2. Porównanie komórki eukariotycznej i prokariotycznej
PRO. EUK.

Ściana komórkowa Obecna Brak u zwierząt i niektórych protistów
Błona komórkowa Obecna Obecna
Jądro komórkowe Brak Obecne
Chromosomy Koliste DNA, niewielka Liniowe DNA połączone
ilość przyłączonych białek z licznymi białkami
Mitochondria Brak Obecne
Chloroplasty Brak Obecne w komórkach fotosyntetyzujących
Siateczka śródplazmatyczna Brak Zwykle obecna
Rybosomy Obecne Obecne
Aparat Golgiego Brak Obecny
Lizosomy Brak Obecne
Wakuole Brak Obecne u roślin, grzybów i niektórych protistów
Cytoszkielet Brak obecny

3. Skład komórki roślinnej: ściana komórkowa, plasmodesma, błona komórkowa, chloroplast(y), błona tylakoidy, mitochondrium, aparat Golgiego, wakuola(wodniczka), retikulum endoplazmatyczne gładkie (szorstkie), jądro komórkowe, błona jądrowa, jąderko, cytoplazma.

4. Budowa ściany kom. Składniki szkieletowe, stanowiące 40% całej jej masy : u eucariota:

• rośliny - celuloza, która tworzy regularne łańcuchy celulozowe. Ich pęczki to miofibryle. Kilka miofibryli to fibryla celulozowa. Jest pogrążona w macierzy i pełni funkcję głównego rusztowania ściany komórkowej

• grzyby - chityna

• glony - koloza i mannoza (hemicelulozy). To mieszanina wielocukrów amorficznych, lżejsza od celulozy

u prokariota:

• sinice, bakterie - kwasy pileminowy, murawinowy, stanowiące razem mureinę.

• Składniki podłoża, stanowiące 60% masy ściany komórkowej. Wypełniają one wnętrze rusztowania utworzonego przez składniki szkieletowe. :

• białka

• pektyny

• hemicelulozy

• woda (do 60%)

5. Modyfikacje ściany kom. i ich znaczenie:

Przekształcenia ściany komórkowej dorosłych organizmów, spowodowane czynnikami fizycznymi lub chemicznymi

1. Inkrustracja - odkładanie się substancji mineralnych między elementami szkieletu celulozowego np.:

• mineralizacja - inkrustowanie ścian komórkowych związkami mineralnymi, najczęściej krzemionką SiO₂ (np. turzyce, skrzypy) lub węglanem wapnia CaCO₃ (ramienice). Ściany są twarde, sztywne, ale łamliwe.

• drewnienie (lignifikacja, ligninizacja) - odkładanie się ligniny (drzewnika). Rozpoczyna się od zewnętrznych warstw ściany komórkowej. Najwięcej ligniny jest w blaszce środkowej. Proces ten powoduje, że ściany stają się sztywne, odporne na zgniatanie i przerwanie, mają ograniczoną zdolność pęcznienia i przepuszczania wody.

• kutynizacja - proces odkładania kutyny między warstwami celulozy w obrębie ściany komórkowej.

2. Adkrustacja - odkładanie sie substancji mineralnych na powierzchni pierwotnej ściany komórkowej. Związane z następującymi procesami:

• kutykularyzacja - odkładanie na zewnętrznej powierzchni ścian komórek skórki kutyny tworzącej kutykulę.

• korkowacenie (suberynizacja) - adkrustowanie ścian suberyną, kutyną i woskiem. Suberyna odkłada się na pierwotnej ścianie komórkowej, na przemian z warstwami kutyny i wosku. Proces ten zachodzi głównie w korku, ale także np. w komórkach egzodermy i endodermy

• sporopolenizacja,

• powlekanie substancjami tłuszczowymi - np. woskiem

6. Struktura błon cytoplazmatycznych:

Błony elementarne różnych organelli komórkowych mogą występować w różnym układzie, np. błonę komórkową tworzy pojedyncza błona elementarna, natomiast błony jądrowe, mitochondrialne i chloroplastów składają się z dwóch błon blisko siebie położonych.

7. Błona tylakoidu zbudowana jest głównie z glikolipidów, a dokładniej galaktolipidów takich jak monogalaktozylodiacyloglicerol i digalaktozylodiacyloglicerol, w których skład wchodzi wiele kwasów nienasyconych. Fosfolipidy stanowią tylko 15% procent wszystkich lipidów chloroplastowych. W błonie występuje także duża ilość różnego rodzaju białek. Charakterystycznym elementem budowy błon tylakoidów są barwniki fotosyntetyczne, np. chlorofile.

8. Barwniki roślinne, barwne związki organiczne zawarte w roślinach, nadające im barwę. Znajdują się w soku komórkowym (cytoplazmie) (np. antocyjany i flawonoidy w owocach i kwiatach) lub w plastydach, jak chlorofil. Niektóre z barwników biorą udział w fotosyntezie (barwniki asymilacyjne).
Najbardziej znamienne dla roślin zabarwienie zielone pochodzi od chlorofilu, który odbija promienie podczerwone i zielone.
Żółte i pomarańczowe zabarwienie powodują barwniki bezpostaciowe lub krystaliczne tj. flawonoidy i karotenoidy, które odbijają promienie żółte i czerwone, zlokalizowane są w plastydach lub soku komórkowym. Nadają barwę korzeniom marchwi, kwiatom jaskra żółtego, pierwiosnka.
Czerwone zabarwienie pochodzi najczęściej od antocyjan, barwników rozpuszczonych w soku komórkowym. Ich barwa i kolor zależą od pH soku komórkowego i w środowisku zasadowym jest niebieska. Kwiaty niektórych roślin (np. groszku, niezapominajki), zawierające te barwniki zmieniają barwę z czerwonej na niebieską i odwrotnie w zależności od stanu podłoża i metabolizmu.
Antocujany i barwniki flawonowe mają bardzo podobną budowę chemiczną, dlatego nieznaczne zmiany w metabolizmie powodują, że blisko spokrewnione rośliny, posiadające te barwniki, mają kwiaty żółte, czerwone lub niebieskie. Różne barwy i ich odcienie zależą nie tylko od ilości barwników, ale także od jakości podłoża, w tym szczególnie od stopnia pochłaniania i odbijania promieni świetlnych przez struktury, w których barwniki są zawarte.
Białe zabarwienie jest związane z całkowitym odbiciem światła przez pęcherzyki powietrza znajdujące się w przestworach międzykomórkowych żywych tkanek, np. w płatkach płatków.

9. Plastydy - organelle otoczone podwójną błoną plazmatyczną, występujące tylko u roślin oraz protistów roślinopodobnych. Plastydy rozwijają się z proplastydów - jednego rodzaju struktur wyjściowych, a niekiedy mogą się przekształcać z jednego rodzaju w inny. Protoplastydy posiadają słabo wykształconą lub niewykształconą strukturę wewnętrzną. Występują w komórkach embrionalnych i merystematycznych. Plastydy dzielimy na:

• bezbarwne, wytwarzane bez udziału światła, aktywne podczas procesów metabolicznych:

• leukoplasty, których główną funkcją jest przechowywanie materiałów zapasowych, do których zaliczają się:

• lipidoplasty, olejoplasty, elajoplasty (magazynujące tłuszcze)

• amyloplasty (magazynujące węglowodany - w postaci ziaren skrobi, uczestniczące w zjawisku geotropizmu statolity)

• proteoplasty, proteinoplasty (magazynujące białka - w postaci ziaren aleuronowych)

• etioplasty, powstają z proplastów w etiolacji zawieraja protochlorofil

• barwne, wytwarzane z udziałem światła:

• aktywne w procesie fotosyntezy i innych procesach metabolicznych:

• chloroplasty oraz inne rożnobarwne aktywne chromatofory, występujące w niektórych glonach, mające za zadanie produkowanie glukozy z wykorzystaniem energii świetlnej (fotosynteza)

• nieaktywne podczas fotosyntezy i innych procesów metabolicznych

• chromoplasty - zawierające barwnik czerwony karoten lub żółty ksantofil, czyli barwniki nadające barwę kwiatom, owocom, a czasem rówież korzeniom (np. marchwi)

10. Chloroplast (ciałko zieleni) - otoczone podwójną błoną białkowo-lipidową organellum komórkowe występujące u roślin i glonów eukariotycznych. Są rodzajem plastydów. Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy. W nich zachodzi przemiana dwutlenku węgla oraz wody z wykorzystaniem energii świetlnej w glukozę oraz tlen. Chloroplasty są otoczone dwiema błonami o różnej przepuszczalności, otaczającymi stromę wypełniającą wnętrze chloroplastu. Błona zewnętrzna dobrze przepuszcza jony. Wewnętrzna błona jest natomiast słabo przepuszczalna i tworzy liczne woreczki (zwane tylakoidami). W chloroplastach granalnych ułożone są one w płaskie stosy zwane tylakoidami gran. U chloroplastów bezgranalnych natomiast występują jedynie lamelle - tylakoidy stromy, czyli tylakoidy rozciągnięte wzdłuż całego chloroplastu Wnętrze chloroplastu wypełnia białkowa substancja - stroma - koloid białkowy. W jej skład wchodzą m.in. niewielkie ilości DNA, enzymy biorące udział w fotosyntezie oraz rybosomy typu prokariotycznego, które biorą udział w produkcji białek, są one jednak mniejsze od rybosomów eukariotycznych, znajdujących się w cytoplazmie.

11. Mitochondrium składa się z dwóch błon; zewnętrznej i wewnętrznej, zbudowanych z dwuwarstwy lipidowej oraz rozmieszczonych w niej białek. Są one podobne w budowie do zwykłej błony komórkowej, jednak obydwie błony mają odmienne właściwości. Z powodu takiej budowy, w budowie mitochondrium można wyróżnić pięć odrębnych przedziałów. Są to: błona mitochondrialna zewnętrzna, przestrzeń międzybłonowa (pomiędzu błoną zewnętrzną a wewnętrzną), błona mitochondrialna wewnętrzna, grzebienie mitochondrialne (tworzone przez fałdy błony wewnętrznej) oraz macierz mitochondrialną (wewnętrzna przestrzeń mitochondrium). Główną rolą mitochondriów jest uzyskiwanie energii w formie wysokoenergetycznych wiązań chemicznych wewnątrz ATP wskutek przekształcania innych związków organicznych, ale mitochondria biorą również udział w innych procesach metabolicznych takich, jak: regulacja stanu redoks komórki, cykl mocznikowy, apoptoza.

