1. Pytania zamknięte jednokrotnego wyboru
Uwaga: kolejność, w jakiej zostaną podane odpowiedzi, może być inna.
Za pierwszego filozofa uważa się:
o Sokratesa
o Talesa z Miletu
o Pitagorasa
Epistemologia jest tym samym, co:
o teoria poznania
o psychologia poznania
o logika wiedzy
Zagadnienie istoty prawdy jest zagadnieniem:
o metafizycznym
o epistemologicznym
o etycznym
Zdanie „Złodziej-kieszonkowiec nie uważa drobnej kradzieży za zło” jest wypowiedzią z zakresu:
o etyki normatywnej
o teorii moralności
o epistemologii
Tales z Miletu twierdził, że zasadą (archė) wszystkiego jest:
o bezkres
o woda
o ogień
Anaksymander twierdził, że zasadą (arche) wszystkiego jest:
o bezkres
o woda
o ogień
Hilozoizm to pogląd, zgodnie z którym:
o wszystkie ciała fizyczne składają się z materii i formy
o wszystkie ciała fizyczne są upsychicznione
o wszystkie ciała fizyczne są ożywione
Pogląd, zgodnie z którym zjawiska nie są prawdziwym bytem, natomiast prawdziwy byt jest poznawalny tylko rozumowo, głosił:
o Arystoteles
o Anaksymenes
o Parmenides
Za twórcę atomizmu uważa się:
o Demokryta z Abdery
o Sokratesa
o Anaksagorasa
Platon był:
o uczniem Arystotelesa i nauczycielem Sokratesa
o uczniem Sokratesa i nauczycielem Arystotelesa
o uczniem Sokratesa i Arystotelesa
Arystoteles żył:
o w starożytności, ale po narodzeniu Chrystusa
o w średniowieczu
o w starożytności, przed narodzeniem Chrystusa
W opinii Platona trzy wartości naczelne to:
o Sprawiedliwość, Pewność i Piękno
o Prawda, Dobro i Piękno
o Prawda, Sprawiedliwość i Harmonia
Uniwersalia są:
o powszechnie uznawanymi poglądami
o przedmiotami ogólnymi
o znaczeniami nazw jednostkowych
Który z poniższych obiektów zasługuje na miano powszechnika (łac. universale):
o zbiór wszystkich psychologów
o Polska
o ta kartka
W świetle filozofii Platona idee to:
o znaczenia nazw ogólnych, istniejące tylko w umyśle
o przedmioty ogólne, istniejące rzeczywiście, idealnie i samoistnie
o przedmioty ogólne, istniejące rzeczywiście, realnie i niesamoistnie
Platon twierdził, że idee:
o są rzeczywiście istniejącymi przedmiotami ogólnymi, różnymi od przedmiotów jednostkowych
o są realnie istniejącymi przedmiotami jednostkowymi, różnymi od przedmiotów fizycznych
o są ideałami, które istnieją tylko w umyśle
Skrajny realizm pojęciowy w sporze o uniwersalia jest stanowiskiem głoszącym, iż:
o uniwersalia istnieją rzeczywiście i niesamoistnie
o uniwersalia istnieją rzeczywiście i samoistnie
o uniwersalia mają byt tylko pomyślany i są pojęciami ogólnymi
Umiarkowany realizm pojęciowy to pogląd, zgodnie z którym:
o rzeczywistość możemy poznać tylko przez pojęcia wrodzone
o chociaż większość pojęć ma swoją genezę w doświadczeniu, istnieją również pojęcia nie mające swojego źródła w doświadczeniu
o przedmioty ogólne istnieją rzeczywiście, ale niesamoistnie
Nominalizm w sporze o uniwersalia jest stanowiskiem głoszącym, iż:
o uniwersalia istnieją w sposób tylko pomyślany i są znaczeniami nazw ogólnych
o istnieją tylko przedmioty jednostkowe
o skrajna postać konceptualizmu w sporze o uniwersalia
Własności konstytutywne przedmiotu to takie, które:
o decydują o tym, że przedmiot jest tym, czym jest
o przedmiot może, ale nie musi posiadać
o są tym samym, co własności przypadłościowe tego przedmiotu
O tym, że dany przedmiot jest tym, czym jest, decydują jego własności:
o konsekutywne
o konstytutywne
o przypadłościowe
Pogląd, zgodnie z którym poznawanie polega na przypominaniu sobie tego, co przed życiem wiedzieliśmy lepiej, jest zasadniczym składnikiem
o irracjonalizmu
o mistycyzmu
o teorii anamnezy, wysuniętej przez Platona
Mówiąc, ze dany polityk jest prawdziwym politykiem, używamy pojęcia prawdy w jego sensie:
o epistemologicznym
o metafizycznym
o klasycznym
Załóżmy, że rozumiemy pojęcie prawdy w sensie klasycznym. Wówczas wypowiedź: Zdanie „Euzebiusz uwielbia Eulalię” jest prawdziwe.
