Spis treści

Wykaz skrótów………………………………………………………………………......2

Wprowadzenie…………………………………………………………………………...3

Rozdział I. Zagadnienia ogólne dotyczące systemu celnego……………………………7

§ 1. Pojęcie systemu celnego………………………………………………………….....7

§ 2. Ewolucja cła i opłat celnych………………………………………………………...8

§ 3. Polityka handlowa a polityka celna………………………………………………..16

§ 4. Zasady obrotu towarowego z zagranicą…………………………………………...25

§ 5. Fiskalna i ochronna funkcja ceł……………………………………………………27

Rozdział II. Podstawowe pojęcia związane z dumpingiem……………………………30

§ 1. Pojęcie „dumpingu”………………………………………………………………..30

§ 2. Pojęcie „towaru podobnego”………………………………………………………31

§ 3. Pojęcie „ wartości normalnej towaru”……………………………………………..31

§ 4. Pojęcie „marginesu dumpingu”……………………………………………………32

§ 5. Pojęcie „przemysłu krajowego i szkody”………………………………………….32

Rozdział III. Postępowanie antydumpingowe…………………………………………34

§ 1. Ustalenie szkody w postępowaniu antydumpingowym…………………………....34

§ 2. Wszczęcie postępowania antydumpingowego………………………………….....38

§ 3. Zobowiązanie cenowe i tymczasowe cło antydumpingowe…………………….....49

§ 4. Końcowy etap postępowania antydumpingowego………………………………...53

Rozdział IV. Postępowanie przeglądowe, weryfikacyjne i rewizyjne w postępowaniu antydumpingowym……………………………………………………………………..63

§ 1. Wprowadzenie……………………………………………………………………..63

§ 2. Postępowanie przeglądowe………………………………………………………..63

§ 3. Postępowanie weryfikacyjne………………………………………………………65

§ 4. Postępowanie rewizyjne…………………………………………………………...66

Zakończenie………………………………………………………………………….....71

Wykaz aktów prawnych………………………………………………………………..72

Bibliografia……………………………………………………………………………..73

Wykaz skrótów

Dz. U. -Dziennik Ustaw

GATT -General Agrement on Tariffs and Trade

itp. -i tym podobne

nast. -następne

np. -na przykład

nr -numer

op. cit. - łac. opere citato - w cytowanym powyżej dziele

RWPG - Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej

s. -strona

tj. -tak jak

WE -Wspólnota Europejska

WTO -World Trade Organization

zob. -zobacz

Wprowadzenie

W polskiej literaturze prawa celnego dziedziną zbyt mało eksponowaną są postępowania ochronne przed szczególnym napływem towarów na polski obszar celny. Cechą wspólną tego typu postępowań jest to, że służą ochronie głównie polskiej gospodarki. Są związane ściśle z obrotem towarowym z zagranicą.

Istnieje kilka rodzajów postępowań ochronnych. Ich znaczenie nie jest jednakowe. Ponadto były one wprowadzane w różnym czasie na wzór postępowań ochronnych stosowanych w innych krajach. Spośród różnych rodzajów postępowań ochronnych największą wagę należy przypisać postępowaniu antydumpingowym i antysubsydyjnemu. Postępowanie antydumpingowe jest wyspecjalizowanym postępowaniem administracyjnoprawnym. Pozakodeksowe przepisy prawa celnego regulują specjalną procedurę w przypadku przywozu towarów na polski obszar celny po cenach dumpingowych. Jest ono uruchamiane na podstawie ustawy antydumpingowej. Przepisy tej ustawy ustanawiają środki ochronne przed wyrządzającym szkodę przemysłowi krajowemu przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych oraz zasady i tryb postępowania w sprawie stosowania tych środków. Przedmiotem regulacji, z jednej strony, są środki antydumpingowe, z drugiej, postępowanie antydumpingowe. Na postępowanie to składają się zasady i tryb postępowania w związku ze stosowaniem środków antydumpingowych. Postępowanie antydumpingowe było początkowo uregulowane przepisami ustawy - Prawo celne. Należy je zaliczyć do najwcześniej stosowanych postępowań ochronnych w polskim prawie celnym. W okresie włączenia przepisów dotyczących postępowania ochronnego do ustawy - Prawo celne nie istniały przepisy prawne dotyczące innych postępowań ochronnych. W momencie uchwalenia ustawy przepisy dotyczące postępowania antydumpingowego zostały uregulowane odrębną ustawą, a zatem wyłączone z uregulowań kodeksowych. Postępowanie antydumpingowe należy do wysoce sformalizowanych i długo trwających postępowań. Jest prowadzone przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

Pojawienie się subsydiów eksportowych jako instrumentu polityki handlu międzynarodowego spowodowało możliwość skutecznego konkurowania ceną towarów i usług na rynkach międzynarodowych. Subsydia eksportowe są zaliczane do instrumentów nieuczciwego postępowania w wymianie towarowej na rynku światowym. Ich występowanie wywołuje określone reakcje ze strony państw, w których są sprzedawane towary subsydiowane. W polskim prawie bardzo późno wprowadzono przepisy ochronne dotyczące przywozu na polski obszar celny towarów subsydiowanych. Dodać należy, że postępowanie ochronne przed przywozem na polski obszar celny towarów subsydiowanych jest stosowane jedynie w przypadku pojawienia się szkody w przemyśle krajowym. Podstawę prawną wszczęcia i prowadzenia postępowania antysubsydyjnego stanowi ustawa. Ustawa ta wprowadza środki ochronne przed przywozem na polski obszar celny towarów subsydiowanych, jeśli ów przywóz wyrządza szkodę przemysłowi krajowemu, a także określa zasady i tryb postępowania w sprawie stosowania tych środków. Prowadzenie postępowania antysubsydyjnego należy do właściwości ministra właściwego do spraw gospodarki, który podejmuje liczne czynności w tym zakresie. W pewnych sprawach dotyczących tego postępowania współdziała on z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. W ramach tego postępowania pewne obowiązki zostały też nałożone na organy celne. Jednym z podstawowych obowiązków tych organów w toku postępowania ochronnego jest wymiar i pobór ceł wyrównawczych dokonywany zgodnie z przepisami prawa celnego. Świadczy to o związkach postępowania antysubsydyjnego z przepisami ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny.

Przepisy obowiązującego prawa celnego regulują również zasady administrowania obrotem towarowym i usługami z zagranicą. Administrowanie tym obrotem jest szczególnym wkraczaniem prawa w tę sferę. Jest to specyficzne ograniczenie obrotu towarami i usługami z zagranicą. Podstawowym aktem prawnym regulującym administrowanie obrotu z zagranicą towarami i usługami jest ustawa. Przepisy prawne dotyczące administrowania obrotem z zagranicą towarami wprowadzały pewne ograniczenia w dziedzinie tego obrotu, zwłaszcza w postaci kontyngentu, zakazu obrotu towarami, plafonu, a także udzielania pozwoleń na obrót towarami z zagranicą. Ograniczenia obrotu usługami z zagranicą mogą mieć zaś postać limitu usług i rejestracji usług.

Przepisy postępowania ochronnego obejmują również nadmierny przywóz towarów na polski obszar celny. Charakterystyczne jest, że ustawodawca nie definiuje pojęcia nadmiernego przywozu towarów, lecz posługuje się sformułowaniem „przywóz uważany za nadmierny”. Jest to przywóz towaru na polski obszar celny w tak zwiększonych ilościach ( bezwzględnych lub w stosunku do wielkości krajowej produkcji towaru podobnego lub towaru bezpośrednio konkurecyjnego) oraz na takich warunkach, że wyrządza poważną szkodę lub zagraża wyrządzeniem takiej szkody przemysłowi krajowemu. Środki ochronne ustanawia się w wysokości i w formie niezbędnej do naprawienia szkody wyrządzonej przemysłowi krajowemu lub zapobieżenia powstaniu takiej szkody. Do tych środków zaliczyć trzeba opłaty celne dodatkowe (tymczasowe i ostateczne), kontyngent i nieautomatyczną rejestrację obrotu. Postępowanie ochronne przed nadmiernym przywozem towarów na polski obszar celny jest sformalizowane i długo trwające.

Praca podzielona jest na cztery rozdziały. W rozdziale I zawarte są zagadnienia ogólne dotyczące systemu celnego. Rozdział II opisuje podstawowe zagadnienia związane z dumpingiem. Rozdział III opisuje postępowanie antydumpingowe, zaś rozdział IV dotyczy postępowania przeglądowego, weryfikacyjnego i rewizyjnego w postępowaniu antydumpingowym.

Stan prawny tej pracy licencjackiej jest 30 kwiecień 2004 r.

Rozdział I

Zagadnienia ogólne dotyczące systemu celnego

§ 1. Pojęcie systemu celnego

Przez pojęcie system celny należy rozumieć ogół form i urządzeń prawnocelnych służących nakładaniu i pobieraniu ceł oraz opłat celnych. System celny danego państwa regulują zasadniczo normy prawne ustanawiane przez uprawnione do tego organy państwowe. Są to zatem w pierwszej kolejności normy prawa wewnętrznego. Systemy celne poszczególnych państw różnią się między sobą. Każde państwo jest uprawnione do kształtowania własnego systemu celnego. Jest to jeden z przejawów suwerenności państwa jako organizacji o szerokim zasięgu. Jednakże system celny charakteryzuje się pewną szczególną właściwością, ponieważ rozwiązania stosowane w ramach systemów celnych poszczególnych państw wywołują skutki prawne o zasięgu ponadpaństwowym. Stąd system celny danego państwa tworzą nie tylko normy prawne zaliczane do prawa wewnętrznego, ale również prawa międzynarodowego. Współcześnie państwa są stronami umów międzynarodowych regulujących cła i opłaty celne, czyli świadczenia pieniężne obciążające obrót towarowy w stosunkach z zagranicą.

W literaturze można zetknąć się z innym ujęciem systemu celnego. Pod pojęciem systemu celnego rozumie się też wszystko to, co jest związane z cłem, łącznie z postępowaniem celnym ( jest to ujęcie stricto ), a ponadto także cele i środki, zwłaszcza polityki gospodarczej, łączącej się pośrednio z handlem zagranicznym i należące do działań administracji celnej ( jest to z kolei ujęcie sensu largo ). System celny jest więc uznawany najogólniej jako celnictwo i reżim celny przejawiający się w stosowaniu różnorodnych zakazów i nakazów w zakresie obrotu towarowego z zagranicą. Na ostateczny kształt systemu celnego wpływ mają cele, środki i zasady polityki gospodarczej państwa ze szczególnym uwzględnieniem handlu zagranicznego. System celny ulega ciągłym zmianom zwłaszcza pod wpływem polityki finansowej i gospodarczej państwa.

§ 2. Ewolucja cła i opłat celnych

Centralną instytucją systemu celnego jest cło. Jego ewolucja wymaga wyjaśnienia. Jest ono nakładane i pobierane w związku z obrotem towarowym z zagranicą. Pobierane było od najdawniejszych czasów. W istocie jest starsze niż podatek. Historia cła jest związana ze zmianami społeczno-politycznymi i gospodarczymi w świecie. Ewolucja cła była jednym z wielu wykładników owych zmian. Sporą rolę w ewolucji cła odegrały poglądy na gospodarkę i źródła dochodów skarbu państwa, wśród których cło zyskało trwałą pozycję.

Współcześnie pojęcie cła nie jest w doktrynie jednolicie definiowane. W przepisach polskiego, jak i wspólnotowego prawa celnego nie jest zdefiniowane i wyjaśnione pojęcie cła, jego charakter i istota.

Cło jest specyficznym rodzajem daniny publicznej (podatku), a w związku z tym należy określić jego elementy strukturalne: podmiot czynny i bierny cła, przedmiot cła, a także stawki i ich rodzaje oraz skalę:

-podmiotem czynnym cła jest państwo, gdyż dochód z ceł jest ustanawiany przez państwo;

-podmiotem biernym cła, czyli w istocie podatnikiem jest każdy przedsiębiorca dokonujący obrotu z zagranicą, czyli zarówno osoba fizyczna, prawna, jak i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej;

-przedmiotem cła może być wywóz towaru za granicę, przywóz towarów z zagranicy do kraju, a także przewóz, czyli tranzyt towaru przez własny obszar celny

-podstawą poboru cła, czyli podstawą opodatkowania w imporcie towarów jest transakcyjna wartość celna towaru. Zasady obliczania wartości celnej towarów oraz metody jej ustalania regulują szczegółowo przepisy celne;

-skala stosowana przy poborze cła jest proporcjonalna. Stawki celne mogą być wyrażone kwotowo bądź procentowo.

Cło charakteryzuje się, podobnie jak podatki, ściśle określonymi cechami. Jest specyficznym rodzajem podatku, mimo że dla potrzeb ustaw budżetowych dochody z ceł klasyfikowane są jako dochody nieopodatkowane. Cło jest świadczeniem pieniężnym, przymusowym, nieodpłatnym, bezzwrotnym a także ogólnym

W dawnych czasach cło odgrywało większą rolę fiskalną niż współcześnie, ponieważ nie istniały wtedy rozbudowane systemy podatkowe. Było ono nakładane zarówno przypadku przemieszczania towarów między państwami, jak i niekiedy wewnątrz państw. Istniały bowiem dwojakiego rodzaju granice celne: państwowe i wewnątrzpaństwowe. Stosowanie cła w okresie starożytnym i średniowiecznym wiązało się między innymi z brakiem innych skutecznych narzędzi gromadzenia dochodów na potrzeby publiczne w czasie pokoju .

W czasach pokojowych rozwijał się handel. Istniały więc możliwości obciążenia wymiany towarowej cłem i innymi świadczeniami pobieranymi w związku z korzystaniem z dróg, mostów, przepraw itp. Cło było nie tylko instrumentem zasilania kasy panującego, chociaż taką rolę pełniło przede wszystkim. Z biegiem czasu cło stało się również narzędziem ochrony przed nadmiernym napływem towarów z zewnątrz. Zmieniała się więc rola cła, ponieważ stopniowa malało jego fiskalne znaczenie. Z tego rodzaju tezą można się było spotkać w okresie merkantylizmu, czyli pierwszej naukowej teorii ekonomicznej uzasadniającej ingerencję państwa w procesy gospodarcze i przyśpieszanie tą drogą wzrostu gospodarczego. Wybitnymi przedstawicielami merkantylizmu byli: Jean Baptiste Colbert i Thomas Mun. Celem polityki państwa miało być uzyskiwanie nadwyżki eksportu nad importem i w związku z tym zwiększonego napływu złota i srebra, z którymi merkantylizm identyfikował zamożność kraju. Wymiana towarowa z zagranicą sprzyja ekonomicznemu rozwojowi kraju, który angażuje się w tego rodzaju procesy. Jednakże nie jest pożądany jednostronny i nadmierny napływ towarów z zagranicy, ponieważ prowadzi to do ograniczenia, a nawet wyeliminowania identycznych towarów wytwarzanych w kraju. Rola cła uległa zmianie, z jednej strony, na skutek rozwoju innych niż cło narzędzi gromadzenia dochodów publicznych, czyli w wyniku wykształcenia się sprawniej działających danin publicznych, publicznych drugiej zaś, w dostrzeżeniu możliwości wykorzystania cła jaku instrumentu ochrony gospodarki rynkowej.

Powstanie pierwszych organizacji na ziemiach polskich, z jednej strony, sprzyjało rozwojowi wymiany towarowej, z drugiej zaś, stwarzało warunki czerpania dochodów publicznych tej wymiany, ponieważ celowe stało się ustanowienie tzw. stacji (komór), na których pobierano cło od przewożonych towarów. Cło było świadczeniem o właściwościach daniny powszechnej pobieranej od ogółu ludności. Obciążeni nim byli nie tylko kupcy zawodowo trudniący się handlem. Stawki tego świadczenia zróżnicowano w zależności od rodzaju i ilości przywożonego bądź wywożonego towaru. Obok ceł występowało też inne świadczenie - myto. Było ono pobierane od jednostki przewozowej tj. wóz, łódź, zwierzę juczne, a nawet człowiek. Charakterystyczne było to, że do XIII wieku właściwie nie odróżniano cła od myta, które najpierw świadczono w naturze, a później w pieniądzu.

Ustanawianie ceł i myt było ściśle związane z wykonywaniem funkcji władczych. Uprawnienia do otwierania stacji celnych lub mytniczych, ustanawiania taryf, nakładania i pobierania cła i myta przysługiwało wyłącznie panującemu. Panujący wykonywał te zadania za pomocą podległych mu urzędników.

Istotne było prawidłowe rozlokowanie komór celnych (mytniczych). Tworzono je przede wszystkim na granicach państwa, a także wewnątrz kraju na drogach lądowych, wodnych, mostach, brodach i miejscach trudnych do ominięcia.

W przedstawianiu ewolucji cła na terytorium państwa polskiego nie można pominąć cła generalnego wprowadzonego w drugiej połowie XVII i na początku XVIII wieku. Było to cło o wysokiej stawce wynoszącej 35% wartości towaru. Cłem generalnym obciążona była również szlachta. Jego głównym celem miał być wzrost dochodów. Było to specjalne cło, ponieważ wprowadzono je niezależnie od ceł wcześniej istniejących. Na skutek tego obrót towarowy został drastycznie obciążony dodatkowym świadczeniem. W istocie cło generalne wywarło przeciwny skutek od zamierzonego. Nadmierne obciążenie handlu cłem generalnym spowodowało znaczne jego ograniczenie. W tym okresie na terytorium państwa polskiego występowały cła i myta państwowe, wojewódzkie, starościńskie, miejskie i prywatne. Ponieważ podejmowane próby ich ograniczenia nie przynosiły rezultatu, przeto owe świadczenia niekorzystnie wpłynęły na handel.

