1.Pojęcie działalności gospodarczej, zawarte w art. 2 Ustawy, przyjmuje iż działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Pojęcie działalności gospodarczej opiera się na trzech przesłankach;

- kryterium ekonomicznej klasyfikacji działalności,

- zarobkowych celach działalności,

-wykonywania działalności w sposób zorganizowany i ciągły.

Klasyfikacja do poszczególnych rodzajów działalności dokonywana jest na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).

Działalność wytwórcza - nie jest normatywnie zdefiniowana. Pojęcie działalności wytwórczej to nie tylko czynności prowadzące do wytworzenia produktu materialnego, ale również wydobycie i pozyskiwanie surowców mineralnych oraz ich przetworzenie i uszlachetnianie.

Działalność budowlana - definicja zawarta jest w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane obejmuje projektowanie, budowę, utrzymanie i rozbiórkę obiektów budowlanych. W pojęciu działalności budowlanej mieszczą się również prace dotyczące urządzania i wyposażania wnętrz, jeżeli ich instalacja wynika z realizacji obiektu budowlanego i stanowi integralną część funkcjonowania tego obiektu.

Działalność handlowa - pojęcie handlu jest bardzo szerokie i polega na zakupie lub sprzedaży towaru bądź usługi. Handel może mieć zasięg krajowy lub zagraniczny bądź międzynarodowy. Może być wykonywany w sposób hurtowy lub detaliczny. Może polegać na zakupie (imporcie) lub sprzedaży (eksporcie).

Działalność usługowa - od 1.07.1997 r. stosuje się Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług, która została wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18.03.1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU).

Zarobkowy cel działalności gospodarczej wiąże się z jej odpłatnością. Nie mają takiego charakteru działania, które są prowadzone wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb własnych, a nie służą sprzedaży towaru lub usługi. Zarobkowego celu działalności gospodarczej nie należy kojarzyć z osiąganiem dochodów z tej działalności.

Prawo działalności gospodarczej wprowadziło do pojęcia działalności gospodarczej element ciągłości wykonywania tej działalności. Ma ona świadczyć o względnie stałym zamiarze wykonywania działalności gospodarczej, co oczywiście nie wyklucza możliwości prowadzenia jej tylko sezonowo lub do czasu osiągnięcia postawionego przez przedsiębiorcę celu. Wykonywanie działalności gospodarczej w sposób ciągły nie stanowi cechy, na podstawie której można odróżnić działalność gospodarczą od innej działalności.

Wskazane w ustawie właściwości działalności gospodarczej można dookreślić wskazując inne istotne elementy, min takie jak wynikające z uchwały Sądu Najwyższego z 6 grudnia 1991 r.:

1. zawodowy (a więc stały) charakter,

2. związaną z nią powtarzalność podejmowanych działań,

3. podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania,

4. uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

2. Źródła prawa gospodarczego to prawotwórcze decyzje państwa podejmowane przez uprawnione organy władzy publicznej, a następnie ogłoszone w wymaganej formie, wyznaczające normy prawne. Mocą tych decyzji (w formie norm prawnych) jest wyrażana wola państwa w zakresie spraw dotyczących przedsiębiorców i działalności gospodarczej. Źródłem prawa gospodarczego powszechnie obowiązującego jest głównie prawo stanowione w postaci ustaw, a dodatkowo w formie aktów prawnych innych niż ustawy, w tym aktów podstawowych, najczęściej wykonawczych w stosunku do ustaw. Prawo gospodarcze będąc kompleksową gałęzią prawa nie ma swojego kodeksu (kodeksu gospodarczego). Źródła prawa gospodarczego powszechnie obowiązującego, to:

- Konstytucja RP,

- ustawy (i akty prawne równorzędne z ustawami),

- ratyfikowane umowy międzynarodowe,

- rozporządzenia.

Źródła prawa gospodarczego są pochodzenia krajowego i zagranicznego.

Konstytucja RP - ustawa zasadnicza z 1997 r.

Aktualnie obowiązująca ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. ustawa o swobodzie działalności gospodarczej uchylająca poprzednio obowiązujące przepisy prawa, tj. ustawę z 19 listopada Prawo działalności gospodarczej

Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym

Kodeks spółek handlowych

Kodeks cywilny oraz przepisy ustaw szczególnych dotyczących przedmiotu działalności gospodarczej (np. ustawa prawo budowlane).

Źródłami prawa powszechnie obowiązującego o ograniczonym terytorialnie zasięgu są akty prawa miejscowego stanowione przez organy samorządu terytorialnego i niektóre akty stanowione przez terenowe organy administracji rządowej.

Źródłami prawa wewnętrznie obowiązującego są:

- uchwały Rady Ministrów,

- zarządzenia Prezydenta RP,

- zarządzenia Prezesa Rady Ministrów,

- zarządzenia ministrów,

- uchwały Sejmu i Senatu (niektóre),

- regulamin Zgromadzenia Narodowego,

- niektóre akty innych centralnych organów państwowych.

Podstawowym oficjalnym źródłem wiedzy o obowiązujących aktach prawnych są dzienniki publikacyjne. Zgodnie z Konstytucją warunkiem wejścia w życie powszechnie obowiązujących aktów prawodawczych jest ich ogłoszenie w odpowiednim dzienniku publikacyjnym.

W poszczególnych rodzajach dzienników publikacyjnych można publikować:

W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej - ogłaszane są powszechnie obowiązujące źródła praw (z wyjątkiem prawa miejscowego). Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów. W Dzienniku tym ogłaszane są obligatoryjnie następujące akty prawodawcze:

- Konstytucja,

- ratyfikowane umowy międzynarodowe,

- ustawy,

- rozporządzenia z mocą ustaw,

- rozporządzenia,

- teksty jednolite Konstytucji, ustaw, rozporządzeń,

- uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenia ministra,

- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw.

W formie załączników do Dziennika Ustaw mogą być publikowane teksty umów międzynarodowych

Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe - publikatory źródeł prawa miejscowego. Dzienniki wydają Wojewodowie. W Dziennikach tych ogłaszane są następujące akty normatywne:

- akty prawa miejscowego stanowione przez Wojewodę i organy administracji niezespolonej,

- akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik województwa, organy powiatu i organy gminy,

W dziennikach tych umieszcza się również:

- akty Prezesa Rady Ministrów uchylające akty prawa miejscowego,

- wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego.

W Dziennikach tych publikuje się również statuty (województwa, powiatu, gmin), przepisy porządkowe i inne akty prawne wydawane lokalnie na mocy przepisów szczególnych.

Dziennik Urzędowy RP - Monitor Polski - ogłasza się w nim:

- zarządzenia Prezydenta wydane na podstawie ustawy,

- uchwały Rady Ministrów i zarządzenia Prezesa Rady Ministrów wydane na podstawie ustawy,

- teksty jednolite powyższych aktów,

- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów ogłoszonych w Monitorze lub nie publikowanych,

- Uchwały Zgromadzenia Narodowego, Sejmu, Senatu,

- akty urzędowe Prezydenta RP,

- inne akty na podstawie zarządzenia Prezesa Rady Ministrów.

Monitor Polski wydaje Prezes Rady Ministrów.

Każdy Dziennik Ustaw, Wojewódzki Dziennik Urzędowy, Monitor Polski opatrzony jest kolejnym numerem w roku kalendarzowym oraz datą wydania.

Dzienniki Urzędowe Ministrów i innych urzędów centralnych - ogłasza się:

- akty normatywne organu wydającego dziennik i nadzorowanych przez niego urzędów centralnych,

- uchwały Rady Ministrów uchylające zarządzenia Ministra wydającego dziennik urzędowy,

- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach ww. aktów,

- inne informacje, komunikaty i obwieszczenia ministrów i urzędów centralnych.

Dzienniki urzędowe i dokumenty rządowe państw obcych oraz Unii Europejskiej - w 1971 r. Polska przyjęła konwencję w sprawie międzynarodowej wymiany wydawnictw i konwencję dotyczącą międzypaństwowej wymiany wydawnictw urzędowych i dokumentów rządowych. Ważny jest w Polsce dostęp do Dziennika Urzędowego Wspólnot Europejskich.

Zbiory orzecznictwa - Trybunał Konstytucyjny wydaje „Orzecznictwo TK. Zbiór Urzędowy”. Sąd Najwyższy udostępnia urzędowy zbiór swoich orzeczeń zawierających rozstrzygnięcia ważniejszych zagadnień prawnych oraz uchwał wpisanych do księgi zasad prawnych w oddzielnych seriach.

Internetowy system informacji prawnej Sejmu RP stanowi nieodpłatną bazę danych o aktach prawodawczych na stronie internetowej:

Źródłem powszechnie obowiązującego prawa o ograniczonym terytorialnie zasięgu są akty prawa miejscowego.

Akty prawa miejscowego można podzielić na: akty pochodzące od organów państwa i od organów samorządowych. Inny podział to:

- akty zawierające statuty,

- akty zawierające przepisy wykonawcze, tj. akty wydawane na podstawie upoważnień szczegółowych,

- akty zawierające przepisy porządkowe, wydawane na podstawie przepisów generalnych.

3. Zasady przewodnie prawa gospodarczego.

Na podstawie treści Konstytucji RP oraz ustaw Prawa działalności gospodarczej (PDG) i przepisów KC należy uznać, że katalog zasad przewodnich prawa gospodarczego stanowi 6 podstawowych zasad, tj.:

1. Zasada społecznej gospodarki rynkowej.- zawiera w sobie nakaz ochrony rynku i zabezpieczenia wolności konkurencji.

Zasada ta

społeczna gospodarka rynkowa, oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Zasada wolności działalności gospodarczej.- Wolność działalności gospodarczej obejmuje dwa elementy, tj:

- wolność „podejmowania” działalności gospodarczej,

- wolność „wykonywania” działalności gospodarczej.

Wolność podejmowania działalności gospodarczej obejmuje swobodę rozstrzygania o tym, czy przedsiębiorca podejmuje tę działalność samodzielnie, czy wspólnie z innymi podmiotami, w jakiej formie organizacyjnoprawnej zamierza ją wykonywać, jaki rodzaj działalności gospodarczej zamierza wykonywać, a także w kwestii wyboru miejsca jej wykonywania, czasu rozpoczęcia, itp.

Wolność wykonywania działalności gospodarczej obejmuje:

- wolność organizacyjną,

- wolność kierowania

- wolność działań

- wolność ochrony prawnej

3 .Zasada równoprawności przedsiębiorców. -„ wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne”, „ nikt nie może być dyskryminowany w życiu”.

„ podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Równoprawność przedsiębiorców to ich równe prawa i obowiązki zarówno przy podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej, tj:

- równość co do zasady w uprawnieniach wyboru formy organizacyjnej podejmowania działalności gospodarczej,

- równość wyboru przedmiotu działalności gospodarczej,

- równość szans uzyskania koncesji lub zezwolenia na podejęcie działalności gospodarczej,

- jednakowe obowiązki dotyczące rejestracji podejmowanej działalności gospodarczej,

jednakowe obowiązki wobec organów władzy publicznej.

