POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Pytanie 1. Pojęcie sprawy administracyjnej.

Kodeks postępowania administracyjnego używa pojęcia sprawy administracyjnej w różnych znaczeniach. Można przyjąć, że sprawą administracyjną jest:

• zespól okoliczności prawnych i faktycznych, w których organ administracji publicznej stosuje normę prawa administracyjnego w celu udzielenia żądanego uprawnienia podmiotowi (podmiotom) lub obciążenia z urzędu określonym obowiązkiem (za W. Dawidowiczem);

• przewidziana w przepisach materialnego prawa administracyjnego możliwość konkretyzacji wzajemnych uprawnień i obowiązków stron stosunku administracyjnoprawnego, którymi są organ administracji publicznej i indywidualny podmiot nie podporządkowany organizacyjnie temu organowi (za T. Wosiem).

Pytanie 2. Zakres przedmiotowy KPA, sprawy wyłączone spod obowiązywania KPA

Zakres przedmiotowy KPA.

KPA reguluje 4 różne rodzajowo procedury:

1. Ogólne postępowanie administracyjne (orzekające, jurysdykcyjne) - jest to postępowanie przed organami samorządu terytorialnego oraz organami administracji rządowej w należących do właściwości tych organów spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej. Sprawa ma charakter indywidualny jeżeli jest zindywidualizowany adresat (adresaci) (art.1 pkt 1 KPA).

2. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń (zaświadczeniowe) - patrz Pytanie 3.

3. Postępowanie w sprawach skarg i wniosków - Dział VII KPA (art. 221-260) - jest to postępowanie przed organami państwowymi, organami samorządu terytorialnego i organami organizacji społecznych. Prawo do składania skarg i wniosków jest dodatkowo wzmocnione zapisem konstytucyjnym o prawie składania petycji, które maja być rozpatrywane w takim trybie jak skargi i wnioski.

4. Postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami samorządu terenowego i organami administracji rządowej oraz między tymi organami a innymi podmiotami - art. 1 pkt 3 KPA. - patrz Pytanie 4.

Wyłączenie zastosowania KPA - KPA nie stosuje się:

• do postępowania w sprawach karnych skarbowych,

• do spraw uregulowanych w Ordynacji podatkowej z wyjątkiem przepisów działów
  IV, V i VIII,

• do postępowań w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej,

• w sprawach wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

• w sprawach wynikających z podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych w w/w organizacjach, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Pytanie 3. Podstawowe reguły postępowania zaświadczeniowego.

Dział 7 Wydawanie zaświadczeń - procedura ta ma uniwersalne zastosowanie.

Zaświadczenie jest to urzędowe potwierdzenie stanu faktycznego lub stanu prawnego na podstawie rozmaitych rejestrów, ewidencji, skorowidzów i innych baz danych, które urzędowo są prowadzone. Nie jest więc zaświadczenie decyzją administracyjną, ma charakter deklaratoryjny. Zaświadczenie wydaje się na wniosek podmiotu zainteresowanego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni. Na wydanie zaświadczenia złej treści służy zażalenie. Odmowa wydania zaświadczenia jest postanowieniem, na które przysługuje zażalenie.

2 przesłanki rozłączne wydania zaświadczenia:

• gdy wymaga tego przepis prawa,

• gdy podmiot żąda wydania zaświadczenia bo ma w tym interes prawny.

W postępowaniu zaświadczeniowym występują dwie reguły, określone w art. 220 KPA:

• nie można żądać zaświadczenia na potwierdzenie danych, które organ może ustalić we własnym zakresie( niewielkim kosztem może je ustalić lub jest już w posiadaniu tych danych), nie można żądać zaświadczenia na potwierdzenie danych, które wynikają z dokumentów okazanych do wglądu organowi i dokumentów, które można nazwać, że mają walor uniwersalnego zaświadczenia, np. dowód osobisty;

• w sytuacji, gdy żąda się zaświadczenia pracownik organu musi wykazać przepis, na podstawie którego takie żądanie skierował.

Pytanie 4. Właściwość i reguły rozstrzygania sporów kompetencyjnych

Spory kompetencyjne rozstrzyga Naczelny Sąd Administracyjny jako pierwsza i ostatnia instancja (art. 15 § 1 pkt 4 i § 2 p.s.a.).

Spory o właściwość rozstrzygają (art. 22. § 1):

• między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadków określonych niżej - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - sąd administracyjny,

• między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta,

• między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie wymienionymi wyżej - wojewoda,

• między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

• między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

• między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą,

• między innymi organami administracji publicznej - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

• między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister - Prezes Rady Ministrów.

Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny (art. 22 § 2).

Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić
(art. 22 § 3):

• strona,

• organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze,

• minister właściwy do spraw administracji publicznej,

• minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,

• Rzecznik Praw Obywatelskich.

Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu (art. 23).

Pytanie 5. Pojęcie organu administracji publicznej w rozumieniu KPA

Organem administracji publicznej jest człowiek lub grupa ludzi wyposażonych przez prawo lub nabytą w drodze porozumienia kompetencję do załatwienia określonej sprawy administracyjnej.

Sprawa administracyjna to pewien stan faktyczny, pewien zespół faktów, które z punktu widzenia prawa publicznego nie są prawnie relewantne (obojętne).

Kompetencja - zwana jest niekiedy właściwością - organ musi posiadać kompetencję na zasadzie wyłączności, tzn. tylko jeden organ może być właściwy do załatwienia określonej sprawy.

Organy monokratyczne (jednoosobowe) są regułą. Organy kolegialne (wieloosobowe) są wyjątkiem.

Na gruncie KPA możemy wyróżnić organy administracyjne w dwu znaczeniach:

• w znaczeniu ustrojowym - są to organy powołane do wyłącznie lub głównie do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej (art. 5 pkt 3): ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające przy nich we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej) oraz organy jednostek samorządu terytorialnego;

• w znaczeniu funkcjonalnym - (art. 1 pkt 2 ) będą to inne organy państwowe oraz inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do rozstrzygania spraw w drodze indywidualnych decyzji administracyjnych oraz w sprawach wydawania zaświadczeń, np. podmioty korporacyjne, szkoły wyższe; w tym znaczeniu cechy organów administracyjnych mają również agencje rządowe.

Pytanie 6. Pojęcie właściwości organu i jej rodzaje.

Właściwość - jest to prawna zdolność organu do załatwienia określonej sprawy administracyjnej; jest zarówno prawem jak i obowiązkiem.

Art. 19 KPA - organy administracji publicznej z urzędu przestrzegają swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.

Właściwość należy pozytywnych przesłanek warunkujących wydanie decyzji administracyjnej przez określone normy. Konsekwencją nieprzestrzegania właściwości jest nieważność wydanej decyzji (art. 156 § 1 pkt 1).

Przestrzeganie z urzędu oznacza, że właściwość jest przestrzegana zawsze. Jest to odbiciem konstytucyjnej zasady legalizmu - organy działają na podstawie i w granicach prawa.

Właściwość rzeczowa (art. 20) ustalana jest wg przepisów o zakresie działania organów. Przepis ten jest nietrafnie sformułowany, właściwość rzeczową określa się bowiem wg przepisów materialnych, a nie w oparciu o przepisy o ustroju w administracji.

Tzw. ustawy kompetencyjne zawierają właściwość organów w zakresie reform, przemian, np. w r. 1990.

Właściwość miejscowa (art. 21 KPA) - kolejność ustalania właściwości miejscowej:

• w sprawach dotyczących nieruchomości - wg miejsca położenia tej nieruchomości lub jej większej części;

• w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - wg miejsca, w którym zakład jest lub ma być prowadzony;

• w innych sprawach - wg miejsca zamieszkania (siedziby) stron, gdy nie można ustalić - wg miejsca pobytu, gdy nie można ustalić - wg ostatniego miejsca zamieszkania (siedziby), gdy nie można ustalić - wg ostatniego miejsca pobytu;

• gdy nie można ustalić właściwości w w/w sposób - wg miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, gdy nie można ustalić - wg organ właściwy dla dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy.

Właściwość instancyjna (art. 15) - postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Istnieje nakaz zachowania instancji oraz zakaz wyprzedzania instancji.

Organami wyższego stopnia są (art. 17):

• w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,

• w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,

• w stosunku do organów administracji publicznej innych niż wyżej określone - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

• w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Organami naczelnymi są (art. 18):

• w stosunku do organów administracji rządowej, organów jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych, oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie,

• w stosunku do organów państwowych innych niż wyżej określone - odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania,

• w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

Pytanie 7. Wyłączenie pracownika i organu wg KPA

Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie (art. 24. § 1):

• w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

• swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

• osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

• w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych wyżej,

• w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

• z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

• w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Za nieprzestrzeganie wyłączenia pracownik ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną. Konsekwencją prawną nieprzestrzegania wyłączenia jest możliwość żądania wznowienia postępowania.

Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron (art. 24 § 4).

W przypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy (art. 26. § 1).

Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy jeżeli jej rozstrzygnięcie wpłynęłoby na interes majątkowy (art. 25. § 1):

• kierownika organu lub osób bliskich dla tego kierownika - współmałżonka aktualnego i byłego, krewnych, powinowatych do II stopnia włącznie, osób przysposobionych oraz pozostających w stosunku opieki lub kurateli oraz byłych wychowanków - w przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę,

• osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób dla niej bliskich, jak wyżej - w przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia organ jeszcze wyższego stopnia nad tym organem.

Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie gdy organem wyłączonym jest minister albo prezes samorządowego kolegium odwoławczego, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes Rady Ministrów.

Pytanie 8. Charakter prawny zasad ogólnych kodeksu, treść zasad

Zasada ogólna to norma szczególnego rodzaju, usytuowana na szczycie wartości, którymi się kieruje ustawodawca, są to normy naczelne.

