Cytuję dr Górskiego „Przesyłam wstępny projekt pytań - może jeszcze ulec zmianom i rozwinięciu.”

 

Pytania na egzamin z Systemu ochrony prawnej UE

1. Wyjaśnij pojęcie bezpośredniego skutku norm prawa WE i przedstaw jego przesłanki.

Bezpośredni skutek jest pojęciem wypracowanym przez orzecznictwo ETS, pierwszy raz zostało ono wyrażone w orzeczeniu van Gend en Loos. W orzeczeniu tym ETS tłumaczy, że Traktat stworzył nowy porządek prawny, którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, ale także obywatele. Z tego wynika, że normy prawa wspólnotowego są w stanie wprost określić sytuacje prawną jednostek: przyznawać im prawa i nakładać na nie obowiązki. Prawa jednostek podlegają ochronie udzielanej przez sądy krajowe, podobnie jak ograny prawodawcze i administracyjne. prawa takie są wyrażone w przepisach, albo da się je wyprowadzić z obowiązków nałożonych na państwa członkowskie. Przesłankami bezpośredniej skuteczności jest ich jasność (brak miejsca na interpretację), precyzyjność (określa zakres stosowania przepisu), bezwarunkowość (brak warunków do stosowania) oraz zupełność (musi być samo wykonalna).

Bezpośredni skutek to taka cecha norm prawa wspólnotowego , że mogą być one samodzielnym źródłem obowiązków lub praw dla jednostki. Zasada ta odnosi się nie tylko do norm obowiązujących w porządku prawnym państw członkowskich bez potrzeby ich inkorporacji, ale także do norm, których obowiązywanie w danym państwie jest uzależnione od ich implementacji.

W przypadku tej zasady mamy do czynienia z bezpośrednim stosowaniem - to taka cecha norm prawa wspólnotowego, że organy państw członkowskich są zobligowane do ich stosowania bez pośrednictwa, używania innych aktów prawa wew. np. orzeczenie w sprawie Costa/ E.N.E.L.

Przesłanki:

Norma prawa wspólnotowego musi być jasna(jasno określać wynikające z niej uprawnienia),precyzyjna (precyzyjnie określać swój zakres), bezwarunkowa (uniezależniona od zdarzeń przyszłych i niepewnych), zupełna (jej wykonanie nie może być zależne od dalszej działalności państwa czy org.).

2. Na czym polega znaczenie orzeczenia w sprawie Van Gend en Loos.

patrz wyżej

Sąd holenderski skierował do ETS następujące pyt. prejudycjalne- czy jednostka może powoływać się na przepisy prawa wspólnotowego przed sądami krajowymi?

ETS w orzeczeniu dot. tej sprawy powołał się po raz pierwszy na zasadę skutku bezpośredniego dyrektywy, dając obywatelom UE możliwość bezpośredniego powoływania się na przepisy prawa wspólnotowego w postępowaniu przed sądami krajowymi. Zgodnie z opinią ETS- EWG stanowi nowy porządek prawny na rzecz, którego państwa członkowskie przekazały część swoich suwerennych praw, zaś jego postanowienia wiążą nie tylko państwa członkowskie, ale także ich obywateli i niezależnie od krajowego porządku prawnego, prawo wspólnotowe może nie tylko nakładać na obywateli państw człon. Obowiązki, ale także uprawnienia, które staja się części ich statusu prawnego. Prawa te powstają nie tylko wtedy , gdy traktat tak stanowi wprost, ale również na podstawie jasno sformułowanych obowiązków jakie traktat nakłada na podmioty indywidualne, państwa członkowskie oraz instytucje wspólnotowe.

3. Na czym polega bezpośrednie stosowanie norm prawa WE i kto jest do niego zobligowany?

Bezpośrednie stosowanie prawa wspólnotowego jest konsekwencją jego bezpośredniego obowiązywania dla organów państw członkowskich. Organy te są obowiązane opierać swoje działania na normach prawa wspólnotowego, obok norm krajowych. Normy prawa wspólnotowego stanowią podstawę dla działań organów (sądy, organy administracji państwowej) państw członkowskich. Dotyczy to norm traktatowych, dyrektyw, decyzji, postanowień umów zawartych WE z państwami trzecimi itp.

Wraz z wejściem w życie norm prawa wspólnotowego stają się one podstawą prawną dla działalności organów państw członkowskich, to taka cecha norm prawa wspólnotowego, że organy państw członkowskich są zobligowane do ich stosowania bez pośrednictwa, używania innych aktów prawa wew. np. orzeczenie w sprawie Costa/ E.N.E.L

4. Na czym polega znaczenie orzeczenia w sprawie Costa v. ENEL?
   W tym orzeczeniu ETS proklamował zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad prawem państw członkowskich. Trybunał stwierdził, że przynależność państw członkowskich do WE sprawia, że są one pozbawione możliwości przyznania środkom krajowym pierwszeństwa w stosunku do systemu prawnego przyjętego na zasadzie wzajemności. Żadne przepisy prawa krajowego nie mogą przeważać nad prawem wywodzącym się z traktatu, będącym niezależnym źródłem prawa. Z tego orzeczenia wywodzi się zasada pierwszeństwa obowiązywania (normy pr. krajowego niezgodne z pr. wspólnotowym przestają obowiązywać) oraz pierwszeństwo stosowania (normy pr. krajowego obowiązują, ale w konkretnych przypadkach nie mogą być stosowane.

ETS odniósł się do zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad prawem krajowym(zasada supremacji).W tym przypadku Traktat ustanawiający EWG stworzył własny porządek prawny, który z dniem wejścia w życie tego traktatu stał się integralną częścią systemu prawnego państw członkowskich, a sądy krajowe maja obowiązek jego stosowania. Wprowadzenie do systemu prawnego państw członkowskich, przepisów wydanych przez WE uniemożliwia państwom członkowskim przyznawania pierwszeństwa jednostronnym lub wcześniejszym przepisom prawa krajowego, a przyjęty przez nie na zasadzie wzajemności system prawa wspólnotowego ma pierwszeństwo przed prawem krajowym. Prawo wynikające z Traktatu, będące niezależnym źródłem prawa nie może być ze względu na swój szczególny charakter uchylane przez prawo krajowe.

5. Na czym polega prymat prawa wspólnotowego?

• Prymat prawa wspólnotowego polega na tym, że przepisy prawa krajowego nie mogą przeważać nad prawem wywodzącym się z Traktatu, będącym niezależnym źródłem prawa. Pojęcie to znalazło rozwiązanie w orzecznictwie ETS w sprawie Costa v. ENEL. Kolejne orzeczenia pokazywały, iż zasada ta ma wobec norm prawa krajowego nieograniczony zasięg, a państwo członkowskie nie może powołać się na żadne normy swojego porządku prawnego, które byłyby wyłączone z spod działania zasady prymatu prawa wspólnotowego. Pierwszeństwo norm pr wspólnotowego rozciąga się również na normy konstytucyjne państw członkowskich.

• Zgodnie z tą zasadą prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo nad prawem krajowym, jest to niezależne od tego, jak prawo krajowe reguluje swój stosunek do prawa międzynarodowego,

• Prawo wspólnotowe jest nadrzędne wobec wcześniejszego i późniejszego prawa krajowego,

• Sprzeczność prawa krajowego z normą prawa wspólnotowego powoduje zastosowanie prawa wspólnotowego w miejsce krajowego, które powinno zostać uchylone lub zniesione przez państwo członkowskie,

• Obowiązek zastosowania normy unijnej spoczywa na każdym organie państwa członkowskiego( także administracyjnych) odpowiedzialnym za stosowanie prawa.

• Z pierwszeństwa korzystają wszystkie normy prawa UE,

• Z zasady lojalności orzecznictwo wywodzi zakaz ustanawiania nowych norm prawa krajowego, które byłyby niezgodne z prawem wspólnotowym.

• Pierwszeństwo stosowania- może oznaczać działanie oraz zaniechanie, spoczywa na sądach i org. Administracji, stanowi podstawę prawną dla działania tych organów,

• p. obowiązywania- oznacza, że normy prawa wspólnotowego stają się automatycznie częścią porządku prawnego państw członkowskich

• Znaczenie tej zasady zostało podkreślone przez ETS w orzeczeniu w sprawie Costa/ E.N.E.L.- prymat stosowania, oraz w sprawie Simmenthal- prymat obowiązywania prawa wspólnotowego.

6. Czy prymat prawa wspólnotowego dotyczy również norm krajowych rangi konstytucyjnej? Dlaczego?

Pierwszeństwo norm pr wspólnotowego rozciąga się również na normy konstytucyjne państw członkowskich, bowiem w swoim orzecznictwie ETS wykluczył dopuszczalność oceny norm prawa wspólnotowego z punktu widzenia jego zgodności z normami konstytucyjnymi. Trybunał przyjął, że Traktat stworzył swój własny porządek prawny, który stał się integralną częścią systemów prawnych państw członkowskich. Państwa członkowskie utworzyły ten nowy system prawny w drodze zrzeczenia się na rzecz Wspólnot części swoich uprawnień, co ograniczyło ich suwerenność. Trybunał stwierdził ponadto, iż cele, które określono w TWE byłyby zagrożone, gdyby jedno z państw członkowskich odmawiało stosowania prawa wspólnotowego. Zdaniem Trybunału byłaby wówczas zagrożona także bezpośrednia stosowalność tego prawa.

Zgodnie z orzecznictwem ETS zasada supremacji uzyskała znaczenie zasady ustrojowej porządku prawnego Wspólnoty, dotyczy relacji między prawem wspólnotowym a aktami prawa krajowego rangi konstytucji. Norma prawa wspólnotowego ma pierwszeństwo w przypadku kolizji z normą prawa krajowego, niezależnie od miejsca jakie ta ostatnia zajmuje w hierarchii prawa krajowego, dotyczy to również konstytucji ( granicą jest obszar gwarancji dla praw podstawowych i strukturalnych zasad konstytucji). Jednocześnie państwo członkowskie nie może na przyczyny natury wew. ,w tym konstytucji, dla niewykonania zobowiązań wspólnotowych, potwierdza to art. 10 TWE- zasada lojalności.

Wydarzeniem uważanym za moment proklamowania zasady nadrzędności, było wydanie w 1964 roku przez ETS wyroku w sprawie Flaminio Costa. Trybunał stwierdził w orzeczeniu: (…) przekazanie przez państwa własnego prawa wewnętrznego na rzecz prawa wspólnotowego (…) pociąga więc za sobą definitywne ograniczenie ich suwerennych praw. Żadne późniejsze jednostronne wystąpienie niezgodne z pojęciem wspólnotowym nie może być zastosowane przeciwko temu ograniczeniu. W orzeczeniu w sprawie Internationale Handelsgesellschaft z 1970 roku Trybunał potwierdził tą zasadę. Uznał, że zasada supremacji ma charakter bezwzględny, więc akty prawa wewnętrznego, niezależnie od tego jaki jest ich charakter prawny, muszą być zgodne z normami wspólnotowymi. Trybunał przyjął także, iż zasada supremacji dotyczy nie tylko Traktatów, ale również prawa wtórnego. Zakończenie procesu budowania podstaw doktryny pierwszeństwa nastąpiło ostatecznie w wyroku ETS w sprawie Simmenthal

7. Na czym polega pośredni skutek norm prawa WE?

Pośredni skutek prawa wspólnotowego polega na tym, iż państwa członkowskie mają obowiązek, tak daleko jak jest to tylko możliwe, interpretować normy pr krajowego zgodnie z pr. wspólnotowym. W ten sposób ETS próbuje zagwarantować normom dyrektyw skutek, gdy nie są bezpośrednio skuteczne. Obowiązek ten jest rozszerzony na inne źródła pr. wspólnotowego, w tym na pr. pierwotne i jest on nałożony na sądy i organy administracji. Skutek pośredni został przedstawiony w orzeczeniu von Colson i Kaman, oraz wiążę się z zasadą solidarności, lojalności i współpracy wyrażonych w art.10 TWE

Sądy krajowe mają obowiązek pośredniego stosowania prawa wspólnotowego, jeśli nie można go stosować bezpośrednio (-np. Van Colon & Kammann). ETS stwierdził, że sądy państw członkowskich mają obowiązek, tak daleko jak to jest możliwe, interpretować prawo krajowe zgodnie z prawem wspólnotowym. W ten sposób ETS próbuje zagwarantować normom dyrektyw efektywność nawet, gdy nie jest wystarczająco skuteczny, obowiązek został rozszerzony również na prawo pierwotne, nałożony jest nie tylko na sądy państw członkowskich, ale także na ich organy administracyjne. Pośredni skutek polega na stosowaniu prowspólnotowej wykładni norm prawa krajowego, dostosowywaniu norm prawa krajowego do norm prawa wspólnotowego np. Costa, Simmenthal.

8. Jakie są przesłanki materialne odpowiedzialności odszkodowawczej państwa wobec jednostek za naruszenie prawa wspólnotowego?