znaczy tyle, co:
o Zdanie „Euzebiusz uwielbia Eulalię” jest zgodne z rzeczywistością
o Zdanie „Euzebiusz uwielbia Eulalię” jest zgodne z całokształtem naszej wiedzy
o Zdanie „Euzebiusz uwielbia Eulalię” jest pewne
Które z poniższych zdań nie jest prawdziwe:
o prawda rozumiana w sensie klasycznym nie zależy od okoliczności
o klasyczna definicja prawdy dostarcza nam kryterium prawdy
o gdy prawdę rozumiemy w sensie klasycznym, z dwóch zdań sprzecznych tylko jedno jest prawdziwe
W tzw. epistemicznych teoriach prawdy przyjmuje się, ze:
o zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy można uprawomocnić jego akceptację
o zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy jest ono użyteczne
o zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy mamy pewność, że jest ono
zgodne z faktami
Zasadniczą ideę tzw. koherencyjnej definicji prawdy wyraża następujące sformułowanie:
o zgodność myśli między sobą jest oznaką ich zgodności z rzeczywistością
o prawdziwość polega na zgodności zdań między sobą
o prawdziwość przekonania polega na jego użyteczności
Zasadniczą ideę tzw. pragmatycznej teorii prawdy wyraża następujące sformułowanie:
o prawdziwość przekonania polega na jego użyteczności
o jeśli przekonanie jest użyteczne, jest ono również zgodne z rzeczywistością
o przekonanie jest użyteczne pod warunkiem, że jest ono prawdziwe
Tzw. klasyczna koncepcja wiedzy przyjmuje, iż:
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie „A” jest prawdziwe, (ii) jesteśmy przekonani, że A, oraz (iii) mamy wystarczające uzasadnienie dla naszego przekonania, że A
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zostało sprawdzone empirycznie,
że zachodzi A oraz (ii) nie są znane żadne fakty, które przeczą temu, że A
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie „A” jest twierdzeniem naukowym oraz (ii) jesteśmy świadomi tego, że zdanie „A” jest twierdzeniem
naukowym
Klasyczna koncepcja wiedzy przyjmuje, iż:
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie „A” jest prawdziwe, (ii) jesteśmy przekonani, że A, oraz (iii) mamy wystarczające uzasadnienie dla naszego przekonania, że A
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie „A” ma dowód lub (ii) zaprzeczenie zdania „A” jest sfalsyfikowane
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) jesteśmy przekonani, że A oraz (ii) mamy wystarczające uzasadnienie dla naszego przekonania, że A
Sformułowanie „Niczego nie ma w umyśle, co by wpierw nie znajdowało się w zmysłach” z pewnością zyska akceptację:
o natywisty
o sensualisty
o empirysty metodologicznego
Racjonalizm genetyczny jest poglądem, zgodnie z którym:
o racjonalność ludzkiego myślenia jest zdeterminowana genetycznie
o istnieją pojęcia i przekonania wrodzone
o wszystkie pojęcia i przekonania są wrodzone
Empirysta genetyczny:
o dopuści istnienie wiedzy apriorycznej
o wyklucza istnienie wiedzy apriorycznej
o nie wypowiada się na ten temat
Empiryści genetyczni twierdzili, że:
o tylko doświadczenie jest źródłem wartościowych pojęć i przekonań
o wyposażenie genetyczne determinuje, że tak a nie inaczej spostrzegamy świat
o wszystkie pojęcia i przekonania mają swoje źródło w doświadczeniu
Natywizm to stanowisko, zgodnie z którym:
o wszystkie nasze pojęcia i przekonania są wrodzone
o niektóre nasze pojęcia i przekonania są wrodzone
o nasze wartościowe przekonania maja swoje źródło w intuicji
W nauce współczesnej wątki natywistyczne występują w teorii, której twórcą jest:
o Albert Einstein
o Noam Chomski
o Alfred Tarski
Wyrażenie „a priori” znaczy tyle, co:
o „w oparciu o doświadczenie”
