1. Umowy o gospodarcze korzystanie z cudzych rzeczy oraz
   z cudzych praw

Umowy gospodarcze

Umowa jest podstawową prawną normą nawiązywania i realizowania współpracy między partnerami a w dziedzinie gospodarczej w szczególności, gdyż mamy tu do czynienia z produkcją, obrotem, usługami. Każda taka działalność wiąże się z umowami, a wśród nich np. umową kupna sprzedaży, najmu dzierżawy, umową
o dzieło lub umowę zlecenie.

Umowa to zgodne oświadczenie woli co najmniej dwóch podmiotów gospodarczych (spółek, przedsiębiorstw, osób fizycznych), które zmierzają do ustalenia zmiany lub zniesienia wzajemnych praw i obowiązków o charakterze majątkowym, a zatem umowa dochodzi do skutku poprzez świadome, celowe działanie podmiotów prawa, czyli poprzez złożenie oświadczenia woli.

Oświadczenie woli jest to taki przejaw woli, z którego wynika w sposób jednoznaczny zamiar osiągnięcia określonego skutku prawnego.

Umowy są jednym ze źródeł zobowiązań, a zobowiązanie to taki węzeł prawny, w którym wierzyciel ma prawo żądać określonego zachowania się zwanego świadczeniem, a dłużnik powinien je spełnić. Umowa to czynnik organizujący proces wymiany dóbr i usług w obrocie gospodarczym. Zawierając umowę musimy zwracać umowę na to, jaką umowę zawieramy, a zatem czy jest to umowa obrotu powszechnego, czy obrotu gospodarczego. Ma to takie znaczenie, że w obrocie gospodarczym obowiązują czasem inne zasady niż w obrocie powszechnym. Dotyczy to przede wszystkim innej gwarancji, inne są zasady gwarancji w obrocie powszechnym a inne w gospodarczym. Z umową gospodarczą mamy do czynienia wówczas, gdy zawarta jest ona z podmiotami prawa gospodarczego, którymi mogą być osoby fizyczne, spółki, które we własnym imieniu i na własny rachunek w celach zarobkowych prowadzą działalność gospodarczą, handlową, wytwórczą, poszukiwanie i eksploatację kopalin wykonywaną w sposób ciągły. Taka umowa między tymi podmiotami zawarta musi dotyczyć działalności gospodarczej, i takie sprawy gospodarcze czyli spory powstałe na tle tych umów rozpatrywane są przez sądy gospodarcze a nie społeczne.

Rodzaje umów gospodarczych

Każda umowa wymaga porozumienia stron, czyli złożenia zgodnych oświadczeń woli, jako niezbędnie koniecznego warunku dojścia umowy do skutku. Takie umowy nazywamy konsensualnymi, tzn., że z chwilą porozumienia umowa dochodzi do skutku. Do takich umów zaliczamy: umowa kupna sprzedaży, umowa zlecenia,
o dzieło. Są również umowy w naszym prawie gospodarczym, które oprócz porozumienia do ich zawarcia wymagają wydania rzeczy i do takich umów zaliczamy: umowa składu, hotelowa, komisu. Umowy nazwane- do tych umów zaliczamy wszystkie te umowy, których konstrukcja prawna czyli wzajemne prawa i obowiązki uregulowane są w kodeksie cywilnym. Są również umowy nie nazwane, a umowy nie nazwane to takie, dla których w obowiązującym prawie brak odpowiednika.

W związku z tym zawierając umowę nie nazwaną strony tej umowy dla własnego bezpieczeństwa mają obowiązek w sposób bardzo szczegółowy i wyczerpujący uregulować wzajemne prawa i obowiązki, tak aby nie było luki (przerwy). W naszym prawie jest swoboda zawierania umów i zgodnie z tą zasadą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg swego uznania, byleby jej treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku prawnego, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Umowa przedwstępna- jest to umowa, w której obie strony lub jedna z nich zobowiązuje się do zawarcia w przyszłości określonej umowy i ta umowa zawiera istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Zawarcie umowy gospodarczej pociąga za sobą konsekwencje finansowe, majątkowe i stąd przed zawarciem takiej umowy trzeba czynić przygotowania. Takiemu przygotowaniu do umowy gospodarczej służy umowa przedwstępna. Występuje na najczęściej w procesie inwestycyjnym, gdzie trzeba uzyskać kredyty, nabyć nieruchomość, zlecić wykonanie planu.

Treść umowy gospodarczej prawidłowo sporządzona powinna zawierać w sobie następujące, dające się wyspecyfikować elementy:

1. W umowie powinna być zawarta jej nazwa.

2. Data i miejsce zawarcia umowy.

3. Dokładne oznaczenie stron umowy i ich reprezentantów, od tego zależy ważność umowy.

4. Dokładne oznaczenie przedmiotu umowy. Najprościej można go określić w ten sposób, że musimy napisać wprost co w wyniku zawarcia tej umowy chcemy osiągnąć, a zatem powinniśmy sprecyzować, podać cechy przedmiotu umowy, najczęściej wykonanego dzieła, tzn. wybudowanego domu.

5. Oznaczenie ceny towaru usługi lub sposobu jej naliczania.

6. Oznaczenie terminu świadczenia (wykonania umowy). Jest to ważny element,
   od terminu zależy to czy osoba zobowiązana do wykonania umowy wykonała ją w czasie. Termin mówi nam również o tym, czy osoba zobowiązana jest w zwłoce. Powinna to być data pewna (dzień, miesiąc, rok). Za taką datę można też uznać pierwszy kwartał danego roku.

7. Wskazana być powinno w umowie możliwość przejścia praw z tej umowy na inne osoby.

8. Istotne elementy regulujące wzajemne prawa i obowiązki.

9. Klauzula informacyjna dotycząca tego, jakie przepisy prawa będziemy stosować na wypadek sporu powstałego na tle tej umowy.

10. Klauzula iruzdykcyjna tzn., że strony tej umowy powinny w umowie podać jaki sąd będzie właściwy do rozstrzygania sporów powstałych na tle tej umowy.

11. Powinien być zapis ile jednobrzmiących egzemplarzy sporządzono i komu doręczono.

12. Podpisy.

Umowa najmu

Przez umowę najmu, zgodnie z art. 659 k.c., wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. W praktyce przedmiotem umowy najmu najczęściej są lokale mieszkalne lub użytkowe, ale najem może dotyczyć również innych rzeczy. Umowa najmu może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony.

Zgodnie z art. 668 § 1 kc najemca ma zawsze prawo podnajęcia lub oddania do bezpłatnego używania przedmiot najmu jeżeli umowa mu tego nie zabrania. Jeżeli wynajmujący chce mu tego zabronić, należy wprowadzić odpowiedni zapis w umowie.

Na mocy art. 660 k.c. umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia zawarta na okres dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. Jeżeli strony nie zachowały pisemnej formy umowy umowę poczytuje się za zawartą na czas nieoznaczony.

Wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie w czasie trwania najmu (art. 662 k.c.). Naprawy związane z utrzymywaniem rzeczy w stanie przydatnym do umówionego użytku obciążają - zgodnie z art. 663 k.c. - wynajmującego, natomiast drobne nakłady, połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę (art. 662 § 2 k.c.).

Najemca zobowiązany jest do używania rzeczy zgodnie z umową lub w sposób odpowiadający właściwości i przeznaczeniu rzeczy (art. 666 § 1 k.c.) oraz zgodnie z art. 669 § 1 k.c. uiszczać czynsz w terminie umówionym.

Jeżeli rzecz najęta ma wady najemca może żądać obniżenia czynszu za czas trwania wady w wypadku, gdy wady rzeczy najętej ograniczają jej przydatność do umówionego użytku (art. 664 k.c.). W związku z wadami rzeczy najętej najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia (art. 664
§ 2 k.c.): jeżeli w chwili wydania mu rzeczy miała ona wady, które uniemożliwiają przewidziane w umowie używanie rzeczy, jeżeli wady takie powstały w czasie trwania najmu a wynajmujący ich pomimo zawiadomienia nie usunął i jeżeli wady są nieusuwalne.

Najemca może rzecz najętą oddać w podnajem lub do bezpłatnego używania osobie trzeciej jedynie w przypadku, gdy umowa mu tego nie zabrania (art. 668 k. c.).

Zgodnie z art. 675 § 1 k.c. po zakończeniu okresu najmu najemca zobowiązany jest zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym, nie ponosi jednak odpowiedzialności za zużycie rzeczy związane z jej normalnym używaniem.

Umowa dzierżawy

Umowa dzierżawy różni się od umowy najmu tym, że dzierżawca ma prawo nie tylko do używania rzeczy, nieruchomości, ale także do pobierania z niej pożytków naturalnych i finansowych. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz lub prawo do używania i pobierania pożytków na czas oznaczony lub nieoznaczony a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu czynsz, który może być ustalony w pieniądzu lub w ułamkowej części pożytków, do których pobierania uprawniony jest dzierżawca. Przy dzierżawie nieruchomości rolnej jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną (można ją uzyskać np. okazując umowę notariuszowi) i jeżeli trwa co najmniej 3 lata oraz dzierżawca posiada gospodarstwo rodzinne przysługuje mu prawo pierwokupu przedmiotu dzierżawy. Dzierżawca nie może zmienić przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego, powinien korzystać z dzierżawy zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki, dokonywać napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy. Bez zgody wydzierżawiającego, dzierżawca nie może oddać przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego używania, ani go poddzierżawiać. W przypadku naruszenia powyższego obowiązku wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia. Jeśli termin płatności czynszu nie jest w umowie oznaczony czynsz jest płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym, a w przypadku braku takiego zwyczaju - półrocznie z dołu. Jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy.

W przypadku uchylenia się dzierżawcy od opłat czynszowych co najmniej za dwa pełne okresy płatności bądź ponad 3 miesiące, gdy czynsz jest płatny rocznie, wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia. Jednakże wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę udzielając mu dodatkowego 3-miesiecznego terminu do zapłaty zaległego czynszu.

W przypadku braku odmiennych uregulowań, dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzód na koniec roku dzierżawnego, inna zaś dzierżawę - na 6 miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego.