Przesłankami tymi są

• naruszenie normy pr. wspólnotowego, która jest skierowana na przyznanie jednostkom praw;

• naruszenie prawa wspólnotowego jest wystarczająco poważne;

• występuje bezpośredni związek przyczynowy między naruszeniem prawa wspólnotowego a szkodą wyrządzoną jednostce;

Zostały one sformułowane na podstawie orzeczeń ETS w sprawach Francovich oraz Brasserie. Ocena tych przesłanek należy do sądów krajowych, ETS udziela jedynie wskazówek

Zostały one podkreślone przez orzecznictwo ETS w sprawie Francovich:

Norma prawa wspólnotowego musi przyznawać (nakładać) na jednostkę uprawnienie

Państwo członkowskie dopuściło się naruszenia tego uprawnienia

Po stronie jednostki wynika z tego naruszenia rzeczywista i jednoznaczna szkoda

Między naruszeniem prawa a szkodą musi istnieć związek przyczynowy adekwatny, zwykły

9. Na czym polega zasada autonomii proceduralnej?

Zasada ta oznacza, że w przypadku braku reguł prawa wspólnotowego postępowanie o roszczenia wynikające z prawa wspólnotowego są regulowane przez krajowe prawo proceduralne. Autonomia proceduralna ograniczona jest zasadą równoważności (warunki dochodzenia roszczeń opartych na prawie wspólnotowym nie mogą być mniej korzystne niż te, które dotyczą podobnych roszczeń,sądy krajowe mają obowiązek wykluczać dyskryminację ukrytą) oraz zasadą efektywności (warunku proceduralne nie mogą prowadzić do uniemożliwienia lub nadmiernego utrudnienia wykonywania w praktyce uprawnień uzyskanych przez jednostki na mocy prawa wspólnotowego).

Jeśli brak jest unormowań wspólnotowych bądź są one niepełne, władze państwowe wykonując prawo wspólnotowe postępują zgodnie z formalnymi i materialnymi przepisami prawa krajowego.

W przypadku braku reguł prawa wspólnotowego w postępowaniu o roszczenia wynikające z prawa wspólnotowego są regulowane przez krajowe przepisy (prawo) proceduralne, to właśnie państwo ustala reguły dochodzenia roszczeń. Autonomia proceduralna ulega osłabieniu ze względu na zasady efektywności i ekwiwalencji.

10. Na czym polegają zasady efektywności i ekwiwalencji jako ograniczenia autonomii proceduralnej państwa członkowskiego?

patrz wyżej

Istnieją 2 ograniczenia autonomii proceduralnej:

Zasada równoważności (ekwiwalencji, niedyskryminacji)- warunki dochodzenia roszczeń prawa wspólnotowego nie mogą być mniej korzystne niż te, które dot. podobnych roszczeń prawa krajowego,

Zasada efektywności- warunki proceduralne nie mogą prowadzić do uniemożliwiania lub nadmiernego utrudniania wykonywania w praktyce uprawnień uzyskanych przez jednostki na mocy prawa krajowego(nie skutkuje nałożeniem na sąd krajowy procedury)

11. Omów skład i jurysdykcję Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Luksemburg-ETS istnieje od 1952r, w jego skład wchodzi jeden sędzia zr każdego państwa członkowskiego (PL prof. J. Makarczyk), obecnie jest ich 27.Ponadto ETS wspomagany jest przez rzeczników generalnych, których zadaniem jest publiczne przedawnienie, przy zachowaniu całkowitej bezstronności i niezależności, uzasadnionych wniosków w niektórych rozpatrywanych sprawach przez ETS. Sędziowie i orzecznicy są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich na okres sześciu lat. Co trzy lata następuje częściowe odnowienie składu. Kryteria wyboru rzecznika i sędziego są takie same, muszą być to osoby o niekwestionowanej niezależności i mające kwalifikacje wymagane w państwach, by zajmować najwyższe stanowiska sądowe lub mogą być to prawnicy o uznanych kompetencjach. Nie mogą oni zajmować żadnych funkcji politycznych, ani administracyjnych. Sędziowie wybierają spośród siebie Prezesa na 3 lata. ETS powołuje izby składające się z 3 lub 5 sędziów (obrady są ważne gdy zasiada 3), a spośród siebie wybierają prezesa izby. ETS może również obradować w wielkiej izbie (13 sędziów, obrady są ważne, gdy zasiada 3, na żądanie p.czł lub instytucji WE, która jest stroną w postępowaniu )lub składzie plenarnym. ETS mianuje sekretarza na okres 6 lat, nadzoruje on działanie sekretariatu, gdzie prowadzi się rejestr wszystkich pism procesowych, przyjmuje, przekazuje dokumenty, sprawuje nadzór nad pieczęciami, odpowiada za archiwum oraz finanse i rachunkowość.

ETS czuwa nad poszanowaniem wykładni prawa w wykładni i stosowaniu Traktatu. Kompetencja jest określona szeroko i obejmuje całość postępowań spornych i niespornych, jakie są przewidziane w traktatach, obecnie jednak wiele spraw jest rozpatrywanych w pierwszej instancji przez SPI lub Sąd do spraw Służby Publicznej, a do ETS mogą one trafić w procedurze odwoławczej. Do wyłącznej właściwości ETS należą:

• sprawy skarg przeciwko państwom członkowskim za naruszenie prawa wspólnotowego wnoszonych przez KE, inne p.czł lub Radę Dyrektorów EBI(w zakresie naruszeń statutu EBI),

• spory dot. wykonywania przez krajowe banki centralne zobowiązań wynikających z TWE i Statutu ESBC i EBC.

• pytania prejudycjalne

• rozpatruje wnioski o opinie w sprawach zgodności projektowanej umowy mnar, jak ma zostać zawarta w imieniu WE.

• skargi instytucji i EBC na nieważność aktów innych instytucji lub EBC oraz na zaniechania działania przez nie.

• skargi kierowane przez p.czł na akty przyjęte przez Radę, PE lub przez obie instytucje łącznie (z kilkoma wyjątkami), jak również skargi na nieważność aktów Rady Dyrektorów i Rady Gubernatorów EBI

• spory pomiędzy p.czł., związanych z przedmiotem TWE.

• jest sądem odwoławczym od orzeczeń SPI

12. Omów skład i jurysdykcję Sądu Pierwszej Instancji.

SPI rozpoczął funkcjonowanie w 1989r., od wejścia w życie Traktatu z Nicei jest organem odrębnym od ETS.(Luksemburg), składa się co najmniej jednego sędziego z każdego p.czł. (obecnie 27). W składzie SPI nie ma rzeczników generalnych chociaż Statut może przewidywać ich powołanie. Do wykonania zadań rzecznika może być powołany sędzia, wówczas nie może on brać udziału w orzekaniu w sprawie, w której pełnił zadania rzecznika. Członkowie SPI są wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności i mogących zajmować wysokie stanowiska sądowe. Są oni mianowani za wspólnym porozumieniem rządów p.czł na okres 6 lat, co 3 lata następuje częściowa wymiana składu. Na czele SPI stoi prezes, wybrany spośród sędziów na okres 3 lat. SPI obraduje w izbach złożonych z 3 lub 5 sędziów, przy rozpatrywaniu niektórych może obradować w pełnym składzie lub w składzie jednoosobowym. Regulamin przewiduje również możliwość obradowanie w składzie wielkiej izby (13 sędziów). SPI powołuje także sekretarza, którego funkcje są podobne do sekretarza ETS. Do jego właściwości należy:

• rozpoznanie skarg w pierwszej instancji wniesionych przez podmioty indywidualne, z wyjątkiem skarg pracowniczych (należą one do nowo powołanej izby)

• skargi wnoszone przez p.czł na nieważność aktów instytucji i EBC lub na zaniechanie przez nie działania, z wyjątkiem skarg przeciwko Radzie, PE lub obu tym instytucjom łącznie.

• w pierwszej instancji skargi odszkodowawcze przeciwko WE

• postępowania na mocy klauzuli arbitrażowej umieszczonej w umowie pr. publicznego lub prywatnego, zawartej przez WE lub w jej imieniu.

• rozpoznawanie skarg wniesionych przeciwko orzeczeniom izb sądowych

• może zostać uprawniony do rozpoznawania pytań prejudycjalnych.

Podstawą odwołania do ETS jest brak właściwości Sądu, naruszenie procedury przed Sądem wpływające niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie oraz naruszenie prawa wspólnotowego przez Sąd.

13. Kto to jest Rzecznik Generalny i czym się zajmuje? Ilu jest Rzeczników Generalnych?

ETS wspomagany jest przez rzeczników generalnych, których jest ośmiu. Ich zadaniem jest publiczne przedstawienie, przy zachowaniu całkowitej bezstronności i niezależności, uzasadnionych wniosków w niektórych sprawach rozpatrywanych przez ETS. Wnioski te przyjmują postać popozycji rozstrzygnięcia i stanowią część opinii wydanej przez rzecznika. W opinii tej analizowane są okoliczności faktyczne i prawne sprawy w kontekście prawa wspólnotowego, w tym dotychczasowego orzecznictwa sądów wspólnotowych, prawa krajowego państw członkowskich i prawa międzynarodowego. Propozycje rzecznika, co do rozstrzygnięcia nie są dla sędziów wiążące. Na podstawie porozumienia między państwami członkowskimi, wśród rzeczników jest zawsze po jednym obywatelu Niemiec, WB, Francji, Włoch i Hiszpanii. Pozostałe trzy stanowiska są obsadzane przez obywateli innych państw członkowskich na zasadzie rotacji. Rada może zwiększyć liczbę rzeczników. Kryteria wyboru rzecznika i sędziego są takie same, muszą być to osoby o niekwestionowanej niezależności i mające kwalifikacje wymagane w państwach, by zajmować najwyższe stanowiska sądowe lub mogą być to prawnicy o uznanych kompetencjach. Nie mogą oni zajmować żadnych funkcji politycznych, ani administracyjnych.

14. Co to są Izby Sądowe? Jakie Izby Sądowe dotąd powołano?

Traktat z Nicei przewidział możliwość tworzenia przez Radę izb sądowych. Rada na wniosek KE i po konsultacji z PE i ETS, bądź na żądanie ETS i po konsultacji z PE i KE może, stanowiąc jednomyślnie, tworzyć izby sądowe rozpoznające w pierwszej instancji niektóre kategorie skarg wniesionych w szczególnych dziedzinach. Taka decyzja określa zasady organizacji izb i zakres przyznanej jej właściwości. Sędziowie izb są wybierani spośród osób o niekwestionowane niezależności i mogących zajmować stanowiska sądowe. (obecnie jest ich 7 na okres 6 lat) Od orzeczeń izb przysługuje odwołanie do SPI. Decyzją Rady z listopada 2004 Rada utworzyła przy SPI izbę, której nadano nazwę Sądu do spraw Służby Publicznej UE, który jest właściwy do rozpoznania sporów w pierwszej instancji sporów pomiędzy pracownikami na mocy art. 236 TWE i art. 152 TEWEA, w tym sporów miedzy organami i jednostkami organizacyjnymi a ich personelem, w odniesieniu do których przyznano właściwość ETS.

15. Przedstaw etapy procedury z art. 226 TWE.

art. 226 TWE dotyczy niewywiązania się z p.czł z zobowiązań wynikacjący z Traktatu. W orzecznictwie ETS zostało przyjęte, że naruszenie zobowiązania może polegać na działaniu lub zaniechaniu, a także może ono wynikać z pr. pierwotnego, wtórnego lub zasady ogólnej prawa wspólnotowego. Mogą to być naruszenia zasady lojalności i wczerej współpracy, niewłaściwe wykonywanie prawa wspólnotowego. Procedura z art. 226 ma 3 etapy:

• procedura wstępna - polega na nieformalnym szukaniu rozwiązania problemu z p.czl. KE czerpie informacje o naruszeniach z różnych źródel (np. prasa, donosy). W tej fazie p.czł ma sznsę wyjaśnienia swojego stanowiska i osiągnięcia ugcjody.

• Jeśli negocjacje z p. czł nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, KE może przejść do działań formalnych, przekazuje p.czl. pismo ostrzegawcze, informujące, że zdaniem KE, nauszono pr. wspólnotowe. Państwo nie ma obowiązku odpowiedzi na to pismo. Jeśli w tej fazie p.czl (z reguły 1 m-ąc) nie uda się nakłonić państwa do wypełnianie zobowiązań, KE formułuje uzasadnioną opinię (uprawnienie to ma charakter dyskrecjonalny) która wyjaśnia szczegółowo na czym polega naruszenia prawa przez p.czl., opinia ta musi być umotywowana (wymóg obligatoryjny). Wskazuje także termin, w którym p.czł może jeszcze wykonać zobowiązanie (zwykle 2 m-ce)

• jeśli p.czł nie zastosuje się do opinii, KE może złożyć skargę do ETS.

16. Jaka jest funkcja etapu przedsądowego (administracyjnego) procedury z art. 226 TWE?

Funkcją etapu przed-sądowego postępowania (ang. pre-litigation procedure) określonego w art. 226 TWE jest umożliwienie zainteresowanemu państwu członkowskiemu wykonania swojego zobowiązania wynikającego z prawa wspólnotowego względnie wykonania jego prawa do obrony przed skargą Komisji. Właściwy przebieg tego [etapu] postępowania stanowi istotną gwarancję traktatową nie tylko ochrony uprawnień zainteresowanego państwa, ale również tego, że w dalszym toku postępowania jego zakres przedmiotowy będzie obejmował jasno zdefiniowany spór.

Celem formalnego ostrzeżenia jest, po pierwsze, wyznaczenie zakresu przedmiotowego sporu i wskazanie państwu członkowskiemu, do którego zwrócono się o ustosunkowanie się, czynników umożliwiających mu przygotowanie swej linii obronnej, a po drugie, umożliwienie państwu członkowskiemu dostosowanie [do prawa wspólnotowego] zanim skarga zostanie skierowana do Trybunału.