Zasady prawa - są to normy prawnie obowiązujące.

1) zasada państwa prawa - organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa; podstawą do wydania decyzji może być tylko przepis prawa - ustawa, rozporządzenie ministra, uchwała rady miasta. Źródła prawa wewnętrznie obowiązującego nie mogą stanowić podstawy prawnej wydania decyzji zobowiązującej obywatela.

2) zasada praworządności - organy administracji państwowej mają obowiązek działania na podstawie przepisów prawa. Ta zasada wywodzi się z art. 7 Konstytucji, który stanowi, iż organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Początek art. 7 KPA - organy administracji publicznej w toku postępowania stoją na straży praworządności. Naruszenie zasady zabezpieczone jest sankcją w postaci nieważności decyzji;

3) zasada dochodzenia prawdy obiektywnej (materialnej) - art. 7 nakazuje organom administracji państwowej podejmowanie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, w procesie dowodzenia, czyli przeprowadzenia dowodów w postępowaniu wyjaśniającym.

Dowód:

• w znaczeniu wąskim - to sposób ustalenia, czy dany fakt miał miejsce, pewien sposób myślowy, wyobrażenie stanu rzeczy (proces dowodzenia to ciąg czynności podejmowanych przez organ w celu ustalenia prawdy materialnej);

• w znaczeniu szerokim - cały materiał dowodowy (art. 77 § 1).

W uzasadnieniu faktycznym decyzji organ podaje dowody, którym dał prawdziwość, ale również te, którym nie dał prawdziwości.

Przeciwieństwem zasady prawdy materialnej jest zasada prawdy formalnej.

4) zasada swobodnej oceny dowodów oraz legalna ocena dowodów:

• zasada swobodnej oceny dowodów - organ administracji publicznej na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenia, czy dana czynność została udowodniona - art. 80. Prawo dopuszcza do tej zasady wyjątki na rzecz zasady przeciwnej czyli legalnej oceny dowodów;

• o legalnej ocenie dowodów mówimy gdy: ustawa podejmuje próbę precyzyjnego zdefiniowania dowodu, ogranicza swobodę w zakresie formułowania tez dowodowych, ogranicza możliwość środków dowodowych lub hierarchizuje dowody. Przejawem legalnej oceny dowodów są domniemania prawne, np.: domniemanie istnienia pełnomocnictwa, domniemanie prawidłowości doręczenia, domniemanie zgodności z prawdą dokumentu urzędowego.

Zakazy dowodowe:

• co do faktów oczywistych,

• co do faktów znanych z urzędu organowi,

• przesłuchanie duchownego co do faktów, o których dowiedział się na spowiedzi,

• przesłuchanie osoby co do faktów będących tajemnicą państwową, jeżeli nie została zwolniona z jej dochowania.

5) zasada załatwiania spraw - cały art. 7 - organ dąży do wydania decyzji i przeciwdziałania przeszkodom (przy instytucji zawieszania postępowania).

6) zasada uwzględnienia interesu społecznego i słusznego interesu obywateli -
art. 7 zdanie ostatnie - organ załatwiający sprawę musi mieć na względzie słuszny interes obywateli, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, ani też nie przekracza to możliwości organu administracji wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków.

7) zasada pogłębiania zaufania do organów państwa oraz zasada pogłębiania świadomości i kultury prawnej obywateli - wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść obywatela, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie ważny interes społeczny; tylko takie bowiem postępowanie może pogłębić zaufanie obywateli do organów państwa. Zasada ta ma swój wyraz w obowiązku uzasadniania decyzji oraz w EKDA.

8) zasada udzielania przez organy prowadzące postępowanie informacji faktycznych i prawnych stronom - art. 9 organy administracji publicznej mają obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania, zapobieżenie możliwej wskutek nieznajomości prawa szkodzie, udzielenie stronom wszechstronnej pomocy - wyłączenie zasady ignorantia iuris nocet - organ ma obowiązek poinformować stronę o konsekwencjach zachowania się strony.

9) zasada czynnego udziału stron w postępowaniu - strony mają prawo do czynnego udziału w każdym stadium postępowania, organ ma obowiązek zapewnienia możliwości skorzystania z tego prawa. Organ wszczynając postępowanie zawiadamia o tym wszystkie strony. W trakcie postępowania wyjaśniającego strona ma możliwość inicjatywy dowodowej, organ musi co do reguły dowód uwzględnić. Organ z wyprzedzeniem co najmniej
7 dni zawiadamia o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadka, opinii biegłego lub oględzin, strona ma prawo aktywnego udziału w przeprowadzeniu dowodu. Organ przed wydaniem decyzji musi umożliwić stronom wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i zgłoszonych żądań. Strona może co do zasady przeglądać akta sprawy, sporządzać z nich notatki oraz odpisy.

10) zasada przekonywania - zasada przekonywania obliguje organy administracji państwowej do wyjaśnienia sprawy, aby w ten sposób w miarę przekonać oraz alby strony się nie odwoływały o decyzji. W uzasadnieniu prawnym muszą się znaleźć fakty, którym organ dał wiarę i którym nie dał wiary oraz wyjaśnienie dlaczego. W uzasadnieniu prawym ma znaleźć się wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Pominąć uzasadnienie można jedynie, gdy decyzja w całości zaspokaja żądania wszystkich stron. Tylko postanowienia zaskarżalne wymagają uzasadnienia.

11) zasada szybkości i prostoty postępowania - organy administracji państwowej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień powinny być załatwione niezwłocznie. Na opieszałość organów w załatwianiu sprawy przysługuje zażalenie do organu wyższego stopnia. Jeżeli jest uzasadnione to organ wyższego stopnia wyznacza nowy termin załatwienia sprawy (jeżeli w tym terminie organ tez jest opieszały do służy zażalenie do NSA), ustala osoby winne opieszałości; nieuzasadnione zażalenie jest, gdy opieszałość wynika z winy strony; postępowanie zażaleniowe jest umarzane jeżeli między złożeniem zażalenia a jego rozpatrzeniem organ niższego stopnia wydał decyzję. Art. 38 pracownik ponosi odpowiedzialność za bezczynność organu administracji publicznej, który nie wydał decyzji w terminie, stronie przysługuje roszczenie odszkodowawcze.

12) zasada ugodowego załatwienia spraw w postępowaniu administracyjnym - Kodeks dopuszcza możliwość załatwienia spraw w drodze ugody administracyjnej. Przewidując taką możliwość w prawie geodezyjnym i kartograficznym, czy w prawie wodnym.

13) zasada pisemności - porozumienie się organu ze stroną oraz innymi uczestnikami postępowania przybiera z zasady formę pisemną lub ustnego przesłuchania, z którego sporządza się protokół. Sprawy mogą załatwiane być ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz motywy takiego załatwiania powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

14) zasada dwuinstancyjności - którym każda sprawa administracyjna rozpoznawana i rozstrzygnięta decyzją pierwszoinstancyjną może być przedmiotem odwołania i ponownie rozpoznana przez organ wyższej instancji (jest to tzw. dewolutywność odwołania) - art.15. Zasada ta ma potwierdzenie w art. 78 Konstytucji.

Wyjątki od tej zasady:

• określone decyzje w ogóle nie podlegają zaskarżeniu, np. podejmowane przez komisje regulacyjne w sprawach majątków kościołów;

• gdy od decyzji przysługuje odwołanie do sądu powszechnego,

• gdy sprawa podlega załatwieniu w trybie jednoinstancyjnym przed właściwym organem administracji publicznej a strona ma prawo żądać przeniesienia tej sprawy na grunt postępowania przed sądem powszechnym, np. sprawy dotyczące rozgraniczenia nieruchomości, gdy orzeka samorządowe kolegium odwoławcze lub minister.

15) zasada względnej trwałości decyzji ostatecznych - ma ona podstawowe znaczenie dla stabilizacji opartych na decyzji skutków prawnych. Decyzjami ostatecznymi są decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych.

16) zasada zaskarżalności decyzji do sądu administracyjnego - zaskarżalne mogą być decyzje, niektóre postanowienia oraz bezczynność organów.

Pytanie 9. Pojęcie strony, teorie strony

Strona to centralny podmiot danej sprawy, o charakterze obligatoryjnym. To adresat decyzji. Musi być co najmniej jedna strona w postępowaniu. Śmierć strony w toku postępowania powoduje jego bezpodmiotowość i należy postępowanie zakończyć decyzją o jego umorzeniu.

Stroną jest:

• każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie - koncepcja materialna strony (bez względu na wolę strony, czy chce nią być, czy nie, przymiot strony z mocy prawa) źródłem interesu jest przepis prawa materialnego, nie tylko administracyjnego (także np. cywilnego, finansowego itp.), albo

• kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek - koncepcja subiektywna (procesowa) strony - ta koncepcja zakłada, że o tym, czy komuś przysługuje przymiotowość strony, można rozstrzygnąć dopiero w trakcie postępowania.

Obie koncepcje opierają się na jednym art. 61 § 1: postanowienie wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. W KPA nie ma instytucji odmowy wszczęcia postępowania ze względu na brak legitymacji do bycia stroną. Trzeba wszcząć postanowienie i zakończyć je decyzją umorzeniową, z powodu, że nie jest się stroną. W postępowaniu z urzędu - najpierw organ bada kto jest stroną

Pytanie10. Organizacja społeczna w postępowaniu administracyjnym.

Organizacja społeczna (art. 31) może w postępowaniu występować w swoim własnym interesie, żądając wszczęcie postępowania, bądź może być dopuszczona do udziału w toczącym się już postępowaniu. Tak więc, może uczestniczyć we własnych sprawach lub cudzych.

Legitymacja procesowa organizacji społecznej występującej w postępowaniu administracyjnym: muszą wystąpić łącznie dwie pozytywne przesłanki:

• jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi i

• gdy przemawia za tym interes społeczny.