Umowa użyczenia

Celem umowy użyczenia jest wzajemna pomoc, np. sąsiedzka (użyczenie narzędzi ogrodowych), współdziałanie (użyczenie maszyn pomiędzy przedsiębiorcami ), upowszechnianie kultury (użyczenie eksponatu muzealnego) czy udzielanie pozafinansowego wsparcia, np. przez samorząd dla organizacji pozarządowych (oddelegowanie pracowników, użyczenie sprzętu, bezpłatne udostępnienie sal urzędu itp.). W ramach pomocy społecznej gmina może przyznać osobie albo rodzinie pomoc w formie rzeczowej (w celu ich ekonomicznego usamodzielnienia) przez udostępnienie na podstawie umowy użyczenia maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełnosprawnym.

Regulacje dotyczące użyczenia zawarte zostały w art. 710 - 719 tytułu XVIII Kodeksu cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964r. (Dz.U.1964r. Nr 16 poz.93 z późn. zm.). Użyczenie polega na nieodpłatnym oddaniu innej osobie rzeczy do czasowego z niej korzystania przy zastrzeżeniu obowiązku zwrotu. Ustawową definicję użyczenia zawiera art. 710 - przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Jest to umowa nieodpłatna, niewzajemna i realna - dochodzi do skutku przez wydanie rzeczy biorącemu do używania. Przedmiotem użyczenia mogą być rzeczy oraz ich części składowe - zarówno nieruchomości jak i rzeczy ruchome. Należy jednak zaznaczyć, że pieniądze, jako środek płatniczy, nie mogą być przedmiotem umowy użyczenia (będzie to umowa pożyczki).

Kodeks cywilny nie określa żadnych wymogów co do formy zawarcia umowy (forma dowolna) ani jej treści (strony swobodnie ją kształtują). Zazwyczaj określa ona sposób używania rzeczy oddanej biorącemu, np. lokal oddany na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, jeżeli nie - to biorący powinien używać rzeczy w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu. Umowa użyczenia może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony. Jeżeli w umowie nie sprecyzowano czasu, przez który biorący ma używać rzeczy to użyczenie kończy się, gdy uczynił on z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł
to zrobić. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania. Strony mogą ustalić, że zgoda taka wymaga formy pisemnej lub zastrzec w umowie uprawnienie biorącego do powierzania rzeczy użyczonej innym osobom.

Prawa i obowiązki stron umowy

Stronami umowy mogą być osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Biorący do używania

Przede wszystkim biorący do używania powinien należycie wykonywać obowiązki wynikające z umowy i ustawy. Ponosi on zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej, np. rachunki za gaz, prąd i wodę przy użyczeniu mieszkania, czy związane
z eksploatacją rzeczy (koszty benzyny i oleju napędowego przy użyczeniu samochodu). Ma obowiązek utrzymania rzeczy, w czasie trwania umowy użyczenia, w stanie nie pogorszonym i pieczy nad nią. Musi używać rzeczy zgodnie z umową oraz jej właściwościami i przeznaczeniem. Nie wolno mu też powierzać użyczonej rzeczy innej osobie, chyba że za zgodą użyczającego lub gdy zmuszają go do tego okoliczności. Chodzi tu o przymus subiektywny (np. choroba, nagły wyjazd służbowy) lub obiektywny (np. klęska żywiołowa). Jeżeli biorący do używania dopełni powyższych obowiązków to nie odpowiada za przypadkową utratę lub uszkodzenie powierzonej mu rzeczy.

Jeżeli biorący poczyni na rzecz wydatki lub nakłady, inne niż zwykłe koszty jej utrzymania, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Oznacza to, że biorący powinien działać z korzyścią dla użyczającego i zgodnie z jego prawdopodobną wolą i w miarę możności powinien zawiadomić
go o podjętych działaniach. Przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać należytą staranność. Ostatecznie powinien złożyć rachunek ze swych czynności oraz wydać użyczającemu wszystko, co przy prowadzeniu sprawy dla niego uzyskał. Jeżeli działał zgodnie ze swoimi obowiązkami, może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy. Inaczej przedstawia się sytuacja gdy biorący postępuje wbrew wiadomej mu woli użyczającego - nie może wtedy żądać zwrotu poniesionych wydatków i odpowiedzialny jest za szkodę, którą w ten sposób wyrządził. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wola użyczającego sprzeciwia się ustawie lub zasadom współżycia społecznego.

Przykład: Użyczający oświadczył, że zrezygnował z zainstalowania alarmu w użyczonym samochodzie, gdyż ma nadzieję, że samochód zostanie ukradziony i przypadną mu pieniądze z odszkodowania. W takim wypadku biorący, który mimo to zainstalował alarm, może domagać się zwrotu nakładów.Jeżeli biorący do używania dokonał zmian w mieniu użyczającego bez wyraźnej potrzeby lub korzyści albo wbrew wiadomej mu jej woli, obowiązany jest przywrócić stan poprzedni, a gdyby to nie było możliwe, naprawić szkodę. Nakłady może zabrać
z powrotem, o ile może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy. "Nadgorliwy" biorący nie ma więc roszczenia o zwrot kosztów i nakładów. Powyższe zasady mają na celu ochronę użyczającego przed takim biorącym do używania, który chciałby go "uszczęśliwić na siłę" zmieniając oddaną mu rzecz (np. remontując gruntownie użyczony samochód, który użyczający chciał złomować) dodatkowo obciążając go kosztami.

Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym, jednak nie ponosi odpowiedzialności za normalne zużycie rzeczy (w następstwie prawidłowego używania). Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek zwrotu w stanie
nie pogorszonym ciąży także na tej osobie.

Jeżeli kilka osób wspólnie wzięło rzecz do używania, ich odpowiedzialność jest solidarna.

Użyczający

Głównym obowiązkiem użyczającego jest "nieprzeszkadzanie" biorącemu w używaniu oddanej mu rzeczy przez czas trwania umowy, a więc powstrzymanie się od jakichkolwiek działań, które mogłyby utrudnić biorącemu używanie rzeczy. Nie musi utrzymywać rzeczy w stanie zdatnym do umownego użytku ani ponosić
na nią nakładów. Według art. 711. k.c. "Jeżeli rzecz użyczona ma wady, użyczający obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy biorący mógł wadę z łatwością zauważyć". Z niniejszego przepisu wynika,
że w interesie biorącego do używania leży dokładne zbadanie przedmiotu umowy, gdyż w razie ujawnienia się wad rzeczy i powstania w ich skutek szkody dla biorącego, to on będzie musiał udowodnić winę użyczającego.
Chociażby umowa użyczenia była zawarta na czas oznaczony użyczający może odebrać rzecz biorącemu do używania jeżeli ten:

• używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy,

• powierza rzecz innej osobie nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności albo

• jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy (rzecz oddana w użyczenie staje się potrzebna użyczającemu także wtedy, gdy - z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy - uzasadnione jest inne nią rozporządzenie)

Wzajemne roszczenia stron

Roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy, przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

Zakończenie użyczenia

Do zakończenia stosunku użyczenia może dojść w trojaki sposób - tzn. gdy:

• umowa zawarta była na czas oznaczony - z upływem terminu umownego,

• umowa została zawarta na czas nie oznaczony, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić,

• rzecz stała się potrzebna użyczającemu - niezależnie od tego, czy umowa była zawarta na czas oznaczony czy nie.

Obie strony mogą wypowiedzieć umowę użyczenia, jednak powinno ono nastąpić w terminie uwzględniającym interesy obu stron. Ponadto wypowiedzenie umowy przez biorącego do używania przed upływem terminu umownego nie może nastąpić w nieodpowiednim dla użyczającego momencie czyli gdy przejęcie pieczy nad przedmiotem umowy byłoby dla niego uciążliwe np. użyczający oddaje lokal mieszkalny biorącemu na używanie na 12 miesięcy, gdyż w tym czasie ma przebywać za granicą. Po 3 miesiącach biorący chcąc zwrócić użyczającemu lokal stawia go w trudnej sytuacji. Natomiast jeżeli to użyczający wróciłby wcześniej mógłby domagać się zwrotu potrzebnego mu lokalu. Taka sytuacja biorącego na używanie wydaje się być uzasadniona nieodpłatnością i niewzajemnością umowy użyczenia.

Leasing

Umowa Leasingu to rodzaj umowy nazwanej. Regulacja prawna tej umowy została wprowadzona do Kodeksu Cywilnego dopiero 9 grudnia 2000r. W poprzednim stanie prawnym leasing był zastępowany przez umowę najmu lub dzierżawy, ze względu na swoje podobieństwo co do treści i funkcji obu tych umów.

Przez leasing finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie (kształtując ten stosunek w sposób dowolny) i oddać ją korzystającemu do używania i pobierania z niej pożytków przez czas oznaczony. Korzystający
z rzeczy, która jest przedmiotem takiego leasingu zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie rzeczy lub wynagrodzeniu z tytułu jej nabycia przez finansującego (por. art. 709¹ kc).

Umowa leasingu jest umową konsensualną, odpłatną i wzajemną. Stwarza skutki dwustronnie zobowiązujące. Jest nadto czynnością prawna kauzalną. Essentialia negotii (istota czynności prawnej) stanowią oznaczenie zarówno zbywcy, jak i nabywanej rzeczy, oraz oznaczenie czasu trwania stosunku leasingu oraz określenie wysokości wynagrodzenia pieniężnego. Natomiast accidentalia negotii (drugorzędne czynności prawne) stanowią pozostałe postanowienia umowy.

Dodatkowym jej zastrzeżeniem może być opcja szczególna przeniesienia własności rzeczy (por. art. 709¹⁶ kc).

Stronami umowy leasingu są finansujący i korzystający. Finansującym jest podmiot profesjonalny, przeważnie przedsiębiorca który podejmuje się czynności leasingowych w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa. Leasing taki nie musi być głównym przedmiotem prowadzonej działalności. Może on być sporadyczny czy wręcz okazjonalny. Korzystającym zaś może być każdy podmiot mający zdolność prawną. W związku z tym leasing może występować zarówno w obrocie profesjonalnym jak i konsumenckim.