17. Na czym polega znaczenie umotywowanej opinii z art. 226 TWE?

Wydanie umotywowanej opinii stanowi wstępny etap postępowania (...), który nie rodzi żadnych skutków dla jej adresata. Stanowi on jedynie przedsądowy etap postępowania, który może prowadzić do skierowania skargi do Trybunału (...). Celem postępowania przedsądowego, określonego w art. 226 (d. 169) Traktatu, jest umożliwienie państwu członkowskiemu spełnienie we własnym zakresie wymogów Traktatu albo, stosownie do okoliczności, usprawiedliwienie swojego stanowiska (...).

Jeśli ta próba rozwiązania sporu nie powiedzie się, funkcją umotywowanej opinii jest zdefiniowanie zakresu przedmiotowego sporu. Komisja nie jest jednak upoważniona, aby ostatecznie określać w drodze umotywowanych opinii wydawanych zgodnie z art. 226 (d. 169) TWE, uprawnienia i obowiązki państw członkowskich albo też, aby dawać im gwarancje, że ich postępowanie spełnia wymogi traktatowe. Sprawa C- 191/95 Komisja v. RFN

18. W odniesieniu do stanu z jakiego dnia Trybunał ustala naruszenie prawa wspólnotowego przez państwo członkowskie w procedurze z art. 226 TWE? Dlaczego?

Ustalenie istnienia lub nieistnienia naruszenia przez państwo członkowskie następuje w odniesieniu do stanu faktycznego występującego do końca okresu wskazanego w umotywowanej opinii, takie postępowanie jest uwarunkowane zagwarantowaniem państwu prawa do ochrony swoich interesów. ETS stwierdza, że nie może podlegać badaniu usunięcie lub pogłębienie naruszenia po upływie okresu wskazanego w umotywowanej opinii, bo naruszałoby to prawo państwa do ochrony ( przygotowanie postępowania przed ETS).

Ustalenie, czy państwo członkowskie naruszyło swoje zobowiązania [wspólnotowe], musi być dokonywane w odniesieniu do sytuacji występującej w tym państwie u końca okresu wskazanego w umotywowanej opinii, zaś Trybunał nie może brać pod uwagę żadnych późniejszych zmian. ETS orzeka w tym okresie, ponieważ okoliczności mogłyby się zmienić na tyle, że sprawa przed ETS mogłaby stać się bezprzedmiotowa. Takie orzeczenie wydał w sprawie 255/03 Komisja v. Belgia (waloński symbol jakości) gdzie władze belgijskie zmieniły przepisy po upłynięciu okresu w umotywowanej opinii.

19. Omów pojęcie siły wyższej jako okoliczności egzoneracyjnej na gruncie art. 226 TWE.

Okolicznością wyłączającą odpowiedzialność państwa członkowskiego za naruszenie jest siła wyższa - zdarzenie całkowicie niezależne od woli państwa, znajdujące się poza jego kontrolą. (np. spraw Komisja/Belgia).Siła wyższa (force majeure), to nie dające się przewidzieć i nieodparte nie możliwe do odparcia (będące poza kontrolą państwa członkowskiego) zdarzenie, które spowodowało naruszenie prawa wspólnotowego. Przykładem może być klęska naturalna czy kataklizm spowodowany przez człowieka (np. zbrojna napaść ze strony państwa trzeciego). Należy wszakże pamiętać, że brak możliwości wykonania zobowiązania wynikającego z prawa wspólnotowego jest oceniany z uwzględnieniem zasady proporcjonalności. Naruszenie, jakiego dopuściło się państwo członkowskie, jest usprawiedliwione tylko wówczas, jeżeli jest adekwatne i konieczne (nieuniknione) w świetle oddziałującej siły wyższej.

prawa 236/99 Komisja v. Królestwu Belgii,

20. Omów pojęcie braku inercji lub celowego niewykonania jako okoliczności egzoneracyjnej na gruncie art. 226 TWE.

ETS nie bada czy działanie państwa miało charakter zawiniony czy nie, interesuje go jedynie czy doszło do obiektywnego naruszenia prawa wspólnotowego, nie zaś do udowodnienia inercji czy celowego niewykonania po stronie państwa członkowskiego. Umotywowana opinia musi zawierać spójne wskazania przyczyn, które doprowadziły Komisję do uznania, że dane państwo nie wykonało zobowiązania traktatowego. Komisja nie musi się więc odnosić do jakichkolwiek trudności wynikających z zastosowania dyrektywy, np. sprawa Komisja/Belgia.

21. Omów pojęcie wzajemności jako okoliczności egzoneracyjnej na gruncie art. 226 TWE.

TWE nie ogranicza się jedynie do ustanawiania wzajemnych zobowiązań pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi, do których znajduje zastosowanie, lecz ustanawia nowy porządek prawny, rządzący kompetencjami, uprawnieniami i zobowiązaniami tych podmiotów, jak i regulujący procedury wykonywania i przeciwdziałania jego naruszeniom. Zatem o ile wyraźnie nie zastrzeżono odmiennie, podstawowym zamysłem TWE jest, aby państwa członkowskie nie brały prawa we własne ręce, sprawa połączona Komisja/ Luksemburg i Belgia- dot. wprowadzenia opłat celnych na importowane produkty mleczne.W związku z tym fakt, iż Rada naruszyła swoje zobowiązania nie zwalnia pozwanych od wykonywania własnych.

• Sprawy połączone 90 i 91/63 Komisja v. Wielkiemu Księstwu Luksemburga i Królestwu Belgii,

22. Omów pojęcie sugestii instytucji wspólnotowej jako okoliczności egzoneracyjnej na gruncie art. 226 TWE.

Państwa członkowskie nie mogą opierać się na umowach zawartych z państwami nie-członkowskimi, aby usprawiedliwić nieprzestrzegania przepisów prawa wspólnotowego. W odniesieniu do twierdzenia rządu niemieckiego, iż ustanowienie unii celnej i rolnej nastąpiło na wyraźne żądanie Komisji, należy tylko zauważyć, że Komisja nie może, za wyjątkiem sytuacji, gdy taka kompetencja została jej wyraźnie przyznana, dać gwarancji, że określone praktyki są zgodne z prawem wspólnotowym. W żadnym wypadku nie jest ona uprawniona do zezwalania na praktyki sprzeczne z prawem wspólnotowym.

Sprawa 348/97 Komisja v. Republika Federalna Niemiec

23. Omów pojęcie bezprawności środka wspólnotowego jako okoliczności egzoneracyjnej na gruncie art. 226 TWE.

W przypadku braku wyraźnie upoważniającego przepisu TWE, państwo członkowskie nie może skutecznie powołać się na niezgodność tego działania z prawem wspólnotowym, aby usprawiedliwić niewykonanie swego zobowiązania.

Bezprawność rozporządzenia lub naruszenie zasady o charakterze konstytucyjnym jest dopuszczany przez ETS.

np. sparwa Komisja/ Francja(brytyjska wołowina)

24. Czy Komisja może rozszerzyć zakres skargi z art. 226 TWE w stosunku do zarzutu postawionego w umotywowanej opinii? Dlaczego?

KE nie może w postępowaniu sądowym zmienić zarzutów przedstawionych w opinii. W sprawie Komisja v. Włochy KE chciała tego dokonać, jednak ETS odrzucił wniosek, podkreślając, że naruszyłoby to prawo p.czł do obrony, do przedstawienia swoich argumentów. Ewentualnie moze ponownie uruchomić procedurę w związku z nowym stanem faktycznym.

Komisja nie może rozszerzyć zakresu skargi w umotywowanej opinii, ponieważ umotywowana opinia daje państwu prawo do ochrony własnych interesów, państwo musi mieć czas na usunięcie naruszenia.

25. Jakie znaczenie ma orzeczenie z art. 226 TWE?

Orzeczenie ETS ma charakter deklaratoryjny, stwierdza naruszenie zbowiązania przez P.Czł.

• Państwo jest zobowiązane do natychmiastowego przystąpienia i niezwłocznego wykonania tego zobowiązania

• Skutki bliższe na gruncie prawa krajowego- ETS stwierdza naruszenie, a państwo ma natychmiast przystąpić do jego usunięcia i niezwłocznie to wykonać

• Skutek dalszy- na płaszczyźnie prawa krajowego- jeśli naruszenie wyrządzi szkodę jednostce państwo jest zobowiązane do naprawienia szkody.

Skargę wnosi Komisja lub inne państwo członkowskie przeciwko państwu członkowskiemu, które nie wykonuje swoich zobowiązań wspólnotowych. Wyłączna jurysdykcja ETS. Jeśli ETS stwierdza, że zobowiązanie nie zostało wykonane, państwo członkowskie musi niezwłocznie je wypełnić. Jeśli państwo nie zastosuje się do orzeczenia ETS, Trybunał w kolejnym orzeczeniu może nałożyć na państwo ryczałt pieniężny lub karę pieniężną (art. 228 TWE)

26. Jak rozkłada się ciężar dowodu w postępowaniu z art. 226 TWE? Jaki charakter mają kompetencje Komisji w procedurze z art. 226 TWE?

Ciężar dowodu, że państwo członkowskie naruszyło przepisy UE, spoczywa na Komisji, która zobowiązana jest wskazać na określony fakt, jak np. brak implementacji aktu prawnego w określonym terminie i w określony sposób. Komisja ma dowieść, że państwo dopuściło się naruszenia. Kompetencje Komisji mają charakter uznaniowy.

Uprawnienia Komisji mają charakter dyskrecjonalny - Komisja może, a nie musi kierować umotywowaną opinię czy skargę do Trybunału.

Ciężar udowodnienia naruszenia prawa wspólnotowego spoczywa w całości na powodzie, czyli na Komisji. Dla skuteczności skargi musi ona zaprodukować w postępowaniu dowody na poparcie tezy o istnieniu i zakresie naruszenia spoczywającego na państwie członkowskim zobowiązania wynikającego z prawa wspólnotowego.

27. Przedstaw etapy procedury z art. 227 TWE.

Procedura przedstawia się następująco:

• Procedura wstępna- skierowanie przez państwo- powoda wniosku do Komisji, po czym Komisja powinna wysłuchać wyjaśnienia obu państw i podjąć najpierw próbę polubownego rozwiązywania sporu,

• Wydanie umotywowanej opinii. Komisja ma 3 m-ce na jej wydanie. Komisja powinna najpierw skierować pismo ostrzegawcze (formalne ostrzeżenie), a następnie, jeżeli państwo pozwane nie usunie narzuconego przez Komisję i państwo- powoda naruszenia prawa, wówczas Komisja powinna skierować do niego umotywowaną opinię, wskazując szczegółowo na czym polega naruszenie oraz wyznaczając termin (zwykle 2-miesięczny) na jego usunięcie, ten termin nie musi się już zawrzeć w terminie określonym w art. 227 ust. 4. Po bezskutecznym upływie terminu powód może skierować skargę do ETS, pomimo braku umotywowanej opinii Komisji. Należy przy tym podkreślić , że uprawnienia Komisji maja charakter dyskrecjonalny i brak wydania umotywowanej opinii w terminie w/w nie może pozwanemu państwu dostarczyć podstaw do wniesienia skargi przeciwko Komisji,

• Procedura sądowa- rozpoczyna się najwcześniej po upływie 2 m-cy od skierowania przez państwo powodowe wniosku do Komisji o wydanie umotywowanej opinii. Jest inicjowana skierowaniem skargi do ETS w oparciu o art. 227. Jeżeli państwo powodowe nie zadośćuczyni terminowi wskazanemu w art. 227 ust. 4, czyli skieruje skargę nim upłynie termin wskazany w umotywowanej opinii Komisji na usunięcie naruszenia skarga powinna zostać odrzucona przez ETS jako niedopuszczalna.

28. W jaki sposób może zachować się Komisja wobec wniosku państwa członkowskiego złożonego w trybie art. 227 TWE?

Każde państwo członkowskie może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości, jeżeli uzna, że inne państwo członkowskie nie wypełniło zobowiązań przyjętych na podstawie niniejszego Traktatu.

Zanim jakiekolwiek państwo członkowskie wniesie przeciwko innemu państwu członkowskiemu skargę zarzucającą naruszenie zobowiązań przez nie przyjętych na podstawie niniejszego Traktatu, powinno zwrócić się w tej sprawie do Komisji.

Komisja wydaje umotywowaną opinię, po uprzednim umożliwieniu zainteresowanym państwom przedstawienia swoich uwag, ustnie lub pisemnie.

Komisja występuje w omawianej procedurze jako strażnik Traktatów. Wydając umotywowaną opinię, może zarówno podzielić stanowisko powoda, jak i nie zgodzić się z nim i następnie wystąpić w sporze w charakterze interwenienta po stronie pozwanego.

Komisja może podzielić stanowisko państwa albo opowiedzieć się przeciwko niemu, ponad to może wydać umotywowaną opinie, ale nie jest do tego zobligowana, jednak nie wydanie umotywowanej opinii nie uniemożliwia państwu członkowskiemu złożenie skargi w trybie art. 227 TWE.

29. Czy Komisja może w procedurze z art. 227 TWE interweniować po stronie państwa obwinionego? Dlaczego?

Może, ponieważ Komisja występuje w omawianej procedurze jako strażnik Traktów, ma zapewniać wykonywanie postanowień Traktatu, jeśli uzna, że ma rację to staje po stronie państwa człon. Wydając umotywowaną opinię, może zarówno podzielić stanowisko powoda, jak i nie zgodzić się z nim i następnie wystąpić w sporze w charakterze interwenta po stronie pozwanego, np. sprawa Francja/ Wlk. Brytania- gdzie Komisja opowiedziała się po stronie powodowej .