Jedynie organizacja społeczna, co wynika z art. 31 § 2, może być adresatem zaskarżalnego postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania z powodu braku legitymacji.
Art. 31: Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony. Ma wszystkie uprawnienia procesowe strony. W niektórych sprawach organizacje społeczne wyłączają się z możliwości działania w cudzej sprawie, np. w prawie budowlanym.

Pytanie 11. Zasady udziału prokuratora w postępowaniu administracyjnym

Celem prokuratury jest strzeżenie praworządności. Art. 182 KPA: jeżeli prokurator zarządza wszczęcie postępowania to organ musi wszcząć postępowanie z urzędu dlatego, że ma ono służyć usunięciu stanu niezgodnego z prawem. Prawo udziału w każdym stadium postępowania dla prokuratura (art. 183) ma to zapewnić, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy odbyło się zgodnie z prawem; organ jest zobowiązany do zawiadomienia prokuratury jeśli uzna, że jego obecność jest potrzebna.

Prokurator bierze udział w postępowaniu na prawach strony z wyjątkiem art. 184 - prawo wnoszenia tzw. sprzeciwu prokuratorskiego względem decyzji ostatecznej. Prawo to przysługuje jeżeli przepisy przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę. Sprzeciw należy rozpatrzyć w ciągu 30 dni.

Art. 187: jeżeli został wniesiony sprzeciw to organ musi rozważyć z urzędu czy nie zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji.

Dwa ograniczenia sprzeciwu:

• przeciw od decyzji ministra wnosi wyłącznie Prokurator Generalny.

• jeżeli podstawą sprzeciwu jest przesłanka do domagania się wznowienia postępowania gdyż strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (art. 145 § 1); do wznowienia sprzeciwu na tej podstawie prokurator musi mieć zgodę tej właśnie strony.

Ograniczenia prokuratura (zakaz konkurencyjności) - art. 189 jeżeli prokurator wniósł skargę do sądu administracyjnego na decyzję organu, to z tych samych przyczyn nie może wnosić sprzeciwu.

Pytanie 12. Reguły dokonywania doręczeń w postępowaniu administracyjnym

Przy doręczaniu pism procesowych obowiązuje zasada domniemania prawidłowości doręczenia, po myśli której uważa się, że pismo procesowe dotarło do adresata i że zapoznał się z jego treścią. Domniemanie to jest wzruszalne i może być obalone przeciwdowodem. Jako podstawowy warunek skutecznego doręczenia Kodeks przewiduje pokwitowanie pisma przez adresata (art. 39, 46 § 1 i 2).

Odmowa potwierdzenia odbioru pisma powoduje jego zwrot nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo uważa się za dostarczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata (art. 47 § 1 i 2).

Doręczenie właściwe polega na dostarczeniu pisma tej osobie, dla której było przeznaczone czyli doręczenie go adresatowi do rąk własnych, a gdy strona działa przez przedstawiciela - temu przedstawicielowi. Obowiązkiem stron oraz ich przedstawicieli i pełnomocników jest zawiadomienie organu administracji publicznej o zmianie adresu pod rygorem wywołania skutków prawnych przez doręczenie pisma na dotychczasowy adres. Osobom fizycznym pisma doręcza się w ich mieszkaniu lub miejscu pracy, mogą być również doręczane w lokalu organu administracji publicznej. W razie niemożności doręczenia w ten sposób pismo doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie. Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru.

Dokonywanie doręczeń zastępczych ma zastosowanie wobec osób fizycznych. Wymogi doręczeń zastępczych:

• nieobecność adresata w mieszkaniu

• pismo powinno być oddane za pokwitowaniem do rąk dorosłego domownika, sąsiada lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. Przyjmuje się niedopuszczalność doręczenia zastępczego pism przeciwnikowi lub przeciwnikom procesowym adresata. Ustaloną w art. 43 kolejność w doręczeniu zastępczym (dorosły domownik, sąsiad i dozorca) należy uznać za obowiązującą.

• doręczenie zastępcze może być skuteczne tylko, gdy odbiorca pisma złoży wyraźnie oświadczenie wyrażające zgodę na przyjęcie pisma wraz z zobowiązaniem do osobistego przekazania go adresatowi.

Jeżeli ten sposób doręczenia nie jest możliwy to pismo powinno być złożone na okres
7 dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym zamieszcza się w skrzynce na korespondencje lub, gdy to nie jest możliwe, na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego pomieszczenia, w których adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, lub w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy. Ten sposób doręczenia będzie skuteczny poprzez odebranie złożonego pisma przez adresata albo bezskuteczny upływ terminu 7 dni, liczony od dnia następnego po złożeniu pisma.

Pisma skierowane do osób nie znanych z miejsca pobytu, dla których sąd nie wyznaczył przedstawiciela, doręcza się przedstawicielowi ustanowionemu przez sąd z inicjatywy organu administracji zaś w przypadkach nie cierpiących zwłoki organ administracji może wyznaczyć dla osoby nieobecnej przedstawiciela do czasu wyznaczenia go przez sąd (art. 48 § 1 w zw. z art. 34)

Pytanie 13. Reguły dokonywania wezwań

Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonania czynności urzędowych, obowiązany jest przy tym dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe. Obowiązek osobistego stawiennictwa został w kodeksie ograniczony do obszaru gminy lub miasta, w którym zamieszkuje (przebywa) wezwany.

Pomoc prawna między organami polega na zwróceniu się do właściwego terenowego administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego, o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek oznaczenia okoliczności będących przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane. Kodeks nie precyzuje osób, jakich wezwanie może dotyczyć zatem mogą to być strony, świadkowie, biegli itp.

Regułą jest forma pisemna wezwania, które powinno być doręczone adresatowi. Kodeks dopuszcza jednak w przypadkach nie cierpiących zwłoki wezwanie telegraficzne lub telefoniczne, a także przy użyciu innych środków łączności.

Osobie, która stawiła się na wezwanie przysługuje zwrot kosztów podróży i innych należności. Nie przysługuje zwrot kosztów stronie w postępowaniach prowadzonych na żądanie innej strony, chyba że żądanie było błędne. Żądanie przyznania należności musi być zgłoszone przed wydaniem decyzji pod rygorem utraty roszczenia.

Pytanie 14. Reguły sporządzania protokołów i adnotacji

Protokoły i adnotacje służą utrwaleniu na piśmie czynności podejmowanych w toku postępowania.

Protokół sporządza się z każdej czynności mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie. Okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy mają wartość dowodową jedynie wówczas, gdy utrwalono je w formie protokołu. Z treści protokołu powinno wynikać, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w rezultacie tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby. Protokół powinien być odczytany wszystkim uczestnikom protokołowanej czynności, którzy następnie powinny go podpisać. Odmowę lub brak podpisu którejkolwiek osoby należy omówić w protokole. Rzetelnie sporządzenie protokołów służy realizacji zasady dochodzenia prawdy materialnej.

Czynności organu mające znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, z których nie sporządza się protokołu, powinny być utrwalone w aktach w formie adnotacji. Adnotacja to krótka notatka służbowa, uwaga sporządzona przez pracownika organu bez zachowania określonej formy. Adnotacji można dokonywać na wniesionym przez stronę podaniu.

Różnice między adnotacją a protokołem:

Protokół sporządza się z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zaś adnotacje tylko z czynności, z których nie sporządza się protokołu a mających znaczenie dla sprawy lub toku postępowania. Organ ma obowiązek utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji przyczyny odstąpienia od zasady ogólnej czynnego udziału strony w postępowaniu.

Pytanie 15. Prawo wglądu w akta sprawy administracyjnej

Udostępnianie akt sprawy gwarantuje zasada jawności postępowania, która wynika przede wszystkim z zasady czynnego udziału stron w postępowaniu. Do postępowania administracyjnego należy odnosić jawność wewnętrzną, czyli prawny obowiązek do powiadomienia stron o poszczególnych czynnościach postępowania, w celu umożliwienia im udziału w tych czynnościach oraz podjęcia właściwych środków dla wyjaśnienia sprawy i obrony interesów.

Udostępnianie akt łączy się też z realizacją zasady prawdy materialnej. W przypadkach uzasadnionych jej ważnym interesem strona dysponuje prawem do żądania uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt lub wydania z akt uwierzytelnionych odpisów.

d

Pytanie 16. Obliczanie terminów wg KPA

Sposoby obliczania terminów w postępowaniu administracyjnym

Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, to przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.

Terminy określane w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu.

Terminy określane w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.

Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej albo złożono w polskim urzędzie konsularnym. Termin uważa się za zachowany także wtedy, jeżeli przed jego upływem żołnierz lub członek załogi statku morskiego złożył je w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku, a także gdy osoba pozbawiona wolności złożyła pismo w administracji zakładu karnego. Istnieje konieczność nadania pisma listem poleconym.

Pytanie 17. Instytucja przywrócenia terminu

Przywracalne są określone kategorie terminów prawa procesowego co oznacza, że nieprzywracalne są terminy prawa materialnego. Pośród terminów prawa procesowego przywracane są terminy ustawowe zawite oraz terminy wyznaczone przez organ.

W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Uprawdopodobnienie polega na uwiarygodnieniu istnienia lub nieistnienia pewnych faktów.

O braku w niedopełnieniu obowiązków można mówić tylko w wypadku stwierdzenia, że dopełnienie obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu; termin ten jest nieprzywracalny. Jednocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu zainteresowany podmiot powinien dopełnić czynności, dla której określony był termin, jakiemu uchybiono.

O przywróceniu terminu lub odmowie jego przywrócenia rozstrzyga w formie postanowienia organ, przed którym toczy się postępowanie. W przypadku rozpoznania prośby o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia. Przed rozpatrzeniem prośby na żądanie strony organ może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia.

