WYKWITY PIERWOTNE

Plama - ograniczona zmiana zabarwienia skóry leżąca w jej poziomie.

Wyróżniamy plamy:

1. plamy naczyniowe (czerwone)

• związane z rozszerzeniem naczyń

• białawe ze zwężeniem naczyń

• z wylewem krwi- sińce, wybroczyny

2. plamy barwnikowe związane z:

• nadmiarem barwnika- piegi

• niedoborem melaniny- bielactwo

3. powstałe plamy złogowe w wyniku nagromadzenia w skórze związków barwiących z zewnątrz (tatuaże, srebrzyca)

4. plamy zwyrodnieniowe powstałe na skutek zwyrodnienia starczego skóry.

Gródka - jest to wyniosły ponad powierzchnię skóry wykwit, wykazujący odmienną spoistość, ustępujący bez pozostawienia blizny.

Gródki mogą być różnej wielkości od drobnych poprzez większe lub przerosłe. Mogą występować jako wykwity rozsiane lub zlewne, tworząc tarczki lub blaszki. Kształt, barwa i powierzchnia gródek są różnorodne.

Wyróżnia się gródki:

• naskórkowe - (np. brodawki, łuszczyca)

• skórne

• naskórkowo skórne - mieszane

Guzek - jest to wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, ustępuje z pozostawieniem blizny na skutek zniszczenia tkanki łącznej skóry właściwej.

Guzki ulegają często rozpadowi, tworzą się również owrzodzenia i blizny. Wielkość guzka nie przekracza wielkości orzecha laskowego.

Guz- umiejscowiony w dolnych warstwach skóry właściwej, większy od orzecha laskowego, ustępuje z pozostawieniem blizny. Może mieć charakter zapalny i nowotworowy typu łagodnego lub złośliwego.

Bąbel pokrzywkowy -jest to wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, szybko powstaje, na ogół szybko znika (po kilku lub kilkunastu godzinach)

Jest to obrzękowy wykwit związany z gwałtownym wysiękiem w skórze właściwej. Wielkość i kształt bąbli mogą być różne. Barwa wykwitu jest porcelanowo - biała lub różowa. Cechą charakterystyczną jest świąd. Charakterystyczny jest dla pokrzywki alergicznej i występuje u każdego człowieka po oparzeniu pokrzywą.

Pęcherzyk - jest to wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry i wypełniony treścią surowiczą. Powstaje on wskutek obrzęku śród lub międzykomórkowego naskórka

Pęcherz - powstaje wskutek rozdzielenia płynem surowiczym poszczególnych warstw naskórka lub oddzielenia całego naskórka od skóry właściwej. Jest to zmiana uniesiona ponad powierzchnię otaczającej skóry, zwykle o średnicy 0,5 cm. Pod względem histologicznym wyróżniamy:

• pęcherze podrogowe (choroba Dhuringa),

• pęcherze śródnaskórkowe (pęcherzyca),

• pęcherze podnaskórkowe (pemfigoid)

krosta - jest drobnym wykwitem wielkości ziarna prosa do wielkości ziarna fasoli, wyniosły ponad powierzchnię skóry, wypełniony od początku powstania treścią ropną. Krosta pozostawia przemijające przebarwienia. Po krostach głębiej umiejscowionych i dłużej trwających może pozostać blizna. Wyróżniamy krosty:

• naskórkowe

• przymieszkowe

• gąbczaste

cysta - powstaje w wyniku otorbienia treści płynnej w skórze właściwej lub tkance podskórnej (np. w trądziku).

Wszystkie wymienione wyżej wykwity należą do wykwitów pierwotnych. Pojawiają się one w początkowym okresie schorzenia na skórze poprzednio zmienionej jako pierwsza manifestacja choroby.

WYKWITY WTÓRNE- powstają w wyniku ewolucji wykwitów pierwotnych i występują najczęściej w okresie ustępowania choroby.