12. Retikulum endoplazmatyczne- wewnątrzkomórkowy i międzykomórkowy system kanałów odizolowanych od cytoplazmy podstawowej błonami (membranami) biologicznymi. Tworzy nieregularną sieć cystern, kanalików i pęcherzyków. Rozróżnia się dwa typy retikulum:

• Retikulum endoplazmatyczne szorstkie (granularne) - charakteryzujące się obecnością licznych rybosomów, osadzonych na jego zewnętrznej powierzchni, rozbudowywana w komórkach szybko rosnących oraz w komórkach w których zachodzi biosynteza białek (np. neurony, komórki nabłonka gruczołowego trzustki).

• Retikulum gładkie (agranularne) - niezwiązane z rybosomami, stąd jego nazwa - gładkie. Rozwinięta w komórkach syntezujących niebiałkowe produkty organiczne (np. komórki jelita, komórki tkanki tłuszczowej).

Jej specjalizacją jest detoksykacja (niszczenie substancji toksycznych). Jest odpowiedzialne m.in. za syntezę tłuszczów - tworzenie sferosomów. Funkcje:

• synteza białek (szorstkie) i tłuszczów (gładkie)

• uczestniczy w przemianach węglowodanów

• przeprowadza unieczynnianie toksyn i leków (szczególnie w komórkach wątroby).

• pozwala na szybkie transporty wewnątrzkomórkowe (cytoplazma jest w nim rzadsza)

• dzieli cytoplazmę komórki na przedziały (kompartmenty), co pozwala na przeprowadzenie w różnych przedziałach reakcji, które przeszkadzałyby sobie wzajemnie.

13. Substancje zapasowe u roślin, związki chemiczne syntetyzowane przez rośliny, pełniące rolę źródła energii lub budulca. Substancje zapasowe występują we wszystkich komórkach roślin jako produkty przemiany materii, a ponadto są magazynowane w specjalnych tkankach spichrzowych zlokalizowanych w organach spichrzowych.

Do najważniejszych substancji zapasowych należą: cukry proste (monosacharydy), jak glukoza i fruktoza, wielocukry prostsze (oligosacharydy), jak sacharoza i maltoza, wielocukry właściwe (polisacharydy), jak np. skrobia, celuloza, hemicelulozy, inulina (cykoria, słonecznik bulwiasty), glikogen (u grzybów, bakterii i sinic), agar (ściany komórkowe krasnorostów) i śluzy roślinne, a także białka zapasowe (występujące np. w ziarniakach zbóż w postaci ziarn aleuronowych i w nasionach motylkowatych) oraz tłuszcze występujące w cytoplazmie komórek i specjalnych wakuolach tłuszczowych (rośliny oleiste), głównie w owocach, np. oliwki i nasionach, np.: soi, rzepaku, słonecznika zwyczajnego.

14. Ziarniak- suchy, twardy, jednonasienny owoc traw. Większą część ziarniaka stanowi nasienie, które jest wypełnione w większości przez bielmo, oraz niewielki zarodek. Nasienie pokryte jest okrywą owocowo-nasienną. Głównym materiałem zapasowym jest skrobia stanowiąca 50-70% całej masy ziarniaka. Ziarniaki mają skórzastą owocnię zrośniętą z łupiną nasienną.

15. Burak cukrowy - sacharoza (w wakuolach) ; Bulwy ziemniaków - tkanka zapasowa - skrobia; ziarno grochu - w komórkach miękiszu spichrzowego - skrobia, białka (albuminy, globuliny)

16. Wakuole powstają z pęcherzyków (aparatu Golgiego), z dużych wakuoli poprzez ich podział prowadzący do powstania mniejszych struktur (u roślin) lub z prawakuoli o małych rozmiarach, oddzielających się od retikulum endoplazmatycznego. Funkcje:


• utrzymanie komórki w stanie turgoru (napięcia)

• magazyn wody w komórce

• magazynowanie zbędnych produktów przemiany materii (u roślin)

• magazynowanie substancji, które mogłyby działać szkodliwie np. na cytoplazmę (głównie alkaloidy, kauczuk)

• utrzymywanie niskiego stężenia jonów sodowych w cytozolu (dzięki znajdującym się w tonoplaście pompom jonowym)

• czasami trawienie wewnątrzkomórkowe - wakuole mogą zawierać enzymy hydrolityczne biorące udział w procesie trawienia

• wodniczki tętniące - u pierwotniaków słodkowodnych biorą udział w osmoregulacji i wydalaniu; nazwa "tętniąca" pochodzi od jej nieustannego kurczenia się, spowodowanego wyrzucaniem poza obręb komórki nadmiaru wody

• wodniczki trawiące - u pierwotniaków reguluje poziom płynów w organizmie i wypuszcza soki trawienne w celu trawienia pokarmu

17. Wodniczkę wypełnia sok wakuolarny, którego składniki można podzielić na organiczne (rozpuszczalne - aminokwasy, białka, kwasy organiczne i cukry, metabolity wtórne - garbniki, alkaloidy i glikozydy) oraz nieorganiczne (w 90% woda, w której znajdują się jony: K, Na, Mg, Ca; związki podlegające wytrąceniu z roztworu w roślin).

18. Jądro komórkowe posiada własną otoczkę, mieści się zwykle w pobliżu środka komórki i przeważnie ma kształt kulisty, może jednak być również podłużne, owalne, itp. Występuje w nim w postaci ziarenek substancja silnie barwiąca się barwnikami zasadowymi, zwana chromatyną. Wewnątrz jądra znajduje się maleńkie ciałko zwane jąderkiem. Jądro jest największym organellum w komórce zwierzęcej. W komórkach ssaków średni rozmiar mieści się w przedziale 11 - 22 μm i stanowi około ich 10% wielkości. Zawiera ono lepki płyn zwany nukleoplazmą, podobny w swojej budowie do cytoplazmy. Jądro otoczone jest podwójną białkowo-lipidową błoną. Poprzez pory w tejże błonie do cytoplazmy przenoszone są tylko fragmenty RNA; DNA nie opuszcza jądra. Funkcje: zawiera informację genetyczną, steruje biosyntezą białka, przekazuje informację genetyczną komórkom potomnym w procesach podziałów.

19. Klasyfikacja tkanek

Złożoność budowy:
-Jednorodne (proste)- podobne komórki, jednolite zespoły (merystemy, miękisze, kolenchyma, sklerenchyma)
-Niejednorodne (złożone)- komórki wielu różnych typów jako całość (epiderma, łyko, drewno)
Zdolność komórek do podziałów:
- Twórcze- podział komórek przez całe życie
- Stałe- komórki niezdolne do podziałów
Pochodzenie
- Pierwotne -powstają z zarodka : skórka, merystemy stożków wzrostu, drewno pierwotne
- Wtórne- powstają w procesie odróżnicowania: miazga korkotwórcza, drewno wtórne, kambium

20. i 21. Tkanki twórcze (merystemy)

• merystemy pierwotne

• merystem wierzchołkowy (stożek wzrostu pędu i korzenia)

• merystem boczny - prokambialny

• merystem interkalarny - wstawowy (w węzłach)

• merystem archesporialny (archespor)

• merystemy wtórne:

• miazga (międzywiązkowa i śródwiązkowa)

• fellogen - tkanka korkotwórcza (miazga korkorodna)

• kalus - tkanka twórcza regeneracyjna

22. Miękisz jest tkanką występującą we wszystkich częściach ciała rośliny i wchodzi w skład wszystkich tkanek złożonych. Tkanki miękiszowe pełnią w roślinie zasadnicze czynności fizjologiczne przemiany materii, uczestniczą w fotosyntezie, oddychaniu, osmozie, transpiracji, gromadzą także substancje zapasowe i wodę. Mimo że miękisz zbudowany jest z cienkościennych komórek, w stanie turgoru pełni jednak w roślinach istotną funkcję mechaniczną. Istnieje kilka kryteriów podziału tkanek miękiszowych. Ze względu na strukturę tkanki wyróżnia się:

• miękisz asymilacyjny (chlorenchyma) - występuje w liściach i łodygach, zawiera chloroplasty (ciałka zieleni, zawierające zielony barwnik chlorofil), w nim zachodzi fotosynteza,

• miękisz palisadowy - odmiana chlorenchymy u roślin okrytonasiennych dwuliściennych,

• miękisz gąbczasty - odmiana chlorenchymy u roślin okrytonasiennych dwuliściennych i jednoliściennych,

• miękisz wieloramienny - odmiana chlorenchymy u roślin nagonasiennych,

• miękisz powietrzny (aerenchyma) - tworzy przestrzenie wypełnione powietrzem, co zmniejsza ciężar rośliny (występuje np. u roślin wodnych).

Ze względu na kryterium pochodzenia wyróżnia się miękisz pierwotny, powstający z merystemu pierwotnego oraz miękisz wtórny, powstający z merystemu wtórnego.

Ze względu na pełnione funkcje wśród tkanek miękiszowych wyróżnia się:

• miękisz spichrzowy - pełni funkcję magazynującą, gromadzi materiały zapasowe (skrobia, tłuszcze, białka); występuje w organach spichrzowych roślin, np. w owocach, nasionach i korzeniach,

• miękisz wodny (miękisz wodonośny) - magazynuje wodę, występuje szczególnie u sukulentów,

• bielmo (endosperm) - przechowuje substancje zapasowe (np. skrobię lub tłuszcze) w nasionach roślin okrytonasiennych,

• miękisz zasadniczy - wypełnia przestrzenie między innymi tkankami w roślinie.

Poza tym w zależności od specjalizacji mówić można o miękiszu wydzielniczym, taninowym, wyścielającym itp.

W końcu biorąc pod uwagę to, jakich tkanek złożonych miękisz jest częścią wyróżnia się:

• miękisz rdzeniowy (miękisz drzewny i miękisz łykowy).

