• PRAWO ADMINISTRACYJNE
  Część ogólna

• Literatura:

• Edward Ura , Elżbieta Ura, Prawo administracyjne (stan prawny na 01.01.2006), Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006;

• Janusz Sługocki, Prawo administracyjne, Wydawnictwo Zakamycze, Kraków 2006;

• Eugeniusz Ochendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna, TNOiK Toruń 2004;

• Zbigniew Leoński, Zarys prawa administracyjnego Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004;

• Jan Boć (red.), Prawo administracyjne Wydawnictwo Kolonia Limited, Wrocław 2005;

• Jan Zimmermann, Prawo administracyjne, Wydawnictwo Zakamycze, Kraków 2005;

• M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006;

• M. Stahl (red.), Prawo administracyjne - pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wydawnictwo Diffin, Warszawa 2004;

• W. Bednarek (red.), Prawo administracyjne. Podstawowe instytucje w świetle źródeł prawa, doktryny i judykatury, Olsztyn 2002;

• B. Jastrzębski, Ustrojowe zasady demokratycznego państwa prawa. Dylematy i mity, Olsztyn 2003;

• Józef Filipek, Prawo administracyjne. Instytucje ogólne, część I Zakamycze 2003, część II Zakamycze 2001;

• Zygmunt Niewiadomski (red.), Prawo administracyjne, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005;

• Struktura wykładu w semestrze zimowym

• Istota prawa administracyjnego

• Podstawowe pojęcia i konstrukcje teoretyczne prawa administracyjnego

• Normy i źródła prawa administracyjnego

• Zasady prawa administracyjnego

• Przedmiot prawa administracyjnego

• Realizowanie prawa administracyjnego

• Podmioty prawa administracyjnego

• Organizacja prawna administracji

• Kontrola podmiotów prawa administracyjnego

• Wprowadzenie

• Geneza związania administracji prawem

• Regulacja prawna administracji zaczęła postawać stosunkowo niedawno. Jej początki wiąże się najczęściej z rozwojem państwa prawnego. Pewnych historycznych odniesień do unormowań administracyjnych możemy doszukiwać się jednak, także w wiekach wcześniejszych, a nawet w starożytności. Panuje jednak powszechny pogląd, że genezę prawa dotyczącego administracji należy wiązać z upodmiotowieniem członków wspólnot państwowych i powstaniem nowoczesnej administracji publicznej. Dokonało się to przede wszystkim pod wpływem prawa natury i egzemplifikowało następnie w rozwoju doktryny państwa konstytucyjnego (Francja) i państwa prawnego (Niemcy).

• Obywatel jako istota wolna stawał się podmiotem nie tylko obowiązków publicznych, lecz także różnorodnych uprawnień. Prawo administracyjne choć dotyczy administracji powstało w pewnej opozycji do niej. Prawo administracyjne stało się pewnym narzędziem chroniącym obywatela przed jednostronnością rozstrzygnięć administracji. Unilateralne reguły postępowania stanowione przez władcę państwa absolutnego i jego urzędników przekształciły się w normy obustronnie wiążące, będące podstawą działania administracji i jednocześnie gwarancją praworządności. Paradygmat administrowania przez prawo złamał swobodę działalności aparatu urzędniczego.

• XVIII/XIX w. - przekształcenie się państwa policyjnego w państwo konstytucyjne, administracji terytorialnej w administrację państwową.

• XIX - powstało prawo administracyjne z prawami i obowiązkami po obu stronach

• XIX połowa - zaczęła obowiązywać zasada związania ustawowego administracji

• XIX druga połowa - powstały sądy administracyjne stojące na straży tej zasady

• Podstawy prawne działania administracji

• Dziedziną prawa, która na zasadzie wyłączności reguluje organizację i funkcjonowanie administracji publicznej jest prawo administracyjne.

• Podstawy prawne funkcjonowania administracji publicznej tworzą nie tylko normy prawa administracyjnego. Organy administracji publicznej działają także na podstawie norm innych gałęzi prawa np. prawa cywilnego, karnego, finansowego, pracy itd. Ponadto administracja publiczna, podejmując rozstrzygnięcia musi, przestrzegać zasad wynikających z Konstytucji. Dla ukazania całokształtu regulacji prawnej, stanowiącej przedmiot działania administracji publicznej, część doktryny postuluje wyodrębnienie nowego zespołu różnych jakościowo norm prawnych w prawo administracji

• Zasada legalności w działalności administracji publicznej

• Z zasady praworządności wypływa dyrektywa dookreśloności podstaw prawnych działania administracji. Ograniczona jest zatem rola zwyczaju, zasad ogólnych prawa czy też judykatury. Musi to być przede wszystkim prawo pozytywne.

• Pojęcie prawa administracyjnego

• Semantycznie sformułowanie prawo administracyjne jest zwrotem bardzo wieloznacznym, który wymaga relatywizacji do określonego kontekstu. Jeżeli używamy zwrotu prawo administracyjne to zawsze musimy zastanowić się nad tym w jakim kontekście ten zwrot został użyty. Można powiedzieć, że ten zwrot prawo administracyjne występuje w 4 takich podstawowych znaczeniach.

• Konteksty znaczeniowe

• normatywny - grupa aktów, które regulują fragment życia społecznego, które regulują stosunki społeczne związane z administrowaniem publicznym

• aplikacyjny - realizowanie prawa administracyjnego przez jednostki, organy administracyjne i sądy

• naukowy - prawo administracyjne to desygnat pewnej specjalności w ramach dyscypliny prawo

• dydaktyczny - prawo administracyjne jako przedmiot lub dyscyplina akademicka

• Prawo administracyjne jako gałąź prawa

• Prawo administracyjne w swej nowoczesnej postaci jako podstawowa gałąź systemu prawa jest tak kwalifikowane stosunkowo od niedawna. Stosując kryterium formalne możemy powiedzieć, że prawo administracyjne to zespół norm prawnych, które nie mieszczą się w innych gałęziach prawa zarówno o charakterze podstawowym jak i kompleksowym. Ta negatywna definicja jakkolwiek metodologicznie poprawna, jest jednak mało precyzyjna. Dlatego też należy przedstawić pozytywne ujęcia prawa administracyjnego.

• Przegląd piśmiennictwa

• Prof. W. L. Jaworski ujmował prawo administracyjne jako „[…] prawo, które reguluje działalność państwa, a którego kontrola należy do jednostki”

• Prof. M. Jaroszyński widział w prawie administracyjnym „[…] ogół norm prawnych regulujących stosunki wynikające z administracyjnej działalności organów państwowych”.

• Inaczej określał prawo administracyjne prof. F. Longchamps. Twierdził on, że jest to „[…] prawo, które odnosi się do struktury administracji i jej działania w społeczeństwie w sposób swoisty, tj. tak, że odnosi się zarazem do innych sytuacji”.

• Prof. J. Starościak z kolei definiował prawo administracyjne ze względu najego charakter przedmiotowy, podmiotowy i specyfikę form działania administracji. Prawo administracyjne według tego autora to „[…] gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowaną w celu wykonywania ustalonych prawem zadań organizatorskich, wypełnianych w swoistych formach działania”.

• Inaczej określał prawo administracyjne prof. J. S. Langrod. Widział on w nim „[…] dział publiczno-prawnego, wewnętrzno-państwowego porządku, obejmujący w szczególności ogół hierarchicznie zbudowanych norm; odnoszących się do ustroju i aktywności administracji, a w zasadzie stosowanych - względnie, nadto i stanowionych - przez nią, z dwustronną mocą obowiązującą, twórczo, ale w granicach tego porządku i pod bezpośrednią kontrolą zachowania tych granic”.

• Koncepcja W. Dawidowicza

• Warto wspomnieć o oryginalnej koncepcji prof. W. Dawidowicza. Autor ten w wielu swoich pracach podkreślał odrębność kwestii ustroju administracyjnego w stosunku do norm materialnoprawnych i proceduralnych. Wyodrębniał on z prawa konstytucyjnego i prawa administracyjnego normy prawne regulujące organizację i zakres działania administracji i systematyzował je w osobny działa prawa - prawo ustrojowe. Pozostała po tym wyodrębnieniu regulacja administracyjno-prawna to jego zdaniem właśnie prawo administracyjne.