Równoprawność przedsiębiorców na etapie wykonywania działalności gospodarczej obejmuje m.in.

- jednakowy dostęp do rynku, bez względu na charakter przedsiębiorstwa,

- równość w zakresie przestrzegania różnego rodzaju obowiązków prawnych o charakterze policyjno - administracyjnym ( ochrona środowiska, sprawozdawczość statystyczna),

- równość w zakresie określania zdolności kredytowej, zdolności wekslowej, obowiązków ubezpieczeniowych, odpowiedzialności wobec organów władzy publicznej.

4.Zasada ochrony własności przedsiębiorców.- własność jest nie tylko kategorią ekonomiczną ale także instytucją prawna.

5. Zasada legalizmu działalności gospodarczej.- własność jest nie tylko kategorią ekonomiczną ale także instytucją prawna.

obowiązek przestrzegania praw Rzeczypospolitej Polskiej przez każdego.

przedsiębiorca jest obowiązany spełniać okreslone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej”

. Przedsiębiorca obowiązany jest spełniać określone przepisami prawa warunki „wykonywania” działalności gospodarczej, tj. w fazie od podjęcia przez przesiębiorcę działalności do jej zakończenia. Warunki te określone zostały ustawą PrDG i mają charakter podmioty, przedmiotowy i organizacyjny.

6.Zasada swobody umów gospodarczych. - Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego

Zasady przewodnie każdej gałęzi prawa mają charakter norm prawnych, w prawie gospodarczym określone zostały w Konstytucji RP (konstytucyjne zasady przewodnie prawa gospodarczego) oraz w innych ustawowych źródłach prawa gospodarczego, a zwłaszcza w ustawie PrDG i w KC (ustawowe zasady przewodnie prawa gospodarczego).

Zasady przewodnie prawa gospodarczego spełniają w ramach tej gałęzi prawa istotną rolę, tj.:

- wyznaczają kierunek działań prawotwórczych dla wszystkich organów posiadających kompetencje prawotwórcze w sferze prawa gospodarczego,

- ukierunkowują proces wykładni (interpretacji ) norm prawnych należących do prawa gospodarczego, przede wszystkim przepisów zawartych w poza konstytucyjnych aktach prawnych z dziedziny tego prawa,

- wskazują organom władzy publicznej (zwłaszcza sądom oraz organom administracji publicznej) kierunki stosowania prawa gospodarczego,

- ukierunkowują sposób czynienia użytku przez przedsiębiorców z różnych, przysługujących im praw (uprawnień), zwłaszcza w przypadku regulacji prawnych o charakterze dyspozytywnym.

4. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. zajmuje szczególne miejsce wśród źródeł prawa gospodarczego ponieważ określa fundamentalne regulacje prawne dotyczące podstaw ustroju gospodarczego Polski. Konstytucja RP w swojej treści nie pomija zagadnień gospodarczych, Problematyki zagadnień gospodarczych dotyczy bezpośrednio art.20 Ustawy Zasadniczej, który charakteryzuje model polskiej gospodarki „jako społeczną gospodarkę rynkową” oraz wskazuje na jej podstawy ekonomiczne i społeczne. Art.21 Konstytucji ustanawia zasadę ochrony własności przez Rzeczpospolitą Polską.

Porządek prawny w dziedzinie prawa gospodarczego określają głównie ustawy, wśród których na szczególną uwagę zasługują następujące trzy akty prawne, tj.:

- ustawa Prawo działalności gospodarczej (PrDG), która weszła w życie z dniem 1.01. 2001 r. Zakres przedmiotowy tej ustawy charakteryzuje art.1, w którym scharakteryzowane zostały dwie zasadnicze grupy spraw, tj. zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej.

- ustawa a dn. 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (dalej KC), który wszedł w życie 1.01.1965 r. , KC reguluje stosunki cywilnoprawne (głównie majątkowe) pomiędzy równorzędnymi pod względem prawnym podmiotami (osobami fizycznymi i osobami prawnymi w różnych konfiguracjach).

- ustawę z dnia 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej KSH), który wszedł w życie z dniem 1.01.2001 r. i uchylił reguluje w sposób całościowy ważne dla życia ekonomicznego państwa o gospodarce rynkowej zagadnienia spółek handlowych, tj.:

- tworzenia, organizacji, funkcjonowania i rozwiązywania tych spółek,

- ich łączenia się, podziału i przekształcania.

5. . Podejmowanie działalności gospodarczej może być:

- wolne,

- zakazane bezwzględnie,

- zakazane względnie (ograniczone),

- reglamentowane.

O ograniczeniach w podejmowaniu działalności gospodarczej możemy mówić wówczas gdy są związane z obowiązkiem uzyskania odpowiedniego pozwolenia (koncesji, zezwolenia) władz publicznych oraz gdy uzyskanie takiego pozwolenia nie jest dostępne dla wszystkich przedsiębiorców.

Koncesje odnoszą się tylko do tych sfer działalności gospodarczej, które powinny być objęte wyłącznością państwa (monopolem), bądź tych które dotyczą dziedzin o szczególnym znaczeniu ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli czy inny ważny interes publiczny lub wiążą się z własnością państwa. Liczba dziedzin objętych koncesjonowaniem została ograniczona do. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

- poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,

- wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,

- wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,

- ochrony osób i mienia,

- transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,

- budowy i eksploatacji autostrad płatnych,

- zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych,

- rozpowszechniania programów telewizyjnych i radiowych.

Koncesja jest formą reglamentacji działalności gospodarczej przez państwo. Wyraża akt zgody władzy publicznej na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę. Wprowadzenie koncesji może odnosić się do dziedzin działalności gospodarczej, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny.

Podstawowe cechy koncesji to:

- jest umową ściśle administracyjną,

- ma na celu eksploatację służby publicznej,

- eksploatacja odbywa się na ryzyko koncesjonariusza,

- wynagrodzenie koncesjonariusza zapewnione jest przez nadanie mu prawa pobierania od użytkowników opłat ustalonych przez taryfę,

• jest kontraktem długoterminowym.

Prawo działalności gospodarczej przewiduje możliwość cofnięcia koncesji lub zmiany zakresu bądź przedmiotu działalności gospodarczej objętej koncesją.

Organem koncesyjnym jest organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany i cofania kncesji.

Kocesja to akt administracyjny o charakterze konstytutywnym, gdyż nadaje on przedsiębiorcy nowe prawa lub pozbawia go praw.

Koncesję wydaje się na zasadzie uznania administracyjnego, tj. organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku przedsiębiorcy udzielenie koncesji. Koncesji udziela się na okres od 2 do 50 lat.

Drugą formą regalamentacji działalności gospodarczej jest udzielanie zezwoleń na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej. Z prawnego punktu widzenia instytucja zezwolenia oznacza dopuszczenie przedsiębiorcy do wykonywania określonej działalności gospodarczej po uprzednim stwierdzeniu, że przedsiębiorca spełnia wszystkie warunki wykonywania tej działalności. Zezwolenie nie nadaje przedsiębiorcy nowych praw, lecz jedynie je konkretyzuje pod względem podmiotowym. Zezwolenie jest aktem odmiennym od koncesji. Podstawowe różnice polegają na:

- zezwolenia nie dotyczą dziedzin działalności gospodarczej objętych koncesjami,

- zezwolenia są wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości wykonywania działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę, który spełnia wszelkie warunki wykonywania tej działalności,

- wymóg uzyskania zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej wprowadza się wówczas gdy wykonywanie tej działalności nie może być wolne i wymaga stwierdzenia, że przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania tej działalności.

- warunki, o których mowa wyżej odnoszą się do ochrony życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku publicznego, tajemnicy państwowej, zobowiązań międzynarodowych

- udzielanie zezwoleń następuje w trybie przepisów kodeksu administracyjnego.

Udzielenie zezwolenia pod warunkiem oznacza, że warunek ten musi być spełniony najpóźniej przed faktycznym rozpoczęciem działalności gospodarczej

Zezwolenia nie dotyczą działalności gospodarczej objetej monopolem państwa. Wymóg uzyskania zezwolenia na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w konkretnej dziedzinie nie wynika z ustawy PrDG, ale z innych ustaw. Przepisy innych ustaw jako określenie instytucji zezwolenia uzywają terminów: zgoda, licencja, pozwolenie, upoważnienie.

. O wydanie zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej może ubiegać się każdy przedsiębiorca - na równych prawach.

6. Ewidencja działalności gospodarczej.

Ewidencję działalności gospodarczej, jako instytucję prawa polskiego, wprowadziła ustawa z 1988 r. o działalności gospodarczej. Aktualnie podstawy prawne prowadzenia ewidencji działalności gospodarczej stanowią ustawy obowiązujące z dniem 1.01.2001 r., tj. ustawa PrDG i ustawa o KRS. Postępowanie ewidencyjne jest postępowaniem administracyjnym, w którym znajdują zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej dokonuje zainteresowana osoba fizyczna. Zgłoszenie to powinno zawierać jedynie cztery informacje o podmiocie zamierzającym podjąć działalność gospodarczą:

- oznaczenie przedsiębiorcy,

- oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy (a jeżeli stale wykonuje działalność gospodarczą poza miejscem zamieszkania - również wskazanie siedziby i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego stałego miejsca wykonywania tej działalności),

- określenie przedmiotu działalności gospodarczej, którą podmiot amierza wykonywać,

- wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Ewidencja działalności gospodarczej jest jawna, tj. gwarantuje każdej osobie zaiteresowanej możliwość przegladania wpisów do ewidencji, sporządzania z niej wypisów lub odpisów. Zasada jawności ewidencji gospodarczej to pewność obrotu gospodarczego.

Przedsiębiorca jest zobowiązany zgłaszać organowi ewidencyjnemu wszelkie - objete danymi zawartymi w zgłoszeniu o wpis - zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do niego i wykonywanej przez niego działalności gospodarczej - w terminie 14 dni od dnia powstania tych zmian.

7. KRS obejmuje trzy rejestry:

- przedsiębiorców,

- stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,

- dłużników niewypłacalnych.

Przedsiębiorcy podlegają rejestracji w rejestrze przedsiębiorców. Jeżeli działalność gospodarcza podejmowana jest przez podmioty wpisane do drugiego rejestru to podlegają one również wpisowi do rejestru przedsiębiorców. W trzecim rejestrze wpisuje się przedsiębiorców, co do których ogłoszono upadłość lub którzy jako dłużnicy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku.

Wpisowi do rejestru przedsiębiorców podlegają dwie grupy podmiotów. Pierwsza obejmuje podmioty, które ustawa uznała ex lege za przedsiębiorców. Są to:

- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą,

- spółki jawne,

- spółki partnerskie,

- spółki komandytowe,

- spółki komandytowo - akcyjne,

- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

- spółki akcyjne,

- spółdzielnie,

- przedsiębiorstwa państwowe,

- jednostki badawczo - rozwojowe,

- przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej wytwórczości,

- towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,

- inne osoby prawne jeżeli prowadzą działalność gospodarczą i podlegają wpisowi do rejestru, o którym mowa w art.1 ust.2 pkt.2 ustawy o KRS.

- oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium RP,

- główne oddziały zagraniczne zakładów ubezpieczeń.

Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze) obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część. Oprócz tego w Ministerstwie Sprawiedliwości istnieje Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Sądowego, z oddziałami przy sądach rejonowych, które udzielają informacji z rejestru w postaci odpisów, wyciągów i zaświadczeń, które mają moc dokumentów wydawanych przez sąd. Wszystkie wpisy do rejestru podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wpis do rejestru polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jego wydaniu. Dane dotyczące poszczególnych przedsiębiorców wpisanych do rejestru przedsiębiorców umieszcza się pod numerem przeznaczonym dla danego podmiotu w sześciu działach tego rejestru:

- dane o przedsiębiorcy (nazwa lub firma, oznaczenie jego formy prawnej, adres i siedziba osoby prawnej lub miejsce zamieszkania osoby fizycznej lub inne dane w zależności od rodzaju działalności),

- dane o reprezentacji przedsiębiorcy oraz jego organach nadzoru i innych organach, a także dotyczące prokurentów i zakresu prokury,

- dane o przedmiocie działania wg Polskiej Klasyfikacji Działalności oraz dane dotyczące złożonych sprawozdań finansowych, ich ocenie i zatwierdzeniu, a także dane o posiadanych udziałach i akcjach innych spółek,

- dane dotyczące zaległości podatkowych i celnych oraz na rzecz ZUS i innych wierzycieli, a także dane o złożonych wnioskach o otwarciu postępowania układowego lub o ogłoszeniu upadłości lub o zakończeniu tych postępowań,

- dane o powołaniu lub odwołaniu kuratora,

- dane o likwidacji, ustanowieniu zarządu komisarycznego, rozwiązaniu lub unieważnieniu spółki, połączeniu z innymi podmiotami lub przekształceniu w inny podmiot. Utrata statusu prawnego przedsiębiorcy następuje z chwilą dokonania w rejestrze przedsiębiorców wpisu o skreśleniu danego przedsiębiorcy. Sąd rejestrowy dokonuje takiego wpisu na wniosek przedsiębiorcy.

Prawo pozostawia przedsiębiorcom pełną lub ograniczoną możliwość wyboru form organizacyjno - prawnych wykonywania działalności gospodarczej.

8 .Warunki prawne podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej sformułowane zostały w ustawie PrDG (w rozdziale 2 zatytułowanym „podejmowanie i wykonywane działalności gospodarczej”). Warunki te to obowiązki określone jako:

- warunki podejmowania działalności gospodarczej i warunki wykonywania tej działalności.

Czynności wymagane przy podejmowaniu działalności gospodarczej to:

Wpis do rejestru - jako najważniejszy warunek prawnym podjęcia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej wynikający z art.7 ustawy PrDG. Uzyskanie wpisu do odpowiedniego dla danego przedsiębiorcy rejestru, jest obowiązkiem podstawowym, gdyż przedsiębiorca uzyskuje status prawny dopiero po uzyskaniu takiego wpisu.

REGON - uzyskanie numeru statystycznego jest istotnym obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, zwanego REGON - wynikającym z przepisów ustawy z 1995 r. o statystyce publicznej. W celu uzyskania REGON-u należy wystąpić z wnioskiem do właściwego wojewódzkiego oddziału GUS. 9 cyfrowy numer identyfikacyjny REGON zawiera zakodowane dane dotyczące tego przedsiębiorcy.

NIP - numer identyfikacji podatkowej. Ważnym obowiązkiem przedsiębiorcy podejmującego działalność gospodarczą jest nałożony na każdego przedsiębiorcę przez ustawę z 13.10.1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników - obowiązek uzyskania numeru identyfikacji podatkowej. Zgłoszenia w sprawie NIP należy dokonać w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na siedzibę przedsiębiorcy. W momencie rejestracji przedsiębiorca otrzymuje numer NIP, pozwalający na szybką identyfikację przedsiębiorcy jako podatnika.

Przepisy ustaw nakładają na przedsiębiorców podejmujących działalność gospodarczą także inne obowiązki. W ciągu 14 dni od podjęcia działalności gospodarczej przedsiębiorca ma obowiązek zgłoszenia tego faktu do własciwego inspektoratu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do inspektora pracy w oddziale okręgowym Państwowej Inspekcji Pracy oraz do inspektora sanitarnego w inspektoracie powiatowym Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

9.Obowiązki przedsiębiorców już wykonujących działalność gospodarczą - w świetle przepisów ustawy PrDG należy wyszczególnić dwie grupy obowiązków, tj.

- wynikające z zasad Konstytucji RP czyli prowadzenie działalności gospodarczej z przestrzeganiem zasad uczciwej konkurencji, pszanowania dobrych obyczajów wykonywania tej działalności oraz poszanowania słusznych interesów konsumentów,

- wynikające z art.5 ustawy PrDG nakazującego aby działalność gospodarcza była wykonywana z zachowaniem warunków okreslonych przepisami prawa.

Ustawa PrDG w art.9 nakłada na przedsiębiorców obowiązek przestrzegania w szczególności tych przepisów prawnych, które dotyczą:

- ochrony przed zagrożeniem zycia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej,

- ochrony środowiska.

Przepisy prawne służące ochronie przed zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego to przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art.15) oraz do prowadzenia systematycznych szkoleń pracowników w tym zakresie (art.94 pkt.4), zaś pracownik zobowiązany jest przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych.

Inne wymagania mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa i porządku w toku działalności gospodarczej oraz ochronę człowieka i jego środowisko. Przepisów takich jest wiele, najważniejsze z nich to:

- przepisy budowlane - ustawa z 7.07.1994 r. - Prawo budowlane. Jej postanowienia dotyczą ustalenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na budownictwie. Określają warunki techniczne, którym mają odpowiadać budynki i urządzenia techniczne związane z budynkami.

- przepisy sanitarne - obejmują różne regulacje prawne związane z ochroną zdrowia, żywności i żywienia, zwalczania chorób.

- przepisy przeciwpożarowe - opierają się na ustawie z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek przestrzegania przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, w tym zagospodarowania i uzbrojenia terenu, przeszkolenia pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej, uzyskania atestu na użytkowanie sprzętu i urządzeń przeciwpożarowych.

- przepisy dotyczące ochrony środowiska - opierają się na ustawach z 31.01.1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska i z 16.10.1991 r. o ochronie przyrody, które to ustawy zostały zastąpione ustawą z 27.04.2001 r. - Prawo ochrony środowiska. Obowiązują w tym zakresie inne ustawy jak prawo wodne, prawo geologiczne i górnicze, ustawa o lasach.

Inne obowiązki przedsiębiorców związane z wykonywaniem przez nich działalności gospodarczej, a wynikające z ustawy PrDG to:

- oznaczenia w wymagany sposób na zewnątrz miejsca wykonywania działalności gospodarczej (art.11),

- zawierania w każdej ofercie dotyczącej towarów lub usług odpowiednich danych (art.12 ust.1),

- zamieszczania wymaganych informacji na towarach lub ich opakowaniach wprowadzanych do obrotu (art.12 ust.2),

- posiadania rachunku bankowego i dokonywania płatności powyżej określonej wysokości oraz przyjmowania takich płatności od innego przedsiębiorcy za pośrednictwem tego rachunku (art.13).

Obowiązki przedsiębiorców związane z wykonywaniem przez nich działalności gospodarczej, a określone przepisami innych ustaw niż ustawa PrDG to:

- obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości,

- obowiązek składania odpowiednich deklaracji podatkowych oraz rocznego zeznania podatkowego - zgodnie z ustawami dotyczącymi podatków.

Zgodnie z art.65 - 67 ustawy PrDG - podmiot, który nie jest w stanie spełnić określonych przez prawo wymogów podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej nie powinien jej podejmować i wykonywać. Jeżeli to uczyni, to popełni wykroczenie i poniesie z tego tytułu odpowiedzialność karną.

11. Umowy sprzedaży i dostawy oraz umowy w obrocie konsumenckim.

Umowa sprzedaży jest jednym z najbardziej znanych kontraktów obrotu prawnego i gospodarczego ma ona istotne znaczenie dla zbywania i nabywania własności, praw zbywalnych oraz stwarza możliwości korzystania z różnych dóbr materialnych i niematerialnych. Podstawa prawna umowy sprzedaży określona została w art.535 - 602 kodeksu cywilnego. Treścią umowy sprzedaży jest zobowiązanie się sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności i wydania rzeczy oraz zobowiązanie się kupującego do zapłaty ceny i odbioru przedmiotu sprzedaży. Umowa sprzedaży jest umową konsensualną, umową odpłatną, wzajemną oraz zobowiązującą, która jeżeli dotyczy rzeczy oznaczonych co do tożsamości wywołuje skutek rozporządzający. Umowa ta bywa określana jako umowa o charakterze zobowiązująco - rozporządzającym. Przedmiotem umowy sprzedaży może być rzecz oznaczona co do tożsamości lub co do gatunku, a także rzecz przyszła oraz rzecz nie stanowiąca własności sprzedawcy. Przedmiotem tego kontraktu może być różnego rodzaju energia elektryczna oraz prawo podmiotowe np. wierzytelność. Podstawowym obowiązkiem sprzedawcy wynikającym z umowy sprzedaży jest przeniesienie na kupującego własności rzeczy lub odpowiednio innego prawa. Dalszym obowiązkiem sprzedawcy jest wydanie rzeczy lub innego dobra będącego przedmiotem umowy. Wykonanie tego obowiązku powinno wynikać z treści umowy, rzecz przedmiot powinien być oznaczony. Pozostałe obowiązki sprzedawcy są wynikiem procesu wydania rzeczy, posługiwania się innymi uczestnikami tego etapu (np. przewoźnikiem), a także są powiązane z wieloma czynnościami jakie należy w toku wykonać aby umowa sprzedaży została prawidłowo zrealizowana. Jeżeli z zarządzeń ani z umowy nie wynika kogo obciążają koszty wydania i odebrania rzeczy - to sprzedawca ponosi koszty wydania a w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy. Koszty odbioru ponosi kupujący. Koszty nie wymienione wyżej ponoszą obie strony po połowie. Istotnym obowiązkiem sprzedawcy - nie wynikającym z umowy - jest udzielenie kupującemu niezbędnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących sprzedanej rzeczy oraz obowiązek wydania dokumentów dotyczących tej rzeczy

- sprzedaż na raty - dokonywana jest w zakresie działalności przedsiębiorstwa i dotyczy sprzedaży rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli wg umowy rzecz ma być wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny (art.583 - 588 kodeksu cywilnego).

- sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej - jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, uważa się w razie wątpliwości, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym (art.589 - 591 kodeksu cywilnego).

- sprzedaż na próbę - sprzedaż tę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego uważa się w razie wątpliwości za zawartą pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry. Jeżeli kupujący rzecz odebrał i nie złożył oświadczenia przed upływem terminu umówionego przez strony lub wyznaczonego przez sprzedawcę uważa się, że uznał przedmiot sprzedaży za dobry.

- sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu - prawo odkupu może być zastrzeżone na czas nie przekraczający lat pięciu. Prawo odkupu wykonuje się przez oświadczenie sprzedawcy złożone kupującemu (art.593 - 595 k.c).

- sprzedaż z zastrzeżeniem prawa pierwokupu - jeżeli ustawa lub czynność prawna zastrzega dla jednej ze stron pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby druga storna sprzedała rzecz osobie trzeciej, stosuje się w braku przepisów szczególnych przepisy art.596 - 602 k.c.

W obrocie gospodarczym występują następujące rodzaje umów sprzedaży, tj.:

- sprzedaż z bonifikatą - polega na zachęcaniu konsumentów do zakupu określonych towarów przez różnego rodzaju upusty w cenie lub oferowanie dodatkowych korzyści wynikających z nabycia określonego towaru. Rodzaje takiej sprzedaży to: upust ceny - obniżenie ceny, premia - polegająca na możliwości zakupu kilku sztuk produktów po obniżonej cenie albo dodaniu jakiegoś produktu gratis, losowanie nagrody - w zamian za dokonanie zakupu sprzedawca oferuje udział w losowaniu nagrody, zwrot innego towaru - sprzedawca gwarantuje obniżenie ceny sprzedaży w chwili oddania w sklepie określonego towaru (np. używanego), kupon promocyjny - sprzedawca oferuje obniżenie ceny po okazaniu kuponu reklamowego lub promocyjnego swojego sklepu zamieszczonego w prasie albo katalogu reklamowym, przecena - jest to najczęściej spotykany rodzaj obniżenia ceny i może być zastosowany przez sprzedawcę z kilku różnych powodów.

- sprzedaż według wzoru lub opisu - klientowi sprzedawca przedstawia jedynie wzór bądź opis towaru. W przypadku zawarcia umowy sprzedawca zobowiązany jest dostarczyć kupującemu produkt zgodny ze wzorem uzgodnionym przy zawieraniu umowy.

- sprzedaż na zamówienie - kupujący określa kształt, wymiary i inne właściwości produktu. Taki rodzaj sprzedaży określany jest jako sprzedaż wg cech indywidualnych lub sprzedaż specyfikacyjna. Sprzedawca zobowiązany jest dostarczyć towar zgodnie z uzgodnionym wzorem. Konsumentowi przysługują wszelkie uprawnienia z tytułu rękojmi i za wady.

- subskrypcja i abonament - sprzedawcy w tej formie zapewniają sobie zbyt nie wytworzonego jeszcze towaru, a kupujący ma możliwość zakupu wszystkich towarów z cyklu, który tworzy pewna całość. Sprzedaż dokonywana w tym trybie polega na sukcesywnym dostarczaniu towaru za określoną cenę i w określonym czasie. W większości przypadków sprzedawca w całym cyklu sprzedaży gwarantuje nie zmienną cenę.

- sprzedaż wysyłkowa - forma sprzedaży polegająca na przesyłaniu kupującemu katalogu przez sprzedawcę, z którego może wybrać interesujący go towar. Przesłanie katalogu to zaproszenie kupującego do negocjacji.

- sprzedaż bezpośrednia - odbywa się poza placówkami sprzedaży detalicznej. Polega na zakupie towaru bezpośrednio od osoby go oferującej, np. w mieszkaniach prywatnych, miejscach pracy.

- sprzedaż argentyńska - to rodzaj sprzedaży polegającej na wzajemnym kredytowaniu się określonej grupy ludzi zmierzających do zakupu towaru. Charakteryzuje ją połączenie umowy sprzedaży z umową kredytu. Kupujący podpisują dwie umowy, jedną z bankiem z tytułu spłat rat, drugą ze sprzedawcą. Klienci związani z tym rodzajem zakupu wpłacają do banku raty w określonej wysokości - część z nich dzięki wpłatom dokonanym przez pozostałych klientów może otrzymać towar przed całkowitym jego spłaceniem. Przydział towaru następuje w drodze losowania lub w drodze licytacji. Zazwyczaj regulamin określa szczegółowy tryb i zasady przydziału towaru oraz wpłat na jednakowych zasadach dla wszystkich .

Umowa dostawy - przez tę umowę dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i ich zapłacenia. Umowa dostawy jest uregulowana w art. 605 - 612 k.c. - jest umową nazwaną, której celem jest przemieszczanie się własności w obrocie prawnym i gospodarczym prowadzonym między producentem rzeczy a ich odbiorcą. Umowa ta jest zobowiązująca, odpłatna oraz wzajemna jest powiązana z umową sprzedaży w zakresie zawierania, wykonywania jak też odpowiedzialności. Umowa dostawy powinna być zawarta pisemnie ponieważ wiąże ona dostawcę (producenta) i odbiorcę silniej niż sprzedawcę i kupującego.

Zgodnie z cyt. ustawą umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa - zobowiązują przedsiębiorcę, który proponuje konsumentowi zawarcie takiej umowy do okazania dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej oraz dokumentu tożsamości. Konsument zawierający umowę poza lokalem przedsiębiorstwa może od niej odstąpić bez podania przyczyn składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie 10 dni od daty zawarcia umowy. Kto zawiera z konsumentem umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, powinien przed jej zawarciem poinformować konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni i wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu z zaznaczeniem swojego imienia i nazwiska oraz adresu zamieszkania i siedziby. Obowiązany jest także do wręczenia konsumentowi pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i jego cenę. Jeżeli konsument nie został poinformowany pisemnie o możliwości odstąpienia od umowy w ciągu 10 dni, bieg tego terminu rozpoczyna się dopiero od momentu uzyskania informacji o takim prawie. Przedstawiona ochrona konsumenta przy zawieraniu umów poza lokalem przedsiębiorstwa jest instrumentem prawnym chroniącym wg dyrektyw UE przed „agresywnością przedsiębiorcy”. Umowy zawierane na odległość -to umowy zawierane z konsumentami bez jednoczesnej obecności obu stron z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość, tj. w szczególności formularza zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego, listu seryjnego, reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, katalogu, telefonu, radia, telewizji, automatycznego urządzenia wywołującego, wizjofonu, wideotekstu, poczty elektronicznej, telefaksu

Umowy o używanie i korzystanie.

Umowa najmu - wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umowny czynsz. Umowa najmu jest umową zobowiązującą, odpłatną i wzajemną uregulowaną w art. 659 - 679 k.c. Regulacja w art. 680 - 692 dotyczy najmu lokali mieszkalnych i użytkowych. Celem umowy najmu jest uregulowanie zasad dotyczących korzystania z cudzej rzeczy. Treścią najmu jest zobowiązanie wynajmującego do oddania najemcy do używania rzeczy na ustalonych umownych warunkach. Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy uważa się umowę za zawartą na czas nie oznaczony. Najem zawarty na czas dłuższy niż 10 lat uważa się po upływie tego terminu za zawarty na czas nie oznaczony.

Umowa dzierżawy - uregulowana w art. 693 - 709 k.c. jest umową gdzie wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach, a także oznaczony w ułamkowej części pożytków. Przedmiotem dzierżawy mogą być tylko rzeczy przynoszące pożytki, np. lokale uzytkowe, grunty uprawne, gospodarstwa rolne części przedsiębiorstwa. Różnica pomiędzy najmem a dzierżawą polega na tym, że dzierżawca w przeciwieństwie do najemcy może nie tylko rzecz używać ale również pobierać z niej pożytki. Zasady wypowiedzenia umowy, rozliczenia kosztów dzierżawy są takie jak w umowie najmu. Dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż 30 lat uważa się po upływie tego terminu za zawartą na czas nie oznaczony.

Umowa użyczenia - użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej w tym celu rzeczy przez czas oznaczony lub nie oznaczony. Użyczenie uregulowane zostało w art. 710 - 719 k.c. - jest umową nazwaną, nieodpłatną i realną. Przy użyczeniu jego przedmiot, mimo że oddany do bezpłatnego używania, cały czas stanowi własność użyczającego.

Umowa przechowania - przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie. Umowę tę regulują art. 835 - 845 k.c. Jest to umowa zobowiązująca, realna jej skuteczność zależy od oddania rzeczy na przechowanie, odpłatna lub nieodpłatna

Umowa składu - przez umowę składu przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania za wynagrodzeniem oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych. Umowa składu uregulowana jest w art.853 - 859 k.c. Jest to umowa zobowiązująca, realna, odpłatna, wzajemna, kwalifikowana, czyli może być podejmowana tylko przez osobę zawodowo wykonującą tę działalność. Przedsiębiorca składowy jest obowiązany wydać składającemu pokwitowanie, które powinno wymieniać rodzaj, ilość, oznaczenie oraz sposób opakowania rzeczy, jak tez inne istotne postanowienia umowy.

Umowy w procesie inwestycyjnym.

Umowa o prace geologiczne - pracą geologiczną jest projektowani i prowadzenie badań połączone z wykonywaniem robót geologicznych oraz sporządzanie dokumentacji. Robota geologiczną jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wierceń, szybików, sztolni, wykopów i innych robót górniczych

Umowa o roboty geodezyjno - kartograficzne - są zbliżone do umów o roboty budowlane i umowy o dzieło - oba te kontrakty zostały uregulowane w ustawie z 17.05.1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz w kodeksie cywilnym.

Umowa o prace projektowe - przedmiotem umowy o prace projektowe może być opracowanie projektu obiektu budowlanego, a także sprawowanie nadzoru autorskiego nad jego realizacją. Wobec tego stronami tej umowy mogą być projektanci oraz inwestorzy lub inne podmioty uprawnione przez inwestora. Umowa o prace projektowe jest umową nienazwaną, wykształciła ją praktyka obrotu gospodarczego związana głównie z procesem inwestycyjnym. Umowa zawiera zakres obowiązków projektanta. Funkcję projektanta mogą pełnić osoby mające uprawnienia budowlane.

Umowa o wykonanie inwestycji - w zakresie inwestycji budowlanych stosuje się do określonych etapów jej realizacji różne kontrakty składające się na pewien zespół umów dotyczących wykonania inwestycji. Główne umowy wiążące się z procesem inwestycyjnym to: umowa o dzieło, umowa o roboty budowlane, umowa o wykonanie kompletnego obiektu przemysłowego umowa montażu i nadzoru nad montażem.

Umowa o dzieło -przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Kontrakt ten jest umową odpłatna, wzajemną, zobowiązującą.

Umowa o roboty budowlane - przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót

Umowy transportowo - spedycyjne.

Umowa przewozu -przez tą umowę przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy

Umowa spedycji - Jest to umowa zobowiązująca, odpłatna i wzajemna oraz kwalifikowana. W odniesieniu do spedytorów profesjonalnie zajmujących się usługami związanymi z transportem przesyłek.

Umowy pośrednictwa handlowego.

Umowa agencyjna - przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Umowa komisu - przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizją) w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym. Komisant nie ponosi odpowiedzialności za ukryte wady fizyczne rzeczy, jak również za jej wady prawne jeżeli przed zawarciem umowy podał to do wiadomości kupującego.