Kolejne zmiany w polskim celnictwie nastąpiły pod koniec XVIII wieku. Wiązały się one z reformą skarbowości. W tym czasie ustanowiono Straż Praw, która była pierwowzorem nowoczesnego rządu. Sprawowała funkcje zwierzchnika administracji. Jej z kolei podlegały Komisje Wielkie, czyli ministerstwa. Jedną z komisji była Komisja Skarbu. Do zadań tej komisji należało między innymi usprawnianie polskiej skarbowości, która obejmowała wówczas gospodarkę budżetową, podatki, cła i sądownictwo w sprawach skarbowych. Usprawnienie polskiej skarbowości polegało między innymi na uchwaleniu ustawy znoszącej wewnętrzne cła i myta. Miało to ożywić wymianę towarową i zapewnić wzrost dochodów z ceł.

W okresie zaborów terytorium polskie podlegało prawu państw zaborczych również w zakresie ceł. Jedynie Królestwo Polskie (1815-1830) posiadało dużą samodzielność. W polityce celnej Królestwa Polskiego można odnotować zasadę protekcjonizmu celnego, którą objęto towary wytwarzane w kraju. Ponadto towary wywożone do Rosji zyskały ulgi celne, a rząd zawarł korzystną umowę celną z Prusami. Odrębność Królestwa Polskiego została zlikwidowana po powstaniu listopadowym. Skarbowość wraz cłami została przejęta przez urzędy rosyjskie. Stan ten trwał do zakończenia pierwszej wojny światowej.

Po odzyskaniu niepodległości konieczne stało się stworzenie nowoczesnego systemu celnego. Ostatecznie został on ukształtowany rozporządzeniem Prezydenta RP z 1933 r. Sprawnie funkcjonujący system celny objął swym zakresem zarówno zasady nakładania i poboru ceł, jak i zasady obrotu towarowego z zagranicą.

Po zakończeniu II wojny światowej reaktywowano ważność wszystkich ustaw i rozporządzeń w zakresie celnym, które obowiązywały przed wojną. Należy przypomnieć, że polskie ustawodawstwo celne funkcjonujące w okresie II RP cieszyło się dużym uznaniem za granicą, a swoją nowoczesnością konkurowało skutecznie z podobnymi regulacjami państw zachodnioeuropejskich. Jednak zasadnicze zmiany, jakie zaszły w ustroju społeczno-gospodarczym, polegające w szczególności na monopolizacji handlu zagranicznego, niestosowaniu taryfy celnej do tzw. obrotu planowego, natomiast stosowaniu jej do obrotu pozaplanowego, stworzyły konieczność znowelizowania polskiego ustawodawstwa celnego. Zmiany te nie miały charakteru rewolucyjnego, gdyż wszystko, co nie pozostawało w sprzeczności z ustrojem Polski Ludowej - zostało na ogół zachowane.

Pierwszymi aktami prawnymi po II wojnie światowej, które stanowiły podstawy obowiązującego w ówczesnej Polsce Ludowej ustawodawstwa celnego, były prawo celne z 1961 roku oraz rozporządzenie z 1962 roku w sprawie kontroli i postępowania celnego. Prawo celne zostało wprowadzone do porządku prawnego w formie ustawy, która regulowała zasady obrotu towarowego z zagranicą, zwolnienia oraz ulgi celne, ustrój celny.

Kolejne zmiany w polskim ustawodawstwie celnym były skutkiem wejścia w życie ustawy prawo celne z 1975 roku, oraz rozporządzenia w sprawie kontroli celnej i postępowania celnego. Ustawa zdefiniowała pojęcie obrotu towarowego, którym było wszelkiego rodzaju przemieszczanie się towarów przez granicę państwową, ich wywóz i przywóz. Rozróżniany był tzw. „obrót handlowy” i „obrót niehandlowy”. Cła na towary przywożone z zagranicy i wywożone za granicę ustanawiane były w drodze rozporządzeń. W obrocie handlowym z zagranicą kompetencję taką miała Rada Ministrów, natomiast obrocie niehandlowym - Minister Handlu Zagranicznego. Została więc przywrócona zasada powszechności ceł. Jednak dla obu tych rodzajów obrotu towarowego obowiązywały odrębne taryfy celne, a w związku z tym istniała różna wysokość pobieranych ceł. Inne także były rodzaje zwolnień i preferencji celnych, zależnie od tego czy był to obrót handlowy, czy też niehandlowy. Prawo celne regulowało zasady obrotu towarowego z zagranicą, obowiązki celne, organy administracji celnej, a także postępowanie celne i poszczególne procedury celne.

Po polityczno-społecznych i gospodarczych przemianach, jakie rozpoczęły się w 1989 roku, nastąpiła konieczność zmiany i dostosowywania wielu przepisów prawnych - w tym i przepisów prawa celnego - do wymagań gospodarki rynkowej. Podstawowym aktem prawnym z zakresu prawa celnego była ustawa z 1989 roku - Prawo Celne. W porównaniu z ustawą z 1975 roku nowe przepisy w sposób zasadniczy zmieniły zasady obrotu towarowego z zagranicą. Zniesiony został podział obrotu na handlowy i niehandlowy, przy zachowaniu jednakże warunków i ograniczeń przewidzianych prawem i umowami międzynarodowymi. Wprowadzono zasadę jednolitości taryf celnych i równości podmiotów dokonujących obrotu towarowego z zagranicą. Uregulowano nie stosowane dotychczas nowe instytucje prawa celnego, a stosowane zmieniono i dostosowano do nowych warunków gospodarczych. Wszystkie zmiany miały na celu przywrócenie do polskiego prawa celnego zasad handlu międzynarodowego stosowanych w Europie na i na świecie. Jednak ustawa ta budziła wiele zastrzeżeń, zawierała niejednokrotnie sprzeczne przepisy i tym samym rodziła trudności interpretacyjne, gdyż wiele konstrukcji przejęto z ustawy - Prawo celne z 1975 roku i adaptowano je do zupełnie nowych warunków społeczno-gospodarczych.

Zasadnicze zmiany w polskim prawie celnym weszły w życie wraz z nowym Kodeksem celnym. Głównym założeniem polskiej ustawy celnej - po raz pierwszy nazwanej Kodeksem - było kompleksowe uregulowanie najistotniejszych spraw z zakresu materialnego i procesowego prawa celnego na wzór przepisów celnych Unii Europejskiej.

W polskiej polityce gospodarczej szczególną rolę odgrywa obecnie proces integracji Polski ze Wspólnotami Europejskimi. Integracja polskiej gospodarki z gospodarką krajów członkowskich Unii Europejskiej wymaga zmiany aktów prawnych obowiązujących na terenie państwa polskiego oraz stanowienia zupełnie nowych aktów prawnych. Dotyczyło to także ustawodawstwa celnego i dlatego nastąpiła konieczność zmiany prawa celnego z 1989 roku, które stwarzało zbyt wiele możliwości interpretacyjnych, charakteryzowało się istnieniem luk prawnych oraz pojęć niedookreślonych.

Polskie prawo celne, o czym trzeba pamiętać, to nie tylko Kodeks celny. Kodeks stanowi jedynie podstawowy i oczywiście najważniejszy akt prawny z zakresu prawa celnego. Jednakże na obraz prawa celnego ogromny wpływ mają wszelkie ustawy okołocelne oraz przepisy związkowe. Polskie przepisy celne są bardzo rozbudowane.

§ 3. Polityka handlowa a polityka celna

Współcześnie międzynarodowa wymiana towarowa odgrywa istotną rolę w gospodarce poszczególnych krajów. Nie ma ona charakteru sporadycznego. Jest trwałym elementem gospodarki krajowej. W dziedzinie wymiany towarowej z zagranicą każdy kraj realizuje pewne zadania i stosuje określone środki. Cele i środki w sferze wymiany towarowej z zagranicą składają się na politykę handlową w stosunkach z innymi krajami, będącą częścią składową zagranicznej polityki ekonomicznej (polityka handlowa, polityka w zakresie transfery kapitału, świadczenia usług, obrotu dewizowego itp.). Ogólnymi celami tej polityki jest najczęściej ochrona produkcji krajowej, utrzymanie zatrudnienia na określonym poziomie i ochrona bilansu płatniczego (handlowego). Ogólne cele polityki handlowej mogą być osiągane przy pomocy środków działający w dwu obszarach, czyli w obszarze importu i obszarze eksportu.

Wyspecjalizowanym rodzajem polityki handlowej w stosunkach zagranicą jest polityka celna. Skutecznymi jej instrumentami są zwłaszcza cła i opłaty celne. W ramach polityki celnej mogą być stosowane różnorodne zakazy, nakazy i ograniczenia. Ponadto mogą występować zwolnienia celne, ulgi celne, a także przywileje w dziedzinie ceł. Polityka celna jest ściśle związana z polityką handlu zagranicznego. Oderwanie jej od wymiany towarowej z zagranicą jest nieporozumieniem. Konstruowanie odrębnych celów polityki celnej bez uwzględnienia uwarunkowań ekonomicznych wynikających z wymiany towarowej z zagranicą skazuje polityką celną na niepowodzenie, co więcej w pierwszej kolejności niezbędne jest określenie celów polityki handlowej, a w drugiej celów polityki celnej. W takiej też kolejności trzeba konstruować środki polityki handlowej i celnej. Przez politykę celną należy rozumieć ogół różnorodnych celów i instrumentów dziedzinie ceł i opłat celnych. Polityka celna może być realizowana za pośrednictwem instrumentów stosowanych przede wszystkim w ramach obowiązującego systemu prawnego. Ustanawianiem ceł i innych świadczeń pieniężnych, a także wprowadzaniem określonych zakazów, nakazów, ograniczeń i przywilejów, zajmują się uprawnione do tego organy państwowe. Mają one kompetencje prawotwórcze. Zmiana polityki celnej wymaga albo zmiany obowiązującego prawa, albo tworzenia stosunkowo elastycznych norm prawnych pozwalających na pewne korekty polityki celnej.

W ogólnych rozważaniach na temat powiązań i związków polityki handlowej i celnej niezbędne jest przedstawienie instrumentów polityki handlowej. Oprócz celów polityki handlowej są one drugim ważnym elementem owej polityki. Cele polityki handlowej mogą być osiągane różnymi drogami przy zastosowaniu różnych instrumentów. Najogólniej można je podzielić na środki:

1) taryfowe

2) pozataryfowe

Środki taryfowe to środki stosowane w ramach taryfy celnej. Taryfa celna jest jednym z najistotniejszych i najpowszechniejszych elementów kalkulacyjnych, pozwalających na wyliczanie należnych obciążeń finansowych wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej, polegającej na przywozie towarów na obszar celny. W Polsce istnieje jedynie taryfa celna przywozowa. Nie mamy taryfy celnej wywozowej. Taryfa celna to akt prawny zawierający usystematyzowany wykaz nazw towarów znajdujących się w obrocie międzynarodowym z przypisanymi do nich kodami cyfrowymi, jednostkami miar, ogólnymi regułami interpretacji polskiej nomenklatury towarowej (PCN), zawierający także kolumny stawek celnych wraz z ogólnymi regułami dotyczącymi sposobu, warunków i zakresu ich stosowania. Nazwa tych środków wywodzi się z taryfy celnej, która obejmuje nomenklaturę towarową, stawki celne i jednostki miar towarów. W polskim systemie celnym uprawnienia do ustanawiania taryfy celnej posiada Rada Ministrów. Jednakże jest ona ustalana na podstawie układu nomenklatury towarowej stosowanej przez kraje członkowski Unii Europejskiej. Świadczy to o akceptacji europejskiej nomenklatury towarowej przez polski system celny. Unifikacja nomenklatury towarowej przez państwo stowarzyszone z Unią Europejską było jednym z pierwszych przykładów harmonizacji polskiego prawa celnego z prawem unijnym. Obowiązuje 9-znakowa Polska Nomenklatura Scalona (PCN), która pokrywa się treścią 6-znakowego Zharmonizowanego Systemu Określania i Kodowania Towarów (HS) i treścią 8-znakowej nomenklatury CN.

Najważniejszymi środkami taryfowymi są stawki celne. Stawka celna to współczynnik ustalony w taryfie celnej lub w innych szczególnych przepisach celnych dla każdej pozycji nomenklatury towarowej, na podstawie którego oblicza się należne cło. W literaturze ekonomicznej za środki taryfowe uznaje się samo cło. Nie jest to trafne ujęcie, ponieważ w taryfie celnej są określane stawki celne, natomiast cło, jego ostateczna wysokość, wynika z wielu czynników, zwłaszcza z rodzaju i ilości towaru, wysokości stawek celnych, ulg celnych. Stawki celne mogą być wyrażone kwotowo lub procentowo. Stawki kwotowe to stawki jednostkowe ustalane w nawiązaniu do jednostki towaru (kilograma, metra, sztuki, litra). Stawki kwotowe należą do konstrukcyjnie najprostszych stawek, przy których nie jest brana pod uwagę wartość lecz ilość przewożonego towaru. Z tego względu uważa się je, a także cały mechanizm ustalania wysokości cła za niesprawiedliwy. Stawki celne typu kwotowego były stawkami stosowanymi zwłaszcza w początkowym okresie posługiwania się cłem. Na pewnym etapie ich stosowania pojawiły się problemy dotyczące głównie ciężary towaru podlegającego ocleniu. Chodziło o to, czy przyjąć ciężar netto, czy brutto towaru. W grę zatem wchodziło rozstrzygnięcie, czy przyjmując najprostsze rozwiązania w zakresie stawek celnych zasadne jest poddanie cłu nie tylko towaru, ale również jego opakowania, a także, czy przyjąć ciężar rzeczywisty (faktyczny), czy legalny (oficjalny) towaru.

Współcześnie większą rolę odgrywają stawki procentowe ustalane w nawiązaniu do wartości towaru, czyli stawki ad valorem . Dla tej konstrukcji stawki istotne jest ustalenie wartości towaru. Wartością celną towarów jest wartość transakcyjna, to znaczy cena faktycznie zapłacona lub należna za towar sprzedany w celu przywozu na polski obszar celny. Wobec tego procedura ustalania wysokości cła jest związana nie tylko ze stawką celną (jej wysokością), ale również z metodą określania wartości towaru. Na tym przykładzie wyraźnie są widoczne wzajemne relacje między cłem, a obrotem towarowym, rodzajem towaru występującego w tym obrocie i jego wartością. Są to elementy bardzo silnie ze sobą powiązane. W celu ustalenia wysokości cła konieczne jest podjęcie działań przygotowawczych mających na celu gromadzenie informacji na temat wartości towarów występujących w obrocie międzynarodowym. Stosowanie stawek ad valorem jest powszechnie akceptowane. Umożliwia obciążenie cłem w różnej wysokości towarów drogich i tanich, a także pozwala na uwzględnienie zmian kursów walutowych w owym obciążeniu. Stawki kwotowe i procentowe należą do podstawowych stawek celnych stosowanych w taryfach celnych.

W ramach środków taryfowych stosowanych w polityce handlowej, a ściślej w ramach polityki celnej, ponieważ wszystkie środki taryfowe są w największym stopniu instrumentami polityki celnej, należy zwrócić uwagę na to, kto owe środki stosuje i jakie środki wprowadza. Środki taryfowe, jak wspomniałem, są stosowane przez Radę Ministrów. Należą one zatem do organu wykonawczego o najwyższej randze w hierarchii organów wykonawczych. Świadczy to o doniosłości środków taryfowych, zwłaszcza ceł, w polityce celnej państwa. Przyznanie Radzie Ministrów kompetencji do ustalania taryfy celnej jest wyrazem traktowania tej taryfy jako narzędzia o charakterze strategicznym. Ostateczny kształt taryfy celnej wywiera wpływ zarówno na stan finansów państwa, jak i, aczkolwiek pośrednio na stan handlu zagranicznego, a więc na sferę gospodarczą.

Przejawem polityki celnej stosowanej w ramach środków taryfowych jest używanie zróżnicowanych stawek celnych. W polskiej taryfie celnej są stosowane następujące stawki:

1. podstawowe,

2. autonomiczne,

3. preferencyjne,

4. obniżone .

Drugim rodzajem środków polityki handlu w stosunkach z zagranicą są środki pozataryfowe, stosowane w praktyce, które nie są uregulowane taryfą celną. Jest wiele pozataryfowych środków polityki handlowej. Do środków pozataryfowych zaliczyć należy zwłaszcza opłaty wyrównawcze, minimalne ceny importu, subsydia eksportowe, kontyngenty ilościowe i wartościowe, depozyty importowe, dodatkowe podatki importowe, cła antydumpingowe, cła antysubwencyjne, kurs walutowy. Szerszego przedstawienia wymagają następujące pozataryfowe środki polityki handlowej : opłaty wyrównawcze, cła antydumpingowe, subsydia eksportowe, cła antysubwencyjne, kontyngenty ilościowe lub wartościowe, kurs walutowy.

Opłaty wyrównawcze stanowią różnicę między ceną towaru na rynku światowym a ceną gwarantowaną przez rząd na rynku wewnętrznym. Nie można ich zakwalifikować do ceł. Jest świadczeniem pieniężnym szczególnego rodzaju: niekiedy ma charakter celowy. Z takim przypadkiem mamy do czynienia w sytuacji utworzenia funduszu, którego źródłem są opłaty wyrównawcze. Cechą charakterystyczną owych opłat jest ich zmienna wysokość. Opłaty wyrównawcze są powiązane z angażowaniem się rządu w sferę rynku wewnętrznego poprzez ustalanie minimalnej ceny gwarantowanej na rynku krajowym. Tego rodzaju działania mają zapewnić opłacalność produkcji krajowej. Opłaty wyrównawcze mają na celu przeciwstawienie się importowi towaru, którego ceny byłyby niższe od cen gwarantowanych. Opłaty wyrównawcze dostosowuje się do zmiennych cen na rynku światowym. Opłaty wyrównawcze należą do najskuteczniejszych środków pozataryfowych. Postanowieniem Rundy Urugwajskiej zakazano ich stosowania.

