pytania egzaminacyjne dr Wach

1. Przedmiot postępowania:

Dawniej obowiązywała koncepcja materialno-prawna - przedmiotem procesu jest roszczenie materialne (możność domagania się od drugiego podmiotu pewnego zachowania się) a wady tej koncepcji (jeśli sąd oddali powództwo, proces był bezprzedmiotowy). Obecnie koncepcja, że przedmiotem postępowania jest roszczenie procesowe (formalne), czyli twierdzenie prawne powoda, że przysługuje mu roszczenie materialne.

Definicje roszczenia formalnego (wg nich ono jest przedmiotem procesu)

Waligórski > twierdzenie prawne o określonej bliżej treści, przedstawione sądowi celem uzyskania od niego bliżej oznaczonej ochrony prawnej.

Broniewicz > twierdzenie powoda o istnieniu/nieistnieniu normy prawnej indywidualno-konkretnej, przedstawione sądowi celem uzyskania wiążącego ustalenia tego istnienia/nieistnienia.

Trammer (dominuje) - przedmiotem procesu jest twierdzenie powoda, że przysługuje mu wobec pozwanego roszczenie materialne o określonej bliżej treści. Twierdzenie powoda przedłożone sądowi celem uzyskania dla niego ochrony prawnej, występuje w każdym procesie i to właśnie ono jest jego przedmiotem. Zadaniem sądu w toku procesu jest sprawdzenie, czy twierdzenie powoda jest zgodne z rzeczywistością, czy nie.

Jeżeli jest zgodne > wyrok uwzględniający powództwo

Jeżeli nie jest zgodne> wyrok oddalający powództwo

Roszczenie materialne albo istnieje albo nie istnieje (zależnie od przepisów Pr. Materialnego) a roszczenie formalne powstaje zawsze i istnieje z chwilą wystąpienia z nim przez powoda w procesie i ma swój byt prawny.

2. Skarga kasacyjna:

- nadzwyczajny środek zaskarżenia (od prawomocnych orzeczeń)

- od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie

- służy realizacji interesu publicznego > by ujednolicić orzecznictwo / rozstrzygnąć sprawy precedensowe dla rozwoju prawa i judykatury.

- SN kontroluje zaskarżone orzeczenie wyłącznie pod względem prawnym - tylko pod kątem legalizmu!!!

- nie jest skargą kasacyjną w czystej postaci > normalnie sąd kasacyjny po dokonaniu oceny legalności nie orzeka co do istoty sprawy, lecz w wypadku stwierdzenia uchybienia uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę sądowi merytorycznemu do ponownego rozpoznania. W procesie polskim SN - w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej, jeżeli stwierdza jedynie naruszenie prawa materialnego - MOŻE ORZECZ CO DO ISTOTY SPRAWY (art.. 398 indeks 16)

- sąd któremu SN przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania jest związany wykładnią SN'u. - w typowym modelu, nie jest związany wykładnią.

- przysługuje od wyroku kończącego postępowanie w sprawie w całości lub w części - też od wstępnego, częściowego i końcowego.

- legitymacja do wniesienia: strony lub interwenient uboczny (który przystąpił do tej strony przed zamknięciem rozprawy w II instancji), w nie procesie uczestnik postępowania, RPO i Prokurator Generalny- jednak jeżeli strona wniosła skargę kasacyjną, to RPO i PG mogą wnieść tylko w niezaskarżonym zakresie. + na zasadach ogólnych: org. Społeczne, prokurator, inne podmioty biorące udział w postępowaniu na zasadach jak prokurator

- przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu kasacyjnym. (co do cz. procesowych ale i zastępstwa) > nie dotyczy cofniecia skargi

- wnosi strona (2 miesiące od dnia doręczenia wyr. Z uzasadnieniem), RPO,PG (6 miesięcy od uprawomocniania się orzeczenia, a jeśli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem> od chwili doręczenia orzeczenia stronie )

- skład: przyjęcie/odmowa przyjęcia - 1 sędzia ; rozpoznanie 3 sędziów

- zasada: na posiedzeniu niejawnym, wyjątek rozprawa

- wymogi: oznaczenie orzeczenia (+ czy zaskarżone w całości/części ) + przytoczenie podstaw kasacji i ich uzasadnienie + wniosek o uchylenie/uchylenie i zmianę orzeczenia - z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany > inaczej odrzucenie bez wzywania do uzupełnienia

+ ogólne wymogi pisma procesowego + 2 odpisy (dla SN, PG) >inaczej wezwanie do uzupełnienia w ciągu tygodnia pod rygorem odrzucenia skargi

Orzeczenie wydawane przez sąd kasacyjny.

- oddala: nie ma uzasadnionych podstaw / zaskarżone orzeczenie mimo błędnego orzeczenia odpowiada prawu

- uwzględnia: uchyla zaskarżone orzeczenie w całości/części i przekazuje je do sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał zaskarżone orzeczenie lub równorzędnemu. SN może też uchylić w całości części orzeczenie I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania temu samemu sądowi/równorzędnemu. Sąd przekazany, rozpoznaje ją w innym składzie.

- podstawa naruszenia prawa materialnego OCZYWIŚCIE uzasadniona: SN może uchylić zaskarżony wyrok i orzec co do istoty sprawy.

Nie przysługuje w sprawach:

A (ze względu na niską WPZ)

- w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 000 zł

- w sprawach gospodarczych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 75 000 zł

- w sprawach z zakresu pracy i bezp.. Społecznych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10 000 zł

> wyjątek > niezależnie od WPZ sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w sprawach o przyznanie i wstrzymanie emerytury lub renty i w sprawach o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

B (ze względu na mała zawiłość, skomplikowanie sprawy)

- o rozwód, separację, czynsz najmu lub dzierżawy, naruszenie posiadania

- dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty i ich ekwiwalent

- rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

+ niedopuszczalna jest skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego jego unieważnienie, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński.

+ lex speciali z zakresu ochrony konkurencji, regulacji energetyki - niezależnie od przedmiotu zaskarżenia

+ nieproces: jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej (np.. przepadek rzeczy). > skarga kasacyjna do SN z zakresu prawa osobowego/rzeczowego/spadkowego przysługuje od:

X wydanego przez sąd II instancji prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy

X postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku

X umorzenia postępowania

Kończących postępowanie w sprawie

W sprawach z zakresu prawa rodzinnego skarga kasacyjna tylko w sprawach o przysposobienie i podział majątku wspólnego. po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, chya że WPZ jest niższa niż 150 000 zł.

W postępowaniu egzekucyjnym > KASACJA WYŁĄCZONA.

3. Podstawy skargi kasacyjnej:

- podstawą są błędy w samym orzeczeniu albo w postępowaniu poprzedzającym wydanie orzeczenia.

skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach:

1. naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

2. naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Nie każde naruszenie przepisów postępowania stanowi podstawę skargi kasacyjnej - tylko te które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy> czyli że wskutek tych uchybień treść zaskarżonego orzeczenia mogłaby w sposób istotny odbiegać od treści orzeczenia, które powinno zapaść w sprawie.

Ad. 1 - np. brak przepisu prawa materialnego na który powołał się sąd, błędna interpretacja, niewłaściwe zastosowanie prawa - np.. błędne zastosowanie pojęcia dobrej wiary.

Prokurator Generalny może oprzeć skargę na tych podstawach, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego,

RPO: naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.

PODSTAWĄ NIE MOGĄ BYĆ ZARZUTY DOTYCZĄCE USTALENIA FAKTÓW LUB OCENY DOWODÓW.

4. Dlaczego skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna w sprawach o alimenty?

- bo ustawa tak stanowi ;)

- bo nie występuje w tej sprawie duże skomplikowanie, czy zawiły problem prawny.

- bo kasacja przeszła ewolucję - obecnie służy głównie realizacji interesu publicznego.

5. Przedsąd:

Badanie ani formalne ani materialne, jest to badanie celowości - czy sprawa może być przyjęta do rozpoznania. Sad przyjmuje sprawę do rozpoznania jeżeli istotne zagadnienie prawne, potrzeba wykładni wątpliwości czy rozbieżności, nieważność postępowania, oczywista zasadność. W literaturze określa się procedurę wstępnego badania skargi kasacyjnej z punktu widzenia potrzeby przyjęcia jej do rozpoznania mianem przesądu.

SN przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, gdy:

- w sprawie występuje ISTOTNE zagadnienie prawne

- istnieje potrzeba wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie

- zachodzi nieważność postępowania

- skarga oczywiście uzasadniona

O przyjęciu/odmowie przyjęcia SN orzeka na posiedzeniu niejawnym - odmowa wymaga uzasadnienia.

6.Środki zaskarżenia:

Środek zmierzający do uchylenia albo zmiany czynności decyzyjnej organu procesowego.

Ogólne warunki dopuszczalności środków zaskarżenia:

1) istnienie zaskarżonego orzeczenia > środek zaskarżenia może być skierowany tylko przeciwko orzeczeniu, które istnieje. O nieistnieniu orzeczenia można mówić, gdy nie zostało ono w ogóle wydane, jak i w przypadku tzn. orzeczeń nieistniejących (SENTENTIA NON EXISTENS), a więc faktycznie wydanych, ale dotkniętych wadami pozbawiającymi je bytu prawnego (np. wyrok, którego sentencji nie podpisał skład sądu, a który został ogłoszony).

2) zaskarżalność danego orzeczenia danym środkiem zaskarżenia > czyli czy orzeczenie od którego dany środek ma być wniesiony, podlega zaskarżeniu tym środkiem - ustawodawca określa bowiem od jakich orzeczeń może być wniesiony dany środek zaskarżenia.

3) legitymacja do wniesienia środka zaskarżenia > ponieważ wniesienie środka zaskarżenia jest czynnością procesową, może go dokonać tylko osoba, która jest do tego uprawniona w świetle ustawy - jest to tzw. legitymacja do zaskarżenia. Jest to jednak inne pojęcie niż legitymacja procesowa.

4) zachowanie terminu do wniesienia środka zaskarżenia > można wnieść wg ram czasowych określonych przez ustawodawcę.

5) zachowanie formy środka zaskarżenia określonej przez ustawę wraz z uiszczeniem należnej od niego opłaty > z reguły ustawodawca określa, że środek zaskarżenia powinien odpowiadać nie tylko ogólnym warunkom formalnym przewidzianym dla każdego pisma procesowego (art. 126), ale i spełniać szczególne warunki dla danego środka zaskarżenia (np. apelacja 368).

SPÓR CO DO ZNACZENIA WYMAGANIA ISTNIENIA POKRZYWDZENIA SKARŻĄCEGO (GRAVAMEN) KWESTIONOWANYM ORZECZENIEM LUB INTERESU PRAWNEGO SKARŻĄCEGO W ZASKARŻANIU ORZECZENIA:

- oba elementy łączą się ze sobą > interes w zaskarżeniu polega na tym, że skarżący jest pokrzywdzony zaskarżonym orzeczeniem.

- pokrzywdzenie oznacza niezgodność orzeczenia z żądaniem.

1. Broniewicz > interes skarżącego wyrażający się w pokrzywdzeniu go tym orzeczeniem, stanowi warunek dopuszczalności środka zaskarżenia.

2. Ereciński > środek zaskarżenia może wnieść tylko osoba niezadowolona z zaskarżonego orzeczenia (pokrzywdzony), przepisy zaś nie wymagają istnienia interesu skarżącego w zaskarżeniu orzeczenia.

3. Oklejak > interes prawny nie jest przesłanką dopuszczalności, ale skuteczności środka zaskarżenia.

4. Rowiński > interes prawny w zaskarżeniu nie jest ani przesłanką dopuszczalności, ani przesłanką merytoryczną skuteczności zaskarżania orzeczeń sądowych.

BRAK KTÓREGOKOLWIEK Z W/W ELEMENTÓW POWODUJE ODRZUCENIE ŚRODKA.

7. Rodzaje środków zaskarżenia:

A. KPC wyróżnia środki odwoławcze i inne środki zaskarżenia. (363 * 1)

Suspensywność - wniesienie środka odwoławczego wstrzymuje uprawomocnienie się zaskarżonego orzeczenia.