Umowa brokerska - broker należy do grupy pośredników handlowych. Pośrednictwo to wykonywane jest wyłącznie przez agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych. Działalność brokera ubezpieczeniowego to zawieranie i wykonywanie umów ubezpieczenia na rzecz ubezpieczonego.

Umowa zlecenia - przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Umowa zlecenie uregulowana jest w art.734 - 751 k.c. Wynagrodzenie należy się przyjmującemu zlecenie po jego wykonaniu.

Umowa maklerska - makler jest także pośrednikiem handlowym, makler giełdowy i morski. Do czynności określonych tą umową stosuje się przepisy o umowie agencyjnej, tj. art. 197 - 203 k.c.

Umowy na rynku finansowym.

Umowa rachunku bankowego -bank zobowiązuje się na czas oznaczony lub nie oznaczony do przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.

Umowa pożyczki -Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej ilości.

Umowa o kredyt bankowy -Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Umowa ubezpieczenia - zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę

Ubezpieczenia osobowe - mogą dotyczyć: śmierci osoby ubezpieczonej, uszkodzenia ciała, nieszczęśliwego wypadku, rozstroju zdrowia. Prawa i obowiązki stron w zawieranych umowach ubezpieczenia określone zostały w tzw. ogólnych warunkach ubezpieczenia. Ubezpieczenia majątkowe - obejmują mienie i odpowiedzialność cywilną.

Do ubezpieczeń obowiązkowych należą:

- ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów,

- ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,

- ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Do ubezpieczeń nie mających charakteru ubezpieczeń dobrowolnych należy pozostała

Nowe typy umów w działalności gospodarczej.

Umowa leasingu - finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Umowa factoringu - jest umową, w której dokonuje się przelewu wierzytelności ze sprzedawcy (usługodawcy) na factora. Przedmiotem umowy factoringu mogą być czynności dodatkowe o charakterze usługowym.

Umowa forfaitingu - umożliwia sprawny obrót wierzytelnościami pieniężnymi, nie tylko wekslowymi, ale również wynikającymi z umów o wykonanie różnorodnych usług, przede wszystkim z umowy dostawy i sprzedaży. Forfaiting nie jest ani tradycyjną pożyczką, ani klasyczną cesją wierzytelności, nie może też być utożsamiany z wykupem weksli. Cechą umowy forfaitingu jest definitywne przeniesienie wierzytelności. Forfaiting jest jedną z technik handlu zagranicznego, która polega na zakupie przez instytucję forfaitingową należności terminowych jej klientów powstałych w następstwie realizacji kontraktu eksportowego. Umowa forfaitingu nie jest uregulowana w drodze ustawowej.

Umowa sponsoringu - określa dokładnie czynności prawne, do zobowiązania których zobowiązują się strony. Treść umowy sponsoringu może kształtować się dowolnie. Może dotyczyć sponsoringu osobowego, instytucjonalnego, indywidualnego, grupowego, rzeczowego, usługowego, o świadczeniu jednorazowym lub okresowym.

Umowa franchisingu - (przywilej, koncesja) określa udzielenie przez określony podmiot (właściciela ) innemu podmiotowi zezwolenia (licencji, koncesji) ma wytwarzanie, sprzedaż dóbr lub świadczenie usług na wyznaczonym terenie i w danym czasie.

Umowa developerska - ta umowa nakłada na strony pewne prawa i obowiązki wynikające z umów inwestycyjnych. Umowa ta polega na kompleksowej realizacji projektów budowlanych. Ma charakter kompleksowy.

Umowa timesharingu - jest instytucją prawa cywilnego związaną z korzystaniem rzeczy. Timesharing polega na tym, że nabywca uzyskuje prawo do korzystania z rzeczy w ściśle określonych regularnie powtarzających się odstępach czasu. Umowa taka zawierana jest na dłuższy czas od kilku do kilku dziesięciu lat, np. stanowi połączenie znanych umów o podróż i o schronienie.

Umowa dokładnie na czas - Podstawowe znaczenie ma terminowość spełnienia świadczenia. Ma ono być wykonane dokładnie wtedy, kiedy zachodzi potrzeba.

Umowa menedżerska - umowa o zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa, powinna zawierać: obowiązki zarządcy, zasady wynagradzania zarządcy, kryteria oceny efektywności zarządzania, odpowiedzialność za powierzone przedsiębiorstwo. Umowa taka zawierana jest na okres nie krótszy niż 3 lata. Kontrakt menedżerski może być związany z procesami restrukturyzacji przedsiębiorstwa.

Umowa wiedzieć jak (know - how) - jedna ze stron zobowiązuje się do przekazania zamawiającemu projektów bądź dokumentacji będącej efektem prac badawczych i doświadczalnych, oryginalnych badań, prób, pomiarów i eksperymentów. Podstawowym obowiązkiem udzielającego zamówienia jest umożliwienie korzystania.

Umowa merchandisingu - sprowadza się do posłużenia się przez przedsiębiorcę dobrem materialnym w celu zwiększenia obrotów swojej firmy. W merchandisingu wykorzystywane są dwa rodzaje dóbr niematerialnych: hasłowe np. nazwy firm, nazwiska, osoby, znaki towarowe, itp. Oraz dobra obrazkowe - wizerunki rzeczywistych lub fikcyjnych postaci.

Umowa o przegląd przedsiębiorstwa - czyli kontrakt o ocenę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Umowa offsetowa - związane z dostawami uzbrojenia lub sprzętu wojskowego. W umowie tej uczestniczy bezpośrednio państwo, dla którego stroną umowną jest zagraniczny podmiot.

10. Temat wykładu: Papiery wartościowe - Prawo wekslowe i czekowe.

Papierem wartościowym jest dokument, który stwierdza określone prawa majątkowe. Prawa te można zrealizować tylko poprzez: okazanie lub zwrot dokumentu. Cechy papierów wartościowych to: łatwość w zbywaniu oraz nabywca papieru wartościowego równocześnie nabywa uprawnienia, które dany papier wartościowy reprezentuje. Pojęcie papier wartościowy określone ustawą z 21.08.1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (art.3 ustawy ) to:

- akcje, prawa do akcji, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów,

- prawa zbywalne majątkowe wynikające z papierów wartościowych wyżej wyszczególnionych,

- prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych wymienionych wyżej.

Klasyfikacja papierów wartościowych przedstawiana w literaturze prawniczej jest następująca:

1. w szerszym znaczeniu za papiery wartościowe uznaje się:

- papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne na sumy oznaczone i płatne we wskazanych terminach, do których zalicza się: obligacje, listy zastawne, weksle i czeki,

- papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne, uwarunkowane przez zajście zdarzeń losowych, do których zalicza się: losy loteryjne oraz polisy ubezpieczeniowe,

- dokumenty reprezentujące prawa udziałowe w spółkach handlowych kapitałowych (w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością i w spółkach akcyjnych),

- papiery reprezentujące uprawnienia do rozporządzania towarami powierzonymi pieczy wystawcy dokumentu, m.in. dowody składowe, dowody ładunkowe, konosamenty,

- tak zwane papiery legitymujące, wskazujące uprawionego imiennie, przy których obowiązek świadczenia dłużnika jest związany z przedstawieniem papieru w postaci: dokumentu ubezpieczeniowego, książeczki ubezpieczeniowej, imiennego abonamentu,

2. w węższym znaczeniu za papiery wartościowe uznaje się te, co do których z mocy szczególnych przepisów prawa istnieje możliwość ich zbywania z tym skutkiem, że nabywca w dobrej wierze papieru od osoby, na którą wskazuje dokument, nabędzie uprawnienia wyszczególnione w dokumencie, choćby zbywca nie był rzeczywiście uprawnionym,

3. pod względem zakresu legitymacji formalnej i sposobu przenoszenia (obiegu) papiery wartościowe dzielone są na:

- papiery imienne, które legitymują jako uprawnionego tylko osobę imiennie w ich treści wymienioną, a uprawnienia z tych dokumentów są przenoszone jedynie w drodze przelewu i wydania dokumentu,

- papiery na zlecenie, które legitymują jako uprawnionego osobę imiennie w ich treści wymienioną lub osoby, na które uprawnienia z dokumentu zostaną przeniesione w drodze indosu, który jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie (wekslu lub czeku) oznaczającym przeniesienie praw z tego dokumentu na inną osobę, przy czym warunkiem ważności indosu jest to, że papier wartościowy na zlecenie musi zawierać co najmniej podpis zbywcy - indosanta,

- papiery na okaziciela, które legitymują każdą osobę przedstawiającą dokument (papier wartościowy) jego wystawcy, a przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela wymaga wydania tego dokumentu.

Kodeks cywilny rozróżnia trzy rodzaje papierów wartościowych (art.921 KC):

1. według kryterium odnoszącego się do rodzaju prawa wyrażonego w papierze wartościowym:

- papiery opiewające na wierzytelności,

- papiery opiewające na prawa inne niż wierzytelności,

2. według kryterium odnoszącego się do sposobu przenoszenia praw z papierów wartościowych:

- papiery imienne,

- papiery na zlecenie,

- papiery na okaziciela.

AKCJE - jako papiery wartościowe określone zostały ustawą z 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych. W prawie gospodarczym termin akcja ma następujące znaczenie:

- ułamkowa część kapitału zakładowego S.A., udział akcjonariusza w kapitale zakładowym,

- prawo udziałowe (członkowskie) w spółce akcyjnej jako organizacji prywatnoprawnej,

- papier wartościowy.

Akcja jako prawo udziałowe w S.A. wiąże się ściśle z ogółem praw i obowiązków akcjonariusza w spółce. Ilość posiadanych przez akcjonariusza akcji determinuje: ilość głosów na walnym zgromadzeniu, rozmiary uczestnictwa w podziale zysku (dywidendy), rozmiary uczestnictwa w majątku S.A. w przypadku jej likwidacji. Akcja jako prawo udziałowe (członkowskie) jest prawem niepodzielnym.

Obligacja jako papier wartościowy reprezentuje wierzytelność pieniężną na sumę w niej oznaczoną i płatną we wskazanym terminie. Obligacja jest papierem wartościowym, w którym emitent (podmiot emitujący obligacje) stwierdza, że jest dłużnikiem wobec obligatariusza (właściciela obligacji) i zapłaci kwotę pieniężną oraz ustalone oprocentowanie w sposób i w terminie określonym w obligacji. Ustawowa definicja obligacji to: papier wartościowy emitowany w serii, w którym stwierdza się, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

Źródłem zobowiązania z obligacji jako papieru wartościowego jest wystawienie przez emitenta dokumentu o takiej nazwie i cechach przypisanych w prawie. Zgodnie z art.5 ust.1 ustawy o obligacjach - obligacja powinna zawierać w szczególności:

- powołanie podstawy prawnej emisji,

- nazwę (firmę) i siedzibę emitenta, miejsce i numer wpisu do właściwego rejestru albo wskazanie jednostki samorządu terytorialnego będących emitentem,

- nazwę obligacji i cel jej wyemitowania, jeżeli jest określony,

- wartość nominalną i numer kolejny obligacji,

- opis świadczeń emitenta, ze wskazaniem w szczególności wysokości tych świadczeń lub sposobu ich ustalenia, terminów, sposobów i miejsc ich spełnienia,

- oznaczenie obligatariusza - przy obligacji imiennej,

- ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej,

- datę, od której nalicza się oprocentowanie, wysokość oprocentowania, termin jego wypłaty i miejsce płatności - jeżeli warunki emisji przewidują oprocentowanie oraz warunki wykupu,

- zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku,

- miejsce i datę wystawienia obligacji,

- podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta, przy czym podpisy te mogą być odtwarzane sposobem mechanicznym (faksymile).