o „bezzasadnie”
o „przed doświadczeniem, niezależnie od doświadczenia”
Wyrażenie „a posteriori” znaczy tyle, co:
o „bezzasadnie”
o „po doświadczeniu, w oparciu o doświadczenie”
o „przed doświadczeniem, niezależnie od doświadczenia”
Aprioryzm to inaczej:
o racjonalizm metodologiczny
o racjonalizm genetyczny
o irracjonalizm
Skrajny apriorysta:
o uzna każde przekonanie uzyskane w oparciu o doświadczenie zmysłowe za
bezwartościowe
o dopuszcza, że możemy uzyskać wiedzę o świecie dzięki doświadczeniu, ale nie sądzi, że zawsze jest to możliwe
o uważa, że świat jest niepoznawalny
Umiarkowany apriorysta:
o uzna, że jedynym źródłem wartościowych przekonań jest jakiś rodzaj poznania czysto rozumowego, niezależnego od doświadczenia
o uzna, że jednym ze źródeł wartościowych przekonań jest jakiś rodzaj poznania czysto rozumowego, niezależnego od doświadczenia
o nie uzna żadnego z powyższych twierdzeń
Umiarkowany aprioryzm:
o dopuszcza istnienie wartościowych przekonań nie mających swojego źródła w doświadczeniu, jednakże twierdzi, że przekonania te nie dotyczą świata zewnętrznego
o nie dopuszcza istnienia wartościowych przekonań opartych na doświadczeniu
o dopuszcza istnienie wartościowych przekonań uzasadnionych niezależnie od doświadczenia, nie dotyczących czy to znaczenia słów, czy też obiektów matematycznych
Skrajny empirysta metodologiczny:
o wymaga, aby nawet twierdzenia matematyki były uzasadniane w oparciu o doświadczenie
o wymaga, aby twierdzenia naukowe były uzasadniane w oparciu o doświadczenie, ale czyni wyjątek dla twierdzeń matematyki
o wymaga, aby twierdzenia naukowe były uzasadniane w oparciu o doświadczenie, ale czyni wyjątek dla twierdzeń logiki
W świetle umiarkowanego empiryzmu metodologicznego stwierdzenie „Każdy kawaler jest mężczyzną nieżonatym”:
o wymaga uzasadnienia w oparciu o doświadczenie
o nie wymaga uzasadnienia w oparciu o doświadczenie
o nie jest ani prawdziwe, ani fałszywe
Proszę założyć, że jest Pan/Pani umiarkowanym empirystą metodologicznym. Przypuśćmy, że przychodzi do Pana/Pani fizyk i z radością oznajmia ”Znalazłem matematyczny dowód
nowego prawa fizyki”. Jaka powinna być Pana/Pani reakcja:
o „Sprawdź je jeszcze empirycznie!”
o „No to nie warto go sprawdzać empirycznie, bo wiemy już, że jest to prawda.”
o „To prawo obowiązuje, ale tylko w ograniczonym zakresie.”
Czy wykazanie prawdziwości jakiegoś twierdzenia to jego:
o falsyfikacja
o beatyfikacja
o weryfikacja
Czy wykazanie fałszywości jakiegoś twierdzenia to jego:
o falsyfikacja
o weryfikacja
o konfirmacja
Czy hipoteza nie będąca zdaniem ściśle ogólnym może być:
o najpierw skonfirmowana, a potem zweryfikowana
o najpierw sfalsyfikowana, a potem skonfirmowana
o najpierw sfalsyfikowana, a potem zweryfikowana
Czy hipoteza będąca zdaniem ściśle ogólnym może być:
o najpierw skonfirmowana, a następnie sfalsyfikowana
o najpierw skonfirmowana, a następnie zweryfikowana
o najpierw zweryfikowana, a potem sfalsyfikowana
Asymetria między weryfikacją a falsyfikacją zdań ściśle ogólnych odnoszących się do świata polega na tym, że:
o zdania te mogą zostać zweryfikowane empirycznie, ale nie mogą zostać sfalsyfikowane empirycznie
o zdania te mogą zostać sfalsyfikowane empirycznie, ale nie mogą one zostać zweryfikowane empirycznie
o falsyfikacja empiryczna tych zdań jest zawsze łatwiejsza od ich empirycznej
weryfikacji
Indukcjonista wymaga od badacza, aby każda wysunięta hipoteza:
o była oparta na uprzednio przeprowadzonych obserwacjach i/lub eksperymentach
o wynikała z uprzednio uzasadnionych praw nauki
o była niezgodna z propozycjami innych badaczy.