30. Przedstaw etapy procedury z art. 228 TWE.

Procedura przedstawia się następująco:

• Procedura wstępna- w przypadku , gdy państwo członkowskie, w stosunku do którego ETS wydał orzeczenie stwierdzające naruszenie prawa wspólnotowego nie podejmie natychmiastowo i nie ukończy w najkrótszym terminie działań skutkujących usunięciem owego naruszenia, a tym samym, zastosowaniem się do orzeczenia ETS, Komisja może( nie musi) podjąć najpierw nieformalne konsultacje mające na celu skłonienie państwa do naruszenia,

• Procedura właściwa (formalna)- brak odpowiednich działań ze strony wspomnianego państwa powoduje, że Komisja może (nie musi) skierować do niego umotywowaną opinię charakteryzującą w sposób szczegółowy rodzaj i rozmiar naruszenia obowiązku zastosowania się do orzeczenia ETS. Opinia ta wskazuje termin, w którym państwo zobowiązane jest zaprzestać naruszenia.

• Procedura sądowa- po bezskutecznym upływie wspomnianego wyżej terminu Komisja może (nie musi) skierować wniosek do ETS, którego obligatoryjnym elementem jest określenie wysokości ryczałtu lub kary pieniężnej, o której nałożenie wnosi Komisja, jeżeli ETS podzieli jej pogląd o niezastosowaniu się zainteresowanego państwa do zapadłego orzeczenia ETS. ETS rozstrzygając w przedmiocie danego związku nie jest związany stanowiskiem Komisji, może więc określić wysokość ryczałtu lub kary odmiennie, niż zaproponowała to Komisja.

31. Jakie są kryteria kalkulacji kary pieniężnej lub ryczałtu pieniężnego w oparciu o art. 228 TWE?

Na Komisji spoczywa obowiązek oceny natury faktycznej, od której uzależnione jest wysokość ryczałtu lub kary pieniężnej. Kryteria owej kalkulacji, wynikające ze środków nieformalnych Komisji są następujące:

• Powaga naruszenia prawa wspólnotowego,

• Czas trwania naruszenia,

• Potrzeba zapewnienia, aby kara zniechęcała do utrzymania naruszenia( prewencja indywidualna) i dopuszczania się kolejnych naruszeń (prewencja generalna),

• Możliwości płatnicze państwa (wysokość PKB)

• Leżąca po stronie państwa członkowskiego możliwość przestrzegania prawa,

• Postęp państwa członkowskiego w usuwaniu naruszenia.

32. Jaka jest różnica między karą i ryczałtem w postępowaniu z art. 228 TWE? Czy Trybunał może nałożyć jednocześnie karę i ryczałt?

Procedura z art. 228 ma za zadanie skłonienie państwa winnego uchybieniu do wykonania wyroku stwierdzającego uchybienie i zapewnienia skuteczności prawa wspólnotowego. Zastosowanie ryczałtu lub kary pieniężnej jest uzależnione od tego czy w szczególnych okolicznościach określonej sprawy sankcja ta spełni swoje zadanie. Nałożenie okresowej kary pieniężnej jest właściwe, by skłonić państwo do usunięcia w jak najkrótszym czasie uchybienia, które w braku tego rodzaju nacisku miałoby tendencję do utrwalania się. Kara ma charakter okresowy i naliczana jest na przyszłość ( za każdy dzień, miesiąc, rok) za okres, w którym państwo pozostaje w naruszeniu. Z kolei ryczałt ma charakter jednorazowy i nakładany jest za cały okres naruszenia. Nałożenie ryczałtu opiera się na ocenie skutków nie wykonania zobowiązania państwa dla interesów prywatnych i interesu publicznego, w szczególności gdy uchybienie trwa przez dłuższy czas od chwili wydania stwierdzającego je wyroku. Zastosowanie łącznie obu kar nie jest wykluczone, np. sprawa Komisja/ Francja , gdy uchybienie trwało przez dłuższy czas i ma tendencję do utrwalania się- non bis In idem- nikt nie może być karany 2 razy za to samo. Nałożenie ryczałtu i okresowej pieniężnej nie narusza powyższej zasady. W przypadku stosowania łącznie tych kar okres trwania naruszania bierze się pod uwagę jako jedno z kryteriów, w celu właściwego wyważenia charakteru przymuszających i odstraszających sankcji. Wykonywanie uprawnienia ETS z art. 228 nie jest uzależniona od wydania przez Komisję zasad, które w każdym razie nie mogłyby wiązać ETS. Okoliczność, że w sprawach rozstrzygających wcześniej nie oznaczono sankcji łącznej nie może stanowić przeszkody w nałożeniu takiej sankcji w sprawie późniejszej jeżeli okaże się to właściwe ze wzg na charakter, wagę i czas trwania danego uchybienia. Oceny stosowności i wyboru sankcji w danej sprawie można dokonać wyłącznie w świetle ustaleń wyroku ETS.

33. Czy usunięcie naruszenia przed wydaniem orzeczenia w oparciu o art. 228 TWE ma wpływ na orzeczenie kary lub ryczałtu? Jeśli tak, to jaki?

Tak ma wpływ, ponieważ kara, która nie uwzględnia postępu dokonanego przez państwo członkowskie w wykonaniu jego zobowiązań, nie jest ani proporcjonalna do stwierdzonego naruszenia, ani odpowiadająca okolicznościom.

Sprawa 278/01 Komisja v. Królestwu Hiszpanii, orzeczenie z 25 listopada 2003.

34. Wyjaśnij pojęcie „aktu” w rozumieniu art. 230 TWE - na tle orzeczenia w sprawie ERTA. Wszystkie środki instytucji wspólnotowych, które nie są zaleceniami czy opiniami (podlegają kontroli legalności w trybie art. 230), które w zamyśle mają moc wiążącą, tzn. o ile mogą wywoływać skutki prawne wobec podmiotów trzecich. Stosujemy więc tutaj test materialny ( interesuje nas czy akt prawny jest środkiem instytucji wspólnotowej i czy wywołuje skutki dla os. Trzecich), nie zaś test formalny ( czyli nie jest istotna nazwa i forma aktu prawnego).

Prawo wspólnotowe posługuje się nie tylko środkami prawnymi wymienionymi w art. 249 TWE (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie, zalecenia), ale także bardzo szeroko stosowanymi środkami soft law, niewiążącego prawa o nieokreślonym statusie. Przykładem takich środków są obwieszczenia Komisji i wewnętrzne kodeksy postępowania, akty Rady Europejskiej, akty COREPER^-u. Trybunał bada przede wszystkim treść aktu, aby stwierdzić, czy zawiera on postanowienia rodzące skutki prawne. Szczególnie dokładnie przygląda się aktom wyjaśniającym i interpretującym już istniejące prawo, aby móc określić, czy przypadkiem nie nastąpiło rozszerzenie treści obowiązujących przepisów. Takie rozszerzenie może nadawać się do kontroli sądowej.

35. W jaki sposób Trybunał bada legalność umów międzynarodowych Wspólnoty?

Formalnie nie jest badana sama umowa, ponieważ ETS nie może unieważnić umowy, która dotyczy innych niż wspólnotowe stron( np. USA), ETS może uchylić tylko akt, którym WE zgodziła się na związanie umową.

Badanie legalności umowy wspólnotowej polega na stwierdzeniu albo odmowie stwierdzenia nieważności aktu za pomocą, którego instytucja wspólnotowa wyraziła zgodę na związanie się wspólną umową. ETS nie może stwierdzić nieważności samej umowy między WE a państwem trzecim, bo nie ma jurysdykcji w stosunku do państwa trzeciego. Stwierdzenie nieważności aktu, którym WE zgodziła się na związanie umową międz. wymaga odniesienia się do treści samej umowy. Takie orzeczenie skutkuje po stronie WE, a Komisja WE jest zobowiązana do renegocjacji warunków umowy.

36. Dlaczego Trybunał zbadał legalność aktu Parlamentu w sprawie „Les Verts” mimo tego, że Parlament nie był instytucją wymienioną w art. 173 akapicie pierwszym Traktatu?

Należy zauważyć, że w tym czasie Traktat nie przewidywał kontroli prawnej aktów Parlamentu, nie dawał mu również uprawnienia do wystąpienia ze skargą przeciw aktom Rady lub Komisji. W drodze orzeczenia Trybunału nastąpiło więc rozszerzenie zakresu jego kompetencji - kognicja Trybunału objęła także akty Parlamentu skutkujące wobec osób trzecich. Znaczenie orzeczenia Les Verts było na tyle duże, że włączono jego tezę do Traktatu. Godne wspomnienia jest również to, że Trybunał uznał ciągłość procesową zachodzącą pomiędzy powodem, a jego następcą prawnym.

Pomimo, że PE nie był wymieniony wśród instytucji, których środki podlegały kontroli legalności w trybie w/w art. TWE, ETS dopuścił skargę przeciwko decyzji wydanej przez PE dot. Podziału środków na kampanię wyborczą, ponieważ decyzja ta wywoływała skutki wobec osób trzecich, czyli pozostałych partii politycznych.

ETS zauważył, że nie wymienienie PE wśród instytucji, których środki podlegały w trybie w/w art. Badaniu legalności, wynika z tego, że PE pierwotnie miał tylko kompetencje doradczo- kontrolne, nie wydawał zaś aktów prawnie wiążących.

37. Czy Trybunał może badać legalność normy prawa pierwotnego? Dlaczego?

Sprawy połączone C-31/96 i C-35/96, Levantina Agricola Industrial SA (LAISA) and CPC España SA v. Rada

Powodowie, wyłączni hiszpańscy producenci izoglukozy, domagali się unieważnienia pewnych przepisów traktatów akcesyjnych zawierających warunki przystąpienia Hiszpanii i Portugalii do Wspólnot. Uważali, że naruszają one zakaz dyskryminacji oraz zasadę proporcjonalności. Rada zarzuciła skardze niedopuszczalność.

Zmiany spowodowane bezpośrednio przez traktat akcesyjny nie stanowią aktów instytucji i nie mogą zatem podlegać ocenie legalności. Wynika z powyższego, że zaskarżone przepisy, które stanowią nieodłączną część traktatu akcesyjnego nie stanowią aktu Rady w rozumieniu art. 173 EWG i w następstwie tego Trybunał nie ma jurysdykcji do rozważenia legalności takich postanowień. W konsekwencji, skargi o unieważnienie są niedopuszczalne.

38. Na czym polega test Plaumanna i czego dotyczy?

Orzecznie w sprawie - C-25/62 Plaumann & Co. v. Komisja ustanowiło tzw. test Plaumanna, pozwalający stwierdzić, kiedy decyzja skierowana do innego podmiotu może dotyczyć indywidualnie innego podmiotu.

„Osoby inne niż te, do których decyzja jest skierowana, mogą twierdzić, że dotyczy ich indywidualnie tylko wtedy, gdy dotyka ich z powodu pewnych cech, które są dla nich charakterystyczne, lub ze względu na okoliczności, w których te osoby są odróżniane od wszystkich innych osób, i z powodu tych czynników wyróżnia ich indywidualnie, tak jak osoby, do których decyzja została skierowana.”

Test P. czyli indywidualnego odniesienia decyzji- w sytuacji, gdy jednostka nie jest adresatem decyzji, decyzja dotyczy jednostki indywidualnie, gdy ze wzg. Na szczególne cechy jednostki, czy szczególne okoliczności w jakich jednostka funkcjonuje, wyróżnia jednostkę tak jak adresatów decyzji. ( walka między systemem prawnym władz a ochroną praw podmiotów, jednostki). ETS: tylko jeżeli jednostka ma szczególne cechy, jest wyróżniana jako adresat decyzji i wtedy może wnieść skargę.

39. Dlaczego Trybunał uznał locus standi skarżącego w sprawie Toepfer?

Decyzja Komisji retroaktywnie zatwierdzająca środki Niemiec naruszające uprawnienia Toopferera z licencji, która została mu wydana, ponieważ liczba i tożsamość podmiotów, których uprawnienia zostały naruszone była możliwa do ustalenia i zamknięta. Każdy z tych podmiotów znalazł się w zindywidualizowanych okolicznościach, tzn. że został pozbawiony uprawnień z licencji, którą posiadał, a nie każdy podmiot taką licencję otrzymał.

Powodowie złożyli do władz niemieckich wniosek o licencję eksportową na kukurydzę 1 października 1963 r. przy stawce celnej 0% (licencja ta pozwalała na utrzymanie stawki nawet przy późniejszym wzroście ceł). Niemcy, obawiając się zakłóceń na rynku zbóż, wprowadziły środki ochronne mające ograniczyć import kukurydzy, prosa i sorgo. Środki te obejmowały między innymi wzrost ceł oraz zakaz wydawania licencji. Komisja potwierdziła retroaktywnie te środki. Powodowie domagali się unieważnienia decyzji Komisji. Dopuszczalność skarg:(…) Pozwana również twierdzi, że skoro środek ochronny zawiera ogólne klauzule, stosowane do wszystkich importerów mogących zwrócić się o licencję importową w okresie pomiędzy 1 a 4 października 1963 r., ani rzeczony środek, ani też podtrzymująca go decyzja nie dotyczy indywidualnie powodów. Wyrażenie `dotyczy indywidualnie':Komisja podjęła decyzję ustalającą nowe cła wwozowe na kukurydzę importowaną do Republiki Federalnej od dnia 2 października, że niebezpieczeństwo, przed którym miały uchronić środki zaradcze utrzymane przez Komisję, od tego dnia już nie istniało. Tak więc jedynymi osobami dotkniętymi rzeczonymi środkami byli importerzy, którzy zwrócili się o licencję importową w ciągu dnia 1 października 1963 r. Liczba oraz tożsamość tych importerów była ustalona i niezmienna przed dniem 4 października, kiedy to wydano zaskarżoną decyzję. Komisja była więc w stanie dowiedzieć się, że jej decyzja wpływała na interesy i pozycję prawną wyłącznie rzeczonych importerów. Tak powstały stan faktyczny odróżnia więc rzeczonych importerów, wśród których są także powodowie, od wszystkich innych osób i wyróżnia ich indywidualnie tak samo, jak w przypadku podmiotu, do którego skierowano decyzję.