• Próba eksplikacji

• Prawo administracyjne jest to uporządkowany zbiór norm prawnych, których racją obowiązywania jest bezpośrednia realizacja przez podmioty administrujące wartości wyróżnianych jako dobro wspólne.

• Uporządkowany zbiór norm oznacza, że prawo administracyjne jest spójnym i integralnym podsystemem norm zarówno z punktu widzenia struktur źródeł prawa jak i związków treściowych norm.

• Należy zwrócić uwagę, iż tylko funkcja władzy publicznej zwana administracją polega na realizowaniu zadań publicznych kształtowanych zakresem dobra wspólnego.

• Cechy prawa administracyjnego

• jest to gałąź prawa o charakterze podstawowym, tak jak prawo cywilne, karne,

• nie jest to prawo skodyfikowane (może za wyjątkiem prawa postępowania administracyjnego),

• jest to, w sensie podstaw prawnych działania administracji publicznej, prawo pozytywne, tzn. nie jest oparte na zwyczajach, normach moralnych, normach prakseologicznych itp.,

• zawiera normy o charakterze bezwzględnie obowiązującym (ius cogens),

• stanowi podstawę do działania administracji publicznej oraz wyznacza granice podejmowanych przez nią działań,

• jako regulator życia społecznego składa się z szeregu zakazów i nakazów, których przestrzeganie zagwarantowane jest zastosowaniem przewidzianych prawem form przymusu,

• jest to prawo powszechne, obywatelskie, sądowe i stanowione jest w celu ochrony dobra wspólnego i zsynchronizowania z nim uprawnień jednostek,

• jest to prawo, którego stosowanie i kontrola przestrzegania ma charakter niesporny.

• Zakres przedmiotowy prawa administracyjnego

• Ważną cechą jest ogromna rozległość przedmiotu podlegająca regulacji, będąca prostą konsekwencją rozległości funkcji władzy publicznej, zwanej administracją. Regulacja prawa administracyjnego obejmuje wiele zróżnicowanych stosunków społecznych i podlega stosunkowo częstym zmianom. Inne sprawy są przedmiotem regulacji w państwie liberalnym a inne w państwie socjalnym.

• Czego prawo administracyjne dotyczy

• Ograniczenia powszechnych praw i wolności jednostek

• Nakładania i realizacji ciężarów i świadczeń publicznych przez obywateli

• Ochrony dobra wspólnego i uzasadnionych interesów prawnych jednostek

• Organizacji wykonania usług publicznych

• Sposobów korzystania z rzeczy publicznych

• Zakres podmiotowy prawa administracyjnego

• Zakres podmiotowy z jednej strony obejmuje podmioty administrujące a z drugiej dotyczy (współ)administrowanych: obywateli, cudzoziemców, organizacji społecznych, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, a także do niektórych jednostek państwowych i organów niepaństwowych lub nawet grupy osób fizycznych bez cech wyodrębnienia organizacyjnego

• Krąg podmiotów podlegających jego regulacji jest w miarę przejrzysty, gdyż wynika ze sfer działania administracji publicznej

• Regulacje prawa administracyjnego adresowane są do wszystkich podmiotów prawa, a krąg adresatów związany jest ze stanem faktycznym, z którym jest związana dana norma prawna

• Metoda administracyjnoprawna

• Metoda administracyjnoprawna regulacji stosunków społecznych charakteryzuje się władczością.

• W sferze prawa administracyjnego imperium to przede wszystkim możliwość jednostronnego ustalenia konsekwencji obowiązujących norm prawnych przez ludzi lub ich grupy traktowane jako organy administracji publicznej oraz kwestia sankcjonowania niepożądanych dla porządku administracyjno-prawnego zachowań jednostek.

• Władczość jest cechą stopniowalną i ujawnia się w różnym nasileniu.

• Wewnętrzna systematyka prawa administracyjnego

• Dokonując delimitacji interesującej nas gałęzi prawa powiedzieć należy, że prawo administracyjne dzieli się na trzy grupy norm prawnych:

• a) prawo administracyjne ustrojowe - określające organizację, zadania i kompetencje organów podejmujących rozstrzygnięcie,

• b) prawo administracyjne procesowe - regulujące tryb postępowania przy wydawaniu rozstrzygnięć,

• c) prawo administracyjne materialne - normujące prawa i obowiązki podmiotów administrowanych.

• Trzon prawa administracyjnego tworzą normy materialnoprawne. To one są nośnikami zachowań jednostek. Są to normy wyznaczające zakres uprawnień i obowiązków publicznych oraz określają granice korzystania z prawnie uznanych wolności. Normy ustrojowe i procesowe w stosunku do norm prawa materialnego mają charakter raczej instrumentalny. Służyć mają poprawnemu zastosowaniu tych ostatnich, które mogą obowiązywać bezpośrednio lub w wyniku skonkretyzowania w drodze kwalifikowanego aktu administracyjnego.

• Podstawowym kryterium wyróżniającym prawo administracyjne jako integralną gałąź prawa są podstawy aksjologiczne prawa administracyjnego tzn. wartości dla których ustawodawca stanowi prawo oraz związana z tymi wartościami treść norm.

• Najistotniejsze z punktu widzenia realizacji dobra wspólnego są wartości merytoryczne stanowiące aksjologiczną podstawę ustaw prawa administracyjnego materialnego W prawie ustrojowym ustawodawca tworzy regulacje prawne, które realizują w optymalny sposób postulat sprawności działania, a więc skuteczność, korzystność, efektywność. W prawie procesowym podstawę działania stanowią - prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej i szybkość postępowania.

• Podgałęzie prawa administracyjnego

• Prawo samorządu terytorialnego

• Prawo urzędnicze

• Prawo ochrony środowiska

• Prawo administracyjne gospodarcze

• Prawo budowlane

• Pogranicze prawa administracyjnego

• Wraz z powstawaniem nowych gałęzi prawa tak o charakterze podstawowym jak i kompleksowym zakres prawa administracyjnego nie może być obiektywnie kwalifikowany za pomocą kryteriów formalnych, takich jak metoda regulacji prawnej czy też przedmiot i podmiot prawnego uregulowania. Nie są także wystarczającym wyznacznikiem metody badawcze stosowane przez prawników administratywistów. Nie jest też adekwatny dychotomiczny podział prawa na prawo publiczne i prawo prywatne. Jednakowoż pojawia się problem pogranicza między prawem administracyjnym a innymi zespołami norm prawnych, kwalifikowanymi w ramach dyferencjacji systemu prawa.

• Odrębności prawa administracyjnego od prawa karnego należy szukać przede wszystkim w metodzie prawnej regulacji, gdyż stosunki społeczne znajdujące się pod oddziaływaniem tych gałęzi prawa w znacznym stopniu się pokrywają. Ochrona danego dobra może być przecież zagwarantowana karą kryminalną, a także podlegać działaniom ochronnym ze strony prawa administracyjnego. Problematyczne staje się umiejscowienie czynów niedozwolonych o znikomej szkodliwości społecznej, tzn. wykroczeń. Są one najczęściej deliktami natury administracyjnej, ale kwalifikowane są jako czyny karalne w rozumieniu nauk penalnych.

• Podobnie rzecz się ma ze stosunkiem prawa administracyjnego do prawa cywilnego. Przedmiot i podmioty poddane regulacji są także podobne, dlatego też kryterium stanowić tu może metoda uregulowanych stosunków. Ponadto przy rozgraniczeniu tych gałęzi prawa stosować możemy założenia, które legły u podstaw dychotomicznego podziału systemu prawa. Prawo administracyjne to prawo publiczne. Prawo cywilne zaś to prawo prywatne.

• przez system prawa rozumie się ogół norm prawnych obowiązujących w danym miejscu i czasie; system jest spajany przez zasadę niesprzeczności i zupełności

• gałęzie prawa - kryterium podziału (dyferencjacji) na gałęzie jest przedmiot i metoda regulacji; klasyczny podział : pr. konstytucyjne, pr. karne, pr. cywilne, adm., pracy

• Sztywne kryteria formalne nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do odróżniania prawa administracyjnego od dyscyplin o charakterze kompleksowym. Trudności w tym zakresie ilustrują relacje prawa administracyjnego do prawa konstytucyjnego. Pod kątem teoretycznoprawnym powyższe gałęzie prawa stanowią jedność. Za warunek umożliwiający rozróżnienie uznać należy kryterium techniczne. Normy prawa konstytucyjnego charakteryzują się dużym stopniem ogólności. W tym zakresie prawo administracyjne stanowi rozwinięcie i konkretyzację prawa konstytucyjnego.