Dewolutywność - wniesienie przenosi rozpoznawanie sprawy do sądu wyższej instancji.

Środki odwoławcze (suspensywne i dewolutywne):

- apelacja

- zażalenie

Inne środki zaskarżenia (suspensywne, niedewolutywne):

- sprzeciw od wyroku zaocznego

- sprzeciw od nakazu zapłaty w post. upominawczym, elektronicznym post. upominawczym, europejskim post. nakazowym.

- skarga na czynności komornika

- skarga na orzeczenie referendarza sądowego

- zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

- specjalne zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym.

B. Środki zaskarżenia zwyczajne i nadzwyczajne (wg prawomocności formalnej).

-> czyli według tego, czy środek zaskarżenia jest skierowany przeciw orzeczeniu prawomocnemu, czy nieprawomocnemu.

- zwyczajne - wnosi się od orzeczeń nieprawomocnych (środki odwoławcze i inne środki zaskarżenia),

- nadzwyczajne - wnosi się od orzeczeń prawomocnych (skarga kasacyjna i skarga o wznowienie postępowania), mają obalić orzeczenie prawomocne

spór co do charakteru skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia:

- z jednej strony: może tylko wyjątkowo prowadzić do uchylenia zaskarżonego orzeczenia (art.. 424 indeks 11 * 3) - a cechą charakterystyczną środków zaskarżenia jest to, że zmierzają one do uchylenia albo zmiany orzeczeń.

- z drugiej strony: jest element kontroli orzeczenia

> można więc uznać, że jest szczególnym środkiem prawnym o charakterze nadzwyczajnym, bo przysługuje od orzeczeń prawomocnych.

Przyjmuje się również, że skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego jest również nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, łączącym w sobie cechy nadzwyczajnego środka zaskarżenia i samodzielnego powództwa.

8. Środki odwoławcze:

KPC wyróżnia środki odwoławcze i inne środki zaskarżenia. (363 * 1)

Środki odwoławcze (suspensywne i dewolutywne):

- apelacja

- zażalenie

Inne środki zaskarżenia (suspensywne, niedewolutywne):

- sprzeciw od wyroku zaocznego

- sprzeciw od nakazu zapłaty w post. upominawczym, elektronicznym post. upominawczym, europejskim post. nakazowym.

- skarga na czynności komornika

- skarga na orzeczenie referendarza sądowego

- zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

- specjalne zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym.

9. Apelacja: od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji. Jest to środek zaskarżenia zwyczajny i odwoławczy.

- środek odwoławczy przysługujący od orzeczeń merytorycznych I instancji

- dewolutywny i suspensywny

- od orzeczeń nieprawomocnych (bo to zwykły środek zaskarżenia)

- celem jest ponowienie i uzupełnienie postępowania sądu I instancji, a nie jego powtórzenie. Zakres badania to zakres niezbędny do wszechstronnego sprawdzenia zasadności i legalności zaskarżonego orzeczenia w granicach zaskarżenia dokonanego przez uprawniony podmiot.

- w postępowaniu apelacyjnym może zostać ponownie zbadany całokształt sprawy - nie tylko to co zostało ustalone przed sądem I instancji.

- sąd apelacyjny na równi z sądem I instancji może rozstrzygać o faktach i stosowaniu norm prawnych, a w pewnym zakresie kontroluje również prawidłowość postępowania przeprowadzonego w niższym sądzie.

- może przybrać postać:

x apelacji pełnej (appelatio cum beneficio novorum):

> dopuszcza się nowości

> sąd rozpoznaje i rozstrzyga sprawę na podstawie materiału procesowego zgromadzonego w postępowaniu przed sądem I instancji jak i w postępowaniu apelacyjnym

> sąd II instancji ma prawo w zasadzie nieograniczonego, ponownego badania sprawy

> na sądzie II instancji spoczywa obowiązek ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy przez zatwierdzenie albo zmianę zaskarżonego orzeczenia.

x apelacji częściowej (appelatio sine beneficio novorum):

> sąd II instancji rozpoznaje i rozstrzyga sprawę TYLKO na podstawie materiału procesowego zebranego w I instancji

> ogranicza się jedynie do kontroli zaskarżonego orzeczenia

> nie może uzupełniac materiału procesowego w I instancji - jego funkcją jest jedynie ocena trafności zaskarżonego orzeczenia w świetle stanu faktycznego ustalonego w I instancji.

W KPC PRZYJĘTO SYSTEM APELACJI PEŁNEJ (APPELATIO CUM BENEFICIO NOVORUM).

(wyjątek: postępowanie uproszczone!)

> można więc przywoływać nowe fakty i dowody w postępowaniu apelacyjnym.

> jednak sąd II instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania nie wynikła później (art.. 381)

> sąd II instancji orzeka NA PODSTAWIE MATERIAŁU ZEBRANEGO W I instancji i w postępowaniu apelacyjnym (art.. 382)

Od wyroku I instancji przysługuje apelacja do sądu II instancji

Apelacja od SR>SO

Apelacja od SO>SA

APELACJA DOTYCZY WYROKÓW KONTRADYKTORYJNYCH I ZAOCZNYCH (co do zaocznego tylko powodowi - pozwany może wnieść sprzeciw) - bo przepis nie rozróżnia o jaki wyrok chodzi., TAKŻE CZĘŚCIOWYCH, WSTEPNYCH, UZUPEŁNIAJĄCYCH.

W POSTĘPOWANIU UPROSZCZONYM APELACJA PRZYSŁUGUJE OD POSTANOWIEŃ W I INSTANCJI O ISTOCIE SPRAWY. (518)

Rozpoznanie sprawy (367):

3 sędziów zawodowych > zasada

1 sędzia > postanowienie dotyczące postępowania dowodowego na posiedzeniu niejawnym

1 sędzia > postanowienie o przyznaniu i cofnięciu zwolnienia od kosztów sądowych, odmowie zwolnienia, odrzuceniu wniosku o zwolnienie, nałożeniu na stronę uiszczenia kosztów i skazania na grzywnę.

Kto może wnieść apelację:

- strona, która uważa że orzeczenie jest dla niej niekorzystne w całości lub części.

- może ją wnieść także prokurator na zasadach ogólnych (7,60), na tych samych zasadach RPO, RPD, rzecznik konsumentów, organizacja społeczna, Prezes UOKiK, kierownik ośrodka pomocy społecznej, kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie, inspektor pracy w postępowaniu cywilnym.

- interwenient uboczny niesamoistny - gdy nie pozostaje to w sprzeczności ze stanowiskiem strony, do której przystąpił.

- interwenient samoistny - może wnieść apelację niezależnie od woli strony.

10. Orzeczenie wydawane przez sąd apelacyjny:

sąd oddala apelację jeżeli jest ona bezzasadna, lub uwzględnia. Jeżeli uwzględni - co do zasady zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co do istoty (wyrok reformatoryjny). Niekiedy uchyla zaskarżony wyrok (wyrok kasatoryjny) i :

ð Gdy stwierdza nieważnośćð postępowania - przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia ß uchylenie obligatoryjne

ð Jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania - odrzuca lub umarza ß uchylenie obligatoryjne

ð Jeżeli sąd I instancji nie rozpoznał sprawy co do istoty, albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości - przekazania do ponownego rozpatrzenia

11. Uchylenie wyroku w apelacji przez sąd z urzędu

1. Droga sądowa była niedopuszczalna

2. Strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany

3. Jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami toczy się rozprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli taka sprawa została ju prawomocnie osądzona

4. Skład sądu był sprzeczny z przepisami prawa albo w rozpoznawaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony ex lege

5. Strona została pozbawiona możliwości obrony swych praw

6. Jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na WPS.

+ brak jurysdykcji krajowej

+ rozpoznanie sprawy z naruszeniem immunitetu sądowego

11 Apelacja w postępowaniu uproszczonym

- modyfikacje ze względu na szybkość postępowania

X wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, strona może zgłosić do protokołu bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku (co nie wyklucza złożenia wniosku w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji)

X strona może zrzec się doręczenia uzasadnienia wyroku - wtedy termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia ogłoszenia wyroku

X strona może zrzec się uprawnienia do wniesienia apelacji pod warunkiem, że:

- była obecna na posiedzeniu na którym ogłoszono wyrok

- po jego ogłoszeniu złożyła odpowiednie oświadczenie do protokołu.

w razie zrzeczenia się prawa do apelacji przez wszystkich uprawnionych w danej sprawie, wyrok staje się prawomocny

X określenie zarzutów będących podstawą apelacji:

1) naruszenie prawa materialne przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie

2) naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć wpływ na wynik sprawy

- także później wykryte okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, z których strona nie mogła skorzystać przed sądem I instancji.

X po upływie terminu do wniesienia apelacji przytoczenie dalszych zarzutów jest niedopuszczalne > brak analogicznej regulacji przy zwykłej apelacji

X skład: 1 sędzia + może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym, chyba że strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację zażądała przeprowadzenia rozprawy

X ograniczenie postępowania dowodowego

- sąd nie przeprowadza post. Dowodowego z wyjątkiem dowodu z dokumentów

- ograniczeń się nie stosuje, gdy apelację oparto na później wykrytych okolicznościach faktycznych lub środkach dowodowych, z których strona nie mogła skorzystać przed sądem I instancji.

X jeżeli sąd II instancji stwierdzi naruszenie prawa materialnego + zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku > uchyla zaskarżony wyrok i przekazanie do ponownego rozpoznania

- uchylając zaskarżony wyrok, sąd II instancji może przekazać sprawę do ponownego rozpoznania, z wyłączeniem przepisów o postępowaniu uproszczonym również, gdy sprawa podlega rozpoznaniu w tym postępowaniu.

- sąd II instancji oddala apelację, gdy pomimo:

naruszenia prawa materialnego lub

przepisów postępowania

albo błędnego uzasadnienia zaskarżony

> wyrok odpowiada prawu.

X reguła jest brak wydania uzasadnienia wyroku z urzędu:

- tylko gdy uchylając zaskarżony wyrok, przekazuje sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

- strona może zgłosić wniosek o uzasadnienie w terminie tygodniowym od jego ogłoszenia lub doręczenia wyroku stronie, jeżeli nie był ogłoszony.

- jeżeli sąd nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie powinno zawierać JEDYNIe wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Większość w/w modyfikacji, ma zastosowanie w europejskim postępowaniu w spr. drobnych roszczeń.

Zażalenie: normalny środek zaskarżenia (od orzeczeń nieprawomocnych, niemerytorycznych), odwoławczy. W I instancji w procesie : możliwość zażaleń od postanowień kończących + tych wymienionych; w nieprocesie: tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie; w egzekucji: wyraźnie przewidziane w ustawie. O orzeczeń sądów II instancji, do SN - tylko te przewidziane w ustawie. Termin: 7 dni od ogłoszenia/doręczenia. Środek półdewolutywny - autoremedura: ten sąd, korty wydał postanowienie jeżeli nieważność postępowania lub oczywista zasadność.

Granice skargi kasacyjnej (w granicach zaskarżenia - z urzędu bada również nieważność postępowania - i w granicach podstaw + nie jest dopuszczalne powoływanie nowych faktó lub dowodów _ sąd jest związany ustaleniami faktycznymi będącymi podstawą zaskarżonego orzeczenia.) kasacji i apelacji: w apelacji sąd związany żądaniem strony.

Stosowanie prawa procesowego w miejscu i czasie

15. Tryb postępowania cywilnego: proces i nieproces, tryby są równorzędne, orzeczenia w obu trybach mają taką samą moc i skutki. Proces jest starszy, uregulowany całościowo, nieproces - odrębności, uregulowania szczególne. Art. 13 domniemanie procesu + do nieprocesu odpowiednio stosujemy przepisy o procesie: wprost (doręczenia, pełnomocnicy, terminy), modyfikacje (orzeczenie, umorzenie), wcale (współuczestnictwo. Interwencja uboczna, wyrok zaoczny, rygor natychmiastowej wykonalności)

16. Postępowanie nieprocesowe: tryb postępowania w którym rozpoznawane i załatwiane są sprawy z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego wymienione bezpośrednio w przepisach KPC + pewne inne sprawy wskazane w ustawach szczegółowych, np. o ubezwłasnowolnienie, o zniesienie współwłasności, ogłoszenie testamentu. W postępowaniu nieprocesowym nie występuje spór o prawo.