Tak więc podniesiony zarzut niedopuszczalności jest bezpodstawny i skargi muszą zostać dopuszczone.”

40. Wymień przesłanki nieważności aktu instytucji.

A. Brak kompetencji polega na wydaniu wiążącego środka prawnego przez organ, który w ogóle nie był uprawniony do podejmowania tego rodzaju środków, ponieważ:

• kompetencja w tym obszarze nie należy do Wspólnoty i przysługuje wyłącznie państwom członkowskim,

• kompetencja co prawda jest kompetencją Wspólnoty, ale akt został wydany przez nieuprawniony bądź niewłaściwy organ.

B.Akt wspólnotowy może zostać unieważniony tylko wtedy, gdy nie dochowano istotnego wymogu proceduralnego. Drobne naruszenia proceduralne nie stanowią przesłanki unieważnienia aktu. Określenie i ocena wagi naruszenia procedury należy wyłącznie do Trybunału.

Za najczęstsze poważne braki proceduralne uważa się:

• brak należytego uzasadnienia,

• brak podstawy prawnej.

Stanowią one jednocześnie naruszenie artykułu 253 TWE określającego obowiązek uzasadnienia aktów prawnych.

C. Naruszenie Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem.

„Naruszenie Traktatu” nie nastręcza większych problemów interpretacyjnych - może chodzić zarówno o działanie zupełnie pozbawione podstaw prawnych, jak i niewłaściwą wykładnię Traktatu, wreszcie sprzeciwienie się ustalonej wykładni danego artykułu. Za „jakąkolwiek regułę prawną” uważa się wszystkie zasady prawa wspólnotowego nie wyrażone wprost w Traktacie (przykładowo zasadę ochrony uprawnionego oczekiwania lub zasadę poszanowania praw fundamentalnych).

D. Nadużycie władzy

Koncepcja nadużycia władzy w ujęciu prawa wspólnotowego polega na wykorzystaniu środka do osiągnięcia innych celów niż w nim wskazane, pewnego rodzaju „zatajenia” prawdziwych intencji instytucji. Ciężar dowodu, że środek został podjęty w innym celu, spoczywa na powodzie. Trybunał jest zazwyczaj bardzo surowy w ocenie tej przesłanki. Unieważnienie aktu wspólnotowego z uwagi na nadużycie władzy zdarza się w praktyce bardzo rzadko, chociaż już od początku istnienia Wspólnot powodowie bardzo często próbowali się powoływać na tę przesłankę. Przekonującym przykładem rozumowania Trybunału oddalającego skargę jest orzeczenie w sprawie FedeChar.

1. brak kompetencji- umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym

2. naruszenie istotnego wymogu proceduralnego- umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym

3. naruszenie Traktatu lub jakiegokolwiek postanowienia prawnego- pozwala- pozwala na dokonanie kontroli środka prawnego pod względem materialnym

4. nadużycia władzy- umożliwia badanie zgodności aktu prawnego z prawem wspólnotowym pod względem formalnym.

41. Omów brak kompetencji jaki przesłankę nieważności aktu instytucji.

Brak kompetencji WE LUB EBC. Instytucja działa z przekroczeniem uprawnień, jeśli podejmuje działania władcze, do których nie została upoważniona przez prawo wspólnotowe. Może to mieć miejsce w trzech przypadkach, gdy:

- podejmuje działania w obszarze, który nie należy do kompetencji WE(rzadkie przypadki)

• działa w ramach kompetencji należących do innej instytucji WE (częste przypadki)

• -wykonuje kompetencje WE w stosunku do państwa trzeciego lub jego obywateli w sposób sprzeczny z prawem międzynarodowym.

Brak kompetencji polega na wiążącego środka prawnego przez organ, który na ogół nie był uprawniony do podejmowania tego rodzaju środków, ponieważ:

• Kompetencja w tym obszarze nie należy do Wspólnoty i przysługuje wyłącznie państwom członkowskim,

• Kompetencja ta co prawda przysługuje Wspólnocie, ale akt został wydany przez nieuprawniony bądź niewłaściwy organ.

• Unieważnienie aktu z powodu braku kompetencji zdarza się niezwykle rzadko. ETS z zasady interpretuje rozszerzająco kompetencje Komisji, powołując się na konieczność umożliwienia jej efektownego wykonywania zadań.

42. Omów naruszenie istotnego wymogu proceduralnego jako przesłankę nieważności aktu instytucji.

W trakcie procedury uchwalania określonego aktu pojawiła się pewna nieprawidłowość, która może mieć wpływ na jego treść lub narusząć prawa osób, których dany akt dotyczy. Naruszenia procedury można ogólnie podzielić na 3 grupy przyczyn związanych z :

- przygotowaniem aktu:

1.niedopełnienie obowiązku konsultacji z określonym podmiotem, kiedy taka konsultacja jest wymagana przez prawo wspólnotowe

2.niedanie możliwości wyrażenia swojej opinii podmiotom, których dany środek dotyczy,

3.wybór niewłaściwej procedury dla podjęcia danego środka.

-formą aktu np. niewłaściwe uzasadnienie lub brak uzasadnienia dla podjęcia danego środka

-ogłoszeniem aktu prawnego: środek nie został ogłoszony w sposób dla niego przewidziant przez prawo wspólnotowe.

43. Jaki jest termin wystąpienia ze skargą o stwierdzenie nieważności aktu instytucji?

Art. 230 TWE mówi o „dwóch miesiącach od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie”.

Dniem publikacji aktu jest dzień ogłoszenia środka w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 254 TWE, obowiązkowej promulgacji podlegają:

• rozporządzenia, dyrektywy i decyzje przyjęte przez Radę i Parlament w procedurze współdecydowania,

• rozporządzenia Rady i Komisji,

• dyrektywy Rady i Komisji skierowane do wszystkich państw członkowskich.

Powiadomienia adresata dokonuje się w wypadku innych niż powyższe dyrektyw oraz decyzji. Powiadomienie musi zawierać nie tylko istotną treść środka, ale także uzasadnienie. W przypadku braku wymaganego przez Traktat ogłoszenia bądź notyfikacji, okres dwumiesięczny liczy się od powzięcia wiadomości przez adresata o treści aktu.

Określa go art. 230 akapit 5 TWE- termin na wniesienie skargi wynosi 2 miesiące od dnia:

• Publikacji aktu (jeśli podlega),

• Notyfikowania skarżącemu,

• Jeżeli akt nie był publikowany ani notyfikowany, to od dnia powzięcia wiadomości przez skarżącego o tym akcie.

Przepisy określające ten termin są bezwzględnie wiążące, bieg tego terminu może być zawieszony jedynie wówczas, gdy opóźnienie wynika z odległości oraz gady zaistnieją wyjątkowe okoliczności, takie jak przypadek czy siła wyższa.

44. Jakie są obowiązki instytucji w razie stwierdzenia nieważności aktu instytucji (art. 233 TWE)?Art. 233 TWE określa obowiązki instytucji w związku ze stwierdzeniem nieważności, obliguje instytucje, których akty uznano za nieważne do podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku ETS. Stwierdzenie nieważności nie obliguje samo instytucji do wypłacenia odszkodowania jednostkom, które poniosły szkodę w skutek wydania aktu.

W przypadku orzeczenia o nieważności aktu przyjętego przez instytucję lub instytucje lub stwierdzenia, iż zaniechanie przez nie działania jest sprzeczne z niniejszym Traktatem, są one zobowiązane do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości.

Zobowiązanie to nie narusza zobowiązania, jakie może wyniknąć z zastosowania artykułu 288 akapit drugi [wynagrodzenia szkody wynikającej z odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty].

Niniejszy artykuł stosuje się również do EBC.

45. Jaki jest skutek orzeczenia stwierdzającego nieważność aktu instytucji? Czy Trybunał może zastosować limitatio ratione temporis orzeczenia?

Orzeczenie takie skutkuje erga omnes i ex tunc (od początku, jak by nigdy nie został wydany), akt uznany za nieważny jest nieważny w granicach skargi.

Oznacza to, że dany akt jest traktowany jak nigdy nie został wydany. W przypadku rozporządzenia sąd wspólnotowy może stwierdzić, że pewne skutki prawne wywołane przez anulowany środek prawny pozostają w mocy. W stosunku do stwierdzającego nieważność aktu prawnego działa zasada res iudicata. Dany środek nie może być później zaskarżony w innym postępowaniu opartym na tej samej podstawie prawnej. Nie dotyczy to postępowań związanych z innymi, autonomicznymi skargami. Uznanie aktu prawnego za nieważny i niebyły powoduje, że przestają obowiązywać wszelkie środki podjęte na podstawie zaskarżonego aktu, w tym środki prawne przyjęte przez państwo w celu implementowania zaskarżonego aktu do krajowego porządku prawnego.

Zasada pewności prawa wymaga, aby nowo wydany akt prawny nie miał działania retroaktywnego.

ETS może wskazać limitatio…, może ograniczyć skutki orzeczenia w czasie, orzeczenie wywołuje skutki prawne od momentu jego wydania.

Orzeczenie stwierdzające nieważność danego środka skutkuje erga omnes i ex tunc.
W wypadku rozporządzenia jednak Trybunał może zastosować limitatio ratione temporis swojego orzeczenia, uznając część skutków unieważnionego aktu za niewzruszalne.

46. Jakie podmioty i w jakim zakresie mogą wystąpić ze skargą o stwierdzenie nieważności aktu instytucji?

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi o unieważnienie aktu wspólnotowego:

1/ podmioty uprzywilejowane, które mogą wnosić skargę o unieważnienie każdego aktu wspólnotowego. Są to główne instytucje Wspólnoty (Parlament Europejski, Rada, Komisja), oraz państwa członkowskie.

2/ podmioty, którym służy skarga o unieważnienie tylko wtedy, gdy akt narusza ich kompetencje. Należą tu Trybunał Obrachunkowy i Europejski Bank Centralny (wcześniej także Parlament Europejski).

3/ podmioty nieuprzywilejowane, którym skarga o unieważnienie służy tylko po spełnieniu dodatkowych przesłanek. Zaliczamy tu jednostki, a więc osoby fizyczne i prawne.

47. Czy Trybunał jest związany granicami skargi złożonej w trybie art. 230 TWE? Jakie są tego konsekwencje - omów na tle orzeczenia w sprawie AssiDomän?

W skardze o unieważnienie ETS jest związany granicami skargi. Decyzja może być więc unieważniona tylko wobec tych stron, które wygrały sprawę przed Trybunałem. Tam, gdzie efektem wyroku Trybunału jest odrzucenie ustaleń faktycznych i stwierdzenie, że zmowa nie miała miejsca, sprzeczne z zasadą praworządności byłoby twierdzenie, że Komisja nie ma obowiązku ponownego rozpatrzenia pozycji innej strony tej samej rzekomej zmowy. Ustalone jest w orzecznictwie, że niedopuszczalne są skargi wniesione przeciwko decyzjom jedynie potwierdzającym wcześniejsze decyzje, które nie zostały zaskarżone w odpowiednim czasie. Środek jedynie potwierdzający poprzedni środek nie może zapewnić zainteresowanym sposobności do wznowienia postępowania w sprawie legalności potwierdzanego środka . - PODRECZNIK

48. Czy państwo członkowskie musi wykazać interes prawny dla wniesienia skargi w trybie art. 230 TWE? Co rozumiesz pod pojęciem „państwa” na gruncie art. 230 TWE?

Pomioty w pełni uprzywilejowane, takie jak państwa członkowskie nie muszą wykazać swój interes prawny, aby wnieść skargę do ETS, nie musi dowodzić, że dany akt go dotyczy. Należy zauważyć, że art. 230 TWE w sposób dość wyraźny rozdziela zakres prawa do wniesienia skargi z jednej strony instytucjom wspólnotowym i państwom członkowskim, a z drugiej strony osobom fizycznym lub prawnym. Pierwszy akapit art. 230 nadaje każdemu państwu członkowskiemu prawo wniesienia skargi o unieważnienie w celu podważenia legalności aktu instytucji nie uzależniając w żaden sposób wykonywania tego prawa od dowodu interesu prawnego we wszczęciu postępowania.

Termin ,,państwa” dla celów postanowień instytucjonalnych, w szczególności odnosząc się do postępowania przed sądami, stosuje się tylko wobec władz rządowych państw członkowskich WE i nie może obejmować rządów regionów bądź wspólnot autonomicznych, niezależnie od przyznanych im kompetencji.

49. Omów locus standi Trybunału Obrachunkowego i EBC na gruncie art. 230 TWE.

Trybunał Obrachunkowy i EBC to zgodnie z postanowieniami art. 230 podmioty pół uprzywilejowane, a ich locus standi ograniczone jest jedynie do ochrony własnych kompetencji/ prerogatyw.

