PAPIEROSY WŚRÓD MŁODZIEŻY

Zbigniew Sulęcki

Zespół Szkół CKP w Starym Lubiejewie

Ankieta przeprowadzona została w celu określenia wielkości zjawiska patologii palenia papierosów przez uczniów szkoły. Zjawisko i fakt palenia papierosów przez dzieci i młodzież jest problemem występującym od wielu lat i sukcesywnie się zwiększa. Spożycie papierosów wg danych statystycznych stale wzrasta.

Ankietą objętych zostało 71 uczniów Technikum Mechanizacji Rolnictwa, 66 uczniów Technikum Samochodowego, 30 uczniów Technikum Żywienia oraz 94 uczniów Zasadniczej Szkoły Zawodowej (razem 261 uczniów).

1. Czy palisz papierosy?

tak

nie

2. Kiedy sięgnąłeś po pierwszego papierosa?

w gimnazjum	w I-II klasie szkoły średniej
w III-IV klasie szkoły średniej

3. W jakiej sytuacji miało to miejsce?

na prywatce	w domu
w szkole	na wycieczce, biwaku
na spotkaniu ze znajomymi	w innej .........................................

4. Jak często palisz?

kilka papierosów dziennie	kilka razy w tygodniu
przy specjalnej okazji(np.          dyskoteka, spotkanie )	sporadycznie(np. na wakacjach)

5. Czy znajomi namawiają cię do palenia?

tak

nie

6. Dlaczego palisz?

żeby rozładować napięcie	dla zabawy
bo inni to robią	nie mogę się bez tego obyć

7. Czy palisz w domu przy rodzicach?

tak

nie

8. Paląc papierosy spotkałeś się z zarzutami?

rodziny	kolegów
nauczycieli	nie spotkałem negatywnych reakcji

9. Czy sądzisz, że łatwo jest rzucić palenie?

tak

nie

10. Czy próbowałeś rzucić palenie?

tak i udało mi się	tak, ale okazało się to zbyt trudne
nie, nie uważam tego za konieczne	nie, bo boję się niepowodzenia

11. Kto mógłby ci pomóc w rzuceniu palenia?

organizacje antyuzależnieniowe	rodzina
znajomi	szkoła

12. Czy uważasz, że jesteś dostatecznie poinformowany o negatywnych           skutkach palenia?

tak

nie

13. Czy reklama w mediach zachęca młodzież do palenia?

tak

nie

14. W jaki sposób propagować szkodliwość nikotyny wśród młodzieży?

organizować spotkania z psychologami w szkołach	nakłonić rodziców do rozmów z dziećmi
mówić o tym w radiu, telewizji	poprzez ogłoszenia w prasie, na bilboardach
w inny sposób .............................	...............................................................

15. Ile miesięcznie wydajesz na papierosy?

poniżej 20 zł.	20-50 zł.
50-100 zł.	powyżej 100 zł

16. Ile osób w twojej klasie pali?

do 5	5-10
10-20	20-30

17. Czy sprzedaż papierosów młodzieży do 18 roku życia powinna być           zabroniona?

tak

nie

18. Czy uważasz, że działania w szkole zapobiegające paleniu są           wystarczające?

tak

nie

19. Czy powinno być zakazane palenie w miejscach publicznych?

tak

nie

Jak pokazują wyniki ankiety problem palenia papierosów w naszej szkole jest bardzo poważny. Prawie 36% uczniów szkoły pali papierosy. Odsetek ten jest wyższy w szkole zasadniczej zawodowej (48,9%). Jeszcze bardziej niepokojące jest to, że w klasach pierwszych pali 30% uczniów, czyli młodzieży w wieku 16 lat. Uczniowie ci przyszli już do szkoły z nałogiem palenia papierosów. Zdecydowana większość palącej młodzieży zaczyna palić w szkole podstawowej lub gimnazjum (63%).

Niekorzystny jest fakt, że wśród młodzieży palącej ponad 50 % pali kilka lub kilkanaście papierosów dziennie. Powoduje to również duże wydatki. 20 % palących wydaje tygodniowo ponad 100 zł na papierosy. Wyniki ankiety potwierdzają tezę, że nie ma jednoznacznego powodu, dla którego młodzież pali. Najczęściej powodem jest jednak próba rozładowania napięcia.

Bardzo zaskakujące jest to, że ponad 30% palących robi to w domu przy rodzicach, a jeszcze bardziej, że aż 26,5%% uczniów klas pierwszych, czyli wspomnianych wcześniej 16-latków pali papierosy przy rodzicach, a więc za ich zgodą.

Ankietowani potwierdzają negatywny stosunek reklamy na palenie papierosów. Aż 40% przyznaje, że reklama zachęca ich do palenia. Reklama gloryfikuje, w wyidealizowany i zwodniczy sposób takie cechy jak sukces, awans społeczny, uwodzicielskość, męskość i urodę. Młodzi niedoświadczeni ludzie, a często dzieci dają się łatwo wciągnąć w pułapkę, z której potem trudno wybrnąć, bo jak przyznają ankietowani rzucić palenie nie jest łatwo, mimo, że wielu z palących próbowało to zrobić.

85% ankietowanych twierdzi, że jest dostatecznie poinformowana o negatywnych skutkach palenia tytoniu, a jednak nie jest w stanie zrezygnować z palenia papierosów.

Charakterystyczne jest to, że mimo dużej grupy palących większość wypowiada się, że powinien obowiązywać i być przestrzegany zakaz sprzedaży papierosów młodzieży do 18 lat i powinno być zakazane palenie w miejscach publicznych.