Hipotetysta wymaga od badacza, aby każda wysunięta hipoteza:
o uogólniała wyniki uprzednio przeprowadzonych obserwacji i/lub eksperymentów
o wynikała logicznie z uprzednio uzasadnionych twierdzeń naukowych
o była możliwie śmiała i narażona na ryzyko falsyfikacji
Hipotetysta nie żąda, aby:
o wysuwać hipotezy wyłącznie w oparciu o zgromadzone uprzednio dane empiryczne
o poddawać hipotezy surowym testom, prowadzonym w sposób nastawiony na ich obalenie
o konfrontować nowo wysunięte hipotezy z istniejącymi teoriami
Które z poniższych zdań jest fałszywe:
o aby zinterpretować wyniki obserwacji dostarczane przez przyrządy, musimy
dysponować jakąś teorią
o wyrażając wyniki obserwacji w zdaniach, musimy użyć jakiegoś języka, który ze swojej strony może jednak wpływać na sposób interpretowania tych wyników
o założona teoria i użyty język zawsze przesądzają o treści obserwacji
Irracjonalizm epistemologiczny głosi, iż:
o w świecie nie istnieje racjonalny porządek zdarzeń
o aby uzyskać wartościowe rezultaty poznawcze, należy się oduczyć logicznego myślenia
o istnieją wartościowe sposoby poznawania świata zewnętrznego, których rezultaty nie są intersubiektywnie sprawdzalne lub nie są intersubiektywnie komunikowalne
Plotyn żył:
o w starożytności, ale po narodzeniu Chrystusa
o w średniowieczu
o w tym samym stuleciu, co Platon
Plotyn żył:
o przed Arystotelesem, ale po Platonie
o przed Platonem, ale po Arystotelesie
o po Arystotelesie i Platonie
Czy zwolennik tzw. teoria iluminacji, wysuniętej przez św. Augustyna, musi być:
o skrajnym apriorystą,
o idealistą epistemologicznym,
o irracjonalistą w epistemologii
Tzw. teoria iluminacji została wysunięta przez:
o Plotyna
o św. Augustyna
o św. Tomasza
Kartezjusz żył w:
o XV i XVI wieku
o XVI i XVII wieku
o XVII i XVIII wieku
Sławne stwierdzenie Kartezjusza Cogito, ergo sum:
o wyrażało przekonanie Kartezjusza, że tylko człowiek myślący zasługuje na
miano Człowieka
o było w opinii Kartezjusza jedyną prawdą, w którą nie można racjonalnie wątpić
o wyrażało przekonanie Kartezjusza, że poznawanie jest tym samym, co istnienie
Sceptycyzm metodyczny Kartezjusza polega na tym, że:
o gdy znajdziemy „najlżejszą nawet wątpliwość” dotyczącą danego przekonania, należy je stanowczo uznać za fałszywe
o gdy znajdziemy „najlżejszą nawet wątpliwość” dotycząca danego przekonania, należy uznać za prawdziwą negację tego przekonania
o gdy znajdziemy „najlżejszą nawet wątpliwość” dotycząca danego przekonania, należy je hipotetycznie uznać za fałszywe, tj. zawiesić sąd w sprawie wartości logicznej tego przekonania
Przypuśćmy, że stosując kartezjańską procedurę wątpienia metodycznego, znajdujemy argument świadczący przeciwko zdaniu p. Jaki wniosek wyciągnąłby w tej sytuacji Kartezjusz:
o zdanie p jest fałszywe
o należy uznać zaprzeczenie zdania p
o należy zawiesić sąd co do wartości logicznej zdania p
Epistemologiczny idealizm immanentny to pogląd, zgodnie z którym:
o ważne są tylko wartości wewnętrzne
o podmiot w aktach poznawczych nie może wykroczyć poza sferę immanentną i tym samym cokolwiek podmiot poznaje, ma tylko status przeżycia
o ideały istnieją tylko w umyśle
Epistemologiczny idealizm immanentny to pogląd, zgodnie z którym:
o wartościowe są tylko te rezultaty poznawcze, które są oparte na ideach wewnętrznych
o podmiot poznający nie może wykroczyć w aktach poznawczym poza swoją
sferę immanentną
o istnieją tylko niematerialne dusze
Intencjonalność aktu poznawczego polega na tym, że:
o jest on nakierowany na przedmiot, który to przedmiot jest reprezentowany
przez treści tego aktu
o jest on podejmowany w jakiejś intencji
o dokonujemy go w celu uzyskania potrzebnych nam informacji
Twierdząc, że wśród naszych przekonań dotyczących świata znajdują się również zdani prawdziwe w sensie klasycznym, stajemy tym samym na stanowisku:
o epistemologicznego idealizmu transcendentalnego
o epistemologicznego realizmu transcendentalnego
o empiryzmu metodologicznego
Immanuel Kant żył:
o po Kartezjuszu
o przed Kartezjuszem
o współcześnie z Kartezjuszem