Subsydia eksportowe służą sprzedaży towaru za granicę. Dzięki subsydiom ceny towarów eksportowanych mogą być niższe, a więc łatwiej sprzedać owe towary. Wpływają one na wzrost konkurencyjności towarów krajowych sprzedawanych za granicą.. Subsydia eksportowe mogą występować w dwu zasadniczych formach: bezpośredniej, czyli w formie wypłacanych eksporterowi kwot jako różnicy między niższą ceną na rynku zagranicznym a wyższą ceną na rynku krajowym oraz pośredniej : ulgi i zwolnienia podatkowe, niskooprocentowane kredyty itp.

Cła antydumpingowe nie są uregulowane w taryfie celnej. Jest szczególny rodzaj ceł. Stosowanie ceł antydumpingowych wiąże się z praktykami dumpingowymi, czyli sprzedażą za granicą towarów po cenie niższej od ceny sprzedaży na rynku krajowym. Praktyki dumpingowe są stosowane przez przedsiębiorstwa. Znaczenie sprzedaży na rynku zagranicznym jest duże. W związku z tym niektóre przedsiębiorstwa sprzedają swoje towary po cenie niższej od ceny sprzedaży na rynku krajowym, a niekiedy nawet po cenie niższej od kosztów produkcji. W tym drugim przypadku występuje zjawisko poniesienia strat. Sprzedaż ze stratą jest zamierzona. Nie może być ona zbył długo realizowana. Występować może w pewnych określonych sytuacjach, np. pojawienie się po raz pierwszy na rynku zagranicznym, chęci utrzymania się na tym rynku w okresie recesji, zamiaru pokonania niską ceną konkurencji. Praktyki dumpingowe wywołują określone konsekwencje. Przedsiębiorstwo sprzedające towary po cenie dumpingowej decyduje się na krótkookresowe obniżenie zysku bądź poniesienie straty. W tej drugiej sytuacji może próbować rekompensować owe straty przez podniesienie cen towarów na rynku krajowym. Sprzedaż towarów po cenach dumpingowych odbywa się więc kosztem nabywców na rynku wewnętrznym. Dumping jest zjawiskiem wywołujące negatywne konsekwencje również na rynku zagranicznym. Prowadzić może do ograniczenia produkcji rodzimej, która nie wytrzymuje konkurencji niskich cen towarów importowanych. Z tego względu praktyki dumpingowe są uznawane jako wyraz nieuczciwej konkurencji. W świetle rozporządzenia produkt dumpingowy to taki, którego cena eksportowa we Wspólnocie Europejskiej jest niższa od ceny podobnego produktu, występującej w normalnym handlu kraju eksportującego. Jeśli nie ma takiej ceny jest dopuszczalne posługiwanie się ceną skonstruowaną na podstawie cen innych sprzedawców lub producentów. Za marżę dumpingową przyjmuje się kwotę będącą różnicą między wartością normalną towaru a jego ceną eksportową. Przez szkodę związaną z dumpingiem rozumie szkodę materialną wyrządzoną przemysłowi Unii Europejskiej, groźbę takiej szkody lub materialne opóźnienie utworzenia przemysłu w państwach Unii Europejskiej. W wypadku, gdy dumping wywołuje szkodę rodzimej produkcji lub powoduje groźbę jej powstania, kraj doznający szkody bądź nią zagrożony jest uprawniony do stosowania środków polityki celnej, cła antydumpingowego. Jest ono nakładane zasadniczo w wysokości równej marży dumpingu, czyli różnicy między ceną sprzedaży towaru na rynku krajowym, a ceną eksportową.

W świetle przepisów Unii Europejskiej skargę w związku ze stosowaniem dumpingu może złożyć (w formie pisemnej) każda osoba fizyczna lub prawna oraz stowarzyszenie nie mające osobowości prawnej, występujące w imieniu przemysłu państw tworzących Unię Europejską. Skarga może być skierowana do Komisji Europejskiej. W wypadku gdy istnieją wystarczające dowody dumpingu i szkody, dochodzenie w tej sprawie może być rozpoczęte bez obowiązku złożenia pisemnej skargi.

Podstawą prawną ochrony przed subsydiowanym importem do krajów Unii Europejskiej jest odpowiednie rozporządzenie. Przewiduje ono nakładanie ceł wyrównawczych, czyli antysubwencyjnych, w celu równoważenia subsydiów do produkcji przemysłowej, eksportu lub transportu. Subsydia mogą być stosowane przez kraj pochodzenia towaru lub inny kraj, z którego produkt jest eksportowany. Pojęcie subsydiowania jest bardzo szeroko rozumiane. Obejmuje różne formy wspomagania eksportu, takie jak: granty, pożyczki, zwolnienia podatkowe, zwolnienia celne, dostarczanie przez rząd dóbr i usług infrastrukturalnych.

Pozataryfowym środkiem polityki handlowej są też kontyngenty ilościowe lub wartościowe, czyli ściśle określone ilości towarów, które mogą być importowane lub eksportowane. Limity towarowe mogą być ustalone w sposób globalny bądź można je dzielić między dostawców towarów.

Instrumentem międzynarodowej wymiany handlowej jest również kurs walutowy, czyli cena, którą się płaci za jednostkę waluty obcej lub cena waluty krajowej wyrażona w walucie obcej. Kurs walutowy jest ceną pieniądza zagranicznego. Pełni on dwie podstawowe funkcje mające znaczenie dla obrotu towarowego z zagranicą, mianowicie informacyjną, stanowiąc informację służącą różnym podmiotom (producentom, importerom, eksporterom, inwestorom, organom państwowym) w celu podejmowania decyzji gospodarczych oraz cenotwórczą, ponieważ przenosi zagraniczny układ cen na układ krajowy w drodze porównania cen krajowych z zagranicznymi.

Przedstawione środki polityki handlowej charakteryzują się różną skutecznością w różnym okresie. Rola poszczególnych środków owej polityki zmienia się. Przede wszystkim należy dostrzec zmianę znaczenia klasycznego środka polityki handlowej jakim jest cło.

Analizując mechanizm działania cła należy także zwrócić uwagę na zbyt małą jego elastyczność. Istnieją trudności w bardzo szybkim reagowaniu organów państwowych przy pomocy tego instrumentu na wymianę międzynarodową, ponieważ w większości krajów taryfy celne są ustalane przez parlamenty, zaś stawki celne raz obniżone w ramach organizacji międzynarodowej (WTO) zasadniczo nie mogą być jednostronnie podwyższone. W takiej sytuacji podniesienie stawek celnych wymaga żmudnych i czasochłonnych rokowań z kontrahentami, przy czym niezbędne jest zapewnienie owym kontrahentom rekompensat z tytułu wzrostu cła.

§ 4. Zasady obrotu towarowego z zagranicą

We współczesnym świecie wymiana towarowa obejmuje dwie zasadnicze sfery: handel wewnątrzkrajowy, który ma charakter dominujący oraz handel zagraniczny. Proporcje obrotu towarowego owych dwu sfer są różne i zmienne w czasie. Zależą od wielkości kraju, poziomu jego rozwoju, zasobności w surowce i innych czynników Znaczenie handlu zagranicznego wzrasta.

W dziedzinie liberalizacji handlu międzynarodowego dużą rolę odegrał początkowo Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (General Agrement on Tariffs and Trade). Organizacja ta miała ułatwiać współpracę gospodarczą między krajami. Podstawą jej działania była umowa wielostronna. Jej głównym celem była stopniowa redukcja stawek celnych, ograniczanie działania barier w handlu międzynarodowym, eliminowanie dyskryminacji podmiotów uczestniczących wymianie towarowej itp. Główną myślą przewodnią była liberalizacja handlu międzynarodowego. Nawiązywała więc do klasycznej teorii ekonomii, w której przyjmowano ideę wolnego handlu. W dziedzinie obrotu towarowego zostały ukształtowane pewne fundamentalne zasady. Początkowo lansowano je w ramach GATTu, a potem WTO.

Unia celna należy do jednych z najstarszych instytucji prawa międzynarodowego dotyczącej handlu międzynarodowego. międzynarodowego ramach unii celnej następuje całkowite zniesienie ceł i innych ograniczeń w dziedzinie handlu. Zastosowanie ma wówczas ujednolicona taryfa celna stosowana wobec państw trzecich. Wprowadzenie towaru z państw trzecich na terytorium jednego z państw członkowskich unii celnej równoznaczne jest z wprowadzeniem tego towaru na terytorium każdego z państw członkowskich unii. Natomiast strefa wolnego handlu zachowuje wewnętrzne bariery dla towarów spoza strefy oraz wypacza konkurencję wewnątrz i na zewnątrz strefy.

Zasady obrotu towarowego z zagranicą oznaczają podporządkowanie polityki handlowej i celnej krajów członkowskich regulacjom wprowadzonym w ramach organizacji międzynarodowej (WTO). Jest to wyraz ograniczenia suwerenności narodowej każdego kraju członkowskiego. Rezygnacja ta jest celowa. Tracąc część suwerenności narodowej zyskuje się korzyści w postaci większej dostępności do rynków zagranicznych. Mniejsze jest też ryzyko zawierania transakcji handlowych w stosunkach zagranicznych.

W myśl zasady wspólnej polityki handlowej państwa członkowskie przekazały swoje narodowe kompetencje UE i nie mają autonomii w zawieraniu umów handlowych, czy dokonywaniu zmian w charakterze protekcji rynku wewnętrznego. Pierwszym wyrazem wspólnej polityki handlowej było wyeliminowanie taryf narodowych przez ustalenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej. Jednocześnie rozpoczął się proces eliminowania innych przeszkód w handlu między państwami Wspólnoty Europejskiej. Ponadto Traktat ustanawiający WE przewidywał zakaz stosowania nowych barier w handlu między państwami członkowskimi, a obniżki stawek celnych na towary importowane były negocjowane nie indywidualnie, lecz przez uprawniony organ (Komisję) WE. Wspólną politykę handlową w stosunku do krajów trzecich realizowano zasadniczo począwszy od 1970 roku. Wyjątkiem były państwa należące do RWPG, w stosunku do których ową politykę zapoczątkowano 5 lat później.

Wspólna polityka handlowa wynikająca z Traktatu o Wspólnocie Europejskiej dotyczy trzech dziedzin:

1. stawek celnych,

2. zawierania umów handlowych i taryfowych,

3. jednolitego działania w odniesieniu do liberalizacji handlu, polityki eksportowej i środków ochronnych.

Charakterystyczną cechą procesu kształtowania wspólnej polityki handlowej była konieczność dostosowania tej polityki do reguł wielostronnych GATT/WTO. Zasady, cele i instrumenty wspólnej polityki handlowej są zasadniczo odzwierciedleniem rozwiązań ustanowionych przez GATT/WTO. Celem polityki handlowej WTO jest istotna redukcja stawek celnych i innych przeszkód w zakresie handlu oraz eliminacja działań dyskryminacyjnych, natomiast celem tej polityki prowadzonej przez UE jest stopniowa eliminacja restrykcji w handlu międzynarodowym i obniżenie barier celnych. Należy więc dostrzec kontynuację polityki handlowej realizowanej w ramach GATT/WTO i Unii Europejskiej. Zasadniczymi kierunkami działań państw członków Unii Europejskiej w ramach wspólnej polityki handlowej było stopniowe obniżanie stawek celnych, stopniowe uściślanie procedur i zasad dotyczących stosowania środków pozataryfowych, a zwłaszcza rozwiązań antydumpingowych, antysubwencyjnych i nadzwyczajnych środków ochrony rynku, odstąpienie od kontroli granicznej, utrzymanie specjalnych instrumentów polityki handlowej z krajami o gospodarce nierynkowej, ustanowienie preferencji celnych dla krajów rozwijających się, rozszerzanie wzajemnych preferencji handlowych w stosunkach z krajami należącymi do innych ugrupowań.

§ 5. Fiskalna i ochronna funkcja ceł

Cło jest świadczeniem pieniężnym pobieranym w związku z obrotem towarowym z zagranicą, polegającym na przywozie lub wywozie towarów za granicę. Najczęściej pobiera się je od importu towaru, ponieważ obciążenie eksportu nie znajduje większego uzasadnienia. Osoba uiszczająca cło z tytułu obrotu towarowego z zagranicą ani nie otrzymuje, ani nie może domagać się drugostronnego świadczenia ze strony państwa. Cło zawsze jest świadczeniem jednostronnie ustalonym i nie ekwiwalentnym.

Cła są ustanawiane w ściśle określonym celu. Stanowią one instrument realizacji celów publicznych. Jednym z podstawowych celów stosowania ceł jest zamiar uzyskiwania dochodów z tytułu obrotu towarowego z zagranicą. Oznacza to, że cła pełnią funkcję fiskalną. Jest to najstarsza przesłanka ustanawiania ceł. Rola ceł jako instrumentu fiskalnego współcześnie nie jest zbyt duża. W niektórych krajach cła są jednak liczącym się źródłem dochodów budżetowych. Odnosi się to do krajów rozwijających się, w których podatki nie są wystarczającym źródłem dochodów publicznych. Niektóre kraje rozwijające się ustanawiają nie tylko cła importowe, ale również eksportowe obciążające wywóz surowców krajowych.

Współcześnie dużą rolę przywiązuje się do funkcji ochronnej ceł. Chodzi o ochronę krajowej gospodarki przed napływem towarów zagranicznych. Cło zaczęło pełnić funkcję ochronną znacznie później, aniżeli funkcję fiskalną. W Polsce cła ochronne pojawiły się w XVIII wieku. Większą rolę zaczęły odgrywać dopiero po odzyskaniu niepodległości. Jednakże nie oznacza to, że cła przestały pełnić funkcję fiskalną. Zasadne jest twierdzenie, że cłu przybyła nowa funkcja. Cło zawsze pełni funkcję fiskalną, ale rola tej funkcji ulega zmianie. Z pierwszoplanowej, jedynej, przeradza się w drugoplanową. Głównym zadaniem ceł jest współcześnie ochrona poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej. Dowodem tego twierdzenia może być gospodarka Stanów Zjednoczonych i Niemiec. W przeszłości państwa te skutecznie chroniły nowo powstający przemysł przed napływem tanich wyrobów angielskich właśnie przy pomocy ceł importowych. W Polsce też można było zaobserwować tego rodzaju zjawisko w połowie 1991 roku. W tym czasie jedynym skutecznym środkiem ochrony produkcji krajowej przed napływem towarów zagranicznych były cła. Stawki celne wzrosły od około 3% (przeciętnie) do około 18 % (przeciętnie) wartości importu. Funkcja ochronna ceł przejawia się głównie w stosowaniu odpowiednich stawek celnych na towary importowane, ponieważ import tanich towarów może doprowadzić do ograniczenia, a nawet likwidacji krajowej produkcji. Dostrzec więc trzeba zarówno pozytywne, jak i negatywne działanie importu towarów na rynek krajowy. Dzięki importowi rynek krajowy jest bardziej urozmaicony. Charakteryzuje się on dużą dostępnością do różnorodnych towarów wytwarzanych w wielu państwach. Nabywcy towarów mają możliwość dokonania trafniejszego wyboru towarów światowych. Przedsiębiorcy zabiegają o tych, do których towar jest kierowany. Istnieje między przedsiębiorstwami konkurencja.

Rozdział II

Podstawowe pojęcia związane z dumpingiem

§ 1. Pojęcie dumpingu

Opłatę dumpingową stosuje się wobec towarów dumpingowanych, które dopuszczone do swobodnego obrotu, powodują szkodę dla przemysłu wspólnotowego. Zakłada się, że towary są poddane dumpingowi, jeśli ich cena na rynku wspólnotowym jest niższa niż cena takich samych lub podobnych towarów na rynku kraju, z którego są eksportowane. Normalnie kraj eksportujący jest krajem, z którego towary pochodzą, ale może też być to kraj pośredni.

Kluczową kwestią dla dumpingu jest ,,normalna” wartość towaru, którą określa się na podstawie cen sprzedaży na rynku kraju eksportującego w transakcjach, transakcjach których uczestniczą niezależne podmioty. Normalną wartość porównuje się z ceną eksportową towary, na którą składa się koszt produkcji oraz koszt sprzedaży i umiarkowany zysk. Jeśli cena towaru eksportowanego do Wspólnoty jest niższa na rynku wspólnotowym niż normalna wartość towaru, istnieje domniemanie dumpingu.

Rozporządzenie zawiera szczegółowe wskaźniki odnośnie kalkulacji wartości normalnej oraz ceny eksportowej.

Jeśli towar pochodzi z kraju, w którym gospodarka rynkowa nie istnieje, normalną wartość określa się w trybie interpretacji cen na rynkach krajów trzecich, a także Wspólnoty. Na przykład, żeby ustalić fakt dumpingu stali rosyjskiej na rynku wspólnotowym, Komisja brała pod uwagę produkcję stali w Ameryce Północnej, gdyż rynek USA i Kanady pozwolił na wystarczająco wnikliwe studia porównawcze kosztów produkcji i umożliwił ustalenie normalnej wartości.

§ 2. Pojęcie towaru podobnego

Jednym z podstawowych pojęć postępowania antydumpingowego jest pojęcie ,,towaru podobnego”. Pojęcie to formułowane było też we wcześniej obowiązujących aktach prawnych dotyczących postępowania antydumpingowego. W tych aktach prawnych, a także w obowiązującej ustawie dotyczącej postępowania antydumpingowego pojęcie ,,towar podobny” formułowane jest identycznie. Pod tym pojęciem należy rozumieć towar, który jest jednakowy pod każdym względem w stosunku do towaru objętego postępowaniem antydumpingowym, a w razie braku takiego towaru, jest to inny towar, który choć nie jest jednakowy pod każdym względem, ma cechy ściśle odpowiadające cechom towaru objętego postępowaniem antydumpingowym.