• Według W. Jellinka „Prawo konstytucyjne określa ustrój państwa, a prawo administracyjne jego działalność i porównuje prawo konstytucyjne z anatomią, a prawo administracyjne z fizjologią”

• Inne związki łączą prawo administracyjne z prawem pracy. Prawo pracy w swej naturalnej postaci to prawo prywatne wyodrębnione z prawa cywilnego, choć mające także swój publiczno-prawny rodowód. Prawo pracy to jednak także normy o charakterze administracyjno-prawnym dotyczące nawiązania stosunku pracy z funkcjonariuszami publicznymi, gwarantujące z jednej strony stałość zatrudnienia, lecz z drugiej narzucające szczególne posłuszeństwo służbowe.

• Poza zakresem prawa administracyjnego znajduje się także prawo międzynarodowe (zarówno publiczne, jak i prywatne). Prawo administracyjne to część porządku prawnego danego państwa. Prawo międzynarodowe to prawo, którego zakres rozciąga się ponad porządek danego kraju. W tym względzie warto wspomnieć o międzynarodowym prawie administracyjnym i prawie administracyjnym międzynarodowym. Pierwsze z nich odnosi się do części prawa międzynarodowego publicznego, które reguluje funkcjonowanie organizacji międzynarodowych. Drugie zaś to część prawa wewnętrznego, normująca sprawy cudzoziemców.

• Europeizacja prawa administracyjnego

• Przemiany prawa administracyjnego w związku z integracją europejską

• III filary UE

• Rada Europy

• OBWE

• Europejskie zasady administracji publicznej

• Z procesem europeizacji prawa administracyjnego wiąże się ściśle kategoria wspólnego prawa administracyjnego obejmującego swym zakresem przestrzennym obszar wykraczający poza granicę jednego kraju. Pojawia się tu pojęcie międzynarodowego prawa administracyjnego, wg Bocia jest to taki fragment porządku prawnego o tym samym przedmiocie regulacji z prawa administracyjnego, który jednocześnie obowiązuje wszystkie właściwe w sposób bezpośredni i trwały, który na tych samych zasadach w obrębie jego zakresu stosowania wywołuje bezpośrednio odpowiedzialność i egzekucję realizowaną tak samo przez organy odrębne i wspólne

• Prawo administracyjne jako dyscyplina naukowa i dydaktyczna

• Pojęcie i przedmiot nauki prawa administracyjnego

• Część ogólna i część szczególna prawa administracyjnego

• Zadania nauki prawa administracyjnego

• Rozwój nauki prawa administracyjnego

• Nauczanie prawa administracyjnego

• Podstawowe pojęcia i konstrukcje teoretyczne prawa administracyjnego

• Sytuacja administracyjnoprawna

• Stosunek administracyjnoprawny

• Publiczne prawa podmiotowe

• Ciężary i świadczenia publiczne

• Rzeczy publiczne

• Władztwo administracyjne

• Istota sytuacji administracyjnoprawnej

• Sytuacja prawna - kwalifikacja prawna określonego podmiotu, którego zachowanie zostało ukształtowane prawnie jako zakazane, nakazane lub dozwolone

• Sytuacja administracyjnoprawna - sytuacja prawna wyznaczona przez prawo administracyjne, czyli suma praw i obowiązków podmiotu prawa administracyjnego scharakteryzowana przez modalności pochodne, bo norma prawa administracyjnego ma znaczenie nie tylko dla jej adresata ale i innych podmiotów, np. organów administracyjnych

• Rodzaje sytuacji administracyjnoprawnych

• a) potencjalne (abstrakcyjne)
  b) realne
  c) proste - jedno uprawnienie, obowiązek obowiązek
  d) złożone - wiele różnych uprawnień i obowiązków
  e) zamknięte - ukształtowane ostatecznie (choćby na czas określony)
  f) otwarte - mogą być modyfikowane lub wywołujące skutki prawne
  g) jednorazowe
  h) okresowe - w których uprawnienia i obowiązki są realizowane w sposób powtarzalny
  i) trwałe
  j) organizacyjnoprawne
  k) materialnoprawne
  l) procesowe

• Cechy stosunku administracyjnoprawnego

• Stosunek adm. jest to stosunek prawny określony przez dyspozycję norm o charakterze powinnościowym pomiędzy ludźmi lub utworzonymi przez nich podmiotami a organami administracyjnym działającymi w imieniu państwa lub innych podmiotów prawa publicznego

• Indywidualny i konkretny charakter

• Władcze

• Regulowane przez normy prawa administracyjnego

• Za pomocą stosunku można opisać jedynie wykonawczą działalność organów administracji publicznej

• Elementy stosunku administracyjnoprawnego

• Podmioty (uczestnicy, strony): administrujący np. organ administracyjny i (współ)administrowany: obywatele, jednostki organizacyjne, inne organy administracyjne

• Przedmiot - rzeczy i zachowania ludzi

• Treścią są wzajemne prawa i obowiązki, a ściślej wynikające z nich powinności lub możności działania, zaniechania lub znoszenia (zakaz sprzeciwiania się działaniu innych podmiotów)

• Metoda - nierównorzędny układ stosunków miedzy uczestników

• Rodzaje stosunku administracyjnoprawnego

• Materialne (właściwe, trwałe)

• Procesowe

• Spornoadministracyjne

• Egzekucyjne

• Sankcjonujące i sankcjonowane stosunki prawne - koncepcja norm sprzężonych

• Wewnętrzne (kierownictwa, nadzoru, koordynacji, kontroli)

• Źródła materialnego stosunku administracyjnoprawnego

• Norm, która wprost kształtują sytuację prawną adresatów (norma działająca bezpośrednio) - stosunek powstaje z mocy prawa, gdy zaistnieje stan faktyczny, z którym przepis wiąże określone skutki

• Norma pośrednio obowiązująca (norma indywidualizowana przez akt administracyjny) - stosunek powstaje dopiero w wyniku wydania decyzji stosowania prawa ze skutkiem ex nunc

• Norma konkretyzowana przez działania faktyczne - stosunek powstaje w wyniku dokonania określonej przez dany podmiot

• Źródła stosunku a kompetencje organów administracyjnych

• Norma bezpośrednio obowiązująca daje organom administracyjnym upoważnienie do kontroli przestrzegania prawa albo wydania aktu deklaratoryjnego (stwierdzającego ex tunc) lub poświadczającego

• Norma pośrednio obowiązująca daje organom administracyjnym upoważnienie do stosowania prawa w formie aktów administracyjnych konstytutywnych (ustalającego ex nunc)

• Norma konkretyzowana przez działania faktyczne daje organom administracyjnym upoważnienie do dokonywania czynności materialno-technicznych

• Publiczne prawa podmiotowe

• Za pomocą publicznych praw podmiotowych można opisać roszczenia jednostek względem państwa

• Subiektywistyczne (indywidualistyczne) ujęcie działania prawa administracyjnego

• PPP to rodzaj złożonych sytuacji prawnych - obejmuje ono jedno lub więcej uprawnień stanowiących element danego typu stosunku prawnego

• Źródłem publicznych praw podmiotowych jest prawo przedmiotowe (konstytucyjne, administracyjne, finansowe)

• Podmiotowość pawana - prawo podmiotowe - roszczenie prawne

• Triada Bernatzika: interes faktyczny - interes prawny - prawo podmiotowe

• Interesy w prawie administracyjnym

• Interes publiczny (zbiorowy) i jego kategorie

• Interes indywidualny:

• interes faktyczny - stan emocjonalny po stronie jednostki, stanowiący wyraz chęci i napięcia woli w celu zachowania, zmiany lub stworzenia jakiejś sytuacji życiowej, dochodzony przez organizacje społeczne i skargi popularne - PPP a działania organizatorskie organów administracyjnych w interesie publicznym oraz specjalne prawo proszenia

