 3 wydziały:

• Wydział Metryki Koronnej,

• Wydział akt pruskich,

• Wydział akt Komisji Edukacji Narodowej.

Na obszarze Królestwa Polskiego, w ośmiu miastach wojewódzkich: Warszawie, Kaliszu, Kielcach, Radomiu, Lublinie, Siedlcach, Łomży, Płocku, Sieradzu, Piotrkowie oraz Krakowie (poza obszarem Królestwa Polskiego), powołane zostały do życia archiwa akt dawnych.

Główną częścią zasobu archiwów akt dawnych były akta sądowe, stanowiące niegdyś zasób archiwów grodzkich i ziemskich. Ściągnięcie akt z terenu własnego województwa zapoczątkowało działalność każdego z archiwów. Drugą część zasobu tworzyły akta miast z okresu staropolskiego.

W 1867 roku, po upadku Powstania Styczniowego, nastąpiła likwidacja centralnych organów zarządu Królestwa Polskiego. Zgromadzona dokumentacja złożona została w dwóch nowych archiwach historycznych:

• Archiwum Akt Dawnych,

• Archiwum Skarbowym.

8. Które z polskich archiwów było pierwszym archiwum historycznym?

• Archiwum Ogólne Krajowe

9. Jakie archiwa kościelne funkcjonowały w średniowieczu?

• kapitulne

• konsystorskie

• Parafialne

10. Czym zajmowało się archiwum kapitulne?

kapitulnym obok ogólnego diecezjalnego zbioru dokumentów składano również akta wytworzone w kancelarii biskupiej, kancelarii oficjała generalnego, kancelarii kapituły oraz akta kolegiów niższego duchowieństwa (archiwum ogólno diecezjalne władz zarządzających diecezją).

11. Czym zajmowało się archiwum konsystorskie?

Archiwum konsystorskie było odrębnym archiwum zlokalizowanym w kancelarii oficjała generalnego, do którego oddawane były również księgi powstałe w kancelarii biskupiej.

12. Jakie znasz archiwa wielkiej własności ziemskiej?

• archiwum Czartoryskich w Warszawie,

• archiwum Denhoffów we Lwowie,

• archiwum Sieniawskich w Brzeżanach,

• archiwum Radziwiłłów w Nieszawie,

• archiwum Zamoyskich w Zamościu.

13. Jaką rolę spełniało Polskie Archiwum Wojenne?

Miało na celu gromadzenie wszelakich materiałów związanych ze sprawą polską i udziałem polaków w wojnie. Zgromadziło ono bardzo wiele dokumentów, litografi, map książek.

14. Jaką funkcję spełniał Niemiecki Zarząd Archiwalny w Warszawie?

• Roztoczył opiekę nad archiwami bieżącymi pozostałymi po władzach rosyjskich także na prowincji

• Otworzył dla uczonych także dla polaków archiwa warszawskie

• Poszukiwania materiałów archiwalnych pod kątem zainteresowań badaczy niemieckich

15. W jaki sposób przebiegała budowa sieci archiwów państwowych w przedwojennej

Polsce?

Budowa sieci archiwów państwowych odbywała się w oparciu o istniejące na ziemiach polskich archiwa historyczne oraz duże archiwa bieżące, które funkcjonowały przy urzędach gubernialnych na terytorium Królestwa Polskiego. Wydział Archiwów Państwowych został powołany mocą dekretu o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami. Macierzystym resortem dla Wydziału było ministerstwo wyznań religijnych i oświecenia publicznego, był jego samodzielną komórką organizacyjną. Wydziałem kierował naczelnik, któremu od 1925 r. przysługiwał tytuł Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, a od 1933 Dyrektora Archiwów Państwowych.

16. Wymień archiwa podlegające Wydziałowi Archiwów Państwowych według stanu z

roku 1924.

Warszawie:

• Archiwum Główne Akt Dawnych,

• Archiwum Skarbowe,

• Archiwum Oświecania,

• Archiwum Wojskowe.

Na obszarze byłego Królestwa Polskiego funkcjonowały następujące archiwa państwowe:

• Archiwum Państwowe w Kaliszu,

• Archiwum Państwowe w Kielcach,

• Archiwum Państwowe w Lublinie,

• Archiwum Państwowe w Łomży,

• Archiwum Państwowe w Piotrkowie,

• Archiwum Państwowe w Płocku,

• Archiwum Państwowe w Radomiu,

• Archiwum Państwowe w Suwałkach.

Archiwa na tzw. Kresach Wschodnich:

• Archiwum Państwowe w Grodnie,

• Archiwum Państwowe w Wilnie,

Archiwa w Poznańskiem:

• Oddział Archiwum Państwowego w Poznaniu w Bydgoszczy,

• Archiwum Państwowe w Poznaniu,

Archiwa w byłej Galicji:

• Archiwum Ziemskie w Krakowie,

• Archiwum Ziemskie we Lwowie,

• Archiwum Państwowe we Lwowie,

Na Pomorzu

• Oddział Gdański Archiwum Pomorskiego.

17. Zmiany w sieci archiwów państwowych w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

W ciągu całego dwudziestolecia międzywojennego formułowane były plany przebudowy sieci archiwalnej, która miała bardziej odpowiadać realiom panującym w kraju. Projektowane zmiany nie doczekały się jednak realizacji. Opierając się na dekrecie z 7 lutego 1919 r. opracowano szereg przepisów normujących wewnętrzną organizację archiwów

18. Dokonaj przeglądu archiwów państwowych w dwudziestolecia międzywojennym.

Archiwum Główne Akt Dawnych

Było jednym z dwóch największych w Polsce. W archiwum funkcjonowała kancelaria, pracownia naukowa i biblioteka. Najbardziej znanym dyrektorem archiwum był Józef Siemieński. Siedziba Archiwum mieściła się w zespole budynków przy rogu ulicy

Długiej i pl. Krasińskich. Najcenniejszą część zasobu stanowiły akta władz centralnych dawnej Rzeczypospolitej, które zostały rewindykowane po 1921 r. z Rosji. Do Archiwum przekazane zostały akta sądowe i skarbowe z doby przedrozbiorowej. Zakupione zostały również akta, które zawierały część Archiwum Stanisława Augusta. Duża część prac prowadzonych w AGAD-zie polegała na rozpoznaniu i rekonstrukcji archiwów dawnej

Rzeczypospolitej. Organizowane były również pokazy archiwaliów . Archiwum wykonywało sporą liczbę kwerend. Pracownie naukową zaczęto wykorzystywać na większą skalę dopiero w latach 30-tych.