§ 3. Pojęcie wartości normalnej towaru

Prowadzenie postępowania antydumpingowego wymaga ustalenia wartości towaru wprowadzanego na polski obszar celny. Dla celów tego postępowania jest ustalana tak zwana wartość normalna towaru. Podstawą jej ustalenia jest zasadniczo cena sprzedaży towaru podobnego, faktycznie zapłacona lub należna w zwykłym obrocie handlowym, gdy towar jest przeznaczony do konsumpcji w kraju eksportu. Przez zwykły obrót handlowy należy rozumieć sprzedaż dokonaną przez producenta towaru objętego postępowaniem antydumpingowym na warunkach ogólnie przyjętych w jego kraju. Do sprzedaży w zwykłym obrocie handlowym nie zalicza się sprzedaży po cenach niższych od kosztów produkcji, sprzedaży między osobami powiązanymi oraz sprzedaży między stronami, które dokonują rozliczeń w ramach umowy barterowej, umowy clearingu, umowy offsetowej lub innej umowy polegających na wzajemnych świadczeniach niepieniężnych.

§ 4. Pojęcie marginesu dumpingu

Marginesem dumpingowym określa się różnicę między normalną wartością a ceną dumpingową towaru. Jest on wynikiem porównań wartości i ceny towaru w czasie badania domniemanego dumpingu, biorąc pod uwagę średnie wartości i ceny indywidualnych transakcji, jak też zachowanie się rynku w różnych regionach Wspólnoty. W wypadku wielu zażaleń, dużej ilości importerów i eksporterów lub dużej ilości transakcji istnieje możliwość ograniczenia ilości podmiotów i zastosowanie reprezentatywnych próbek opartych na danych statystycznych, na których można polegać.

§ 5. Pojęcie przemysłu krajowego i szkody

Jednym z podstawowych pojęć mających znaczenie dla postępowania antydumpingowego jest pojęcie przemysłu krajowego. W tej kwestii warto odnieść się w pierwszej kolejności do przepisów prawnych ustawy. W świetle art. 98 tej ustawy z wnioskiem o wszczęcie postępowania antydumpingowego mógł wystąpić podmiot reprezentujący przemysł krajowy. Pod pojęciem „przemysł krajowy” ustawodawca rozumiał wszystkich krajowych producentów wytwarzających podobne towary lub tych krajowych producentów, których łączna produkcja stanowiła ponad połowę ogólnej produkcji krajowej podobnych towarów. Określenie to budziło pewne kontrowersje z uwagi na zwrot „wytwarzających”, ponieważ ustawodawca w sposób jednoznaczny nie wyjaśnił, czy chodzi o produkcję danego kraju, czy także o inne procesy produkcyjne dające w efekcie gotowy produkt. Istotą problemu było, czy tym zwrotem („wytwarzających”) można objąć montaż z części importowanych. Przepisy postępowania antydumpingowego powinny chronić produkcję krajową, a nie stwarzać sytuacji pozwalających na obejście konsekwencji ochrony tej produkcji. Przepisy ustawy - Prawo celne nie rozróżniały produkcji krajowej i montażu z części importowanych. Pozwalało to organom administracji na dowolność interpretacji w tym zakresie.

Z pojęciem przemysłu krajowego jest związane pojęcie szkody. Przez szkodę ustawodawca rozumie istotną szkodę wyrządzoną przemysłowi krajowemu. Ponadto za szkodę uważa także groźbę wyrządzenia istotnej szkody, jak również istotne opóźnienie w powstawaniu przemysłu krajowego. Ogólnie należy rozumieć, że szkodą jest pewien uszczerbek wyrządzony przemysłowi krajowemu. Jednakże nie chodzi o jakikolwiek uszczerbek, lecz zdaniem ustawodawcy o uszczerbek istotny. Ustawodawca nie wyjaśnia, co to znaczy „istotna szkoda”. Charakterystyczne jest uznanie za szkodę również groźbę wyrządzenia szkody.

Rozdział III

Postępowanie antydumpingowe

§ 1. Ustalenie szkody w postępowaniu antydumpingowym

Istotnym elementem postępowania antydumpingowego jest ustalenie, czy sprzedaż towarów przywiezionych na polski obszar celny wyrządziła szkodę przemysłowi krajowemu. Szkodę ustala się po wcześniejszym zebraniu materiału dowodowego. W tym celu ocenie podlega wielkość przywozu na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych oraz jego wpływ na poziom cen towarów podobnych na rynku krajowym, a także wpływ przywozu owych towarów na przemysł krajowy. Ocenie podlega również stopień wzrostu przywozu towaru w wielkościach bezwzględnych bądź w stosunku do wielkości produkcji lub konsumpcji na polskim obszarze celnym. Ustalając wpływ przywozu na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych na ceny towarów podobnych na rynku krajowym jest konieczne zbadanie, czy ceny tych towarów są znacznie niższe od cen krajowych towarów podobnych, lub czy przywóz towarów i ich sprzedaż na polskim obszarze celnym po cenach dumpingowych nie powoduje znacznego spadku cen krajowych towarów podobnych, albo czy nie hamuje wzrostu tych cen. Analizując procedurę ustalania szkody wynikającej ze sprzedaży towarów przywiezionych na polski obszar celny po cenach dumpingowych trzeba zwrócić uwagę, iż w tej procedurze dużą rolę odgrywa porównywanie cen i oddziaływanie cen towarów przywiezionych z zagranicy na ceny podobnych towarów krajowych. Zauważyć trzeba, że kształtowanie się poziomu cen podobnych towarów krajowych może być wywołane różnymi czynnikami. Chodzi tu zarówno o znaczny spadek cen krajowych towarów podobnych, jak i zahamowanie wzrostu tych cen. W postępowaniu antydumpingowym konieczne jest sprawdzenie, jaki wpływ ma wyłącznie przywóz na polski obszar celny towarów sprzedawanych po cenach dumpingowych na ceny podobnych towarów krajowych. Istotą rzeczy jest to czy ten wpływ jest znaczący, czy też nie.

W postępowaniu antydumpingowym może w grę wchodzić również badanie przywozu towaru na polski obszar celny z więcej niż jednego kraju. Tego rodzaju przywóz również może negatywnie wpływać na przemysł krajowy. Skutki takiego przywozu towaru mogą być oceniane łącznie w przypadku, gdy :

1) margines dumpingu w przywozie z każdego kraju przekracza poziom 2% ceny eksportowej,

2) wielkość przywozu towaru po cenach dumpingowych z poszczególnych krajów jest znaczna, czyli większa niż 3% przywozu towaru podobnego bądź jeśli te kraje osiągają łączny udział przekraczający 7% przywozu towaru podobnego,

3) dokonanie łącznej oceny skutków przywozu jest zasadne z uwagi na warunki konkurencji dotyczące towarów przywożonych i warunki konkurencji towarów przywożonych i podobnych towarów krajowych.

Rozpatrzenia wymaga również wskazanie sfery wpływu przywozu na polski obszar celny towarów sprzedawanych po cenach dumpingowych na sytuację przemysłu krajowego, zwłaszcza w kontekście istotnych wskaźników i czynników ekonomicznych odzwierciedlających stan polskiego przemysłu. Z mocy prawa badaniu w szczególności podlega wpływ przywozu tych towarów na:

1. proces przezwyciężania przez przemysł krajowy trudności spowodowanych tym przywozem,

2. wielkość marginesu dumpingu,

3. rzeczywisty bądź potencjalny spadek takich wielkości jak: sprzedaż, zysk, produkcja, udział produkcji w rynku, wydajność, stopa zwrotu inwestycji, poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych,

4. ceny krajowe,

5. przepływy pieniężne,

6. stan zapasów,

7. stan zatrudnienia,

8. rozwój przemysłu,

9. zdolność do pozyskania kapitału i inwestycji.

Każdy z tych czynników osobno, czy też kilka z nich łącznie nie muszą jeszcze przesądzać o stwierdzeniu wpływu na przemysł krajowy. Nie wykluczony jest jednak wpływ każdego z tych czynników na szkodę wyrządzoną przemysłowi krajowemu. Skutki przywozu na polski obszar celny towarów sprzedawanych po cenach dumpingowych podlegają ocenie w odniesieniu do produkcji krajowego towaru podobnego. W zakresie produkcji krajowego towaru podobnego ocenia się proces produkcyjny, obroty i zyski producenta. Jeżeli nie jest możliwe dokonanie oceny szkody na podstawie tych czynników dotyczących wszystkich towarów podobnych, wówczas ocenę przeprowadza się na podstawie badania najwęższej grupy towarów podobnych, bądź najwęższej kategorii towaru obejmującej towar podobny, w której zakresie można uzyskać konieczne informacje.

W celu wykluczenia innych czynników powodujących wyrządzanie szkody przemysłowi krajowemu, poza istotnym dla postępowania antydumpingowego przywozem na polski obszar celny towaru sprzedawanego po cenach dumpingowych, są także konieczne badania innych wielkości, a zwłaszcza: wielkości i ceny przywozu towaru, który nie jest sprzedawany po cenach dumpingowych, spadku popytu na krajowe towary podobne, zmian w poziomie i strukturze konsumpcji krajowej, restrykcyjnych praktyk handlowych, konkurencji między producentami krajowymi i zagranicznymi, rozwoju techniki i technologii, zmian w eksporcie i wydajności przemysłu krajowego.

Dla efektów postępowania antydumpingowego istotna jest konkluzja prowadzonych badań nad wpływem przywozu na polski obszar celny towarów, następnie sprzedawanych po cenach dumpingowych na przemysł krajowy. Chodzi ostatecznie o stwierdzenie, czy ów przywóz wyrządził szkodę przemysłowi krajowemu bądź stworzył zagrożenie wyrządzenia takiej szkody. Wobec tego należy odróżnić wyraźnie stwierdzenie wyrządzenia szkody przemysłowi krajowemu od stwierdzenia zagrożenia wyrządzenia takiej szkody.

Zagrożenie wyrządzenia szkody przemysłowi krajowemu może być stwierdzone na podstawie faktów bądź przewidywania wysokiego prawdopodobieństwa wystąpienia istotnej szkody w bliskim czasie. W celu stwierdzenia zagrożenia wyrządzenia szkody konieczne jest zbadanie w szczególności następujących zjawisk:

1. wpływu znaczącej stopy wzrostu przywozu na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych na prawdopodobieństwo znacznego wzrostu przywozu w przyszłości,

2. dysponowania przez eksportera wystarczającymi rezerwami mocy produkcyjnych bądź istotnego, bliskiego w czasie zwiększania przez niego mocy produkcyjnych stwarzającego prawdopodobieństwo znaczącego wzrostu przywozu na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych, z uwzględnieniem dostępności innych rynków eksportowych mogących wchłonąć dodatkowy przywóz,

3. możliwości przywozu na polski obszar celny towarów sprzedawanych po cenach wywołujących obniżenie cen na rynku krajowym bądź przeciwdziałających ich wzrostowi, który miałby miejsce, zwiększając w ten sposób prawdopodobieństwo dalszego wzrostu popytu na przywóz towarów,

4. stanu zapasów towarów objętych postępowaniem antydumpingowym,

5. ograniczenia sprzedaży towarów objętych postępowaniem antydumpingowym na skutek zastosowania ograniczeń przywozu towarów, w wyniku wprowadzenia ograniczeń przywozu zastosowanych przez kraje trzecie.

Badanie tych okoliczności prowadzi do określonych ustaleń w postaci rozstrzygnięcia, czy dalszy przywóz towaru objętego postępowaniem antydumpingowym jest wysoce prawdopodobny oraz bliski w czasie oraz, czy w razie niezastosowania środków antydumpingowych wyrządzi ów przywóz istotną szkodę przemysłowi krajowemu. Jeżeli dalszy przywóz towarów, w świetle tych ustaleń, może takie efekty przynieść, to owe ustalenia stanowią wystarczającą podstawę do sformułowania uzasadnionych przewidywań dotyczących powstania szkody w przyszłości.

§ 2. Wszczęcie postępowania antydumpingowego

Mechanizm postępowania antydumpingowego wymaga właściwego jego uruchomienia. Postępowanie antydumpingowe wszczyna się na wniosek określonych osób lub z urzędu; owo postępowanie jest wszczynane zawsze przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Z wnioskiem pisemnym o wszczęcie postępowania antydumpingowego może wystąpić osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej; ów wniosek powinien być złożony w imieniu lub na rzecz przemysłu krajowego. Wszczynanie postępowania antydumpingowego na wniosek określonych osób oraz w imieniu lub na rzecz przemysłu polskiego można określić zwykłym i częściej uruchamianym postępowaniem. Jest ono w pełni uzasadnione, bowiem przywóz towarów sprzedawanych po cenach dumpingowych godzi w dobro producentów wytwarzających towar podobny na terytorium państwa polskiego; owi producenci winni być więc w pierwszej kolejności zainteresowani podjęciem działań zmierzających do zaprzestania tego rodzaju praktyk i stosowania odpowiednich narzędzi w związku z tego typu działaniami. Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania antydumpingowego jest poddane określonemu wstępnemu wymogowi. Nieodzowne jest poparcie takiego wniosku przez producentów krajowych reprezentujących co najmniej 25% całej produkcji krajowego towaru podobnego; ich produkcja powinna stanowić ponad 50% produkcji krajowych producentów wyrażających pisemnie swoje stanowisko wobec wniosku. Charakterystyczne jest, że wyrażenie tego stanowiska wcale nie musi pozytywne. Ważne jest wyłącznie kryterium zaprezentowania stanowiska bez względu na to czy jest to stanowisko popierające wniosek, czy wyrażające dezaprobatę.

Wniosek sformułowany w celu wszczęcia postępowania antydumpingowego powinien zawierać ściśle określone przepisami prawnymi informacje i dane. W przeciwnym wypadku nie spełni niezbędnych wymogów i nie spowoduje uruchomienia postępowania antydumpingowego. W treści tego wniosku należy podać w szczególności dane dotyczące: wnioskodawcy, nazwy towaru, którego dotyczy postępowanie, producentów, eksporterów i importerów towaru, wielkości produkcji i sprzedaży krajowego towaru podobnego, wielkości importu z rozbiciem na import z krajów pochodzenia towaru podobnego i import z krajów wysyłki, wielkość importu z kraju z kraju, z którego przywozi zarzuca się stosowanie dumpingu, wartości normalnej i ceny eksportowej towaru, cenowego efektu dumpingu, sytuacji przemysłu krajowego, szkody wyrządzonej przez praktykę dumpingu przemysłowi krajowemu, związku przyczynowego między dumpingiem a szkodą. Szczegółowe dane wniosku o wszczęcie postępowania antydumpingowego, minimalny okres, z którego mają pochodzić dane w nim zawarte, a także sposób przekazywania przez wnioskodawcę danych prawnie chronionych określa rozporządzenie. Podkreślić trzeba, że dane i informacje zawarte we wniosku powinny pochodzić z co najmniej trzech pełnych lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym składa się wniosek. Ponadto winny być podane informacje i dane z roku bieżącego. Wniosek składa się w wersji jawnej albo w wersji jawnej i niejawnej.

Ze względu na wymogi ustawowe stawiane wnioskowi o wszczęcie postępowania antydumpingowego jego rzetelne opracowanie nie jest sprawą łatwą. Niejednokrotnie zdarza się opracowanie wniosku, który nie spełnia wymogów obowiązującego prawa. Jeżeli wniosek nie spełnia wymogów ustawowych lub przedstawione dane okażą się niewystarczające, minister właściwy do spraw gospodarki zawiadamia wnioskodawcę ( w terminie nie później niż 45 dni od dnia wpłynięcia wniosku ) o tym fakcie i wzywa go, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia, do usunięcia braków w terminie nie krótszym niż 30 dni od dnia wezwania. Minister właściwy do spraw gospodarki określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe dane, jakie powinien zawierać wniosek o wszczęcie postępowania antydumpingowego, minimalny okres dotyczący danych zawartych we wniosku oraz sposób przekazywania przez wnioskodawcę danych prawnie chronionych. Wniosek może też być wycofany przez wnioskodawcę przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania ochronnego. Skutkiem takiego działania wnioskodawcy jest niewszczynanie postępowania antydumpingowego, natomiast wycofanie wniosku po wszczęciu tego postępowania powoduje umorzenie postępowania antydumpingowego. Jednakże umorzenie postępowania nie następuje, gdyby naruszało interes publiczny.

Minister właściwy do spraw gospodarki nie ma obowiązku wszczęcia postępowania antydumpingowego w wyniku samego złożenia wniosku w tej sprawie. Wniosek ten podlega rozpatrzeniu. W wyniku takiego rozpatrzenia jest możliwe wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Przepisy ustawowe określają powody, dla których jest możliwe wydanie takiego postanowienia. Wśród nich można wyróżnić następujące przyczyny dotyczące danych i informacji przedstawionych przez wnioskodawcę, które:

1. nie uprawdopodobniają w sposób wystarczający występowania przywozu na polski obszar celny towaru po cenach dumpingowych dumpingowych wyrządzenia przez niego szkody przemysłowi krajowemu,

2. wskazują, że przywóz na polski obszar celny towaru objętego wnioskiem wnioskiem kraju lub krajów wskazanych jest nieznaczny,

3. świadczą, że margines dumpingu jest mniejszy niż 2% ceny eksportowej.