Przedmiotem leasingu (świadczenia finansującego) mogą być tylko rzeczy (ruchomości i nieruchomości). Natomiast samo oznaczenie w umowie rzeczy ruchomej powinno być zindywidualizowane. Przedmiotem leasingu mogą być także rzeczy złożone (np. maszyny i urządzenia stanowiące ciąg technologiczny. Leasingiem nie mogą być prawa (np. majątkowe prawa autorskie, udziały w spółce, papiery wartościowe). Przedmiotem świadczenia nie może być także przedsiębiorstwo, czy gospodarstwo rolne. Istnieją jednak w tym przedmiocie pewne odstępstwa od reguły (por art.39 i nast. Ustawy O prywatyzacji Przedsiębiorstw Państwowych)
na zasadzie Lex specialis (przepis szczególny) w stosunku do Kodeksu Cywilnego.

Powiązanie leasingu z oznaczonym czasem jego trwania prowadzi do wniosku iż jest on świadczeniem o charakterze ciągłym. Czas trwania stosunku pomiędzy stronami w zasadzie nie jest z góry określony przez ustawę, a zatem strony muszą określić go same. Określenie czasu trwania umowy leasingu jest warunkiem koniecznym prawidłowości takiej umowy z punktu widzenia Kodeksu Cywilnego, ze względu na jej terminowość. Klauzula umowy leasingu dopuszczająca korekturę opłaty leasingowej ze względu na wzrost ceny nabycia rzeczy powinna jednak zakreślać górną granicę działania mechanizmu korygującego.

Umowa leasingu powinna być sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności (art. 709² kc). W razie nie zachowania tej formy umowa leasingu jest z mocy prawa nieważna, chyba że do zawarcia takiej umowy dojdzie poprzez akt notarialny. Odstąpienie od umowy leasingu częściowo już wykonanej wywiera skutek dopiero
na przyszłość - z chwilą dojścia do leasingobiorcy stosownego oświadczenia. Na tle wprowadzonych do kodeksu cywilnego przepisów o umowie leasingu dopuszczalny jest tzw. leasing zwrotny, polegający na tym, iż zbywcą rzeczy jest przyszły korzystający, a finansujący nabywa rzecz od zbywcy po to, by oddać mu ją w leasing. Do zajęcia pozycji korzystającego wystarcza osobie fizycznej zdolność prawna.

W razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, umowa leasingu wygasa.

Z chwilą zakończenia stosunku leasingowego powstaje obowiązek zwrotu rzeczy finansującemu. Rzecz powinna być zwrócona w stanie nie pogorszonym, z zastrzeżeniem, że korzystający nie odpowiada za zużycie rzeczy będące rezultatem prawidłowego jej używania.

Umowa Franchisingu

Franchise to rodzaj współpracy pomiędzy dwoma niezależnymi firmami polegający na tym, iż jedna z nich jest nadrzędną w stosunkach korporacyjnych dla drugiej. Współpraca pomiędzy nimi polega na stałej, określonej umową zależności w dystrybucji dóbr materialnych lub niematerialnych według koncepcji działalności gospodarczej stworzona prze Twórce franchise, a realizowaną przez jej Partnerów jak i jego samego. W zamian za przekazane niejawnych, praktycznych informacji, wynikających z doświadczenia i przetestowanych przez twórcę, oraz możliwość wykorzystywania znaku towarowego, oznaczeń graficznych i innych oraz stałej pomocy Partner franchise (franchisingobiorca) przekazuje twórcy systemu franchise (franchisingodawcy) świadczenia pieniężne.

Franchise jest sposobem na prowadzenie działalności gospodarczej w odróżnieniu od franchisingu, który jest już wdrożonym i funkcjonującym jej sposobem.

Franchising jest to system sprzedaży towarów lub/i usług lub/i technologii.Prawo upoważnia i zmusza Partnera franchise w zamian za bezpośrednie lub pośrednie wynagrodzenie finansowe do używania nazwy handlowej Twórcy sieci i/lub znaku handlowego handlowego/lub znaku serwisowego, metod handlowych i technicznych, systemu procedur i innych praw branżowych i/lub zasobów intelektualnych, wspieranych przez stałą handlową i techniczną pomoc w ramach struktury i w czasie trwania pisemnej umowy franchisingu, zawartej w tym celu pomiędzy stronami.

Podstawowa różnica między umową zlecenia a umową franchisingu jest fakt wykonywania przez przyjmującego zlecenie na rzecz zleceniodawcy tylko czynności określonych w umowie. Korzystający z sieci franchisingowej działa we własnym imieniu i na własny rachunek. Podejmuje też czynności, które niekoniecznie muszą być określone w umowie. Różny jest zatem zakres działalności stron w obu umowach. Należy przy tym pamiętać, że w porównaniu z umową zlecenia, role stron w umowie franchisingu są odwrócone. Wynika to, między innymi, z określenia konstrukcji odpłatności umowy.

Istnieje tzw. Kodeks Etyczny Franchisingu, który ma zastosowanie we wzajemnych stosunkach między Twórcą sieci a jego pojedyńczym Partnerem franchise (agent) oraz w równej mierze między Master Partnerem franchise czyli nadrzędnym agentem świadczenia dla z kolei kolejnego agenta, zwanego pojedyńczym Partnerem franchise. Mimo że agent i korzystający z sieci są samodzielnymi podmiotami, różnice w stosunkach między nimi a drugimi stronami umów powodują, że podobieństwo ma niewielkie znaczenie. Agent, zajmujący się zawodowo dokonywaniem czynności umownych, pobiera opłaty za swą działalność, a więc utrzymuje się z wynagrodzenia wypłacanego przez dającego zlecenie. Korzystający z sieci nie pobiera opłat, nie jest mu wypłacane wynagrodzenie w jakiejkolwiek formie. Ciągnie natomiast zyski z działalności w ramach sieci franchisingowej.

Franchising cechuje silne poczucie identyfikacji stron umowy z siecią, czego brak jest w przypadku dystrybucji towarów. Wśród postanowień umowy franchisingu mogą się znaleźć postanowienia przywodzące na myśl niektóre odmiany umów pośrednictwa handlowego. Nie będzie to jednak umowa komisu, gdyż brak jest między nią a umową franchisingu jakichkolwiek istotnych podobieństw.

Umowa Francisingu nie ma swoich osobnych uregulowań w Kodeksie Cywilnym, Zatem skuteczną regulacją w tej mierze musiał stać się inny artykuł tegoż kodeksu. Taką rolę spełnił choć nie dostatecznie dobrze, ale jednak art. 353 kc odnoszący się w swojej treści do swobody kształtowania umów pomiędzy stronami.

Umowa licencyjna

Przez umowę licencyjną (licencję) licencjodawca udziela licencjobiorcy upoważnienia (licencji) do korzystania z przysługującego mu prawa własności intelektualnej, natomiast licencjobiorca zobowiązuje się do zapłacenia opłaty licencyjnej

Przedmiotem umowy może być:

• wynalazek (opatentowany)

• zarejestrowany wzór przemysłowy

• zarejestrowany znak towarowy

• utwór artystyczny

• prawo pokrewne (artystyczne wykonanie)

Forma umowy musi być pisemna, pod rygorem nieważności.

Strony umowy są:

• licencjodawca (uprawniony z patentu, wzoru przemysłowego, znaku towarowego, twórca)

• licencjobiorca (korzystający)

Umowa o korzystanie z utworu (umowa licencyjna w prawie autorskim) określa między innymi:

• w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji

• umowa o korzystanie z utworu, (licencja), obejmuje tzw. pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione (np. utrwalenie, wprowadzenie do obrotu, wystawienie, wyświetlenie, wprowadzenie do pamięci komputera)

• jeśli z umowy nie wynika, że udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje wynagrodzenie

• ustawa różnicuje przeniesienie praw autorskich i przeniesienie własności przedmiotu, który ucieleśnia utwór

• ustawa chroni prawa twórców, dając im większe prawa niż licencjobiorcom (np. możliwość wypowiedzenia umowy ze względu na tzw. ważne interesy twórcze)

Umowa licencyjna w prawie wynalazczym określa między innymi:

• licencja ograniczona (w umowie licencyjnej można ograniczyć korzystanie z wynalazku)

• licencja pełna (jeżeli w umowie licencyjnej nie ograniczono zakresu korzystania z wynalazku, licencjobiorca ma prawo korzystania z wynalazku w takim samym zakresie jak licencjodawca)

• licencja niewyłączna (jeżeli umowa licencyjna nie zastrzega wyłączności korzystania z wynalazku w określony sposób, udzielenie licencji jednej osobie nie wyklucza możliwości udzielenia licencji innym osobom, a także jednoczesnego korzystania z wynalazku przez uprawnionego z patentu)

• sublicencja (uprawniony z licencji może udzielić dalszej licencji tylko za zgodą uprawnionego z patentu; udzielenie dalszej sublicencji jest niedozwolone)

• licencja otwarta uprawniony z patentu może złożyć w Urzędzie Patentowym oświadczenie o gotowości udzielenia licencji na korzystanie z jego wynalazku)

• licencja dorozumiana (jeżeli umowa o wykonanie prac badawczych lub inna podobna umowa nie stanowi inaczej, domniemywa się, że wykonawca prac udzielił zamawiającemu licencji na korzystanie z wynalazków zawartych w przekazanych wynikach prac)

• licencja przymusowa (Urząd Patentowy może udzielić zezwolenia na korzystanie z opatentowanego wynalazku innej osoby w ściśle określonych przypadkach)

2. Umowy bankowe i ubezpieczeniowe

Umowa rachunku bankowego

Osoby prawne i fizyczne mogą otwierać rachunki bankowe w wybranym banku. Umowa o otwarcie rachunku bankowego ma charakter cywilno prawny, a umawiające się strony są równymi partnerami. Cywilno prawny charakter umowy podkreśla swoboda wyboru banku, w którym klient może otworzyć rachunek.