łuska - powstaje w wyniku niepełnego oddzielania się powierzchniowych zrogowaciałych warstw naskórka. Np. mogą tworzyć się w wyniku nadmiernego prawidłowego rogowacenia, niepełnego nieprawidłowego rogowacenia (erytrodermia - zlewny stan zapalny całej skóry, łuszczyca, rybia łuska). Wyróżnia się złuszczenia drobne (otrębiaste) złuszczenia duże (płatowe)

nadżerka - jest to ubytek naskórka lub nabłonka różnej głębokości, wytwarzający się w wyniku pęknięcia pokrywy pęcherzyka, pęcherza bądź krosty. Wykwit ten cofa się bez blizny

strup - powstaje w wyniku zasychania wydzieliny surowiczej, ropnej lub krwistej razem z martwymi elementami tkankowymi i mikroorganizmami z wykwitów pierwotnych np. pęcherzyków i krost. Z wykwitów wtórnych , z owrzodzeń i rozpadlin. Zaschnięta wydzielina ropna tworzy strup szary, surowicza -miodowy, krwista - ciemny.

Przeczos - to linijny ubytek naskórka powstały najczęściej w wyniku drapania lub mechanicznego otarcia.

Pęknięcie - jest ot linijne przerwanie ciągłości skóry obejmujące cały naskórek, ustępujące beż blizny

Rozpadlina - powstaje gdy przerwanie ciągłości skóry dotyczy naskórka i skóry właściwej. Zmiana ta pozostawia bliznę. Najczęściej wykwity te występują w okolicach otworów naturalnych, dużych fałdów, na brodawkach sutkowych, na podeszwach i dłoniach.

Owrzodzenie - jest to ubytek sięgający w głąb skóry właściwej, ustępuje zawsze z pozostawieniem blizny. Powstaje najczęściej w wyniku rozpadu guzów, guzków, zmian nowotworowych czy też w przebiegu zaburzenia krążenia obwodowego np. żylaków - owrzodzenia żylakowe

Blizna - jest tkanką łączną włóknistą zastępującą ubytki skóry właściwej. Wykwit ten cechuje się zanikiem swoistego poletkowania skóry, ścieńczeniem naskórka, brakiem przydatków, zmniejszeniem sprężystości oraz wygładzeniem linii skórno naskórkowej. Powstaje najczęściej np. po owrzodzeniach w wyniku działania urazów fizycznych, chemicznych lub procesu chorobowego. Wyróżnia się blizny:

• zanikowe

• przerostowe

• pstre

RÓŻA - jest to ostry stan zapalny skóry i tkanki podskórnej wywołany przez paciorkowce z grupy A. Dotyczy głównie twarzy i kończyn dolnych. Ma szybki przebieg. Towarzyszy jej bardzo wysoka gorączka (chory podaje dreszcze) jest to zakażenie bakteryjne zewnątrzpochodne (urazy i mikrourazy). Może ono również pochodzić z wewnątrzustrojowych ognisk zakaźnych.

Etiologia - głównie paciorkowce z grupy A, czasami gronkowce w przypadku wcześniejszego obrzęku limfatycznego - róża nawrotowa, w wyjątkowych przypadkach pneumokoki.

Czynniki uspasabiające:

1 uszkodzenie ciągłości skóry

• urazy i mikrourazy mechaniczne

• owrzodzenia podudzi

• wysiękowe choroby skóry

• zakażenie dermatofilowe skóry stóp

• wyprzenia skóry

2 czynniki miejscowe

• niewydolność żylna

• niewydolność układu chłonnego (obrzęk limfatyczny w przebiegu róży nawrotowej, obrzęk kończyny górnej po operacji raka piersi)

3 czynniki ogólne

• cukrzyca

• alkoholizm

• otyłość

obraz kliniczny: objawy polegają na powstaniu ostrego rumienia i twardego obrzęku, wyraźnie odgraniczonego od otoczenia. Mają nieregularny kształt, często widoczne są smugowate wypustki świadczące o szerzeniu się zakażenia drogami chłonnymi. Skóra w miejscu zmian jest wygładzona, napięta i lśniąca. Wyróżniamy róże:

• pęcherzową

• krwotoczną

• zgorzelinową

• wędrującą

początek schorzenia jest nagły z bólem, wysoką gorączką, dreszczami, objawami ogólnego rozbicia. Zmiany ustępują bez blizn z wyjątkiem róży zgorzelinowej.

Powikłania:

1. nawroty (róża nawrotowa)

2. trwały obrzęk limfatyczny (słoniowacizna)

3. ropowica

4. zapalenie naczyń chłonnych

5. zapalenie zakrzepowe żył powierzchniowych i głębokich

6. kłębuszkowe zapalenie nerek

7. zapalenie osierdzia

leczenie: okłady z 2% ichtiolu lub sody, 2% kwasu bornego, antybiotyk ogólnie, penicylina - cefalosporyny.