50. Jaki jest locus standi podmiotów prywatnych na gruncie art. 230 TWE?

Locus standi podmiotów prywatnych .Jednostka może wnieść skargę na:

1) decyzje, których jest adresatem

2) decyzje skierowane do innej osoby, które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie

3) decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie.

Legitymacja jest więc ograniczona względami rodzaju aktu (mogą to być jedynie decyzje, bez względu na ich formę) oraz koniecznością wykazania, że skarżący jest adresatem aktu lub też, że akt dotyczy go bezpośrednio i indywidualnie.

51. Co oznacza, że decyzja „dotyczy bezpośrednio” jednostki w rozumieniu art. 230 TWE?

Jednostka może wnieść skargę o unieważnienie aktu skierowanego do innego podmiotu tylko wtedy , akt ten dotyczy jej bezpośrednio, tzn., że wywiera wpływ na sytuację prawną i interes prawny jednostki bez pośrednictwa innego aktu wykonawczego, chyba, że władze państwa członkowskiego nie miały żadnej swobody przy wydawaniu aktu wykonawczego, także podczas uchwalania decyzji; nawet jeśli państwu pozostawiona jest swoboda działania, jest pewne, że państwo decyzję zastosuje i wykona.

52. Co to są „decyzje wydane w formie rozporządzenia” w rozumieniu art. 230 TWE?

Art.230 zastrzega, że chodzi o rozporządzenia, które są faktycznie decyzjami, i pod warunkiem spełnienia takich samych wymogów jak w przypadku decyzji skierowanych do innych osób, tj. pod warunkiem, że rozporządzenia będące faktycznie decyzjami dotyczą skarżących bezpośrednio i indywidualnie.

Środek stosuje się do obiektywnie określonych sytuacji i tworzy skutki prawne w odniesieniu do kategorii osób opisanych w sposób uogólniony i abstrakcyjny.

Charakter rozporządzenia nie może zostać poddany w wątpliwość tylko dlatego, że można określić liczbę albo nawet tożsamość producentów otrzymujących pomoc, którą środek ogranicza.

Na podstawie powyższych orzeczeń doktryna wypracowała test abstrakcyjnej terminologii, pozwalający odróżnić decyzję od rozporządzenia:

• rozporządzenie - cały akt (bądź jego poszczególne postanowienia) ma zastosowanie do „obiektywnie określonych sytuacji i tworzy skutki prawne w odniesieniu do kategorii osób opisanych w sposób uogólniony i abstrakcyjny”;

• decyzja - jest skierowana do ograniczonej liczby podmiotów i dotyczy konkretnych podmiotów.

53. Na czym polega „test abstrakcyjnej terminologii” na gruncie art. 230 TWE?

Do rozróżnienia rozporządzeń od decyzji („prawdziwych” i „nieprawdziwych” postanowień rozporządzeń), ETS wypracował specjalny test natury aktu prawnego: test abstrakcyjnej terminologii. Decydującym czynnikiem dla określenia natury aktu prawnego jako rozporządzenia było stwierdzenie, czy akt jest aktem powszechnie obowiązującym, tj.że ma zastosowani „ do obiektywnie określonych sytuacji i pociąga konsekwencje prawne dla generalnie i w sposób abstrakcyjny określonej kategorii osób”, decyzje z kolei charakteryzują się tym, że kategoria osób, do których są skierowane jest ograniczona, osoby te daje się zidentyfikować. Test AK stanowi kryterium generalne.

Pozwala on na odróżnienie decyzji od rozporządzenia. Z rozporządzeniem mamy do czynienia, gdy cały akt lub objęte skargą postanowienia mają zastosowanie do:

• Obiektywnie określonych skarg,

• Kategorii przedmiotów opisanych w sposób abstrakcyjny i uogólniony.

Decyzja jest skierowana do ograniczonej ( określonej) liczby podmiotów i dotyczy konkretnych sytuacji.

Na podstawie powyższych orzeczeń doktryna wypracowała test abstrakcyjnej terminologii, pozwalający odróżnić decyzję od rozporządzenia:

• rozporządzenie - cały akt (bądź jego poszczególne postanowienia) ma zastosowanie do „obiektywnie określonych sytuacji i tworzy skutki prawne w odniesieniu do kategorii osób opisanych w sposób uogólniony i abstrakcyjny”;

• decyzja - jest skierowana do ograniczonej liczby podmiotów i dotyczy konkretnych podmiotów.

54. Na czym polega „test zamkniętej kategorii” na gruncie art. 230 TWE?

Rozporządzenie dotyczy skarżącego indywidualnie, gdy odnosi się do zamkniętej kategorii podmiotów (producentów, importerów itp.), ponieważ dotyczy wydarzeń przeszłych, wskutek czego kategoria nie może już ulec rozszerzeniu.

Sprawy połączone C-239 i C-275/82, Allied Corporation i inni v. Komisja

55. Na czym polega znaczenie orzeczenia w sprawie Codorniu?

Sprawa Codorniu v Rada z 1994. Hiszpańska firma Codorniu, uznająca od lat 20 jako znaku handlowego terminu „cremant”, kwestionowała legalnośc rozporządzenia ograniczającego możliwość używania tego terminu do firm z Francji i Luksemburgu.

ETS zauważył, że w myśl postanowień rozporządzeń, które zastrzegło używania terminu „cremant” do wysokogatunkowych win musujących wyprodukowanych wyprodukowanych dwóch państwach członkowskich. Przedsiębiorstwo założone w 3 państwie członkowskim, produkujące i sprzedające wysokogatunkowe wina musujące wyprodukowane w określonym regionie, które na długi czas przed przyjęciem tegoż rozporządzenia, zarejestrowało w tym państwie członkowskim znak firmowy zawierający ten sam termin i używało go przed, jak i po rejestracji, znajduje się w sytuacji, która odróżnia je z punktu widzenia tego postanowienia od wszystkich innych, w ten sposób, że postanowienie powoduje, że nie może ono używać swojego graficznego znaku firmowego.

ETS dopuścił skargę Codorniu ( nie była to jedyna firma hiszpańska używająca znaku „cremant”) pomimo argumentów Rady, że sytuacja jest podobnie jak w przypadku sprawy Calpak. ETS uznał możliwość kontroli legalności aktów powszechnie obowiązujących, Natura aktu stała się w ten sposób bez znaczenia dla określenia „locus stadni” skarżącego. Z orzecznictwa ETS wynika, że złagodzenie testu Plaumanna może nastąpić w zasadzie w rzadkich sytuacjach, gdy kwestionowany środek narusza prawa skarżącego ( tak jak w przypadku C., nabyte prawo do znaku handlowego).

Zaskarżone postanowienie jest ze swojej natury i z uwagi na sferę swojego stosowania środkiem prawodawczym w tym sensie, że ma ogólne zastosowanie do kupców, nie wyklucza to jednak stwierdzenia, że niektórych z nich może dotyczyć indywidualnie. Z tego wynika, że Codorniu wykazało istnienie sytuacji, która z punktu widzenia zaskarżonego postanowienia odróżnia je od wszystkich innych kupców.

Codorniu zarzuca, że zaskarżone postanowienie jest w rzeczywistości decyzją przyjętą pod przykrywką rozporządzenia. Nie ma ogólnego zakresu, lecz skutkuje wobec określonej klasy producentów, która nie może ulec zmianie. Są to ci producenci, którzy 1 września 1989 r. tradycyjnie oznaczali swoje wina musujące znakiem `crémant'. (…). Co więcej, bezpośrednim skutkiem zaskarżonego postanowienia jest uniemożliwienie Codorniu posługiwania się znakiem `Gran Cremant', co będzie wiązać się z utratą 38% zysku. Efektem tej szkody będzie wyróżnienie Codorniu (…) spośród wszystkich innych kupców (…).

18. Jak uprzednio uznał Trybunał, zastosowanie ogólne i charakter prawodawczy środka nie jest poddawany w wątpliwość przez fakt, że można mniej lub bardziej dokładnie określić liczbę bądź nawet tożsamość osób, do których znajduje on zastosowanie w danym czasie, jak tylko ustali się, że stosuje się wobec nich na podstawie obiektywnego kryterium prawnego lub faktycznego określonego przez środek zgodnie z jego celem (…).

19. Chociaż prawdą jest, że (…) zaskarżone postanowienie jest ze swojej natury i z uwagi na sferę swojego stosowania środkiem prawodawczym w tym sensie, że ma ogólne zastosowanie do kupców, nie wyklucza to jednak stwierdzenia, że niektórych z nich może dotyczyć indywidualnie (…).

21. Codorniu zarejestrowało graficzny znak towarowy `Gran Cremant de Codorniu' w Hiszpanii w 1924 r. i tradycyjnie używało tego znaku przed i po rejestracji. Zastrzegając prawo do używania znaku `crémant' dla producentów francuskich i luksemburskich zaskarżony przepis uniemożliwia Codorniu używanie jego graficznego znaku towarowego.

22. Wynika z tego, że Codorniu wykazało istnienie sytuacji, która z punktu widzenia zaskarżonego postanowienia odróżnia je od wszystkich innych kupców.

23. Wynika z tego, że zarzut niedopuszczalności wysunięty przez Radę musi zostać oddalony.”

56. Czy dopuszczalna jest actio popularis w oparciu o art. 230 TWE?

Analiza powyższych orzeczeń wskazuje, że skarga stowarzyszenia jest dopuszczalna w trzech przypadkach:

1) gdy prawo WE przyznało wyraźnie określonym stowarzyszeniom prawo do wszczynania postępowania,

2) gdy stowarzyszenie reprezentuje interesy przedsiębiorców, których indywidualna skarga byłaby dopuszczona przez sąd,

3) gdy stowarzyszenie daje się wyróżnić indywidualnie z powodu jego własnych interesów jako stowarzyszenia.

Stowarzyszenie zawiązane dla ochrony wspólnych interesów określonej kategorii osób nie może być uważane dla celów (…) Artykułu 173 za bezpośrednio i indywidualnie dotkniętą przez środek wpływający na interesy ogólne tej kategorii, nie ma więc uprawnień do wniesienia skargi o unieważnienie, gdy jej członkowie nie mogą tego zrobić jednostkowo (…). Jednakże, specjalne okoliczności, takie jak rola odegrana przez stowarzyszenie w procedurze prowadzącej do przyjęcia aktu (…) mogą usprawiedliwiać uznanie za dopuszczalną skargi wniesionej przez stowarzyszenie, którego członków zaskarżony środek nie dotyczy bezpośrednio i indywidualnie.

57. Jaki jest skutek orzeczenia stwierdzającego nieważność aktu instytucji?

Jeśli skarga jest uzasadniona, ETS ogłasza zaskarżony akt jako nieważny i niebyły. Orzeczenie takie skutkuje „erga omnes” i „ex tunc” co oznacza, że dany akt jest traktowany jakby nigdy nie został podjęty.

- przestają obowiązywać wszelkie środki podjęte na podstawie aktu uznanego za nieważny,

- instytucje, których akt prawny uznano za nieważny są zobowiązane podjąć konieczne środki w celu zastosowania się do orzeczenia ETS,

- uznanie aktu za nieważny nakłada na WE obowiązek naprawienia wszelkich szkód wywołanych przez anulowany akt.

Orzeczenie stwierdzające nieważność danego środka skutkuje erga omnes i ex tunc.
W wypadku rozporządzenia jednak Trybunał może zastosować limitatio ratione temporis swojego orzeczenia, uznając część skutków unieważnionego aktu za niewzruszalne.

58. W jakim terminie i pod jakim warunkiem można wnieść skargę na bezczynność instytucji?Przedmiotem skargi jest naruszenie prawa polegające na zaniechaniu wydania aktu prawnego przez instytucje WE. Skarga może być skierowana tylko przeciwko PE, Radzie lub KE, a także w zakresie jego kompetencji: EBC.

Zaskarżony brak działania musi stanowić naruszenie TWE. Skarżący w swoim wniosku musi dokładnie wskazać wydania jakiego typu środka zaniechała instytucja (merytoryczna zawartość).

Warunkiem dopuszczalności skargi jest wezwanie organu do podjęcia określonego działania przez zainteresowany podmiot.

ETS przyjął, że termin nie jest ograniczony, ale powinien zamknąć się w rozsądnym okresie, którego długość jest uzależniona od okoliczności danej sprawy. Jeśli w ciągu 2 m-cy wezwany organ nie określi swojego stanowiska i/lub nie wydał aktu prawnego oczekiwanego przez zainteresowany podmiot, skarga może zostać złożona w ciągu następnych 2 m-cy do ETS. Natomiast, jeśli organ zajmie wyraźnie stanowisko negatywne wobec przyjęcia aktu, to skarga na zaniechanie nie może zostać złożona z braku bezczynności.

Zarzut zaniechania może zostać postawiony , gdy:

• Nie może być postawiony, gdy wydanie aktu należy do kompetencji dyskrecjonalnych instytucji, organu lub agencji UE, w postępowaniu trzeba bowiem wykazać naruszenie prawa UE (stanowionego lub zasad ogólnych) lub nadużycie władzy

• Obowiązek wydania aktu musi być dostatecznie konkretny

• Skarga na bezczynność jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy instytucja lub organ zostały uprzednio wezwanego działania i terminie 2 miesięcy od dnia wezwania nie zajęły stanowiska (pozytywnego lub negatywnego) lub nie wydały oczekiwanego aktu-jeżeli tak się stanie skarga może być wniesiona w ciągu 2 następnych miesięcy

59. Jakie podmioty i w jakim zakresie mogą wnieść skargę w oparciu o art. 232 TWE?

Są 3 kategorie podmiotów:

1.państwa członkowskie, PE, Rada, KE, tzw. podmioty uprzywilejowane-mają legitymację o charakterze ogólnym i nie muszą wykazywać swego interesu do działania.