ZNACZENIE PROBLEMU

Palenie tytoniu powoduje wiele chorób i zaburzeń rozwoju człowieka, a szczególnie człowieka młodego. Nikotyna jest przyczyną chorób nowotworowych, chorób układu krążenia i oddechowego, a szczególnie układu nerwowego. U palaczy charakterystyczne jest pogorszenie funkcjonowania zmysłów: węchu, słuchu, smaku, wzroku. Prawdopodobnie w dłuższym czasie ma również wpływ na cechy osobowości. Palacze mają częściej zaburzenia emocjonalne i neurotyczne (lękliwość, bezsenność), oraz niepokój i impulsywność.

Mechanizm palenia u dorastającej młodzieży wiąże się z potrzebą demonstrowania dorosłości, która przybiera często formy patologiczne (nikotynizm, pijaństwo, narkomania). Szczególnie jaskrawo występuje to zjawisko u jednostek o zakłóconym poczuciu wartości, nie znającym procesu dorastania i właściwych przejawów dojrzałości społecznej. Innym motywem jest naśladownictwo, bądź dostosowanie się do palących rówieśników w celu uzyskania ich aprobaty, a równocześnie dodania pewności siebie.

Zjawisko palenia tytoniu wśród młodzieży ma charakter grupowy. Nie jest to najczęściej nałóg nikotyny, ale wynika z preferowanego i akceptowanego stylu bycia u pewnej części młodzieży. Brak wyrobionych alternatywnych form spędzania wolnego czasu, potrzeba bycia i akceptacji w gronie rówieśników rodzi często spotykany styl życia młodzieży połączony z paleniem papierosów i innymi patologiami . Funkcjonowanie takich grup młodzieży związane jest najczęściej z takimi cechami:

• zakłócenie procesu opieki i wychowania (brak dozoru, nienauczenie innych form rozrywki, stale zajęci rodzice),

• silna potrzeba akceptacji nie zaspokojona w wystarczającym stopniu przez rodzinę,

• nie ukształtowane konstruktywne postawy społeczne i indywidualne, co przejawia się w zaburzeniach potrzeby rozwoju umysłowego i fizycznego, prymacie postaw bierności.

Duży wpływ na palenie tytoniu przez młodzież ma moda na ten nałóg oraz stosunek społeczeństwa do zjawiska palenia, które jest przykładem niekonsekwencji i sztucznego procesu wychowania. Pogadanki profilaktyczne nie przekonują młodzieży, przekonuje ich przykład powszechnego palenia przez dorosłych, a szczególnie przez grupy, które są wzorem dla młodzieży: rodziców, nauczycieli, lekarzy.

Szczególnie negatywny wpływ ma palenie przez rodziców, gdyż:

• zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia u palących rodziców chorób,

• sprzyja wystąpieniu zaburzeń zdrowotnych u dzieci (bierni palacze),

• jest jednym z najważniejszych czynników wczesnego podjęcia regularnego palenia papierosów przez dzieci.

WNIOSKI

Ze względu na ważność problemu wszystkie sposoby zwalczania nałogu palenia tytoniu , a zwłaszcza kampania oświatowa prowadzona wśród dzieci i młodzieży są niezwykle ważne. Nie mniej istotne jest prowadzenie odpowiedniej kampanii i uświadomienie rodziców o skutkach palenia przez nich samych oraz ich dzieci. Koszty poniesione na takie kampanie na pewno zwróciłyby się szybko, w przypadku zmniejszenia ilości wypalanych papierosów (mniej chorób, mniej zwolnień lekarskich, mniej rent chorobowych - w konsekwencji zmniejszenie obciążeń budżetu państwa).

Oświata antynikotynowa powinna być prowadzona przede wszystkim przez lekarzy nauczycieli w szkołach i poza nią (ankietowani wyrażają opinię, że szkoła zbyt mało uwagi poświęca problemowi palenia tytoniu), socjologów, psychologów, duchownych, środki masowego przekazu - bardzo często i w różnych formach. Powinny być wykorzystane wszelkie możliwe sposoby ukazywania wartości życia bez papierosa np. poprzez prezentowanie osobistości świata polityki, nauki, sztuki, które nie palą i wypowiadają się przeciw paleniu - mogą stać się pozytywnym wzorcem do naśladowania.

Szczególnie ważna rolę do spełnienia w szerzeniu modelu życia bez papierosa ma szkoła (70% ankietowanych uważa, że działania szkoły zapobiegające paleniu są niewystarczające). Ważne jest przypominanie o problemie nikotynizmu i jego następstwach przy każdej nadarzającej się okazji, nie tylko przez wychowawcę klasy na godzinie wychowawczej, ale przez każdego nauczyciela (może warto byłoby również przekonywać samych nauczycieli, których też niemały odsetek pali - zachwiana jest wtedy zasada „żeby przekonać innych - trzeba samemu być przekonanym”) w toku zajęć z różnych przedmiotów. Pielęgniarki szkolne powinny organizować różne pogadanki, uczniowie wykonywać gazetki z oświaty zdrowotnej, sami uczniowie mogliby przygotowywać pogadanki wśród kolegów na temat nikotynizmu.

Najważniejsza rola przypada jednak rodzinom, które mają największe możliwości działań antynikotynowych. Dlatego też wiele uwagi szkoły i innych organizacji przeciwdziałających paleniu powinno być skierowanej właśnie do rodziców. Najpierw trzeba ograniczyć palenie przez rodziców (występuje tzw. „syndrom rodzinny”- częstość palenia przez każdego z członków rodziny jest silnie skorelowana z częstotliwością palenia przez innych członków rodziny), a wtedy łatwiej będzie przekonać młodzież.

Zbigniew Sulęcki

1

---