23. Układ okrywający tworzy zewnętrzną osłonę ciała rośliny, w pierwotnym ciele rośliny jest reprezentowany przez skórkę, a w partiach z wtórnym przyrostem przez korkowicę. Tkanki: skórka łodygi oraz korek łodygi i korzenia.

24. Aparat szparkowy-Szparki mają decydujące znaczenie dla funkcjonowania układu wentylacyjnego roślin pozwalającego na dostarczanie niezbędnego dla procesu fotosyntezy dwutlenku węgla. Dzięki nim rośliny mogą skutecznie pobierać ten gaz chroniąc się równocześnie przed szkodliwymi stratami wody w wyniku transpiracji. Rodzaje aparatów szparkowych:
* haplocheiliczny - komórki przyszparkowe perygeniczne
* syndetocheiliczny - komórki przyszparkowe mezogeniczne
* anomocytyczny - bez komórek przyszparkowych
* anizocytyczny - trzy komórki przyszparkowe
* paracytyczny - jedna lub kilka komórek przyszparkowych
* diacytyczny - dwie komórki przyszparkowe
* Rhoeo - cztery lub więcej komórek przyszparkowych
* Commelina - -||-
* Gramineae - dwie komórki przyszparkowe
* Allium - bez komórek przyszparkowych

25. tkanka mechaniczna - tkanka roślinna stanowiąca szkielet rośliny, który chroni jej wnętrze przed uszkodzeniami mechanicznymi. Umożliwia wzrost roślin w górę oraz warunkuje elastyczność i sztywność. Jest ona umiejscowiona w łodydze tuż pod skórką. Tkanka wzmacniająca jest przystosowana do obciążeń mechanicznych występujących w środowisku lądowym. Jej komórki mają zgrubiałe ściany, a ich odpowiednie rozmieszczenie w roślinie gwarantuje wytrzymałość na czynniki dynamiczne (np. wiatr), a także statyczne (np. masa liści czy owoców.) . Tkankę wzmacniającą dzielimy na twardzicę (sklerenchymę) i zwarcicę (kolenchymę).

Kolenchyma zbudowana jest z komórek żywych, które mogą, ale nie muszą, posiadać chloroplastów. Ściana komórkowa posiada wzmocnienia celulozowo - pektynowe usytuowane w zależności od rodzaju kolenchymy. Kolenchyma kątowa posiada zgrubienia w rogach komórek, płatowa zaś pomiędzy jedną, a drugą warstwą komórek (tylko w miejscu, w którym się stykają, nie na około).

Sklerenchyma zbudowana jest z komórek martwych, po których pozostały same, bardzo grube ściany komórkowe, inkrustowane ligniną (cukrem) - zdrewniałe. Włókna sklerenchymatyczne mają postać wydłużoną, natomiast komórki kamienne, inaczej zwane sklereidami, mogą być okrągławe (takie graniaste komórki kamienne występują na przykład w owocu gruszy przy gnieździe nasiennym).

26. Floem (łyko)
- podstawową funkcją jest rozprowadzanie po roślinie organicznych substancji pokarmowych, głównie cukrów syntetyzowanych w liściach
- rodzaje komórek floem (tkanka niejednorodna):
a) rurki sitowe
» komórki żywe, wydłużone, ściany celulozowe, przez jamki przechodzą pasma plazmodesm, wakuole nie posiadają tonoplastu, sok komórkowy szybko zanika
b) komórki towarzyszące (przyrurkowe)
» żywe, jądrzaste komórki, współuczestniczące w przewodzeniu substancji (komórki sitowia i towarzyszące powstają przez podział tej samej komórki macierzystej)
c) miękisz floemu
» współuczestniczący w przewodzeniu, spełnia też funkcje spichrzowe
d) włókna łykowe
» występuje tylko u dwuliściennych
» komórki martwe o funkcjach wzmacniających i ochronnych dla żywych komórek floemu

27. Ksylem (drewno)
- funkcje:
» rozprowadzanie roślinie H2O i soli mineralnych pobranych przez korzenie; wiosną też substancji odżywczych z tkanek spichrzowych korzeni i łodyg
» tkanka wzmacniająca i spichrzowa
- rodzaje komórek ksylemu (tkanka niejednorodna)
a) cewki (tracheidy)
» martwe, wydłużone, ściany zdrewniałe, na biegunach komórek ułożone ukośnie, perforowane (jamki)
b) naczynia (tracheje)
» występują tylko u okrytonasiennych
» długie rury utworzone z martwych komórek, między którymi zanikły ściany poprzeczne (szybki transport H2O), ściany boczne silnie zgrubiałe
c) włókna drzewne
» rozmieszczone pomiędzy innymi komórkami tkanki
» powstają z przekształcenia cewek, jako element mechaniczny (wzmacniający tkankę)
d) miękisz drzewny
» komórki żywe, funkcje spichrzowe i łączące drewno z innymi tkankami

28. Apoplastyczna (między cytoplazmami komórek). Symplastyczna (w przestworach ścian komórkowych). Wiązki przewodzące - pasmo pierwotnej tkanki przewodzącej u roślin naczyniowych, składające się z części sitowej zwanej łykiem i części naczyniowej zwanej drewnem. Ich system rozciąga się od korzeni do łodyg i liści. U roślin wykazujących przyrost wtórny na grubość drewno i łyko są oddzielone cienką warstwą miazgi twórczej, która daje początek nowej tkance przewodzącej.

29. Rodzaje wiązek: kolateralna otwarta, kolateralna zamknięta, bikolateralna otwarta, koncentryczna - hadrocentryczna, koncentryczna - leptocentryczna, radialna.

30. Tkanka wydzielnicza (gruczołowa)
- podstawową funkcją jest tworzenie i gromadzenie różnych swoistych wydzielin, często o charakterze substancji ochronnych, wabiących lub trawiących
- cechy komórek: żywe, cytoplazma zagęszczona, duże jądra, znaczna ilość aparatów Golgiego, występują pojedynczo lub w zespołach,
Oddają produkty syntezy do:
» na zewnątrz po samoczynnym rozerwaniu kutykuli
» przestworów międzykomórkowych
Rodzaje komórek wydzielniczych (tkanka niejednorodna):
a) utwory powierzchniowe
- włoski gruczołowe
» żywiczne, olejkowe (szałwia, majeranek)
» solne (pokrzywa)
» trawienne (rosiczka, muchołówka)
» miodniki nektarowe (najczęściej kwiatowe)
- gruczoły wodne (aktywne wydzielanie wody-gutacja liści nasturcji, gatunków z rodziny obrazkowate)
b) utwory wewnętrzne (tworzą kanały i rury)
- żywiczne (drzewa iglaste)
- olejkowe (marchew, dziurawiec)
- mleczne (mniszek, glistnik, mak, drzewo figowe, kauczukowe)

31. W budowie morfologicznej korzenia (przekrój podłużny) wyróżniamy: stożek wzrostu korzenia okryty czapeczką, strefę wydłużania (elongacyjną), strefę różnicowania się komórek (włośnikową) oraz korzeni bocznych. Czapeczkę tworzą komórki miękiszowe, które osłaniają leżące powyżej tkanki twórcze. Starsze, szczytowe komórki czapeczki stopniowo złuszczają się. Strefa podziałowa zbudowana jest z komórek tkanki twórczej stale dzielących się (dobowo powstaje ich ok. 100 tysięcy); nad nią znajduje się strefa elongacyjna, zawierająca komórki rosnące na długość. Ostatnia strefa różnicowania się komórek, tworzy zróżnicowane morfologicznie i funkcjonalnie tkanki stałe. Strefa ta odpowiada  jednocześnie strefie włośnikowej. Włośniki pobierają wodę i sole mineralne. Bezpośrednio nad tą strefą rozciąga się obszar, z którego wyrastają korzenie boczne.

32. MORF KORZENIA- gorna komorka to supresor i hypofiza kt daje czapeczke. Korzen powstaje z 3 pietra w-wy globularnej. Prawidlowy roz korzenia uzalezniony jest od tk merystemat znajd sie nad czapeczka. Czapeczka wydziela sluz, ma zywotnosc 1 tydziej, pozniej zostaja dobudowane nowe kom parenchymatyczne.
W merystemie znajd sie kom uspione (spoczynkowe). Gdy dochodzi do sygnalow hormonalnych i inicjacji korzenia, wszystkie kom zaczynaja sie dzielic. Komorki centrum spoczynkowego u niektorych nie traca zdolnosci do podzialow ale robia to wolno. O polnocy i w poludnie jest najszybsze tepo podzialow. W merystemie znajd sie tez kom inicjalne o roznej budowie: u paprotnikow wyst tylko 1 komorka z kt powst korzen i czapeczka, u nagozal wyst 2 rzedy kom dajacych pleron i peryblem. Z peryblemu powstaje dermatogen (skorka). U okrytozalazkowych dwulisciennych wyst 4 w-wy, z w-wy zew powst czapeczka i dermatogen, z w-wy srodkowej peryblem (kora pierwotna), z nastepnej w-wy pleron dajacy walec osiowy. U jednolisciennych wyst 3 w-wy kom inicjalnych: w-wa zew daje czapeczke, srodkowa dermatogen i peryblem, wew pleron. Czasem powstaje 4 tkanka, histogen dajaca czapeczke..
Strefy tworzenia i rozwojowe w korzeniu:
1)podzialow komorkowych- kom inicjalne i centrum spoczynkowe;
2)wydluzeniowa komorek- silnie zwakuolizowane ciagi komorek, z wakuola centralna zajmujaca do 90% kom, kom kt sie wydluzyly wchodza w 3 strefe
3)Strefa dojrzewania korzenia- pojawiaja sie korzenie wlosnikowe, powstaja tkanki, w endodermie pojawiaja sie pasemka caspary'ego, uniemozl przeplyw wody z kory pierw do wnetrza korzenia, u dwulisc czesto powst kambium wtorne- decyduje o przyroscie korzenia na dlugosc.