20. Sprawy należące do nieprocesu: dwustronność (proces, zawsze musi być przeciwnik) a uczestnictwo (brak sporności w nieprocesie) + istotność społeczna spraw (w nieprocesie większe znaczenie społeczne, sąd ma funkcję bardziej aktywną).

21. Jakie kategorie spraw zawiera postępowanie nieprocesowe?

• z zakresu prawa osobowego: ubezwłasnowolnienie, uznanie za zmarłego, stwierdzenie zgonu

• prawa rzeczowego: stwierdzenie zasiedzenia, przepadek rzeczy, zniesienie współwłasności, ustanowienie drogi koniecznej, postępowanie wieczystoksięgowe

• prawa spadkowego: zabezpieczenie spadku, spis inwentarza, przyjmowanie świadczeń o przyjęciu i odrzuceniu spadku, ogłoszenie testamentu, stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku

• zobowiązań: złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

• prawo rodzinne i opiekuńcze: podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, separacja na zgodny wniosek i zniesienie separacji, pozbawienie, ograniczenie i przywrócenie władzy rodzicielskiej

• postępowanie rejestrowe

22. Funkcje sądu w postępowaniu nieprocesowym:

ð Ochrona praw osobistych i majątkowych, np. ubezwłasnowolnienie

ð Ustalanie faktów mających znaczenie dla stosunków prawnych, np. uznanie za zmarłego

ð Współdziałanie w kształtowaniu stosunków prawnych, np. przysposobienie

ð Ustalanie praw i stosunków prawnych, np. stwierdzenie zasiedzenia

ð Rejestracja zdarzeń i przyjmowanie oświadczeń rodzących skutki prawne, np. prowadzenie rejestrów KRS

ð Rozpoznawanie sporów o roszczenia przekazane przez ustawę do postępowania nieprocesowego, np. spory o roszczenia między współwłaścicielami

ð Inne funkcje przekazane przez przepisy szczególne, np. funkcje związane z wyborem Prezydenta RP

24. Różnica między postępowaniem procesowym a nieprocesowym: podmioty (strony a uczestnicy), rola sądu (spór i kontradyktoryjność a ingerencja sądu w nieprocesie), wszczęcie postępowania (tylko na wniosek, czasem z urzędu), orzeczenie (w procesie merytoryczne to wyroki i nakazy, nie merytoryczne to postanowienia, w nieprocesie postanowienia merytoryczne i nie), rozprawa (w procesie zasada, w nieprocesie tylko gdy ustawa tak stanowi), nazewnictwo.

25. Funkcje sądu w postępowaniu procesowym: rozstrzyganie sporu, zasada kontradyktoryjności.

27. Proces (wyrok, rozprawa, strony): zasada 2 stronności, kontradyktoryjność (strony toczą spór, rola sądu ograniczona), postępowanie wszczynane jest tylko na wniosek, orzeczenie merytoryczne (wyrok lub nakaz) lub postanowienie w kwestiach nie merytorycznych. Orzeczenie w formie wyroku, nakazu, postanowienia. Zasadą jest rozprawa.

30. Uczestnik postępowania w nieprocesie: nie ma przeciwstawnych stron, równość uczestników, sąd może orzec, że coś należy się komuś innemu a nie wnioskodawcy (nie ma związania żądaniem). Uczestnik jest to osoba zainteresowana, która weźmie udział w postępowaniu. Zainteresowanym jest każdy, czyich praw dot. wynik postępowania a sąd weryfikuje, czy ktoś jest zainteresowanym czy nie (sąd oddala wniosek, jeśli oczywisty brak uprawnienia). Czy zainteresowany to uprawniony? Na ogół tak, niekiedy ustawa ogranicza (tylko niektóre podmioty mogą wszcząć postępowanie, np. ubezwłasnowolnienie).

33. Postępowanie pomocnicze: postępowanie sądowe przygotowujące, uzupełniające lub zabezpieczające możność prowadzenia i właściwy tok postępowania głównego. Jest to samodzielne i wyodrębnione postępowanie, które odbywa się zawsze poza ramami sprawy głównej, choć pozostaje z nią w związku. Rodzaje: zwolnienie od kosztów, zabezpieczenie dowodów, postępowanie zabezpieczające, o nadanie klauzuli wykonalności

52. Zdolność sądowa a procesowa: zdolność do bycia stroną w postępowaniu a zdolność do dokonywania czynności w postępowaniu.

53. Udział czynnika społecznego w procesie: jedynie w sądach rejonowych, udział ławników w sprawach wymagających znajomości stosunków społecznych (z zakresu prawa pracy oraz prawa rodzinnego, wyjątek: alimenty.

63. Powództwo wzajemne (mutua petitio)- warunki dopuszczalności. Pozwany w tym samym postępowaniu pozywa powoda. Podwójna rola stron. Są to 2 samoistne, odrębne powództwa, które można dochodzić oddzielnie. Warunki: roszczenie pozwanego musi być w związku z roszczeniem powoda lub nadawać się do potrącenia. Musi być tożsamość podmiotowa. Ograniczenie czasowe - od razu, nie później niż na pierwszym posiedzeniu. Jeżeli złożone po terminie - sąd rozpatrzy jako odrębną sprawę. Nie można wnosić powództwa wzajemnego: sprawy małżeńskie, naruszenie posiadania, postępowanie uproszczone (chyba że druga sprawa nadaje się też do uproszczonego), nakazowe

64. Umorzenie postępowania: zakończenie sprawy bez rozstrzygnięcia merytorycznego (nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej), gdy zaistnieje przeszkoda o charakterze trwałym. Umorzenie postępowania w sprawie lub w instancji. Przesłanki umorzenia: cofnięcie pozwu ze skutkiem prawnym, gdy postępowanie stało się zbędne (np. ugoda), lub niedopuszczalne (np. odpadnięcie przesłanek) + jako następstwo zawieszenia (1 rok, 5 lat od śmierci). Umorzenie pozbawia skutków wszystkie czynności, tak jakby postępowania nie było.

75. Udział prokuratora: prokurator może żądać wszczęcia postępowania (proces, nieproces, egzekucja, zabezpieczające) w każdej sprawie, oraz wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu jeżeli wg jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego. W sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego prokurator może wytaczać powództwa tylko w wypadkach wskazanych w ustawie (bez separacji i rozwodu).

Prokurator może składać oświadczenia, zgłaszać wnioski, przytaczać fakty i dowody, może zaskarżyć każde orzeczenie od którego przysługuje środek zaskarżenia.

77. Rodzaje powództw prokuratora. 2 rodzaje powództwa: na rzecz oznaczonej osoby (strona może wstąpić) lub SP albo jedynie dla ochrony praworządności i interesu społecznego.

Strona, która nie wstąpiła - wyrok ma w zasadzie powagę rzeczy osądzonej i jest wiążący. Ale w sprawach o roszczenia majątkowe rozstrzygnięcie sprawy nie pozbawia strony możności dochodzenia swych roszczeń w całości lub w części., które nie zostały zasądzone.

78. Udział prokuratora: fakultatywny i obligatoryjny: udział prokuratora z inicjatywny samego prokuratora lub sądu (sąd zawiadamia o każdej sprawie, w której jego udział uważa za konieczny a prokurator nie jest tym związany). Udział prokuratora jest obowiązkowy: ubezwłasnowolnienie, o uznanie zagranicznego orzeczenia sądowego.

82. Cofnięcie pozwu a zrzeczenie się roszczenia: 2 rodzaje cofnięcia powództwa: ze zrzeczeniem się roszczenia i bez zrzeczenia się roszczenia (jedynie skutek procesowy, nie zamyka drogi by znów wszcząć postępowanie; potrzebna zgoda pozwanego), ze zrzeczeniem się roszczenia (skutek procesowy i materialny, pozwany później może podnieść zarzut wygaśnięcia roszczenia - oddalenie; nie trzeba zgody pozwanego). Cofnięcie jest możliwe do uprawomocnienia się wyroku. Sąd bada dopuszczalność: sprzeczne z prawem, z zws, obejście prawa. Cofnięcie ograniczone dodatkowo w nieprocesie.

85. Udział organizacji społecznej w postępowaniu cywilnym: organizacje społeczne, których zadanie statutowe nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, mogą dla ochrony praw obywateli, w wypadkach wskazanych w ustawie, spowodować wszczęcie postępowania, jak również brać udział w toczącym się postępowaniu. Działają albo dla ochrony praw konkretnych obywateli (np. sprawy o roszczenia alimentacyjne, sprawy o ochronę konsumentów) albo w celu ochrony interesu grupowego (ochrona środowiska).

87. Formy udziału organizacji społecznych : wstępowanie do postępowania, występowanie w charakterze pełnomocników (przedstawiciele uprawnionych organizacji społecznych) lub przedstawianie poglądu (organizacje, które nie uczestniczą w sprawie, mogą przedstawiać w sprawie istotny pogląd - nie wiąże on sądu)

90. Kto nie może być świadkiem? Wyłączenie ustawowe: osoby niezdolne do spostrzegania i komunikowania spostrzeżeń, wojskowi i urzędnicy nie zwolnieni z tajemnicy służbowej, współuczestnicy jednolici, podmioty występujące w charakterze strony, mediator, w sprawach małżeńskich dzieci do 13 lat, zstępni do 17.

91. Systematyka KPC: tytuł wstępny, części (rozpoznawcze, zabezpieczające, egzekucyjne), księgi, tytuły, działy, rozdziały, oddziały.

92. Przedmiot dowodu: fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. O tym czy fakt ma istotne znaczenie decyduje sąd.

94. Różnice między powództwem a pismem procesowym: powództwo to jest żądanie, pozew to pismo procesowe za pomocą którego zgłasza się to żądanie. Treść a forma.

96. Czynności procesowe i powództwo: czynności procesowe to formalne czynności podmiotów procesowych, które wg prawa procesowego mogą wywołać powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawno procesowego. toczącego się postępowania, które wywołują określone skutki prawne. Powództwo wszczyna postępowanie, wywołuje skutki prawno procesowe (???)

120. Postępowanie zabezpieczające - postępowanie o udzielenie zabezpieczenia (udzielenie natychmiastowej ochrony prawnej roszczenia), jest to postępowanie pomocnicze (służy by cel postępowania głównego został zrealizowany; ściśle związane z postępowaniem głównym). Postępowanie zabezpieczające można wszcząć przed wszczęciem sprawy głównej, w trakcie, lub po, w każdej sprawie cywilnej. Sposób zabezpieczenia: roszczenia pieniężne (np. zakaz zbycia rzeczy, ustanowienie na nieruchomości hipoteki przymusowej, ustanowienie na statku hipoteki morskiej) i niepieniężne (w taki sposób, jaki sąd uzna za najbardziej odpowiedni). 2 rodzaje zabezpieczeń: konserwacyjne i nowacyjne (względy społeczne, zapewnienie uprawnionemu warunków życia: renta, alimenty, sprawy pracownicze).