Choroba zakaźna - leczenie w warunkach szpitala.

LISZAJEC ZAKAŹNY- jest to mieszane zakażenie paciorkowcowo-gronkowcowe, zwykle wewnątrz pochodne lub zewnątrz (błony śluzowe jamy nosowo gardłowej), występujące w postaci wykwitów pęcherzykowo-ropnych, zasychających w miodowo-żółte strupy i najczęściej dotyczące. Występują miodowo żółte strupy powstałe w miejscu krótkotrwałych wykwitów pęcherzykowych o bardzo wiotkiej pokrywie, szybko ulegającej przerwaniu. Lokalizacja zmian

• na twarzy w otoczeniu jamy ustnej i nosa

• w obrębie płytek paznokciowych

Nowe wykwity powstają w sąsiedztwie na skutek samozaszczepienia. Przebieg jest szybki, kilkunastodniowy, może być dłuższy w przypadkach nieleczonych.

Leczenie

Roztwory lub aerozole, maść z antybiotykami i środkami odkażającymi, leczenia ogólnego w zasadzie nie wymaga, w opornych przypadkach antybiotyki zgodnie z antybiogramem, głównie cefalosporyny, penicyliny. Witamina B.

NIESZTOWICE -są to zmiany pęcherzowo- ropne, przekształcające się w owrzodzenia, pokryte uwarstwionym strupem, spowodowane przez zakażenie mieszane (paciorkowcowo-gronkowcowe). Występują głównie u osób z chorobami swędzącymi skóry i u osób zaniedbanych higienicznie jak również niedożywionych i ogólnie wyniszczonych.

Lokalizacja

• kończyny dolne

• tułów

• pośladki

• rzadziej kończyny górne

Przebieg schorzenia jest przewlekły zwłaszcza w przypadkach nieleczonych. Wykwitem pierwotnym jest wiotki pęcherz wypełniony treścią ropną, jego dno ulega rozpadowi z wytworzeniem owrzodzenia gojącego się z pozostawieniem przebarwionych na obwodzie blizn.

Leczenie - Przecinanie pęcherzy i oczyszczanie owrzodzeń, kąpiele odkażające w nadmanganianie potasu, aerozole i kremy z antybiotykami. Postępowanie ogólne; stwierdzenie czynników usposabiających, antybiotyki zgodne z antybiogramem, witaminy z grupy B i witaminę C.

WYPRZENIE BAKTERYJNE- (u osób starszych i niemowląt). Są to zmiany zapalne lub wysiękowe o etiologii mieszanej paciorkowcowo gronkowcowej. Umiejscowione w głębi fałdów skóry, wyraźnie odgraniczone od otoczenia. Ich powstawaniu sprzyjają:

• nadmierne pocenie

• cukrzyca

• przegrzewanie

• zaniedbanie higieniczne

Obraz kliniczny - Ostre stany zapalne są najbardziej nasilone wgłębi fałdu (wysięk, pękanie naskórka, ubytki naskórka). Mają one tendencje do obwodowego szerzenia się, przekraczając miejsce przylegania fałdów. Zmiany są umiejscowione w:

• pachwinach

• pod pachami

• w okolicach zausznych

• fałdach międzypośladkowych

• fałdach podsutkowych u kobiet

leczenie: miejscowe - zasypki odkażające, aerozole lub kremy z antybiotykami, roztwory barwników. Leczenia ogólnego nie wymaga( pioktanina z wodą, nadmanganian potasu - przemywanie)

CZYRAK - to ropne zapalenie około mieszkowe z wytworzeniem się czopa martwego.

Czyraczność - jest to jednoczesne występowanie licznych czyraków w różnych okresach rozwoju, zdarza się głównie u osób z cukrzycą, z chorobami nerek, niedoborami immunologicznymi i ogólnym wyniszczeniem.