Odmowa wszczęcia postępowania antydumpingowego jest wydawana przez ministra właściwego do spraw gospodarki, gdy pojawi się jedna z ww. przyczyn. Ponadto odmowę wydaje się, gdy wymaga tego interes publiczny.

Postanowienie o wszczęciu postępowania antydumpingowego wydaje minister właściwy do spraw gospodarki, gdy stwierdzi, że zgromadzone dane i informacje uprawdopodobniają przywóz na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych i wyrządzenie tym przywozem szkody polskiemu przemysłowi. Postanowienie jest wydawane w terminie 45 dni od dnia wpłynięcia kompletnego wniosku w sprawie wszczęcia postępowania. Postanowienie o wszczęciu postępowania powinno zawierać istotne informacje uzasadniające występowanie dumpingu, szkody wyrządzonej przemysłowi krajowemu i związku przyczynowego między tymi wielkościami. W treści postanowienia o wszczęciu postępowania antydumpingowego minister właściwy do spraw gospodarki określa: datę wszczęcia postępowania antydumpingowego, dane dotyczące wnioskodawcy, nazwę i opis towaru, którego postępowanie dotyczy, kraj eksportu towaru, szacunkowy margines zarzucanego dumpingu, czynniki stanowiące podstawę szkody oraz związku przyczynowego miedzy dumpingiem a szkodą, okres badany w celu ustalenia dumpingu i szkody, harmonogram postępowania antydumpingowego. Harmonogram postępowania antydumpingowego określa dalszy tok postępowania. W tym harmonogramie szczególności chodzi o wskazanie terminu zgłaszania przez strony udziału w postępowaniu, terminu składania pisemnych wyjaśnień, informacji i opinii przez strony, terminy dokonania wstępnych i ostatecznych ustaleń dotyczących stanu faktycznego i prawnego.

Postanowienie o wszczęciu postępowania antydumpingowego wydane przez ministra właściwego do spraw gospodarki jest doręczane znanym zagranicznym producentom i eksporterom, a także władzom kraju eksportu oraz wnioskodawcy; zagraniczni producenci i eksporterzy otrzymują również wniosek, na podstawie którego wszczęto postępowanie. Przepisy ustawowe stawiają pewne wymogi wobec stron z siedzibą za granicą. Jeżeli nie ustanowiły one pełnomocnika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są zobowiązane wskazać adres lub pełnomocnika na terytorium państwa polskiego do doręczeń korespondencji dotyczącej postępowania antydumpingowego. Jeżeli nie przedłuży to prowadzonego postępowania jest dopuszczalne zwolnienie zagranicznych producentów i eksporterów eksporterów tego obowiązku.

Postępowanie antydumpingowe ma charakter wysoce sformalizowany. Przejawem tego jest między innymi przekazywanie stronom, które według opinii ministra właściwego do spraw gospodarki mogą posiadać informacje istotne dla rozpoczętego postępowania, kwestionariusza w celu jego wypełnienia. Ustalony jest jednocześnie termin, w którym strony powinny udzielić odpowiedzi na postawione w kwestionariuszu pytania. Termin, który nie powinien być jednak krótszy niż 30 dni ustala organ prowadzący postępowanie antydumpingowe. Dla zagranicznych producentów i eksporterów bieg tego terminu rozpoczyna się po upływie 7 dni od dnia wysłania im kwestionariusza lub przekazania go przedstawicielstwu dyplomatycznemu kraju eksportu. Dopuszczalne jest przedłużanie tych terminów nie więcej jednak niż o 30 dni, w przypadku przedstawienia przez stronę argumentów uzasadniających owe przedłużenie i mających istotne znaczenie dla toczącego się postępowania. Niezachowanie przez stronę wspomnianych terminów powoduje tego rodzaju następstwa, że organ prowadzący postępowanie antydumpingowe dokonuje ustaleń na podstawie dostępnych mu informacji bądź informuje stronę o skutkach braku współpracy.

Przepisy ustawowe nakładają na ministra właściwego do spraw gospodarki obowiązek zapewnienia stronom czynnego udziału w postępowaniu antydumpingowym. Umożliwia on stronom wypowiedzenie się co do zebranych przez organ dowodów, informacji i wniosków przed zakończeniem postępowania. Wypowiedzenie się stron co do zebranych dowodów i materiałów powinno mieć przede wszystkim charakter pisemny. Dopuszczalne jest też wypowiedzenie się w formie ustnej, Jeśli zostanie potwierdzone przez stronę w formie pisemnej.; brak tego potwierdzenia powoduje pominięcie ustnego wypowiedzenia się w tej sprawie. Strony mają ponadto prawo przeglądania akt sprawy, z wyjątkiem dokumentów zawierających informacje niejawne i materiałów objętych tajemnicą służbową. W sprawie przeglądania akt strony składają pisemny wniosek. Organ prowadzący postępowanie antydumpingowe może zwrócić się do stron o dostarczenie wszelkich informacji i opinii, które są niezbędne dla prowadzonego postępowania. W toku prowadzonego postępowania antydumpingowego może okazać się, że strony, zwłaszcza zagraniczny producent i eksporter nie udzielają niezbędnych informacji, czy nie przekazują wypełnionego kwestionariusza bądź w inny sposób utrudniają prowadzenie postępowania. W takiej sytuacji organ prowadzący postępowanie dokonuje ustaleń na podstawie dostępnych mu danych i informacji, natomiast gdy strona dostarczyła mylące lub nieprawdziwe informacje, minister właściwy do spraw gospodarki nie bierze ich pod uwagę, a stronę informuje się o braku współpracy. Szczególnie ważne jest rzetelne ustalenie wartości normalnej towaru. Ustalenie tej wartości następuje na podstawie informacji zawartych w kwestionariuszu, które podlegają następnie sprawdzeniu i skonfrontowaniu z informacjami dostarczonymi przez wnioskodawcę, porównanie z informacjami pochodzącymi z innych niezależnych źródeł (publikowane cenniki, urzędowe statystyki dotyczące przywozu towarów na polski obszar celny) i informacjami uzyskanymi w toku prowadzonego postępowania. Minister właściwy do spraw gospodarki dokonuje weryfikacji informacji i materiałów przedłożonych przez strony. Uprawniony jest też do przeprowadzenia niezbędnej kontroli w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez strony. Kontrola ta może dotyczyć również zagranicznych producentów i eksporterów. Konieczna jest jednak wówczas zgoda tych podmiotów, a władze ich krajów są o takiej kontroli oficjalnie powiadamiane. Brak sprzeciwu tych władz jest też niezbędną przesłanką podjęcia takiej kontroli. Niekiedy liczba wnioskodawców, zagranicznych producentów, eksporterów, krajowych importerów, typów towarów objętego postępowaniem antydumpingowym lub transakcji jest tak duża, że konieczne jest ograniczenie badania prowadzonego w ramach tego postępowania do wybranej próby statystycznej lub do reprezentanta mającego największy udział w produkcji, sprzedaży bądź eksporcie. Minister właściwy do spraw gospodarki jest władny, zatem podjąć kontrolę wyrywkową. Jeśli w ramach tej kontroli wybrane podmioty nie dostarczą koniecznych informacji, wówczas w ich miejsce wybiera się nowych, chyba że nie ma to istotnego wpływu na ostateczny wynik kontroli. W odniesieniu do każdego zagranicznego eksportera lub producenta, który w terminie udzielił odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu antydumpingowym, lecz nie został wybrany na reprezentanta, ustala się indywidualne marginesy dumpingu. Wyjątkiem jest sytuacja, w której liczba zagranicznych eksporterów lub producentów jest tak dużą, że może wpłynąć na nieterminowe zakończenie postępowania antydumpingowego.

Przed wyznaczoną datą dokonania wstępnych ustaleń postępowania antydumpingowego, strony mogą zgłaszać pisemnie różne wyjaśnienia, przekazywać potrzebne informacje i opinie, pod rygorem pominięcia ich przy dokonywaniu ustaleń. Aktywność stron w tym zakresie jest ograniczona w czasie. Wyjaśnienia, informacje i opinie są przyjmowane nie później niż 15 dni przed datą wstępnych ustaleń postępowania.

Minister właściwy do spraw gospodarki dokonuje wstępnych ustaleń postępowania antydumpingowego. Dotyczą one występowania dumpingu, istnienia szkody i związku przyczynowego między dumpingiem a szkodą. Wstępne ustalenia postępowania powinny być dokonane nie wcześniej niż na 2 miesiące i nie później niż na 6 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania antydumpingowego. Postanowienie organu prowadzącego postępowanie powinno zawierać wstępne ustalenia stanu faktycznego i prawnego. Od strony formalno-prawnej powinno ono ujmować zwłaszcza wskazanie towaru objętego postępowaniem, wykaz ustalonych eksporterów oraz producentów, margines dumpingu (jego podstawę, metody określenia wartości normalnej, ceny eksportowe), okoliczności będące podstawą ustalenia szkody spowodowanej dumpingiem, wskazanie środków tymczasowych (ich wysokości, okresu stosowania i przesłanek stosowania). Strony mogą wnieść zastrzeżenia co do wstępnych ustaleń przekazanych im niezwłocznie postanowieniem organu prowadzącego postępowanie. Zastrzeżenia powinny być wniesione w terminie 15 dni od dnia doręczenia postanowienia. Konieczne jest też uzasadnienie zastrzeżeń i przedstawienie danych oraz informacji, na których je oparto. Ponadto strony składające zastrzeżenia mogą wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie z nimi odrębnego posiedzenia wyjaśniającego w sprawie zastosowanej metody ustalenia dumpingu.

Strony mogą wystąpić z wnioskiem dotyczącym wyznaczenie posiedzenia wyjaśniającego. Wniosek w tej sprawie powinien być złożony nie później niż w terminie miesiąca od dnia doręczenia postanowienia dotyczącego wstępnych ustaleń. Minister właściwy do spraw gospodarki wyznacza termin tego posiedzenia. W toku tego posiedzenia strony mogą przedstawiać informacje, wyjaśnienia i opinie. Strona nie ma obowiązku uczestniczenia w posiedzeniu wyjaśniającym, a jej nieobecność nie może powodować dla niej negatywnych skutków z tego powodu. Jednocześnie termin posiedzenia wyjaśniającego powinien być tak ustalony, aby umożliwiał jej przygotowanie do udziału w posiedzeniu. Przewodniczącym posiedzenia wyjaśniającego jest pracownik ministerstwa obsługującego ministra właściwego do spraw gospodarki. Do jego obowiązków należy ustalanie obowiązku posiedzenia, kierowanie jego przebiegiem oraz utrwalanie na piśmie przebiegu posiedzenia. W szczególności chodzi o utrwalenie na piśmie przedmiotu posiedzenia, wykaz uczestników posiedzenia i treści zgłoszonych przez nich uwag.

Przedstawiciele krajowych organizacji konsumenckich lub przemysłu przetwarzającego towar objęty postępowaniem są uprawnieni do przedstawiania informacji i opinii w sprawach istotnych dla toczącego się postępowania antydumpingowego; owe informacje i opinie mogą, a nawet powinny dotyczyć także interesu publicznego, którego ochronie miałoby służyć zastosowanie odpowiednich środków antydumpingowych. Minister właściwy do spraw gospodarki dokonuje, w terminie 6 miesięcy od dnia przyjęcia wstępnych ustaleń, ostatecznych ustaleń dotyczących występowania dumpingu, szkody i związku przyczynowego między dumpingiem szkodą. Ustalenia te mają formę postanowienia, które zawiera w szczególności: dane dotyczące towaru objętego postępowaniem, wykaz eksporterów i producentów towaru, margines dumpingu, powody, dla których odrzucono lub zaakceptowano argumenty, wnioski lub żądania eksporterów lub producentów, wysokość proponowanego cła antydumpingowego, biorąc przy tym pod uwagę, czy cło mniejsze niż margines dumpingu wystarczyłoby do zlikwidowania szkody wyrządzonej przemysłowi krajowemu i uzasadnienie proponowanej wielkości cła antydumpingowego. Postanowienie dotyczące ostatecznych ustaleń postępowania antydumpingowego jest niezwłocznie doręczane władzom kraju lub krajów eksportu i innym stronom postępowania. Jeśli zainteresowani producenci lub eksporterzy wystąpią z wnioskiem o przeprowadzenie posiedzenia wyjaśniającego w sprawie ostatecznie zastosowanej wobec każdego z nich metody ustalenia dumpingu, to w okresie 25 dni od dnia doręczenia postanowienia, przeprowadza się takie posiedzenie. Na postanowienie dotyczące ostatecznych ustaleń postępowania antydumpingowego przysługuje stronie skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia.

Po wszczęciu postępowania antydumpingowego mogą być podjęte decyzje dotyczące prowadzenia ewidencji przywożonych na polski obszar celny towarów objętych tym postępowaniem. Podstawę prawną ewidencji prowadzonej na potrzeby postępowania antydumpingowego stanowiło rozporządzenie . W tym celu minister właściwy do spraw gospodarki mógł wystąpić z wnioskiem do ministra właściwego do spraw finansów publicznych o zobowiązanie organów celnych do prowadzenia ewidencji przywożonych na polski obszar celny towarów objętych postępowaniem ochronnym. Tego rodzaju ewidencja może być prowadzona przez okres w zasadzie nie dłuższy niż 9 miesięcy. Wyjątkiem są towary rolne, dla których okres ewidencji może wynosić do 12 miesięcy. Dodać należy, iż Minister Finansów, Finansów drodze rozporządzenia, określa: sposób prowadzenia przez organy celne ewidencji na potrzeby postępowania ochronnego, rodzaj danych umieszczanych w ewidencji, sposób powiadamiania przez organy celne zgłaszającego o dokonaniu wpisu do ewidencji oraz rodzaj dokumentów, na podstawie których dokonuje się wpisów do prowadzonej ewidencji. Dokumentem służącym do dokonywania wpisów do ewidencji jest zgłoszenie celne. Wpisowi do ewidencji podlegają dane dotyczące towaru określonego w postanowieniu ministra właściwego do spraw gospodarki o wszczęciu postępowania antydumpingowego, a pochodzącego lub wysyłanego z kraju uznanego w tym postępowaniu za kraj eksportu i dopuszczonego do obrotu na polskim obszarze celnym. Nie wszystkie towary są objęte wpisem do ewidencji. Wyłączone są towary, których dopuszczenie do obrotu na polskim obszarze celnym jest zwolnione z cła lub nie wymaga udokumentowania.

§ 3. Zobowiązania cenowe i tymczasowe cło antydumpingowe

W toku postępowania antydumpingowego zagraniczny eksporter może wystąpić do ministra właściwego do spraw gospodarki z inicjatywą złożenia zobowiązania do zmiany cen lub do zaprzestania przywozu towarów po cenach dumpingowych na polski obszar celny. Tego typu działania zagranicznego eksportera mogą być podjęte w określonym stadium postępowania antydumpingowego i w ściśle określonym czasie. Zagraniczny eksporter może wystąpić z taką inicjatywą po dokonaniu wstępnych ustaleń przez organ prowadzący postępowanie, lecz nie później niż na 2 miesiące przed upływem wyznaczonego terminu dla dokonania ostatecznych ustaleń. Jeżeli w kraju eksportu sektor państwowy posiada dominujący udział w handlu albo w ustalaniu cen towaru, którego postępowanie antydumpingowe dotyczy, wówczas organy kraju eksportu mogą złożyć zobowiązanie cenowe w imieniu wszystkich zagranicznych eksporterów. Złożenie zobowiązania cenowego może także wiązać się ze złożeniem propozycji zagranicznemu eksporterowi przyjęcia takiego zobowiązania. Zagraniczny eksporter może taką propozycję przyjąć lub odrzucić. Istotą zobowiązania cenowego jest taki wzrost cen na towary sprowadzane na polski obszar celny, aby ich wysokość wystarczyła do usunięcia wyrządzonej szkody. Wzrost cen nie powinien być jednak wyższy niż ustalony margines dumpingu. Strona składająca zobowiązanie cenowe sporządza także wersję zobowiązania zawierającą wyłącznie informacje jawne. Ta wersja zobowiązania cenowego może być udostępniona innym stronom biorącym udział w postępowaniu. Jeżeli zobowiązanie cenowe jest wystarczające do usunięcia skutków dumpingu, wówczas organ prowadzący postępowanie może, w drodze postanowienia, przyjąć owo zobowiązanie. Postanowienie o przyjęciu zobowiązania cenowego określa w szczególności: nazwę towaru, zagranicznego eksportera, zobowiązanie określające cenę lub sposób jej ustalenia, sposób, warunki, zakres i okres stosowania zobowiązania cenowego. Postanowienie o przyjęciu zobowiązania cenowego doręcza się wyłącznie tej stronie, która złożyła to zobowiązanie.

Strona składająca zobowiązanie cenowe ma jednocześnie obowiązek przekazywania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszystkich informacji niezbędnych do oceny wywiązywania się przez stronę z przyjętego zobowiązania w terminach określonych w postanowieniu. Niedopełnienie tego obowiązku jest traktowane jako naruszenie zobowiązania cenowego. Przyjęcie zobowiązania cenowego nie zwalnia ministra właściwego do spraw gospodarki od kontynuowania postępowania. Nadal zmierza on do ustalenia, czy miał miejsce przywóz towaru po cenach dumpingowych dumpingowych czy z tego powodu została wyrządzona szkoda przemysłowi krajowemu. Ostateczne postanowienia powinny być dokonane nie później niż 6 miesięcy od dnia wydania postanowienia w sprawie przyjęcia zobowiązania cenowego. Wraz przyjęciem zobowiązania cenowego minister właściwy do spraw gospodarki występuje z wnioskiem ministra właściwego do spraw finansów publicznych o zobowiązanie organów celnych do prowadzenia ewidencji przywożonych na polski obszar celny towarów objętych tym postępowaniem ochronnym.