W umowie rachunku bankowego bank zobowiązuje się do przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Jednostki gospodarcze dokonują za pośrednictwem banków rozmaitych operacji rozliczeniowych, korzystają z kredytów, deponują lokaty terminowe, gromadzą fundusze o różnym przeznaczeniu i w związku z tym mają z reguły więcej niż jeden rachunek bankowy. Rachunki bankowe mają różny charakter ze względu na ich przeznaczenie i treść ekonomiczną ewidencjonowanych na nich operacji.

Instytucję rachunku bankowego regulują przepisy kodeksu cywilnego i prawa bankowego. Na ich podstawie opracowano w poszczególnych bankach wewnętrzne regulaminy, określające szczegółowo stosunki między klientami a bankiem, dotyczące prowadzenia rachunków bankowych. Regulaminy mogą różnić się w szczegółach pomiędzy różnymi bankami, ale uregulowane ustawowo zasady ogólne są identyczne we wszystkich bankach. Bank ma obowiązek zapoznać klienta z regulaminem przed zawarciem umowy rachunku bankowego. Stosownie do nowego prawa bankowego od 1998 r.

Umowa rachunku bankowego powinna określać przede wszystkim:

• strony umowy;

• rodzaj otwartego rachunku;

• waluty, w jakiej rachunek został otwarty;

• czas, na jaki rachunek został otwarty;

• wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany;

• sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku;

• terminy wpłaty lub kapitalizacji odsetek;

• terminy realizacji zleceń posiadacza rachunku;

• zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku

• tryb i warunki dokonywania zmian umowy

• sposób i termin wypowiedzenia lub rozwiązania umowy

• zasady rozwiązania umowy w razie nie dokonania na rachunku żadnych obrotów

• wysokość prowizji i opłat za prowadzenie rachunku

Zgodnie z polskim prawem bankowym, w celu przechowywania środków pieniężnych i przeprowadzania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą banki prowadzą rachunki bieżące, pomocnicze, lokat terminowych oraz oszczędnościowe. Ponadto klient może mieć wydzielone rachunki ( np.: dla rozliczeń zagranicznych czy kredytów ). Rachunek bankowy może być prowadzony dla kilku osób fizycznych jako tzw. rachunek wspólny. Oddział banku może zastrzec obowiązek zawiadomienia go o otwarciu przez klienta rachunku pomocniczego w innym banku.

Umowa rachunku bankowego została ściśle uregulowana w kodeksie cywilnym.

Na podstawie Art. 725-733 k.c. możemy określić podstawowe prawa i obowiązki wynikające z umowy rachunku bankowego dla każdej ze stron. Umową rachunku bankowego należy rozumieć zobowiązanie się banku względem posiadacza rachunku do przechowywania środków pieniężnych na oznaczony lub nieoznaczony czas oraz do przeprowadzania na zlecenie posiadacza rachunku rozliczeń pieniężnych. Bank może obracać czasowo wolne środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym na potrzeby gospodarki narodowej z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba, że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia.

Bank może odmówić wykonania zlecenia posiadacza rachunku bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach szczegółowych. Bank jest zobowiązany przy każdej zmianie stron rachunku bankowego przesłać jego posiadaczowi wyciąg z rachunku z ustaleniem salda.

Posiadacz rachunku zobowiązany jest do zgłoszenia bankowi niezgodności salda w ciągu czternastu dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku. Posiadacz imiennego rachunku bankowego obowiązany jest zawiadomić bank o każdej zmianie swojego zamieszkania lub siedziby. Rozwiązanie umowy rachunku bankowego zawartej na czas nie oznaczony może nastąpić w każdym czasie w skutek wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron. Jednakże bank może wypowiedzieć taką umowę tylko z ważnych powodów.

Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem dwóch lat. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych. Posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie swoimi środkami pieniężnymi na rachunku. W umowie z bankiem mogą być zawarte postanowienia ograniczające swobodę dysponowania tymi środkami. Środki pieniężne zgromadzone na rachunku mogą być oprocentowane w wysokości i według zasad określonych w umowie z bankiem. Banki są zobowiązane realizować zlecenia płatnicze w terminach przewidzianych w umowie rachunku bankowego.

Umowa lokaty terminowej

Umowa lokaty terminowej jest to umowa między bankiem a klientem, dotycząca lokowania środków pieniężnych, zawierana na czas określony. Bank zobowiązuje się wypłacić kapitał wraz z odsetkami na koniec okresu umowy. To pozbawiona ryzyka metoda inwestycji funduszy.

Umowa kredytowa

Uzgadnianie warunków umowy kredytowej rozpoczyna się już praktycznie od momentu wstępnej rozmowy w banku na temat ogólnych zasad ubiegania się o kredyt. Zwykle pierwsze kontakty z bankiem mają duży wpływ na dalszy proces negocjacji, a mianowicie służą do stworzenia dobrego klimatu współpracy.

Często zdarza się, że aby ostatecznie uzgodnić warunki umowy kredytowej, zachodzi potrzeba przeprowadzenia negocjacji pomiędzy przedstawicielami kredytobiorcy i banku. Zwykle przedmiotem negocjacji jest oprocentowanie kredytu, wysokość prowizji, prawne zabezpieczenie spłaty kredytu, niekiedy okres kredytowania. Zaproponowane przez bank oprocentowanie jest funkcją ryzyka kredytowego związanego z klientem oraz czasu trwania kredytu i jego rodzaju.

Ze strony banku minimalną granicę oprocentowania wyznacza konieczność zapewnienia dochodowości kredytu oraz możliwość alternatywnego zagospodarowania posiadanych środków (np. poprzez udzielenie kredytu innemu klientowi, zakup papierów wartościowych). Udane negocjacje to przede wszystkim umiejętność skoncentrowania się na wspólnych interesach obu stron, a nie na odmiennych stanowiskach.

Umowa kredytowa, niezależnie od kwoty, musi być zawarta na piśmie i zawierać takie niezbędne elementy jak:

1. oznaczenie stron umowy,

2. datę zawarcia umowy,

3. określenie podstawowych obowiązków stron, tzn. obowiązek banku do oddania do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, obowiązek kredytobiorcy do zwrotu kredytu,

4. kwotę i walutę kredytu,

5. termin postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

6. terminy spłaty kredytu oraz terminy spłaty odsetek,

7. oprocentowanie kredytu i wysokość prowizji,

8. zakres uprawnień banku związanych ze sprawdzeniem sposobu wykorzystania udzielonego kredytu przez kredytobiorcę i zabezpieczeniem jego spłaty,

9. warunki korzystania przez kredytobiorcę z udzielonego kredytu.

Dodatkowo, oprócz wyżej podanych punktów, strony mogą w umowie kredytowej zawrzeć przykładowo następujące zapisy:

1. sposób wykorzystania kredytu przez kredytobiorcę (np. przekazanie środków
   na rachunek bieżący),

2. dodatkowe prawne zabezpieczenie spłaty,

3. zobowiązanie kredytobiorcy do przedstawiania w banku informacji
   i dokumentów niezbędnych do oceny jego standingu w okresie kredytowania (np. miesięczne sprawozdania GUS, zestawienia należności, zobowiązań),

4. uprawnienia banku do badań inspekcyjnych,

5. sytuacje, w których bank może wypowiedzieć umowę kredytową,

6. uprawnienia kredytobiorcy do spłaty kredytu przed terminem,

7. postępowanie banku w sytuacji nieterminowego regulowania płatności odsetek lub kapitału.

Umowa kredytowa może być podpisana (podobnie jak wniosek) jedynie przez osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu kredytobiorcy.

Wszelkie zmiany w umowie kredytowej mogą być dokonywane w formie sporządzonego
na piśmie aneksu, podpisanego przez kredytobiorcę i bank. Często podpisanie aneksu
i zmiana warunków umowy pociągają za sobą konieczność uiszczenia dodatkowej prowizji.

Umowa gwarancji bankowej

Gwarancja bankowa to szczególna forma gwarancji samoistnej, w której rolę gwaranta przyjmuje bank. Umowa gwarancji bankowej jest pisemnym zobowiązaniem banku do zapłaty kwoty maksymalnej wskazanej w gwarancji (sumy gwarancyjnej), w przypadku gdy zleceniodawca gwarancji, na którego została wystawiona,
nie wywiąże się ze swojego zobowiązania. Znajduje ona zastosowanie zarówno w obrotach krajowych, jak i zagranicznych. Gwarancja bankowa jest umową nienazwaną, jednak wspomina o niej prawo bankowe. Jest ona zobowiązaniem abstrakcyjnym, samodzielnym, niezależnym od innej umowy np. o kredyt.

Ma zabezpieczyć beneficjenta gwarancji nie tylko przed ryzykiem niewypłacalności, lecz również ryzykiem długoterminowego i trudnego dochodzenia roszczeń.

Umowa ubezpieczenia majątkowego

Poza ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnymi, które są powszechne i w zdecydowanej przewadze obowiązkowe, istnieją głównie dobrowolne ubezpieczenia majątkowe i osobowe. Ubezpieczenie te, zwane też gospodarczym, polegają na objęciu nimi ryzyka na jakie przedmioty lub podmioty ubezpieczone mogą być narażone. Ubezpieczenia majątkowe obejmuje wszelkie dobra majątkowe, np.: budynki, urządzenia, materiały, towary, gotówkę, zwierzęta, czyli odnoszą się do poszczególnych elementów mienia osoby ubezpieczonej, a także do określonych wartości majątkowych związanych z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej.

Zakres ubezpieczeń osobowych jest zbliżony do zakresu ubezpieczeń społecznych, a ich przedmiotem jest życie, zdrowie i zdolność człowieka do pracy oraz całość i sprawność jego ciała, np.: artysta, sportowca. Niektóre ubezpieczenia majątkowe, gdy zastosowania ochrony ubezpieczeniowej wymaga szczerszy interes społeczny, są obowiązkowe. Warunki ich zawierania są szczegółowo określone przez Ministra Finansów. W zakresie organizacji działalności ubezpieczeń majątkowych i osobowych nastąpiły w latach dziewięćdziesiątych radykalne zmiany związane z odejściem od monopolu państwa w tej działalności. Po likwidacji w 1990 r. monopolu w zakresie tych ubezpieczeń, który miał Państwowy Zakład Ubezpieczeń, powstało ponad 20 zakładów prowadzących ubezpieczenia.