HISTOGEN - część wierzchołka mająca wspólne komórki inicjalne (piętro), tworząca określone części organu Histogeny:

• plerom

• peryblem

• dermatogen (protoderma)

• kaliptrogen

• dermatokaliptrogen

33. Budowa pierwotna korzenia:
Wierzchołkowy odcinek korzenia:
a)stożek wzrostu (strefa wzrostu, wierzchołek wzrostu znajdują się tu 3 komórki inicjalne: DERMATOGEN, PERYBLEM i PLEROM. Dermatogen w wyniku podziałów daje skórkę, peryblem korę pierwotną a pleron walec osiowy. Strefa merystematyczna przykryta jest czapeczką, która chroni go przed uszkodzeniami. W miarę przyrostu na długość komórki czapeczki złuszczają się. W strefie tej następują intensywne podziały komórkowe.
b)strefa elongacyjna: komórki w tej strefie nie dzielą się ale pobierają dużo wody i rosną intensywnie na długość
c)strefa dojrzewania (włośnikowa tutaj róznicują się tkanki korzenia. W strefie tej korzeń wytwarza wypustki komórkowe czyli wlośniki, które zwiekszają powierzchnię przez którą korzen pobiera wodę.

34. Budowa wtórna korzenia powstaje w wyniku przyrostu korzenia na grubość. Zachodzi on u dwuliściennych i nagonasiennych. Jest wynikiem działania 2 tkanek: kambium i felogenu. Kambium zakłada się w walcu osiowym w postaci falistej a potem tworzy pierścień. W wyniku działalności kambium powstaje łyko i drewno wtórne. Mają one kształt pierścieni. Jednocześnie felogen wytwarza kolejne warstwy perydermy czyli wtórnej tkanki okrywającej korzenia. Kora pierwotna i skórka pękają i łuszczą się.

Budowa wtórna korzenia: od zewnątrz:
*peryderma
*łyko pierwotne
*lyko wtórne
*drewno wtórne
* drewno pierwotne (ma kształt gwiaździsty)

35. W pierwotnej budowie anatomicznej korzenia można wyróżnić trzy warstwy: zewnętrzną skórkę, pod nią korę pierwotną i środkowy walec osiowy. U niektórych roślin korzeń ma możliwość przyrostu wtórnego na grubość, odkładając drewno, łyko i korek. Korzenie mogą pełnić funkcję organów spichrzowych (marchew, burak, itp.).

36. Mikoryza - występujące powszechnie zjawisko, polegające na współżyciu korzeni lub innych organów grzybami (dotyczy około 85% gatunków roślin wyższych z całego świata). Tego typu symbioza daje obu gatunkom wzajemne korzyści, polegające na obustronnej wymianie substancji odżywczych - rośliny mają lepszy dostęp do wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych, ale także do substancji regulujących ich wzrost i rozwój, które produkuje grzyb, ten zaś korzysta z produktu fotosyntezy roślin - glukozy.

Bakterie Symbiotyczne
a) współżycie bakterii brodawkowych = korzeniowych, z rodzaju Rhizobium, z korzeniami roślin motylkowych; Bakterie te mają zdolność wiązania wolnego azotu (N₂), dzięki czemu zaopatrują rośliny w azot
b) współżycie organizmów zwierzęcych z bakteriami. Bakterie zasiedlają przewód pokarmowy, pomagając w tworzeniu głównie celulozy.

37. i 38? Budowa pędu.

Typowy pęd stanowi nadziemna część rośliny złożona z łodygi, będącej osią pędu, oraz osadzonych na niej organów bocznych - liści.
Liście osadzone są na łodydze w regularnych odstępach. Miejscach, z których wyrastają, są często węźlasto zgrubiale i nazywają się węzłami. Dzielą one łodygę na odcinki - międzywęźla. W fazie rozmnażania rośliny pęd wytwarza również kwiaty i owoce.
Łodygi i liście stanowią organy wegetatywne pędu, których zadanie polega na utrzymaniu przy życiu, odżywianiu i rozwoju pojedynczego osobnika roślinnego. Kwiaty natomiast są organami generatywnymi, służącymi do rozmnażania płciowego, którego wynikiem jest wytworzenie owoców i nasion.

39. MORF PEDU- ped powstaje w postembrionalnej fazie wzrostu. Merystem wierzcholkowy wyroznicowal sie w fazie embrionalnej pomiedzy stadium globularnym a sercowatym i on decyduje o wykszt dalszej czesci rosliny.

40. Przekształcenia pędu.
Rozłogi - są to odgałęzienia dolnej części nadziemnego pędu, płożące się, czyli rosnące poziomo tuż przy ziemi lub pod ziemią i służące do rozmnażania wegetatywnego. Za pomocą rozłogów rozmnażają się wegetatywnie np. poziomki i truskawki.
Kłącza - są to typowo podziemne organy przypominające pozornie korzenie. Z pąków wierzchołkowych lub bocznych wyrastają w odpowiednich warunkach pędy nadziemne.
Kłącza mogą zawierać znaczne ilości materiałów zapasowych i stanowią organy spichrzowe i przetrwalnikowe rośliny. Rośliny mające kłącza są więc roślinami trwałymi, wieloletnimi.
Kłącza stanowią też organy rozmnażania wegetatywnego: każdy fragment, zawierający jeden lub więcej węzłów z pąkiem w pachwinie łuskowatego liścia, jest zdolny do wytworzenia nowej rośliny. Kłącza wytwarza wiele roślin, m. in. szparag, rabarbar, kosaciec, konwalia i większość paproci.
Bulwy pędowe - typowe bulwy pędowe są podobnie jak kłącza podziemnymi łodygami, ale w odróżnieniu od kłączy wzrost ich jest ograniczony, zwykle też nie wytwarzają one korzeni przybyszowych, a ich trwałość jest ograniczona do jednego sezonu wegetacyjnego.
Są to pędy, których łodyga uległa silnemu zgrubieniu i skróceniu, a liście prawie całkowitemu uwstecznieniu. Powszechnie znanym przykładem bulw pędowych są bulwy ziemniaczane.

Cebule - typowa cebula jest organem podziemnym, którego główną część stanowią przekształcone liście. Łodyga jest silnie skrócona i tworzy tzw. piętkę, na której osadzone są bardzo gęsto duże, mięsiste, białe lub żółtawe liście. W liściach tych magazynowane są materiały zapasowe, przede wszystkim cukry. Z piętki wyrastają korzenie przybyszowe, a na szczycie tej skróconej łodygi znajduje się pąk wierzchołkowy, który na wiosnę wyrasta w pęd nadziemny. W pachwinach mięsistych liści znajdują się pąki boczne, z których mogą rozwinąć się nowe cebule.
Gałęziaki - u roślin środowisk suchych następuje często silna redukcja liści, a ich funkcje asymilacyjne przejmują zielone łodygi, przy czym mogą one ulegać spłaszczeniu i upodobnieniu do liści.
Liściaki - u niektórych roślin środowisk suchych uwstecznienie liścia obejmuje tylko blaszkę liściową, a funkcje asymilacyjne spełnia ogonek, który przy tym często ulega spłaszczeniu i upodabnia się do blaszki. Takie przekształcone blaszkopodobne ogonki liściowe nazywają się liściakami. Ze względu na sztywniejszą budowę liściaki są lepiej przystosowane do warunków panujących w siedliskach suchych niż typowe liście.
Ciernie - są to utwory sztywne, szydlaste, zaostrzone i silnie zdrewniałe. Mogą być proste lub rozgałęzione. W odróżnieniu od kolców ciernie występują tylko w węzłach liściowych (z wyjątkiem rzadko spotykanych cierni pochodzenia korzeniowego) i zawierają wiązki przewodzące, łączące się z łodygowymi.
Wąsy - podobnie jak ciernie, mogą być pochodzenia pędowego lub liściowego. Są to organy czepne, nierozgałęzione lub rozgałęzione, cienkie, wrażliwe na dotyk i pod wpływem bodźca mechanicznego owijające się dokoła podpory. Wąsy pędowe są przekształconymi łodygami, na których mogą występować szczątkowe liście oraz kwiaty.
Liście pułapkowe - są to organy występujące u roślin mięsożernych, wyspecjalizowane do chwytania i trawienia drobnych zwierząt. U rosiczki liście o okrągłych blaszkach tworzą przyziemną rozetkę. Blaszki liściowe na górnej powierzchni pokryte są czerwonymi tzw. czułkami, składającymi się z trzonka i główki. W trzonku biegnie wiązka przewodząca, a w główce dwie zewnętrzne warstwy komórek mają charakter gruczołowy i wydzielają poprzez okrywającą główkę porowatą kutykulę lepką, błyszczącą ciecz o zapachu podobnym do miodu, zawierającą także enzymy trawiące białko. Zwabione barwą oraz zapachem czułków owady siadają na blaszce liściowej i przyklejają się do wydzieliny.
U innych roślin mięsożernych liście pułapkowe mogą być wykształcone jako urny lub dzbanki, których wewnętrzna powierzchnia (będąca górną powierzchnią przekształconej blaszki liściowej) pokryta jest gruczołami wydzielającymi ciecz, zawierającą enzymy trawienne.

41. Teoria stelarna - zwiększenie powierzchni zetknięcia walca osiowego z komórkami kory pierwotnej. Różne typy walca osiowego (typy stel), które różnią się układem wiązek przewodzących, wykształciły się w toku ewolucji pędu roślin naczyniowych. Koncepcja stelarna zakłada, że tkanki walca osiowego stanowią pewną autonomiczną całość, która przechodziła rewolucję wraz z rozwojem sporofitu roślin naczyniowych. W toku tej ewolucji z jednego typu wyjściowego (haplosteli) powstały istniejące dziś różne układy tkanek w systemie przewodzącym korzeni i łodyg u różnych roślin. np. eustela, ataktostela, aktynostela, plektostela.