Minister właściwy do spraw gospodarki może odmówić przyjęcia zobowiązania cenowego zgłoszonego przez zagranicznego eksportera lub organ kraju eksportu, jeżeli wymaga tego interes publiczny bądź gdy uzna, że nie może zapewnić kontroli przestrzegania zobowiązania.

Istotnym skutkiem zobowiązania cenowego jest niestosowanie wobec towaru objętego tym zobowiązaniem tymczasowym i ostatecznych ceł antydumpingowych w okresie obowiązywania tego zobowiązania. W przypadku stwierdzenia naruszenia zobowiązania cenowego, minister właściwy do spraw gospodarki wydaje postanowienie stwierdzające naruszenie tego zobowiązania i doręcza je wyłącznie stronie, której ono dotyczy. W przypadku stwierdzenia naruszenia zobowiązania cenowego jest możliwe zastosowanie jednego z dwu środków: tymczasowego cła antydumpingowego albo ostatecznego cła antydumpingowego. Tymczasowe cło antydumpingowe jest ustanawiane w drodze rozporządzenia, określając w szczególności jego wysokość, rodzaj towaru, na który nakłada się cło, sposób, warunki i okres stosowania cła. Przykładem może być tymczasowe cło antydumpingowe wprowadzone rozporządzeniem. Na podstawie tego rozporządzenia zostało ustanowione tymczasowe cło antydumpingowe na okres 6 miesięcy w wysokości 30,1% wartości celnej kauczuku syntetycznego pochodzącego z Federacji Rosyjskiej oraz w wysokości 21% wartości celnej kauczuku syntetycznego pochodzącego z Republiki Czeskiej. Podstawą wymiaru tymczasowego cła antydumpingowego była wartość celna towaru określona zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r.- Kodeks celny.

Ostateczne cło antydumpingowe ustanawia się w drodze rozporządzenia, określając w szczególności: nazwę towaru, kod taryfy celnej, zagranicznych producentów lub eksporterów, kraje pochodzenia lub kraje eksportu, dla których ustalono indywidualne ostateczne cło antydumpingowe, marginesy dumpingu i wysokość ostatecznych ceł antydumpingowych. Charakterystyczne jest to, że w przypadku stwierdzenia naruszenia zobowiązania cenowego minister właściwy do spraw gospodarki jest władny ustanowić ostateczne cło antydumpingowe z mocą wsteczną. Chodzi o towary dopuszczone do obrotu na polskim obszarze celnym nie wcześniej niż w okresie 90 dni przed datą ustanowienia tymczasowego cła antydumpingowego. Jednakże ostateczne cło antydumpingowe nie może zostać ustanowione na towary dopuszczone do obrotu przed naruszeniem zobowiązania cenowego.

Trwające stosunkowo długo postępowanie antydumpingowe mogłoby okazać się mało skuteczne. Stąd też obowiązujące przepisy przewidują możliwość zastosowania środków tymczasowych. W przypadku, gdy postanowienie wstępne organu prowadzącego postępowanie wskazuje istnienie dumpingu, minister właściwy do spraw gospodarki może ustanowić środek tymczasowy w celu zapobieżenia powstaniu dalszej szkody w czasie toczącego się postępowania. Środkiem tym jest tymczasowe cło antydumpingowe. Formą prawną zastosowaną przez organ uprawniony do jego ustanowienia jest rozporządzenie, które winno być niezwłocznie przekazane stronom biorącym udział w postępowaniu antydumpingowym. Tymczasowe cło antydumpingowe jest ustanawiane w wysokości niezbędnej do zapobieżenia szkodzie nieprzekraczającej wstępnie ustalonego marginesu dumpingu. Ustanawia się je nie wcześniej niż po upływie 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania antydumpingowego i nie później niż w terminie 9 miesięcy od wszczęcia tego postępowania. Ten środek tymczasowy może zasadniczo obowiązywać w okresie 6 miesięcy z możliwością przedłużenia o dalsze 3 miesiące w przypadku gdy zagraniczni producenci lub eksporterzy, reprezentujący znaczny udział w handlu towarem objętym postępowaniem wystąpią z takim wnioskiem lub nie wyrażą sprzeciwu w terminie 7 dni od dnia powiadomienia ich o takim zamiarze. Ponadto jest też możliwe ustanowienie tymczasowego cła antydumpingoego na okres 9 miesięcy, w przypadku, gdy postanowienie o jego wprowadzeniu przewiduje taki okres, a strony nie wnoszą do tego zastrzeżeń. Akt prawny (rozporządzenie), mocą którego zostało ustanowione tymczasowe cło antydumpingowe jest przekazywany niezwłocznie stronom. W przypadku zastosowania tymczasowego cła antydumpingowego jest możliwe dopuszczenie do obrotu towaru objętego tym cłem pod warunkiem złożenia zabezpieczenia w wysokości równej wysokości należności z tytułu cła antydumpingowego. W sprawie postępowania dotyczącego zabezpieczenia zastosowanie mają przepisy prawa celnego.

§ 4. Końcowy etap postępowania antydumpingowego

Postępowanie antydumpingowe ma na celu wykazanie, że nastąpił przywóz na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych, że przywóz ten wyrządził szkodę krajowemu przemysłowi. Jeśli ostateczne ustalenia wykażą tego typu fakty, wówczas minister właściwy do spraw gospodarki zakończy postępowanie antydumpingowe i ustanowi ostateczne cło antydumpingowe. W tej sprawie jest zobowiązany wydać rozporządzenie. Postępowanie antydumpingowe powinno zasadniczo zakończyć się w terminie 12 miesięcy, zaś w szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych ze złożonym charakterem czynności towarzyszących temu postępowaniu, termin ten może być przedłużony do 18 miesięcy.

Ostateczne ustalenia postępowania antydumpingowego mogą wykazać, że przyjęte wcześniej zobowiązania cenowe okazały się niewystarczające do usunięcia szkody wyrządzonej przez przywóz towaru po cenach dumpingowych. W takim przypadku minister właściwy do spraw gospodarki może zaproponować zagranicznemu eksporterowi przyjęcia nowego zobowiązania cenowego. W świetle przepisów ustawowych odrzucenie tej propozycji jest traktowane jak naruszenie zobowiązania cenowego. Ostateczne ustalenia prowadzonego postępowania mogą też wykazać, że przyjęte zobowiązanie cenowe przewyższa ustalony margines dumpingu. W takiej sytuacji organ prowadzący postępowanie zmienia postanowienie, dostosowując wysokość zobowiązania cenowego lub jego warunki do przyjętych ustaleń. Etap końcowy postępowania antydumpingowego może ostatecznie wykazać, że towar przywożony na polski obszar celny nie był sprzedawany po cenach dumpingowych lub przywóz taki nie wyrządził szkody krajowemu przemysłowi. W takim przypadku organ prowadzący postępowanie wydaje postanowienie, w którym dokonuje ostatecznych ustaleń i stwierdza wygaśnięcie zobowiązania cenowego.

Istnieją prawnie określone sytuacje, w których minister właściwy do spraw gospodarki niezwłocznie zakończy postępowanie antydumpingowe bez ustanowienia środka antydumpingowego. Postanowienie podjęte w tym zakresie dotyczy sytuacji, w których:

1. na podstawie materiału dowodowego uznano, że przywóz towaru na polski obszar celny był nieznaczny,

2. nie stwierdzono dumpingu wyrządzającego szkodę przemysłowi krajowemu lub wyrządzona szkoda jest nieznaczna,

3. margines dumpingu jest mniejszy niż 2% ceny eksportowej,

4. wymaga tego interes publiczny.

W przypadku zakończenia postępowania antydumpingowego na skutek niewystępowania dumpingu wyrządzającego szkodę przemysłowi krajowemu bądź jego umorzenia, zabezpieczenie złożone w wysokości równej wysokości należności z tytułu cła są zwracane na pisemny wniosek osoby zainteresowanej. Od kwoty zwracanego zabezpieczenia organ celny nie płaci odsetek. Jeżeli postępowanie antydumpingowe z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ prowadzący to postępowanie umarza je.

Ustawowo przyjętą zasadą jest ustanawianie cła antydumpingowego w wysokości niezbędnej do usunięcia szkody i nieprzekraczającej marginesu dumpingu. Cel ustanowienia cła antydumpingowego został wyraźnie określony. Chodzi o usunięcie powstałej skzody. Istnienie owej szkody i jej rozmiary są zatem istotne w postępowaniu antydumpingowym. Górna granica cła antydumpingowego nawiązuje przede wszystkim do wysokości marginesu dumpingu. Granicę marginesu ustala się dla każdego przypadku odmiennie i ustalenie to ma miejsce w wypadku stosowania kontroli wyrywkowej. Ostateczne cło antydumpingowe nałożone na towary sprzedawane lub produkowane przez zagranicznych eksporterów lub producentów nieobjętych kontrolą wyrywkową nie może przekraczać średniego ważonego marginesu dumpingu ustalonego dla zagranicznych eksporterów lub producentów objętych kontrolą wyrywkową. Ostateczne cła antydumpingowe na towary przywożone na polski obszar celny z wielu źródeł są nakładane w każdym przypadku, w sposób niedyskryminacyjny ze wszystkich tych źródeł.

W celu ustanowienia ostatecznego cła antydumpingowego minister właściwy do spraw gospodarki wydaje rozporządzenie, w którym określa:

1) nazwę towaru i kod taryfy celnej,

2) zagranicznych producentów lub eksporterów oraz kraje eksportu, których dotyczą ostateczne cła antydumpingowe,

3) wysokość ostatecznych ceł antydumpingowych oraz sposób, warunki, zakres i okres ich stosowania,

4) margines dumpingu dla poszczególnych zagranicznych producentów lub eksporterów i krajów eksportu oraz wysokość ostatecznych ceł antydumpingowych w stosunku do poszczególnych lub wszystkich eksporterów z danego kraju,

5) zagranicznych eksporterów bądź organy krajów eksportu, które złożyły zobowiązania cenowe.

Rozporządzenie ministra właściwego do spraw gospodarczych dotyczące ustanowienia ostatecznego cła antydumpingowego jest doręczane niezwłocznie zagranicznym producentom lub eksporterom, którzy biorą udział postępowaniu oraz organom krajów eksportu. Ostateczne cło antydumpingowe może być zawieszone w przypadku okresowej zmiany warunków rynkowych będących podstawą jego ustanowienia. Na wniosek strony bądź z urzędu minister właściwy do spraw gospodarki może zawiesić stosowanie cła antydumpingowego. Okres owego zawieszenia zasadniczo wynosi 9 miesięcy. Istnieje możliwość przedłużenia zawieszenia na dalsze 3 miesiące. Procedura stosowania zawieszenia cła antydumpingowego wymaga, po pierwsze, wydania w tym celu rozporządzenia, po drugie, wcześniejszego umożliwienia wypowiedzenia się w tej sprawie wnioskodawcy, reprezentantom przemysłu krajowego i przedstawicielom krajowych organizacji konsumenckich. Dopuszczalne jest też uchylanie rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki zawieszającego stosowanie ceł antydumpingowych, jeżeli ustała przyczyna wprowadzenia owego zawieszenia.

Dodać należy, iż wymiar i pobór ceł antydumpingowych dokonuje organ celny, począwszy od dnia określonego w rozporządzeniu, które je nakłada. Towary wprowadzane na polski obszar celny powinny mieć udokumentowane pochodzenie zgodnie z zasadami określonymi w przepisach prawa celnego. W przypadku retrospektywnego przedstawienia dowodu pochodzenia towaru i stwierdzenie przez organ celny, że towar nie podlega środkowi antydumpingowemu, pobrane wcześniej cło antydumpingowe zostanie zwrócone. Od zwróconego cła antydumpingowego organ celny nie płaci odsetek.

Przepisy ustawowe regulują również sytuację szczególną dotyczącą tymczasowego cła antydumpingowego. Nie może ono być pobrane, jeżeli ostateczne ustalenia stwierdzają tylko groźbę wyrządzenia szkody przemysłowi krajowemu lub opóźnienie powstania przemysłu krajowego. Jednakże tymczasowe cło antydumpingowe zostanie pobrane, gdy jednak istotna szkoda powstałaby w skutek nienałożenia tymczasowego cła antydumpingowego. Organ celny zawsze zwraca zabezpieczenie, gdy nie zostanie ustanowione ostateczne cło antydumpingowe i nie zostanie pobrane cło tymczasowe o takim charakterze. Organ celny, na pisemny wniosek osoby zainteresowanej, zwraca zabezpieczanie po uiszczeniu tymczasowego cła antydumpingowego, albo gdy ostateczne ustalenia nie stwierdzają istnienia dumpingu lub szkody powstałej w jego następstwie. Od kwoty zwracanego zabezpieczenia organ celny nie płaci odsetek. Zwrócić trzeba także uwagę na relacje między cłem tymczasowym a ostatecznym. Jeżeli cło ostateczne jest niższe niż tymczasowe, organ celny pobiera cło tymczasowe w wysokości ostatecznego cła antydumpingowego.

Istnieje prawnie dopuszczalna możliwość ustanowienia ostatecznego cła antydumpingowego z mocą wsteczną na towary, które zostały dopuszczone do obrotu na polskim obszarze celnym nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem ustanowienia tymczasowego cła antydumpingowego. Warunkiem zastosowania cła antydumpingowego z mocą wsteczną jest umożliwienie stronom wypowiedzenia się w tej sprawie. Ponadto niezbędne jest łączne występowanie następujących okoliczności:

1. podleganie ewidencjonowaniu przywozu towarów,

2. stwierdzenie w przeszłości wobec tego rodzaju towarów przywozu i sprzedaży po cenach dumpingowych przez dłuższy okres lub gdy krajowy importer wiedział bądź powinien wiedzieć o rozmiarach stosowanego dumpingu i wyrządzonej z tego tytułu szkody,

3. dalsze wzrastanie (znaczne) przywozu towarów po cenach dumpingowych w takich rozmiarach i w takim czasie, że ostateczne cła antydumpingowe mogą okazać się niewystarczające jako narzędzie naprawienia wyrządzonej szkody przemysłowi krajowemu.

Ostateczne cła antydumpingowe nie mogą być ustanowione z macą wsteczną na towary przywiezione na polski obszar celny przed datą naruszenia lub odstąpienia od zobowiązania celnego.

Przywóz towarów na polski obszar celny może być też przejawem reakcji zagranicznych producentów i eksporterów na ustanowione cła antydumpingowe. Mogą oni przywozić towary podobne lub ich części w celu obejścia ustanowionych ceł antydumpingowych. Pod pojęciem obejścia ceł antydumpingowych należy rozumieć zmianę struktury przywozu towarów, w celu uniknięcia następstw ceł antydumpingowych powodującą: osłabienie skutków cła antydumpingowego przez obniżenie cen towarów krajowych oraz rekompensowanie w jakikolwiek sposób przez zagranicznego eksportera nałożonego cła.

Postępowanie w sprawie obejścia ceł antydumpingowych wszczyna minister właściwy do spraw gospodarki. Jest to jego uprawnienie. Postępowanie to powinno być zakończone w terminie 9 miesięcy od daty jego rozpoczęcia.

Obejście ceł antydumpingowych może przejawiać się w uruchomieniu działalności montażowej na terytorium państwa polskiego lub w kraju trzecim. W celu uznania montażu za obejście ceł antydumpingowych powinny być spełnione jeszcze inne wymogi ustawowe. Chodzi o działalność rozpoczętą albo zwiększoną po lub bezpośrednio przed wszczęciem postępowania antydumpingowego, przy której części używane do montażu są przywożone z kraju, którego towary są obciążone cłem antydumpingowym. Wartość części używanych do montażu i pochodzących z kraju, którego towary są obciążone cłem antydumpingowym stanowi co najmniej 60% łącznej wartości części zmontowanego towaru. Podkreślić trzeba, że za obchodzenie ceł antydumpingowych nie zostanie uznana sytuacja, w której wartość dodana do przywiezionych części w trakcie montażu lub wykończenia przekracza 25% kosztów produkcji. Wymogiem ustawowym umożliwiającym uznanie montażu za obejście ceł antydumpingowych jest również osłabienie skutków cła antydumpingowego i nieeliminowanie szkody wyrządzonej przemysłowi krajowemu z uwagi na ceny albo ilość zmontowanych towarów podobnych, przy którym istnieją dowody dumpingu w stosunku do wartości normalnej ustalonej uprzednio dla tego towaru.

Wszczęcie postępowania w sprawie obejścia ceł antydumpingowych upoważnia do podjęcia, przy zachowaniu prawem określonego trybu, ewidencji przywożonych na polski obszar celny towarów objętych tym postępowaniem. Jeśli wynik postępowania w sprawie obejścia cła antydumpingowego jest pozytywny, wskutek stwierdzenia przez organ prowadzący postępowanie obejścia cła, organ ten nakłada ostateczne cła antydumpingowe na objęte postępowaniem towary podobne lub ich części od dnia wprowadzenia obowiązku ewidencjonowania przywozu tych towarów.

Postępowanie antydumpingowe jest prowadzone również przez kraje należące do Unii Europejskiej. Podstawę prawną tego postępowania stanowi rozporządzenie Rady Unii Europejskiej. Treść tego aktu prawnego została oparta na przepisach Porozumienia w sprawie stosowania art. VI GATT 1994 Światowej Organizacji Handlu. Rozporządzenie ma zastosowanie zarówno do importu towarów przemysłowych, jak i rolnych. Jednakże w praktyce przepisy tego rozporządzenia stosuje się jedynie wobec towarów przemysłowych. Postępowanie antydumpingowe w krajach należących do Wspólnot Europejskich prowadzi Komisja Europejska. Przepisy rozporządzenia Rady Unii Europejskiej nakładają na Komisję Europejską obowiązek konsultowania się z Komitetem Doradczym na każdym etapie postępowania antydumpingowego. Dodać trzeba, że ważniejsze decyzje dotyczące postępowania antydumpingowego podejmuje Rada Unii Europejskiej. Dotyczy to między innymi ustanowienia ostatecznego cła antydumpingowego.