• interes prawny - interes jednostkowy zgodny z prawem lub chroniony przez prawo; może wynikać nie tylko z administracyjnego prawa materialnego ale także z prawa procesowego lub norm innych gałęzi prawa; daje prawo do udziału w procesie z konieczności uwzględnienia chronionych przez prawo praw refleksowych, np. uprawnienia osób trzecich z prawa cywilnego, uprawnienia do korzystania z dóbr powszechnego użytku, uprawnienia destynatariusza do użytkowania zakładów administracyjnych

• Istota publicznych praw podmiotowych

• PPP jest to wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób, przyznana przez normę prawną w celu ochrony praw podmiotu i przez normę prawną zabezpieczona

• O istnieniu PPP można mówić dopiero wówczas, gdy realizacja normy wiąże się z powstaniem stosunku prawnego, którego treścią są prawa i obowiązki czyli nie zawsze jak się ma interes prawny posiada się także prawo podmiotowe np. osoby niemające roszczenia z prawa materialnego, na których uprawnienia i obowiązki wpływa proces stosowania prawa

• Cechy publicznych praw podmiotowych

• źródłem ich są przepisy powszechnie obowiązujące

• prawa te stanowią korelat określonej prawnie powinności, dla jednego podmiotu będą tą prawa, a dla innego obowiązki, prawa te dają możliwość żądania od administracji oznaczonego zachowania przy ustalonym stanie faktycznym

• prawa te polegają na zindywidualizowanych roszczeniach jednostki, a nie tylko ogólnych interesach prawnie chronionych

• prawa te są kierowane nie wobec państwa jako całości porządku prawnego ale przeciwko określonemu organowi administracyjnemu

• prawa te nie dotyczą relacji pomiędzy obywatelami ale dotyczą relacji pomiędzy jednostką a państwem i służą one kontroli działalności władzy

• Rodzaje publicznych praw podmiotowych

• Pozytywne:

• 1. prawo podmiotowe polegające na roszczeniu o wydanie aktu administracyjnego o oznaczonej treści
  2. prawo podmiotowe polegające na żądaniu od organu określonego prawem zachowania się (zasada sprawiedliwości proceduralnej)
  3. prawo podmiotowe polegające na domaganiu się od organu określonych świadczeń pozytywnych np., roszczenie o dokonanie czynności urzędowej

• 4. prawo podmiotowe do żądania współdziałania z administracją w rozstrzygnięciach spraw publicznych

• Negatywne - polegają one na roszczeniach do administracji o zaniechanie ingerencji w sferę uznanej uprzednio wolności lub przyznanego stanu prawnego (poszanowanie praw słusznie nabytych)

• Ingerencja administracji publicznej w PPP

• Prawa wolnościowe, deklarowane w Konstytucji, których źródłem jest przyrodzona godność istoty ludzkiej

• I absolutne

• II ograniczane:

• limitacja praw i wolności człowieka i obywatela:

• a) zakaz z zastrzeżeniem pozwolenia

• b) zakaz z zastrzeżeniem zawiadomienia

• derogacja praw i wolności człowieka i obywatela

• Uprawnienia ustawowe (realne i osobiste) i ich ograniczenie i odwołalność

• Immunitety i przywileje

• Ochrona publicznych praw podmiotowych

• Domniemanie na rzecz praw podmiotowych obywateli bo podstawową funkcją administracji publicznej jest realizacja prawa; tylko normy prawa przedmiotowego dają tytuł do wkraczania w sfery zachowań obywateli i innych podmiotów prawa

• Gwarancje procesowe strony w postępowaniu administracyjnym

• Prawo do sądu

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Skarga konstytucyjna

• Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

• Ciężary i świadczenia publiczne

• Obowiązki prawne to ciężary i świadczenia publiczne lub ograniczenia prawnie uznanych wolności człowieka i obywatela,

• Obowiązki prawne przybierają formę zakazów i nakazów (bezwzględnych - gdy brak jest prawnie dozwolonego sposobu uchylenia się od obowiązku negatywnego, i względnych - gdy może on zostać uchylony w stosunku do indywidualnie określonego podmiotu prawa w konkretnych okolicznościach faktycznych)

• zakazy (obowiązki pozytywne) związane są z ciężarami publicznymi i oznaczają powinność zaniechania lub znoszenia

• nakazy (obowiązki negatywne) związane są ze świadczeniami i oznaczają powinność działania

• Rodzaje świadczeń publicznych

• Ciężary publiczne są to obowiązki nakładane na obywateli w celu wykonania określonych zadań należących do administracji publicznej

• Art. 48 Konstytucji RP: Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie

• Powszechne i szczególne ciężary publiczne

• Świadczenia pieniężne, osobiste i rzeczowe

• Świadczenia o charakterze osobistym

• Świadczenia o charakterze osobistym nakładane są np. w sytuacjach szczególnych; na podstawie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych każdy obywatel ma obowiązek do świadczeń osobistych i rzeczowych w celu zwalczenia powszechnego zagrożenia

• Świadczenia te polegają na działaniu, np. pracy

• Inne ciężary publiczne

• Świadczenia rzeczowe a publicznoprawne ograniczenia prawa własności. Ograniczenie prawa własności gruntu wynikają np. z ustawy o gospodarce nieruchomościami

• Rzeczy publiczne - res publice

• Rzeczy publiczne to wszystkie rzeczy, którymi państwo, jak również każdy inny związek publicznoprawny posługuje się dla wykonywania swych zdań.

• Są trzy kategorie rzeczy publicznych:

• Majątek skarbowy

• Majątek administracyjny

• Rzeczy służące do użytku powszechnego, czyli dobra publiczne.

• Majątek skarbowy

• Majątek skarbowy służy do realizacji celów administracji, chodzi zatem głównie o środki finansowe.

• Majątek skarbowy to: pieniądze, papiery wartościowe, ziemia i lasy państwowe czy przedsiębiorstwa państwowe przynoszące dochody.

• Podlega on prawu prywatnemu, a przepisy prawa publiczne są rzadko stosowane, jedynie do nadzoru nad gospodarowaniem składnikami majątkowymi

• Majątek administracyjny

• Majątek administracyjny to środki rzeczowe do prowadzenia działalności, które administracja wykorzystuje bezpośrednio do wykonywania zadań publicznych.

• Do majątku administracyjnego zalicza się: budynki potrzebne administracji, zakłady publiczne, szkoły, szpitale, biblioteki, instalacje użyteczności publicznej, ruchomości biurowe.

• Majątek ten podlega zasadniczo prawu publicznemu, ale również i prywatnemu.

• Dobra publiczne

• Dobra publiczne to rzeczy będące w powszechnym użytku, z których może korzystać każdy, bez uzyskiwania pozwolenia.

• Do tej kategorii dóbr zalicza się: drogi, place, mosty, przestrzeń publiczną, wody publiczne.

• Korzystanie z dóbr publicznych

• Wyróżnia się trzy formy użytkowania:

• 1. Użytkowanie zwykłe (powszechne) - np. spław czy żegluga morska

• 2. Użytkowanie wzmocnione - korzystanie z rzeczy w szerszym zakresie przysługuje wszystkim ale to nie może się sprzeciwiać interesowi publicznemu.

• 3. Użytkowanie specjalne - najintensywniejszy sposób wykorzystania rzeczy dla celów indywidualnych, użytkowanie to ma charakter trwały w odróżnieniu od tych pozostałych form, które mają charakter przejściowy.

• Mienie Skarbu Państwa

• Mienie Skarbu Państwa to środki znajdujące się w gestii organów państwowych.

• Zarządzanie tym majątkiem należy do Skarbu Państwa i innych organów (stationes fisci).

• Minister SP prowadzi ewidencję majątku SP, kontroluje wykonywanie uprawnień SP.

• Mienie komunalne

• Mienie komunalne to majątek znajdujący się we władaniu jednostek samorządu terytorialnego.

• Organy gminy, powiatu, samorządu województwa prowadzą zarząd swym majątkiem bezpośrednio lub zleca go innym jednostkom.