42. Jednoliscienne- wiekszosc to rośliny zielone formy drzewiaste zdazaja sie rzadko. ich drobne wiazki przewodzace rozproszone po calej szrokosci lodygi sa zamkniete (Jeżeli całe prakambium różnicuje się w drewno i łyko)-a wiec nie wystepuje tu przyrost na grubosc

U jednoliściennych - wiązki przewodzące w łodydze nie tworzą pojedynczego cylindra, ale rozmieszczone są nieregularnie w miękiszu zasadniczym wypełniającym łodygę lub też skupione są w częściach zewnętrznych łodygi. Tkanki zasadnicze łodygi nie tworzą tu więc wyraźnej kory pierwotnej, rdzenia i promieni rdzeniowych. U traw w środkowej części łodygi tkanka miękiszowa w międzywęźlach wcześnie zanika i źdźbło, z wyjątkiem węzłów, staje się wewnątrz puste.
Łodyga zawiera: skórkę, część sitową wiązki, część naczyniową wiązki,miękisz (nie zawiera kambium)

43. dwuliscienne--maja łodygi zdrewniale lub zielone, o otwartych (czyli zdolnych do przyrostu na grubosc) wiazkach przewodzaycych. silnie rozgaleziona zawiera: skórkę, część sitową wiązki, część naczyniową wiązki,miękisz i miazgę czyli kambium.
U dwuliściennych - tkanki przewodzące tworzą rurę, wewnątrz, której znajduje się rdzeń zbudowany z miękiszu zasadniczego, w którym mogą występować, podobnie jak w korze pierwotnej, różne idioblasty (komórki z kryształami, sklereidy), rury mleczne itp. W rdzeniu rozwijają się zwykle znaczne przestwory międzykomórkowe. Niekiedy w trakcie wzrostu tkanka miękiszowa rdzenia ulega rozerwaniu i wtedy łodyga jest w środku pusta. Rdzeń otoczony jest cylindrem tkanek przewodzących, który albo jest ciągły albo podzielony na wiązki, pomiędzy którymi występuje tkanka miękiszowa łącząca miękisz rdzenia z miękiszem kory pierwotnej. Międzywiązkowe partie miękiszu noszą nazwę promieni rdzeniowych.

Układ łyka i drewna w łodydze jest zwykle naprzeciwległy, w przeciwieństwie do naprzemianległego układu w korzeniu. Łyko znajduje się w części zewnętrznej, graniczącej z korą pierwotną, a drewno w części wewnętrznej. Niekiedy po stronie wewnętrznej drewna znajduje się jeszcze druga warstwa łyka.

44. Budowa anatomiczna liścia.

Blaszka lisciowa - glowne funkcje lisci ( fotosynteza i transpiracja ) zwiazane sa z ciagla wymiana gazowa ( CO2, O2, H2O )ze srodowiskiem. Typowy lisc ma silnie rozwinieta powierzchnię kontaktu ze środowiskiem, a jego wewnętrzna budowa odznacza się dużą zmiennością w zależności od warunków, w jakich żyje roślina.
Liść właściwy w typowej postaci jest płaskim organem o budowie grzbietobrzusznej. Wyróżniamy w. nim doosiową stronę brzuszną, którą nazywamy też górną, gdyż przy poziomym ustawieniu liścia strona ta zwrócona jest ku górze, oraz odosiową stronę grzbietową, która przy poziomym ustawieniu blaszki liściowej zwrócona jest ku dołowi i nazywana jest też stroną dolną. Grzbietobrzuszne ukształtowanie typowych liści właściwych wyraża się także w ich budowie anatomicznej.
W budowie anatomicznej blaszki liściowej uczestniczą głównie trzy tkanki: skórka, miękisz asymilacyjny oraz tkanki przewodzące w postaci wiązek tworzących żyłki liściowe. Blaszka liściowa okryta jest skórką, przez którą odbywa się wymiana gazowa ze środowiskiem. Typowa skórka jest tkanką jednowarstwową, której komórki, poza szparkowymi, pozbawione są chloroplastów, a ich ściany są nierównomiernie wykształcone, w ten sposób, że zewnętrzne, graniczące z powietrzem są grubsze, skutynizowane i pokryte kutykulą, ewentualnie także woskiem, natomiast ściany wewnętrzne i promieniste tych cech nie mają.
Aparaty szparkowe w typowej skórce liści roślin lądowych rozmieszczone są nierównomiernie: skórka górnej strony blaszki liściowej zwykle pozbawiona jest szparek lub ma ich stosunkowo niewiele, natomiast dolna strona liścia bogata jest w szparki.
Przestrzeń pomiędzy górną i dolną skórką liścia wypełniona jest głównie miękiszem asymilacyjnym, który stanowi tzw. mezofil. W typowym liściu mezofil występuje w dwóch formach. Pod skórką górnej strony liścia znajduje się jedna lub kilka warstw miękiszu palisadowego, złożonego z komórek wydłużonych i ustawionych prostopadle do powierzchni liścia, bardzo bogatych w chloroplasty i ze stosunkowo niewielkimi przestworami międzykomórkowymi. Po stronie dolnej natomiast znajduje się miękisz gąbczasty złożony z komórek równowymiarowych lub nieregularnego kształtu uboższych w chloroplasty, a za to bogaty w system przestworów międzykomórkowych. Szczególnie duże przestwory znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie szparek, tworząc obszerne komory powietrzne.
W liściach roślin wodnych mezofil występuje zwykle tylko w formie miękiszu gąbczastego z bogato rozwiniętym systemem przestworów międzykomórkowych. Często przestwory są tak duże, że część lub całość mezofilu funkcjonuje jako tkanka powietrzna — aerenchyma.
Żyłki liściowe pełnią funkcję przewodzenia wody wraz z solami mineralnymi oraz organicznych substancji pokarmowych i stanowią mechaniczną podporę — szkielet liścia.
Oprócz żyłki głównej i żyłek bocznych widocznych gołym okiem istnieje duża liczba drobnych ich odgałęzień widocznych tylko pod mikroskopem. W miarę rozgałęziania się systemu żyłek wiązki stają się coraz cieńsze, nie zawierają już tkanki mechanicznej, ilość łyka ulega zmniejszeniu, a w części drzewnej występują tylko cewki.
Ogonek liściowy - budowa anatomiczna ogonka podobna jest do budowy pierwotnej łodygi, z tą jednak różnicą, że układ tkanek ma najczęściej grzbietobrzuszną, a nie promienistą symetrię. Ogonek składa się ze skórki, pewnej ilości tkanki miękiszowej i mechanicznej oraz jednej lub kilku wiązek przewodzących.

45. Rośliny żyją w bardzo różnych środowiskach; rosną w wodzie (hydrofity), na lądzie, zasiedlają obszary skrajnie suche (kserofity) oraz wilgotne (higrofity). Wśród roślin wodnych można wyróżnić rośliny całkowicie zanurzone, rośliny o liściach pływających po powierzchni oraz rośliny częściowo zanurzone. Blaszki liściowe są bardzo cienkie i nie pokryte kutikulą. W liściach pływających po powierzchni wody aparaty szparkowe występują tylko w skórce górnej, natomiast w liściach całkowicie zanurzonych aparaty szparkowe nie występują w ogóle. W liściach i łodygach roślin wodnych znajduję się tkanka powietrzna, która zawiera duże przestwory międzykomórkowe wypełnione powietrzem. Dzięki nim organy nie opadają na dno, ale unoszą się w toni wodnej. Do roślin wodnych należą m.in. salwinia pływająca, rzęsa wodna i moczarka kanadyjska.

Rośliny środowisk wilgotnych ze względu na dużą dostępność wody mają system korzeniowy oraz tkanki przewodzące słabo wykształcone. Rośliny te posiadają cienkie i okryte cienkościenną epidermą blaszki liściowe, ich aparaty szparkowe znajdujące się po obu stronach liści są ciągle otwarte. Higrofity są mało odporne na brak lub niedostatek wody dlatego w czasie suszy po prostu giną. Do roślin środowisk wilgotnych należą: niecierpek pospolity, szczawik zajęczy oraz zawilec gajowy.

Wśród roślin środowisk skrajnie suchych wyróżnia się sklerofity i sukulenty. Sklerofity to rośliny o grubych, skórzastych liściach, dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym oraz dobrze wykształconych tkankach przewodzących. Liście tych roślin pokryte są grubą kutikulą a często także gęstym kutnerem, co znacznie ogranicza transpirację.

Organy roślin a średniej wilgotności (mezofitów) wykształcone są w sposób pośredni między organami roślin środowisk wilgotnych a organami roślin środowisk skrajnie suchych. Do mezofitów należy większość roślin strefy umiarkowanej np. krzewy i drzewa zrzucające liście na zimę.

46. Budowa anatomiczna liścia traw
Mezofil może również występować w formie jednorodnego miękiszu asymilacyjnego złożonego z równowymiarowych komórek tworzących zwartą tkankę, jedynie z drobnymi przestworami międzykomórkowymi.

47. Kwiat - organ roślin nasiennych, w którym wykształcają się wyspecjalizowane elementy służące do rozmnażania. Stanowi fragment pędu o ograniczonym wzroście ze skupieniem liści płodnych i płonnych, służących odpowiednio, bezpośrednio i pośrednio do rozmnażania płciowego (generatywnego). MORF KWIATU- na przeksztalcenie pedu w kwiat maja wplyw czynniki:
1.Egzogenne- zewnetrzne, np swiatlo lub jego bra, fotoperiodyzm;
2.Indukcyjne- zaindukowanie komorek do kwitnienia zaczyna sie na etapie liscia. Czynnik o podlozu genet musi byc przetransportowany do wierzcholka, gdzie zamienia sie w bodziec uruchamiajacy kaskade krocesow tworzenia kwiatow.
3.Genetyczne- geny znajduja sie po kontrola hormonow;
4)Endogenne- hormonalne- gibereliny, auksyny, etylen. Syntetyzowane sa w lisciach i korzeniach i z tamtad transportowane. Aby roslina osiagnela okreslona wielkosc potrzebna sa asymilanty, dopiero wtedy wysylany jest sygnal o zaindukowaniu kwitnienia.

Przebieg kwitnienia:
1.Wytworzenie induktorow kwitnienia- wegetatywny wierzcholek wzrostu;
2.Ewokacje polegajace na zwiekszeniu ilosci RNA, przebiegu 1 fali mitoz=> zwieksz il DNA i bialek histonowych=> zmiany metaboliczne i hormonalne=> zmiany ultrastrukturalne merystemow=> druga fala mitoz=> zmiany hostologiczno-cytologiczne dystalnej strefy merystemu=> zmiany proksymalnej cz merystemu=> generatywny wierz cholek wzrostu=> ekspresja genow kwiatowych=> zmiany hormonalne=> inicjacja zawiazkow kwiatowych=> morfogeneza kwiatu. O generatywnego wierzcholka nastepuje dyferencjacja kwitnienia
3)Morfogeneza- zroznicowanie elementow kwiatu.