Postępowanie antydumpingowe na obszarze państw stanowiących Wspólnoty Europejskie prowadzi się w celu ochrony przemysłu Wspólnot Europejskich przed importem towarów sprzedawanych po cenach dumpingowych. Z taką praktyką zetkniemy się wówczas, gdy zagraniczny producent sprzedaje towar na obszarze stanowiącym obszar Wspólnot Europejskich po cenie niższej niż u siebie w kraju. Praktykę ową uznaje się za przejaw nieuczciwej konkurencji. Władze Wspólnot Europejskich mogą zastosować wówczas cło antydumpingowe, które pozwala na wyrównanie cen na rynku Wspólnot Europejskich. Postępowanie antydumpingowe prowadzone przez Komisję Europejską składa się z kilku etapów:

1. złożenia wniosku o wszczęcie postępowania antydumpingowego,

2. wszczęcia postępowania antydumpingowego,

3. wysłania i wypełnienia kwestionariuszy dotyczących dumpingu przez eksporterów towaru objętego postępowaniem,

4. wizyt weryfikacyjnych w przedsiębiorstwach, które przesłały w terminie kwestionariusz antydumpingowy,

5. ustalenia wstępnego,

6. ustanowienia tymczasowego cła antydumpingowego,

7. spotkania wyjaśniającego dotyczącego ustaleń wstępnych,

8. ustanowienia ostatecznych środków antydumpingowych.

Komisja Europejska prowadząca postępowanie antydumpingowe jest uprawniona do: podjęcia postępowania i jego zakończenia, podjęcia decyzji o nałożeniu tymczasowego cła antydumpingowego, przyjmowania zobowiązań cenowych od zagranicznych producentów producentów eksporterów eksporterów przedkładania Radzie Wspólnot Europejskich propozycji dotyczących ostatecznych środków antydumpingowych.

Postępowanie antydumpingowe prowadzone przez Wspólnoty Europejskie jest ważny i najskuteczniejszym środkiem polityki ochronnej. Służy ono zwalczaniu praktyk handlowych sprzecznych z zasadami uczciwej konkurencji. Wspólnoty Europejskie należą do najczęściej stosujących postępowanie antydumpingowe wśród członków Światowej Organizacji Handlu. Najwięcej postępowań antydumpingowych związanych z importem towarów spoza Wspólnoty Europejskiej jest prowadzonych w odniesieniu do towarów importowanych z Polski.

Polscy producenci i eksporterzy, których towary zostały objęte postępowaniem antydumpingowym mogą minimalizować skutki wynikającego z tego postępowania. W tym celu jest konieczna dobra znajomość postępowania antydumpingowego. Z praktycznego punktu widzenia ograniczenie skutków wszczętego postępowania antydumpingowego wymaga nawiązania kontaktu z Ministerstwem Gospodarki i innymi producentami oraz eksporterami towaru objętego postępowaniem, a także ze zrzeszeniami branżowymi, uzyskania jawnych dokumentów Komisji Europejskiej dotyczących postępowania antydumpingowego, dokonania wnikliwej analizy zawiadomienia o wszczęciu postępowania i wniosku złożonego przez przedstawicieli przemysłu Wspólnot Europejskich w celu przygotowania argumentów obronnych i podniesienia błędów o charakterze merytorycznym i prawnym, dokonania wstępnego przeglądu transakcji eksportowych, rozważenia charakteru i zakresu współpracy z Komisją Europejską, uzyskania kwestionariusza antydumpingowego, przygotowania odpowiedzi na kwestionariusz, przygotowania wystąpienia do Komisji Europejskiej podważającego wyrządzenie szkody przemysłowi unijnemu, wzięcie udziału w przesłuchaniach przed Komisją Europejską, poznania ustaleń Komisji Europejskiej przed podjęciem decyzji o środkach tymczasowych, rozważenia korzyści ze złożenia zobowiązania cenowego.

Rozdział IV

Postępowanie przeglądowe, weryfikacyjne i rewizyjne w postępowaniu antydumpingowym

§ 1. Wprowadzenie

Z uwagi na cel, któremu służy cło antydumpingowe powinno ono być stosowane w pewnym okresie, nie dłużej jednak niż wynika to z ostatecznego przeciwdziałania dumpingowi wyrządzającemu szkodę krajowemu przemysłowi. Cło antydumpingowe ma zatem do spełnienia jeden cel. Nie służy ono zasadniczo gromadzeniu zasobów pieniężnych w celu realizacji zadań publicznych. Temu celowi służą podatki i cła zwykłe.

Stosowanie cła antydumpingowego być powinno jednak ograniczone w czasie. Stosuje się je zasadniczo tak długo i w takim zakresie jak to jest niezbędne dla przeciwdziałania wyrządzającemu szkodę przywozowi na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych. Cło antydumpingowe nie powinno być stosowane dłużej niż przez okres 5 lat od dnia jego ustanowienia. Jednakże okres stosowania tego cła może być przedłużony, gdy organ prowadzący postępowanie przeglądowe stwierdzi, iż zaprzestanie stosowania ustanowionych środków doprowadzi do utrzymania bądź ponownego powstania szkody w przemyśle krajowym.

§ 2. Postępowanie przeglądowe

Sprawdzeniu działania cła antydumpingowego służy postępowanie przeglądowe. Wszczyna je minister właściwy do spraw gospodarki, w drodze postanowienia, na wniosek złożony w imieniu przemysłu krajowego bądź z urzędu. Postępowanie przeglądowe ma na celu poddanie przeglądowi rezultatów stosowania ustanowionego cła antydumpingowego. Wniosek złożony w imieniu przemysłu krajowego w sprawie wszczęcia postępowania przeglądowego powinien być złożony nie później niż na 90 dni przed końcem okresu, na który ustanowiono środek antydumpingowy. Celem tego postępowania jest poddanie przeglądowi dotychczasowych rezultatów stosowania ustanowionego środka antydumpingowego i ustalenie, czy zaprzestanie jego stosowania jest zasadne. Nie zawsze cło antydumpingowe jest stosowane w tak długim okresie. Z uwagi na charakter tego cła, zwłaszcza jego dotkliwość, zagraniczny producent lub eksporter rezygnuje znacznie wcześniej z przywozu towarów na polski obszar celny.

Wniosek w sprawie wszczęcia postępowania przeglądowego powinien w szczególności zawierać: dowody stosowania dumpingu i szkody nim powodowanej lub dowody, że usunięcie szkody częściowo lub całkowicie stało się możliwe dzięki stosowanym cłom antydumpingowym lub dowody, że pozycja zagranicznego eksportera lub warunki rynkowe wskazują na prawdopodobieństwo dalszego występowania dumpingu i szkody. Organ prowadzący postępowaniem obowiązek zapewnienia zagranicznym producentom lub eksporterom biorącym udział w postępowaniu, a także krajowym importerom, organom kraju eksportu i przedstawicielom przemysłu krajowego, możliwość ustosunkowania się zarówno do wniosku o wszczęcie postępowania przeglądowego, jak i zarzutów w tym wniosku formułowanych. Po wszczęciu postępowania przeglądowego jest możliwe zobowiązanie organów celnych do prowadzenia ewidencji towarów przywożonych objętych tym postępowaniem. Postępowanie przeglądowe powinno uwzględniać wszystkie istotne dowody przedstawione w toku tego postępowania. Odzwierciedleniem tych dowodów są ustalenia końcowe.

§ 3. Postępowanie weryfikacyjne

Innym typem postępowania uruchamianego w okresie stosowania ceł antydumpingowych jest postępowanie weryfikacyjne. Jego istotą jest weryfikacja celowości stosowania ceł antydumpingowych. Postępowanie weryfikacyjne wszczyna się na uzasadniony i udokumentowany wniosek zainteresowanego zagranicznego producenta bądź zagranicznego eksportera, a także krajowego importera lub krajowych producentów. Wniosek taki może być złożony po upływie co najmniej roku od dnia ustanowienia ostatecznego cła antydumpingowego. Postępowanie weryfikacyjne wszczyna się nie częściej niż raz na 12 miesięcy. Ponadto postępowanie weryfikacyjne może być wszczęte z urzędu w każdym czasie.

W toku postępowania weryfikacyjnego organ, który je prowadzi ustala w szczególności, czy okoliczności związane z dumpingiem lub wyrządzoną szkodą krajowemu przemysłowi uległ istotnej zmianie oraz, czy stosowane cła antydumpingowe usuwają szkodę wcześniej ustaloną. Po wszczęciu postępowania weryfikacyjnego jest również możliwe zobowiązanie organów celnych do ewidencjonowania towarów objętych postępowaniem. Ważny jest efekt postępowania weryfikacyjnego. Jeżeli w jego wyniku minister właściwy do spraw gospodarki stwierdzi, że dalsze stosowanie cła antydumpingowego nie jest konieczne w celu usunięcia dumpingu lub że nie jest prawdopodobne dalsze istnienie szkody lub jej powtórne powstanie w przypadku uchylenia cła antydumpingowego, wówczas podejmuje decyzję, w drodze rozporządzenia, o uchyleniu cła antydumpingowego. Natomiast niewystępowanie tego typu okoliczności stanowi przesłankę umorzenia tego postępowania. W tym celu organ prowadzący postępowanie wydaje postanowienie. W kompetencji ministra właściwego do spraw gospodarki leży również zmniejszenie albo zwiększenie wysokości środka antydumpingowego. Zależy to od tego, czy w wyniku postępowania weryfikacyjnego taka zmiana jest uzasadniona w świetle poczynionych ustaleń w zakresie marginesu dumpingu i szkody wyrządzonej przemysłowi krajowemu.

§ 4. Postępowanie rewizyjne

Kolejnym typem postępowania uruchamianego niekiedy w okresie stosowania cła antydumpingowgo jest postępowanie rewizyjne. Jego jedynym celem jest ustalanie indywidualnych marginesów dumpingu dla nowych zagranicznych eksporterów pochodzących z kraju eksportu objętego postępowaniem antydumpingowym, w przypadku, gdy nie byli dostawcami tego towaru w badanym okresie. Przepisy ustawowe stawiają jednak pewne wymogi nowym zagranicznym eksporterom. Postępowanie rewizyjne może być wszczęte dla tych podmiotów, jeśli: nie są oni powiązani z zagranicznymi eksporterami ani producentami kraju eksportu, których towar jest objęty środkami antydumpingowymi, oraz gdy dokonali przywozu towaru na polski obszar celny po zakończeniu postępowania antydumpingowego lub wykażą, że zaciągnęli wymagalne zobowiązania kontraktowe dotyczące przywozu znacznej ilości towaru na polski obszar celny. Postępowanie rewizyjne wszczyna minister właściwy do spraw gospodarki, po umożliwieniu producentom krajowym wyrażenia opinii w tej sprawie. Opinia ta wcale nie musi być pozytywna. Istotnym skutkiem wszczęcia postępowania rewizyjnego jest uchylenie, wobec nowych zagranicznych producentów lub eksporterów, cła antydumpingowego ustalonego w wyniku postępowania antydumpingowego. Minister właściwy do spraw gospodarki dokonuje owego uchylenia w drodze rozporządzenia. W ramach postępowania rewizyjnego jest możliwe zobowiązanie organów celnych do prowadzenia ewidencji towarów przywożonych na polski obszar celny. Chodzi o towary objęte postępowaniem rewizyjnym. Dodać należy, że z zobowiązań o charakterze międzynarodowym może wynikać niekiedy konieczność zmiany lub uchylenia ustanowionego środka antydumpingowego. W takiej sytuacji minister właściwy do spraw gospodarki może uchylić albo zmienić ustanowiony wcześniej środek antydumpingowy. W tym celu wydaje rozporządzenie.

Jednakże wynik postępowania rewizyjnego może być niekorzystny dla nowych zagranicznych producentów lub eksporterów. W takiej sytuacji cło antydumpingowe ustanowione w wyniku postępowania rewizyjnego może być nałożone z mocą wsteczną, po ostatecznym ustaleniu dumpingu i szkody wyrządzonej przemysłowi krajowemu. Cło antydumpingowe obowiązuje wówczas od daty postanowienia o wszczęciu postępowania rewizyjnego. Postępowanie rewizyjne powinno być wszczęte bez nieuzasadnionej zwłoki i zakończone w terminie 12 miesięcy.

W związku ze stosowaniem cła antydumpingowego jest możliwe dokonanie zmiany lub uchylenie środka antydumpingowego, po uprzednim przeprowadzeniu konsultacji z zagranicznymi eksporterami i krajowymi importerami towaru. Tego rodzaju zmiany i uchylenia stosowania środka antydumpingowego mogą mieć miejsce, gdy przemysł krajowy przedstawi niezbędne dane i informacje, że dotychczas stosowane środki antydumpingowe nie doprowadziły do oczekiwanych zmian cen krajowych. W sprawie owych zmian i uchyleń minister właściwy do spraw gospodarki wszczyna postępowanie z urzędu. Do postępowania tego stosuje się przepisy dotyczące wszczęcia postępowania antydumpingowego. Powinno ono być wznowione bez nieuzasadnionej zwłoki i zakończone w terminie 6 miesięcy od daty jego wznowienia. Możliwe jest też zobowiązanie organów celnych do prowadzenia ewidencji przywożonych na polski obszar celny towarów objętych wznowionym postępowaniem. Zmiany lub uchylenia rozporządzenia ustanawiającego środki antydumpingowe mogą stanowić podstawę decyzji ministra właściwego do spraw gospodarki stwierdzającej zasadność zwrotu cła antydumpingowego.

Na pisemny wniosek importera krajowego zawierający dokładne dane dotyczące żądanej kwoty zwrotu cła antydumpingowego i podatku minister właściwy do spraw gospodarki podejmuje decyzję o zasadności zwrotu cła antydumpingowego. Wniosek w tej sprawie powinien zawierać pełną dokumentację dotyczącą obliczenia i uiszczenia cła antydumpingowego. W jego treści należy wykazać zasadność zwrotu cła, a zwłaszcza to, że margines dumpingu w momencie poboru cła nie istniał lub był mniejszy niż stawka cła antydumpingowego. Pisemny wniosek krajowego importera powinien zostać złożony przed upływem 6 miesięcy od dnia powiadomienia o obowiązku zapłacenia ostatecznego cła antydumpingowego.

Minister właściwy do spraw gospodarki podejmuje jedynie decyzję o zasadności zwrotu cła antydumpingowego, a nie decyzję o zwrocie cła. Decyzja o zasadności zwrotu cła antydumpingowego powinna w szczególności określać: dane dotyczące zgłoszeń celnych towarów, w odniesieniu do których ma być zwrócone cło oraz wysokość kwot podlegających zwrotowi. Powinna ona zostać wydana w terminie 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku.

Decyzję o zwrocie cła antydumpingowego podejmuje organ celny. Podstawą tej decyzji jest pisemny wniosek krajowego importera. Do tego wniosku dołącza się decyzję ministra właściwego do spraw gospodarki o zasadności zwrotu cła antydumpingowego, oryginał dowodu uiszczenia cła antydumpingowego i dokumenty, których przedstawienie było niezbędne do nadania towarowi przeznaczenia celnego. Organ celny podejmuje decyzję o zwrocie cła w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku przez krajowego importera. Od zwracanego cła antydumpingowego nie płaci się odsetek.

Przepisy ustawowe regulują także sprawę sposobu postępowania z informacjami udzielanymi w toku postępowania antydumpingowego. W przypadku, gdy zachodzi potrzeba ujawnienia informacji i dowodów uzyskanych w postępowaniu ochronnym, minister właściwy do spraw gospodarki ujawni je w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne w celu wyjaśnienia podjętych rozstrzygnięć. Niektóre informacje uzyskane w toku prowadzenia postępowania ochronnego mają charakter informacji prawnie chronionych. Takie informacje, a zwłaszcza te, których ujawnienie stanowiłoby znaczną korzyść dla konkurencyjnych przedsiębiorców lub miałoby zdecydowanie negatywne skutki dla osoby przekazującej informacje lub osoby, od której osoba przekazująca informacje te otrzymała, nie podlegają ujawnieniu innym stronom postępowania. Jednakże osoba przekazująca informacje jest obowiązana wskazać przyczynę nieujawnieni przedkładanych informacji. Ponadto strony przekazujące informacje prawnie chronione są obowiązane dostarczyć jawne ich streszczenie, które powinno umożliwiać zrozumienie istoty informacji. Od takiego obowiązku istnieją pewne wyjątki, ponieważ w uzasadnionych przypadkach zainteresowane strony mogą zawiadomić ministra właściwego do spraw gospodarki, iż streszczenie tych informacji nie jest możliwe. Osoba przekazująca informacje może odmówić dostarczenia wspomnianego streszczenia informacji i ujawnienia ich w formie uogólnionej. W takim przypadku informacje te mogą być pominięte w toku postępowania ochronnego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której istnieją wiarygodne źródła potwierdzające owe informacje. Informacje prawnie chronione nie mogą być ujawnione bez pisemnego zezwolenia osoby przedstawiającej te informacje. Ponadto informacje dotyczące konsultacji urzędowych związanych z postępowaniem ochronnym oraz dokumenty opracowane przez organy w związku z tym postępowaniem, mogą być ujawnione jedynie za zgodą tych organów.