Archiwum Akt Dawnych

Archiwum mieściło się w gmachu dawnego kolegium jezuickiego na Starym Mieście w Warszawie. Archiwum miało bardzo dobrze zorganizowaną introligatornie. Najbardziej znanym dyrektorem archiwum był Kazimierz Konarski. Do zasobu Archiwum wróciły akta wywiezione w 1915 r. Do zasobu przekazane zostały również nowe akta, m.in. zespół akt Sekretariatu Stanu Królestwa Polskiego. Archiwum przejmowało również duże ilości akt pozostałych po urzędujących w Warszawie do 1915 r. urzędach rosyjskich. Zasób w dużym stopniu został uporządkowany. Powstało wiele pomocy archiwalnych. Odwiedziny w pracowni naukowej były bardzo nieliczne. Archiwum sporządzało natomiast dużą liczę kwerend.

Archiwum Skarbowe

Archiwum Starych Akt byłego Zarządu Finansowego Królestwa Polskiego weszło do polskiej sieci archiwalnej pod używaną już wcześniej nazwą Archiwum Skarbowego. Jego siedziba mieściła się w 7 różnych miejscach. Archiwum posiadało pracownie naukową oraz bogatą bibliotekę. W Archiwum znalazły się akta urzędów rosyjskich z lat 1868-1915 mających swe siedziby w Warszawie. Z rewindykacji po 1921 r. napłynęła również ta część akt Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. W ramach scalania zespołów akt w 1938 r. do AGAD-u przekazana została reszta staropolskich akt skarbowych. Archiwum Skarbowego było stosunkowo jednorodne i obejmowało akta wyłącznie z okresu zaborów. Prace porządkowe, które były prowadzone, zmierzały do ułatwienia poszukiwań. Archiwum prowadziło duże ilości kwerend, jednak dla celów naukowych jego zasób był wykorzystywany w niewielki stopniu.

Archiwum Oświecenia

Archiwum to powstało na bazie registratury Okręgu Naukowego Warszawskiego. Było pierwszym z archiwów warszawskich, które zostało podporządkowane Wydziałowi Archiwów. Początkowo stosowano nazwę Archiwum Ministerstwa WRiOP.

Na zasób składały się akta administracji szkolnej oraz szkół. Archiwum zgromadziło w zasadzie wszystkie akta związane z oświatą z obszaru Królestwa Polskiego w XIX w. Zasób Archiwum nie był jednak liczny. Dzięki niewielkiemu zasobowi bardzo szybko udało się

uporządkować zasób Archiwum.

Archiwum Akt Nowych

Archiwum powołane zostało do życia z dniem 1 lipca 1930 roku. Miało przechowywać akta pookupacyjne oraz akta centralnych urzędów państwa polskiego. Powstało w miejsce prowadzonego przez Wydział Archiwów dotychczasowego Archiwum Wojskowego.

Zasób archiwum stanowiły akta pierwotnie zgromadzone przez Archiwum Wojskowe. Kolejne nabytki stanowiły registratury zlikwidowanych urzędów polskich, a także fragmenty registratur urzędów nadal funkcjonujących oraz akta centralnych władz austriackich przywiezione z Wiednia po 1932 r. Zasób był opracowany w niewielkim stopniu.

Archiwum Akt Dawnych Województwa Śląskiego

Archiwum to zostało powołane do życia w grudniu 1932 r. Ze względu na autonomię, którą posiadał Śląsk, nie weszło do sieci archiwów podległych Wydziałowi Archiwów Państwowych. Archiwum pozostało autonomiczną jednostką zależną od Wydziału

Prezydialnego Urzędu Wojewódzkiego. Archiwum przejęło ze składnicy Urzędu Wojewódzkiego fragmenty akt zaborczych oraz akta Polskiego Komisariatu Plebiscytowego dla Górnego Śląska. Do 1939 r. zebrano z obszaru województwa akta pruskich landratur, wydziałów powiatowych i inspektoratów szkolnych.

19. Omów organizację archiwów państwowych w dwudziestoleciu międzywojennym.

Zgodnie ze wskazówkami dotyczącymi zarzadzania archiwami archiwa powinny posiadać:

• Pracownie publiczne

• Biblioteki wewnętrzne

• Pracownie fotograficzne

• Pracownie introligatorskie

• Miały prowadzić sekretariat, rachunkowość, kasę

• Na czele archiwów stali dyrektorzy kierownicy

20. Omów przepisy regulujące sprawy kadry archiwalnej w dwudziestoleciu

Międzywojennym

Przepisy regulujące pracę kadry archiwalnej były zawarte dekrecie o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami a także w regulaminie obowiązki urzędników archiwalnych

• Na czele archiwum stoją dyrektorzy

• Personel składa się z archiwistów, asystentów i praktykantów

• Kustosz

• Starszy archiwista

• Adiunkt archiwalny

• Asystent archiwalny

• Zadania archiwistów

• Opracownie materiałów archiwalnych

• Przygotowanie mat źródłowych do druku

• Dokształcanie się

• Każdy nowy pracownik zostawał poddany egzaminowi praktycznemu i teoretycznemu z zagadnień archiwalnych

21. Wymień naczelników Wydziału Archiwów Państwowych.

• Stefan Ehrenkreutz,

• Józef Paczkowski,

• Stanisław Ptaszynki,

• Witold Suchodolski

22. Wymień archiwa centralne w dwudziestoleciu międzywojennym

4 archiwa centralne, które znajdowały się w Warszawie

• Archiwum Główne Akt Dawnych,

• Archiwum Skarbowe,

• Archiwum Oświecania,

• Archiwum Wojskowe

23. Jakie archiwa zostały zlikwidowane w latach 1926-1930.

• Archiwum Państwowe w Kaliszu (1926 r.),

• Archiwum Państwowe w Suwałkach (1926 r.),

• Archiwum Państwowe w Łomży (1930 r.),

• Archiwum Ziemskie we Lwowie (1933 r.).

• Archiwa o charakterze prowincjonalnym

• Archiwum Państwowe w Kaliszu,

• Archiwum Państwowe w Suwałkach,

• Archiwum Państwowe w Łomży.

24. Jakie znasz miejskie archiwa historyczne z okresu dwudziestolecia międzywojennego?

• Archiwum miasta Lwowa (istniało przed 1918 rokiem)

• Archiwum Aktów Dawnych miasta Krakowa (ul. Sienna 16, od 1890 roku)

• Archiwum miasta Przemyśla

• Archiwum miasta Torunia (od końca XIX wieku)

• Archiwum Akt Dawnych miasta Łodzi (1925)

• Archiwum Miejskie w Poznaniu (1935)

• Archiwum miasta Warszawy (w XIX wieku)

25. Jakie dokumenty wpłynęły na odrodzenie archiwów kościelny?

Nowy kodeks prawa kanonicznego wydany w 1917 roku

26. Wymień nowoczesne archiwa kościelne, które zostały zorganizowane w

dwudziestoleciu międzywojennym.

• Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńsko-Poznańskiej w Poznaniu

• Archiwum Diecezji Przemyskiej w Przemyślu

27. Podaj kilka przykładów wielkich archiwów magnackich.

• Archiwum Ordynacji Potockich w Łańcucie,

• Archiwum Ordynacji Radziwiłłów w Nieświeżu,

• Archiwa Branickich w Wilanowie,

• Archiwa Mielżyńskich w Pawłowicach

28. Jak zorganizowane zostały archiwa w Generalnej Guberni?

Na terenie GG działały następujące archiwa

• W warszawie

• Archiwum Główne Akt Dawnych,

• Archiwum Akt Dawnych,

• Archiwum Skarbowe,

• Archiwum Akt Nowych

• Na prowincji

• w Lublinie,

• w Radomiu,

• w Kielcach,

• w Piotrkowie,

• w Krakowie.

• We Lwowie od 1940

Na czele archiwów stał Erich Randt.

29. Co stało się z archiwami państwowymi na terenach wcielonych do III Rzeszy?

Archiwa te weszły w skład niemieckiej sieci archiwalnej

• Archiwum Wolnego miasta Gdańska uzyskało rangę Archiwum Rzeszy jego oddziałem było archiwum w Bydgoszczy

• Archiwum w Płocku zostało zlikwidowane a jego zasób przeniesiono do Królewca

• Archiwum w Poznaniu miało rangę Archiwum Rzeszy

• Archiwum w Katowicach najpierw podlegało pod Wrocław i było jego oddziałem a 1.04.1941 roku stało się samodzielnym archiwum

30. Personel archiwalny na terytoriach polskich okupowanych przez III Rzesze.

W archiwach, które znajdowały się na terenie GG pozostał w dużej części przedwojenny polski personel. Do archiwów znajdujących się na terenach wcielonych do Rzeszy wprowadzono personel niemiecki. Oprócz niego działał jednak w ograniczonym zakresie również personel polski.

Historyczne archiwa miejskie w Poznaniu, Toruniu i Łodzi podczas II wojny światowej włączone zostały do Rzeszy. Archiwa te otrzymały niemieckie kierownictwo. Personel pozostał jednak w części polski. Archiwa miast w Generalnej Guberni pozostały pod dotychczasowym kierownictwem.

31. Jakie straty poniosły archiwa polskie w czasie II wojny światowej?

Polskie archiwa poniosły wymierne straty już podczas kampanii wrześniowej w 1939 r. Niemal doszczętnie spłonęło Archiwum Oświecenia oraz duża część Archiwum Skarbowego. Częściowemu zniszczeniu uległy również registratury niektórych urzędów wywożone na wschód i południowy wschód kraju.

Archiwa Polskie zostały zniszczone w sposób bezprecedensowy w dotychczasowej historii. Stosunkowo najmniej strat odnotowano w zasobie staropolskim, który był najbardziej strzeżony. Największe zniszczenia dotyczą natomiast akt najnowszych, w tym akt z lat 1918-1939

-Archiwum Oświecenia i Archiwum Skarbowe zostały zniszczone niemal w stu procentach.

- Archiwum Akt Nowych w stu procentach,

- Archiwum Akt Dawnych w siedemdziesięciu pięciu procentach,

-Archiwum Główne w dziewięćdziesięciu procentach,

- zasób Archiwum Państwowego w Poznaniu uległ natomiast zniszczeniu w sześćdziesięciu sześciu procentach.

W przypadku archiwów kościelnych zniszczeniu uległy głównie akta z archiwów warszawskich.

W Archiwum Archidiecezjalnym spłonęły prawie doszczętnie akta arcybiskupów gnieźnieńskich z lat 1464-1818 i biskupów warszawskich, od 1798 r.

32. Co stało się z archiwami państwowymi, które znajdowały się na terenach zajętych

przez Związek Radziecki.

Archiwa państwowe na obszarach włączonych do ZSRR weszły w skład radzieckiej służby archiwalnej. Archiwum w Grodnie stało się częścią sieci archiwów Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Rad. Lwowskie weszło natomiast do sieci archiwów Socjalistycznej Ukraińskiej Republiki Rad.

Archiwum w Wilnie zostało przejęte przez władze litewskie a następnie po zajęciu Litwy przez Związek Sowiecki powstało w nim Centralne Archiwum Historyczne Litewskiej Socjalistycznej Republiki Rad.

33. Archiwa miejskie na terenach okupowanych przez III Rzeszę

Historyczne archiwa miejskie w Poznaniu, Toruniu i Łodzi podczas II wojny światowej włączone zostały do Rzeszy. Archiwa te otrzymały niemieckie kierownictwo. Personel pozostał jednak w części polski. Archiwa miast w Generalnej Guberni pozostały pod dotychczasowym kierownictwem.

34. Jak przebiegała reaktywacja archiwów po zakończeniu II wojny światowej?

Pierwszym archiwum państwowym, które zostało reaktywowane, było Archiwum w Lublinie, stało się to jeszcze w roku 1944. W ciągu 1945 roku pracę podjęły wszystkie archiwa, które funkcjonowały przed wojną: w Krakowie, Kielcach, Piotrkowie, Radomiu, Poznaniu i Bydgoszczy.

Swoją działalność reaktywował również Wydział Archiwów Państwowych

Archiwum Główne Akt Dawnych wznowiło swoją działalność w kwietniu 1945 r

Archiwum Akt Nowych rozpoczęło funkcjonować w 1948 r. w

Archiwum Akt Dawnych województwa śląskiego na przełomie lat 1945/1946 Archiwum to zostało włączone do polskiej sieci archiwalnej.

35. Jak przebiegało uruchomienie polskiej administracji archiwalnej na ziemiach zachodnich?

na tzw. Ziemiach odzyskanych. Wydział Archiwów przejął funkcjonujące tam wcześniej archiwa niemieckie.

Uruchomione zostały archiwa we Wrocławiu, Szczecinie i Gdańsku. Formalnie zostały one powołane do życia z dniem 17 grudnia 1946 r. Każde z nich działało na obszarze swojego województwa

36. Kto pełnił funkcję Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych od 1951 roku?

prof. Rafał Gerber (1949-1952)

37. Jak zorganizowana została hierarchia archiwów państwowych?

. Nowa administracja archiwalna miała składać z archiwów centralnych, wojewódzkich i powiatowych. Miał nią kierować urząd centralny - Naczelna Dyrekcja Archiwów. Jej zadaniem miało być scentralizowanie wszystkich zbiorów archiwalnych.