Pytanie 18. Wymagania formalne podania, uzupełnienia jego braków, pozostawienie podania bez rozpatrzenia

Zgodnie z art. 63 § 1 podania mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Przepisy dotyczące formy wnoszenia podań mają charakter iuris cogentis, gwarantując skuteczność złożenia podania w określonej formie.

Nie jest dopuszczalne wnoszenie podań przy użyciu nowocześniejszych, niż wymienione w art. 63 § 1 środków łączności. Koniecznymi elementami podania są: wskazanie osoby, od której ono pochodzi, jej adres oraz treść żądania. Przepisy szczególne mogą ustalić także inne wymagania, którym powinno odpowiadać podanie.

Jeżeli w podaniu nie zamieszczono adresu wnoszącego podanie i nie można tego adresu ustalić, podanie pozostawia się bez rozpoznania. Natomiast gdy podanie nie czyni zadość innym wymaganiom określonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że ich nieusunięcie spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania. Wnoszący podanie może też być wezwany do sprecyzowania ogłoszonych żądań lub uiszczenia należności tytułem opłat i kosztów postępowania.

Termin wyznaczony do wniesienia należności, które według obowiązujących przepisów uiszcza się z góry, nie może być krótszy niż 7 dni, a dłuższy niż 14 dni. W wypadku nieuiszczenia w terminie należności podanie podlega zwrotowi lub czynność uzależniona od opłaty zostanie zaniechana. Na postanowienie w sprawie zwrotu podania przysługuje zażalenie

Pytanie 19. Współuczestnictwo stron w sprawie administracyjnej

Wedle art. 62 w sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej, i w których właściwy jest ten sam organ, może wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż jednej strony.

Przesłanki łączne współuczestnictwa w postępowaniu administracyjnym:

1. tożsamość stanu faktycznego,

2. ta sama podstawa prawna,

3. właściwość jednego organu administracji publicznej.

Zgodnie z orzecznictwem NSA przepis art.62 pozostawia organowi administracji wybór sposobu załatwienia spraw.

Pytanie 20. Pojęcie dowodu, inicjatywa dowodowa, reguły postępowania
dowodowego

Dowód w znaczeniu jurydycznym wymaga współistnienia trzech podstawowych elementów:

1. tezy dowodowej, która stanowi przedmiot dowodu, jest nią zagadnienie na które staramy się znaleźć odpowiedź;

2. sformułowana teza dowodowa powinna być wspierana środkami dowodowymi czyli technicznymi sposobami dowodzenia;

3. przy istniejącej tezie i wykorzystanych środkach dowodowych organ orzekający przeprowadzi rozumowanie, które powinno hipotecznie doprowadzić do akceptacji lub odrzucenia tezy, inaczej jej udowodnienia lub nieudowodnienia.

Ciężar dowodu spoczywa na organie administracyjnym. Strona lub strony i podmioty działające na prawach strony posiadają inicjatywę dowodową pojmowaną jako prawo do formułowania stosownych wniosków dowodowych. Taka możliwość jest konsekwencją ogólnej zasady czynnego udziału stron w postępowaniu. Art. 78 stanowi o powinności uwzględnienia żądania strony dotyczącego przeprowadzenia dowodu, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla strony. Odmowa takiemu żądaniu jest dozwolona, jeżeli żądanie dotyczy okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami, chyba, że mają one znaczenie dla sprawy.

Strona powinna być zawiadamiana o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem, ma też ona prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia.

Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnią, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów. Organ prowadzący postępowanie dowodowe ma pełną swobodę w zakresie dobierania środków dowodowych.

Obowiązek dokonania oceny poszczególnych dowodów polega m.in. na sprawdzaniu - z punktu widzenia zasad logiki i zasad doświadczenia życiowego - prawidłowości rozumowania przy dokonywaniu dowodzenia.

Art. 75 § 1 zezwala jako dowód dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny - jest to jedynie wyliczanie przykładowe. Innymi środkami dowodowymi mogą być np. opinie instytutów naukowo - badawczych lub innych wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych, dowody z filmu, utrwalonego obrazu telewizyjnego, z fotokopii, planów, rysunków, płyt lub taśm dźwiękowych, przyrządów utrwalających lub przenoszących obrazy lub dźwięki.

Środki dowodowe występujące w KPA można podzielić na:

• bezpośrednie - to takie, przy których organ orzekający może bezpośrednio postrzegać i stwierdzać prawdziwość lub nieprawdziwość określonego faktu (np. oględziny);

• pośrednie - takie przy których organ orzekający stwierdza istnienie pewnego faktu pośrednio na podstawie postrzegania innego faktu (zeznania świadków opinie biegłych).

Dowód z dokumentów

Dokumenty urzędowe sporządzone w przypisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone. Istnieje domniemanie zgodności z prawdą tego, co zostało w dokumencie stwierdzone przez organ, od którego dokument pochodzi. Domniemanie to może zostać obalone jedynie poprzez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu, co nie wyklucza dopuszczalności dowodzenia w celu obalenia domniemania prawdziwości dokumentu. Jako dokumenty należy również traktować zaświadczenia wydawane na podstawie przepisów działu VII KPA oraz oświadczenia stron odbierane na podstawie
art. 75 § 2.

Zagraniczne dokumenty urzędowe podlegają na ogólnych zasadach swobodnej ocenie organu, chyba że inaczej stanowią przepisy szczególne lub międzynarodowe. Dokument

prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenia w nim zawarte.

Pytanie 21. Szczególne reguły przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych i oględzin

Zeznania świadków

Świadkami mogą być tylko osoby fizyczne dysponujące wiedzą o określonych faktach mających znaczenie w rozpoznawanej sprawie. Kodeks nakłada na wszystkich obowiązek zeznawania w charakterze świadka jednak pewnym kategoriom osób służy prawo odmowy zeznań oraz prawo odmowy odpowiedzi na zadane pytanie. Określane są również kategorie osób, które nie mogą być świadkami.

Od świadków w postępowaniu administracyjnym nie odbiera się przyrzeczenia, należy tylko przed złożeniem zeznania uprzedzić świadka o prawie odmowy zeznań oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Nie obowiązuje w odniesieniu do świadków formalne kryterium wieku.

Art. 83. § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Dowód z opinii biegłego

Może być przeprowadzony z urzędu jak i na wniosek strony. Biegli nie przekazują swoich spostrzeżeń o okolicznościach faktycznych sprawy, lecz wypowiadają się co do tych okoliczności na podstawie posiadanej wiedzy fachowej i doświadczenia życiowego.

Przedmiotem opinii biegłego są wiadomości specjalne: wiadomości z zakresu medycyny, budownictwa, ochrony środowiska, komunikacji itp. Przedmiotem opinii biegłego jest sfera faktów oceniana z oznaczonego punktu widzenia (wiedzy specjalistycznej); przedmiotem opinii biegłego nie mogą być wiadomości prawnicze.

Biegły może odmówić odpowiedzi na pytanie z przyczyn określonych w art. 83 § 2. Przyjęcie funkcji biegłego jest jego obowiązkiem, jednak osoba powołana na biegłego może w uzasadnionych wypadkach odmówić wydania opinii, co wynika a contrario z art. 88 § 1.

Opinia biegłego oprócz konkluzji stanowiącej w rozpoznawanej sprawie ocenę przeprowadzonych badań, powinna ona zawierać uzasadnienie zajętego stanowiska z jednoczesnym odniesieniem się do innych wydanych w sprawie opinii, zwłaszcza gdy prezentowane są w nich odmienne oceny. Opinie biegłych podlegają swobodnej ocenie organu.

Dowód z oględzin

Przeprowadzony jest wówczas, gdy konieczne jest dokonanie spostrzeżeń za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku, smaku, węchu) co do właściwości (cech) jakiejś rzeczy lub miejsca. Z tego środka dowodowego można korzystać w razie potrzeby.

22. Przepisy porządkowe w KPA

Art. 88. § 1. Kto, będąc obowiązany do osobistego stawienia się (art. 51), mimo prawidłowego wezwania nie stawił się bez uzasadnionej przyczyny jako świadek lub biegły albo bezzasadnie odmówił złożenia zeznania, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin albo udziału w innej czynności urzędowej, może być ukarany przez organ przeprowadzający dowód grzywną do 50 zł, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania - grzywną do 200 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

§ 2. Organ, który nałożył karę grzywny, może na wniosek ukaranego, złożony w ciągu siedmiu dni od daty otrzymania zawiadomienia o ukaraniu, uznać za usprawiedliwioną nieobecność lub odmowę zeznania, wydania opinii albo okazania przedmiotu oględzin i zwolnić od kary grzywny. Na odmowę zwolnienia od kary służy zażalenie.

§ 3. Ukaranie grzywną nie wyklucza możności zastosowania do opornego świadka środków przymusu przewidzianych w przepisach szczególnych.

Art. 88a. W razie uchybienia przez żołnierza w czynnej służbie wojskowej obowiązkom, o których mowa w art. 88 § 1, organ przeprowadzający dowód, zamiast wymierzyć żołnierzowi karę grzywny, występuje do dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz ten pełni służbę, z wnioskiem o pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Art. 96. Za niewłaściwe zachowanie się w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

Pytanie 23. Zawieszenie fakultatywne i obligatoryjne. Forma i skutki zawieszenia. Obowiązki organu przy zawieszeniu postępowania

Zawieszenie postępowania jest następstwem przeszkód czasowo uniemożliwiających jego prowadzenie. Skutkiem prawnym zawieszenia postępowania jest wstrzymanie biegu terminów procesowych. Zawieszenie postępowania następuje w formie postanowienia, na które służy zażalenie. Kodeks odróżnia dwa podstawowe przypadki zawieszenia: zawieszenie obligatoryjne (art. 97) oraz zawieszenie fakultatywne (art. 98)

Powodami zawieszenia obligatoryjnego są:

1. brak reprezentacji strony w związku z jej śmiercią, w przypadku kiedy postępowanie powinno być prowadzone z udziałem następców prawnych strony;

2. potrzeba uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego (kwestii prejudycjalnej) przez inny organ lub sąd;

3. utrata przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych.