Oprócz ww. wymagań obligacja może zawierać także inne informacje.

WEKSEL -Weksel spełnia następujące zadanie w obrocie gospodarczym:

- jest przede wszystkim narzędziem kredytu - bowiem zapłata z użyciem weksla za dostarczone towary lub usługi następuje dopiero w terminie płatności weksla,

- spełnia funkcję obiegową - gdyż będąc papierem wartościowym może być przenoszony z osoby na osobę i służyć jako środek zapłaty, może występować w roli podobnej do pieniądza,

- spełnia także funkcję gwarancyjną - często stanowi zabezpieczenie wierzytelności i stwarza możliwość dochodzenia należności w szczególnym trybie w ramach postępowania cywilnego.

Weksel jest papierem wartościowym, w którym jego wystawca przyrzeka osobiście wypłatę określonej sumy pieniędzy albo zobowiązuje, że zapłatę dokona inna osoba. Wystawiający weksel przyjmuje zawsze bezwarunkową odpowiedzialność za zapłatę.

Zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, ponieważ odrywa się ono od sytuacji faktycznej, która była podstawą wystawienia i wręczenia weksla (np. kupna, pożyczki, poręczenia). Weksel jest także dokumentem abstrakcyjnym oznacza to, że posiadacz weksla może na jego podstawie wystąpić z roszczeniem przeciwko wszystkim zobowiązanym.

Zdolność wekslowa oparta jest na zasadach obowiązujących w prawie cywilnym, a oznacza, że:

- zdolność do bycia podmiotem praw i zobowiązań wekslowych ma każda osoba posiadająca zdolność prawną,

- zdolność do działań wekslowych posiada tylko osoba mająca zdolność do czynności prawnych (każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego).

Prawo wekslowe wyróżnia dwa rodzaje weksla:

- weksel trasowany - nazywany również wekslem ciągnionym albo tratą,

- weksel własny - nazywany także wekslem prostym sola wekslem.

Weksel trasowany wymaga udziału trzech podmiotów, tj.

- wystawcy weksla - jest nim osoba wystawiająca weksel i jednocześnie polecająca trasatowi zapłacenie sumy wekslowej,

- trasata (akceptanta) - jest to osoba, której wystawca weksla trasowanego poleca zapłacenie sumy wekslowej,

- remitenta - jest nim osoba, na rzecz której lub na zlecenie której ma być dokonana zapłata, czyli osoba, która jest uprawniona do żądania zapłaty sumy wekslowej.

Indos, który występuje przy wekslu trasowanym jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym z reguły na wekslu przez osobę, która stwierdza przeniesienie praw z weksla na inną osobę. W ramach indosu przeniesienie praw z weksla dotyczy dwóch osób:

- indosanta - to jest tego, który przenosi prawa z weksla za pomocą indosu na inną osobę oraz

- indosatraiusza - to jest tego, na rzecz którego następuje przeniesienie weksla za pomocą indosu i który tym samym staje się nabywcą weksla. Pierwszym indosantem może być tylko remitent, zaś kolejnymi indosantami są kolejni indosatariusze wekslowi.

Weksel własny - w ramach weksla własnego występują tylko dwie strony, tj. wystawca oraz remitent. Istota tego rodzaju weksla polega na tym, że wystawca sam przyrzeka bezwarunkowo bezwarunkowo zapłacić oznaczoną sumę pieniężną na rzecz lub na zlecenie wskazanej z nazwiska osoby - remitenta. W odróżnieniu od weksla trasowanego nie występuje trasat, co oczywiście zmiena w istotny sposób konstrukcję weksla własnego. Treścią weksla własnego zamiast polecenia zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej jest bezwarunkowe przyżeczenie zapłaty sumy wekslowej przez wystawcę weksla na rzecz remitenta. Weksel własny powinien zawierać (zgodnie z art.101 Prawa Wekslowego):

- nazwę weksel w samym tekście dokumentu,

- przyżeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,

- oznaczenie terminu płatności,

• nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana,

• oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu,

• podpis wystawcy wekslu.

Szczególną rolę pełni weksel własny gdy występuje jako weksel gwarancyjny lub kaucyjny.

CZEK - Czek jest papierem wartościowym o dokładnie określonej przez prawo formie, związanym z wierzytelnością: jest sformalizowanym przekazem pisemnym, który mieści w sobie jednostronne, abstrakcyjne zobowiązanie, niezależne od podstawy gospodarczej. Stanowi on skierowane przez wystawcę do trasata polecenie bezwarunkowego zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, przy czym trasatem jest zawsze bank, w którym wystawca ma złożone pieniądze, bądź może dysponować określonymi sumami przy pomocy czeku. Charakter prawny zobowiązania czekowego jest taki sam jak zobbowiązania wekslowego, gdyż cechuje je: abstrakcyjność, samodzielność, niezależność, bezwarunkowość i pieniężny charakter.

Czek jako papier wartościowy spełnia określone funkcje gospodarcze, tj.:

- funkcję rozliczeniowo - płatniczą - która polega na możności regulowania zobowiązań z tytułu zawartych umów między różnymi podmiotami przez wręczenie czeku zamiast gotówki,

- funkcję obiegową - jej wyrazem jest możność nieograniczonego przenoszenia praw z czeku między wieloma uczestnikami obrotu gospodarczego,

- funkcję gwarancyjną - polegającą na zabezpieczeniu sumy czekowej, na jaką opiewa czek, przez wszystkie osoby na nim podpisane.

W literaturze prawniczej rozróżnia się nastepujące rodzaje czeków: czek kasowy - jako rodzaj czeku będący środkiem zapłaty (tzw. czek gotówkowy), posłużenie się nim to dokonanie zapłaty przez trasata czyli bank. Czek rozrachunkowy - charakteryzuje się zamieszczeniem zastrzeżenia - formuły „ przelać na rachunek” a to oznacza, że upoważnia się trasata tylko do rozrachunku księgowego. Czek na własne zlecenie - charakteryzuje się tym, że wystawca czeku jest zarazem odbiorcą takiego czeku (remitentem). Występują także czeki podróżne - przeznaczone do obsługi finansowej zagranicznego ruchu turystycznego. Cechą charakterystyczną jest to, że wystawiane są zawsze na okrągłe kwoty pieniężne, zawsze są czekami imiennymi, należność za czeki podróżne zwykle uiszcza się w chwili ich wykupu. Suma czeu podróżnego jest wydrukowana, a nie wypisana przez wystawcę.

12.W sprawach gospodarczych przedsiębiorca może dochodzić swoich praw w szczególności:

• w ramach postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych, stanowiącego integralną część postępowania rozpoznawczego cywilnego zwanego procesem cywilnym,

• przed sądem polubownym.

Środki odwoławcze - orzeczenie sądu może być wadliwe dlatego ustawodawca stwarza możliwość zaskarżenia wyroku sądu i rozpoznanie sprawy przez sąd wyższej instancji. Odbywa się to przy użyciu środków odwoławczych: apelacji, kasacji, zażalenia oraz wyjątkowo w drodze wznowienia postępowania.

Apelacja - jest to środek odwoławczy od wyroku sądu pierwszej instancji do sądu drugiej instancji. Wnoszona jest do sądu, który wydał zaskarżony wyrok w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Apelację od wyroku sądu rejonowego rozpoznaje sąd okręgowy, a od wyroku sądu okręgowego sąd apelacyjny.

Kasacja - jest to odmienny środek odwoławczy, który jest kierowany do Sądu Najwyższego, a przysługuje stronie tylko od wyroków lub postanowień wydanych przez sąd drugiej instancji (sąd okręgowy i sąd apelacyjny) i kończy postępowanie w sprawie. Kasacja może być wniesiona tylko wówczas gdy wyrok lub postanowienie sądu drugiej instancji - kończące postepowanie w sprawie - dowodzi o:

- naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub

- naruszenie przepisów postępowania, ale pod warunkiem, że uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Kasacja jest wnoszona do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie w terminie 1 miesiąca od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarzącej. Sprawę rozpoznaje Sąd Najwyższy, który może oddalić albo uwzględnić kasację, a także odroczyć wydanie orzeczenia wobec wyłonienia zagadnienia prawnego budzącego wątpliwości i skierować taką sprawę do rozstrzygnięcia przez powiększony skład Sądu Najwyższego.

Zażalenie - jest środkiem odwoławczym kierowanym do sądu drugiej instancji. Nie jest środkiem zaskarżenia orzeczeń rozstrzygających sprawę co do istoty (wyroku), jak to ma miejsce przy apelacji, a jedynie służy zaskarżenia czynności decyzyjnych sądu dotyczących kwestii procesowych.

Wznowienie postępowania - skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym jest dopuszczalne tylko w sprawach zakończonych prawomocnym wyrokiem i gdy występują powody nieważności postepowania lub podstawy wznowienia.

Postępowanie w sprawach gospodarczych przed sądami polubownymi.

Sprawy gospodarcze z woli stron mogą być poddane rozstrzygnięciu przez sąd polubowny ponieważ z reguły mają charakter sporów majątkowych. Sąd polubowny to sąd niepaństwowy powołany zgodną wolą stron do rozstrzygania ich sporu wyrokiem, mającym moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego. Sąd polubowny może być sądem powołanym do rozstrzygnięcia pojedynczego sporu lub może być sądem stałym np. powołanym przez izbę gospodarczą. Skład sądu polubownego tworzą arbitrzy. Arbitrem może być każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych. Arbitrem nie może być sędzia państwowy.

Prawo wyboru trybu postępowania polubownego (art.705 KPC) stanowi, że:

- strony mogą same określić aż do chwili rozpoczęcia postępowania tryb postępowania, który powinien być stosowany w toku rozpoznawania sprawy,

- gdy strony tego nie ustaliły sąd polubowny stosuje taki tryb postępowania jaki uzna za właściwy, ale nie może zaniechać wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.

Sąd polubowny może przeprowadzać czynności dowodowe, może przesłuchiwać strony, świadków i biegłych, a nawet odbierać od nich przyrzeczenie. Sąd polubowny nie może stosować środków przymusu. W toku postępowania dowodowego może korzystać z pomocy właściwego sądu rejonowego - szczególnie w przypadku gdy zachodzi konieczność zastosowania środków przymusu Wyrok sądu polubownego zapada zwykłą większością głosów (obowiązuje zasada jednomyślności). Stosownie do art.708 KPC wyrok sądu polubownego powinien zawierać:

- oznaczenie zapisu na sąd polubowny,

- miejsce i datę wydania wyroku,

- oznaczenie stron i arbitrów,

- rozstrzygnięcie o żądaniach stron,

- przytoczenie motywów, którymi kierował się sąd polubowny wydając wyrok,

- podpisy arbitrów.