• Obszary specjalne

• Reżim prawny obszarów specjalnych: strefy nadgraniczne i graniczne, specjalne strefy ekonomiczne, strefy ochrony konserwatorskiej, parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, ogrody botaniczne, obszary górnicze, kolejowe

• Władztwo administracyjne - imperium

• Władztwo administracyjne jest to możność jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej podmiotu poprzez akty administracyjne - stosunki prawne sankcjonowane

• Władztwo państwowe jest to możność wdrożenia aktu administracyjnego w drodze przymusu państwowego stosowanego przez organ administracyjne - stosunki prawne sankcjonujące

• Imperium jest cechą stopniowalną i ujawnia się w różnym nasileniu

• Kompetencja organu administracyjnego charakteryzuje się władczością

• Władczość nawiązania stosunków sankcjonowanych

• 1) autorytatywności konkretyzacji prawa w każdym wypadku jego konkretyzowania (obowiązkowe włączenie w każdy stosunek prawny organu administracji, który np. rozstrzyga o uchyleniu ogólnego zakazu albo orzeka, co jest uprawnieniem lub obowiązkiem w danej sytuacji);

• 2) przyznaniu oświadczeniu woli organu administracyjnego decydującego charakteru w kwestii nawiązania, zmiany i rozwiązania stosunku prawnego;

• 3) przyznaniu organowi administracyjnemu przywileju domniemania legalności działania (uznanie działania organu administracyjnego za wadliwe może nastąpić w określonym trybie postępowania i przez upoważniony organ państwowy);

• 4) przyznaniu przywileju korzystania przez administrację ze zróżnicowanych zakresowo środków przymusowych bez pośrednictwa sądów

• Przymus państwowy

• Przymus państwowy może przyjąć głownie postać sankcji egzekucji oraz kary

• Sankcja egzekucji ma zapewnić wykonanie ciążącego obowiązku, czyli przymusowe wprowadzenie w życie stanu faktycznego; ma charakter restytucyjny

• Kara to spowodowanie dolegliwości majątkowej lub osobistej zgodnie z przepisami prawa

• Wyróżnia się takie kary jak: kary administracyjne, wynikające ze prawa materialnego, kary porządkowe - wynikają z stosunków procesowych, kary dyscyplinarne - są stosowane wobec funkcjonariuszy administracji

• Tzw. przymus policyjny i władztwo zakładowe

• Normy i źródła prawa administracyjnego

• Administrowanie przez prawo i zasada legalizmu - wymóg podstawy prawnej

• Normy prawne mogą wynikać z prawa zwyczajowego, prawa stanowionego, norm traktatowych uznanych w drodze ratyfikacji i precedensów prawotwórczych a podmiotowość jednostki i jej prawa wypływają z przyrodzonej godności istoty ludzkiej, ponadto w prawie naturalnym podkreśla się nadprzyrodzony jego charakter

• Polskie prawo administracyjne jest prawem pozytywnym (pisanym) a więc jego normy wynikają z przepisów prawa, tworzonych w drodze stanowienia

• Prawo podmiotowe i przedmiotowe

• Rodzaje norm prawa administracyjnego

• normy materialne

• normy procesowe

• normy ustrojowe

• Normy materialne

• Normy materialne - erga omnes kształtujące sytuację prawną adresata:

• bezpośrednio

• pośrednio przez odpowiednie zastosowanie w drodze aktów prawnych

• Normy procesowe

• Normy upoważniające podmioty postępowania administracyjnego (organ prowadzący postępowanie i strony) do dokonywania czynności procesowych

• Normy te regulują prawa i obowiązki podmiotów sformalizowanego postępowania, przede wszystkim organów

• Ich celem jest poprawne zastosowanie norm materialnych w życiu

• Regulują porządek i tok czynności procesowych zmierzających do zastosowania norm materialnych przez wyjaśnienie okoliczności faktycznych w sprawie i określenie konsekwencji obowiązującego prawa w danym stanie faktycznym

• Normy ustrojowe

• Normy organizacyjne - regulują organizację prawną administracji publicznej i tworzących ją systemu organów i jednostek organizacyjnych

• Normy zadaniowe - określają rzeczowy zakres działania organów administracyjnych, z rzadka mogą stanowić podstawę prawną czynności niewładczych

• Normy kompetencyjne - dające upoważnienie do działania organu administracyjnego w formie aktu administracyjnego, w tym uprawnienia dyskrecjonalne

• Delegacja ustawodawcza - dająca upoważnienie do wydania aktu normatywnego

• Źródła prawa administracyjnego

• Źródła prawa administracyjnego w znaczeniu materialnym (fontes iuris oriundi) i formalnym

• Źródła poznania prawa administracyjnego (ontes iuris cognoscendi) - organy promulgacyjne i dzienniki informacyjne

• Konstytucyjny system źródeł prawa (zamknięty) i jego hierarchiczna budowa

• Akt prawotwórczy a akt normatywny

• Układ prawa powszechnego i prawa wewnętrznego

• Prawo ponadustawowe, ustawowe, pod ustawowe i pozaustawowe

• Konstytucja RP jako źródło prawa administracyjnego

• Miejsce Konstytucji w systemie źródeł prawa

• Treść Konstytucji a konstytucjonalizacja prawa administracyjnego

• Warunki bezpośredniego stosowania Konstytucji

• Badanie konstytucyjności źródeł prawa administracyjnego

• Granice działania organów administracyjnych w świetle ustawy zasadniczej

• Konstytucja jak źródło publicznych praw podmiotowych jednostki

• Konstytucyjne granice ingerencji administracji

• Ustawa jako źródło prawa administracyjnego

• Pozycja ustawy w systemie źródeł prawa administracyjnego

• Zasada nadrzędności ustaw - ustawowych podstaw organizacji i działania administracji publicznej

• Materie ustawowa - zasada wyłączności ustawowej

• Ustawa jako źródło prawa administracyjnego a wspólnotowa metoda integracji w prawie europejskim

• Udział organów administracyjnych w stanowieniu ustaw

• Akty normatywne o mocy ustawy

• Umowa międzynarodowa jako źródło prawa administracyjnego

• Zasada przychylności RP wobec wiążącego prawa międzynarodowego

• Rodzaje umów międzynarodowych i ich konsensualny charakter

• Umowy międzynarodowe w systemie źródeł prawa a zobowiązania międzynarodowe w świetle prawa traktatów

• Monizm czy dualizm - obowiązywanie umowy międzynarodowej w prawie polskim

• Kolizja umów międzynarodowych z ustawami

• Stosowanie norm traktatowych przez organy administracyjne

• Standardy europejskie i prawo UE

• Zakres działania i standardy Rady Europy - traktatowe, orzecznicze, zalecane i ich implementacja

• Podmiotowość i kompetencje atrybutowe Unii Europejskiej

• Autonomia instytucjonalna i procesowa państw członkowskich

• Wspólnotowa metoda integracji w Unii Europejskiej

• Integracja w obrębie II i III filara UE

• Projekt traktatu konstytucyjnego UE

• Europejska przestrzeń administracyjna

• Bezpośredni skutek prawa europejskiego a prawo polskie

• OECD i europejskie zasady administracji publicznej

• Prawo Unii Europejskiej

• Anglosaskie korzenie prawa UE

• Pierwotne prawo UE

• Do aktów prawa pierwotnego zalicza się przede wszystkim traktaty wraz z towarzyszącymi im załącznikami i protokołami. Obecnie do obowiązujących traktatów należą m.in. Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej, Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej oraz Traktat o Unii Europejskiej. Ponadto do prawa pierwotnego zalicza się wszelkie kolejne traktaty nowelizujące oraz traktaty o przystąpieniu nowych państw.