2.EBC- w sprawach wniesionych w zakresie jego kompetencji- nie ma zatem legitymacji ogólnej, ale nie musi wykazywać swego interesu procesowego, wystarczy dowód, że działa w zakresie swoich kompetencji.

3.osoby fizyczne i prawne tzw. podmioty nieuprzywilejowane- muszą wykazać swój interes prawny poprzez udowodnienie, że są podmiotami, których akt prawny miał dotyczyć bezpośrednio i indywidualnie.

Skarga na bezczynność instytucji WE jest skargą komplementarną w stosunku do skargi na nieważność aktu instytucji. Umożliwia ona stwierdzenie istnienia bezprawnego zaniechania instytucji UE, polegającego na nie wydaniu aktu prawnego i w konsekwencji wymuszeniu na instytucji działania. Skargę na bezczynność

( zaniechanie działania/ zaniechanie wydania decyzji) mogą wnieść państwa członkowskie, instytucje, organy lub agencje UE inne niż pozwane ( jako podmioty w pełni uprzywilejowane o nieograniczonym locus standi-wnoszą skargę bez ograniczeń) oraz osoby fizyczne lub prawne. Osoby fizyczne lub prawne mają to uprawnienie w ograniczonej wersji, stawiając zarzut instytucji lub organowi- iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej i innego niż zalecenie lub opinia. Skarga na bezczynność jest pomyślana jako automatyczna procedura sądowa.

Jednostka może wnieść skargę na:

1) decyzje, których jest adresatem

2) decyzje skierowane do innej osoby, które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie

3) decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie.

60. W jakim terminie należy wezwać instytucję do działania w trybie art. 232 TWE?

Skarga na bezczynność jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy instytucja lub organ zostały uprzednio wezwanego działania i terminie 2 miesięcy od dnia wezwania nie zajęły stanowiska (pozytywnego lub negatywnego) lub nie wydały oczekiwanego aktu.

61. Co może być przedmiotem skargi z art. 232 TWE?

Skarga na bezczynność może być skierowana przeciwko:

• Radzie

• Parlamentowi

• Komisji WE

• EBC

Które zaniechały wydania decyzji lub działania, bierze się tutaj pod uwagę akty prawne podlegające kontroli legalności.-PODRECZNIK

62. Jaki jest locus standi podmiotów prywatnych na gruncie art. 232 TWE?

Jednostka może wnieść skargę na:

1) decyzje, których jest adresatem

2) decyzje skierowane do innej osoby, które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie

3) decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie.

Osoby fizyczne lub prawne mają to uprawnienie w ograniczonej wersji, stawiając zarzut instytucji lub organowi- iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej i innego niż zalecenie lub opinia. Skarga na bezczynność jest pomyślana jako automatyczna procedura sądowa.

63. Dlaczego Trybunał nie uznał skargi Amadeo Chevalley za dopuszczalną?

W tej sprawie powód zażądał od Komisji wydania opinii w sprawie włoskiej ustawy o rencie gruntowej, którą uznał za sprzeczną z prawem wspólnotowym. Gdy Komisja stwierdziła, że nie jest zobowiązana do podjęcia jakichkolwiek działań w tej sprawie, wówczas powód zwrócił się do ETS ze skarga na jej bezczynność. ETS stwierdził, że opinia nie jest przedmiotem skargi na bezczynność i uznał skargę za niedopuszczalna. Podobnie skarga na bezczynność nie przysługuje przeciwko Komisji, odmawiając wszczęcia postępowania na podstawie art. 226.- skarga na bezczynność instytucji jest skargą komplementarną w stosunku do skargi na nieważność aktu prawnego.

64. Czy brak wydania decyzji uznaniowej podlega kontroli legalności w trybie art. 232 TWE? Dlaczego?

Warunkiem dopuszczalności skargi jest wezwanie organu do podjęcia określonego działania przez zainteresowany tym podmiot. Jeśli pomimo wezwania organ nie określił swojego stanowiska i/lub nie wydał aktu prawnego, oczekiwanego przez zainteresowany podmiot, skarga może być złożona w ciągu dwóch następnych miesięcy. Brak wydania decyzji uznaniowej przez organ jest bezczynnością, więc podlega ono kontroli legalności zgodnie z art. 232 TWE.

skarga wniesiona przez jednostkę na podstawie art. 175 TWE jest dopuszczalna nie tylko wtedy, gdy decyzja, która miała być wydana byłaby adresowana bezpośrednio do jednostki, ale także wtedy, gdy organ wspólnotowy nie wydał decyzji, adresowanej do osoby trzeciej, jeśli jej postanowienia dotyczyłyby powoda w sposób bezpośredni i indywidualny

65. Czy można zmodyfikować żądanie skargi złożonej w trybie art. 232 TWE w ten sposób, aby przekształcić ją w skargę z art. 230 TWE?

Skarga na bezczynność instytucji Wspólnoty jest skargą komplementarną (uzupełniająca, dopełniająca) w stosunku do skargi na nieważność aktu prawnego.

naruszenie prawa polegające na zaniechaniu wydania aktu prawnego podlegającego kontroli legalności w trybie art. 230

musi istnieć obowiązek wydania aktu

skarga nie dotyczy aktów dyskrecjonalnych

Pomimo tego, że Artykuł 48(2) Regulaminu Sądu Pierwszej Instancji upoważnia, w określonych sytuacjach, do wniesienia w trakcie postępowania przed Sądem nowych skarg, to przepis ten nie może być interpretowany w taki sposób, że upoważnia on powodów do występowania z nowym żądaniem, a tym samym do modyfikowania przedmiotu postępowania, na przykład poprzez przekształcenie wniesionej skargi na bezczynność w skargę o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego.

66. W jaki sposób odpowiada Wspólnota w ramach odpowiedzialności kontraktowej?

Zgodnie z art. 288 „odpowiedzialność kontraktową Wspólnoty reguluje prawo właściwe dla danej umowy”; do dochodzenia odpowiedzialności właściwe są sądy krajowe; mozliwe jest też poddanie takich umów jurysdykcji ETS z art. 238 TWE. Przepis te stanowi, że ETS jest właściwy do orzekania na podstawie „klauzuli arbitrażowej” jakiejkolwiek umowy prawa publicznego lub prywatnego” zawartej przez WE lub w jej imieniu. ETS do oceny swojej właściwości stosuje prawp wspólnotowe.

WE może zawierać zarówno umowy prawa cywilnego, jak i prawa publicznego nie jest obecnie jasne, czy o charakterze umowy, a w konsekwencji o prawie właściwym, rozstrzyga prawo wspólnotowe, czy lex fori.

67. Jaki jest locus standi w przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej pozaumownej Wspólnoty?

Skarga odszkodowawcza służy ochronie podmiotów prywatnych (zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne)s, stanowi ona istotne uzupełnienie wspólnotowego systemu ochrony prawnej jednostki, rekompensując im słabszą pozycję w zakresie kontroli legalności aktów wspólnotowych.

68. Jakie jest stanowisko Trybunału w sprawie okresu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych przeciwko Wspólnocie?

art. 46 Statutu ETS:

„Roszczenia wynikające z pozaumownej odpowiedzialności Wspólnot ulegają przedawnieniu po pięciu latach od zdarzenia stanowiącego podstawę tej odpowiedzialności. Okres przedawnienia przerywa wniesienie skargi do Trybunału lub uprzednie wniesienie przez poszkodowanego wniosku do właściwej instytucji Wspólnoty. W ostatnim przypadku wniosek musi być wniesiony w ciągu dwóch miesięcy, zgodnie z art. 230 .... ; postanowienia drugiego akapitu art. 232 ... stosuje się.”

Okres przedawnienia nie zaczyna biec „zanim wszystkie wymagania dotyczące zobowiązania o wypłatę odszkodowania zostaną spełnione, a w szczególności zanim szkoda, którą należy naprawić się zmaterializuje”.

Okres przedawnienia jest zawieszany, kiedy strona poszkodowana wszczyna procedurę o stwierdzenie nieważności bądź skargę na bezczynność przeciwko wskazanej instytucji.

Kiedy przyczyną szkody poniesionej przez powoda jest działanie lub zaniechanie administracyjne, okres przedawnienia nie rozpoczyna się aż do momentu, kiedy poweźmie on o nim wiadomość.

69. Jakie są przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Wspólnoty?

Odpowiedzialność taka istnieje, gdy:

• Wspólnota lub jej funkcjonariusz podjęli sprzeczne z prawem działania lub niezgodne z prawem zaniechali podjęcia określonych działań

• Powód doznał szkody w skutek bezprawnych działań lub bezprawnego zaniechania

• Istnieje bezpośredni związek przyczynowy między nieprawidłowym działaniem lub zaniechaniem a szkodą wywołaną tym działaniem lub zaniechaniem.

70. Czy odpowiedzialność odszkodowawcza WE jest oparta na winie?

Art.40 TWWWiS wymienia wyraźnie, że bezprawne działanie i zaniechanie WE lub zawinione działanie lub zaniechanie funkcjonariusza podlega szkodzie odszkodowawczej UE. Art. 288 TWE nie odnosi się bezpośrednio do winy lub bezprawności, jednak ETS w swoim orzecznictwie zakłada, że sprzeczność z prawem stanowi winę. W przypadku zaniechania ETS wymaga istnienia obowiązku działania (nie wystarcza kompetencja do działania), w przypadku działania, musi być ono bezprawne lub przeprowadzone w sposób bezprawny.

71. Jaki jest zakres odpowiedzialności WE za szkody wyrządzone przez funkcjonariusza?

Odpowiedzialność za akty funkcjonariusza powstaje tylko wtedy, gdy funkcjonariusz działa bezprawnie, nie wykonuje poleceń, działa niedbale, narusza prawo lub działa w złej wierze. Z przepisów wynika, że funkcjonariusz musi działać w granicach powierzonego mu zadania. Jeżeli funkcjonariusz nie stosuje się do tej zasady, Wspólnota ma obowiązek pokrycia wszelkiej szkody wyrządzonej przez jej funkcjonariusza podczas wykonywania swoich obowiązków.

72. Jakie są zasady odpowiedzialności odszkodowawczej WE w przypadku bezprawia normatywnego?

Według tzw. Formuły Schöppenstedt z bezprawnością normatywną mamy do czynienia wtedy, gdy akt prawny nie tylko został uznany za nieważny, lecz i wtedy, gdy w sposób oczywisty naruszył prawa jednostki. Odpowiedzialność uzależnia się wówczas od poważnego przekroczenia granic wykonywania swoich uprawnień.

73. Czy WE jest zobowiązana do zapłaty pełnego odszkodowania?

W przypadku odpowiedzialności pozaumownej Wspólnota ma obowiązek pokryć wszelkie szkody wyrządzone przez jej organy, instytucje lub funkcjonariuszy podczas wykonywania ich obowiązków.

74. Co należy rozumieć pod pojęciem „wystarczająco poważnego naruszenia” w przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej WE?

Naruszenie takie oznacza, że władza prawodawcza w sposób oczywisty i rażący przekroczyła granice uznania

Jeśli margines swobodnego uznania przez państwa członkowskie lub instytucje został znacznie zmniejszony lub nie istnieje, dla ustalenia wystarczająco poważnego naruszenia może wystarczyć proste stwierdzenia naruszenia prawa wspólnotowego.

75. Czy WE ponosi odpowiedzialność także za działania zgodne z prawem?

Konieczne jest udowodnienie, że domniemana szkoda jest rzeczywista i istnieje związek przyczynowy pomiędzy czynem a zarzucaną szkodą. Wstępnym warunkiem odpowiedzialności musi być istnienie wyjątkowej i szczególnej szkody. Odpowiedzialność może być poniesiona jeśli zarzucana szkoda stanowi trwale utrzymujący się uszczerbek dotykający określonego kręgu uczestników w nieproporcjonalny sposób w porównaniu z innymi, przekraczający granicę ryzyka gospodarczego wpisanego w uczestnictwo w tym sektorze, który nie jest uzasadniony przez ogólny interes gospodarczy.

76. Jak Trybunał rozumie pojęcie „bezpośredniego związku przyczynowego”?.

Bezpośredni związek przyczynowy należy do oceny sądu. Zarzucana szkoda musi wynikać w sposób wystarczający i dostatecznie bezpośredni z naruszenia prawa wspólnotowego. Udowodnienie bezpośredniego związku należy do skarżącego. Przyczyną wystąpienia szkody jest jedynie takie zachowanie, które jak wskazuje ogólne doświadczenie może zazwyczaj wywoła“ poniesioną szkodę, taka sytuacja nie ma miejsca, gdy szkoda była zupełnie nieprawdopodobnym skutkiem danego zachowania.

Związek przyczynowy istnieje dla celów art. 215 ust. 2 Traktatu, jeżeli ma miejsce bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy błędem popełnionym przez daną instytucję a odniesionym uszczerbkiem, przy czym ciężar dowodowy spoczywa na powodzie.