38. W jaki sposób przebiegała rozbudowa archiwów państwowych w latach 50-tych?

W roku 1950 na mocy zarządzenia Ministra Oświaty zaczęto tworzyć oddziały powiatowe archiwów państwowych - w pierwszej kolejności na tych obszarach, na których znajdował się szczególnie bogaty zasób archiwaliów (w celu zabezpieczenia przed zniszczeniem).

Archiwa państwowe zostały zorganizowane hierarchicznie. Centralne i wojewódzkie podlegały bezpośrednio Naczelnej Dyrekcji, oddziały terenowe i archiwa powiatowe podlegały natomiast archiwom wojewódzkim.

Obszary działania poszczególnych archiwów były dostosowywane do podziału administracyjnego

kraju.

W 1959 roku państwową sieć archiwalną tworzyło 106 archiwów: 3 archiwa centralne, 16 wojewódzkich, 17 oddziałów terenowych, 70 archiwów powiatowych. Liczba placówek archiwalnych, po drobnych korektach, ustabilizowała się na liczbie 108.

W roku 1952 do państwowej sieci archiwalnej włączone zostały historyczne archiwa miejskie

39. Jak wpłynęła reforma administracji z roku 1975 na kształt państwowej służby archiwalnej?

Liczba archiwów wojewódzkich została zwiększona do 33, część z nich powstała z dotychczasowych archiwów powiatowych.

Archiwa powiatowe zostały w większości zlikwidowane albo zamienione na oddziały archiwów wojewódzkich lub ich ekspozytury. Po przeprowadzeniu reformy pozostało 68 placówek archiwalnych.

Wprowadzona została ujednolicona nazwa dla archiwów państwowych - “wojewódzkie

archiwum państwowe w...”, a z początkiem lat osiemdziesiątych zaczęła funkcjonować nazwa “archiwum państwowe w...”.

40. Jakie organy administracji państwowej miały prawo powoływać archiwa państwowe?

Kompetencje do powoływania archiwów centralnych i wojewódzkich uzyskał prezes rady ministrów.

Kompetencje do powoływania oddziałów archiwów wojewódzkich i archiwów powiatowych przypadł Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych.

( Dekret o archiwach państwowych z dnia 29 marca 1951 r)

41. Jak wyglądała sieć archiwów państwowych w roku 1989?

42. Co to są archiwa z powierzonym zasobem archiwalnym?

Archiwa z powierzonym zasobem (na stałe lub na określony okres) przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w szkołach wyższych  innych instytucjach naukowych i państwowych

43. Jakie znasz instytucje z powierzonym zasobem archiwalnym do roku 1989?

Archiwa z powierzonym zasobem (na stałe lub na określony okres) przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w szkołach wyższych (np. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego), innych instytucjach naukowych i państwowych (np. Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Archiwum Głównego Urzędu Statystycznego, Zamku Królewskiego w Warszawie).

44. Co to są archiwa wyodrębnione?

Archiwa wyodrębnione, podlegające własnym władzom resortowym (Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Centralne Archiwum Wojskowe, a także Archiwum Sejmu, Senatu, Kancelarii Prezydenta oraz Instytutu Pamięci Narodowej). Gromadzą one głównie akta wytworzone przez siebie i podległe im jednostki organizacyjne.

45. Jakie znasz przykłady instytucji, w których funkcjonowały archiwa wyodrębnione w

okresie 1945-1989?

archiwa wyodrębnione Sejmu oraz Rady Państwa

resort obrony narodowej- Ministerstwo Obrony Narodowej

Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego( W połowie lat pięćdziesiątych zastąpione zostało przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.)

Na prowincji zorganizowane były archiwa komend wojewódzkich milicji obywatelskiej

46. Jakie archiwa niepaństwowe funkcjonowały w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej?

Archiwum PZPR- W 1971 placówka została zamieniona na Centralne Archiwum KC PZPR. Przy Komitetach Wojewódzkich zorganizowane były placówki terenowe.

archiwum Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego

Archiwum Stronnictwa Demokratycznego

47. Czym zajmowało się archiwum Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej?

W zasobie Archiwum Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej znajdowały się akta partii i organizacji robotniczych i młodzieżowych, działających na ziemiach polskich, kolekcje i spuścizny działaczy ruchu robotniczego, wspomnienia i relacje członków partii robotniczych, fotografie oraz w przeważającej części akta KC PZPR.

48. Czym zajmowało się archiwum Polskiego Stronnictwa Ludowego?

Zadaniem archiwum Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego było gromadzenie i przechowywanie materiałów do dziejów ruchu ludowego. Podobnie, jak Archiwum PZPR, pełniło również funkcję archiwum bieżącego dla centralnych władz ZSL. Oprócz tego archiwa były również zorganizowane przy komitetach wojewódzkich ZSL

49. Czym zajmowało się archiwum Stronnictwa Demokratycznego? Na zasób Archiwum Stronnictwa Demokratycznego składały się wspomnienia, relacje oraz wydawnictwa własne. W zasobie znalazła się również część archiwaliów Stronnictwa Pracy. Większość akt archiwum stanowiły materiały władz naczelnych i centralnych instancji kolegialnych oraz akta komitetów wojewódzkich.

50. Jakie zmiany prowadzone były w archiwach kościelnych?

Rozpoczęta w latach dwudziestych reorganizacja archiwów kościelnych wznowiona była po drugiej wojnie światowej. Archiwa szczebla diecezjalnego były przekształcane w placówki naukowe.

Po drugiej wojnie światowej duży nacisk na dobrze zorganizowane archiwa położono w prowincjach zakonnych.