Organ może samodzielnie rozstrzygnąć zagadnienie wstępne, jeżeli:

1. zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego, poważną szkodę dla interesu społecznego lub nie powetowaną szkodę dla strony;

2. w trakcie zawieszenia postępowania strona -mimo wezwania przez organ do złożenia wniosku do właściwego organu lub sądu i wyznaczenie jej terminu- nie dopełniła tej czynności;

3. strona mimo wezwania nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony.

Organ który obligatoryjnie zawiesił postępowanie (z wyjątkiem zawieszenia z powodu wystąpienia kwestii prejudycjalnej) ma obowiązek podejmowania niezbędnych kroków w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania. Organ może podejmować w czasie zawieszenia czynności niezbędne w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla interesu społecznego.

Przyczyny fakultatywnego zawieszenia postępowania - organ administracji może zawiesić postępowanie, jeśli wystąpi o to strona, na której żądanie zostało wszczęte postępowanie, a nie sprzeciwiają się temu inne strony i nie zagraża to interesowi społecznemu. Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie zawieszonego postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

W razie obligatoryjnego zawieszenia postępowania jego czynności podejmowane są z urzędu lub na wniosek strony po ustaniu przyczyny zawieszenia, w przypadku zaś zawieszenia fakultatywnego tylko na żądanie strony lub gdy interes społeczny przemawia za załatwieniem sprawy.

Pytanie 24. Umorzenie postępowania administracyjnego

1. umorzenie obligatoryjne - umorzenie postępowania oznacza, że w danej sprawie nie będzie kontynuowane wszczęte uprzednio postępowanie oraz, że sprawa nie zostanie rozstrzygnięta co do istoty. Umorzenie oznacza, że zaistniały w toku postępowania trwałe i nieusuwalne przeszkody, czyniące niemożliwym jego dalsze kontynuowanie. Według art. 105 § 1 gdy postępowanie z jakiegokolwiek powodu stało się bezprzedmiotowe, organ administracji wydaje decyzje o jego umorzeniu. Jest to czynność procesowa kończąca sprawę przed organem administracji w formie decyzji. Postępowanie może stać się bezprzedmiotowe z przyczyn natury faktycznej, jak i z przyczyn natury prawnej. Decyzję o umorzeniu postępowania wydaje ten organ, który twierdzi, iż postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe zarówno w postępowaniu przed pierwszą, jak i drugą instancją, a także w postępowaniach nadzwyczajnych.

2. umorzenie fakultatywne - organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym (uznanie administracyjne)

Pytanie 25. Współdziałanie z innym organem przy załatwieniu sprawy

Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ. Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę.

Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin. Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie.

W przypadku niezajęcia stanowiska w terminie stosuje się odpowiednio przepisy art. 36-38 (nowy termin, odpowiedzialność pracownika dyscyplinarna). Naruszenie obowiązku współdziałania skutkuje wznowieniem postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 6.

Pytanie 26. Pojęcie i rodzaje decyzji

Decyzja w znaczeniu materialnym jest aktem stosowania prawa materialnego w zewnętrznej sferze działania administracji publicznej z wyjątkiem przypadków ściśle w prawie określonych. Decyzja jako akt stosowania prawa materialnego polega na ustaleniu (konkretyzacji) wiążących konsekwencji normy materialnego prawa administracyjnego w odniesieniu do konkretnego adresata.

Decyzje procesowe są wyłącznie aktami stosowania przepisów procesowych. Do tej grupy zaliczyć można w szczególności decyzje o umorzeniu postępowania, decyzje kasacyjne organu odwoławczego o uchyleniu decyzji organu pierwszej instancji w całości i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia, decyzje o odmowie wznowienia postępowania czy odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.

Nie nazwa lecz treść oznaczonego aktu przesądza o jego kwalifikacji jako decyzji administracyjnej, są więc decyzjami również koncesje, zezwolenia, pozwolenia, orzecznictwa, rozstrzygnięcia, itp.

Podział na decyzje ze względu na sposób ich zdeterminowania przez podstawę prawną:

• decyzje konstytutywne - decyzje konstytutywne tworzą na podstawie przepisów prawnych nowe sytuacje prawne, będące prawną przesłanką upoważniając do pewnych przekształceń w sferze faktów poprzez działanie faktyczne lub prawne - wywołują one skutki prawne od chwili ich wydania, nie mają zatem mocy wstecznej; decyzja o wywłaszczeniu, decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości, decyzja o zmianie nazwiska, pozwolenie budowlane, wszelkie decyzje o cechach koncesji;

• decyzje deklaratoryjne - decyzje deklaratoryjne są wydawane drogą prawnej kwalifikacji stanu faktycznego i określenia go w sposób prawnie wiążący odpowiednio do dyspozycji normy. Ich przedmiotem są pewne wykształcone już w sferze faktów zaszłości, które decyzja ocenia i segreguje zgodnie z prawem; decyzje takie wywołują skutki od chwili powstania stanu faktycznego - z mocą wsteczną; decyzje w sprawach rentowych i emerytalnych, decyzje o stwierdzeniu nieważności decyzji, wydane na podstawie art. 156 § 1.

Podział decyzji ze względu na zawartość uznania:

• decyzje związane - decyzje związane wydawane są wtedy, gdy obowiązująca norma prawna wiąże z zaistnieniem oznaczonego stanu faktycznego ściśle określone skutki prawne; np. decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości;

• decyzje swobodne - decyzje swobodne (uznaniowe) wydawane są wówczas, kiedy w przypadku zaistnienia oznaczonego stanu faktycznego norma prawna zezwala organowi administracji na w jakimś stopniu swobodny wybór działania (luz decyzyjny); decyzje które zawierają zwrot „organ może” postąpić w oznaczony sposób. Decyzje uznaniowe podlegają kontroli NSA; sprowadza się to głownie do oceny zachowania wymogów proceduralnych - zwłaszcza rzetelność przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego. Jeżeli w sprawach pozostawionych przez przepisy uznaniu administracyjnemu interes społeczny nie stoi na przeszkodzie i leży to w możliwości organu administracji, organ ten ma obowiązek załatwić sprawę w sposób pozytywny dla strony (domniemanie pozytywnego rozstrzygnięcia).

Pojęć niedookreślonych takich, jak np. interes publiczny, ważne względy, wpadki gospodarczo lub społecznie uzasadnione, zdarzenia losowe itp., nie należy mylić lub utożsamiać z uznaniem, bowiem w tym przypadku nie chodzi o luz decyzyjny lecz o możliwość interpretacji (wykładni) obowiązujących przepisów. Sposób interpretacji pojęć niedookreślonych podlega kontroli NSA.

Podział ze względu na sposób uruchamiania postępowania administracyjnego:

• decyzje dochodzące do skutku niezależnie od woli adresata (powołanie do czynnej służby wojskowej, nakaz rozbiórki budynku, skreślenie z listy studentów);

• decyzje dochodzące do skutku z inicjatywy adresata (zwrot wywłaszczonej nieruchomości, zasiłki świadczone w ramach pomocy społecznej, zmiana nazwiska).

Podział ze względu na tryb weryfikacji:

• decyzje nieostateczne - decyzje nieostateczne mogą być zmieniane lub uchylane poprzez zastosowanie zwykłego środka kontroli (odwołania);

• decyzje ostateczne - decyzje ostateczne to takie, które nie mogą być uchylone lub zmienione w administracyjnym toku instancji, nie mogą być przedmiotem odwołania. Decyzjami ostatecznymi są: decyzje wobec których upłynął termin do wniesienia odwołania, decyzje wydane przez organ odwoławczy wskutek rozpoznania odwołania, decyzje pierwszoinstancyjne wydane przez ministrów, centralne organy administracji oraz decyzji s.k.o. w sprawach należących do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego.

Pytanie 27. Elementy decyzji administracyjnej, składniki dodatkowe

Każda decyzja powinna zawierać (art. 107 §1):

• oznaczenie organu administracji publicznej, który wydał decyzję i datę wydania. Wymienione informacje wskazują na zachowanie w postępowaniu właściwości miejscowej i rzeczowej, ustalenie terminu załatwienia sprawy oraz ustalenie początku biegu terminów do składnia środków prawnych;

• oznaczenie strony lub stron;

• powołanie podstawy prawnej - podstawę prawną decyzji zgodnie z zasadą ogólna praworządności może stanowić tylko przepis prawny powszechnie obowiązujący; podstawy prawnej nie mogą stanowić w szczególności akty kierownictwa wewnętrznego, wytyczne, instrukcje i pisma okólne. Wadliwość w podstawie prawnej może zakwalifikować decyzję jako bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

• rozstrzygnięcie (osnowę) decyzji - stanowi jej istotę, bowiem w tym fragmencie decyzji przesądza się o udzielonym stronie uprawnieniu lub nałożeniu obowiązku lub też jednocześnie obu tych składników łącznie;

• uzasadnienie prawne i faktyczne - uzasadnienie ma zawierać podanie motywów prawnych i faktycznych rozstrzygnięcia; uzasadnienie sporządza się również do postanowienia na które służy zażalenie oraz do wydanego w wyniku zażalenia postanowienia; od tej reguły istnieje kilka wyjątków, m.in. wypadek, gdy decyzja uwzględnia w całości żądania strony (jednak nie dotyczy wydanych takich decyzji na skutek odwołania). Uzasadnienie faktyczne ma zawierać dokładny opis przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, zwłaszcza dowodowego. Uzasadnienie sprzyja ocenie faktów prawa i procesu subsumpcji oraz celu i skutków rozstrzygnięcia. Zaniechanie uzasadniania decyzji przez organy administracji skutkuje wadliwością dającą powód do uchylenia decyzji przez NSA;

• pouczenie o przysługujących od decyzji środkach prawnych - ma dotyczyć informacji o trybie i terminie wniesienia odwołania lub wniosku o ponownie rozpatrzenie sprawy, skargi do NSA lub powództwa do sądu powszechnego. Brak stosownego pouczenia może być usunięty przez uzupełnienie lub sprostowanie decyzji (w takim wypadku bieg terminu do wniesienia odwołania rozpoczyna się od doręczenia odpowiedzi stronie);

• podpis z podanym imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby uprawnionej do wydawania decyzji. Zgodnie z orzecznictwem NSA brak podpisu pozbawia pismo charakteru decyzji administracyjnej.