• Wtórne prawo UE

• Zgodnie z art. 249 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej do aktów wspólnotowego prawa wtórnego należy zaliczyć rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.
  Rozporządzenie jest aktem wiążącym w całości i jest bezpośrednio stosowane w każdym państwie członkowskim. Oznacza to, że akty te stają się częścią krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych i wywierają skutki bezpośrednie w stosunku do jednostek. Rozporządzenia mają taką samą moc obowiązującą we wszystkich państwach członkowskich i są zintegrowane z systemami prawnymi państw członkowskich. Ich obowiązywanie zależy jedynie od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
  Dyrektywy skierowane są do państw członkowskich, określają cel, który powinien zostać osiągnięty w wyznaczonym terminie. Wybór metody i sposobu realizacji celu leży w gestii państw członkowskich. Warunkiem związania podmiotów przepisami dyrektywy jest wdrożenie przepisów dyrektywy do krajowego porządku prawnego.
  Wśród innych aktów prawa Unii Europejskiej wymienić należy decyzje, które wiążą swoich adresatów, oraz zalecenia i opinie, które nie mają mocy wiążącej. Ponadto częścią prawa Unii Europejskiej są akty z zakresu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (wspólne strategie, wspólne działania oraz wspólne stanowiska) oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych (konwencje, wspólne stanowiska, decyzje ramowe oraz decyzje).

• Rozporządzenia jako źródło prawa administracyjnego

• Rodzaje rozporządzeń i ich charakter prawny

• Delegacja ustawodawcza i potrzeba normatywnego wykonania ustawy

• Upoważnienie ustawowe i zakaz subdelegacji

• Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń

• Kontrola rozporządzeń

• Treściowa i formalna niesprzeczność rozporządzeń z ustawami

• Akty prawa miejscowego jako źródło prawa administracyjnego

• Klasyfikacja aktów prawa miejscowego ze względu na upoważnienie ustawowe

• Klasyfikacja aktów prawa miejscowego ze względu na upoważnione organy

• Kontrola aktów prawa miejscowego

• Uchwały i zarządzenia jako źródło prawa administracyjnego

• Układ prawa wewnętrznego i hierarchia jego źródeł

• Normatywne uchwały rady ministrów

• Zarządzenia naczelnych, centralnych i terenowych monokratycznych organów administracji państwowej

• Zarządzenia organów administracji samorządowej

• Akty kierownictwa wewnętrznego

• Prawo wewnętrzne a tzw. prawo powielaczowe i akty urzędowania

• Kontrola stanowienia aktów prawa wewnętrznego

• Swoiste źródła prawa administracyjnego

• 1. akty planowania
  2. normy techniczne

• Akty zakładowe

• Funkcjonalne (niezorganizowane) źródła prawa administracyjnego

• Ogóle zasady prawa

• Charakter prawny preambuł

• Rola zwyczaju, orzecznictwa i doktryny w funkcjonowaniu administracji publicznej

• Normy odwołujące się do kryterium wartościujących (aksjologicznych, moralnych, technicznych)

• Zasady współżycia społecznego

• Analogia w prawie administracyjnych

• Wykładania prawa administracyjnego

• Cechy źródeł prawa administracyjnego

• Wielość i różnorodność składników gatunkowych

• Duża zmienność w czasie

• Niejednorodność norm prawa administracyjnego

• Wiele form jego realizacji

• Prawo administracyjne w dużej części jest formą działania administracji nie poddaną kontroli sądów i trybunałów

• Tworzenie ustaw podstawowych (wiodących) jako sposób integracji prawa administracyjnego

• Brak czynników narodowych i ciągłe procesy dostosowawcze

• Brak jednoznacznej koncepcji państwa

• Uzależnienie od aktów rządzenia

• Autonomizacja wobec pokrewnych gałęzi prawa

• Stanowienie prawa administracyjnego przez organy administracji publicznej

• Władza ustawodawcza i wykonawcza

• Zasady poprawnej legislacji administracyjnej

• Rozkład kompetencji prawodawczych w polskim systemie prawnym

• Cele polityczne a jakość prawa - instrumenalizowanie prawa administracyjnego i płynność jego źródeł

• Inflacja prawa administracyjnego

• Rada Legislacyjna i Rządowe Centrum Legislacji

• Działalność lobbingowa w procesie stanowienia prawa

• Język prawny i prawniczy

• Pojęcia nieostre i ich zastosowanie w tekście prawnym

• Projekt ustawy o tworzeniu prawa

• Aplikacja legislacyjna

• Elementy techniki prawodawczej
  

• nazwy rodzajowej aktu normatywnego np. ustawa, rozporządzenie.

• data ustanowienia, uchwalenia, 

• tytułu określającego jego zakres przedmiotowy.

• ponad to może ale nie musi być preambuła (arenda), czyli wyjaśnienie celu uchwalenia danej ustawy.

• przepisów ogólnych, które zawierają elementy wspólne dla norm zawartych w treści przepisów szczegółowych. W ramach tych przepisów możemy spotkać się również z definicjami ustawowymi (są to definicje wyjaśniające terminy użyte w ustawie)

• przepisy szczególne zawierające zasadniczo materię aktu normatywnego

• przepisy końcowe w których znajdują się przepisy derogacyjne (określają termin wejścia aktu w życie)

• podpis osoby wydającej dany akt

• promulgacja czyli ogłoszenie aktu w dzienniku urzędowym

• Promulgacja prawa administracyjnego

• Zasada publikacji w dziennikach urzędowych i wyjatkowo ogłaszania w inny sposób

• Ustawa z 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych

• Rodzaje dzienników urzędowych (Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski B”, dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe)

• Ustalanie vacatio legis i ewentualnie nadawanie wstecznej mocy obowiązującej

• Urzędy terenowych organów administracji rządowej oraz organów samorządu terytorialnego prowadzą zbiory Dziennika Ustaw, Monitora Polskiego oraz Monitora Polskiego B i udostępniają je nieodpłatnie do powszechnego wglądu w miejscach do tego przeznaczonych w siedzibach i w godzinach pracy urzędu.

• Teksty jednolite i prostowanie błędów

• Dzienniki informacyjne jako źródła wiadomości o prawie

• Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej zawiera:

• 1) w serii L (legislacja): rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie;

• 2) w serii C (komunikaty albo informacje i zawiadomienia), w szczególności: streszczenia wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji, protokoły z posiedzeń Parlamentu Europejskiego, raporty Trybunału Obrachunkowego, pisemne zapytania poselskie oraz odpowiedzi na nie udzielane przez Radę lub Komisję, stanowiska Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, ogłoszenia o naborze do pracy w instytucjach Unii Europejskiej, wezwania do okazania zainteresowania programami i projektami Unii Europejskiej, umowy publiczne dotyczące pomocy żywnościowej, spis treści Dziennika UE serii C E;

• 3) w serii S (suplement), w szczególności: umowy publiczne dotyczące pracy, dostaw i usług ze wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, umowy użyteczności publicznej, umowy publiczne dotyczące instytucji Unii Europejskiej, umowy Europejskiego Funduszu Rozwoju (kraje ACP), umowy Phare, Tacis z państwami środkowej i wschodniej Europy, projekty finansowane przez Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Centralny i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, umowy dotyczące Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegia, Islandia i Liechtenstein), umowy zawarte zgodnie z porozumieniem dotyczącym zamówień publicznych (GPA) w ramach GATT/Światowej Organizacji Handlu (WTO) ze Szwajcarią, zawiadomienia dotyczące europejskiej ekonomicznej grupy interesów (EEIGs), umowy publiczne dotyczące usług lotniczych.

• Aparat publiczny

• Aparat publiczny to:

• Organy administracji rządowej,

• Organy administracji samorządowej,

• Zakłady użyteczności publicznej,

• Inne podmioty wykonujące zadania administracji publicznej np. fundacje, agencje. Są to jednostki o różnym charakterze i pełnią różne funkcje.

• Podział aparatu administracyjnego

• Przyczyny funkcjonalne - do wykonywania określonych zadań konieczna jest specyficzna wiedza

• Przyczyny terytorialne - konieczność wykonywania zadań na określonym terenie

• Przyczyny organizacyjne - konieczność współdziałania

• Przyczyny finansowe - minimalizacja kosztów funkcjonowania administracji publicznej.

• Kontrola, nadzór

• Kontrola - organy powołane do sprawdzania działalności innych jednostek.

• Nadzór - organ ma możliwość oddziaływania na postępowanie organów i jednostek nadzorowanych. Nadzór odbywa się przy pomocy środków nadzoru, czyli władcze oddziaływanie.

• Uprawnienia organu nadzorującego - środki oddziaływania merytorycznego, i środki nadzoru personalnego.

• Koordynacja - to uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu podległe.