Immanuel Kant żył:
o w XVII i XVIII wieku
o w XVIII i XIX wieku
o w XVI i XVII wieku
Przedmioty transcendentne wobec podmiotu to:
o przedmioty występujące w przestrzeni na zewnątrz ciała podmiotu, i tylko one
o przedmioty zewnętrzne wobec podmiotu, niekonieczne w sensie przestrzennym
o przedmioty istniejące w zaświatach
W świetle epistemologicznego idealizmu transcendentalnego w wersji Immanuela Kanta ta kartka ma status:
o rzeczy samej w sobie
o konstrukcji umysłu zgodnej z doświadczeniem
o iluzji
Po czym, w opinii Kanta, możemy rozpoznać, że dany sąd jest a priori:
o po tym, ze jest on konieczny i ściśle ogólny zarazem
o po tym, że jest on konieczny lub po tym, że jest on ściśle ogólny
o po tym, że jest on jasny i wyraźny
W opinii Kanta zdanie „Suma kątów w trójkącie wynosi 1800” wyraża:
o sąd syntetyczny a posteriori
o sąd syntetyczny a priori
o sąd analityczny a priori
W świetle epistemologicznego idealizmu transcendentalnego w wersji Immanuela Kanta przestrzenność i czasowość to:
o idealne struktury, istniejące równie rzeczywiście, jak rzeczy same w sobie
o schematy, zgodnie z którymi zmysły organizują płynące do nich dane
o schematy, zgodnie z którymi umysł organizuje dane płynące od zmysłów
W świetle epistemologicznego idealizmu transcendentalnego w wersji Kanta tzw. rzeczy same w sobie:
o istnieją rzeczywiście, ale są niepoznawalne
o istnieją rzeczywiście i są częściowo poznawalne
o są tylko konstrukcjami umysłu
Imperatyw kategoryczny jest to:
o nakaz wewnętrzny, któremu nie potrafimy się oprzeć
o sformułowana przez Immanuela Kanta (meta)zasada etyczna, nakazująca, aby postępować zgodnie z takimi zasadami, co do których moglibyśmy jednocześnie chcieć, aby stały się one prawem powszechnym
o sformułowana przez Immanuela Kanta zasada etyczna, nakazująca, aby postępować zawsze tak, jak nam dyktuje sumienie
Realizm naukowy to pogląd, zgodnie z którym:
o terminy naukowe mają odniesienia przedmiotowe, natomiast twierdzenia naukowe są na ogół, co najmniej w przybliżeniu, prawdziwe
o wszystkie obserwowane cechy przedmiotów są ich rzeczywistymi cechami
o celem nauki nie jest Prawda, lecz zgodność z doświadczeniem
Formułując tzw. argument z sukcesu nauki, pokazujemy, iż:
o nie można być antyrealistą naukowym i jednocześnie uznawać sukcesu nauki
o najlepszym wyjaśnieniem sukcesu nauki jest przyjęcie tezy realizmu naukowego
o sukces nauki nie byłby możliwy, gdyby teza realizmu naukowego nie była
słuszna
Empirysta konstruktywny:
o uważa zgodność z doświadczeniem, a nie prawdę, za cel postępowania naukowego
o uważa, że prawda jest celem postępowania naukowego, przy czym najłatwiej możemy ją osiągnąć konstruując teorie w oparciu o możliwie duża liczbę obserwacji i eksperymentów
o uważa, że konstrukcje umysłu są zgodne z doświadczeniem
Instrumentalista w teorii poznania twierdzi, że:
o twierdzenia naukowe, w których występują wyłącznie terminy teoretyczne, nie podlegają ocenie w kategoriach prawdy i fałszu
o wynik pomiaru zależy od użytych instrumentów pomiarowych
o wiarygodność eksperymentu zależy od jakości użytej aparatury
W świetle tzw. realizmu wewnętrznego:
o twierdzenia, w których występują wyłącznie terminy teoretyczne, nie podlegają ocenie prawdziwościowej, lecz są jedynie narzędziami, za pomocą których wyprowadzamy przewidywania i porządkujemy znane fakty empiryczne
o zgodność z doświadczeniem, a nie prawda, jest celem działalności naukowej
o prawda zależy od układu pojęciowego, jednakże sam układ pojęciowy nie
przesądza, co jest prawdą w jego obrębie
Zdanie „Jestem człowiekiem i nie jestem człowiekiem”, rozumiane dosłownie, narusza:
o zasadę wyłączonego środka
o zasadę sprzeczności
o metafizyczną zasadę identyczności
George Berkeley żył w:
o XVI i XVII wieku
o XVIII i XIX wieku
o XVII i XVIII wieku
W świetle idealizmu subiektywnego w wersji Berkeleya:
o ta kartka jest powoływana do rzeczywistego istnienia przez to, że na nią patrzę, i przestanie istnieć w momencie, w którym przestanę na nią patrzeć
o istnienie tej kartki polega na tym, że jest ona postrzegana