51. Wymień archiwa centralne i dziesięć archiwów państwowych terenowych.

Archiwum Główne Akt Dawnych 

Archiwum Akt Nowych 

Narodowe Archiwum Cyfrowe

Archiwa państwowe terenowe to archiwa, w których przechowywana jest dokumentacja z określonego obszaru, zazwyczaj dotyczą jednego lub kilku województw

Archiwum Państwowe w Białymstoku

Archiwum Państwowe w Bydgoszczy

Archiwum Państwowe w Częstochowie

Archiwum Państwowe w Gdańsku

Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim

Archiwum Państwowe w Elblągu z siedzibą w Malborku

Archiwum Państwowe w Kaliszu

Archiwum Państwowe w Katowicach

Archiwum Państwowe w Kielcach

Archiwum Państwowe w Koszalinie

Archiwum Państwowe w Krakowie Archiwum Państwowe w Lesznie

Archiwum Państwowe w Lublinie

Archiwum Państwowe w Łodzi

Archiwum Państwowe w Olsztynie

Archiwum Państwowe w Opolu

Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim

Archiwum Państwowe w Płocku

Archiwum Państwowe w Poznaniu

Archiwum Państwowe w Przemyślu

Archiwum Państwowe w Radomiu

Archiwum Państwowe w Rzeszowie

Archiwum Państwowe w Siedlcach

Archiwum Państwowe w Suwałkach 

Archiwum Państwowe w Szczecinie

Archiwum Państwowe w Toruniu

Archiwum Państwowe m.st. Warszawy

Archiwum Państwowe we Wrocławiu

Archiwum Państwowe w Zamościu 

Archiwum Państwowe w Zielonej Górze z siedzibą w Starym Kisielinie

52. Jaki jest zakres archiwistyki?

W zakres archiwistyki wchodzą

• badania nad powstawaniem dokumentacji archiwalnej, jej charakterem w sensie zarówno cech fizycznych, jak też zawartości merytorycznej ;innymi słowy archiwoznawstwo. Dyplomatyka - określa cechy fizyczne dokumentu.

• problemy gromadzenia (tzw. "opieka nad narastającym zasobem"), przechowywania (np. rozmieszczenie w archiwach, konserwacja), opracowywania (zasady sporządzania pomocy archiwalnych) i udostępniania tejże dokumentacji.

53. Jaki jest podział archiwistyki?

Archiwistyka dzieli się na teorię archiwalną, metodykę archiwalną i archiwoznawstwo:

• teoria archiwalna bada historię dyscypliny, jej podział i wciąż zmieniający się zakres; definiuje podstawowe pojęcia archiwalne, zajmuje się ich aktualizacją i określeniem wzajemnych relacji, formułowaniem i definiowaniem zasad rządzących różnymi dziedzinami funkcjonowania archiwów, formułowaniem praw i zasad archiwalnych.

• metodyka archiwalna zajmuje się wskazywaniem optymalnych metod działania archiwów w czterech zakresach: gromadzenia, przechowywania, opracowywania i udostępniania.

• archiwoznawstwo to dyscyplina archiwistyki zajmująca się dziejami archiwów (w rozumieniu instytucji gromadzącej archiwalia) jak i poszczególnych zespołów lub zbiorów archiwalnych. Archiwoznawstwo powiązane jest metodami badawczymi z historią administracji. Poprzez badanie i opisywanie procesów kształtowania się zasobu archiwalnego i organizacji archiwów służy doskonaleniu opisu przechowywanego zasobu.

54. Jakie znasz zasady archiwalne?

55. Omów zasadę proweniencji.

Zasada niepodzielności zespołu, zwana także zasadą proweniencji, mówi że materiały archiwalne wytwarzane przez daną jednostkę organizacyjną w czasie jej działalności w określonym czasie i na określonym terenie tworzą hermetyczna całość, której nie należy dzielić ani naruszać w jakikolwiek sposób.

56. Omów zasadę pertynencji.

 (zasada przynależności terytorialnej) 

zasada poszanowania związku zespołów archiwalnych z terytorium, na którym powstały

57. Co to jest zasada przynależności i niepodzielności zespołu archiwalnego

zasada poszanowania związku materiałów archiwalnych wchodzących w skład zespołu archiwalnego z jego twórcą, decydująca zarazem o niepodzielności tego zespołu  zasada przynależności kancelaryjnej(zasada zachowania w obrębie zespołu kolejności dokumentów (aktów) nadanej im w kancelarii (registraturze) twórcy zespołu )

58. Co to jest zasada wolnej pertynencji?

59. Czym charakteryzuje się zasada przynależności terytorialnej

zasada poszanowania związku zespołów archiwalnych z terytorium, na którym powstały

60. Jakie znasz dyscypliny wspomagające archiwistykę?

• Informatyka digitalizacja dokumentów, elektroniczne zarządzanie dokumentami

• Fizyka i chemia nowoczesne metody zabezpieczania archiwaliów

61. Podaj definicje dokumentu.

pismo uwierzytelnione sporządzone z zachowaniem przyjętych w danej epoce i miejscu form zewnętrznych i wewnętrznych, stwierdzające pewien stan prawny albo też służące do wykonywania uprawnień - charter

- zapis bez względu na jego postać będący świadectwem jakiegoś faktu (faktów) i zjawisk obiektywnej rzeczywistości lub przejawów myśli ludzkiej - record

62. Omów podział dokumentacji pod względem treści.

• akta ogólne - akta odzwierciedlające zagadnienia ogólne związane z realizacją podstawowych zadań jednostki organizacyjnej i dotyczące najczęściej organiza­cji, m.in. akta potwierdzające stan majątkowy, akta dotyczące zarządzania, pla­nowania i sprawozdawczości,

• akta normatywne - akta, które zawierają przepisy regulujące podstawy organi­zacyjno-prawne jednostki organizacyjnej,

• akta finansowo-księgowe - ogół akt dokumentujących przebieg lub skutek pro­wadzonych operacji gospodarczych i finansowych,

• akta osobowe lub personalne - dokumenty i materiały zawierające dane osobo­we poszczególnych pracowników oraz informacje o stosunku i przebiegu ich pracy,

• akta gruntowe i hipoteczne- akta dokumentujące prawo własności i użytkowa­nia gruntów i nieruchomości oraz obciążających je wierzytelności, opłat i świad­czeń,

• akta stany cywilnego - czyli księgi urodzeń, małżeństw i zgonów oraz związane z nimi akta zbiorcze,

• akta sądowe - akta dotyczące spraw karnych i cywilnych, akta spraw z zakresu prawa rodzinnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, akta spraw rozpo­znawanych przez Naczelny Sąd Administracyjny, a także akta związane z pro­wadzeniem Krajowego Rejestru Sądowego przedsiębiorców, fundacji stowarzy­szeń i innych organizacji społecznych lub zawodowych, jak również dokumenta­cja związana z prowadzeniem rejestru zastawów oraz z postępowaniem upadłościowo-układowym,

• akta notarialne - akta prawne obejmujące przeważnie umowy kupna-sprzedaży, darowizny, testamenty oraz intercyzy przedślubne i inwentarze masy spadkowej,

• akta medyczne - akta zakładów opieki zdrowotnej obejmujące znormalizowane formularze lub druki bądź inne zapisy odnoszące się do indywidualnych osób (m.in. historie choroby) oraz zbiorcze akta medyczne sporządzane i prowadzone w formie ksiąg, rejestrów lub kartotek.