Zakończenie

W dzisiejszych czasach, kiedy Polska uczestniczy w wymianie towarowej z zagranicą i pojawiają się coraz to nowe jednostki konkurencyjne rzeczą niezbędną jest zapewnienie ochrony przed nieuczciwą konkurencją. W polskim obszarze celnym najbardziej narażonymi na tego typu praktyki są polscy przedsiębiorcy. Idąc dalej są to miejsca pracy, które przecież są tak ważne w obecnym okresie. Postępowania ochronne służą ochronie polskiej gospodarki przed wyrządzeniem szkody napływem towarów zagranicznych. Służą temu dwa typy postępowania: postępowanie antydumpingowe i postępowanie antysubsydyjne. Istotną rzeczą jest to, iż postępowania ochronne można uruchomić nawet wtedy, gdy producenci zagraniczni i importerzy postępują zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji. Dotyczy to między innymi postępowania ochronnego przed nadmiernym przywozem towarów na polski obszar celny chroniąc w ten sposób polską gospodarkę.

Po 1 maja 2004 r. Polska będzie podlegała prawu Unii Europejskiej.

Wykaz aktów prawnych

1. Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 27 października 1933 r.- Prawo Celne (Dz. U. Nr 84.poz 610 ze zm.).

2. Ustawa z 14 lipca 1961 r.- Prawo celne (Dz.U. z 1961 r., Nr 33, poz.166 ), zwana dalej prawem celnym z 1961 r. Ustawa ta uchyliła m.in. prawo celne z 1933 r.

3. Rozporządzenie Ministra Handlu Zagranicznego Zagranicznego 17 lutego 1962 r. w sprawie kontroli celnej i postępowania celnego (Dz.U. z 1962 r., Nr 14, poz. 62, z 1967 r., Nr 9, poz. 41 i z 1973 r., Nr 21, poz.126) - zwana dalej rozporządzeniem z 1962 roku.

4. Ustawa z 26 marca 1975 r.-Prawo Celne (Dz.U. Dz 1975 r., Nr 10. poz. 56, 1984 r., Nr 34, poz. 183 i Nr 57, poz. 290, z 1987 r., Nr 33, poz. 181 i z 1989 r., Nr 35, poz. 193)- zwana dalej prawem celnym z 1975 r. Ustawa ta uchyliła ustawę - Prawo celne z 1961 r.

5. Rozporządzenie Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej z 25 czerwca 1975 r. w sprawie kontroli celnej i postępowania celnego (Dz.U. 1975 r. Nr 22, poz. 123)- zwana dalej rozporządzeniem z 1975 roku.

6. Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne (Dz.U. z 1994 r. Nr 71, poz. 312 ze zm.).

7. Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony przed importem towarów po cenach dumpingowych krajów nie będących członkami Wspólnoty Europejskiej (Nr 384/96).

8. Ustawa z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny (Dz. U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 ze zm.).

9. Ustawa z dnia 11 grudnia 1997 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą usługami (Dz. U. Nr 157, poz. 1026 ze zm.).

10. Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych (Dz.U. Nr 123, poz. 1352 ze zm.).

11. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2001r. w sprawie ewidencji prowadzonej przez organy celne na potrzeby postępowania antydumpingowego (Dz. U. Nr 1, poz. 10).

12. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów subsydiowanych ( Dz. U. Nr 125, poz.1063 ).

13. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 listopada 2002r. w sprawie ustanowienia tymczasowego cła antydumpingowego w związku z przywozem po cenach dumpingowych na polski obszar celny kauczuku syntetycznego (SBR) pochodzącego z Federacji Rosyjskiej i Republiki Czeskiej ( Dz. U. Nr 187, poz. 1562 ).

14. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2002 r. w sprawie wniosku o wszczęcie postępowania antydumpingowego (Dz. U. Nr 204, poz. 1724).

Bibliografia

1. H.G. Adamkiewicz-Drwiłło, Uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstwa, Warszawa 2002

2. Bartoszewicz T., Polityka celna, Kielce 1993

3. P.Bożyk, J.Misiala, M.Puławski, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Warszawa 1999

4. A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Warszawa 2001

5. M.Chodorek, Wyzwania stojące przed polskimi przedsiębiorstwami przedsiębiorstwami związku z procesami integracji z Unią Europejską [w:] pracy zbiorowej pod red. Marka J. Stankiewicza, Budowanie potencjału konkurencyjności przedsiębiorstw, Toruń 1999

6. L.Ciamaga, Wspólna polityka handlowa [w:] pracy zbiorowej pod red. K. Michałowskiej-Gorywody, Unia Europejska, Warszawa 1998

7. W. Czyżowicz, Prawo i postępowanie celne, Warszawa 2001

8. W.Czyżowicz, Pojęcie i przedmiot prawa celnego a polityka celna [w:] pracy zbiorowej pod red. W. Czyżowicza, Prawo i postępowanie celne, Warszawa 2001

9. W. Czyżowicz, Istota, przedmiot i podmioty polityki celnej, „ Zeszyty Naukowe WSE”, Warszawa 1995, nr 7

10. A.Drwiłło, Postępowanie ochronne w prawie celnym, Gdańsk 2003

11. K.Dziewulski, Protekcja celna w Polsce w okresie reformy gospodarczej, Gospodarka Narodowa 1992, nr 12

12. S.Głąbiński, Nauka skarbowości z dodatkiem o skarbowości Austrii i Galicji, Lwów 1911

13. Praca zbiorowa po red. E. Kadeckiej-Wyrzykowskiej i E. Synowie, Wspólnoty Europejskie. Stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami Europejskimi, Warszawa 1993

14. A.Kossak, O nowym prawie celnym, Wiadomości celne 1975

15. A.Kuś, Prawo celne, Lublin 2002

16. D. Lasok, Zarys prawa Unii Europejskiej, Część druga: Prawo gospodarcze, Toruń 1998

17. M. Lux, Zakres struktura ustawodawstwa celnego Wspólnoty, „Monitor Prawa Celnego” 2002, nr 8

18. A. Milarczyk, Postępowanie antydumpingowe Unii Europejskiej wobec polskich eksporterów, „Monitor Prawa Celnego” 1999, nr 8

19. R.Rybarski, Nauka skarbowości, Warszawa 1935

20. J.Sołdaczuk, Zagraniczna polityka handlowa [w:] pracy zbiorowej pod red. W. Iskry, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Warszawa 2000

21. S.Waschko, Systemy celne, Warszawa 1971

22. W.Wójtowicz, Prawo celne, [w:] B.Brzeziński, T.Dębowska-Romanowska, M.Kalinowski, W.Wójtowicz, Prawo finansowe, wyd. II, Warszawa 1997

23. W.Wójtowicz (red.), Prawo finansowe, Warszawa 1996

24. H.Wojtachnio, Uwagi o funkcjonowaniu ustawy z dnia 28 grudnia 1989 roku - prawo celne w świetle orzecznictwa NSA , Biuletyn Rady Legislacyjnej 1991, nr 27

25. Praca zbiorowa pod red. A. Wróbla, Wprowadzenie do prawa Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej), Zakamycze 2002

26. M. Zagajska, Postępowanie antydumpingowe w Unii Europejskiej, „Monitor Prawa Celnego” 2002, nr 7

Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych ( Dz. U. Nr 123, poz. 1352 ze zm.).

Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne (Dz.U. z 1994 r. Nr 71, poz. 312 ze zm.).

Ustawa z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny (Dz. U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 ze zm.).

Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów subsydiowanych ( Dz. U. Nr 125, poz. 1063 ).

Ustawa z dnia 11 grudnia 1997 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą usługami (Dz. U. Nr 157, poz. 1026 ze zm.)

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie ochronne w prawie celnym, Gdańsk 2003 s.20.

Zob.S.Waschko, Systemy celne, Warszawa 1971, s.18.

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie…op.cit. , s.24-25.

Zob. W.Wójtowicz, Prawo celne, [w:] B.Brzeziński, T.Dębowska-Romanowska, M.Kalinowski, W.Wójtowicz, Prawo finansowe, wyd. II, Warszawa 1997, s.312.

szerzej zob. A.Kuś, Prawo celne, Lublin-Bydgoszcz 2003, s.150-151.

Tamże, s. 151-153.

Zob. S.Głąbiński, Nauka skarbowości z dodatkiem o skarbowości Austrii i Galicji, Lwów 1911, s. 534.

Zob. R.Rybarski, Nauka skarbowości, Warszawa 1935, s. 324.

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s.26-27.

Tamże, s.29.

Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 27 października 1933 r.- Prawo Celne (Dz. U. Nr 84. poz. 610 ze zm.).

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s.29-30.

Zob. A.Kuś, Prawo…op.cit., s.33-34.

Ustawa z 14 lipca 1961 r.- Prawo celne (Dz.U. z 1961 r., Nr 33, poz.166 ), zwana dalej prawem celnym z 1961 r. Ustawa ta uchyliła m.in. prawo celne z 1933 r.

Rozporządzenie Ministra Handlu Zagranicznego Zagranicznego 17 lutego 1962 r. w sprawie kontroli celnej i postępowania celnego (Dz.U. z 1962 r., Nr 14, poz. 62, z 1967 r., Nr 9, poz. 41 i z 1973 r., Nr 21, poz.126) - zwana dalej rozporządzeniem z 1962 roku.

Ustawa z 26 marca 1975 r.-Prawo Celne (Dz.U. Dz 1975 r., Nr 10. poz. 56, 1984 r., Nr 34, poz. 183 i Nr 57, poz. 290, z 1987 r., Nr 33, poz. 181 i z 1989 r., Nr 35, poz. 193)- zwana dalej prawem celnym z 1975 r. Ustawa ta uchyliła ustawę - Prawo celne z 1961 r.

Rozporządzenie Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej z 25 czerwca 1975 r. w sprawie kontroli celnej i postępowania celnego (Dz.U. Dz 1975 r. Nr 22, poz. 123)- zwana dalej rozporządzeniem z 1975 roku.

Zob. W.Wójtowicz (red.), Prawo finansowe, Warszawa 1996, s.266-269; A.Kossak, O nowym prawie celnym, Wiadomości celne 1975, nr 17, s.3 i nast.

Zob. A.Kuś, Prawo…op.cit., s.37-38.

Ustawa z 28 grudnia 1989 r.- Prawo Celne (Dz.U. Nr 75, poz. 445; z 1991 r., Nr 60, poz. 253, Nr 73, poz. 320 i Nr 100, poz.442; z 1992 r., Nr 21, poz. 85; z 1993 r., Nr 60, poz. 279 i Nr 129, poz. 598) - zwana dalej prawem celnym z 1989 roku. Ustawa utrzymywała w mocy przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy z 1975 r., w zakresie, zakresie jakim nie były sprzeczne z ustawą - do czasu wydania nowych przepisów.

Np. wolne obszary celne, agencje celne, nowa regulacja składów celnych, uregulowanie stosowania ceł antydumpingowych itp.

Szerzej na ten temat zob.:H.Wojtachnio, Uwagi o funkcjonowaniu ustawy z dnia 28 grudnia 1989 roku - prawo celne w świetle orzecznictwa NSA , Biuletyn Rady Legislacyjnej 1991, nr 27, s. 82-94: K.Dziewulski, Protekcja celna w Polsce w okresie reformy gospodarczej, Gospodarka Narodowa 1992, nr 12, s. 43-47.

Zob. ustawa z 9 stycznia 1997 roku - Kodeks celny (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r., Nr 75, poz. 802, z późń. zm.) zwany dalej Kodeksem celnym.

Starania Polski o członkostwo w Unii związane są ze spełnieniem warunków określonych m.in. w tzw. Białej Księdze: Przygotowania krajów stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z Jednolitym Rynkiem Unii, Bruksela 1995; Nr 1-Prawo celne. Harmonizacja polskiego prawa celnego z prawem Wspólnot Europejskich oraz w Układzie Europejskim o ustanowieniu stowarzyszenia między RP a WE i ich państwami członkowskimi (Dz.U. Dz 1994 r. Nr.60, poz. 302 z późń. zm.) Zob. przede wszystkim art. 68 i 69 ww. Układu.

Zob. A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze,Warszawa 2001, s. 24 i nast.

Zob. P.Bożyk, J.Misiala, M.Puławski, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Warszawa 1999, s.401 i nast.; T.Bartoszewicz, Polityka celna, Kielce 1993, s.11; W.Czyżowicz, Pojęcie i przedmiot prawa celnego a polityka celna [w:] pracy zbiorowej pod red. W. Czyżowicza, Prawo i postępowanie celne, Warszawa 2001, s.13 i nast.; W. Czyżowicz, Istota, przedmiot i podmioty polityki celnej, „ Zeszyty Naukowe WSE”, Warszawa 1995, nr 7.

Zob. J.Sołdaczuk, Zagraniczna polityka handlowa [w:] pracy zbiorowej pod red. W. Iskry, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Warszawa 2000, s. 317 i nast.

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s. 32-33.

Zob. W. Czyżowicz, Prawo i postępowanie celne, Warszawa 2001, s. 53-54.

Zob. A. Drwiło, Postępowanie…op.cit., s. 33-34.

Zob. W. Czyżowicz, Prawo…op.cit, s. 54.

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s. 34 i nast.

Zob. art. 23 § 1 Kodeksu celnego.

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie...op.cit., s. 35-36.

Tamże, s. 40.

Tamże, s. 40-41.

Rozporządzenie z dnia 22 grudnia 1994 r. (Official Jurnal of the European Communites, L349, t. 37).

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s. 41-43.

Zob. Rozporządzenie z dnia 22 grudnia 1994 r.

Zob. L. Ciamaga, Wspólna polityka handlowa [w:] pracy zbiorowej pod red. K. Michałowskiej-Gorywody, Unia Europejska, Warszawa 1998, s. 114 i nast.

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s. 48-49.

Zob. Praca zbiorowa pod red. A. Wróbla, Wprowadzenie do prawa Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej), Zakamycze 2002, s. 263-264.

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s. 51.

Zob. Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z drugiej strony (Dz. U. z 1994r. Nr 11, poz. 38); praca zbiorowa po red. E. Kadeckiej-Wyrzykowskiej i E. Synowie, Wspólnoty Europejskie. Stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami Europejskimi, Warszawa 1993, s. 215.

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s. 53-54.

Tamże, s. 54.

Zob. H.G. Adamkiewicz-Drwiłło, Uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstwa, Warszawa 2002, s. 231 i nast.; M. Chodorek, Wyzwania stojące przed polskimi przedsiębiorstwami przedsiębiorstwami związku z procesami integracji z Unią Europejską [w:] pracy zbiorowej pod red. Marka J. Stankiewicza, Budowanie potencjału konkurencyjności przedsiębiorstw, Toruń 1999, s. 28 i nast.

Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych (Dz.U. Nr 123, poz. 1352 ze zm.).

Zob. D. Lasok, Zarys prawa Unii Europejskiej, Część druga: Prawo gospodarcze, Toruń 1998, s. 81.

Tamże, s. 81.

Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne (tekst jednolity : Dz.U. z 1994 r. Nr 71, poz. 312 ze zm.) i Ustawa z dnia 11 grudnia 1997 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych (Dz.U. Nr 157, poz. 1028).

Zob. A.Drwiłło, Postępowanie…op. cit., s. 91.

Tamże, s. 90.

Zob. D. Lasok, Zarys …, op.cit., s. 81-82.

Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r.- Prawo celne.

A.Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s.87-88.

Tamże, s. 87.

Tamże, s. 96-97.

Tamże, s. 97-98.

Tamże, s. 98.

Tamże, s. 98-99.

Tamże, s. 98-100.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2002 r. w sprawie wniosku o wszczęcie postępowania antydumpingowego (Dz. U. Nr 204, poz. 1724).

A. Drwiłło, Postępowanie…op. cit. s.100-101.

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op. cit., s.100-102.

Tamże, s.103.

Tamże, s.103-104.

Tamże, s.104.

Tamże, s. 104-106.

Tamże, s.106.

Tamże, s.106-107.

Tamże, s.107.

Tamże, s.107-108.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2001r. w sprawie ewidencji prowadzonej przez organy celne na potrzeby postępowania antydumpingowego (Dz. U. Nr 1, poz. 10).

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op. cit. s.108-109.

Tamże, s. 109-110.

Tamże, s. 110.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 listopada 2002r. w sprawie ustanowienia tymczasowego cła antydumpingowego w związku z przywozem po cenach dumpingowych na polski obszar celny kauczuku syntetycznego (SBR) pochodzącego z Federacji Rosyjskiej i Republiki Czeskiej ( Dz. U. Nr 187, poz.1562 ).

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op. cit., s.110-111.

Tamże, s.111-112.

M. Lux, Zakres struktura ustawodawstwa celnego Wspólnoty, „Monitor Prawa Celnego” 2002, nr 8.

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op. cit., s.112-113.

A. Drwiłło, Postępowanie…op.cit., s. 113.

Tamże, s.114.

Tamże, s. 114.

Tamże, s.114-115.

Tamże, s.117.

Tamże, s.116.

Tamże, s.116-117.

Tamże, s.117.

Tamże, s.117-118.

Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony przed importem towarów po cenach dumpingowych krajów nie będących członkami Wspólnoty Europejskiej (Nr 384/96).

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op. cit., s. 118-119.

Tamże, s.119-120.

M. Zagajska, Postępowanie antydumpingowe w Unii Europejskiej, „Monitor Prawa Celnego” 2002, nr 7.

A. Milarczyk, Postępowanie antydumpingowe Unii Europejskiej wobec polskich eksporterów, „Monitor Prawa Celnego” 1999, nr 8.

Zob. A. Drwiłło, Postępowanie…op. cit., s. 117-124.

Tamże, s.126.

Tamże, s.127.

Tamże, s. 127-128.

Tamże, s. 128.

Tamże, s. 128-129.

Tamże, s. 130.

Tamże, s. 130.

Tamże, s. 130-131.

74

---