Decyzje administracyjne mogą zawierać jeszcze dodatkowe elementy określone w KPA lub w przepisach szczególnych, np. w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzji o pozwoleniu na budowę itp.

Pytanie 28. Związanie doręczoną decyzją

Organ administracyjny, który wydał decyzję jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia. Związanie wydaną decyzją oznacza, że organ nie może jej zmienić lub uchylić przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Po wniesieniu odwołania decyzja może być zmieniona w trybie samokontroli na podstawie art. 132.

Decyzja ostateczna wydana przez organ pierwszej lub drugiej instancji wiąże organ, który ją wydał i inne ograny w postępowaniu administracyjnym. Decyzja taka może być wzruszona tyko w przypadkach wskazanych w kodeksie.

Pytanie 29. Uzupełnienie decyzji (rektyfikacja)

Wyjątki od zasady związania wydaną przez organ decyzją wynikają z dopuszczalności jej rektyfikacji, czyli możliwości żądania przez stronę jej uzupełnienia. Uzupełnienie dotyczyć może dwóch składników decyzji odmiennych od siebie co do treści i znaczenia w załatwieniu strawy: rozstrzygnięcia, pouczenia o środkach zaskarżenia decyzji bądź o uprawnieniu do wniesienia powództwa do sądu.

Pytanie 30. Sprostowanie błędów, wyjaśnianie treści decyzji

Organ administracji może na żądanie strony lub z urzędu prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki, którymi obciążona jest decyzja, w tym również mylne pouczenie dotyczące zasad i trybu zaskarżenia decyzji. Nie jest dopuszczalne sprostowanie, które prowadziłoby do ponownego odmiennego rozstrzygnięcia sprawy.

Mylne ustalenia faktyczne lub mylne zastosowanie przepisu prawnego nie może być przedmiotem sprostowania. Udzielenie w tej kwestii błędnego pouczenia nie może szkodzić osobie, która się do niego zastosowała. Na postanowienie w sprawie sprostowania służy zażalenie.

Pytanie 31. Rygor natychmiastowej wykonalności

Rygor natychmiastowej wykonalności jest dodatkowym fakultatywnym elementem decyzji określonym w KPA. Może on być nadany decyzji nieostatecznej, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim wypadku organ może zażądać zastosowania zabezpieczenia wydając postanowienie.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być też nadany decyzji po jej wydaniu; w taki wypadku organ wydaje postanowienie, na które służy zażalenie. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności powinno być uzasadnione; powodów jego nadania nie można interpretować rozszerzająco.

Pytanie 32. Reguły zawierania ugody administracyjnej

W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji, strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa. Można ją zawrzeć zarówno przed organem pierwszej instancji jak i w postępowaniu odwoławczym do czasu wydania decyzji w sprawie.

Organ powinien dążyć do ugodowego załatwienia sprawy w związku z czym powinien odroczyć wydanie decyzji i wyznaczyć stronom termin do zawarcia ugody, jeżeli złożą one zgodne oświadczenia o zgodzie jej zawarcia. W przypadku zawiadomienia przez jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody organ załatwia sprawę w drodze decyzji.

Dopuszczona została możliwość zawarcia ugody pomiędzy stronami postępowania przed organami administracji, przed którymi toczy się postępowanie w pierwszej instancji lub postępowanie odwoławcze do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie. Wejście ugody do obrotu prawnego uzależnione jest od sporządzenia jej w formie pisemnej, połączonej z zawarciem w jej treści stosownych elementów (wskazanych w art. 117 § 1), utrwalenia faktu zawarcia ugody w protokole oraz zatwierdzenia ugody przez organ, przed którym została zawarta w formie zaskarżalnego postanowienia. Ugoda wchodzi do obrotu prawnego gdy na postanowienie o jej zatwierdzeniu nie zostanie wniesione zażalenie lub nie zostanie zweryfikowane w trybie nadzwyczajnym. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

Ugoda może nabrać mocy prawnej jeżeli w wyniku postępowania zażaleniowego zapadnie postanowienie pozytywne, będzie wtedy miała moc równą decyzji ostatecznej. Złożenie na nie zażalenia będzie mieć funkcję odwołania od decyzji.

Ugoda jest wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zawarciu stało się ostateczne. W przypadku złożenia zażalenia na postanowienie o zatwierdzeniu ugody wstrzymywana jest wykonalność ugody.

W postępowaniu administracyjnym, w którym w którym możliwe jest zawarcie ugody uczestniczyć mogą również podmioty na prawach strony, mają prawo do wnoszenia zażaleń na postanowienie o zatwierdzeniu ugody.

Ostateczne postanowienie (pozytywne lub negatywne) w sprawie zatwierdzenia ugody może być weryfikowane w trybie wznowienia postępowania i stwierdzenia jego nieważności.

Pytanie 33. Reguły dotyczące wydawania postanowień według KPA

Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

Kategorie postanowień:

• postanowienia ściśle procesowe, np. o wszczęciu postępowania, wyłączeniu pracownika, dopuszczeniu środka dowodowego,

• postanowienia procesowe mające wpływ na dalszy bieg postępowania, np. postanowienie o przywróceniu terminu do wniesienia odwołania, zawieszenia postępowania, niedopuszczalności odwołania,

• postanowienia dotyczące istoty sprawy lub uruchamiające skutki materialnoprawne, np. o zatwierdzeniu ugody, o odmowie wydania zaświadczenia.

Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie i skarga do sadu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek złożonego zażalenia. Postanowienia, od których służy stronom zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, doręcza się na piśmie. Postanowienie, które może być zaskarżone do sądu administracyjnego doręcza się wraz z pouczeniem o dopuszczalności wniesienia skargi oraz uzasadnieniem faktycznym i prawnym.

Postanowienia mogą dotyczyć interesów nie tylko stron, ale także innych uczestników postępowania, np. biegłych, świadków, pracowników prowadzących postępowanie itd.

Pytanie 34. Opłaty i koszty postępowania

Obciążenia finansowe stron i innych uczestników postępowania związane z postępowaniem obejmują opłaty, koszty i inne należności wynikłe z postępowania.

Mogą być takie sytuacje, gdzie strona wnosząc o wszczęcie postępowania, wnosi z góry opłatę skarbową. Jeżeli strona nie wpłaciła należności tytułem opłat i kosztów organ wyznacza jej termin do wniesienia tych należności. Termin nie może być krótszy niż 7 dni, a dłuższy niż 14. Jeżeli w wyznaczonym terminie należności nie zostaną uiszczone, podanie podlega zwrotowi lub czynność uzależniona od opłaty zostanie zaniechana. Na postanowienie w sprawie zwrotu podania służy zażalenie.

Organ powinien załatwić podanie mimo nie uiszczenia należności, jeżeli:

• za niezwłocznym załatwieniem przemawiają względy społeczne lub ważny interes strony,

• wniesienie podania jest czynnością, dla której jest ustanowiony termin zawity,

• podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.

Do kosztów postępowania zalicza się:

• koszty podróży i inne należności świadków, biegłych i stron,

• koszty oględzin,

• koszty doręczania stronom pism,

• inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy.

Stronę obciążają te koszty postępowania, które:

• wynikły z winy strony,

• poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie.

W uzasadnionych przypadkach organ może żądać od strony zaliczki określonej wysokości na pokrycie kosztów postępowania. W razie niewątpliwej niemożności poniesienia przez stronę kosztów (opłat) organ może ją zwolnić w całości lub części od ich ponoszenia. Zwolnienie z opłat skarbowych następuje zgodnie z postanowieniami przepisów o tych opłatach.

Organ administracji publicznej jednocześnie z wydaniem decyzji ustala w drodze postanowienia:

• wysokość kosztów postępowania,

• osoby zobowiązane do ich poniesienia,

• termin,

• sposób ich uiszczenia.

Wszelkie nieuiszczone terminach opłaty podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych. Pracownik organu administracji publicznej winny błędnego wezwania strony obowiązany jest do zwrotu wynikłych stąd kosztów.