o istnienie tej kartki polega na tym, ze jest ona postrzegana przeze mnie i przez innych ludzi
Sformułowanie Berkeleya „istnieć = być postrzeganym” (esse = percipi) odniesione do przedmiotów fizycznych oznacza, iż:
o istnienie przedmiotów fizycznych polega na tym, że są one postrzegane
o przedmioty fizyczne zaczynają istnieć obiektywnie w momencie, gdy są one
postrzegane przez człowieka
o przedmioty fizyczne w ogóle nie istnieją
Idealizm subiektywny głosi, iż:
o przedmioty fizyczne postrzegamy subiektywnie
o istnienie przedmiotów fizycznych polega na tym, że są one postrzegane
o każdy sam powinien zadecydować, co jest dobre, a co złe
Idealizm obiektywny to pogląd, zgodnie z którym:
o Bóg objawił nam ideały, do których powinniśmy dążyć
o świat przyrody jest korelatem lub wytworem nieosobowego bytu duchowego
o tzw. rzeczy same w sobie nie są poznawalne, ale istnieją obiektywnie
Hegel żył:
o w XVII i XVIII wieku
o w XVIII i XIX wieku
o w XIX i XX wieku
W świetle filozofii Hegla:
o Duch jest syntezą Idei Logicznej i Przyrody
o Przyroda jest syntezą Idei Logicznej i Ducha
o Idea Logiczna jest syntezą Przyrody i Ducha
Czy spirytualizm to:
o to samo, co monizm idealistyczny
o to samo, co wiara w istnienie niematerialnej duszy
o to samo, co spirytyzm
Materializm:
o zaprzecza istnieniu niematerialnego Boga, ale dopuszcza istnienie niematerialnej duszy
o zaprzecza istnieniu niematerialnego Boga i zaprzecza istnieniu niematerialnej duszy
o zaprzecza istnieniu niematerialnej duszy, ale dopuszcza istnienie niematerialnego Boga
Materializm:
o jest zawsze mechanicyzmem
o w pewnych swoich postaciach dopuszcza nieredukowalność zjawisk psychicznych do zjawisk biologicznych, chemicznych czy fizycznych
o jest tym samym, co monizm w ontologii
Który z poniższych poglądów filozoficznych nie dostarcza rozwiązania zagadnienia umysłu i ciała:
o finalizm
o fizykalizm
o funkcjonalizm
Pogląd, zgodnie z którym w zasadzie nie ma różnicy miedzy tym, co mentalne, a tym, co fizjologiczne/ fizyczne, nosi nazwę:
o materializmu dialektycznego
o materializmu wulgarnego
o eliminatywizmu
Pogląd, zgodnie z którym nie ma związków przyczynowych między zjawiskami mentalnymi a zjawiskami fizycznymi, natomiast istnieje między nimi równoległość czasowa określamy mianem:
o paralelizmu psychofizycznego
o interakcjonizmu
o epifenomenalizmu
Dualista uznający, iż zjawiska fizyczne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych, a zjawiska mentalne mogą być przyczynami zjawisk fizycznych zachodzących w ciele, a ponadto zjawiska mentalne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych zasługuje na miano:
o okazjonalisty
o interakcjonisty
o epifenomenalisty
Tradycyjny epifenomenalizm to pogląd, zgodnie z którym:
o przedmioty fizyczne są tylko zespołami wrażeń
o zjawiska fizjologiczne są przyczynami zjawisk psychicznych i zjawiska psychiczne są przyczynami zjawisk fizjologicznych zachodzących w mózgu
o zjawiska fizjologiczne są przyczynami zjawisk psychicznych, ale zjawiska
psychiczne nie są przyczynami żadnych zjawisk fizjologicznych, a ponadto
zjawiska psychiczne nie są przyczynami zjawisk psychicznych
Współczesny epifenomenalista, szukając podstaw/przyczyn zjawisk mentalnych, znajduje je:
o na poziomie chemicznym
o na poziomie fizjologicznym
o na poziomie neuronalnym
Paralelizm psychofizyczny:
o dopuszcza związki przyczynowe między zjawiskami mentalnymi a zjawiskami fizycznymi zachodzącymi w ciele
o twierdzi, że przyczynowość ma jedynie charakter fizyczny, a nie mentalny
o wyklucza istnienie związków przyczynowych między zjawiskami mentalnymi
a zjawiskami fizycznymi zachodzącymi w ciele
Interakcjonizm w kwestii stosunku zjawisk fizycznych do zjawisk psychicznych to stanowisko głoszące, iż:
o zjawiska fizyczne są przyczynami zjawisk mentalnych, ale zjawiska mentalne nie są przyczynami żadnych zjawisk fizycznych
o zjawiska fizyczne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych, a zjawiska
mentalne mogą być przyczynami zjawisk fizycznych zachodzących w ciele;