48. Budowa kwiatu (okwiat, słupek, pręciki).

Kwiat roślin dwuliściennych zbudowany jest z 2 części: tzw. okwiatu nie biorącego bezpośredniego udziału w procesie rozmnażania, i uczestniczących bezpośrednio w tym procesie - pręcikowia i słupkowia.
Okwiat - tworzą kielich i korona. Spełnia on funkcje ochronne dla pręcikowia i słupkowia, a także stanowi przywabnię dla zwierząt.
Kielich - składa się z działek zwykle zielonych, podobnych do liścia; stanowi najbardziej zewnętrzny okółek kwiatu.
Korona - składa się z płatków, zwykle barwnych i większych niż działki kielicha.
Pręcikowie - składa się z pręcików (mikrosporofili) zbudowanych z nitki pręcika i z główki; w główce pręcika znajdują się 4 woreczki pyłkowe, a w nich tkanka, z której po mejozie powstaną ziarna pyłku.
Słupkowie - to najbardziej wewnętrzny okółek kwiatu, złożony ze słupków bądź słupka, przy czym słupek jest przekształconym owocolistkiem, którego brzegi zrosły się zamykając wewnątrz zalążek — stąd nazwa okrytozalążkowc lub okrytonasienne; część słupka, w której znajduje się zalążek, nazywamy zalążnią, natomiast ku górze słupek zwęża się w szyjkę zakończoną znamieniem służącym do przyjmowania ziaren pyłku.
Wyróżnia się kwiaty obupłciowe, tj. zawierające jednocześnie słupki i pręciki, oraz kwiaty rozdzielnopłciowe zawierające osobno słupkowie i osobno pręcikowie. Rośliny, których jedne osobniki zawierają tylko kwiaty żeńskie, inne zaś tylko kwiaty męskie, nazwano roślinami dwupiennymi, np. konopie, wierzba, cis, chmiel. Jeżeli na jednej roślinie (osobniku) spotykamy równocześnie kwiaty żeńskie i męskie, to nazywamy ją jednopienną, np. dynia, kukurydza, sosna, leszczyna.

49. Kwiaty dzielą się na obupłciowe (hermafrodytyczne), w których występują jednocześnie pręciki i owocolistki oraz jednopłciowe (rozdzielnopłciowe), w których wykształciły się tylko pręciki lub tylko owocolistki. Kwiaty jednopłciowe są zatem kwiatami męskimi lub żeńskimi. Dla roślin nagonasiennych charakterystyczne są kwiaty jednopłciowe, zaś u okrytonasiennych najczęściej spotykany typem kwiatów są kwiaty obupłciowe. W przypadku roślin o kwiatach jednopłciowych na jednej roślinie mogą wykształcić się kwiaty wyłącznie jednego typu żeńskie lub męskie, są to rośliny dwupienne (np. cis, wierzba) lub też kwiaty obu płci, rośliny jednopienne (np. sosna, leszczyna, kukurydza). Dosyć często spotyka się formy mieszane. Występują także formy nijakie (bez pręcików i słupków), które służą za powabnie (kwiaty brzeżne u chabra bławatka).

Typy kwiatostanów: 1.Kwiatostany groniaste. Mają wyraźną oś główną i rozgałęziają się jednoosiowo (monopodialnie). Są to kwiatostany otwarte - nie ma u nich kwiatów szczytowych. W kwiatostanach groniastych wyróżnia się:

• proste (osie I rzędu nie rozgałęziają się):

• grono - na osi głównej zakończonej kwiatem osadzone są kwiaty szypułkowe, które stanowią osie I rzędu. Przykładem grona jest kwiatostan konwalii lub rzepaku.

• baldachogrono - szypułki kwiatowe o niejednakowej długości wyrastają z osi głównej na różnych wysokościach i dorastają do jednego poziomu (grusza, jarzębina, jabłoń) .

• kłos - w przeciwieństwie do grona, pojedyncze kwiaty są bezszypułkowe, osadzone siedząco bezpośrednio na osi (babka, rdest).

• kotka - (bazia) o zwisającej, wiotkiej osi (wierzba, leszczyna).

• kolba - o silnie zgrubiałej osi (kwiat żeński kukurydzy).

• o silnie skróconej osi głównej:

• baldach - osie boczne I rzędu wyrastają z osi głównej na tej samej wysokości dorastając na prawie taką samą długość. Każda z nich zakończona jest pojedynczym kwiatem (czosnek, bluszcz).

• baldach złożony - osie boczne zakończone są małymi baldachami tzw. baldaszkami (koper).

• o skróconej, rozszerzonej i często spłaszczonej osi głównej

• główka - posiada oś silnie zgrubiałą, często wypukłą. Kwiaty na niej osadzone są siedzące lub też krótkoszypułkowe (koniczyna).

• koszyczek - oś jest rozszerzona i spłaszczona. Na niej znajdują się gęsto rozłożone kwiaty bezszypułkowe. (stokrotka, słonecznik).

50. mikrosporogeneza, proces rozwojowy prowadzący do powstania zarodników męskich mikrospor z komórek tkanki sporogennej w mikrosporangiach (zarodnia) roślin nagozalążkowych i w woreczku pyłkowym okrytozalążkowych.

Rozwój ziarna pyłku: Ziarno pyłku pierwotnie jest odpowiednikiem mikrospory u paprotników. Jednak w jego wnętrzu rozwija się gametofit męski (przedrośle męskie) zbudowane z kilku komórek.U nagonasiennych w pierwotnym ziarnie pyłku dochodzi do odcięcia jednej, a potem dwóch komórek przedroślowych. Potem zachodzi podział na komórkę wegetatywną (łagiewkową) i komórkę generatywną. Po zapyleniu komórka łagiewkowa przekształca się w łagiewkę pyłkową, a komórka generatywna dzieli się na komórkę ścienną i generatywną właściwą. W końcowym etapie komórka generatywna dzieli się na dwie komórki plemnikowe. Komórka generatywna właściwa jest odpowiednikiem plemni przedrośla paproci. U okrytonasiennych rozwój gametofitu męskiego w ziarnie pyłku jest jeszcze bardziej uproszczony. Komórka generatywna dzieli się na dwie komórki plemnikowe, które przez łagiewkę docierają do woreczka zalążkowego.Wykształcenie pyłku wraz wytworzeniem zalążków umożliwiło roślinom nasiennym uniezależnienie procesu zapłodnienia od obecności wody.

51. U nagonasiennych zalążek powstaje na wzgórku merystematycznym w kącie łuski nasiennej lub na brzegu megasporofilu (u sagowców). U okrytonasiennych powstaje na wewnętrznej stronie owocolistków tworzących słupek czyli w zalążni. Liczba zalążków w zalążni może być różna i jest charakterystyczna dla danego gatunku rośliny.

Zalążek - żeński organ rozmnażania charakterystyczny dla roślin nasiennych, w którym rozwija się gametofit żeński w postaci woreczka zalążkowego. Powstaje ze szczególnej tkanki twórczej tworzącej łożysko. Do łożyska przymocowuje się za pomocą sznureczka, przez który wnikają do niego wiązki przewodzące. W zwykle owalnym zalążku rozróżnia się: osłonkę, ośrodek i woreczek zalążkowy. Z zalążka po zapyleniu i zapłodnieniu powstaje nasiono.

52. Zalążek składa się z jednej kilkuwarstwowej osłonki oraz znajdującego się wewnątrz ośrodka (nucelusa), dwóch osłonek z okienkiem, podstawy zwanej osadką, oraz sznureczka, którym zalążek przyczepiony jest do ściany zalążni. Typy zalążków:

- ortotropowy - wyprostowany, w którym okienko i sznureczek znajdują się naprzeciw siebie na 2 biegunach zalążka

- anatropowy - odwrócony, sznureczek znajduje się koło okienka

- kampylotropowy - zgięty

53. Zapylenie, proces obejmujący przeniesienie pyłku z pręcika bezpośrednio do okienka zalążka (u roślin nagozalążkowych) lub na znamię słupka (u roślin okrytozalążkowych) oraz rozwój pyłku.
Zapylenie pyłkiem pochodzącym z innej rośliny nazywa się zapyleniem krzyżowym (obcopylność), zapylenie pyłkiem tej samej rośliny - samozapyleniem. Rośliny wytwarzają szereg cech utrudniających samozapylenie (które jest zjawiskiem niekorzystnym), a ułatwiających zapylenie krzyżowe, jak np.: różny czas dojrzewania pręcików i słupków (przedprątność i przedsłupność), różnosłupkowość oraz samopłonność.

54. Zapłodnienie u okrytozalążkowych - U roślin okrytozalążkowych ma ono szczególny charakter, ponieważ biorą w nim udział dwie gamety męskie oraz dwie komórki woreczka zalążkowego: komórka jajowa i komórka centralna; taki proces nazywamy podwójnym zapłodnieniem.
- Łagiewka pyłkowa wnika do jednej z synergid i w jej szczytowej części tworzy otwór, przez który plemniki wpływają do wnętrza woreczka.
- Jeden z plemników łączy się z komórką jajową aparatu jajowego i w wyniku syngamii tworzy się diploidalna zygota, z zygoty rozwija się zarodek sporofitu.
- Druga komórka plemnikowa łączy się z komórką centralną, czyli diploidalnym jądrem wtórnym, tworząc triploidalne jądro bielmowe (3n), z którego rozwinie się tkanka odżywcza dla zarodka - bielmo wtórne.

- Proces ten można przedstawić schematycznie:

I. Komórka plemnikowa(n) + komórka jajowa(n) = zygota(2n)

II. Komórka plemnikowa(n) + komórka centrana(2n) = komórka macierzysta bielma(3n)

- Zewnętrznym objawem dokonanego w zalążni zapłodnienia jest więdnięcie znamienia i szyjki słupka, pręcików oraz opadanie płatków korony.
- Po podwójnym zapłodnieniu w woreczku zalążkowym i zalążni zachodzi szereg zmian prowadzących w konsekwencji do wytworzenia nasion i owoców.- Nasiono (nasiona) wraz z owocnią tworzą owoc, organ, który jest charakterystyczny jedynie dla roślin okrytozalążkowych.