77. Czy na odpowiedzialność odszkodowawczą Wspólnoty ma wpływ przyczynienie się poszkodowanego?

Tak ma to wpływ, ponieważ w taki przypadku nie istnieje związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym działaniem instytucji, a szkodą jeżeli sam poszkodowany przyczynił sie do powstania szkody. Naprawieniu podlega wówczas ta szkoda, która powstała po stronie szkody osoby działający w rozsądny sposób, na niej spoczywa obowiązek podjęcia wszelkich dostępnych w jej zakresie środków mających na celu zapobieżenie lub pomniejszenie szkody, gdy poszkodowany nie wykazał należytej staranności. We nie jest odpowiedzialna za poniesioną szkodę lub jest odpowiedzialna tylko częściowo.

78. Czy dopuszczalna jest skarga odszkodowawcza przeciwko WE w przypadku, gdy najbardziej bezpośrednią przyczyną szkody jest działanie władz krajowych?

Jeśli kwestionowany środek przyjęty był przez organ krajowy w celu wykonania prawa wspólnotowego, ETS (obecnie SPI) będzie właściwy do rozpoznania skargi odszkodowawczej, gdy zarzucana w skardze bezprawność nie może być przypisana władzom krajowym, natomiast daje się przypisać WE. Jeśli władze krajowe działają zgodnie ze wskazówkami instytucji WE, bezprawność jest przypisywana instytucjom.

Gdy najbardziej bezpośrednią przyczyną szkody jest działanie władz krajowych skarga taka jest dopuszczalna tylko po wyczerpaniu wszystkich środków procedury krajowej, nie jest wymagane wyczerpanie drogi wewnętrznej, gdy środki te nie stanowią efektywnej ochrony jednostki i zadośćuczynienia jej za doznaną krzywdę.

79. Jaki sąd może, a jaki musi skierować pytanie prejudycjalne do ETS?

Sądy krajowe, od których orzeczenia przysługuje odwołanie, mogą badać ważność aktu wspólnotowego i jeżeli uznają argumenty stron dotyczące nieważności za bezzasadne, odrzucają je, ogłaszając akt za całkowicie ważny. Natomiast sądy, których orzeczenia są ostateczne zgodnie z prawem wewnętrznym, nie są właściwe do orzekania o ważności aktów instytucji wspólnotowych.”- orzeczenie Foto-Frost

80. Jaki sąd krajowy jest sądem, od którego rozstrzygnięć nie przysługuje środek odwoławczy?

Są to sądy, które zajmują najwyższe miejsce w strukturze sądownictwa, w Polsce będą nimi Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Konstytucyjny. Orzeczenia te nie podlegają zaskarżeniu.

Z pyt. Prawnym do ETS mogą zwracać się sądy jednego z państw członkowskich, chodzi tu o sądy powszechne, administracyjne, konstytucyjne, międzynarodowe, arbitrażowe dyscyplinarne i inne organy.

Uznanie organu zadającego pytanie w postępowaniu wstępnym za sąd państwa członkowskiego należy do właściwości prawa wspólnotowego. Każdy sąd państwa członkowskiego jest uprawniony do wniesienia wniosku do ETS z pytaniem o wykładnię lub kontrolę ważności prawa unijnego, jeśli taka kwestia pojawi się podczas toczącego się postępowania głównego i jej rozstrzygnięcie jest konieczne do wydania wyroku.

Obowiązek wystąpienia z pyt. prejudycjalnym w sprawie zawisłej przed sadem krajowym ciąży natomiast na tym organie, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wew. Przez pojęcie sadu, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu , rozumie się sądy ostatniej instancji lub sad od którego nie przysługuje orzeczenie w danej sprawie. Sad jest zwolniony z obowiązku występowania z pyt. Wstępnym, jeżeli problem został wyjaśniony w innym orzeczeniu albo jeżeli kwestia nie wymaga wyjaśnienia, bo jest jasna.

81. Jak Trybunał rozumie pojęcie „sądu” na gruncie art. 234 TWE?

W art. 234 TWE „sąd” w pojęciu wspólnotowym, oderwanym od kwalifikacji prawa krajowego. Jest to organ wykonujący funkcje orzecznicze, działający na podstawie ustawy, a nie tylko umowy stron, rozstrzygający spory pomiędzy stronami, funkcjonujący w sposób stały, którego jurysdykcja jest obowiązkowa, orzekający na podstawie prawa, a nie tylko zasad słuszności, oraz jest niezależny w orzekaniu.

Według ETS sądem jest każdy organ państwowy, który spełnia następujące warunki:

• Funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy, a nie np. umowy stron,

• Jest organem stałym, a nie powołanym ad hoc,

• Rozstrzyga spór toczący się pomiędzy stronami ( kontradyktoryjność postępowania),

• Orzeka na podstawie prawa, a nie postanowień o charakterze pozaprawnym, np. słuszność,

• Jego rozstrzygnięcia są prawnie wiążące,

• Jest organem niezawisłym.

82. Na czym polega doktryna CILFIT?

Sądy krajowe nie muszą kierować pytań prejudycjalnych jeśli:

• jeżeli kwestia nie jest istotna dla rozstrzygnięcia sprawy

• gdy poprzednie decyzje Trybunału dotyczyły juz kwestii prawnych, których dotyczy pytanie, bez względu na naturę postępowania, które prowadziło do tych decyzji, nawet jeśli kwestie, o które chodzi nie są zupełnie identyczne

• jeżeli zastosowani prawa wspólnotowego jest tak oczywiste, że nie ma miejsca na żadne wątpliwości.

Sytuację taką ocenia się zgodnie z właściwościami prawa wspólnotowego, szczególnymi trudnościami jego wykładni oraz niebezpieczeństwem wydania odmiennych orzeczeń w obrębie Wspólnoty.

Sądy krajowe nie muszą kierować pytań- przedstawienie sprawy do ETS z wnioskiem o wydanie orzeczenia prejudycjalnego nie jest konieczne, jeżeli zastosowania prawa wspólnotowego jest tak oczywiste , że nie budzi wątpliwości z punktu widzenia właściwości prawa wspólnotowego, jego wykładni oraz niebezpieczeństwa wydania odmiennych orzeczeń w obszarze Wspólnoty.

Formuła CILFIT

sąd krajowy nie musi kierować pytań

1.. kwestia prawa wspólnotowego nie jest istotna dla rozstrzygnięcia sporu

2.kwestia była już rozstrzygnięta

3.interpretacja prawa WE jest oczywista

83. Na czym polega doktryna Foto-Frost?

Sądy krajowe od których przysługuje środek odwoławczy są zobowiązane przedłożyć pytanie prejudycjalne ETS, jeśli uznają, że wtórne prawo wspólnotowe jest sprzeczne z prawem wyższego rzędu (akty instytucji są sprzeczne z prawem pierwotnym) Sąd krajowy nie może stwierdzić nieważności aktu prawa wspólnotowego.

Sądy krajowe, od których orzeczenia przysługuje odwołanie, mogą badać ważność aktu wspólnotowego i jeżeli uznają argumenty stron dotyczące nieważności za bezzasadne, odrzucają je, ogłaszając akt za całkowicie ważny. Natomiast sądy, których orzeczenia są ostateczne zgodnie z prawem wewnętrznym, nie są właściwe do orzekania o ważności aktów instytucji wspólnotowych.”

84. Czego może dotyczyć pytanie prejudycjalne?

Przedmiotem pytania prejudycjalnego może być kwestia wykładni prawa wspólnotowego (pierwotnego lub pochodnego) albo kwestia ważności aktów instytucji wspólnotowych i EBC. Ponadto przedmiotem pytania może być także wykładnia statutów organów utworzonych aktem Rady, gdy statut to przewiduje. Przedmiotem pytań dotyczących umów międzynarodowych zawartych przez Wspólnotę, może być tylko kwestia ich wykładni, ale nie kwestia ważności.

Trybunał orzeka w sprawach:

1. interpretacji postanowień Traktatu, innych aktów prawa pierwotnego oraz wspólnotowych zasad prawnych; nie może natomiast zajmować się zagadnieniem ważności takich postanowień lub aktów, w tym także zawartych przez Wspólnotę umów międzynarodowych;

2. ważności oraz wykładni postanowień wszelkich aktów prawa pochodnego, wydanych przez instytucje wspólnotowe, a także samych aktów;

3. wykładni statutów organów powołanych aktem Rady, jeżeli taka jest kompetencja została przewidziana w tych statutach.

4. Trybunał posiada wyłączność w zakresie wykładni prawa wspólnotowego. Może również wydawać orzeczenia prejudycjalne dotyczące umów międzynarodowych, umów stowarzyszeniowych oraz aktów rad stowarzyszenia.

85. Jak sąd krajowy powinien sformułować pytanie prejudycjalne dotyczące w istocie zgodności normy krajowej z normą wspólnotową?

Pytanie musi musi być zadane sposób umiejętny taki by ETS uznał je za dopuszczalne. Standardowym sformułowaniem jest : „Czy dany przepis X prawa wspólnotowego należy rozumieć w taki sposób, że nie stoi na przeszkodzie (lub stoi na przeszkodzie) Y- tutaj podaje się to, co wynika, z wchodzącego w grę przepisu prawa krajowego”. Ponadto pytanie musi mieć formę zamkniętą, a odpowiedź na nie musi być pozytywna lub negatywna

Treść wniosku o wydanie pytanie prejudycjalnego powinna zawierać: opis rzeczywistego stanu sprawy, treść odpowiednich przepisów prawa wewnętrznego, treść przepisów prawa wspólnotowego, podsumowanie argumentów stron, podniesionych w procesie krajowym oraz uzasadnienie, dlaczego zwrócenie się do Trybunału jest konieczne. Powinny być dołączone również kompletne akta sprawy.

86. Czy państwo członkowskie odpowiada odszkodowawczo za szkodę wywołaną brakiem skierowania pytania prejudycjalnego do ETS przez sąd krajowy?

Państwo członkowskie odpowiada odszkodowawczo za szkodę wywołana brakiem skierowania pytania prejudycjalnego do ETS przez sąd krajowy, ponieważ w wyniku orzeczenia sądu krajowego niezgodnego z prawem wspólnotowym jednostka może ponieść szkodę. Gdyby sąd krajowy zadał pytanie prejudycjalne, wówczas ETS wydaje orzeczenie, które zapobiega naruszeniu prawa wspólnotowego. Orzeczenie takie miało miejsce w sprawie Köbler, w którym sąd krajowy uznał, że wydanie orzeczenie prejudycjalnego jest zbędne i cofnął wniosek do ETS (Wcześniej wysłany). Wyrok tegoż sądu został zaskarżony przez Köblera do sądu cywilnego z powództwem przeciwko Austrii o naprawienie szkody wyrządzonej orzeczeniem sądu niezgodnym z prawem wspólnotowym. Sąd cywilny zwrócił się z pytaniem wstępnym do ETS dotyczącym istnienia odpowiedzialności państwa za niezgodne z prawem wspólnotowym orzeczenia sądów ostatniej instancji. Trybunał orzekł, że państwo członkowskie ponosi odpowiedzialność za wszystkie organy, w tym sądy ostatniej instancji, o tym który jest właściwy do rozpoznania sprawy, rozstrzyga prawo tego państwa.

87. Kiedy skierowanie pytania prejudycjalnego jest niedopuszczalne?

Pytanie prejudycjalne jest niedopuszczalne w przypadku, gdy w sprawie podobnej zostało już wydane rozwiązanie. Pytanie hipotetyczne lub otwarte także są niedopuszczalne, zostało zadane bez związku z konkretnym postępowaniem , bądź zostało zadane w celu uzyskania ogólnego poglądu Trybunału, co do sposobu rozumienia danej normy. Jest także pytanie prejudycjalne niedopuszczalne, gdy dotyczy wykładni prawa krajowego lud orzekania o jego ważności, albo gdy ma charakter marginalny dla danej sprawy.

88. Jaki jest skutek orzeczenia prejudycjalnego?

Skutkiem orzeczenia prejudycjalnego jest to, że sąd krajowy musi zastosować normy prawa uwzględniającej wykładnię Trybunału oraz wiążę sąd w danej sprawie. Zazwyczaj wykładanie prawa wspólnotowego wywiera skutki ex tunc, w wyjątkowych przypadkach ETS ogranicza w czasie skutki dokonanej przez siebie wykładni. Wydanie rozstrzygnięcia nie ma mocy erga omnes.

• Orzeczenie wiąże sąd krajowy w sprawie, w której odesłanie/ nieważność skutkuje Inter partes- musi zastosować wykładnię zgodnie z orzeczeniem ETS

• Inny sad krajowy jest związany- jako wskazówka do stosowania prawa wspólnotowego

• Konsekwencje dla instytucji- uchyla akt organu, który go wydał

89. Co może zrobić jednostka, której uprawnienie wynikające z prawa wspólnotowego zostało naruszone wskutek braku implementacji dyrektywy? Opisz możliwe drogi postępowania.

Dochodzenie odszkodowanie do państwa następuje przed sądami państw członkowskich i stosownie do krajowych procedur. Ma to związek z zapewnieniem efektywności prawu wspólnotowemu oraz zapewnieniu jednostce efektywnej ochrony praw, ponieważ zgodnie z orzecznictwem ETS w spawie Francovich oraz Brasserie jednostka może powołać się na bezpośrednio skuteczne normy prawa wspólnotowego. Drugim sposobem może być też nagłośnienie sprawy przez osobę poszkodowaną i ramach swoich kompetencji Komisja Europejska może prosić państwo członkowskie o wyjaśnienie danych okoliczności :).

---