137. Postępowanie w sprawach gospodarczych:

138. Odrębności:

- ograniczenia przekształceń: nie można nowych roszczeń, zmieniać- zakresu, zmian podmiotowych ani przedmiotowych

- prekluzja dowodowa: twierdzenia, żądania, dowody trzeba podać- od razu w pozwie lub w odpowiedzi na pozew - rygor nieuwzględnienia ich przez sąd

- aktywizacja stron - obowiązkowa odpowiedź na pozew (jeśli po czasie - zwrot)

- kontrola wymagań formalnych pisma: jeśli brak pełnomocnika (zwrot bez wzywania, ale w ciągu tygodnia można wnieść- jeszcze raz), z pełnomocnikiem (zwrot bez wzywania, definitywny - sprawę można wnieść- od nowa)

- obligatoryjne postępowanie reklamacyjne - zawsze trzeba spróbować- polubownie dogadać- się - pod rygorem zwrotu

- doręczenia bezpośrednie - doręcza się bezpośrednio przeciwnikowi

- ograniczenie ingerencji sądu w czynności dyspozycyjne stron

- możliwość- wydania wyroku co do meritum na posiedzeniu niejawnym (gdy pozwany uznał powództwo, a sąd uzna że sprawa jest wyjaśniona)

- wyrok stanowi tytuł zabezpieczenia bez klauzuli wykonalności

138. Sprawa gospodarcza - termin ustawowy w ustawie zdefiniowany: ze stosunków cywilnych, przedsiębiorcy (definicja jest w KPC), ale nie stosuje się jeśli stroną jest rolnik; w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. !!! Zaprzestanie działalności gospodarczej nie wpływa.

142. Postępowanie nakazowe: musi być pozew nakazowy, jako jedyne postępowanie odrębne wszczynane na wniosek. W nakazowym można żądać: roszczenia pieniężnego lub rzeczy oznaczonych co do gatunku a tylko gdy te roszczenia związane są z tzw. mocnymi dowodami (dokument urzędowy, zaakceptowany przez dłużnika rachunek, etc.). Sąd nie bada zasadności, strony materialnoprawnej, jedynie badanie formalne. Jeśli tak - wydaje nakaz zapłaty, dłużnik zobowiązany do spełnienia świadczenia lub wniesienia zarzutów (2 tygodnie) a jeśli nie ma zarzutów- prawomocność. Przy wniesieniu zarzutów nakaz nie traci mocy, stanowi on tytuł zabezpieczenia, sąd ustosunkowuje się do nakazu: utrzymuje go w mocy lub uchyla (forma wyroku), albo uchyla i umarza postępowanie (postanowienie)

144. Postępowanie upominawcze: sąd wydaje nakaz z urzędu, chyba, że są wątpliwości; roszczenia pieniężne. Jeśli pozwany wniesie sprzeciw nakaz traci moc. Nie ma tytułu zabezpieczenia. Sąd rozpoznaje sprawę od początku. Referendarz też może wydawać tu nakaz.

147. Postępowanie uproszczone: sprawy drobne, szybkie i uproszczone postępowanie. Roszczenia wynikające z umów do 10 tys. PLN, zapłata czynszu bez ograniczenie kwotowego. Formularze dla obu stron. Jeśli nie - wezwanie pod rygorem zwrotu. Zakaz kumulacji (1 pozew =1 roszczenie, wyjątki: z jednego stosunku prawnego); ograniczenie powództwa wzajemnego i potrącenia (jeżeli obie sprawy w uproszczonym); miarkowanie sędziowskie, nie można posługiwac się opinią biegłego. Jeśli nie da rozpoznać się sprawy w postępowaniu uproszczonym - sąd może rozpatrzyć ją wg reguł ogólnych. Apelacja uproszczona: tylko 2 podstawy, w 2giej instancji nie ma postępowania dowodowego. Sprawy rozpoznane w postępowaniu uproszczonym - nie dopuszczalna jest skarga kasacyjna

151. Mediacja: znaczenia nabierają obecnie metody rozwiązywania sporów poza postępowaniem przed sądem państwowym, wyodrębnia się grupę tzw. alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów, np. mediacja. Mediacja - pośredniczenie osoby trzeciej w rozwiązywaniu sporu. KPC odróżnia mediację prowadzoną przed wszczęciem postępowania w sprawie (mediacja przedprocesowa) oraz mediację prowadzoną w toku postępowania sądowego. Podstawą mediacji jest umowa stron (umowa o mediację): określenie przedmiotu mediacji, osoby mediatora albo sposób jego wyboru. Mediacja jest dobrowolna. Postępowanie mediacyjne charakteryzuje poufność + brak jawności. W toku postępowania sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia - tylko na zgodny wniosek stron. Jeżeli przed mediatorem zawarto ugodę - sąd w którym złożony został protokół z przebiegu mediacji, przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody. Mediację strony mogą przewidzieć w klauzuli kompromisowej.

153. Postępowanie pojednawcze - przedprocesowe postępowanie pojednawcze służy ugodowemu załatwieniu spraw przed formalnym wytoczeniem powództwa. Toczy się przed sądem, mimo iż sąd nie występuje tu w funkcji organu rozstrzygającego sprawę. Postępowanie fakultatywne w postępowaniu zwykłym oraz unne w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy. W gospodarczym rokowania (taka sama funkcja jak postępowanie pojednawcze). Postępowanie pojednawcze może zakończyć się ugodą - ugoda sądowa staje się tytułem egzekucyjnym, a sąd umarza postępowanie.

156. Ugoda sądowa: sąd powinien w każdym stanie sprawy dążyć do jej ugodowego załatwienia. Zawarcie ugody przed sądem (podczas rozprawy)a ugoda pozasądowa. Różnica w skutkach. Ugoda sądowa stanowi tytuł egzekucyjny. Pozasądowa - jest ugoda, ale trzeba od nowa toczyć całe postępowanie, ugoda jedynie będzie dowodem. Ugoda - szczególne regulacje, np. zakaz zawarcia ugody w sprawach ubezpieczeniowych (bo z państwem ugód się nie zawiera). Postępowanie się umarza, jeśli sąd uzna ugodę. Ale ugody nie mają powagi rzeczy osądzonej (jedynie oddalenie na zarzut) - minus ugody sądowej.

159. Sądownictwo polubowne: tryb rozstrzygania spraw cywilnych, w którym organ rozstrzygający nie jest sądem państwowym i kompetencję swoją, wyłączającą orzecznictwo sądów państwowych, opiera na umowie stron. Strony stosunku cywilnoprawnego mogą dokonać zapisu na sąd polubowny (umowa o arbitraż). Są stałe sądy polubowne i powoływane ad hoc. Zapis na sąd polubowny- umowa stron przekazująca spór pomiędzy nimi do rozstrzygnięcia sądowi polubownemu. Zapis może być zawarty odrębnie, bądź w umowie głównej w formie klauzuli arbitrażowej. Wyrok sądu polubownego ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu po jego uznaniu przez sad albo po stwierdzeniu przez sąd jego wykonalności ß orzeka sąd na wniosek strony.

160. Granice jurysdykcji krajowej: KPC określa granice jurysdykcji sądów polskich: sądom polskim przysługuje jurysdykcja krajowa jeżeli miejsce postępowania przed sądem polubownym znajduje się na terytorium Polski. Także wtedy, gdy KPC przewiduje czynności sądu w związku z postępowaniem przed sądem polubownym w innym kraju.

161. Zasady międzynarodowego postępowania cywilnego: zasada priorytetu prawa wspólnotowego i umów międzynarodowych, zasada równouprawnienia cudzoziemców w zakresie ochrony sądowej, zasada respektowania jurysdykcji sądów zagranicznych, zasada stosowania własnego prawa procesowego (lex fori processualis), zasada wzajemności.

167. Jurysdykcja krajowa i właściwość sądów: przesłanka procesowa, jej brak powoduje nieważność. Jurysdykcja krajowa to kompetencja sądów krajowych do rozpatrywania spraw z elementem obcym. Właściwość to kompetencja konkretnego sądu do rozstrzygnięcia sprawy lub do dokonywania innych czynności (jurysdykcja krajowa jest pojęciem nadrzędnym, warunkuje on właściwość sądów krajowych). Jurysdykcja krajowa może być wyłączna i fakultatywna.

169. Łączniki jurysdykcji krajowej: unormowanie jurysdykcji krajowej opiera się na pewnych łącznikach, czyli okolicznościach faktycznych łączących sprawę z terytorium lub systemem prawnym danego państwa. Mogą mieć charakter podmiotowy (obywatelstwa polskiego, zamieszkania, siedziby lub pobytu pozwanego w Polsce, znajdowania się w Polsce przedmiotu sporu), czy przedmiotowy (posiadanie majątku w Polsce, powstania stosunku prawnego, wykonania zobowiązania, ect)

171. Umowa prerogacyjna i derogacyjna: strony mogą poddać pewne rodzaje spraw sądom państwa wybranego w drodze umowy prerogacyjnej, jak też wyłączenie takich spraw spod jurysdykcji krajowej drodze tzw. umowy derogacyjnej.

173. Wyłączenie jurysdykcji krajowej: immunitet jurysdykcyjny (nie mogą być pozywani przed sądy polskie cudzoziemcy wykonujący okresowe funkcje, np. uwierzytelnieni szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych, przedstawiciele i funkcjonariusze organizacji międzynarodowych), tzw. immunitet dyplomatyczny. Wyłączenie jurysdykcji w drodze umów prerogacyjnej i derogacyjnej.

174. Uznanie wyroków zagranicznych: z zasady wyrok w sprawie cywilnej ma moc wiążąco tylko na terenie państwa, którego sąd go wydał i nie wywiera żądnych skutków prawnych poza jego terytorium. Jednakże dopuszcza się uznawanie skuteczności wyroków w sprawach cywilnych. W PL uznanie wyroku jest uzależnione od decyzji sądu, który bada czy orzeczenie odpowiada warunkom przewidzianym przez prawo polskie. W zakresie mocy egzekucyjnej - wymóg stwierdzenia dopuszczalności przymusowego wykonania wyroku zagranicznego. Orzeczenie zagraniczne podlega w PL uznaniu pod warunkiem wzajemności + dalsze warunki (orzeczenie jest prawomocne w państwie wydania, sprawa nie należy do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich albo sądów państwa trzeciego - wg prawa polskiego, strona nie była pozbawiona możliwości obrony, nie ma powagi rzeczy osądzonej ani zawisłości sprawy przed sądem polskim, orzeczenie nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP).

Z wnioskiem o uznanie może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny. O uznaniu orzeka sąd okręgowy w składzie 3S

175. Sprawa egzekucyjna - ta sama sprawa cywilna co w postępowaniu rozpoznawczym, tylko że na etapie postępowania egzekucyjnego. W obu tych postępowaniach cel jest taki sam: realizacja prawa cywilnego.

176. Organy egzekucyjne - sąd rejonowy i komornik. Domniemanie właściwości komornika, sąd tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi. Komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym na własny rachunek. Nie jest funkcjonariuszem państwowym. Nad komornikiem sąd sprawuje nadzór judykacyjny.

177. Tytuł egzekucyjny - akt prawny określony ustawowo, który nakłada obowiązek określonego działania. Katalog zamknięty: prawomocne orzeczenia sądowe, te którym nadano klauzulę, orzeczenia referendarza, orzeczenia sądu polubownego + ugody przed mediatorem, sądem i sądem polubownym + inne orzeczenia, ugody, akty (np. Komisja Pojednawcza Prawa pracy) + notarialne tytuły egzekucyjne.

178. Tytuł egzekucyjny a tytuł wykonawczy - tytuł wykonawczy to tytuł egzekucyjny + klauzula (akt sądowy zawierający stwierdzenie sądu, że tytuł nadaje się do egzekucji). Tytuł wykonawczy jest podstawą egzekucji.

180. Powództwo przeciwegzekucyjne - środek ochrony merytorycznej, odrębna sprawa cywilna. 2 rodzaje: opozycyjne i ekscydencyjne. Opozycyjne przysługuje dłużnikowi i służy pozbawieniu tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części (zaprzeczenie wydarzeniom, na podstawie których oparto wydanie klauzuli; wykazanie zdarzeń po wystawieniu klauzuli; małżonek może się bronić w ramach odrębnej sprawy). Ekscydencyjne przysługuje osobie trzeciej w celu wyłączenia zajętego przedmiotu spod egzekucji (pozywa się wierzyciela, ale jeśli dłużnik się sprzeciwia - też dłużnika).

181. Zabezpieczenie dowodów: antycypacyjne przeprowadzenie postępowania dowodowego, gdy zachodzi obawa że jego przeprowadzenie stanie się niewykonalne lub zbyt utrudnione.