ponadto zjawiska mentalne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych
o zjawiska fizyczne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych, a zjawiska
mentalne mogą być przyczynami zjawisk fizycznych zachodzących w ciele;
jednakże zjawiska mentalne nie są przyczynami zjawisk mentalnych
Fizykalizm w filozofii umysłu to stanowisko, zgodnie z którym:
o zjawiska mentalne są identyczne ze stanami mózgu
o aby uzyskać wiedze o jakichkolwiek zjawiskach mentalnych, musimy odwołać się do fizyki
o to, co mentalne, jest realizowane przez to, co fizyczne, ale nie jest tożsame z tym, co fizyczne
Szczególnym przypadkiem fizykalizmu w filozofii umysłu jest tzw. teoria identyczności typów. Głosi ona, iż:
o zjawiska mentalne są nadbudowane na stanach mózgu, ale nie są z nimi tożsame
o wszystkie zjawiska mentalne danego typu są stanami mózgu tego samego typu
o na ogół zjawiska mentalne danego typu są stanami mózgu tego samego typu, ale istnieją wyjątki od tej zasady
Jeśli jest tak, że własności mentalne superweniują na własnościach fizycznych, to:
o gdy mózgi różnych ludzi są w takich samych stanach, to ludzie ci mają takie
same doznania/ myśli, ale niekoniecznie jest tak, że gdy różni ludzie mają takie same doznania/ myśli, to ich mózgi są w takich samych stanach
o gdy różni ludzie mają takie same doznania/ myśli, to ich mózgi są w takich
samych stanach, ale gdy ich mózgi są w takich samych stanach, to niekoniecznie maja oni takie same doznania/myśli
o nie zachodzi żadne z powyższych
Pogląd, zgodnie z którym zjawiska mentalne nie są redukowalne do procesów fizycznych zachodzących w mózgu/ ciele, lecz są one własnościami wyższego rzędu, przejawiającymi się na podłożu neuronalnym, nosi nazwę:
o monizmu anomalnego
o emergentyzmu
o behawioryzmu
Tzw. metafora komputerowa w filozofii umysłu polega na tym, iż
o mózg jest uważany za wyrafinowany komputer białkowy
o mózg, podobnie jak komputer, jest maszyną obliczeniową
o umysł ujmuje się na wzór programu (software), którego hardware stanowi
mózg
Funkcjonalizm w filozofii umysłu:
o porównuje umysł do programu komputerowego (software), którego hardware stanowi mózg
o przypisuje różnym obszarom mózgu różne funkcje
o pojmuje umysł jako narząd, którego funkcją jest dostarczanie reprezentacji poznawczych niezbędnych dla skutecznego działania
Funkcjonalizm maszynowy w filozofii umysłu jest to pogląd, zgodnie z którym:
o stany mentalne to stany funkcjonalne „maszyny obliczeniowej”, jaką jest
mózg, jednakże stany te nie mogą mieć swoich realizacji w innych „maszynach obliczeniowych”
o stany mentalne to stany funkcjonalne „maszyny obliczeniowej”, jaką jest
mózg; stany te - rozumiane jako stany funkcjonalne - mogą w zasadzie mieć
swoje realizacje również w innych „maszynach obliczeniowych”
o komputer, który potrafiłby imitować wszystkie funkcje ludzkiego umysłu, byłby istotą posiadającą świadomość
2. Pytania otwarte
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach zasadnicze stanowiska w tzw. sporze o uniwersalia.
Dlaczego Platon uważał, że poza światem zmiennych rzeczy istnieje również świat niezmiennych idei?
Dlaczego Platon uważał, że rzeczy są tylko niedoskonałymi kopiami idei?
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach, czym różnią się poglądy Platona i Arystotelesa w sprawie istoty i sposobu istnienia uniwersaliów.
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach, dlaczego sceptycy uważali, że o żadnym zdaniu nie możemy rozstrzygnąć, czy jest ono prawdziwe.
Na czym polega tzw. paradoks kłamcy?
Przedstaw mechanizm powstawania tzw. paradoksu kłamcy.
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach, dlaczego sceptycy uważali, że o żadnym zdaniu nie możemy rozstrzygnąć, czy jest ono prawdziwe.
Proszę przedstawić dwa (dowolnie wybrane) zarzuty kierowane pod adresem klasycznej definicji prawdy.
Dlaczego niektórzy filozofowie uważali, że klasyczne pojęcie prawdy należy zastąpić jakimś nieklasycznym pojęciem prawdy?
Co to są epistemiczne teorie prawdy?