Ustawa z 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej wprowadziła zasadę, że zakład ubezpieczeń może prowadzić działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej. W innej formie prawno-organizacyjnej mogą działać tylko towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, które ubezpieczają swoich członków na zasadzie wzajemności. Na terenie kraju za zezwoleniem Ministra Finansów mogą prowadzić działalność ubezpieczeniową spółki z udziałem kapitału zagranicznego i zagraniczne zakłady ubezpieczeniowe. Zakład ubezpieczeń nie może prowadzić innej działalności gospodarczej poza działalnością ubezpieczeniową. Zakład ubezpieczeń prowadzący ubezpieczenia na życie nie może prowadzić innych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych. Stosunek ubezpieczenia majątkowego, dobrowolnego i obowiązkowego oraz osobowego, powstaje poprzez zawarcie umowy pomiędzy ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeń. Umowa ubezpieczenia zobowiązuje zakład ubezpieczeń, w zamian za składkę ubezpieczeniową, do wypłaty odszkodowania za szkody poniesione w przedmiocie ubezpieczeń. Umowę zawiera się na podstawie wniosku złożonego przez ubezpieczającego, najczęściej poprzez wypełnienie druku zakładu ubezpieczeń. Przyjęcie tego wniosku przez zakład ubezpieczeń następuje poprzez wystawienie polisy lub legitymacji ubezpieczenia, najczęściej polisy, uważa się za moment zawarcia umowy. Równocześnie ubezpieczający zobowiązany jest wpłacić określoną stawkę ubezpieczenia.

Polisa ubezpieczeniowa zawiera pełen tekst lub wypisy ogólnych warunków danego rodzaju ubezpieczenia, dane dotyczące zakładu ubezpieczeniowego i ubezpieczającego, przedmiot ubezpieczenia, sumę ubezpieczenia i składek. Ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych ustala Minister Finansów w drodze rozporządzenia, a ubezpieczeń dobrowolnych zakład ubezpieczeń. Świadczenia ubezpieczeniowe mają miejsce w razie zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego, którym jest zdarzenie losowe, powodujące szkodę majątkową albo ujemne następstwa dotyczące życia lub zdrowia osoby.

Wypadek ubezpieczeniowy powinien być zdarzeniem niezawinionym przez ubezpieczającego, bądź zawiniony nieumyślnie. Wina umyślna zwalnia zakład ubezpieczeń z obowiązku spełnia świadczenia ubezpieczeniowego. Ponadto ubezpieczający w razie zajścia wypadku ma obowiązek zrobić wszystko, co możliwe dla zmniejszenia szkody. Ciąży na nim także obowiązek zgłoszenia wypadku do zakładu ubezpieczeń. Obowiązkiem zakładu ubezpieczeń przy ubezpieczeniach majątkowych jest oszacowanie szkody i wypłacenia odszkodowania pieniężnego. Odszkodowanie nie może być wyższe od poniesionej szkody.

3. Pojęcie i rodzaje umów w administracji w relacji do form działania administracji.

Akty normatywne

Akt normatywny (inaczej akt prawodawczy, akt prawotwórczy, źródło prawa) - władcze wyrażenie woli organu stanowiącego prawo. Akty normatywne są aktami zawierającymi normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym. Charakter generalny oznacza, iż akty normatywne kierowane są do grupy adresatów określanych przez ich cechy. Adresatami mogą być wszystkie osoby podlegające jurysdykcji państwa, a więc zarówno obywatele jak i cudzoziemcy, grupa osób określona cechami, np. przedsiębiorcy, podatnicy, itp. lub zamieszkująca określony obszar, np. mieszkańcy konkretnej gminy.

Z kolei charakter abstrakcyjny aktów normatywnych oznacza, iż zawierają one ogólne sposoby postępowania, a konkretniej reguły wielokrotnego (powtarzalnego) właściwego zachowania.

Aktem normatywnym jest m.in. konstytucja, ustawa, dekret, umowa międzynarodowa, rozporządzenie.

Indywidualne porozumienia administracyjne

AKT ADMINISTRACYJNY jest typową formą działania administracji. Jest jednostronną władczą czynnością organu administracyjnego skierowaną na prawne określenie sytuacji, konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Musi wystąpić podwójna konkretność adresata i jego sprawy.
Występuje szereg klasyfikacji aktów administracyjnych. Jedna z nich bez podawania źródeł odniesienia dzieli je na:

• dochodzące do skutku, niezależnie od roli adresata np. wywłaszczenie, służba wojskowa, podatki,

• pochodzące z woli adresata np. zmiana nazwiska, imienia,

• akty konstytutywne np. nadanie cudzoziemcowi obywatelstwa polskiego,

• akty deklaratoryjne czyli potwierdzające prawnie zaistniałe fakty np. przyznanie renty, zasiłku itp.

Każdy akt administracyjny by był ważny musi spełnić ustalone przez prawo warunki:

• musi być wydany przez właściwy organ,

• wydany w ramach kompetencji tego organu,

• musi być zgodny w formie i treści z przepisami prawa,

• musi realizować prawa w określonym celu.

Brak któregokolwiek z warunków powoduje wadliwość aktu, jego wzruszalność lub nieważność.

Akt administracyjny musi być wydany zgodnie z obowiązującym prawem
na podstawie ustawy i ewentualnie aktów wydanych z jej upoważnienia przewidzianego w ustawie czasu na wydanie takiego aktu i akt ten musi być wydany we właściwej formie dla danej sprawy. Inną formę i tryb wydania musi mieć np. decyzja w sprawie budynku grożącego zawaleniem a inną decyzja o przydzieleniu lokalu mieszkalnego.

Akty mogą posiadać wady o charakterze istotnym i nieistotnym. Wady o charakterze porządkowym formalnym możemy usunąć poprzez sprostowanie, uzupełnienie. Wada istotna występuje wówczas, gdy np. akt administracyjny został wydany w oparciu o nieaktualny przepis prawny. Taki akt administracyjny musi ulec uchyleniu.

Akt administracyjny jest to sformalizowany (podjęty w wyniku postępowania) objaw woli organu administrującego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji, skierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy również w sferze innych działów prawa.

Adresatem aktu administracyjnego może być obywatel lub inny podmiot prawa publicznego lub prywatnego. Przepisy prawa rangi ustawowej nie tylko określa jakie prawa i obowiązki mogą być przedmiotem rozstrzygnięć organu administracji publicznej, ale także powinny wyraźnie upoważnia organ administracji publicznej do takiego rozstrzygania oraz określa tryb podejmowania rozstrzygnięć i zasady kontroli prawidłowości owych rozstrzygnięć . Przepisy prawa powinny określa także formę rozstrzygnięcia. Formy aktów administracyjnych najczęściej określane w przepisach prawa to decyzje administracyjnych (np. decyzje administracyjne o przydziale lokalu cudzoziemcom, koncesje, pozwolenia, zezwolenia, zgody, licencje).

Postulat prawnego określenia formy rozstrzygnięcia organu administracji publicznej odnosi się w szczególności do rozstrzygnięć kwalifikowanych jako decyzje administracyjne. Sformułowany został on wyraźnie także w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. W uzasadnieniu z dnia 16 lipca 1982 roku NSA stwierdził: „działanie organów w formie decyzji ma wynikać z przepisów materialnego w sposób nie pozostawiający wątpliwości, że rozstrzygnięcie ma charakter decyzji.

Bywa, że przepisy prawa nie określają wyraźnie formy rozstrzygnięcia. W takich przypadkach formę rozstrzygnięcia określa w ramach przyznanej samo-dzielności prawnej organ administracji publicznej. I tak na przykład organ administracji publicznej uzyskując w ramach swej prawnej samodzielności prawo wyboru formy rozstrzygnięcia, obowiązany jest wybrać formę decyzji administracyjnej dla każdego rozstrzygnięcia, która załatwia sprawę co do jej istoty w całości lub części, albo w inny sposób kończący sprawę w danej instancji, chyba że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stanowią inaczej . Na przykład, nie stanowią decyzji administracyjnej postanowienia wydane w toku postępowania administracyjnego, dotyczące poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, nie rozstrzygających o istocie sprawy. Nie stanowią też decyzji administracyjnej maszynowe wypisy urządzenia liczącego, np. urządzenia liczącego liczbę rozmów telefonicznych i wykazujące wysokość należnej opłaty, urządzenia liczącego pobór gazu, elektryczności, wody itp. Decyzją administracyjną jest natomiast wyrażane na piśmie stanowisko kompetentnego organu państwowego, ustosunkowujące się do żądania abonenta i stwierdzające poprawność zapisów maszynowych.
DECYZJA ADMINISTRACYJNA rozstrzyga sprawę co do jej istoty, całości lub części albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji. Przygotować decyzję może każdy pracownik do tego przygotowany, ale wydaje ją organ administracji państwowej.

Decyzja taka musi zawierać:

1. Oznaczenie organu, który ją wydał - najczęściej jest to odcisk odpowiedniej pieczęci.

2. Datę wydania.

3. Oznaczenie adresata decyzji, czyli stronę lub strony, do których decyzje się kieruje.

4. Powołanie podstawy prawnej, czyli nazwa odpowiedniego przepisu prawnego, konkretny artykuł bądź jego cześć i inne szczegóły dotyczące przepisu prawnego.

5. Rozstrzygnięcie, czyli wyrażenie treści decyzji.

6. Uzasadnienie faktyczne i prawne.

7. Pouczenie w jakim trybie, terminie i do kogo służy stronie odwołanie.

8. Podpis uprawnionej osoby, czyli nazwisko, imię, stanowisko służbowe osoby pełniącej funkcję organu administracji państwowej lub taki sam zakres treści dot. osoby wydającej decyzje z upoważnienia organu administracji państwowej.

Brak tych wszystkich elementów powoduje wadliwość decyzji administracyjnej.