• kartograficzne

63. Omów podział dokumentacji pod względem formy.

• dokumentację pisaną,

• dokumentację obrazową,

• dokumentację dźwiękową,

• dokumentację elektronicznego przetwarzania danych.

Formę pisaną dokumentacji, zwaną często także tekstową lub aktową, two­rzą rękopisy, maszynopisy, druki, kartoteki, wypełnione formularze statystyczne, księgowe i ewidencyjne oraz wytwarzane współcześnie różnymi technikami mate­riały powielane.

Forma obrazowa dokumentacji, to szkice, plany, mapy, plansze, afisze, dia­gramy, wykresy, rysunki, fotografie, filmy, taśmy magnetowidowe oraz różne inne materiały ikonograficzne.

Formę dźwiękową dokumentacji, zwanąze względu na sposób utrwalenia niekiedy mechaniczną, reprezentują płyty gramofonowe, taśmy magnetofonowe i wi­deofonowe, dyskietki i inne nośniki dźwięku.

Forma dokumentacji elektronicznego przetwarzania danych, określana czę­sto potocznie jako dokumentacja komputerowa, obejmuje m.in. programy, taśmy i dyski magnetyczne, dyski optyczne i inne.

64. Jakie znasz rodzaje dokumentacji?

• aktowa

• techniczna

• geodezyjno-kartograficzna

• audiowizualna

• elektroniczna

65. Co to są materiały archiwalne?

Materiały archiwalne (archiwalia) - są to, zgodnie z polskim prawem archiwalnym, dokumenty przechowywane wieczyście, oznaczane symbolem kategorii archiwalnej "A"; materiały archiwalne powstają m.in. w jednostkach organizacyjnych wytypowanych i znajdujących się pod nadzorem właściwego archiwum państwowego. Zgodnie z Ustawą archiwa państwowe mają prawo objąć nadzorem jedynie państwowe jednostki organizacyjne. Przy obejmowaniu nadzorem archiwalnym jednostek organizacyjnych uwzględniany jest m.in.: rodzaj jednostki organizacyjnej, przedmiot i charakter jej działalności, znaczenie dla regionu lub kraju. W momencie objęcia nadzorem archiwum państwowego jednostka taka staje się wytwórcą materiałów archiwalnych.

66. Co to jest dokumentacja niearchiwalna?

dokumentacja niearchiwalna - oznaczana jest symbolem "B" i stanowi odrębną niż materiały archiwalne grupę dokumentacji o typowo użytkowym przeznaczeniu i czasowym okresie przechowywania. Np. dokumentacja kadrowo-płacowa pracownika (akta personalne) służy m.in. do potwierdzania okresów zatrudnienia pracownika, wysokości osiąganych zarobków, ale też szczególnie w starszych, tuż powojennych aktach personalnych znajdują się różnego rodzaju dokumenty potwierdzające represje, narodowość, itp. Dokumentacja niearchiwalna, w przeciwieństwie do materiałów archiwalnych, ma jedynie czasową, praktyczną wartość dla jej wytwórcy i podlega brakowaniu po upływie obowiązujących okresów przechowywania (zobacz rozdz. VII). Identyczne, jak materiały archiwalne posiada ona tylko dwie cechy:

♦ w archiwum zakładowym powinna być ewidencyjnie i fizycznie wyodrębniona,

♦ jej niszczenie, utrata lub uszkodzenie przed upływem obowiązujących okresów przechowywania też jest zagrożone taką samą sankcją karną, jaka przewidziana jest za to przestępstwo w odniesieniu do materiałów archiwalnych.

W jednostkach organizacyjnych, zarówno państwowych, jak i niepaństwowych, które nie wytwarzają materiałów archiwalnych, dokumentacja niearchiwalna stanowi 100% całości dokumentacji i przechowywana jest w składnicach akt (zobacz rozdz. V).

67. Podaj przykłady dokumentacji aktowej.

akta (dokumentacja twórcy zespołu, powstaje w wyniku jego działalności, utrwalona za pomocą pisma) np. akta potwierdzające stan majątkowy, akta dotyczące zarządzania, planowania, sprawozdawczości itd.; akta normatywne zawierające przepisy regulujące podstawy organizacyjno-prawne jednostki organizacyjnej;
• akta finansowo-księgowe dokumentujące przebieg lub skutek prowadzonych operacji gospodarczych i finansowych;
• akta osobowe, w skład których wchodzą dokumenty i materiały zawierające dane osobowe pracownika oraz dokumentację pracowniczą;

68. Co to są akta typowe?

• akta typowe tj. dotyczące zarządzania, kadr, środków rzeczowych oraz ekono­miki i finansów, które występują we wszystkich zakładach pracy (ujęte w kla­sach od 0 do 3 przykładowego wykazu akt),

69. Co to są akta specyficzne?

• akta specyficzne, obrazujące merytoryczną działalność danej jednostki organi­zacyjnej.

Materiały archiwalne z grupy akt typowych są stosunkowo najlepiej rozpo­znane. Złożyły się na to zarówno wieloletnie doświadczenia pokoleń archiwistów, jak i prace specjalistycznych zespołów naukowo-badawczych powoływanych przez władze archiwalne. Dodatkowym ułatwieniem jest tu także fakt występowania tej grupy materiałów we wszystkich typach instytucji - od władz administracji rządo­wej i samorządowej, poprzez organy kontrolne, do partii politycznych, stowarzy­szeń, kościołów i związków wyznaniowych.

70. Jakie znasz rodzaje dokumentacji nieaktowej?

Dokumentacja nie aktowa to dokumentacja w formie zazwyczaj innej niż tekstowej (pisanej),

powstająca w toku działalności jednostki organizacyjnej, podmiotu gospodarczego, osoby prawnej lub fizycznej, utrwalona różną techniką. Współcześnie dość powszechnie występuje również dokumentacja technicz­na w postaci opisów technicznych, obliczeń konstrukcyjnych, rysunków i planów, kosztorysów i harmonogramów. Przechowywana jest w archiwach użytkowników,

inwestorów, wykonawców inwestycji, w archiwach instytucji, które w zakresie swoich kompetencji mają wydawanie zezwoleń budowlanych oraz w archiwach jednostek projektowania. Generalnie rzecz ujmując, dokumentacja techniczna służy do reali­zacji inwestycji, utrzymania obiektów w dobrym stanie technicznym, do produkcji określonych wyrobów, utrzymania w ruchu linii technologicznych, niekiedy całych zakładów produkcyjnych (plany ruchu), a także dla zachowania sprawności poje­dynczych urządzeń

• Geodezyjno kartograficzna

• Techniczna konstrukcyjna , technologiczna

71. Omów cechy materiałów archiwalnych.

• mają wartość historyczną albo są ważne dla gospodarki narodowej,

• przechowuje się je wieczyście czyli początkowo przez 25 lat, a w przypadku akt sądowych i notarialnych przez 50 lat (akta stanu cywilnego przez 100 lat) a po upływie tego czasu są przekazywane do odpowiedniego Archiwum Państwowego.