- Nasiono (nasiona) wraz z owocnią tworzą owoc, organ, który jest charakterystyczny jedynie dla roślin okrytozalążkowych.

55. Nasienie składa się z zarodka, który wytworzył się z zapłodnionej komórki jajowej, z bielma, które rozwinęło się z zapłodnionego jądra wtórnego woreczka zalążkowego oraz pełni rolę organu spichrzowego i z łupiny, która powstała z przekształconych osłonek zalążka. U nasion bezbielmowych rozwijają się dwa pierwsze liście zarodkowe zwane liścieniami, które pełnią rolę organów spichrzowych. Nasiona możemy podzielić na bielmowe, bezbielmowe i obielmowe.

Po zapłodnieniu zalążek przekształca się w nasienie. Proces ten zachodzi w następujący sposób: osłonki zalążka przekształcają się w łupinę nasienną, z zygoty rozwija się zarodek, zaś komórka macierzysta bielma dzieli się mitotycznie ( daje początek tkance odżywczej zwanej bielmem ). Zarodek i łupina nasienna są tworami diploidalnymi, podczas gdy bielmo ( powstałe z zapłodnionej komórki ) - triploidalne. Nasienie rośliny okrytozalążkowej składa się więc z diploidalnej łupiny, triploidalnego bielma i diploidalnego zarodka. Zarodek zawiera w sobie zawiązek korzenia, zawiązek pędu oraz liści zarodkowych - liścieni. Zarodki roślin jednoliściennych mają jeden liścień, a dwuliściennych - dwa liścienie. Ostatecznie wykształcone nasiona przechodzą w stan spoczynku.

56. Typy nasion: bielmowe, bezbielmowe, obielmowe

Wyrozniamy nasiona: tzw. bielmowe, u ktorych wnetrze woreczka zalazkowego wypelnia powstajace bielmo, oraz nasiona bezbielmowe. W nasionach bezbielmowych, podczas formowania sie zarodka, bielmo moze byc calkowicie zuzyte do budowy liscieni, wowczas nasienie jest go pozbawione.

57. Owoc składa się z owocni i nasion. Nasiona powstają z zalążków, a owocnie z zalążni słupka (w tzw. owocach właściwych), czasem w ich wykształceniu uczestniczą też inne części kwiatu, np. dno kwiatowe, okwiat, liście przykwiatowe lub oś kwiatostanu (powstają wtedy tzw. Owoc rzekomy, owoc szupinkowy, w którego wykształceniu, oprócz zalążni, uczestniczą inne składniki kwiatu, tworzące tzw. szupinkę. Przykładem owocu rzekomego jest jabłko, którego soczysta część powstaje z dna kwiatowego, a owocolistki tworzą łuski otaczające nasiona.
Owocnia (perykarp) składa się z trzech warstw: zewnętrzna jednowarstwowa skórka (egzokarp), często zabarwiona, pełni rolę powabni dla zwierząt (w owocach mięsistych), lub (w owocach suchych) zaopatrzona jest w urządzenia czepne (szczecinki, haczyki), lotne (skrzydlate wyrostki, włoski) albo śluzowacieje, co ułatwia przyczepianie się owoców do ciał zwierząt lub rozsiewanie ich przez wiatr. Warstwa środkowa (mezokarp) może być różnej grubości, mięsista lub sucha. Warstwa wewnętrzna (endokarp) jest na ogół jednowarstwowa, może być błoniasta i cienka (jak np. w strąkach grochu) lub gruba i zdrewniała, tworząca pestkę (np. u śliwy).

Owoce dzieli się na owoce pojedyncze, owoce zbiorowe i owocostany. Owoce pojedyncze, powstające z jednej zalążni, dzieli się z kolei na owoce suche (o suchej owocni) i mięsiste (o soczystej owocni). Owoce suche dzieli się na pękające (wysypujące nasiona), jak: mieszek, strąk, łuszczyna i łuszczynka, torebka oraz owoce niepękające (odpadające w stanie zamkniętym), jak orzech i orzeszek, ziarniak, niełupka, wreszcie owoce rozpadające się, jak: rozłupnia i strąk przewęzisty.
Owoce mięsiste są owocami niepękającymi, o soczystej owocni. Zasobnej w cukry, kwasy organiczne i witaminy, czasem zawierają też białko, skrobię i tłuszcz. Owoce te są zwykle jadalne, rozsiewane przez zwierzęta drogą endozoochorii. Owoce mięsiste dzielą się na: pestkowce o zewnętrznej części owocni mięsistej, a wewnętrznej zdrewniałej, tworzącej pestkę (śliwa, morela), jagody o całej owocni soczystej (np.: porzeczka, borówka, pomidor, ogórek), oraz owoce rzekome (owoc typu jabłka, pomarańczy).
Owoce złożone (zbiorowe) powstają z wielu zalążni jednego wielosłupkowego kwiatu, często z udziałem rozrastającego się dna kwiatowego, należą do nich owoce wielomieszkowe (np. u piwonii), owoce wielopestkowcowe (np. u maliny), owoce wieloorzeszkowe (np. u poziomki) oraz rozpadające się wieloniełupki (np. u ślazu).

58. Klasyfikacja owoców

I. Owoce pojedyncze - powstają z jednej zalążni; jeżeli w kwiecie jest wiele słupków, z każdego z nich może rozwinąć się pojedynczy owoc; dzielimy je na suche i mięsiste, w zależności od tego, czy ściana zalążni wysycha, czy staje się mięsista i soczysta.

A. Owoce suche - wyróżniamy wśród nich pękające i niepękające, zależnie od tego, czy dojrzała owocnia sama się otwiera i wysypuje nasiona, czy też pozostaje zamknięta:

1. pękające - wyróżniamy wśród nich następujące rodzaje owoców:
a) mieszek - jest to owoc powstający z zalążni jednoowocolistkowej, otwierającej się wzdłuż tzw. szwu brzusznego, który jest miejscem zrośnięcia się brzegów owocolistka (kaczeniec);
b) strąk - powstaje również z jednego owocolistka, ale otwiera się zarówno wzdłuż szwu brzusznego, jak i wzdłuż żyłki środkowej owocolistka; nasiona ułożone są wzdłuż szwu brzusznego (groch, fasola);
c) torebka - powstaje z zalążni zrośniętej z kilku owocolistków; może być jednokomorowa, jednokomorowa z przegrodami lub wielokomorowa; owocnia może pękać w różny sposób: wzdłuż - całkowicie lub częściowo (np. na szczycie ząbkami), okrężnie (torebka otwierająca się wieczkiem) lub przez powstanie otworów w ścianie owocni (mak, len);
d) łuszczyna - owoc powstający z dwóch owocolistków i pękający dwiema klapami, pomiędzy którymi znajduje się tzw. fałszywa przegroda, w niej umieszczone są nasiona (łuszczyny występują w rodzinie krzyżowych Cruciferae, np. u gorczycy, rzepaku, tasznika);
e) łuszczynka;

2. niepękające - należą do nich następujące owoce:
a) orzech - ma owocnię zdrewniałą, zawierającą jedno nasienie, z którym owocnia się nie zrasta (leszczyna, lipa); wyróżniamy orzechy jednonasienne i właściwe;
b) ziarniak - to owoc, w którym skórzasta owocnia zrasta się z łupiną nasienną pojedynczego nasienia (pszenica, kukurydza);
c) niełupka - ma owocnię skórzastą, niezrastającą się z pojedynczym nasieniem (słonecznik), na owocni niełupek często występują urządzenia ułatwiające rozsiewanie się nasion, np. pozostałości kielicha stanowią aparat lotny, ułatwiają rozsiewanie przez wiatr (mniszek, oset); odmianą niełupki jest skrzydlak, którego owocnia tworzy charakterystyczne skrzydełka (klon);
d) rozłupnia - to owoc wielonasienny rozpadający się przy dojrzewaniu na suche, niepękające owocki, zwane rozłupkami, odpowiadające poszczególnym owocolistkom i zawierające po jednym nasieniu (marchew, kminek).

B. Owoce mięsiste (soczyste) - to owoce zamknięte, niepękające, rozsiewane zwykle przez zwierzęta, które zjadają je ze względu na soczystą owocnię; owocnia ulega strawieniu, natomiast nasiona przechodzą przez przewód pokarmowy bez utraty zdolności do kiełkowania.
a) jagoda - cała owocnia jest soczysta (porzeczka, winorośl, pomidor, ogórek, dynia);
b) pestkowiec - tylko zewnętrzna część owocni jest mięsista, natomiast wewnętrzny endokarp jest twardy, silnie zdrewniały, zbudowany ze sklerenchymatycznej tkanki kamiennej - ta część owocni wraz z zawartym w niej nasieniem nosi nazwę pestki (śliwa, wiśnia, brzoskwinia).

II. Owoce zbiorowe - powstają z wielu zalążni jednego wielosłupkowego kwiatu; w tworzeniu owocu zbiorowego dużą rolę odgrywa dno kwiatowe, które rozrasta się oraz utrzymuje razem drobne owoce. Do nich należą także owoce rzekome (szupinkowe), np. gruszy, jabłoni.
a) owoc wielopestkowy (wielopestkowcowy) - z poszczególnych zalążni wielosłupkowego kwiatu powstają drobne pestkowce, które zrastają się ze sobą mięsistymi częściami owocni i osadzone są na jednej wspólnej osi powstałej z dna kwiatowego (malina);
b) owoc wieloorzeszkowy - liczne zalążnie kwiatu przekształcają się w drobne orzeszki, osadzone pojedynczo na silne rozwiniętym, mięsistym i soczystym wypukłym dnie kwiatowym; rozrośnięte dno kwiatowe stanowi spożywaną przez człowieka część owocu truskawki, określoną niekiedy jako owoc pozorny (truskawka);
c) szupinkowy jabłoni;
d) wieloniełupka;

59. Słupek- żeński organ płciowy w kwiecie okrytonasiennych. Zbudowany jest ze zrośniętych ze sobą lub wolnych owocolistków, które są zmodyfikowanymi liśćmi. Słupki zajmują zawsze centralne miejsce w kwiecie. Mogą występować pojedynczo lub po kilka tworząc w tym drugim przypadku słupkowie. Słupek zbudowany jest z jednego (słupek apokarpiczny) lub kilku (słupek synkarpiczny) owocolistków (makrosporofilów). Morfologicznie słupek składa się z części dolnej - zalążni, która na górze zwęża się w szyjkę słupka i zakończona jest znamieniem. Czasem (np. u tulipana) nie wyodrębnia się szyjka - mówimy wtedy o znamieniu siedzącym. W komorach zalążni słupka znajdują się zalążki wyrastające na łożyskach. Po zapyleniu i zapłodnieniu słupek przekształca się w owoc, w którym znajdują się nasiona.