Decyzje administracyjne są najbardziej rozpowszechnioną kategorią aktów administracyjnych. Należą one jednocześnie do tych aktów administracyjnych, które są najpełniej regulowane przepisami prawa administracyjnego. Szczególne wymogi prawne sformułowane są w odniesieniu do podstaw prawnych decyzji administracyjnych. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego sformułowano zasadę, że podstawą prawną decyzji administracyjnej może być jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego, wydanego na podstawie i w ramach wyraźnego upoważnienia zawartego w akcie ustawodawczym. W takim wypadku mówi się o wyraźnie skonkretyzowanej podstawie prawnej.

Decyzje administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. Rzeczowy zakres sądowej kontroli decyzji administracyjnych uregulowany jest w ustawie z dnia 11 maja 1995 roku o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Decyzje administracyjne mogą być za-skarżone do sądu administracyjnego przez stronę, organizację społeczną, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, prokuratura oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.

DECYZJE, CZYLI WAGA TREŚCI I FORMY

Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego w sposób bardzo formalny regulują treść decyzji administracyjnej. Leży to w interesie strony, która powinna wiedzieć, co może ją czekać i od kiedy otrzyma określone uprawnienia albo zostanie na nią nałożony dany obowiązek. Stąd urzędnicy powinni przykładać dużą wagę do treści i formy decyzji.

Kodeks postępowania administracyjnego w art. 107 (dalej k.p.a.) par. 1 wymienia obligatoryjnie elementy decyzji. Należy do nich dokładnie oznaczenie organu, który ją wydał. Decyzja powinna więc co najmniej zawierać adres organu i jego nazwę. Pozwoli to w ewentualnym późniejszym postępowaniu sprawdzić, czy decyzja została wydana przez organ właściwy i czy ten organ nie pod-legał wyłączeniu. Ważnym elementem jest data wydania. Dzięki niej można ocenić, czy decyzja została wydana we właściwym terminie oraz czy nie doty-czy sprawy już zamkniętej, a nowa decyzja narusza powagę rzeczy osądzonej. Decyzja powinna być skierowana do określonych stron lub strony. Ważne jest bowiem, aby było wiadomo, kto ponosi skutki prawne jej wydania.

W decyzji nie może zabraknąć podstawy prawnej. Nie może ona ograniczać się jedynie do przepisów procedury. Obarczenie strony obowiązkiem lub nadanie jej określonego prawa powinno wynikać z przepisów prawa materialne-go, przy czym, jak wielokrotnie podkreślał to NSA, chodzi tu o przepis prawa powszechnie obowiązującego, a więc ustawy albo rozporządzenia wydanego na podstawie ustawy. Akty wewnętrzne organów administracji nie stanowią pod-stawy prawnej wydania decyzji. Centralnym elementem decyzji jest jej rozstrzygnięcie, bez którego nie może być mowy o tym, że mamy do czynienia z tym aktem prawnym. Stąd NSA wielokrotnie podkreślał w swoich wyrokach, iż nie są decyzjami administracyjnymi takie pisma, jak wyjaśnienia organów co do zajętego przez nie stanowiska. Nie są też decyzjami protokoły kontroli NIK czy też innych organów kontroli. Nie zawierają one bowiem rozstrzygnięć, a jedynie opis zastanego stanu faktycznego. Po rozstrzygnięciu powinno być uzasadnienie faktyczne i prawne. Uzasadnienie faktyczne zgodnie z zapisem z art.. 107 par. 3 k.p.a. powinno zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, dla których nie dał wiary dowodom przeciwnym. Natomiast uzasadnienie prawne powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji z przytoczeniem przepisów prawa.

Przygotowując uzasadnienie, należy zawsze pamiętać o tym, że tak naprawdę możemy je pisać dal dwóch odbiorców:

• strony, która najczęściej nie zna przepisów prawa i zasad postępowania, stąd powinno ono być pisane prostym, przystępnym językiem.

• organu odwoławczego, który nie zna strony ani stanu faktycznego, dlatego tez czytając uzasadnienie powinien on poznać dokładnie sprawę i przebieg rozumowania wydającego decyzję.

Jeżeli uzasadnienie spełnia te wymogi, jest duża szansa, że w przypadku odwołania decyzja zostanie utrzymana w mocy. W decyzji powinno być po-uczenie o przysługujących jej środkach odwoławczych. Brak pouczenia nie może mieć negatywnych następstw dla strony. NSA podkreślał, że w tym przypadku termin
do wniesienia środka odwoławczego nie biegnie. Tak więc decyzja de facto nie jest prawomocna. Decyzja powinna być podpisana przez osobę podaną z imienia i nazwiska oraz osoby uprawnionej do wydania decyzji. Brak podpisu pozbawia pismo charakteru decyzji administracyjnej.

Są to podstawowe elementy decyzji. Niekiedy może ona zawierać dodatkowo rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędna dla ochrony zdrowia i życia ludzkiego, dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami lub ze względu na wyjątkowe sytuacje. Przepisy prawa materialnego wymagają, aby decyzja miała jeszcze dodatkowe elementy.

Decyzja powinna być sporządzona pisemnie i doręczona stronom. Może też być wyjątkowo ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść i motywy decyzji powinny być jednak utrwalone w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji. Organ administracji państwowej, który ją wydał, jest nią związany z chwilą do-ręczenia lub ogłoszenia. Natomiast strona ma prawo odwołać się od decyzji w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia. Jeżeli tego nie uczyni, decyzja jest ostateczna i strona jest nią związana.

Zgodnie z art. 111 par. 1 k.p.a., jeżeli decyzja zawiera wady nieistotne, strona może w czternastodniowym terminie żądać jej uzupełnienia co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa do odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do NSA. Jeżeli w decyzji są proste błędy rachunkowe lub pisarskie, organ administracji może z urzędu lub na wniosek strony wydać postanowienie o sprostowaniu. W trybie postanowienia organ administracji może na wniosek strony dokonać wykładni decyzji.

Czynności formalno-techniczne czyli cechy charakterystyczne umów.

Cechy charakterystyczne umów omówię na podstawie analizy w formie tabelarycznej umowy zlecenia i umowy o pracę.

Podstawowe różnice pomiędzy umową zlecenia a umowa o pracę

Cechy charakterystyczne umowy zlecenia	Cechy charakterystyczne umowy o pracę
stronami umowy są pracodawca i pracownik	stronami umowy są zamawiający (zleceniodawca) i przyjmujący zamówienie (zleceniobiorca)
umowa o pracę powoduje, że pomiędzy stronami powstaje stosunek pracy	pomiędzy stronami powstaje umowa cywilnoprawna
brak podporządkowania pracodawcy i związana z tym możliwość samodzielnego ustalenia konkretnego terminu i miejsca wykonania pracy	podporządkowanie pracodawcy co powoduje, że wykonanie pracy odbywa się w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę
brak ograniczeń w liczbie podpisywanych umów	zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca
pracę na umowę zlecenie może świadczyć nie tylko osoba fizyczna, ale i podmiot gospodarczy (firma)	pracownikiem może być tylko osoba fizyczna
w trakcie trwania umowy zlecenia, zleceniobiorca nie ma prawa do urlopu, do wynagrodzenia z tytułu choroby i innych uprawnień przysługujących pracownikowi	pracownik korzysta z pełni praw pracowniczych zagwarantowanych w kodeksie pracy
spory są rozstrzygane przez sąd cywilny	spory rozstrzygane są przez sąd pracy
umowa zlecenia może być nieodpłatna	umowa o pracę musi być odpłatna, pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia
zleceniobiorca może wykonać zlecenie także przy pomocy osoby trzeciej	pracownik musi świadczyć pracę osobiście
umowa zlecenia może być zawarta w każdej formie: ustnie, pisemnie lub w sposób dorozumiany	Umowa o pracę powinna być zawarta w formie pisemnej. Jeśli zostanie zawarta ustnie, pracodawca powinien najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy potwierdzić ją na piśmie
roszczenia przedawniają się po upływie 2 lat	roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się co do zasady z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne i dochodzi się ich przed sądem pracy

4. Procedura zawierania umów.

Umowa jest to zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron, stanowi samodzielną integralną całość, która kształtuje określony w jej treści stosunek cywilnoprawny.

Aby została zawarta umowa zgodność oświadczeń woli musi objąć pewien minimalny zakres istotnych postanowień umowy tj. elementów koniecznych umowy oraz określenie stron umowy. W zależności od tego z jaką umową mamy do czynienia różny jest minimalny zakres istotnych postanowień umowy.

I tak np. przy umowie sprzedaży konieczne jest określenie przedmiotu sprzedaży oraz ceny, chyba, że z okoliczności wynika że strony miały na względzie cenę przyjęta w stosunkach danego rodzaju.

W części ogólnej kodeksu cywilnego uregulowane są trzy sposoby zawierania umów:

• przez przyjęcie oferty,

• przez negocjacje (rokowania),

• przez przetarg (ustny i pisemny)

Należy również wskazać na:

art. 69 kc

Art. 69. Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.

Oraz art. 543 kc

Art. 543. Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.

OFERTA

Zawarcie umowy przez ofertę polega na złożeniu oferty i jej przyjęciu.

Strony zawierające umowę w trybie ofertowym

Oferent Oblat

a) składa oświadczenie woli zawierające składa oświadczenie woli, które zawiera

stanowczą propozycję zawarcia umowy decyzje (zgodę) zawarcia umowy o

i jej konieczne elementy. (co najmniej treści określonej w ofercie (jej całkowita

przedmiotowo istotne) - oferta . aprobata) - przyjęcie oferty

(oferta np. kupna lub sprzedaży)

Przyjęcie oferty powinno nastąpić w formie takiej jak oferta lub oferent może zastrzec, ze oferta powinna zostać przyjęta w formie np. pisemnej.

Oferent nie ma kompetencji do jednostronnego określania reguły znaczeniowej wg. której interpretować należy bierne zachowanie adresata oferty, ale zob. art. 64 kc

Ewentualny II etap

b) przestaje być związany ofertą i staje przyjmuje ofertę z zastrzeżeniem zmian się adresatem nowej oferty czyli lub uzupełnienia jej treści - staje się oblatem oferentem

Czas związania ofertą czyli okres, w którym składający ofertę (oferent) powinien oczekiwać na odpowiedź adresata oferty (oblata) może być określony następująco:

• przez samą ofertę,

• niezwłocznie, jeżeli oferta została złożona w obecności drugiej strony telefonicznie lub za pomocą innego środka bezpośredniego porozumiewanie się na odległość,

• w okresie, w którym składający mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia (por. art. 66 *2 k.c., zob. też art. 67 k.c.).