• Nie mogą być brakowane, niszczone, uszkadzane. Powstają jedynie w najważniejszych jednostkach organizacyjnych czyli organach władzy i urzędach, przedsiębiorstwach, partiach politycznych, kościołach i związkach wyznaniowych, związkach zawodowych i innych instytucjach a także u osób fizycznych, mających znaczenie dla życia społeczeństwa (uczonych, artystów, pisarzy, polityków, dziennikarzy itp.

• Ich przechowywanie, porządkowanie i ogólne bezpieczeństwo podlega okresowej kontroli archiwów państwowych (ustawowy nadzór).

• W archiwach zakładowych ta część powinna zostać wydzielona w ewidencji i fizycznie, podlegają specjalnej ochronie prawnej.

• Materiały archiwalne tworzą narodowy zasób archiwalny. Nie ma znaczenia przez kogo został wytworzony, ani czy znajduje się jeszcze u wytwórcy czy już we właściwym Archiwum Państwowym

72. Jaka jest różnica pomiędzy dokumentacją niearchiwalna a materiałami archiwalnym?

Dokumentacja niearchiwalna ma jedynie czasową, praktyczna wartość dla swojego wytwórcy i podlega brakowaniu po upływie obowiązującego prawnie okresu przechowywania. Posiada dwie cechy wspólne z materiałami archiwalnymi: w miejscu przechowywania powinien być wydzielony ewidencjonalnie i fizycznie, jego niszczenie, utrata, uszkodzenie w okresie obowiązkowego przechowywania jest zagrożona sankcja karną, tak jak w przypadku materiałów archiwalnych.

73. Omów pojęcie archiwum.

- instytucja o charakterze urzędu administracyjnego, urzędu wiary publicznej oraz placówki naukowej, powołana do kształtowania, zabezpieczania, gromadzenia, opracowywania oraz trwałego przechowywania i udostępniania materiałów archiwalnych; uprawniona do wydawania z nich uwierzytelnionych odpisów, wyciągów, wypisów i kopii, a także do publikowania źródeł i pomocy archiwalnych oraz prowadzenia badań z dziedziny archiwistyki

- komórka organizacyjna instytucji, powołana do przejmowania, przechowywania, porządkowania i zabezpieczania materiałów archiwalnych tej instytucji (zakładowe, przejściowe, wielozakładowe, wyodrębnione, zakładowe o powierzonym zasobie)

- gmach lub lokal stanowiący pomieszczenie archiwum

- zespół, grupa, zbiór archiwalny powstały w skutek działalności urzędu, instytucji, organizacji, a zawłaszcza rodu, rodziny lub osoby fizycznej (podworskie, prywatne, spuścizna) - archives

74. Jakie znasz rodzaje archiwów?

• archiwa państwowe centralne

• archiwa państwowe terenowe -wojewódzkie, powiatowe, oddziały zamiejscowe, ekspozytury

• archiwa instytucji centralnych -ministerstw, sejmu, senatu, kancelarii prezydenta, centralne archiwum wojskowe

• archiwa szkół wyższych

• archiwa zakładowe (urzędów, instytucji, zakładów przemysłowych)

• archiwa partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń, organizacji

• archiwa kościołów i związków wyznaniowych

• zbiory archiwalne w bibliotekach i muzeach

75. Co to jest registratura?

- dokumenty niezbędne do pracy bieżącej twórcy zespołu, przechowywane w jego komórkach organizacyjnych

- komórka organizacyjna (stanowisko pracy) twórcy zespołu zajmująca się wyłącznie lub m.in. rejestracją i przechowywaniem dokumentów potrzebnych do pracy bieżącej

- lokal (miejsce) przechowywania registratury

- w systemie kancelarii pruskiej całość akt twórcy zespołu powstała w wyniku jego działalności zespół dokumentacyjny

- termin dawniej nieraz używany w znaczeniu składnicy akt

76. Omów pojęcie zasobu archiwalnego.

całość materiałów archiwalnych danego archiwum

Zasób archiwalny (ang. archival fonds, niem. Archivbestand, fr. fonds d'archives, ros. archiwnyj fond) jest to całość dokumentacji zgromadzona w jednym lub wielu archiwach. Może to być:

• suma zespołów archiwalnych przechowywanych w danym archiwum, np. zasób Archiwum Państwowego w Toruniu,

• całość zasobu archiwów zarządzanych przez organa państwowe (w Polsce przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych): to państwowy zasób archiwalny,

• narodowy zasób archiwalny, rozumiany jako całość zarchiwizowanego oraz mającego się zarchiwizować w przyszłości zasobu niezależnie od miejsca przechowywania (archiwum państwowe, archiwum zakładowe).

77. Podaj definicję zespołu archiwalnego.

całość materiałów archiwalnych danego archiwum

78. Omów pojęcie archiwum państwowego.

Archiwum państwowe w Polsce - instytucja (jednostka) prowadząca działalność archiwalną w zakresie państwowego zasobu archiwalnego w rozumieniu ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2011 r. Nr 123, poz. 698)^[1], działająca w oparciu o przepisy tej ustawy, innych przepisów powszechnie obowiązujących oraz nadanego jej statutu. Archiwa państwowe w Polsce wchodzą w skład państwowej sieci archiwalnej i podlegają Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych. Działają w formie jednostek budżetowych i są zaliczane do sektora finansów publicznych.

Istnieją archiwa państwowe o charakterze centralnym obejmujące zakresem działania całe terytorium państwa (art. 25 ustawy), oraz archiwa państwowe niemające charakteru centralnego, obejmujące zakresem działania terytorium jednego lub kilku województw (art. 26 ustawy). Do pierwszych zalicza się: Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Akt Nowych oraz Narodowe Archiwum Cyfrowe^[2]. Drugą grupę tworzyło w 2009 roku 30 archiwów, którym podlegało 48 oddziałów zamiejscowych i 4 ekspozytury^[2].

W obecnym stanie prawnym, archiwa państwowe tworzy i likwiduje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w drodze rozporządzenia na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych (art. 24 ust. 1 ustawy).