60. ROZSIEWANIE, ze względu na biologię rozsiewania dzielimy rośliny na kilka typów: autochory aktywnie rozrzucające nasiona (np. niecierpek), barochory których nasiona opadają wskutek siły ciężkości, anemochory rozsiewające się przez wiatr (wiatrosiewność), hydrochory rozsiewane przez wodę (hydrochoria), zoochory korzystające z pośrednictwa zwierząt (zoochoria) oraz antropochory rozsiewające się za pośrednictwem człowieka (antropochoria).
WIATROSIEWNOŚĆ, anemochoria, rozsiewanie diaspor, tzn. nasion i zarodników, za pośrednictwem wiatru; rośliny anemochoryczne (wiatrosiewne) wytwarzają zwykle wielkie ilości diaspor, nieraz b. lekkich (np. rośliny zarodnikowe oraz storczyki) lub opatrzonych puszystymi włoskami (np. nasiona ostów, wierzb, topoli, powojnika, mniszka lekarskiego) albo skrzydełkami (np. nasiona lipy, grabów, wiązów, klonów, miesięcznicy).
HYDROCHORIA ,rozsiewanie nasion i zarodników za pośrednictwem wody; częste u roślin wodnych i błotnych (np. kosaciec, olsza, niektóre palmy) oraz u roślin siedlisk mniej wilgotnych, których nasiona lub zarodniki są rozsiewane przez deszcz (np. u mchów).
ZOOCHORIA, zjawisko rozsiewania owoców lub nasion przez zwierzęta; epizoochoria (egzozoochoria) owoce (np. łopianu, przytulii) przyczepiają się do sierści zwierząt; endozoochoria owoce (np. jemioły, poziomki) są zjadane, owocnia strawiona, zaś nasiona wydalane; dyssoochoria zwierzęta zbierają jadalne owoce (np. orzechy leszczyny) lub nasiona i część z nich gubią lub zakopują; myrmekochoria roznoszenie nasion przez mrówki.
ANTROPOCHORIA,rozsiewanie nasion za pośrednictwem człowieka; do antropochorów należą rośliny o b. różnych typach rozsiewania (np. poprzez wiatr), wtórnie rozprzestrzeniane przez człowieka; antropochorami są m.in. liczne gat. chwastów polnych i ogrodowych, rozprzestrzeniane przez środki transportu, z materiałem siewnym itp.

61. Autochoria- samosiewność, sposób rozsiewania oparty na wykorzystaniu tylko własnych sił rośliny. Autochoria umożliwia zwykle przenoszenie diaspor na niewielkie odległości i nierzadko bywa wspomagana innymi sposobami rozsiewania (obcosiewność); przejawia się np. w intensywnym wzroście pędów dźwigających diaspory, w eksplozywnym wyrzucaniu diaspor lub w możliwości ich poruszania się. Gromadzone tu rośliny wytwarzają specjalne mechanizmy służące do rozrzucania nasion.

62. Allochoria - z udziałem czynników zewnętrznych, dzieli się na:

- barochorię,

- zoochorię (na bardzo duże odległości, owoce i nasiona jako źródło pokarmu, rozrośnięte bielmo lub liścienie, ciała tłuszczowe ( elajosomy) dla mrówek, przyczepianie się do ciała-haczyki, kolce, wyrostki. U człowieka wewnątrz układu pokarmowego lub w ubraniu.),

-anemochorię

-hydrochorię (diaspory duże i ciężkie, mogą pływać, tkanka powietrzna w nasionach, włoski na okrywie, tzw. miotacze deszczowi- pod wpływem deszczu owoc się otwiera i wyrzuca nasiona.)

63. Apomiksja - typ rozmnażania, w którym osobniki potomne tworzone są z jednej komórki bez udziału procesów płciowych. W najszerszej definicji oznacza rozmnażanie przez nasiona, kiedy zarodek powstaje bez procesu zapłodnienia oraz rozmnażanie wegetatywne. Swoim zakresem obejmuje wtedy całość rozmnażania bezpłciowego i przeciwstawiana jest rozmnażaniu płciowemu. Częściej za apomiksję uważa się tylko rozmnażanie bezpłciowe prowadzące do wytworzenia nasion. Apomiksja umożliwia utrzymywanie się form o nieprawidłowym genotypie, które nie mogą rozmnażać się płciowo.

Rośliny rozmnażające się przez apomiksję określane są mianem apomiktów. Zalicza się do nich niektóre trawy, np. wiechlina łąkowa oraz liczne gatunki mniszków. Wyróżniamy apomiksję fakultatywną oraz obligatoryjną.

64. Celem systematyki pozostanie zawsze uporządkowanie setek tysięcy znanych form roślinnych według ich podobieństwa, idealnym zaś jej celem będzie kompletne odtworzenie rozwoju rodowego roślin.

65. 4 grupy: rośliny, grzyby, zwierzęta i pierwotniaki

66. Domena, królestwo, typ/gromada, gromada/klasa, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek.

67. Królestwo: Eukaryota; Podkrólestwo: Rośliny;

Plechowce - glony - wiciowce, zielenice, brunatnice, krasnorosty

Organowce -r.zarodnikowe - mszaki- wątrobowce, mchy

- paprotniki- paprocie, skrzypy, widłaki

-r.nasienne - nagonasienne

- okrytonasienne - dwu/jednoliścienne

68. Glony - Mianem tym tradycyjnie określa się kilka niespokrewnionych linii ewolucyjnych organizmów plechowych, tj. beztkankowych. Cechami łączącymi gromady składające się na tę grupę morfologiczno-ekologiczną jest w większości przypadków autotrofizm i funkcja pierwotnego producenta materii organicznej w zbiornikach wodnych, a także pierwotne uzależnienie od wody oraz pierwotna, beztkankowa budowa ciała.

Do glonów zalicza się organizmy jedno- lub wielokomórkowe, samożywne, czasem mikroskopijnej wielkości, a czasem występujące w postaci rozłożystych plech. U glonów nie występują organy takie jak korzenie, liście, łodygi czy kwiaty. Duże plechowate glony zakotwiczają się w podłożu chwytnikami (rizoidy). Glony są w większości organizmami samożywnymi, a podstawowym barwnikiem fotosyntetycznym jest u nich chlorofil a. Glony z grupy protistów zyskały zdolność fotosyntezy dzięki symbiozie z jednokomórkowymi glonami roślinnymi. Rozpoznaje się je po potrójnej lub poczwórnej błonie wokół chloroplastu, który w rzeczywistości jest znacznie uwstecznionym organizmem endosybmiotycznym żyjącym wewnątrz protisty. Glony roślinne zawierają chloroplasty okryte dwiema błonami śródplazmatycznymi, charakterystyczne również dla roślin wyższych, a ich materiałem zapasowym jest skrobia, która u glonów z grupy protistów występuje jedynie u tobołków. Chloroplasty roślinne powstały w podobny sposób, jednakże na drodze endosymbiozy z sinicą, a nie jak u protistów roślinnych w wyniku symbiozy wtórnej (z glonem roślinnym). Poznaje się je po tym, że otaczają je dwie błony śródplazmatyczne.

71. Mszaki grupa roślin, charakteryzujących się przemianą pokoleń z dominacją gametofitu. Według wcześniejszych klasyfikacji, mszaki były wyróżniane jako gromada Bryophyta, obejmująca trzy klasy: glewiki, wątrobowce oraz mchy. Obecnie mszaki nie stanowią jednostki taksonomicznej.

72. Paprotniki (Pteridophyta) - Do tej grupy zaliczano spośród roślin współczesnych: widłaki, skrzypy, psylotowe i paprocie.

73. Rośliny nasienne - grupa roślin o różnej randze systematycznej w zależności od systemu klasyfikacji. W nomenklaturze filogenetycznej jest wyróżniana jako klad siostrzany dla grupy Monilophyta, obejmującej niemal wszystkie rośliny zarodnikowe określane dawniej mianem paprotników, z wyjątkiem wcześniej oddzielonej linii rozwojowej widłaków. W hierarchicznych systemach klasyfikacji wyróżniana na poziomie nadgromady należącej do podkrólestwa roślin naczyniowych, królestwa roślin. Są to rośliny naczyniowe o najwyższym stopniu przystosowania do życia na lądzie. Proces zapłodnienia nie wymaga obecności wody, sporofit jest częścią dominującą. Gametofit rozwija się na sporoficie. Roślina składa się z korzenia, łodygi, liści i kwiatu. Rośliny nasienne rozmnażają się przede wszystkim za pomocą nasion, które powstają w wyniku procesu płciowego. Nasiona mają charakter przetrwalników, zawierają substancje zapasowe, które wykorzystuje rozwijający się sporofit.

74. Okrytonasienne- charakteryzują się zredukowanym gametofitem oraz brakiem rodni i plemni. Sporofity są pokaźne, a kwiat jest często obupłciowy. Części wytwarzające gamety to słupki i pręciki. Słupki powstają ze zrośniętych owocolistków. Pręciki zbudowane są z nitki i główki. W główce występują najczęściej 2 pylniki. W pylnikach powstają mikrozarodniki, z których następnie rozwijają się ziarna pyłku, które wytwarzają tzw. jądra plemnikowe (nieruchome plemniki).

75.






---