Sformułuj tzw. klasyczną definicję wiedzy.
Na czym polega tzw. paradoks Gettiera?
Co to jest natywizm? Na jakie pytanie odpowiadają natywiści?
Jakie fakty ma wyjaśniać hipoteza istnienia tzw. uniwersalnej gramatyki, wysunięta przez Chomskiego?
Przedstaw, w jaki sposób Quine broni stanowiska skrajnego empiryzmu metodologicznego.
Przedstaw ogólny schemat sprawdzania empirycznego hipotez naukowych.
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach główne różnice między indukcjonizmem a hipotetyzmem.
Na czym polega asymetria między weryfikacją a falsyfikacją zdań ściśle ogólnych?
Co to znaczy, że jakiś rezultat poznawczy jest intersubiektywnie komunikowalny oraz że jest on intersubiektywnie sprawdzalny?
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach 2 wybrane sposoby rozumienia terminu „intuicja” w tradycji filozoficznej.
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach zasadnicze różnice między mistycyzmem Plotyna a mistycyzmem chrześcijańskim.
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach zasadnicze metafizyczne i epistemologiczne poglądy Plotyna.
Dlaczego Henri Bergson uważał, że intelekt, w przeciwieństwie do intuicji, nie dostarcza nam wiernego obrazu rzeczywistości?
Dlaczego Kartezjusz uważał, że stwierdzenie „jestem, istnieję” (Cogito, ergo sum) jest pewne, w przeciwieństwie do wszystkich przekonań, które żywił wcześniej? W odpowiedzi użyj maksymalnie 10 zdań.
Czy Kartezjusz uważał, że dusza ludzka to nic innego jak ogół przeżyć psychicznych jednostki?
Co to jest epistemologiczny idealizm transcendentalny?
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach główne tezy stanowisk idealistycznych w epistemologii.
Immanuel Kant był przekonany, ze pewne fakty możemy najlepiej wyjaśnić, stając na stanowisku epistemologicznego idealizmu transcendentalnego. Jakie to fakty?
Dlaczego Immanuel Kant uważał, że świat zewnętrzny nie jest poznawalny? Odpowiedź zawrzyj w maksymalnie 10 zdaniach.
W jaki sposób, zdaniem Kanta, tworzymy reprezentacje poznawcze tzw. rzeczy samych w sobie? Czy są to reprezentacje wierne? Odpowiedź zawrzyj w maksymalnie 10 zdaniach.
Jak Kant wyjaśnia zgodność z doświadczeniem sądów syntetycznych a priori?
Czy, w świetle filozofii Kanta, elektron jest tzw. rzeczą samą w sobie? Proszę uzasadnić odpowiedź.
Czym różnią się od siebie tzw. realizm naiwny i tzw. realizm krytyczny?
Czym tzw. realizm wewnętrzny różni się od epistemologicznego idealizmu transcendentalnego?
Czy stając na stanowisku realizmu naukowego, opowiadamy się tym samym po stronie realizmu epistemologicznego? Proszę uzasadnić odpowiedź.
Na czym polega tzw. argument z sukcesu nauki i na rzecz jakiej tezy jest on argumentem?
Co to jest instrumentalizm?
Na czym polega relatywizm poznawczy? W odpowiedzi użyj maksymalnie 12 zdań.
Sformułuj zasadę sprzeczności i zasadę wyłączonego środka.
Na jakie zarzuty trzeba odpowiedzieć, broniąc tezy idealizmu subiektywnego?
Co to jest solipsyzm i jakie argumenty wysuwano na jego rzecz?
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach poglądy Berkeleya na temat sposobu istnienia przedmiotów fizycznych.
Podaj trzy (dowolnie wybrane) definicje pojęcia materii zaproponowane przez filozofów nowożytnych
W jaki sposób można określić pojęcie materii tak, aby - w świetle przyjętej definicji - wszystkie obiekty badane przez nauki przyrodnicze zasługiwały na miano „materii”?
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach poglądy Kartezjusza na stosunek duszy do ciała.
Czy można być jednocześnie fizykalistą w filozofii umysłu i dualistą w ontologii? Proszę uzasadnić odpowiedź.
Co to jest epifenomenalizm i jakie przyjmuje on formy?
Co to jest fizykalizm w filozofii umysłu i jakie są jego główne formy?
Przedstaw główne zarzuty kierowane pod adresem fizykalizmu w filozofii umysłu.
Jakie problemy szczegółowe wchodzą w skład kompleksu zagadnień określanego zbiorczym mianem zagadnienia umysłu i ciała (ang. mind-body problem)?
Co to znaczy, że własności mentalne superweniują na własnościach fizycznych?
Co to jest imperatyw kategoryczny?