Sąd polubowny doręcza obu stronom za pokwitowaniem lub dowodem doręczenia odpis wyroku podpisany tak jak oryginał. Po doręczeniu odpisu wyroku stronom sąd polubowny zobowiązany jest złożyć w sądzie państwowym akta sprawy wraz z oryginałem wyroku, dowodami doręczenia jego odpisów i innymi dokumentami. Akta sprawy składane są w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sporu, gdyby nie dokonano zapisu na sąd polubowny. Wyrok sądu polubownego ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego, a ugodę zawartą przed sądem polubownym traktuje się na równi z ugodą zawartą przed sądem państwowym, jednakże dopiero po stwierdzeniu przez sąd państwowy ich wykonalności. Postanowienie o wykonalności wyroku lub ugody wydaje sąd państwowy na posiedzeniu niejawnym. Od wyroku sądu polubownego nie przysługuje odwołanie, oznacza to, że z chwilą doręczenia stronom staje się on prawomocny i nie przysługuje od niego żaden zwykły i nadzwyczajny środek zaskarżenia do sądu państwowego, poza skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego. Strona występująca w postępowaniu polubownym może żądać uchylenia wyroku wówczas gdy:

- nie było zapisu na sąd polubowny albo gdy zapis był nieważny lub utracił moc,

- stronę pozbawiono możliwości obrony jej praw przed sądem polubownym,

- nie zachowano trybu postępowania przed sądem polubownym ustalone przez strony lub ustawowo (np. przepisów o składzie sądu, głosowaniu itp.),

- rozstrzygnięcie o żądaniach stron jest niezrozumiałe, zawiera sprzeczności albo uchybienia praworządności lub zasadom współżycia społecznego,

- zachodzą przyczyny, które stanowią podstawę skargi o wznowienie postępowania w myśl przepisów KPC. Zgodnie z art.711 KPC skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego można wnieść do sądu państwowego tylko w ciągu miesiąca od doręczenia wyroku. Wnosi się ją do sądu, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby strony nie dokonały zapisu na sąd polubowny. Niezachowanie terminu przez skarżącego na wniesienie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego powoduje jej odrzucenie na mocy postanowienia wydanego przez sąd państwowy na posiedzeniu niejawnym.

OD ROBERTA

1. Zasady prawa gospodarczego

Zasady przewodnie prawa gospodarczego.

Na podstawie treści Konstytucji RP oraz ustaw Prawa działalności gospodarczej (PDG) i przepisów KC należy uznać, że katalog zasad przewodnich prawa gospodarczego stanowi 6 podstawowych zasad, tj.:

1. Zasada społecznej gospodarki rynkowej. Doktrynalna treść określenia „społeczna gospodarka rynkowa”. Treść zasady w świetle Konstytucji RP.

2. Zasada wolności działalności gospodarczej. Z dziejów idei wolności działalności gospodarczej. Treść i zakres zasady w świetle prawa polskiego. Możliwości ograniczeń wolności działalności gospodarczej.

3 .Zasada równoprawności przedsiębiorców. Treść zasady w świetle prawa polskiego. Charakter zasady.

4.Zasada ochrony własności przedsiębiorców. Treść zasady w świetle prawa polskiego. Ochrona własności. Możliwości ograniczenia własności.

5. Zasada legalizmu działalności gospodarczej. Treść zasady w świetle prawa polskiego.

6.Zasada swobody umów gospodarczych. Treść zasady w świetle prawa polskiego. Ograniczenia swobody umów.

Zasady przewodnie każdej gałęzi prawa mają charakter norm prawnych, w prawie gospodarczym określone zostały w Konstytucji RP (konstytucyjne zasady przewodnie prawa gospodarczego) oraz w innych ustawowych źródłach prawa gospodarczego, a zwłaszcza w ustawie PrDG i w KC (ustawowe zasady przewodnie prawa gospodarczego).

Zasady przewodnie prawa gospodarczego spełniają w ramach tej gałęzi prawa istotną rolę, tj.:

- wyznaczają kierunek działań prawotwórczych dla wszystkich organów posiadających kompetencje prawotwórcze w sferze prawa gospodarczego,

- ukierunkowują proces wykładni (interpretacji ) norm prawnych należących do prawa gospodarczego, przede wszystkim przepisów zawartych w poza konstytucyjnych aktach prawnych z dziedziny tego prawa,

- wskazują organom władzy publicznej (zwłaszcza sądom oraz organom administracji publicznej) kierunki stosowania prawa gospodarczego,

- ukierunkowują sposób czynienia użytku przez przedsiębiorców z różnych, przysługujących im praw (uprawnień), zwłaszcza w przypadku regulacji prawnych o charakterze dyspozytywnym.

2. Zezwolenia działalności gospodarczej

Inną formą regalamentacji działalności gospodarczej jest udzielanie zezwoleń na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej. Z prawnego punktu widzenia instytucja zezwolenia oznacza dopuszczenie przedsiębiorcy do wykonywania określonej działalności gospodarczej po uprzednim stwierdzeniu, że przedsiębiorca spełnia wszystkie warunki wykonywania tej działalności. Zezwolenie nie nadaje przedsiębiorcy nowych praw, lecz jedynie je konkretyzuje pod względem podmiotowym. Zezwolenie jest aktem odmiennym od koncesji. Podstawowe różnice polegają na:

- zezwolenia nie dotyczą dziedzin działalności gospodarczej objętych koncesjami,

- zezwolenia są wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości wykonywania działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę, który spełnia wszelkie warunki wykonywania tej działalności,

- wymóg uzyskania zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej wprowadza się wówczas gdy wykonywanie tej działalności nie może być wolne i wymaga stwierdzenia, że przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania tej działalności.

- warunki, o których mowa wyżej odnoszą się do ochrony życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku publicznego, tajemnicy państwowej, zobowiązań międzynarodowych

- udzielanie zezwoleń następuje w trybie przepisów kodeksu administracyjnego.

O wydanie zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej w danej dziedzinie może ubiegać się przedsiębiorca, czyli podmiot, który został zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców. Udzielenie zezwolenia pod warunkiem oznacza, że warunek ten musi być spełniony najpóźniej przed faktycznym rozpoczęciem działalności gospodarczej. Instytucja zezwolenia oznacza uchylenie w sposób zindywidualizowany (w odniesieniu do konkretnego przedsiębiorcy) ustawowej przeszkody w legalnym podejmowaniu działalności gospodarczej, która to przeszkoda została ustanowiona przez państwo w celu realizowanego w interesie publicznym nadzoru nad tą sferą. Zezwolenie jest aktem odmiennym od koncesji - zezwolenia nie dotyczą działalności gospodarczej objetej monopolem państwa. Inną ważną cechą odróżniającą zezwolenie od koncesji jest to, że wymóg uzyskania zezwolenia na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w konkretnej dziedzinie nie wynika z ustawy PrDG, ale z innych ustaw. Wymóg taki może być ustanowiony tylko w ustawie, a nie w innym akcie normatywnym rangi podstawowej. Przepisy innych ustaw jako określenie instytucji zezwolenia uzywają terminów: zgoda, licencja, pozwolenie, upoważnienie. Art.88 ust.1 ustawy PrDG nakazuje rozumieć te terminy jako „zezwolenie”. Wymóg uzyskiwania zezwoleń wprowadzony został głównie ze względów przedmiotowych, a nie podmiotowych. Polskie prawo wymaga uzyskania zezwolenia na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w przypadku ponad 40 dziedzin tej działalności. O wydanie zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej może ubiegać się każdy przedsiębiorca - na równych prawach. W niektórych przypadkach warunkiem udzielenia zezwolenia na podjęcie i wykonywanie określonej działalności są właściwości podmiotowe odnoszące się do ubiegającego się o zezwolenie (np. obywatelstwo polskie, niekaralność, pełnia praw obywatelskich). Organ zezwalający na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej zgodnie z art.4 pkt.2 ustawy PrDG - to organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, upoważniony na podstawie ustawy do wydawania, odmowy wydania i cofania zezwolenia. Przepisy ustaw szczególnych przyznają kompetencje dla organów zezwalających zarówno centralnych jak też terenowych. Postępowanie związane z wydaniem, odmową wydania i cofnięciem zezwoleń jest postępowaniem administracyjnym. Zezwolenie to akt administracyjny o charakterze deklaratoryjnym, gdyż nie nadaje on (ani nie pozbawia) przedsiębiorcy nowych praw, a jedynie stwierdza spełnienie przez przedsiębiorcę warunków określonych w ustawie. Zezwolenie wydawane jest na czas nieoznaczony. Organ zezwalający jest uprawniony do kontroli przestrzegania przez przedsiębiorcę warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. Przedmiot kontroli określiła ustawa PrDG - w takim zakresie jak kontroli działalności gospodarczej objętej koncesją. Organ zezwalający jest zobowiązany cofnąć zezwolenie w razie zaistnienia przypadków określonych w ustawie PrDG (art.32 ust.1). W niektórych innych przypadkach (art.32 ust.2) organ zezwalający może cofnąć zezwolenie ale nie musi.

3. Koncesje w działalności gospodarczej

Koncesje odnoszą się tylko do tych sfer działalności gospodarczej, które powinny być objęte wyłącznością państwa (monopolem), bądź tych które dotyczą dziedzin o szczególnym znaczeniu ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli czy inny ważny interes publiczny lub wiążą się z własnością państwa. Liczba dziedzin objętych koncesjonowaniem została ograniczona do 8 i wskazana w art.14 ust.1 ustawy PrDG. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

- poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,

- wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,

- wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,

- ochrony osób i mienia,

- transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,

- budowy i eksploatacji autostrad płatnych,

- zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych,

- rozpowszechniania programów telewizyjnych i radiowych.

Koncesja jest formą reglamentacji działalności gospodarczej przez państwo. Wyraża akt zgody władzy publicznej na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę. Wprowadzenie koncesji może odnosić się do dziedzin działalności gospodarczej, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny.

Podstawowe cechy koncesji to:

- jest umową ściśle administracyjną,

- ma na celu eksploatację służby publicznej,

- eksploatacja odbywa się na ryzyko koncesjonariusza,

- wynagrodzenie koncesjonariusza zapewnione jest przez nadanie mu prawa pobierania od użytkowników opłat ustalonych przez taryfę,

• jest kontraktem długoterminowym.

Prawo działalności gospodarczej przewiduje możliwość cofnięcia koncesji lub zmiany zakresu bądź przedmiotu działalności gospodarczej objętej koncesją. Obydwie instytucje mają charakter sankcji, jakie organ koncesyjny może zastosować wobec koncesjonariusza. Organ koncesyjny cofa koncesję gdy:

- wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją,

- przedsiębiorca nie podjął działalności objętej koncesją mimo wezwania organu koncesyjnego lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją.

Organ koncesyjny cofa koncesję lub zmienia jej zakres gdy przedsiębiorca:

- w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją,

- rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej określonej przepisami,

- ze względu na zagrożenie interesu obronności lub bezpieczeństwa państwa lub innego ważnego interesu publicznego.