• Kierownictwo

• Organ kierujący może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowanych, chyba że prawo zakazuje,

• Organ kierujący ponosi odpowiedzialność za swoje działania.

• Decentralizacja

• Jest to sposób organizacji administracji publicznej w oparciu o zasadę kompetencyjności nie zaś hierarchiczności. Hierarchiczność oznacza podporządkowanie.

• Warunki decentralizacji: wyposażenie niższych organów we własne kompetencje, brak podporządkowania, faktyczna samodzielność organu, zwłaszcza finansowa.

• Decentralizacja terenowa: przyznanie kompetencji organom terytorialnym - samorządowym.

• Decentralizacja rzeczowa - przypisanie określonych spraw określonym rodzajom jednostek administracyjnych.

• Autonomia

• Autonomia różni się od decentralizacji. Autonomia oznacza przyznanie danemu organowi uprawnienia do stanowienia prawa na określonym terytorium państwa

• Decentralizacja oznacza sposób wykonywania tego prawa.

• Centralizacja

• Hierarchiczne podporządkowanie wszystkich państwowych jednostek administracyjnych

• Centralizacja nie musi oznaczać skupienia kompetencji w organach centralnych

• Nie oznacza ona zanik kompetencji organów terytorialnych, kompetencje są rozproszone

• Centralizacja oznacza brak decyzyjności organów niższych

• Rozstrzygnięcia zapadają w organach wyższych

• W ramach centralizacji występuje zjawisko koncentracji, czyli skupiania kompetencji w rękach nielicznej grupy organów

• Dekoncentracja to rozproszenie kompetencji na większa liczbę organów

• Dekoncentracja rzeczowa to rozkładanie kompetencji jednego organu na kilka równorzędnych

• Dekoncentracja terytorialna to przenoszenie kompetencji na organy niższe

• Samorząd

• Jest to jedna z form decentralizacji administracji i jest to administracja sprawowana przez korporację.

• Grupa posiada kompetencje władcze wobec swoich członków.

• Samorząd działa pod nadzorem organów państwa.

• Samorząd może być terytorialny i specjalny.

• Samorząd specjalny

• To: samorząd zawodowy, wyznaniowy, narodowościowy, czy gospodarczy. Są to najczęściej korporacje przymusowe obejmujące określoną grupę osób.

• Dobrowolne zrzeszenia to izby gospodarcze oraz organizacje samorządu rzemieślniczego. Ale przynależność radcy prawnego jest obowiązkowa.

• Są jeszcze samorząd lekarski, pielęgniarek, biegłych rewidentów itp.

• Organ

• Organ państwowy - to jednostka organizacyjna państwa mająca uprawnienie do wyrażania woli tego państwa, wyrazem czego jest przyznanie danej jednostce administracyjnej określonych kompetencji.

• Organ administracji państwowej to organ zajmujący się bezpośrednio wykonywaniem funkcji administracyjnej państwa. Jest on przeciwieństwem organu gminy czy powiatu.

• Rodzaje organów

• Scentralizowane i zdecentralizowane

• Organy samorządowe - gminne, powiatowe i wojewódzkie

• Organy administracji rządowej - są to organy podporządkowane Radzie Ministrów. Ich pozycję określają odpowiednie akty prawne.

• Administracja rządowa w terenie

• Wojewoda.

• Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży wykonują zadania w imieniu wojewody, własnym jeżeli tak stanowi ustawa.

• Organy administracji niezespolonej.

• Organy samorządu terytorialnego.

• Kierownicy powiatowych służb np. Powiatowy inspektor sanitarny, lekarz weterynarii, komendant policji czy straży pożarnej.

• Organy innych samorządów.

• Organy centralne i terenowe

• Organy centralne znajdują się na najwyższym szczeblu w strukturze administracji. Zasięgiem swym obejmują cały kraj,

• Wyjątkowo mogą obejmować tylko jakiś obszar kraju i to tylko doraźnie, po wojnie był minister ds. Ziem odzyskanych,

• Organy terenowe zarządzają tylko częścią kraju i znajdują się na niższym szczeblu struktury administrowania.

• Organy i urzędy centralne (naczelne)

• Organy centralne to: Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, ministrowie, KRRiT.

• Do tej kategorii zalicza się również komisje i komitety, które sprawują funkcje naczelnych organów

• Terenowe organy administracji

• Dzielą się organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.

• Organy administracji zespolonej: organy policji, Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Handlowej, Inspekcji Weterynaryjnej, Służb Ochrony Zabytków.

• Organy administracji niezespolonej to: dyrektorzy Lasów Państwowych, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej.

• Organy decydujące i pomocnicze

• Organy decydujące - prawo przyznaje im władcze rozstrzyganie spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty

• Organy pomocnicze - nie posiadają takich kompetencji

• Organy jednoosobowe i kolegialne

• Organy jednoosobowe: wojewoda, Prezes Rady Ministrów, starosta, burmistrz,

• Organy kolegialne: Rada Ministrów, samorządowe kolegium odwoławcze, rada gminy.

• Organy wybieralne i mianowane

• Organy wybieralne są wybierane

• Organy mianowane są obsadzane w drodze nominacji zasadniczo przez organy wyższego stopnia.

• Kolegialność

• Decyzje podejmowane są przez kolegia, np. Radę Ministrów,

• Skład takich organów wchodzą osoby reprezentujące różne środowiska i interesy,

• Decyzje podejmowane są bardziej wyważone ale wydawane są zawsze wolniej,

• Tworzą całokształt polityki, są to często ciała doradcze, jak np. PKA, czy CKK.

• Organy jednoosobowe

• Np. Prezes Rady Ministrów czy wojewoda.

• Decyzje są podejmowane szybko, ale przez to niekiedy nietrafnie.

• Wyraźnie określona odpowiedzialność.

• Niskie koszty utrzymania organu.

• Zajmują się zasadniczo załatwianiem bieżących spraw.

• Zakres działania organu i właściwość

• Zakres działania organu określany jest w przepisach ustrojowych

• Decyzje podejmowane są na podstawie przepisów kompetencyjnych, które znajdują się w prawie materialnym

• Właściwość miejscowa (kompetencje) określa zakres terytorialny oddziaływania organu

• Właściwość rzeczowa określa zakres przedmiotowy organu

• Właściwość funkcjonalna określa instancję właściwą do rozstrzygnięcia danej sprawy

• Spór o właściwość

• Ma on miejsce wówczas, gdy przynajmniej dwa organy stwierdzają swoją właściwość do rozstrzygnięcia sprawy. Taka sytuacja jest skutkiem niedoskonałości przepisów kompetencyjnych.

• Spór pozytywny - kilka organów uznaje się za właściwe

• Spór negatywny - żaden z organów nie uznaje się za właściwy.

• Przeniesienie kompetencji

• Z zasady nie jest możliwe przeniesienie kompetencji jednego organu na drugi, od tej zasady mogą być wyjątki.

• Przeniesienie kompetencji oznacza, że zostały one przeniesione na inny organ, i to on rozstrzyga te sprawy.

• Poprzedni organ traci zdolność rozstrzygania tych spraw

• Przeniesienie może mieć formę delegacji, nie można subdelegować

• Dewolucja - przejęcie kompetencji organu niższego przez organ wyższy.

• Przeniesienie kompetencji może być częściowe lub całkowite.

• Upoważnienie do wykonywania kompetencji

• Upoważnienie do wykonywania kompetencji oznacza wykonywanie zadań przez jeden organ w imieniu innego. Organ pierwotny nadal zachowuje swoje kompetencje. Jest to rodzaj pełnomocnictwa administracyjnego.

• Upoważnienie może być udzielone pracownikom urzędu lub innemu organowi administracji - starosta upoważnia dyrektora szpitala do podejmowania określonych decyzji.

• W ministerstwach decyzje podejmowane są na zasadzie upoważnienia przez urzędników niższych niż minister, np. przez dyrektorów departamentów.

• Zakład administracyjny

• Administracja publiczna pełni szereg zadań na rzecz społeczności lokalnej poprzez zakłady administracyjne czy też inaczej zakłady użyteczności publicznej.

• Zakład to samodzielna jednostka organizacyjna, mająca środki rzeczowe i osobowe w celu świadczenia usług.