184. Rodzaje powództw: o zasądzenie, o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego, o ukształtowanie. Powództwo o zasądzenie: roszczenia zaskarżalne, wymagalne, nadające się do egzekucji. Podlega egzekucji, może być wytoczone w określonym terminie, charakter deklaratoryjny. Powództwo o ustalenie: prawa lub stosunku prawnego, konieczny interes prawny (ochrona prawna swoich praw), bez względu na termin, nie podlega egzekucji, charakter deklaratoryjny. O ukształtowanie: charakter konstytutywny, może podlegać egzekucji lub nie.

185. Sposób obrony pozwanego: zaprzeczenie zwykłe, zaprzeczenie kwalifikowane (zarzuty dylatoryjne i peremptoryjne, materialne i procesowe), powództwo wzajemne.

189. Uznanie powództwa: oświadczenie pozwanego, że zgadza się z żądaniem pozwu i na wydanie wyroku zgodnie z żądaniem. Musi być bezwarunkowe, może być częściowe. Sąd wyda wyrok zgodnie z żądaniem powoda + oparty na okolicznościach przez niego podanych + z urzędu nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Sąd jest związany uznaniem, ale kontrola: sprzeczne z prawem, z zws, obejście prawa. Niedopuszczalne w sprawach małżeńskich i między rodzicami i dziećmi.

190. Wniesienie pozwu, wytoczenie powództwa: zwrócenie się do sądu z żądaniem ochrony. Skutki materialne: przestają biec terminy, zniesienie zakazu kapitalizacji odsetek, możliwe następstwo prawne; formalne: utrwalenie właściwości sądu i jurysdykcji (nie ma zawisłości sprawy!!!)

193. Co powinien zawierać pozew: kwalifikowane pismo procesowe (konieczność dokładnego określenia żądania + przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie). Budowa: komparacja, nagłówek, petitum, uzasadnienie, podpis, wykaz załączników.

200. Doręczenie pozwu: celem jest powiadomienie pozwanego o treści doręczonego pisma, liczy się moment doręczenia (system efektywnego doręczenia); konieczność poprawnego doręczenia, tak by pozwany mógł zapoznać się z treścią (przynajmniej na 7 dni wezwanie do stawienia się, 3 dni gdy pilne a naruszenie może być podnoszone w apelacji). Zasada oficjalności doręczeń (sąd z urzędu), wyjątki np. przedsiębiorcy (zasada bezpośredniości doręczeń). Doręczenia właściwe (do adresata) i zastępcze. Skutki doręczenia pozwu: materialne: strona w dobrej wierze staje się w złej wierze, wyłączenie wspólnika; formalne: zawisłość sporu, stabilizacja podmiotowa, możliwość wniesienia powództwa wzajemnego, sąd traci możliwość badania przedmiotu sporu.

202. Postępowanie dowodowe: polega na weryfikacji twierdzeń stron co do faktów. Nie musi zawsze się odbyć, jeśli strony nie zgłoszą wniosków dowodowych, a sąd nie przeprowadzi postępowania z urzędu. Zasada: przed sądem orzekającym, wyjątki: sędzia wyznaczony, sąd wezwany.

203. Środki dowodowe: dokumenty, zeznania świadków, oględziny, opinia biegłych, przesłuchanie stron, inne środki.

205. Kiedy powołuje się biegłego: w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii - gdy do pełnego wyjaśnienia stanu faktycznego potrzebne są zasady doświadczenie naukowego lub zawodowego.

206. Sposoby egzekucji świadczeń pieniężnych: np. z ruchomości, z nieruchomości, z rachunku bankowego, z wynagrodzenia.

208. Podział posiedzeń: jawne i niejawne. Jawne dzielimy na rozprawę i inne, np. w sprawie zawarcia ugody. Posiedzenie jawne może być przy drzwiach zamkniętych (wyłączenie jawności zewnętrznej)

209. Zawieszenie postępowania: postępowanie trwa nadal, ale nie są podejmowane czynności procesowe, zawieszenie z ustawy, z urzędu (obligatoryjne i fakultatywne), na wniosek (obligatoryjne i fakultatywne). Skutki zawieszenia: co z terminami.

215. Postępowanie cywilne - prowadzona w określonych prawem formach, działalność sądów i innych właściwych organów oraz występujących przed tymi organami stron i innych zainteresowanych osób, zmierzająca do realizacji stosunków prawa cywilnego., rodzinnego i prawa pracy oraz do ochrony wynikających z tych stosunków praw podmiotowych.

216. Prawo cywilne a prawo procesowe - prawo cywilne reguluje bezpośrednio stosunki cywilne, postępowania - sposób ich realizacji. Bez KC nie byłoby KPC i vice versa, ścisły związek między nimi.

217. Rodzaje postępowania cywilnego/struktura: sądowe i pozasądowe (kryterium: przed jakimi organami się toczy; np. pojednawcze z zakresu prawa pracy). Sądowe: główne i pomocnicze (kryterium: czy celem jest uzyskanie lub wykonanie tytułu egzekucyjnego, czy też nie). Główne na egzekucyjne i rozpoznawcze. Rozpoznawcze na proces i nieproces. Proces na ogólne i odrębne.

218. Rodzaje postępowania pomocniczego: zwolnienie od kosztów, zabezpieczenie dowodu, postępowanie zabezpieczające, ujawnienie majątku, postępowanie pojednawcze, o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt, o nadanie klauzuli natychmiastowej wykonalności, etc.

219. Poszczególne postępowania, różnice: celem rozpoznawczego jest uzyskanie tytuły egzekucyjnego, egzekucyjnego - wykonanie tytułu wykonawczego.

220. Przepisy intertemporalne: zasada jednolitości postępowania, zasada stadiów postępowania, zasada czynności procesowych.

221. Podmioty postępowania cywilnego: sąd, prokurator, strony (osoby fizyczne, prawne, organizacje społeczne, ułomne osoby prawne), interwenienci, biegli, tłumacze, świadkowie.

227. Źródła prawa procesowego: KPC + inne ustawy, jak U. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, U. Prawo upadłościowe i naprawcze, U. O KRS, ale też np. Kodeks Pracy.

237. Skład sądów orzekających: w I instancji w procesie zasada 1S, wyjątek: 1S+2Ł, wyjątkowo 3S, w nieprocesie: 1S, wyjątkowo 3S, wyjątek 1S+2Ł, 3S; II instancja: zasada 3S, wyjątek 1S, SN: zasada 3S, wyjątek 1S, składy większe.

238. Odrzucenie pozwu a oddalenie powództwa: odrzucenie następuje z przyczyn formalnych, sprawa nie jest rozstrzygnięta co do istoty, oddalenie - rozstrzygnięcie merytoryczne.

240. Odrzucenie pozwu a umorzenie postępowanie: skutek jest taki sam, sprawa nie jest merytorycznie rozpoznana. Przesłanki formalne, różnica w etapie. Postępowanie się umarza gdy już zostało wszczęte, pozew można odrzucić wcześniej.

242. Zwrot i odrzucenie pozwu: zwrot następuje gdy zaistnieją braki formalne, które w określonym czasie nie zostały uzupełnione albo zwrot automatycznie następuje (postępowanie gospodarcze bez pełnomocnika). Odrzucenie - gdy niedopuszczalność postępowania.

245. Postępowanie cywilne a postępowanie karne: postępowanie adhezyjne (możliwość dochodzenia w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających z przestępstwa; KPK: bezpośrednio) i prejudycjalność (moc wyroków karnych - sąd cywilny jest związany prawomocnymi wyrokami skazującymi co do ustaleń faktycznych; nie to co ocenne).

246. Postępowanie cywilne a postępowanie administracyjne: nie ma przepisu, że decyzje administracyjne wiążą sąd cywilny, de facto sądy respektują je. Organy administracji są związane wyrokami.

247. Postępowanie cywilne a postępowanie przed sądami administracyjnymi: sądy cywilne są związane, sądy administracyjne są związane.

254. Wyjątki od zasady ciągłości sądu: 1. właściwość ruchoma, 2. gdy powództwo wzajemne i właściwym jest sąd okręgowy - cała sprawa do okręgowego; 3. ze względów celowości, na zgodny wniosek stron (prawo pracy) rozpatruje sąd równorzędny w innym miejscu; 4. gdy przeszkody w rozpatrywaniu sprawy (np. wszyscy sędziowie wyłączeni- inny równorzędny sąd)

273. Naczelne zasady wymiaru sprawiedliwości: wynikają z Konstytucji RP oraz z całokształtu przyjętego systemu prawnego, następujące zasady: zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości i prawo do sądu, zasada rzetelnego postępowania i prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, zasada niezależności sądu i niezawisłości sędziowskiej, zasada nadzoru judykacyjnego SN, zasada kolegialności, zasad udziału czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości, zasada jawności.

274. Zasady naczelne postępowania cywilnego: idee przewodnie, założenia podstawowe postępowania cywilnego wyrażone w normach prawa procesowego.: zasada prawdy materialnej, zasada równości stron, dyspozycyjności, kontradyktoryjności, ustności, bezpośredniości, koncentracji materiału dowodowego.

281. !!! Zasada dyspozycyjności: możność rozporządzania przez strony ich prawami w toku postępowania cywilnego. Tylko osoba uprawniona może dochodzić ochrony swoich praw, tylko pozwany decyduje czy podejmie obronę. Dyspozycyjność materialna - rozporządzalność przez strony ich prawami podmiotowymi o charakterze materialnoprawnym (np. wytoczenie powództwa i powództwa wzajemnego, uznanie powództwa, zmiana powództwa, zrzeczenie się roszczenia, cofnięcie powództwa, zawarcie ugody sądowej, korzystanie zarzutów materialnoprawnych). Dyspozycyjność formalna - rozporządzalność uprawnieniami procesowymi (korzystanie z zarzutów i środków obrony).

282. Strona postępowania- podmiot, który w imieniu własnym występuje do sądu z żądaniem ochrony praw własnych lub cudzych, lub przeciwko komu takie żądanie jest skierowane.

283. Strona procesowa w znaczeniu materialnym: podmiot, którego praw i obowiązków dotyczy konkretna norma prawna zawarta w żądaniu; w znaczeniu formalnym- podmiot który w imieniu własnym występuje do sądu jako powód lub pozwany chroniąc swoje prawa lub cudze.

287. Zdolność sądowa: to zdolność do występowania w procesie jako strona lub uczestnik. Osoby fizyczne - każda osoba od urodzenia do śmierci (warunkowo nasciturus), osoby prawne - od chwili nabycia osobowości prawnej, od powstania aż do likwidacji; odpowiednio ułomne. Skutki nieposiadania zdolności sądowej - zależy czy ten brak można uzupełnić - jeśli tak, wyznacza się termin do uzupełnienia (np. zarejestrowanie spółki). Jeśli się nie da - odrzucenie pozwu.

290. Kto posiada zdolność sądową? Podmioty określone w KPC: osoby fizyczne, osoby prawne, organizacje społeczne + podmioty samodzielne (ułomne osoby prawne) + podmioty niesamodzielne, którym przepisy przyznają zdolność sądową (np. prokurator, pracodawca, organy rentowe).

293. Zdolność procesowa: definicja legalna, zdolności do dokonywania czynności procesowych. Kto ją ma: osoby prawne i ułomne (każda, bo wypływa ona ze zdolności sądowej), osoby fizyczne mogą mieć pełną, brak, lub ograniczoną (albo ma się pełną, albo wcale - w zależności od rodzajów spraw, np. drobne bieżące sprawy życia codziennego -pełna).

296. Zdolność postulacyjna - zdolność do samodzielnego dokonywania czynności procesowych przed sądem przez swoje własne działania. Jej brak z przyczyn natury faktycznej lub prawnej (bezwzględny przymus adwokacko-radcowski).

298. !!! Legitymacja procesowa: uprawnienie strony do występowania w konkretnym procesie. Jest to przesłanka materialna, jej brak skutkuje oddaleniem. Legitymacja materialna - posiadanie przez dany podmiot prawa podmiotowego lub interesu prawnego mogącego podlegać ochronie. Legitymacja formalna - uprawnienie do wytoczenia i popierania powództwa (np. prokurator, RPO, Rzecznik Konsumentów, organizacje społeczne, etc.)