Obraz kliniczny - wykwitem pierwotnym jest naciek zapalny w otoczeniu mieszka włosowego. Początkowo powstaje bolesny guzek a po 4-6 dniach na jego szczycie pojawia się pęcherzyk ropny przebity włosem. Pod nim dochodzi do martwicy i rozpadu tkanek. Po kolejnych kilku dniach pęcherzyk pęka, a tkanki martwicze w postaci czopa martwiczego ulegają samoistnemu oddzieleniu (czasem wymagana jest interwencja chirurgiczna). Po oddzieleniu się czopa dochodzi do gojenia z pozostawieniem niewielkiej blizenki. Zmianie towarzyszy duża bolesność podczas organizowania się czopa. Umiejscowienie bywa różne, szczególnie groźne w obrębie wargi górnej, oczodołu, skroni (możliwość przejścia na zatoki jamiste i opony mózgu). Przebieg pojedynczej zmiany jest szybki (kilkanaście dni) w przypadku czyraczności staje się przewlekły, może dochodzić do powikłań - powiększenia węzłów chłonnych, rzadziej ropowicy czy czyraka gromadnego.

Czyrak gromadny - powstaje w wyniku skupienia się kilku czyraków w jednym miejscu. Klinicznie jest to duży naciek z paroma czopami martwiczymi, zmiany tego typy występują u osób w złym stanie ogólnym (wyniszczenie, niedożywienie, schorzenia ogólnoustrojowe)

Leczenie - okłady z 2% ichtiolu lub sody, maść ichtiolowa - 10%, chirurgiczne usunięcie wykształconego czopa martwiczego, maści z antybiotykami. Leczenie ogólne dotyczy czyraczności - antybiotyk zgodnie z antybiogramem, badanie w celu wykrycia czynników usposabiających.

ZAKAŻENIE MIESZKA WŁOSOWEGO - zapalenie gronkowcowe rozpoczynające się od mieszka włosowego, a następnie przechodzące na cały mieszek i jego otoczenie. Wykwit pierwotny jest pęcherzykiem o trwałej, napiętej pokrywie, wypełniony treścią ropną, często przebity włosem i otoczony rąbkiem zapalnym. W przypadku zajęcia całego mieszka jego otoczenie stan zapalny jest bardziej nasilony i głębszy, towarzyszy mu bolesność. Zmiany mogą być pojedyncze lub mnogie, zgrupowane lub rozsiane. Pojedyncza zmiana trwa kilka dni.

Leczenie:

• odkażanie spirytusem salicylowym lub betadiną

• roztwory lub aerozole z antybiotykami

• kąpiele odkażające np. w roztworze nadmanganianu

FIGÓWKA - przewlekłe zapalenie ropne mieszka włosowego. Jest to przewlekła odmiana gronkowcowego zapalenia mieszków włosowych, w obrębie owłosionej skóry twarzy u mężczyzn. Zmiany typu pęcherzyków wypełnionych ropą, grudek lub rozmiękających guzów. Mogą trwać wiele miesięcy lub lat. W wyniku zniszczenia mieszków włosowych włosy łatwo da się usunąć lecz zwykle odrastają. W niektórych przypadkach zniszczenie brodawek włosowych może być trwałe i pozostawiać zanikowe blizny - tzw. figówka bliznowaciejąca.

Leczenie:

• używanie jednorazowego sprzętu do golenia

• odkażanie spirytusem salicylowym

• roztwory lub aerozole z antybiotykiem

• leczenie ogólne: antybiotyk zgodnie z antybiogramem, witamina B i C

• bodźcowo: szczepionki bakteryjne

GRUŹLICA SKÓRY -czynnikiem etiologicznym gruźlicy są prątki kwasooporne: ludzkie, rzadziej typu bydlęckiego (zakażenie spowodowane piciem mleka od chorej krowy). Oba typy prątków są w jednakowy sposób chorobotwórcze dla człowieka. Bardzo rzadko prątki ptasie i atypowe. Łagodniejszy i bardziej przewlekły przebieg gruźlicy skóry w porównaniu z gruźlicą narządową jest wynikiem: niekorzystnych warunków rozwoju prątków w skórze, zmniejszonej zjadliwości prątków wyhodowanych z ognisk gruźlicy. Istnieją dwa rodzaje zakażeń gruźlicą skóry: A) zewnątrz pochodne - dotyczy wyłącznie skóry, często odzwierzęce (prątki bydlęce) B) wewnątrz pochodne - prątki dostają się do skóry przez błony śluzowe, drogami chłonnymi lub krwionośnymi.