Pytanie 35. Rodzaje środków kontroli według KPA

Ze względu na przedmiot rozstrzygnięcia:

• zwyczajne - odwołania i zażalenia;

• nadzwyczajne - wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, sprzeciw prokuratora, skargę w sprawie rozstrzygniętej decyzją. ostateczną, zmianę lub uchylenie decyzji ostatecznych;

Ze względu na wpływ użycia środka na tok instancji:

• dewolutywne - takie, których użycie czyni właściwym do rozpoznania sprawy organ wyższego stopnia ( np. odwołanie - decyzja względną, żądanie stwierdzenia nieważności decyzji - decyzja bezwzględna);

• niedewolutywne - takie, których użycie nie powoduje wskazanego skutku, np. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy złożony w trybie art. 127 § 3;

Ze względu na skutki prawne jakie powoduje użycie środka:

• suspensywne (doskonałe) - skorzystanie z tego typu środka powoduje wstrzymanie wykonalności rozstrzygnięcia bądź to w sposób bezwzględny (np. stwierdzenie nieważności decyzji), bądź względny (np. odwołane, zażalenie, wznowienie postępowania);

• niesuspensywne (niedoskonałe) - występują rzadko, (np. art. 224 § 1 i 2 ordynacji podatkowej);

Ze względu na dopuszczalność wnoszenia danego środka samodzielnie:

• samoistne - są regułą w KPA;

• niesamoistne - występują wyjątkowo, np. wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania wnoszony wraz z odwołaniem, zażalenie wnoszone wraz z odwołaniem od decyzji;

Ze względu na wymogi jakie powinien spełniać środek kontroli:

• formalne - te, które mogą być wnoszone tylko przez podmioty korzystające z określonej legitymacji, w ściśle oznaczonym terminie, czasami sporządzone w przypisanej formie;

• nieformalne - np. spowodowanie postępowania kontrolnego w trybie skargowym, na podstawie art. 235;

Ze względu na tryb postępowania:

• środki występujące w postępowaniu administracyjnym;

• środki stosowane w postępowaniu przed sądem administracyjnym.

Pytanie 36. Warunki formalne wniesienia odwołania

Odwołanie musi pochodzić od strony lub podmiotu działającego na prawach strony, wniesione było w ustawowym terminie i zachowaniem obowiązującego trybu. tzn. za pośrednictwem organu pierwszej instancji do organu właściwego do rozpoznawania odwołania z wyjątkiem decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze.

Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, że z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Niezadowolenie to powinno być jakoś uargumentowane. Nie jest obowiązkowe wnoszenie odwołania do organu pierwszej instancji, gdyż organy przekazują sprawę według właściwości, nie ma również obowiązkowej pisemnej formy odwołania. Dodatkowe wymogi formalne wobec odwołań mogą wynikać z przepisów szczególnych.

Pytanie 37. Badanie odwołania pod względem formalnym

Brak koniecznych wymogów formalnych w odwołaniu może spowodować wydanie postanowienia o jego niedopuszczalności. Postanowienie o niedopuszczalności odwołania mogą uzasadniać względy przedmiotowe jak i podmiotowe.

Stwierdzenie przez organ odwoławczy, że iż wnoszący odwołanie nie jest stroną w rozumieniu art. 28 następuje w drodze decyzji o umorzeniu postępowania. Organ może też w drodze postępowania stwierdzić uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Rozpoznanie odwołania wniesionego z uchybieniem ustawowego terminu zawitego stanowi rażące naruszenie prawa. Postanowienia o jakich mowa są ostateczne dlatego nie służy na nie zażalenie, służy jednak skarga na nie do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Pytanie 38. Instytucja samokontroli w postępowaniu odwoławczym

Samokontrola jest to prawo do wykonywania przez ten sam organ oceny swojego postępowania. Dopuszczalne jest zwrócenie się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub s.k.o. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy ma cechy środka odwoławczego (środka kontroli) poza cechą dewolutywności.

Warunkiem zastosowania samokontroli przewidzianej w art. 132 jest:

• wniesienie odwołania przez wszystkie strony,

• organ, który wydał decyzję musi uznać, że odwołanie w całości zasługuje na uwzględnienie;

• dopuszczalna jest samokontrola w przypadku wniesienia odwołania przez jedną ze stron, ale pod warunkiem zgody pozostałych; zgoda taka powinna być wyrażona w sposób nie budzący wątpliwości; warunkiem merytorycznym jest uznanie przez organ trafności odwołania.

Art. 132 może być stosowany w przypadku wniesienia odwołania przez prokuratora, RPO lub organizacje społeczną. Efektem samokontroli będzie uchylenie lub zmiana dotychczasowej decyzji albo umorzenie postępowania. Od nowej decyzji służy stronom ponowne odwołanie. Organ nie ma obowiązku stosowania samokontroli przy spełnieniu warunków z art. 132.

Pytanie 39. Decyzje zapadające w postępowaniu odwoławczym

1. decyzja kasacyjna połączona ze zwrotem sprawy do ponownego rozpatrzenia - jeżeli organ drugiej instancji nie przeprowadził rozpoznania lub w znacznej części należy do uzupełnić; jeżeli nie trzeba w znacznej części uzupełniać to organ odwoławczy może na żądanie strony lub z urzędu przeprowadzić dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie i nie będzie decyzji kasacyjnej; decyzja ta kończy postępowanie w pierwszej instancji i toczy się postępowanie dalej przed organem odwoławczym; organ odwoławczy nie może narzucić rozstrzygnięcia sprawy, może jedynie wskazać, na jakie okoliczności należy zwrócić uwagę;

2. decyzja, która utrzymuje zaskarżoną decyzję w mocy - gdy odwołanie jest nieskuteczne, orzeczenie pierwszej instancji jest zgodne z prawem (art. 138 § 1 pkt 1);

3. decyzja, której podstawą jest pierwsza część pkt. 2 art. 138 § 1 - uchylająca zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie organ orzeka co do istoty sprawy (decyzja reformacyjna);

4. decyzja, której podstawą jest druga część pkt. 2 art. 138 § 1 - gdy organ uchyla w całości lub w części decyzje i umarza postępowanie przed organem pierwszej instancji - gdy postępowanie było bezprzedmiotowe lub bezprawne;

5. decyzja umarzająca postępowanie odwoławcze - gdy postępowanie jest bezprzedmiotowe, również na skutek cofnięcia odwołania.

Decyzje 2-5 kończą postępowanie.

Pytanie 40. Zakaz reformationis in peius w postępowaniu odwoławczym i zażaleniowym

Zakaz reformationis in peius oznacza brak możliwości wydania w postępowaniu odwoławczym rozstrzygnięcia na niekorzyść strony odwołującej się. Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się nakładając na nią nowy obowiązek, który nie był objęty postępowaniem w pierwszej instancji.

Zakaz ten obowiązuje wtedy, gdy zaskarżona decyzja nie narusza rażąco prawa lub nie narusza rażąco interesu społecznego. Zakres rażącego naruszenia prawa będzie w tym wypadku szerszy niż przy stwierdzaniu nieważności decyzji, powinny się w nim mieścić kwalifikowane postacie naruszenia prawa zarówno wymienione w art. 156 § 1 jak i w art. 145 § 1.

Jako pogorszenie sytuacji strony należy również traktować zmianę podstawy prawnej decyzji z bardziej korzystnej na mniej korzystną. Oczywista jest dopuszczalność wydania w postępowaniu odwoławczym rozstrzygnięcia na korzyść strony - reformationis in melius.

Pytanie 41. Skutki procesowe wniesionego odwołania i zażalenia ( problem suspensywności środka prawnego)

Art. 130 stanowi, że przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Przepisów tych nie stosuje się jednak, gdy:

• decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności;

• decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.

Ponadto, decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.

Organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji (art. 135). Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione (art. 143).

Pytanie 43. Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej na podstawie art. 154
i 155 KPA

Art. 154: Decyzja ostateczna, na mocy, której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.

Postępowanie w tej sprawie może być wszczęte z urzędu lub na żądanie strony, zakończyć się może uchyleniem dotychczasowej decyzji ostatecznej albo wydaniem decyzji o odmowie uchylenia decyzji. Decyzja ta nie ma mocy wstecznej.

Art. 155: Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być za zgoda strony w każdym czasie zmieniona lub uchylona przez organ, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia jeżeli przepisy nie sprzeciwiają się temu oraz gdy przemawia za tym słuszny interes społeczny lub słuszny interes strony.

Zgoda strony na zmianę lub uchylenie decyzji ostatecznej może być wyrażona w dowolny choć nie budzący wątpliwości sposób (wniosek o zmianę decyzji, oświadczenie pisemne strony, zgłoszenie ustne do protokołu). Konieczna jest zawsze zgoda tych stron, które nabyły prawa. Brak takiej zgody orzecznictwo NSA kwalifikuje jako rażące naruszenie prawa, które stanowi powód do stwierdzenia nieważności decyzji.

Pytanie 44. Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej w stanie wyższej konieczności
( art. 161 KPA)

Dopuszczalność stosowania przepisu art. 161 uzależniona jest od zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, gospodarki narodowej lub ważnych interesów państwa a poza zmiana lub uchyleniem decyzji nie ma innej możliwości zapobieżeniu niebezpieczeństwu.

Kompetencje do stosowania tego przepisu posiada wyłącznie właściwy minister oraz w odniesieniu do decyzji wydanych przez organy j.s.t. w spawach należących do zadań administracji rządowej przez wojewodę.

Jeżeli w trakcie zmiany lub uchylenia wyłoni się realna szansa zastosowania art. 155, właściwy organ winien wpierw zastosować tę kwalifikację. Istnienie niekorzystnego stanu do jej zastosowania powinno być udowodnione.

Postępowanie w trybie art. 161 będzie najczęściej wszczynane z urzędu, inicjatywa może pochodzić od samego organy lub od innych organów odpowiedzialnych za ochronę dóbr, np. od prokuratora, RPO.

Przeprowadzone postępowanie może zakończyć się wydaniem decyzji o uchyleniu lub zmianie decyzji ostatecznej, decyzji o odmowie uchylenia lub zmiany decyzji a także wydaniem decyzji o umorzeniu postępowania.

Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję. Odszkodowanie orzeka w drodze decyzji organ, który uchylił lub zmienił decyzję.

Pytanie 45. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji

Kodeks umożliwia lub nakazuje stwierdzenie wygaśnięcia decyzji bądź jej uchylenie, gdy strona nie dopełni określonych czynności zastrzeżonych w decyzji. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja ta stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej nieważności nakazuje przepis prawa, albo gdy leży to w interesie społecznym lub interesie strony (np. śmierć osoby posiadającej uprawnienie o charakterze osobistym). Decyzja również wygasa, gdy została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku. Warunek może być zawieszający albo rozwiązujący. Ziszczenie się warunku rozwiązującego powoduje wygaśnięcie mocy decyzji.