299. !!! Współuczestnictwo: taka sytuacja, gdy po jednej lub drugiej stronie procesu występuje kilka podmiotów. Po stronie powodowej - współuczestnictwo czynne, pozwanej - bierne. Rodzaje: materialne i formalne. Materialne: jednolite i zwykłe. Jednolite: konieczne i dowolne.

301. Współuczestnictwo materialne: kilka osób może występować w roli powodów lub pozwanych jeżeli przedmiot sporu stanowią prawa i obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej (identycznej) podstawie faktycznej i prawnej.

304. Współuczestnictwo formalne: kilka osób może występować w roli powodów lub pozwanych jeżeli przedmiot sporu stanowią roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli właściwość jest uzasadniona dla każdego z osobna i dla wszystkich wspólnie.

306. Współuczestnictwo jednolite: wyrok ma być jednolity, ten sam wobec wszystkich wynika to z istoty stosunku prawnego lub z przepisu. Działania jednego podmiotu odnoszą skutki co do pozostałych. Np. sprawa o unieważnienie małżeństwa, rozwiązanie przysposobienia.

309. Współuczestnictwo konieczne: w ramach jednolitego ale nie zawsze (np. wyłączenie wspólnika - pozywamy wszystkich, też tego co chcemy wyłączyć, udział konieczny, ale skutki są różne); sprawa musi toczyć się łącznie, np. o zaprzeczenie ojcostwa pozywa się matkę i dziecko, o unieważnienie małżeństwa.

310. Współuczestnictwo konkurencyjne/dopozwanie: powód/pozwany jest, ale nie ten co trzeba (instytucja dopozwania). Wzywa się właściwą osobę - jeżeli zgoda stron wstępuje ona jako następca procesowy; jeśli nie ma zgody - wtedy konkurencyjne występowanie w ramach 1 strony.

315. Interwencja główna: osoba trzecia występuje z powództwem o rzecz lub prawo wobec stron toczącego się postępowania. Termin: do zamknięcia rozprawy przed sądem I instancji. Co sąd może zrobić: zawiesić postępowanie, postępowania mogą trwać równolegle, może połączyć sprawy do wspólnego rozpoznania.

321. Interwencja uboczna: każdy kto ma interes prawny (potrzeba uzyskania ochrony prawnej) w korzystnym rozstrzygnięciu sprawy na rzecz jednej ze stron, może przystąpić do jednej ze stron w charakterze interwenienta ubocznego. Można zgłaszać do zamknięcia sprawy w II instancji. Może być zwykła (wyrok oddziałuje pośrednio na prawa i obowiązku osoby trzeciej, nie jest możliwe w sprawach o prawa stanu; stron może złożyć sprzeciw; interwenient przesłuchiwany w charakterze świadka) lub kwalifikowana (samoistna, wyrok oddziałuje bezpośrednio, np. przy współwłasności; interwenient może dokonywać czynności sprzecznych z interesem strony; interwenient przesłuchiwany w charakterze trony).

323. Przypozwanie: wezwanie osoby do zgłoszenia interwencji (na wniosek stron), do wstąpienia do sprawy. Przypozywany nie musi wstąpić, ale skutek postępowania uderza też w niego. Niekiedy ustawa nakazuje przypozwanie, np. U. o własności lokali.

324. Koszty procesu - koszty niezbędne do celowej obrony: koszty sądowe, koszty działania pełnomocnika, koszty działania strony.

325. Koszty sądowe: koszty przypadające od uczestnika na rzecz sądu (opłaty i wydatki)

327. Zabezpieczenie kosztów procesu : 2 wypadki: w związku z dopuszczeniem do podjęcia naglącej czynności procesowej osoby niemogącej przedstawić pełnomocnictwa (fallsus prokurator) lub gdy powodem jest cudzoziemiec (kaucja aktoryczna na zabezpieczenie kosztów procesu)

330. Zasada zawinienia: 1. zwrot kosztów należy się pozwanemu mimo uwzględnienie powództwa, jeżeli uznał żądanie, 2. niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych jej niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem, 3. sąd może zasądzić od świadka, biegłego, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego zwrot kosztów wywołanych rażącą winą.

331. Koszty postępowania nieprocesowego: każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, nie przysługuje mu zwrot kosztów od innych uczestników.

334. Koszty postępowania procesowego: zasada odpowiedzialności za wynik procesu (strona przegrywająca płaci), zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu (gdy przegrała częściowo każda ze stron), zasada słuszności ( w wypadkach uzasadnionych sąd może zasądzić część kosztów lub wcale), zasada zawinienia, zasada koncentracji kosztów.

345. Oddalenie powództwa: bezzasadne, nie wymagalność roszczenia, przedawnienie, brak interesu prawnego, brak legitymacji procesowej, nadużycie prawa, niezaskarżalność roszczenia (roszczenia z zakładów, przedawnione).

352. Podstawy wznowienia postępowania: nieważność postępowania (skład sądu, pozbawienie możliwości działania, brak zdolności), TK, właściwe przyczyny restytucyjne (5 sytuacji).

112. Nadawanie rygoru natychmiastowej wykonalności: z urzędu obligatoryjnie (alimenty, wyrok z uznania, wyrok zaoczny, pracownik), z urzędu fakultatywny (waranty, weksle, czeki, naruszenie posiadania, dokumenty urzędowe i prywatne), na wniosek (jeżeli opóźnienie uniemożliwia lub znacznie utrudnia wykonanie wyroku albo naraża powoda na szkodę)

113. Orzeczenie restytucyjne:

uchylając lub zmieniając wyrok, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, sąd na wniosek pozwanego, orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu poprzedniego stanu.

65. Zasady orzekania: zakaz orzekania ponad żądanie, zakaz orzekania bez żądania, zasada konieczności udowodnienia wysokości roszczenia (jeśli to niemożliwe lub nader trudne - miarkowanie), zasada odpowiedzialności za dług całym majątkiem, moratorium sędziowskie

88. Rodzaje orzeczeń: merytoryczne (wyrok, nakaz, merytoryczne postanowienie w postępowaniu nieprocesowym) i nie merytoryczne (postanowienie w procesie).

Prawomocność:

Materialna - moc wiążąca - wiąże nie tylko strony i sąd które je wydał, ale i inne sądy i organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach ustawowych i inne osoby (prawomocność rozszerzona). W postępowaniu karnym zakres mocy wiążącej jest ograniczony - kpk określa w jakim zakresie orzeczenie sądu cywilnego nie ma w tym postępowaniu mocy wiążącej. Aspekt pozytywny (moc wiążąca wyrażona jako prejudycjalność) i negatywny (zakaz naruszenia res iudicata)

- powaga rzeczy osądzonej - mają ją tylko orzeczenia rozstrzygające sprawę co do istoty. np.. uznanie ojcostwa. Wyrok prawomocny ma res iudicata tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia tylko między tymi samymi stronami. Jest bezwzględną przesłanką procesową (gdy wydane drugie orzeczenie-można żądać wznowienia postepowania.

> czyli tylko do wyroków i nakazów zapłaty> czyli NIE postanowienia odrzucające pozew/umarzające postępowanie.

Res iudicata UMARZA PRAWO DO POWÓDZTWA.

Formalna - orzeczenie w danej sprawie nie może być zmienione ani uchylone w drodze zwyczajnych środków zaskarżenia

Formalna

- od momentu gdy nie przysługuje od orzeczenia środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia.

- stwierdza na wniosek strony sąd I instancji na posiedzeniu niejawnym- jeśli akta sprawy w II instancji, to stwierdza sąd II instancji.

- najpierw trzeba stwierdzic prawomocność formalna by moc stwierdzic materialna

Res iudicata> UPRAWOMOCNIA SIĘ TYLKO SENTENCJA!!! Skutek Inter partes (między tymi samymi stronami) - do przeciwstawnych stron jeśli chodzi o współuczestników koniecznych. Gdy wytoczył prokurator na rzecz strony, to wiąże tą stronę.

X sytuacje w której zachodzi brak zwyczajnego środka zaskarżenia:

1. Ustawa w ogóle nie przewiduje zaskarżenia danego orzeczenia

2. Środek nie został wniesiony w terminie ustawowym

3. Środek nie doprowadził do wzruszenia tego orzeczenia, gdyż został odrzucony lub postępowanie umorzono.

Wyjątki:

a) postanowienia podlegające rozpoznaniu przez sąd II instancji, gdy sąd rozpoznaje sprawę w której je wydano. Dotyczy to postanowień poprzedzających wydanie wyroku, które nie uległy oddzielnemu zaskarżeniu a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

b) zaskarżono tylko część orzeczenia, to staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do zaskarżenia, chyba że sąd II instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części.

Rozszerzona prawomocność:

moc wiążąca orzeczeń obejmuje nie tylko strony, ale i inne osoby” (poza stronami), np. sprawy małżeńskie, między rodzicami a dziećmi, też w razie zbycia rzeczy lub prawa w toku sprawy gdy nabywca nie wejdzie w toku postępowania w miejsce zbywcy i wyrok zostanie wydany przeciw zbywcy > przy prawomocności materialnej. Zachodzi przy interwencji ubocznej samoistnej.

Prejudycjalność:

związanie sądu orzeczeniem innego sądu, np. sądu karnego - dzięki temu chroni się autorytet wymiaru sprawiedliwości, żeby uniknąć rozbieżności w ocenie prawnej. Jest skutkiem pozytywnym prawomocności materialnej.

Rektyfikacja wyroku: sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnia.

Sprostowanie - z urzędu i na wniosek, w każdym czasie, zarówno sentencja jak i uzasadnienie,

prostowanie omyłek, błędów drukarskich i rachunkowych (błędy oczywiste).np przekręcenie nazwy. Uwzględnia się je na oryginale wyroku a na żądanie stron i na odpisach.

Sprostowanie i wykładnia - nie ma tu zmiany merytorycznej.

Nie można prostować wyroków sądów zagranicznych.

Uzupełnienie w formie wyroku uzupełniającego.

Wykładnia - przez ten sam sąd, wyjaśnienie jedynie sentencji, w każdym czasie, na wniosek i z urzędu.

Wyrok częściowy a wstępny.

Wyrok częściowy

wydawany jest wyjątkowo:

gdy można orzec o części żądania np. dochodzi 2000zł a pozwany uznaje 1000zł

gdy można orzec o jednym z kilku żądań

jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko powództwo główne albo tylko powództwo wzajemne - gdy orzekamy o głównym względem wzajemnego lub na odwrót.

np. pozwany uznaje jedno z kilku dochodzonych roszczeń, sytuacja materialna powoda

Jest wyrokiem samoistnym i podlega zaskarżeniu w drodze apelacji.

Po wydaniu wyroku częściowego sąd może prowadzić dalej postepowanie w pozostałym zakresie lub to postępowanie zawiesić, a to w zależności od okoliczności sprawy - o pozostałej części orzeka wyrokiem końcowym.

Sąd nie zamieszcza w nim orzeczenia o kosztach procesu.

Wyrok wstępny

Wyrok uwzględniający powództwo - zasada

Wydawany: gdy sąd uzna roszczenie za usprawiedliwione co do spornej zasady- co do spornej wysokości żądania może zarządzić dalszą rozprawę bądź jej odroczenie.

Gdy dalsza rozprawa - wyrok co do wysokości żądania jak i rozstrzygnięcie co do kosztów może zapaść po uprawomocnieniu wyroku wstępnego.

Wydaje gdy wątpliwy charakter roszczenia - jest sporna zasadność żądania (czy została zawarta umowa spółki) a przy tym trudna do ustalenia wysokość dochodzonej należności (z tytułu rozliczenia spółki)

- wskazane jest rozbić go na 2 sfery: na początku sąd orzeka co do zasady, jest to wyrok ustalający (wyrok wstępny), postępowanie się odracza, wyrok się uprawomocnia, a potem w wyroku końcowym sąd rozstrzyga co do należności.

GDY SĄD UZNA ŻĄDANIE POZWU ZA NIEUSPRAWIEDLIWIONE - WYDAJE WYROK KOŃCOWY ODDALAJĄCY POWÓDZTWO.