Rozpoznanie: o rozpoznaniu gruźlicy decydują: charakterystyczne utkanie histologiczne (ziarna z komórkami olbrzymimi typu Langerhansa, limfocytami i martwicą); nadwrażliwość na tuberkulinę. Zwykle nie udaje się: stwierdzić obecności prątków gruźliczych w preparatach bezpośrednich; uzyskać dodatnich posiewów na odpowiednich podłożach; stwierdzić zjadliwości prątków przez szczepienie zwierząt doświadczalnych.

Prostym pomocniczym badaniem jest próba wywołania objawów Diaskopii ( jasno brunatne zabarwienie guzków przy ucisku szkiełkiem), który w przypadku gruźlicy jest dodatni.

Klasyfikacja gruźlicy:

I gruźlica skóry właściwa (zmiany skóry związane z obecnością prątków w miejscu ich powstania)

II Tuberkulidy (odczynowe zmiany alergiczne na prątki, nie udaje się wykryć prątków lub ich fragmentów w obrębie zmian skórnych. Związek z gruźlicą wydaje się prawdopodobny ponieważ zwykle istnieje czynna lub przebyta gruźlica narządowa, a leczenie przeciwprątkowe powoduje ustąpienie zmian skórnych)

Gruźlica toczniowa - jest to najcięższa i bardzo przewlekła postać gruźlicy skóry, w przebiegu której występują zmiany guzowe ze skłonnością do bliznowacenia i znaczną nadwrażliwością na tuberkulinę.

Obraz kliniczny: wykwitem pierwotnym jest miękki, żółto brunatny lub kremowo brunatny guzek, zmiany szerzą się obwodowo, pozostawiając bliznę nieostateczną. Na podstawie rozmaitej skłonności guzków do przerostu rozpadu i bliznowacenia wyróżnia się trzy odmiany kliniczne:

1. płaską - samoistne bliznowacenie z obecnością guzków w obrębie nieostatecznej blizny, bez wrzodzenia i przerostu, wybitnie długotrwały przebieg

2. przerosła i wrzodziejąca - przerost i wrzodzenie w obrębie zmian, zniszczenie skrzydełek nosa, małżowin usznych

3. brodawkująca - nawarstwione strupy hiperkeratotyczne zajęcie głównie kończyn.

Zmiany nie leczone trwające nawet kilkadziesiąt lat (początek w dzieciństwie) zajmują niewielkie obszary. Istnieje możliwość bujania nowotworowego w obrębie blizn. Zmiany dotyczące błon śluzowych pozostają często niezauważone (brak dolegliwości) mogą powodować przebicie przegrody nosa, w jamie ustnej mają postać guzków na podniebieniu i dziąsłach.

ZAPALENIE GRUŹLICZE WĘZŁÓW CHŁONNYCH - jest to przewlekła i stosunkowo łagodna postać, która zajmuje węzły chłonne (najczęściej podżuchwowe tworząc pakiety i wykazujące skłonności do rozmiękania i przebicia). Zajęte węzły chłonne początkowo twarde, pokryte są przesuwalną względem nich niezmienioną skórą. Później sk.óra ulega zaczerwienieniu i dochodzi do objawów chełbotania i przebicia z pozostawieniem przetok w okolicy których mogą pojawiać się ogniska gruźlicy toczniowej lub rozpływnej. Chorzy są w dobrej formie ogólnej, jedynie mogą występować stany gorączkowe.

GRUŹLICA ROZPŁYWNA - obecnie rzadko spotykana postać gruźlicy charakteryzująca się występującymi nad węzłami chłonnymi lub stawami, rozmiękającymi naciekami z przetokami i owrzodzeniami, po których pozostają nierówne blizny. Wykwitem pierwotnym jest guzek w tkance podskórnej, który zrasta się ze skórą i ulega rozmiękaniu i przebiciu na zewnątrz z wytworzeniem przetok i owrzodzeń. W wyniku nierównomiernego gojenia (pasma zdrowej skóry oddzielające przetoki) powstają charakterystyczne pozaciągane blizny.

GRUŹLICA BRODAWKUJĄCA - ogniska o nacieczonej podstawie i przerosłej brodawkującej powierzchni, najczęściej zajmujące skórę rąk u osób z dużą odpornością przeciwgruźliczą. Wykwitem pierwotnym jest grudka hiperkeratotyczna. Ogniska zwykle pojedyncze wykazują skłonność do obwodowego wzrostu z pozostawieniem w środku blizny ostatecznej.