W sprawie stwierdzenia wygaśnięcia decyzji lub jej uchylenia wydaje się decyzję o charakterze deklaratoryjnym, którą należy traktować jako pierwszoinstancyjną. Kompetentnym do wydania takiej decyzji będzie organ, który rozstrzygał sprawę w pierwszej instancji.

Pytanie 46. Przesłanki do wznowienia postępowania administracyjnego

1. wznawia się postępowanie, jeżeli dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności okazały się fałszywe; wznowienie w trybie normalnym może mieć miejsce, gdy fałszywość dowodów została stwierdzona przez orzeczenie sądu lub innego organu i dowody te stanowiły podstawowy materiał uznania w postępowaniu dotychczasowym faktów prawotwórczych; w trybie wyjątkowym możliwe jest wznowienie również postępowania przed stwierdzeniem fałszywości dowodu przez sąd lub inny organ, jeżeli wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego;

2. wznawia się postępowanie zakończone decyzją wydaną w wyniku przestępstwa - w normalnym, gdy o zaistnieniu przestępstwa orzeknie sąd oraz wyjątkowym trybie;

3. wznawia się postępowanie, jeżeli wydana została decyzja przez organ administracji publicznej lub przez pracownika, który podlega wyłączeniu;

4. brak niezawinionego uczestnictwa strony w postępowaniu - wznowienie postępowania z tego powodu możliwe jest wyłącznie na żądanie strony; niezawiniony brak uczestnictwa strony w postępowaniu wymaga udowodnieniu, ustalenie wpływu braku uczestnictwa na treść decyzji ostatecznej należy już do postępowania po wznowieniu;

5. ujawnienie nowych istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych lub nowych dowodów - istniejących w dniu wydania decyzji lecz nie znanych organowi, który wydał decyzję - ten powód wznowienia stanowi istotna gwarancję dochodzenia prawdy obiektywnej;

6. naruszenie obowiązku współdziałania organów przy wydawaniu decyzji - nie następuje naruszenie norm procesowych lecz materialnoprawnych;

7. odmienne rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez właściwy organ lub sąd niż ocena przyjęta przy wydawaniu decyzji - przez zagadnienia wstępne należy rozumieć taki problem prawny, który wyłonił się w toku postępowania, i do którego rozstrzygnięcia nie jest właściwy organ prowadzący postępowanie, natomiast kompetentny jest inny organ lub sąd;

8. jeżeli decyzja wydana została na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione - dotyczy to wydawania decyzji tzw. zależnej, której przesłanki opierają się na innej decyzji lub orzeczeniu sądu; upadek tej decyzji lub orzeczenia sądu skutkuje brakiem dla decyzji zależnej autorytatywnie ustalonych przesłanek;

9. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umowa międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja; skargę o wznowienie wnosi się w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK; aby można było na tej podstawie wznowić postępowanie muszą zaistnieć łącznie 2 przesłanki: zakończenie sprawy decyzja ostateczną oraz orzeczenie TK musi zostać ogłoszone po dacie wydania decyzji ostatecznej (jeżeli decyzja została wydana po tej dacie to jest nieważna).

Pytanie 47. Orzeczenia zapadające w wyniku wniesienia podania o wznowienie
postępowania

• decyzja, która odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy organ stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia,

• decyzja, która uchyla decyzję dotychczasową, gdy organ stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia oraz organ wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy,

• w przypadku gdy w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

Pytanie 48. Przesłanki i właściwość organu do stwierdzenia nieważności decyzji

Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

• wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

• dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzja ostateczną ,

• została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

• zawiera wadę powodująca jej nieważność z mocy prawa,

(z w/w przyczyn nie stwierdza się nieważności decyzji, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło lat 10, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne)

• wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

• była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,

• w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą.

Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia , a gdy decyzję wydał minister lub s.k.o. - ten organ.

Postępowanie w sprawie nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Odmowa wszczęcia postępowania, jak i rozstrzygnięcie następuje w formie decyzji.

Pytanie 49. Nieważność względna i bezwzględna aktu administracyjnego

O nieważności względnej aktu administracyjnego można mówić, jeżeli warunki powstania aktu zostały naruszone w sposób nieistotny, tzn. w sposób nie mogący mieć wpływu na treść aktu. Wystarczy wówczas usunięcie wady przez uzupełnienie lub sprostowanie (np. oczywistego błędu rachunkowego). Usunięcie wad nieistotnych następuje w trybie rektyfikacji decyzji, który obejmuje sprostowanie, uzupełnienie i wykładnię treści decyzji. Sprostowania błędów i oczywistych omyłek dokonuje organ, który wydał decyzję dotknięta wadami.

Sprostowaniu nie podlegają błędy i omyłki istotne. W razie zaistnienia nieważności bezwzględnej (istotnej) możliwe jest wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją, uchylenie lub zmiana decyzji albo stwierdzenie nieważności decyzji, czyli usunięcie wad istotnych następuje w trybie środków zaskarżenia (zwyczajnych i niezwyczajnych) oraz środków nadzoru.

Wadliwy akt administracyjny, bez względu na stopień wadliwości, istnieje i obowiązuje tak długo, aż zostanie uchylony lub unieważniony w sposób określony prawem, istnieje bowiem domniemanie ważności aktu administracyjnego. Ocena prawidłowości aktu może być dokonana jedynie przez kompetentny organ państwowy.

Pytanie 50. Orzeczenia zapadające w wyniku postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji i postanowień

1. decyzja rozstrzygająca w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji,

2. decyzja o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji,

3. stwierdzenie wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa wraz z wskazaniem okoliczności, z powodu których nie stwierdzono nieważności decyzji;

4. postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji.

Pytanie 51. Roszczenie odszkodowawcze w wyniku uchylenia decyzjilub stwierdzenia jej nieważności

Art. 161 § 3-4: stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję; organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o odszkodowaniu.

Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.

Pytanie 52. Podstawowe reguły postępowania w sprawach skarg i wniosków (właściwość organów, forma załatwienia skargi, kwalifikacja skargi w warunkach określonych w art. 233-235 KPA

Właściwość organów:

Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych - rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski w ramach swojej właściwości.

Pracownik organu państwowego, pracownik samorządowy oraz organu organizacji społecznej, winny niewłaściwego i nieterminowego załatwiania skarg i wniosków, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa.

Właściwość organów w zakresie rozpatrywania skarg:

Jeżeli przepisy szczególne nie określają innych organów właściwych do rozpatrywania skarg, organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności jest:

1) rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa - wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa,

2) organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej - wojewoda,

3) wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - rada gminy,

4) zarządu powiatu oraz starosty, a także kierowników powiatowych służb, inspekcji, straży i innych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - rada powiatu,

5) zarządu i marszałka województwa, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - sejmik województwa,

6) wojewody w sprawach podlegających rozpatrzeniu według kodeksu - właściwy minister, a w innych sprawach - Prezes Rady Ministrów,

7) innego organu administracji rządowej, organu przedsiębiorstwa państwowego lub innej państwowej jednostki organizacyjnej - organ wyższego stopnia lub sprawujący bezpośredni nadzór,

8) ministra - Prezes Rady Ministrów,

9) organu centralnego i jego kierownika - organ, któremu podlega.

Forma załatwienia skargi:

Skargi i wnioski mogą być wnoszone w dowolnej formie, wnoszone do protokoły powinny odpowiadać przepisom Kodeksu o protokołach. Proces rozpatrywania skarg i wniosków nie jest sformalizowany, obowiązki organu, do którego wpłynęła skarga lub wniosek sprowadzają się do zarejestrowania skargi lub wniosku i udzielenia odpowiedzi, czyli zawiadomieniu o sposobie załatwienia. Skargi i wnioski, choć mogą dotyczyć szerokiego kręgu spraw są w rzeczywistości mało efektywnymi sposobami dochodzenia praw.

Wniosek powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie 1 miesiąca od jego wniesienia, w razie niemożności załatwienia wniosku w terminie miesięcznym, organ właściwy do jego rozpatrzenia powinien zawiadomić wnioskodawcę o czynnościach podjętych w celu rozpatrzenia wniosku oraz o przewidywanym terminie jego załatwienia. Wnioskodawcy niezadowolonemu ze sposobu załatwienia wniosku oraz w razie niezałatwienia go w terminie służy prawo złożenia skargi, która może być złożona w trybie przepisów Działu VIII KPA.

Kwalifikacja skargi w warunkach określonych w art. 233-235 KPA:

O kwalifikacji skargi wniesionej w związku z toczącym się postępowaniem administracyjnym decydują okoliczności:

• od kogo skarga pochodzi,

• jaka jest jej treść,

• w jakim momencie postępowania została wniesiona.

Skarga w sprawie indywidualnej, która nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego, powoduje wszczęcie postępowania, jeżeli została złożona przez stronę. Jeżeli skarga taka pochodzi od innej osoby, może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu, chyba że przepisy wymagają do wszczęcia postępowania żądania strony.

Skarga w toku postępowania:

1. skarga złożona przez stronę podlega rozpatrzeniu w toku postępowania, zgodnie z przepisami kodeksu,

2. skarga pochodząca od innych osób stanowi materiał, który organ prowadzący postępowanie powinien rozpatrzyć z urzędu.

Skarga po zakończeniu postępowania:

1. skargę uważa się zależnie od jej treści za żądanie wznowienia postępowania lub za żądanie stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany z urzędu;

2. żądanie takie zostanie uwzględnione, gdy zachodzą przewidziane w kodeksie warunki do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany.

1

30

---