Milczenie adresata w zasadzie rozumiane jest jako odrzucenie oferty. Jednakże jeżeli osoba prowadząca działalność gospodarczą otrzyma ofertę zawarcia umowy w ramach swojej działalności od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach, brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty (art. 386 k.c.).

Oferta może być skierowana nie do jednego oblata lecz do ogółu. Na przykład oferentem jest ten, kto wystawia rzecz w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny (art. 543 k.c.) lub automat do sprzedaży określonych rzeczy lub biletów. Natomiast zgodnie z art. 71 k.c. Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz zaproszenie do rozpoczęcia rokowań.

Chwilę i miejsce zawarcia umowy określa art. 70 Kc.

Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące oferty.

Art. 66. § 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.

§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.";

Art. 66¹. § 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

§ 2.Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:

1) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;

2) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;

3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;

4) metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;

5) językach, w których umowa może być zawarta;

6) kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.

§ 3.Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli przedsiębiorca zaprasza drugą stronę do rozpoczęcia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny sposób.

§ 4.Przepisy § 1-3 nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Nie stosuje się ich także w stosunkach między przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły.

Art. 66². § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

§ 2.Jednakże oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

Art. 67. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego treści lub okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za nie zawartą.

Art. 68. Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę.

Art. 68¹. § 1.W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią.

§ 2. Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, albo gdy oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, albo gdy druga strona w odpowiedzi na ofertę uzależniła jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.

Art. 68².Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.";

Art. 69. Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.";

Art. 70. § 1. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.

§ 2. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy

Art. 71. Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy

NEGOCJACJE

Negocjowanie umów (rokowania) jest uregulowane w art. 72 k.c. Rokowania oznaczają pertraktacje prowadzone przez strony w celu uzgodnienia treści umowy. Umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem rokowań.

W toku rokowań dotyczących bardzo skomplikowanych, i o dużej wartości, umów gospodarczych ma miejsce praktyka podpisywania ustaw intencyjnych (letters of intent). Chodzi o sprecyzowanie pewnych elementów rokowanej umowy, trybu dalszych rokowań, prac przygotowawczych z tym związanych. Oświadczenie w tych kwestiach podpisywane przez strony można uznać za deklaracje intencji dalszego lojalnego prowadzenia rokowań. Nie są to jednak oświadczenia woli. Natomiast w przypadku bezpodstawnego zerwania rokowań druga strona może żądać zwrotu poniesionych wydatków ewentualnie innych szkód z tym związanych.

Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące negocjacji

Art. 72. § 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.";

Art. 72¹. § 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.

§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.

PRZETARG

Przetarg (art. 70¹ - 70⁵ k.c.). Jest to jedna z trzech form zawarcia umowy uregulowana w Kodeksie cywilnym.

Przetarg jest pewna określoną procedurą na którą składają się pewne etapy:

1. Ogłoszenie o przetargu.

2. Zgłaszanie propozycji zawarcia umowy.

3. Zawarcie umowy.

Ogłoszenie o przetargu

Ogłoszenie o przetargu jest pierwszym etapem procedury przetargowej. Zgodnie z art. 70(1) § 2. ogłoszenie przetargu powinno obejmować co najmniej czas, miejsce, przedmiot oraz warunki przetargu.

Niezmiernie istotne jest aby były dokładnie określone warunki przetargu, do których należy zaliczyć szczegółowe postanowienia dotyczące zasad, terminów i wysokości wpłacania wadium oraz termin jego zwrotu podmiotom, które nie wygrają przetargu.

Wpłacenie wadium jest bowiem z reguły jednym z podstawowych warunków przystąpienia do przetargu. Zabezpiecza ono zawarcie umowy pomiędzy organizującym przetarg a wygrywającym przetarg jednak pod warunkiem, że ogłoszeniu o przetargu bezwzględnie zostanie zastrzeżone, iż wpłacone wadium przepada jeżeli uczestnik przetargu bezpodstawnie uchyli się od zawarcia umowy. Wadium stanowi również pewną ekonomiczna barierę zapewniająca w pewnym stopniu wiarygodność ofert. Przedmiotem wadium jest najczęściej pewna suma pieniężna, określona kwotowo lub stanowiąca pewien procent ceny wywoławczej lub wartości zamówienia Mogą nim być również papiery wartościowe, na okaziciela, określona rzecz mająca wartość majątkową. Wadium podlega zaliczeniu na poczet przysługującej organizatorowi przetargu ceny, gdy przedmiotem przetargu jest
np. sprzedaż rzeczy lub podlega zwrotowi jeżeli wygrywający przetarg (np. kupujący rzecz) wypełni wszystkie warunki przetargu i podpisze umowę.

Ponadto w ogłoszeniu o przetargu należy zastrzec, że przetarg może zostać zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert lub może być unieważniony bez podania przyczyny. Zastrzeżenia te chronią organizatora przetargu przed odpowiedzialnością za szkodę z powodu odmowy zawarcia umowy ze zwycięzcą przetargu, który w przeciwnym razie mógłby dochodzić odszkodowania (strat) na podstawie art. 415K.c.

Rodzaje przetargów

Wyróżnia się według Kodeksu cywilnego dwa rodzaje przetargu: ustny i pisemny, gdzie zostaną opisane pozostałe dwa wyżej wymienione etapy przetargu.

Aukcja - przetarg ustny,

W przetargu ustnym chodzi o uzyskanie jak najwyższej ceny (aukcja/licytacja). Licytację rozpoczyna wywołanie licytacji. Organizator wtedy podaje przedmiot licytacji, cenę wywoławczą i wzywa uczestników do licytowania. Licytacja może przybrać najczęściej licytacji z dołu do góry, gdzie postąpienia są uszeregowanie
od najniższego do najwyższego o określoną minimalną wartość postąpienia. Przetarg wkracza w fazę końcową w chwili ustania postąpień. Wtedy prowadzący przetarg uprzedza licytantów, że po kolejnych trzech bezskutecznych wywołaniach najwyższej zaoferowanej ceny dalsze postąpienia nie zostaną przyjęte, po czym wywołuje cenę odpowiednią ilość razy i zamyka przetarg. Zamykając przetarg ogłasza osoba, która przetarg wygrała. Licytacja może się również odbywać z góry na dół, gdzie cenę wywoławczą stanowi wtedy najwyższa cena jaką chce uzyskać organizator przetargu. Jeżeli nikt nie przyjmie takiej ceny, cenę się stopniowo obniża a do chwili kiedy nie zostanie przyjęta przez któregoś z licytantów. Organizator przetargu na początku powinien uprzedzić o technice licytowania.

Zawarcie umowy następuje z chwilą wybrania oferty najkorzystniejszej, czyli z chwilą udzielenia tzw. przybicia. Inne oferty złożone w toku przetargu przestają wiązać, gdy inny licytant złoży ofertę korzystniejszą, albo przetarg zostanie zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.

Przetarg pisemny

W przetargu pisemnym poza ceną liczą się dodatkowe warunki umowy zaproponowane przez przystępującego do przetargu. W przetargu pisemnym w przeciwieństwie do ustnego kolejność proponowanych ofert nie ma znaczenia dla zawarcia umowy. Przetarg pisemny bowiem jest ogłaszany zwykle dla bardziej skomplikowanych spraw. (zamówieniach publicznych). Z reguły o przyjęciu jednej ze zgłoszonych ofert pisemnych lub odrzuceniu wszystkich, decyduje swobodnie sam organizator przetargu lub wskazana przez niego osoba (komisja). Przetarg należy traktować jako zaproszenie do składania ofert, gdyż organizator przetargu zawrze umowę tylko z tym, kto zaproponuje najlepsze warunki. Oferta musi odpowiadać wymogom określonym w ogłoszeniu o przetargu oraz wymogom art. 66 K.c. Oferta złożona w toku przetargu pisemnego przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta lub gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej, w szczególności kiedy w ogłoszeniu o przetargu zastrzeżono termin związania ofertą, wówczas wiąże ona do upływu tego terminu.

Przetarg pisemny składa się z reguły z dwóch etapów: jawnego i tajnego. Etap jawny odbywa się w obecności uczestników przetargu, gdzie komisja przetargowa otwiera koperty z ofertami sprawdza czy oferty spełniają warunki formalne podane w ogłoszeniu o przetargu oraz czy zostało wpłacone wadium. Do tego czasu oferty powinny pozostać tajna po to aby umożliwić wszystkim startującym w przetargu uczciwą konkurencję. Po otwarciu ofert składający je mogą z reguły wyjaśniać ich treść lub usuwać braki, chyba że braki są unieusuwalne, wówczas taką ofertę się odrzuca. W części tajnej organizator przetargu ocenia oferty, pod kątem wymagań jakie im stawiał. Przedmiotem oceny najczęściej jest cena, czas wykonania zamówienia, wiarygodność oferenta, jakość używanych materiałów do wykonania zamówienia i inne w zależności co jest przedmiotem przetargu. W tej części następuje też wybranie konkretnej oferty lub postanowienie o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru.

Ogłaszający przetarg ma obowiązek powiadomić niezwłocznie uczestników przetargu pisemnego o jego wyniku lub o zamknięciu bez dokonania wyboru (art. 70³ *2). Dla wygrywającego przetarg to zawiadomienie jest oświadczeniem organizującego przetarg o przyjęciu jego oferty. Powiadomienie to powinno mieć taką postać jak ogłoszenie o przetargu. Jeżeli chodzi o chwilę zawarcia umowy w trybie przetargu pisemnego to należy stosować reguły zawarte w art. 70K.c.

Należy również pamiętać, że osoba, która zaproponowała najlepsze warunki (np. najwyższą cenę) może nie zawierać umowy, co jednak skutkuje utratę wpłaconego wadium. Nie może być jednak na drodze prawnej przymuszona do zawarcia umowy.