GRUŹLICA WRZODZIEJĄCA BŁON ŚLUZOWYCH - gruźlica wrzodziejąca właściwa, występują zmiany wrzodziejące w obrębie błon śluzowych na pograniczu ze skórą - często u osób z gruźlicą narządową i załamaną odpornością. Zmiany o charakterze owrzodzeń zajmują same błony śluzowe lub pogranicze błony śluzowej ze skórą. Dno owrzodzenia jest zwykle miękkie bez nacieku podstawy, natomiast pokryte bardzo drobnymi bolesnymi guzkami. Stan ogólny zależy od zaawansowania gruźlicy narządowej.

TUBERKULID GUZKOWO ZGORZELINOWY - są to zmiany o charakterze drobnych guzków z objawami martwicy i bliznowacenia w części środkowej zajmujące głównie kończyny po stronie prostowników u osób z przebytą lub czynną gruźlicą płuc. Wykwit pierwotny stanowi guzek ulegający w części środkowej martwicy z pozostawieniem okrągłych porcelanowo białych blizenek. Zmiany są liczne bez skłonności do grupowania się i zlewania. Mają układ symetryczny. Przebieg schorzenia jest wieloletni z okresowymi zaostrzeniami (wiosna - jesień).

RUMIEŃ STWARDNIAŁY - są to zmiany zapalne guzowate, najczęściej w obrębie podudzi o długotrwałym przebiegu ze skłonnością do zaostrzeń w okresie wiosny i jesieni, częściej dotyczące kobiet. Wykwit pierwotny to guz zapalny w tkance podskórnej który pokrywa skóra o zabarwieniu sino czerwonym. Wyróżniamy odmianę niewrzodziejącą i wrzodziejącą.

LUPOID PROSÓWKOWY ROZSIANY TWARZY - zmiany o charakterze rozsianych drobnych guzków w obrębie twarzy. Na twarzy powstają drobne rumieniowe guzki bez tendencji do zlewania się i skupiania. Czasami mogą być zagłębione w części środkowej, ustępując z pozostawieniem wciągniętych blizenek. Objaw diaskopii jest wybitnie dodatni.

Leczenie gruźlicy skóry zależy od postaci klinicznej i od współistnienie gruźlicy narządowej. Stosowane leki: izoniazyt, ryfampicyna, streptomycyna, etambutol, i inne. Kryteria wyleczenia: stan kliniczny - remisja zmian; badanie histopatologiczne - brak ziarniny gruźliczej. Pacjenci powinni być w kontroli w poradni pulmonologicznej przez kilka lat.

ZAKAŻENIA GRZYBICZE SKÓRY - grzybica skóry gładkiej i owłosionej. Grzybami chorobotwórczymi występującymi na skórze są dermatofity wywołujące grzybice właściwe oraz drożdżaki z których największe znaczenie ma candida albicans i pityrosporum orale. Dermatofity mają powinowactwo do keratyny, toteż wywołują nie tylko zakażenie naskórka ale również przydatków skóry. Dermatofity chorobotwórcze dla człowieka dzielą się na: antropofilne, zoofilne i geofilne. Grzybice właściwe dzieli się na podstawie umiejscowienia i obrazu klinicznego:

1. grzybica skóry gładkiej

2. grzybica obrębna pachwin

3. grzybica dłoni i stóp

4. grzybica paznokci

5. grzybica przewlekła skóry gładkiej

6. grzybica powierzchniowa owłosionej skóry głowy

7. grzybica skóry głowy i brody z odczynem zapalnym

GRZYBICA SKÓRY GŁADKIEJ - są to zmiany rumieniowo złuszczające, głównie w obrębie skóry odsłoniętej, towarzyszy im świąd. Charakteryzują się szybkim przebiegiem i dobrą reakcją na leczenie. Zakażenie szerzy się przez kontakt bezpośredni, może występować w każdym wieku. Głównie występuje u dzieci jako grzybice odzwierzęce. Wywołują je grzyby microsporum canis, trichophyton mentagrophytes. Zmiany chorobowe są ostro odgraniczone od skóry zdrowej. Mają okrągły lub owalny kształt, szerzą się odśrodkowo. Środkowa część ogniska ma charakter rumieniowo złuszczający, obwodowa zaś bardziej zapalny ze względu na obecność grudek i pęcherzyków i zmian ropnych. Częsta lokalizacja: twarz, szyja, dekolt, ręce, tułów, kończyny. Przebieg choroby jest zazwyczaj ostry.

---