Jest wyrokiem samoistnym i podlega zaskarżeniu w drodze apelacji.

Wydawany na wniosek/z urzędu.

Wyrok rozstrzygający co do wysokości dochodzonego roszczenia jest wyrokiem końcowym.

Różnice: inna funkcja.

Rodzaje wyroków:

Wyrok - orzeczenie sądu rozstrzygające sprawę merytoryczną w procesie cywilnym.

1. ze względu na sposób ustosunkowania się: uwzględniający lub oddalający;

Nie uwzględnia gdy>

- brak przesłanki materialnej dodatniej lub istnienie ujemnej materialnej

- żądanie pozwu w świetle okoliczności prawnych i faktycznych ustalonych przez sąd jest nieuzasadnione.

2. ze względu na treść wyroku: zasadzający świadczenie, ustalający istnienie/nieistnienie prawa/stosunku prawnego, kształtujący prawo lub stosunek prawny;

ew. przywracające utracone/naruszone posiadanie

3. ze względu na skutki prawne: deklaratoryjny, konstytutywny;

Deklaratywny - stwierdza istnienie określonego stanu prawnego - reguła zasądzające i ustalające

Konstytutywny - tworzy lub przekształca prawo lub stosunek prawny - skutek ex tunc (unieważnienie małżeństwa) albo ex nunc (od wydania wyroku)

4. sposób wydania: zaoczne, kontradyktoryjne;

5. zakres rozstrzygnięcia: zwykły, częściowy, wstępny, uzupełniający, łączny, końcowy

Wyrok a postanowienie:

- forma solenna (w imieniu RP)

- wyrok tylko po przeprowadzeniu rozprawy (wyjątek 316)

- wyrok rozstrzyga sprawę merytorycznie

- od wyroku I instancji służy apelacja

- wyroki korzystają z res iudicata

Wyrok uzupełniający/uzupełnienie wyroku/postępowanie uzupełniające:

- rektyfikacja wyroku w formie wyroku uzupełniającego (w formie postanowienia jeśli orzeczenie o kosztach czy natychmiastowej wykonalności)

- tylko na wniosek, w terminie 2 tygodni od ogłoszenia lub doręczenia - gdy doręczenie z urzędu (jeśli później - trzeba wytaczać nową sprawę).

- rozpatrywane na rozprawie ( na niejawnym może rozpatrzyć o uzupełnienie dot. kosztów lub natychmiastowej wykonalności)

- można uzupełnić tylko sentencje.

Warunki:

jeżeli sąd nie orzekł o całości żądania (czyli nie może pominąć żądań strony - musi się ustosunkować) - np. brak orzeczenia o winie w wyroku rozwodowym/o separacji/włądzy rodzicielskiej (58KRO)

nie orzekł o natychmiastowej wykonalności

nie zamieścił dodatkowego orzeczenia które powinien umieścić ex lege ex officio (np. o kosztach).

Jeżeli strona powodowa nie zażądała uzupełnienia wyroku, to może w drodze osobnego powództwa żądać orzeczenia o tym, o czym sąd w wyroku nie orzekł - nie dotyczy to kosztów porcesu

- od wyroku uzupełniającego przysługuje apelacja, jest to wyrok samoistny.

> jeżeli sąd pominął część żądania strony, strona może tylko w drodze wniosku o uzupełnienie żądać dodatkowego orzeczenia, nie może zaś do tego celu zmierzać poprzez apelację - BO SĄD W TYM ZAKRESIE NIE WYDAŁ ŻADNEGO ORZECZENIA.

- od postanowienia uzupełniającego o kosztach lub natychmiastowej wykonalności można wnieść zażalenie.

Wyrok zaoczny:

wyrok wydany wskutek bezczynności pozwanego. (tylko w procesie i I instancji).

Można wydać, gdy:

pozwany nie stawił się na rozprawę albo nie bierze w niej udział mimo stawiennictwa

nie złożył w sprawie żadnych wyjaśnień

nie zgłosił wniosku o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecność

wtedy przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda, chyba że uzasadnione wątpliwości lub obejście prawa.

Sąd nie musi przeprowadzać postępowania dowodowego - domniemanie prawdziwości twierdzeń.

Wyjątek> w sprawach małżeńskich , między rodzicami i dziećmi nie można skorzystać z tego domniemania.

Wydawany po przeprowadzeniu rozprawy.

WYROK ZAOCZNY UWZGLĘDNIAJĄCY POWÓRZTWO ZOSTAJE ZAOPATRZONY PRZEZ SĄD RYGOREM NATYCHMIASTOWEJ WYKONALNOŚCI EX OFFICIO.

Wyrok doręczany jest obu stronom z urzędu. Koszty zasądzane są od pozwanego.

Przeciwko wyrokowi zaocznemu przysługuje:

- powodowi apelacja

- pozwanemu sprzeciw - wnosi w ciągu 7 dni od doręczenia wyroku. Powinien przytoczyć zarzuty przeciwko żądaniu pozwu jak i fakty i dowody na ich uzasadnienie. Zarzuty powinny mieć charakter merytoryczny i formalny, np. że sprawa miała być rozstrzygnięta przez sąd polubowny.

SĄD NIE ZWRACA SPRZECIWU GDY BRAKI FORMALNE TYLKO GO OD RAZU ODRZUCA.

Jeżeli wniesiony prawidłowo - przewodniczący wyznacza termin rozprawy i doręcza sprzeciw powodowi.

Środki odwoławcze od wyroku zaocznego: powód może wnieść apelację, pozwany sprzeciw (7dni do tego samego sądu).

Rodzaje postanowień :

Postanowienie - gdy kpc nie przewiduje wydania wyroku lub nakazu zapłaty.

- postanowienie nie rozstrzyga sprawy co do istoty - orzeka tylko o kwestiach proceduralnych

1. Merytoryczne (w postępowaniu nieprocesowym) i nie merytoryczne

2. Kończące postępowanie (np. o zwrocie pozwu, o odrzuceniu apelacji) i nie kończące

Kończące > gdy orzeka o całości postępowania, a nie zachodzą warunki do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Sąd jest nimi związany i co do zasady mogą być zmienione lub uchylone tylko przez sąd wyższej instancji. > wyjątek 395

Niekończące> pozostałe. Np. postanowienia dowodowe, odraczające rozprawę. Sąd nie jest nimi związany - może je zmienić wkustek zmiany okoliczności sprawy.

3. Zaskarżalne zażaleniem i niezaskarżalne zażaleniem.

Zaskarżalne są postanowienia I instancji kończące postępowanie w sprawie + te niekończące wymienione w ustawie.

Postanowienia wydane na posiedzeniu jawnym - wiążą sąd od chwili ogłoszenia

Postanowienia na posiedzeniu niejawnym - od chwili, w której zostało podpisane wraz z uzasadnieniem (gdy brak uzasadnienia - od chwili podpisania sentencji).

4. W nieprocesie > orzekające co do istoty i inne postanowienia.

Co do istoty są zrównane z wyrokami

Inne postanowienia mają charakter postanowień w procesie.

Przywracanie terminów sądowych:

3 rodzaje warunków

formalny (wniosek - warunki jak dla pisma procesowego / uprawdopodobnienie okoliczności dlaczego uchybiono czynności / dokonanie czynności, której uchybiono a jeżeli braki formalne, 7 dni na uzupełnienie pod rygorem zwrotu jak w 130)

dopuszczalności (ujemne skutki uchybienia dla wnioskodawcy / aktualność czynności której dotyczy termin ze względu na stan postępowania / odpowiedni termin do złożenia wniosku - w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminowi - po upływie roku od uchybienia tylko w sytuacjach wyjątkowych /termin musi mieć przywracalny charakter - czyli nie np. 170 kpc, czyli nie można żądać przywrócenia terminu do wniesienia środka odwoławczego od wyroku rozwodowego/o separacji, gdy choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński)

zasadności (brak winy - wystarczy uprawdopodobnienie / legitymacja do wniesienia - strona, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy). np. udzielenie błędnego pouczenia co do terminu zaskarżenia, wniesienia opłaty

Powództwo restytucyjne - przywrócenie terminu

j.w. +

- na wniosek

- składa się do sądu, w którym miała być dokonana dana czynność procesowa

- postanowienie o przywróceniu zapada na posiedzeniu niejawnym, ale może i na rozprawie.

- oddalenie wniosku o przywróceniu terminu - tylko na rozprawie

- zażalenie na uwzględnienie przywrócenia terminu nie przysługuje stronie przeciwnej

- zażalenie na odrzucenie/oddalenie przywrócenia terminu - spory w doktrynie, ale raczej nie można

- przewidziane tylko dla terminów procesowych

Nieprzywracalne są terminy długie - np.. 5 lat na wznowienie postępowania.

Terminy w postępowaniu:

mają służyć szybkości i uporządkowaniu postępowania.

Terminy:

Ustawowe/sądowe/umowne/instrukcyjne

dla sądu (instrukcyjne, jeden wyjątek dot. sporządzenia wyroku zaocznego)

dla stron (ustawowe, sądowe i umowne).

Niezachowanie terminu powoduje bezskuteczność czynności.

Ustawowe- przewidziane w ustawie. Wyróżnia się terminy ad quem (należy je dokonać przed upływem terminu - np.. wniesienie środka odwoławczego) i post quem (można je dokonać po upływie terminu - rok/5 lat przy umorzeniu zawieszonego postępowania).

Sądowe - wyznaczone przez sąd / przewodniczącego, np. termin do złożenia pisma przygotowawczego, uzupełnienia braku zdolności sądowej albo procesowej.

Ustawowe i sądowe:

- oba terminy zawite - och uchybienie powoduje bezskuteczność czynności procesowej.

- różnice:

x ustawowe nie mogą być przez sąd przedłużone ani skrócone - sądowe mogą tylko z ważnej przyczyny i wniosek taki zostanie zgłoszony przed upływem tego terminu.

x ustawowe zaczynają biec od momentu wskazanego w ustawie, a sądowe od ogłoszenia postanowienia/zarządzenia, a jeśli miałoby być doręczone z urzędu - od jego doręczenia.

Umowne - w umowie uczestników postępowania. Jedynym przykładem jest zawieszenie postępowania rozpoznawczego na zgodny wniosek uczestników - termin zawieszenia nie może być krótszy niż 3 miesiące i dłuższy niż rok.

Instrukcyjne - mają zapewnić sprawność działania sądu - ich uchybienie nie daje stronom uprawnień do kwestionowania czynności sądu, np. 2 tygodnie na odroczenie ogłoszenia wyroku.

W postępowaniu egzekucyjnym - również terminy wyznaczane przez komornika.

Wyłączenie sędziego 48:

- jedna z gwarancji procesowych mająca zapewnić prawo do bezstronnego sądu wyrażone w Konstytucji.

2 rodzaje instytucji: iudex inhabilis, wyłączenie z mocy ustawy, którego udział w postępowaniu powoduje nieważność (5 sytuacji!!!)

Wy łączony ex lege w sprawach:

a) w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wyrok oddziaływa na jego prawa lub obowiązki

b) w których jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej, krewnym bocznym do 4 stopnia, powinowatym bocznym do 2 stopnia

c) osób z którymi pozostaje w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli

d) w których był lub jest pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron

e) w których w niższej instancji brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia / orzekał co do ważności aktu prawa zawartego z jego udziałem lub przez niego rozpoznanego / w sprawie w której występował jako prokurator

f) w których brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania

Powody te trwają mimo ustania POK

iudex suspectus 49,

sąd wyłącza sędziego na jego żą-danie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

Wniosek strona składa na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłaczenia.

musi być postanowienie o wyłączeniu, nie ma katalogu, stosunek osobisty., np. przyjaźń. Na postanowienie oddalające wniosek o wyłączenie sędziego przysługuje zażalenie, na postanowienie wyłączające sędziego zażalenie natomiast nie przysługuje.

Art. 53 indeks 1 KPC: odrzucenie ponownego wniosku o wyłączenie sędziego bez składania wyjaśnień (może być na posiedzeniu niejawnym), jeżeli oparty na tych samych okolicznościach lub oczywiście bezzasadny

Art. 53 indeks 1.