Wyżej opisany przetarg ustny i pisemny może mieć postać przetargu ofertowego, gdzie zawarcie umowy następuje z chwilą wybrania najwyższej lub najkorzystniejszej oferty. Ma o miejsce wówczas gdy do zawarcia umowy nie jest wymagana żadna forma szczególną oświadczeń woli pod rygorem nieważności.

W przetargu ustnym i pisemnym wyróżnia się również przetarg bezofertowy, w którym strony w toku licytacji lub przetargu pisemnego nie składają wiążących oświadczeń woli, a umowa między organizatorem przetargu a zwycięzcą zostaje zawarta w drodze odrębnych oświadczeń woli. Następuje to wówczas gdy do zawarcia umowy jest wymagana forma szczególna (zwłaszcza forma aktu notarialnego) oświadczeń pod rygorem nieważności. Ten typ przetargu ustnego lub pisemnego ma więc miejsce w sytuacji gdy oferta nie spełnia wymagań formy zastrzeżonej pod rygorem nieważności (np. przetarg ustny lub pisemny na nabycie nieruchomości, gdzie warunkiem ważności umowy jest forma aktu notarialnego, a więc zaproponowanie ustne lub w zwykłej formie pisemnej najwyższej ceny nie może być potraktowane jako złożenie oferty). Jeżeli zwycięzca przetargu bezofertowego uchyla od zawarcia umowy w przewidzianej formie, może wtedy utracić wpłacone wadium.

Wyróżnia się również podział przetargu ze względu na inne kryteria kwalifikacyjne:

Wyróżnia się ze względu na swobodę dostępności podmiotów do przetargu przetarg nieograniczony, ograniczony i zamknięty.

Przetarg jest nieograniczony gdy może do niego przystąpić każda osoba posiadająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, bez względu na posiadane kwalifikacje.

Przetarg jest ograniczony gdy uczestnik przetargu musi spełniać dodatkowe kwalifikacje określone w ogłoszeniu o przetargu (np. posiadać określone uprawnienia lub prowadzić firmę o określonym zakresie działania).

Przetarg jest zamknięty gdy ogłoszenie o przetargu jest skierowane do imiennie oznaczonych podmiotów, gdy ma wiec postać imiennych zaproszeń do składania ofert.

Przetargi dzieli się również na obligatoryjne, gdy przepis prawny wprowadza obowiązek jego przeprowadzenia (np. przepisy ustawy o zamówieniach publicznych) oraz fakultatywny gdzie zorganizowanie przetargu zależy od woli podmiotu organizującego.

Unieważnienie umowy zawartej w drodze przetargu

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują możliwość unieważnienia umowy zawartej w przetargu. Może to mieć miejsce jeżeli rywalizacja w przetargu przybrała formy sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 70(4) K.c. strona umowy zawartej w drodze przetargu może żądać jej unieważnienia, jeżeli druga strona lub działająca z nią w porozumieniu osoba trzecia sprzecznie z prawem lub zasadami współżycia społecznego wpłynęła na wynik przetargu. Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także dający zlecenie.

Unieważnieniu nie podlega przetarg tylko umowa zawarta w jego wyniku. Jest to rezultat wad tkwiących w procedurze przetargowej. Unieważnienie (wzruszenie) umowy polega na tym, że umowa wywołuje skutki prawne z tym zastrzeżeniem, że mogą one ulec uchyleniu, jeżeli zażąda tego jedna ze stron tej umowy
w odpowiednim terminie. Unieważnienie ma skutek z mocą wsteczną, tzn. o0d chwili zawarcie umowy, co oznacza, że strony musza sobie zwrócić wszystko to co sobie wzajemnie świadczyły wykonując już tę umowę. O unieważnieniu orzeka sąd jeżeli zostaną spełnione następujące przesłanki podmiotowe i przedmiotowe:

Przesłanki podmiotowe:

• unieważnienia może żądać tylko i wyłącznie strona umowy, nie może tego więc zrobić inny uczestnik przetargu, z którym umowa nie została zawarta, nawet wtedy gdy strony umowy (organizator przetargu i wygrywający przetarg) w sposób sprzeczny z prawem lub zasadami współżycia społecznego wpłynęli na wynik przetargu, uniemożliwiając zawarcie umowy innemu uczestnikowi,

• unieważnienia nie może żądać strona, która sama wpłynęła na wynik przetargu, chyba, że równocześnie druga strona działała w sposób sprzeczny z prawem lub zasadami współżycia społecznego,

• na wynik przetargu wpłynąć mogła również osoba trzecia (np. inny uczestnik przetargu lub osoba, która nie uczestniczyła w przetargu), przy czym warunkiem jest aby ona działała w porozumieniu (świadomie i za zgodą strony umowy) z jedną ze stron umowy,

• jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także dający zlecenie.

Przesłanki przedmiotowe

Wpłynięcie na wynik przetargu poprzez działanie sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, wynika z tego, że wpłynięcie na wynik przetargu musi być skuteczne, tzn. że musi w wyniku tego działania musi zostać podpisana umowa,

Ocena czy nastąpiło wpłynięcie na wynik przetargu i to w sposób sprzeczny z prawem lub zasadami współżycia społecznego zależy od konkretnego stanu faktycznego. Wystarczy naruszenie jakiegokolwiek przepisu prawnego (może to być np. przepis prawa cywilnego, karnego). trzeba jednak wykazać, że to naruszenie prawa miało wpływ na wynik przetargu. Naruszenie zasad współżycia społecznego to naruszenie norm społecznych powszechnie akceptowalnych w społeczeństwie, takich jak np. normy moralne, przyjęte obyczaje (np. obyczaje kupieckie).

Termin dochodzenie unieważnienia umowy

Zgodnie z art. 70 (4) § 2 K.c. uprawnienie do żądania unieważnienia umowy wygasa z upływem miesiąca od dowiedzenia się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.

W przepisie tym zawarte są jak gdyby dwa terminy biegnące niezależnie od siebie;

• pierwszy rozpoczyna się od momentu dowiedzenia o przyczynie uzasadniającej unieważnienie, a kończy się po upływie miesiąca od jego rozpoczęcia,

• drugi rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i kończy po upływie roku od tej chwili.

Po upływie tych terminów roszczenie o unieważnienie umowy wygasa.

Zastanawiając się czy wnieść powództwo o unieważnienie umowy na podstawie art. 70(4) K.c., należy przedtem rozważyć czy nie zachodzą wady oświadczeń woli określone w art. 82 - 88K.c. Wówczas lepiej będzie skorzystać z tych przepisów, albowiem np. gdy strona umowy została wprowadzona w błąd, to nie trzeba występować do sądu o unieważnienie umowy na podstawie art. 70(4) K.c. co jest uciążliwe i kosztowne; wystarczy złożyć drugiej stronie umowy oświadczenie na piśmie o uchyleniu się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli. Umowa stanie się nieważna już w chwili dojścia tego oświadczenia do drugiej strony umowy. Co więcej jeżeli w trakcie przetargu nastąpiło złożenie oświadczenia woli w warunkach wyłączających świadome lub swobodne wyrażenie woli i powzięcie decyzji (np. siłą zmuszono wygrywającego przetarg do podpisania umowy bardziej niekorzystnej niż złożona przez niego oferta) to należy przyjąć, że zawarcie umowy jest nieważne z mocy prawa, czyli umowa w ogóle nie istnieje).

Można jednak wyobrazić sobie sytuację, że strona umowy (wygrywający przetarg) zmusił innego uczestnika przetargu do złożenia bardziej niekorzystnej oferty lub wprowadził w błąd potencjalnego uczestnika, który w związku z tym nie złożył oferty. Wówczas wchodzi w grę jedynie możliwość żądania unieważnienia umowy przez organizatora przetargu na podstawie art. 70(4)K.c., jako że było to działanie sprzeczne z prawem, które miało wpływ na wynik przetargu. Jak już wcześnie była mowa z roszczeniem o unieważnienie mógłby wystąpić tylko organizator przetargu jako strona umowy, a nie podmiot który np. wskutek przymusu zastosowanego przez wygrywającego przetarg nie złożył w ogóle oferty.

Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące przetargu

Art. 70¹. § 1.Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.

§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.

§ 3.Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.

§ 4.Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.

Art. 70². § 1. Oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą, chyba że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej.

§ 2.Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia przybicia.

§ 3.Jeżeli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy.

Art. 70³. § 1. Oferta złożona w toku przetargu przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.

§ 2.Organizator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić na piśmie uczestników przetargu o jego wyniku albo o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru.

§ 3.Do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu stosuje się przepisy dotyczące przyjęcia oferty, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. Przepis art. 70² § 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 70⁴. § 1. W warunkach aukcji albo przetargu można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty (wadium).

§ 2.Jeżeli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. W pozostałych wypadkach zapłacone wadium należy niezwłocznie zwrócić, a ustanowione zabezpieczenie wygasa. Jeżeli organizator aukcji albo przetargu uchyla się od zawarcia umowy, ich uczestnik, którego oferta została wybrana, może żądać zapłaty podwójnego wadium albo naprawienia szkody.

Art. 70⁵. § 1. Organizator oraz uczestnik aukcji albo przetargu może żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także ten, na czyj rachunek umowa została zawarta, lub dający zlecenie.

§ 2. Uprawnienie powyższe wygasa z upływem miesiąca od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.

BIBLIOGRAFIA

1. Boć, Prawo administracyjne

2. Internet

3. Kiczka, Administracyjne prawo gospodarcze.

4. Witczak i Kawałko, Prawo cywilne-część ogólna.

5. Włodyka, Prawo gospodarcze i handlowe. Prawo umów w obrocie gospodarczym.

Internet

Włodyka, Prawo gospodarcze i handlowe. Prawo umów w obrocie gospodarczym.

Włodyka, Prawo gospodarcze i handlowe. Prawo umów w obrocie gospodarczym.

Kiczka, Administracyjne prawo gospodarcze.

Internet.

Witczak i Kawałko. Prawo cywilne-część ogólna.

Boć. Prawo administracyjne.

Boć. Prawo administracyjne.

Włodyka. Prawo gospodarcze i handlowe. Prawo umów w obrocie gospodarczym.

18

WYŻSZA SZKOŁA MENEDŻERSKA W WARSZAWIE

---