Zadania archiwów państwowych

Ustawa określa (art. 28) zadania archiwów państwowych jako:

• kształtowanie państwowego zasobu archiwalnego;

• ewidencja, przechowywanie, opracowanie, zabezpieczenie i udostępnianie materiałów archiwalnych należących do ich zasobu archiwalnego;

• kontrola postępowania z materiałami archiwalnymi wchodzącymi do państwowego zasobu archiwalnego w archiwach zakładowych, w składnicach akt oraz jednostkach organizacyjnych z powierzonym zasobem archiwalnym;

• wydawanie uwierzytelnionych odpisów, wypisów, wyciągów i reprodukcji przechowywanych materiałów, a także zaświadczeń na podstawie tych materiałów;

• prowadzenie prac naukowych oraz wydawniczych w dziedzinie archiwistyki i dziedzin pokrewnych;

• popularyzacja wiedzy o materiałach archiwalnych i archiwach oraz prowadzenie działalności informacyjnej;

• wykonywanie zadań określonych w ustawie lub w odrębnych przepisach.

79. Podaj przykłady akt przechowywanych 10 lat.

przechowuje się: zbiór akt normatywnych władz nadrzęd­nych, akta spraw cywilnych, w tym gospodarczych i sądowo-administracyjnych w jednostce organizacyjnej, która była stroną w tych sprawach, plany, sprawozdania i analizy jednostek podległych, dokumentację wypad­ków podczas pracy (poza wypadkami zbiorowymi i śmiertelnymi, które kwalifikowane są do kat. „A" lub „B-25"); umowy ubezpieczeń zbioro­wych oraz rzeczowych, deklaracje, księgi i rejestry dotyczące podatków i opłat publicznych, dokumentację dotyczącą wyceny i przeceny środków trwałych. Ten sam okres przechowywania mają także tymczasowe rejestry okrętowe i rejestry statków w budowie. W myśl art. 41 § 5 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - prawo spółdzielcze (tekst jednolity Dz.U. Nr 54 z 1995 r. z późniejszymi zmianami) 10 lat przechowuje się w pewnych okolicznościach protokoły walnych zgromadzeń w spółdzielniach

80. Podaj przykłady akt przechowywanych 50 lat.

dokumentacja szkolna i szkoleniowa, tj. arkusze ocen, protokoły egzaminów końcowych (np. maturalnych), oryginały świadectw szkolnych, listy wypłat wynagrodzeń, zbiorcze kartoteki wynagrodzeń, akta osobowe nie uznane za materiały archiwalne

81. Podaj przykłady akt przechowywanych wieczyście.

dokumentacja organów kolegialnych tj. akty powołania, skład organu, porządek obrad posiedzeń, lista uczestników, referaty, głosy w dyskusji, inne wystąpienia, wnioski, uchwały, protokoły, sprawozdania, stenogramy i relacje z realizacji uchwał oraz opracowania problemowe sporządzone specjalnie na określone posiedzenia, itp. dokumentacja konferencji, zjazdów, sympozjów, sesji, narad i zebrań organizowanych przez własną jednostkę organizacyjną w tym programy, referaty, wnioski, uchwały, listy uczestników, stenogramy, protokoły, sprawozdania z realizacji uchwał, itp. sprawozdania statystyczne dla GUS i właściwych ministerstw lub jednostek nadrzędnych, roczne i jednorazowe, własne analizy kompleksowe, problemowe i wycinkowe oraz zbiorcze,

82. Jakie znasz systemy kancelaryjne?

Współcześnie w Polsce występują trzy systemy kancelaryjne:

• system bezdziennikowy,

• dziennikowy, i mieszany.

83. Omów system kancelaryjny dziennikowy.

Z kolei system dziennikowy jest najczęściej występującym. Rejestruje się tutaj pojedyncze przychodzące i wychodzące pisma w dzienniku podawczym, zwanym także jounalem lub dziennikiem korespondencyjnym, przy czym możliwe jest stosowanie osobnego dziennika do rejestracji korespondencji przychodzącej i wychodzącej oraz kilku dzienników, w których ewidencjonuje korespondencję ze względu na jej charakter. Numer pisma składa się tutaj z kolejnego numeru, pod którym zostało ono zarejestrowane w danym roku kalendarzowym oraz dwóch ostatnich cyfr bieżącego roku. Stanowi on sygnaturę pisma, która jest wpisywana w pieczątkę wpływu. Przekazywanie korespondencji z sekretariatu lub kancelarii wymaga w tym systemie potwierdzenia.  W systemie tym dokumenty są zazwyczaj wpinane chronologicznie do teczek.

84. Omów system kancelaryjny bezdziennikowy.

System bezdziennikowy oparty jest na jednolitym rzeczowym wykazie akt, który stanowi wykaz haseł rzeczowych oznaczonych symbolami klasyfikacyjnymi i kwalifikacją archiwalną akt. Wykaz akt opiera się na systemie klasyfikacji dziesiętnej, w związku z czym system bezdziennikowy nazywany jest czasami dziesiętnym. Na jego podstawie nadaje się pismom sygnatury, a także porządkuje dokumenty w teczkach. Przykładowa sygnatura w tym systemie wygląda w sposób następujący: WK.DZ.1-3/2007, gdzie oznaczenie W.K.DZ oznacza skrót nazwy firmy i działu, liczba  1 stanowi numer z rzeczowego wykazu akt, 3 oznacza numer sprawy w obrębie danej kategorii spraw, a ostatnia data oznacza rok bieżący.

85. Jakie znasz rodzaje kancelarii?

• Jawna

• Tajna

• Adwokacka

• Sejmu

• Senatu

• Prezesa rady ministrów

• Prezydenta

86. Jakie znasz typy dokumentacji?

• Archiwalna

• Niearchiwalna

• Tajna

87. Co to jest zespół archiwalny otwarty?

zespół archiwalny, do którego dopływają stopniowo ulegające archiwalizacji materiały archiwalne od czynnego twórcy danego zespołu

88. Co to jest zespół archiwalny zamknięty?

zespół, którego twórca zakończył swą działalność

89. Co to jest zespół archiwalny prosty?

zespół powstały w wyniku działalności twórcy zespołu, którego zadania, organizacja i funkcje nie ulegały zbyt częstym zmianom i zbyt licznym przekształceniom powodującym dziedziczenie materiałów archiwalnych

90. Co to jest zespół archiwalny złożony?

- zespół zawierający materiały archiwalne przejęte w drodze dziedziczenia, połączone z materiałami archiwalnymi sukcesora w taki sposób, że ich wydzielenie w zespół odrębny (zespół prosty) jest niemożliwe lub niecelowe

- zespół o budowie powikłanej przez istnienie w strukturze jego twórcy kilku samodzielnych, zazwyczaj równorzędnych kancelarii

12

---