Zgodnie z przepisami ustawy PrDG organem koncesyjnym jest organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany i cofania kncesji. Ustawowymi organami kncesyjnymi są najczęściej właściwi przedmiotowo ministrowie (lub organy im równorzędne) oraz właściwe centralne organy administracji rządowej (urzędy centralne i terenowe). Postępowanie w sprawie udzielenia koncesji, odmowy udzielenia koncesji czy cofnięcia koncesji jest postępowaniem administracyjnym. Kocesja to akt administracyjny o charakterze konstytutywnym, gdyż nadaje on przedsiębiorcy nowe prawa lub pozbawia go praw. Koncesję wydaje się na zasadzie uznania administracyjnego, tj. organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku przedsiębiorcy udzielenie koncesji. Koncesji udziela się na okres od 2 do 50 lat. Organ koncesyjny jest ustawowo uprawniony do okrślenia w koncesji szczególnych warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Organ koncesyjny jest ustawowo uprawniony do przeprowadzania kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, któremu udzielono koncesji. Zakres przedmiotowy tej kontroli jest wyznaczony w ustawie PrDG i dotyczy: zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją, przestrzegania warunków wykonywania tej działalności określonych w koncesji. Organ koncesyjny zobligowany jest w niektórych przypadkach do cofnięcia przedsiębiorcy już przyznanej koncesji (art.22 ust.1 pkt.1 i 2 ustawy PrDG). W sytuacji gdy przedsiębiorca rażąco narusza warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej lub nie wykonuje pokontrolnych wezwań organu koncesyjnego do usunięcia stwierdzonych uchybień - organ koncesyjny ma obowiązek (obligatoryjnie) cofnąć koncesję albo zmienić jej zakres. Organ koncesyjny może (fakultatywnie) cofnąć koncesję lub zmienić jej zakres ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub innego ważnego interesu publicznego.

4. Krajowy Rejestr Sądowy

Status prawny przedsiębiorcy uzyskuje się poprzez dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają przepisy ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) i ustawy z tej samej daty - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. Pełne wdrożenie systemu KRS nastąpiło do 1 stycznia 2002 r.

KRS obejmuje trzy rejestry:

- przedsiębiorców,

- stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,

- dłużników niewypłacalnych.

Przedsiębiorcy podlegają rejestracji w rejestrze przedsiębiorców. Jeżeli działalność gospodarcza podejmowana jest przez podmioty wpisane do drugiego rejestru to podlegają one również wpisowi do rejestru przedsiębiorców. W trzecim rejestrze wpisuje się przedsiębiorców, co do których ogłoszono upadłość lub którzy jako dłużnicy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku.

Wpisowi do rejestru przedsiębiorców podlegają dwie grupy podmiotów. Pierwsza obejmuje podmioty, które ustawa uznała ex lege za przedsiębiorców. Są to:

- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą,

- spółki jawne,

- spółki partnerskie,

- spółki komandytowe,

- spółki komandytowo - akcyjne,

- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

- spółki akcyjne,

- spółdzielnie,

- przedsiębiorstwa państwowe,

- jednostki badawczo - rozwojowe,

- przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej wytwórczości,

- towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,

- inne osoby prawne jeżeli prowadzą działalność gospodarczą i podlegają wpisowi do rejestru, o którym mowa w art.1 ust.2 pkt.2 ustawy o KRS.

- oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium RP,

- główne oddziały zagraniczne zakładów ubezpieczeń.

Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze) obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część. Oprócz tego w Ministerstwie Sprawiedliwości istnieje Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Sądowego, z oddziałami przy sądach rejonowych, które udzielają informacji z rejestru w postaci odpisów, wyciągów i zaświadczeń, które mają moc dokumentów wydawanych przez sąd. Wszystkie wpisy do rejestru podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wpis do rejestru polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jego wydaniu. Dane dotyczące poszczególnych przedsiębiorców wpisanych do rejestru przedsiębiorców umieszcza się pod numerem przeznaczonym dla danego podmiotu w sześciu działach tego rejestru:

- dane o przedsiębiorcy (nazwa lub firma, oznaczenie jego formy prawnej, adres i siedziba osoby prawnej lub miejsce zamieszkania osoby fizycznej lub inne dane w zależności od rodzaju działalności),

- dane o reprezentacji przedsiębiorcy oraz jego organach nadzoru i innych organach, a także dotyczące prokurentów i zakresu prokury,

- dane o przedmiocie działania wg Polskiej Klasyfikacji Działalności oraz dane dotyczące złożonych sprawozdań finansowych, ich ocenie i zatwierdzeniu, a także dane o posiadanych udziałach i akcjach innych spółek,

- dane dotyczące zaległości podatkowych i celnych oraz na rzecz ZUS i innych wierzycieli, a także dane o złożonych wnioskach o otwarciu postępowania układowego lub o ogłoszeniu upadłości lub o zakończeniu tych postępowań,

- dane o powołaniu lub odwołaniu kuratora,

- dane o likwidacji, ustanowieniu zarządu komisarycznego, rozwiązaniu lub unieważnieniu spółki, połączeniu z innymi podmiotami lub przekształceniu w inny podmiot. Utrata statusu prawnego przedsiębiorcy następuje z chwilą dokonania w rejestrze przedsiębiorców wpisu o skreśleniu danego przedsiębiorcy. Sąd rejestrowy dokonuje takiego wpisu na wniosek przedsiębiorcy.

5. Zasady prawa pracy

Podstawowe zasady prawa pracy zostały określone w Konstytucji RP i w Kodeksie pracy, tj.:

• zasada ochrony pracy,

• zasada wolności pracy,

• zasada swobody nawiązywania stosunku pracy,

• zasada poszanowania godności i dóbr osobistych pracownika,

• zasada równego traktowania pracowników,

• zasada godziwego wynagrodzenia za pracę,

• zasada uprzywilejowania pracownika i automatyzmu prawnego,

• zasada wolności zrzeszania się pracowników i pracodawców,

• zasada udziału pracowników w zarządzaniu zakładem pracy,

zasada postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy

6. Sądy polubowne

Postępowanie w sprawach gospodarczych przed sądami polubownymi.

Sprawy gospodarcze z woli stron mogą być poddane rozstrzygnięciu przez sąd polubowny ponieważ z reguły mają charakter sporów majątkowych. Sąd polubowny to sąd niepaństwowy powołany zgodną wolą stron do rozstrzygania ich sporu wyrokiem, mającym moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego. Sąd polubowny może być sądem powołanym do rozstrzygnięcia pojedynczego sporu lub może być sądem stałym np. powołanym przez izbę gospodarczą. Sądy polubowne to szybkie i tanie rozstrzyganie sporów majątkowych powstających głównie w gospodarczym obrocie prawnym. Zapis na sąd polubowny następuje w drodze umowy o poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Umowa taka powinna dokładnie określać przedmiot sporu i stosunek prawny, z którego spór wynikł lub może wyniknąć. Powinna być sporządzona na piśmie i podpisana przez obie strony. Przepisy KPC stanowią, iż spór w sprawie gospodarczej może być poddany rozstrzygnięciu przez sąd polubowny. Skład sądu polubownego tworzą arbitrzy. Arbitrem może być każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych. Arbitrem nie może być sędzia państwowy. Sposób wyznaczania i wyłączenia arbitrów określają przepisy art. 700 - 703 KPC.

Kodeks postępowania cywilnego określa tylko niektóre elementy postępowania przed sądem polubownym (art.705 - 711 KPC). Prawo wyboru trybu postępowania polubownego (art.705 KPC) stanowi, że:

- strony mogą same określić aż do chwili rozpoczęcia postępowania tryb postępowania, który powinien być stosowany w toku rozpoznawania sprawy,

- gdy strony tego nie ustaliły sąd polubowny stosuje taki tryb postępowania jaki uzna za właściwy, ale nie może zaniechać wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.

Sąd polubowny może przeprowadzać czynności dowodowe, może przesłuchiwać strony, świadków i biegłych, a nawet odbierać od nich przyrzeczenie. Sąd polubowny nie może stosować środków przymusu. W toku postępowania dowodowego może korzystać z pomocy właściwego sądu rejonowego - szczególnie w przypadku gdy zachodzi konieczność zastosowania środków przymusu (np. zarządzenie przymusowego sprowadzenia świadka, nałożenia kary grzywny za nie wstawienie się). Wyrok sądu polubownego zapada zwykłą większością głosów (obowiązuje zasada jednomyślności). Stosownie do art.708 KPC wyrok sądu polubownego powinien zawierać:

- oznaczenie zapisu na sąd polubowny,

- miejsce i datę wydania wyroku,

- oznaczenie stron i arbitrów,

- rozstrzygnięcie o żądaniach stron,

- przytoczenie motywów, którymi kierował się sąd polubowny wydając wyrok,

- podpisy arbitrów.

Sąd polubowny doręcza obu stronom za pokwitowaniem lub dowodem doręczenia odpis wyroku podpisany tak jak oryginał. Po doręczeniu odpisu wyroku stronom sąd polubowny zobowiązany jest złożyć w sądzie państwowym akta sprawy wraz z oryginałem wyroku, dowodami doręczenia jego odpisów i innymi dokumentami. Akta sprawy składane są w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sporu, gdyby nie dokonano zapisu na sąd polubowny. Wyrok sądu polubownego ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego, a ugodę zawartą przed sądem polubownym traktuje się na równi z ugodą zawartą przed sądem państwowym, jednakże dopiero po stwierdzeniu przez sąd państwowy ich wykonalności. Postanowienie o wykonalności wyroku lub ugody wydaje sąd państwowy na posiedzeniu niejawnym. Od wyroku sądu polubownego nie przysługuje odwołanie, oznacza to, że z chwilą doręczenia stronom staje się on prawomocny i nie przysługuje od niego żaden zwykły i nadzwyczajny środek zaskarżenia do sądu państwowego, poza skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego. Strona występująca w postępowaniu polubownym może żądać uchylenia wyroku wówczas gdy:

- nie było zapisu na sąd polubowny albo gdy zapis był nieważny lub utracił moc,

- stronę pozbawiono możliwości obrony jej praw przed sądem polubownym,

- nie zachowano trybu postępowania przed sądem polubownym ustalone przez strony lub ustawowo (np. przepisów o składzie sądu, głosowaniu itp.),

- rozstrzygnięcie o żądaniach stron jest niezrozumiałe, zawiera sprzeczności albo uchybienia praworządności lub zasadom współżycia społecznego,

- zachodzą przyczyny, które stanowią podstawę skargi o wznowienie postępowania w myśl przepisów KPC. Zgodnie z art.711 KPC skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego można wnieść do sądu państwowego tylko w ciągu miesiąca od doręczenia wyroku. Wnosi się ją do sądu, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby strony nie dokonały zapisu na sąd polubowny. Niezachowanie terminu przez skarżącego na wniesienie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego powoduje jej odrzucenie na mocy postanowienia wydanego przez sąd państwowy na posiedzeniu niejawnym.

---