Ponowny wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych okolicznościach lub wniosek oczywiście bezzasadny podlega odrzuceniu bez składania wyjaśnień przez sędziego, którego dotyczy. O odrzuceniu orzeka sąd rozpoznający sprawę. Przepis art. 51 stosuje się odpowiednio. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Art. 50.

§ 1. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protoko-łu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłą-czenia.

§ 2. Strona, która przystąpiła do rozprawy, powinna uprawdopodobnić ponadto, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się jej znana.

§ 3. Aż do rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynno-ści nie cierpiące zwłoki.

Art. 51.

Sędzia powinien zawiadomić sąd o zachodzącej podstawie swego wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie.

Art. 52.

§ 1. O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów - sąd nad nim przełożony.

§ 2. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów zawodowych po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

[Art. 53.

Zgłaszającego w złej wierze wniosek o wyłączenie sędziego sąd, oddalając wniosek, skaże na grzywnę do wysokości pięciuset złotych.]

(Art. 53 niezgodny z Konstytucją - wyrok TK, Dz.U. z 2002 r. Nr 219, poz. 1849)

Art. 54.

Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do wyłączenia ławników (też biegłych), jak również innych organów sądowych oraz prokuratora. Wniosek o wyłączenie ławnika (też biegłego) sąd rozstrzyga zgodnie z przepisami poprzedzającymi, a wniosek o wyłączenie pozostałych osób przekazuje odpowiedniemu organowi nadrzędnemu.

Właściwość sądów

kompetencja konkretnego sądu do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy lub do dokonania innych czynności ß uprawnienie i obowiązek sądu.

Określenie właściwości może się opierać na:

- rodzaju czynności procesowej

- rodzaju sprawy

- zasięgu terytorialnym

Wyróżniamy (kryterium: co decyduje o właściwości) ustawową, umowną i delegacyjną.

Ustawowa - określona bezpośrednio przepisami o procesie. Jest zasadą. Właściwość funkcyjna i rzeczowa są określone ustawowo, są to przepisy imperatywne.

Umowa - wypływająca z umowy stron, w granicach kpc - może dot. Tylko wł. Miejscowej.

Delegacyjna - wynikająca z przydzielenia danej sprawy sądowi przez sąd wyższej instancji, może dot. Tylko wł. Miejscowej.

Ustawowa:

1. Funkcyjna - polega na podziale funkcji i poszczególnych czynności procesowych w postępowaniu cywilnym pomiędzy sądami różnych instancji lub też sądami równorzędnymi. Określa który sąd jest powołany do rozpoznania sprawy w I instancji, który do rozpoznania środków odwoławczych itd..

2. Rzeczowa - polega na podziale spraw pomiędzy różnego rodzaju sądy rozpoznające sprawy w I instancji - SR czy SO

3. Miejscowa - polega na podziale spraw i czynności procesowych pomiędzy sądy równorzędne ze względu na terytorialny zakres ich działalności.

Zasada utrwalenia właściwości - sąd właściwy w chwili niesienia pozostaje właściwy do końca.

Ważna, bo:

- dotyczy najważniejszych praw procesowych

- określa, gdzie należy dokonać I czynności procesowej w sprawie

- jest warunkiem dopuszczalności rozstrzygania sprawy przez sąd

Właściwość funkcyjna i rzeczowa:

funkcyjna to zespół przepisów określających zakres funkcji i czynności sądu danego szczebla; rzeczowa to właściwość sądu danego szczebla do rozpoznania sprawy w I instancji (w I instancji: domniemanie właściwości rejonowego, wyjątek: sprawy niemajątkowe, wynalazki, prawo prasowe, podział spółdzielni, wartość przedmiotu sporu powyżej 75tys.; w nieprocesie: zasada rejon, okręgowe w sprawach zastrzeżonych)

Co to jest właściwość ruchoma?

Wyjątek od zasady utrwalenia właściwości sądu. Sąd rejonowy przekazuje sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu, jeżeli uzna że sprawa jest zbyt skomplikowana. Nie jest to stwierdzenie niewłaściwości, tylko przekazanie.

Właściwość miejscowa:

ogólna (zasada proces: miejsce zamieszkania pozwanego, miejsce pobytu, ostatnie miejsce zamieszkania, SN) i szczególna: przemienna i wyłączna. Nieproces: miejsce zamieszkania wnioskodawcy, miejsce pobytu, miejsce zdarzenia, jeśli nie: W-wa).

Właściwość przemienna:

albo reguły ogólne albo szczególne regulacje, decyduje powód. Np. alimenty, ustalenie ojcostwa - wg miejsca zamieszkania osoby uprawnionej; wg oddziału banku; czyn niedozwolony (tam gdzie skutek); ustalenie istnienia umowy, jej wykonania (miejsce jej wykonania)

Właściwość wyłączna:

właściwość ogólna jest wyłączona. Sprawy zawsze wg właściwości wskazanej przez przepis, np. własność nieruchomości, spadki, małżeństwo (ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, o ile przynajmniej jedno dalej tam mieszka).

Właściwość umowna:

prawo dopuszcza w pewnych granicach porozumienie stron w przedmiocie właściwości sądu (może dot. jedynie właściwości miejscowej nie wyłącznej). Jest to umowa prorogacyjna, która by wywołać zamierzone skutki prawne musi odpowiadać warunkom określonym przez prawo.

Umowa prorogacyjna powinna:

a) dotyczyć tylko właściwości miejscowej i nie może naruszać właściwości miejscowej wyłącznej.

b) występować tylko w procesie

c) być zawarta na piśmie (nawet jako część umowy materialnoprawnej - nie musi być odrębną umowa)

d) powód powinien się powołać w pozwie na fakt zawarcia umowy prorogacyjnej

e) określać spór lub stosunek prawny z którego spory będą rozstrzygane przez dany sąd

f) może być zawarta przed postaniem sporu, dotyczyć sporów przyszłych, ale i już po zaistnieniu sporu.

g) umowa może ograniczyć prawo wyboru sądu przez powoda, do kilku sądów w niej wskazanych.

Sąd wybrany przez strony staje się wyłącznie właściwy dla wynikłego między nimi sporu. - jeżeli strony nie postanowiły inaczej

Właściwość usuwalna i nieusuwalna:

usuwalna - gdy sąd mógł być właściwym na podstawie umowy stron (sąd uwzględnia po doręczeniu pozwu jedynie na zarzut pozwanego), nieusuwalna- naruszenie przepisów o właściwości rzeczowej, funkcyjnej, lub miejscowej wyłącznej (sąd uwzględnia z urzędu w każdym stanie sprawy; przekazuje sądowi właściwemu - w jednym przypadku możliwa nieważność gdy sąd rejonowy orzeknie zamiast okręgowego bez względu na wartość przedmiotu sporu; w innych przypadkach naruszenie właściwości może być podniesiona w apelacji).

Stosunki prawne w postępowaniu cywilnym:

Spór czy istnieje jeden wspólny stosunek procesowy czy wiele sprzężonych w jeden system (np.. wniesienie pozwu, a następnie przystąpienie interwenienta ubocznego).

Spór też co do tego, jakie podmioty są powiązane stosunkami procesowymi.

> na pewno organ sądowy jest powiązany bezpośrednio stosunkiem prawnym z każdym podmiotem procesowym.

Teoria - stosunek:

Prawnomaterialny - strony łączy stosunek o charakterze materialnym, na tle którego powstał proces. Osią centralną jest żądanie ochrony prawa podmiotowego

Procesowy - strony łączy stosunek o charakterze procesowym, składający się z podmiotów, przedmiotu i praw i obowiązków

Obie się zgadzają, że stosunki wiążą strony oraz każdą stronę i sąd

W procesie : wielość powiązanych ze sobą stosunków prawnoprocesowych.

Proces cywilny jest stosunkiem prawnym - Trammer.

Proces cywilny jako działalność sądu, który w toku procesu związany jest stosunkiem prawnoprocesowym z osobami uczestniczącymi w procesie. Proces reguluje stosunki społeczne związane z urzeczywistnianiem praworządności w sprawach cywilnych. - Klejnman.

Rodzaje norm:

PC jest zbiorem norm określających właściwość organów i formy ich działania i występujących przed nimi osób przy rozpoznawaniu i rozstrzyganiu spraw cywilnych i ich przymusowym wykonywaniu.

Normy procesowe i kompetencyjne = normy formalne (procesowe i kompetencyjne). Przeciwieństwo norm materialnych (dot. Stosunków społecznych).

Odróżnienie norm materialnych i procesowych - na podstawie skutku. Niekiedy są materialne i procesowe jednocześnie (189). Materialne są dyspozytywne, procesowe ius cogens (zasada, wyjątek np. zawarcie ugody sądowej, właściwość przemienna).

Rozróżnienie ważne w postępowaniu kasacyjnym.

Normy kompetencyjne:

- rozgraniczają właściwość sądów od innych organów

- rozgraniczają właściwość sądów tego samego lub różnego szczebla

- określają jurysdykcję krajową

Normy procesowe cywilne (ogół norma regulujących właściwość sądów i innych organów + formy działania tych organów i występujących przed nimi stron i zainteresowanych osób przy rozpoznawaniu i rozstrzyganiu spraw cywilnych oraz przy przymusowym wykonaniu orzeczeń). oraz . (normy jurysdykcyjne określają właściwość sądów polskich).

Podział na normy substancjalne (wyrażające podstawowe założenia sytemu prawnego, mają byt samoistny) i instrumentalne (techniczno-organizacyjne, dla realizacji norm substancjalnych).

Przesłanki procesowe dodatnie i ujemne:

formalne - warunkują formalne założenie dopuszczalności postepowania(orzeczenie co do istoty, czy będzie rozstrzygnięcie);

materialne - okoliczności, które stanowią materialnoprawne warunki poszukiwania ochrony prawnej na drodze sądowej, warunkują czy będzie uwzględnienie czy oddalenie powództwa (jak sprawa będzie rozstrzygnięta).

> mogą być dodatnie (posiadanie prawa podmiotowego) i ujemne (upływ terminu zawitego z prawa materialnego - rękojmia za wady budynku, 3 lata). KPC zawiera przykład warunku materialnoprawnego (art. 189kpc)

Brak przesłanki:

Formalnej - odrzucenie pozwu (pozostawienie go bez rozpoznania), przeszkoda wszczęcia postępowań

Materialnej - oddalenie powództwa, nie stanowi przesłanki wszczęcia postępowania, natomiast przesłankę uwzględnienia żądania strony.

Formalne sąd bada z urzędu na każdym etapie sprawy

Merytoryczne - strona musi wykazać ich zasadność (np. posiadanie interesu prawnego).

Nieważność postępowania wywołana uchybieniami procesowymi (sąd bierze pod uwagę z urzędu):

1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna,

2) brak zdolności sądowej i procesowej stron, przedstawiciela ustawowego, pełnomocnik niewłaściwie umocowany

3) res iudicata albo litis pendens

4) naruszenie składu sprzeczny z przepisami lub sędzia wyłączony z mocy ustawy

5) strona została pozbawiona możności obrony swych praw,

6) sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu.

52. Tryb postępowania cywilnego.

51.Postępowanie rozpoznawcze..

47. Forma prowadzenia postępowania cywilnego.

7. Postępowanie pomocnicze.

5. Postępowanie nieprocesowe.

49. Struktura postępowania cywilnego.
50. Poszczególne postępowania. Jakie są pomiędzy nimi różnice?
53. Postępowanie procesowe (wyrok, rozprawa, strony).
54. Postępowanie nieprocesowe (uczestnik postępowania).
55. Charakterystyczne cechy postępowania pomocniczego.

197. Funkcje sądu w postępowaniu nieprocesowym.

191. Podział postępowania cywilnego - rodzaje .

179. Postępowanie pomocnicze.

113. Funkcje sądu w postępowaniu procesowym i nieprocesowym.

62. Jakie kategorie spraw zawiera postępowanie nieprocesowe?

57. Przepisy intertemporalne + zasady.
114. Postępowanie pomocnicze.

31

---