• Zakład jest z zasady jednostką budżetową, czyli koszty funkcjonowania pokrywa państwa lub samorząd.

• Zakład działa w strukturach innego podmiotu i nie jest przedsiębiorstwem w znaczeniu prawa handlowego.

• Władztwo zakładowe

• Stosunek użytkowników zakładów do zakładu ma charakter administracyjno-prawny. Uprawnienia zakładu są określone ustawami.

• Władztwo jest konieczne dla realizacji celów zakładu, np. podległość uczniów kierownictwu szkoły. Nadużycia w tym zakresie mogą być karane wydaleniem z zakładu.

• Za naruszenie poleceń organów zakładu użytkownik może zostać ukarany karami dyscyplinarnymi, porządkowymi, nie stosuje się tutaj egzekucji administracyjnej.

• Granice władztwa określane są celami zakładu.

• Akty organów zakładu

• Akty organów zakładu obowiązują jedynie użytkowników.

• Do ich wydania nie stosuje się k.p.a. poza przepisami dotyczącymi skarg i wniosków, np. przy promowaniu na wyższy rok studiów czy przeniesienie zajęć do innej Sali.

• Decyzjami administracyjnymi w sensie k.p.a. są jednak takie decyzje, jak przyjęcie na studia.

• Niektóre akta wydawane są na podstawie prawa wewnętrznego, np.. W sprawie postępowania dyscyplinarnego.

• Inne j. organizacyjne w admin. publ.

• Przedsiębiorstwa państwowe czy spółki prawa handlowego z większościowym udziałem SP.

• Spółkami powołanymi z mocy prawa są: Giełda Papierów Wartościowych S.A.; Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. itp.

• Jednostkami administracji publicznej są również Agencje i Fundacje, np.. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, CBOS, Fundacja Nauki Polskiej.

• Jednostki te nie obowiązują ograniczenia w tym płacowe.

• Funkcje zlecone

• Administracja publiczna może na podstawie ustawy upoważnić inny podmiot do wydawania aktów normatywnych oraz aktów administracyjnych.

• Podmiotami tymi mogą być organizacje społeczne, spółdzielnie, fundacje, zakłady itp..

• Zlecenie zadań nie przekształca uprawnionego podmiotu w organ państwowy.

• Zlecenie zadań musi być zatem na mocy ustawy i decyzje muszą przybierać postać aktów wydawanych przez organy państwowe.

• Stosowanie k.p.a. w przypadku funkcji zleconych

• K.p.a. stosuje się zasadniczo w postępowaniu przed organami administracji publicznej i przed innymi podmiotami, np.. Organami administracji samorządowych, spółdzielczych i innych organizacji samorządowych, gdy są powoływane z mocy prawa lub na podstawie porozumienia do załatwiania spraw administracji w drodze decyzji.

• Również w postępowaniach przed innymi organami stosuje się k.p.a, gdy te wykonują funkcje zlecone, np. spółki handlowe czy fundacje

• Zlecenie zadań niewładczych

• Na podstawie ustaw lub rozporządzeń podmioty nie będące organami administracji publicznej mogą wykonywać zadania administracji o charakterze niewładczym np. organizowanie wypoczynku wakacyjnego uczniów.

• Organizacje społeczne mogą przejmować same niektóre zadania administracji publicznej, np.. Komitet budowy drogi gminnej. Takie organizacje lepiej wykonują niekiedy zadania publiczne niż organy administracji publicznej.

• Administracja centralna

• Podstawa prawna administracji centralnej

• Konstytucja RP: zasada podziału władzy, organy centralne i samorząd.

• Rozdział 5 - Naczelne organy administracji państwowej

• Rozdział 6 - Rada Ministrów i administracja rządowa.

• Inne akty prawne - rozporządzenia i dekrety.

• Pozycja prawna Prezydenta RP

• Organ władzy wykonawczej, znajduje się jednak poza administracją centralną,

• Jest głową państwa a nie ogniwem w łańcuchu administracji centralnej,

• Jest najwyższym przedstawicielem państwa,

• Posiada szerokie uprawnienia i kompetencje. Ma prawo rozwiązania Sejmu, bierze udział w procesie ustawodawczym, powołuje sędziów i mianuje profesorów.

• Funkcje Prezydenta RP

• Reprezentant państwa: ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, mianowanie i odwołanie pełnomocnych przedstawicieli RP, przyjmowanie listów uwierzytelniających, w tym zakresie prezydent RP w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.

• Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa: zwierzchnik sił zbrojnych, mianuje Szefa Sztabu Generalnego, w czasie wojny mianuje na wniosek Prezesa RM Szefa Sztabu Generalnego, zarządza mobilizację, wprowadza na wniosek Prezesa RM stan wojenny.

• Bezpieczeństwo wewnętrzne - możliwość wprowadzenia stanu wyjątkowego,

• Wprowadzenie stanu wyjątkowego lub wojennego wymaga rozporządzenia Prezydenta RP, które musi w ciągu 48 godzin przedstawić Sejmowi.

• Powoływanie rządu,

• Zwoływanie Rady Gabinetowej

• Funkcja prawodawcza,

• Powoływanie wyższych urzędników, np.: Pierwszego Prezesa NSA, prezesa i jego zastępców Trybunału Konstytucyjnego, niektórych członków KRRiT.

• Rada Ministrów

• RM działa na podstawie ustawy z 1996 roku o organizacji i trybie pracy RM

• Jest to organ władzy wykonawczej,

• Rząd nie jest to pojęcie tożsame z Radą Ministrów, ma znaczenie polityczne i oznacza Radę Ministrów z Prezesem RM czy ministrów zebranych niekoniecznie na posiedzeniu.

• Rząd jest to mechanizm polityczny powołany do rządzenia w szerokim tego słowa znaczeniu.

• Rada Ministrów jest zasadniczym ośrodkiem rządzenia w sensie politycznym

• Skład RM

• RM składa się z Prezesa i ministrów

• Mogą być również powołania wiceprezesi, którzy mogą pełnić również funkcję ministra.

• Mogą również wchodzić przewodniczący komitetów.

• Przepisy szczególne mogą również przewidywać inne osoby wchodzące RM.

• Tryb powoływania RM

• Są trzy możliwości powoływania RM,

• Pierwszy tryb: Prezydent desygnuje kandydata na Prezesa RM i na jego wniosek powołuje ministrów. Prezydent RP odbiera przysięgę. Odtąd w ciągu 14 dni Prezesa zobowiązany jest do wygłoszenia expose i uzyskania wotum zaufania. Musi je uzyskać bezwzględną wielkością.

• W przypadku niepowodzenia misji, Sejm w ciągu 14 dni wybiera Prezesa RM oraz proponowany przez niego skład RM. Wyboru dokonuje się bezwzględną większością głosów. Tak powołaną RM Prezydent RP powołuje i odbiera przysięgę.

• W przypadku nieudanej misji, Prezydent powołuje Prezesa RM i Radę Ministrów na jego wniosek, a Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów.

• Po trzeciej próbie Prezydent RM skraca kadencję Sejmu i rozpisuje nowe wybory.

• Dymisja Rządu

• Rząd może poddać się do dymisji gdy: ukonstytuuje się nowy Sejm, złoży rezygnacje Prezes RM, nieudzielenie przez Sejm wotum zaufania, uchwalenie przez Sejm wotum nieufności.

• Prezydent przyjmuje dymisję i powierza sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej RM.

• Ponowny wniosek o wotum nieufności może być złożony ponownie po 3 miesiącach przez grupę minimum 115 posłów.

• Wotum nieufności może być złożone przeciwko ministrowi przez min. 69 posłów.

• Wotum nieufności jest przejawem odpowiedzialności za działalność RM.

• Funkcje RM

• Wykonuje i nadaje kierunki władzy wykonawczej,

• Kształtuje politykę państwa, zapewnia wykonanie ustaw oraz wydaje rozporządzenia, chroni interesy Skarbu Państwa, przygotowuje projekty budżetu i kieruje jego wykonaniem oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych, zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, sprawując ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju, określa organizacje i tryb swojej pracy,

• Koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej.

• RM występuje z inicjatywą ustawodawczą.

• Organizacja RM

• RM jest organem kolegialnym, a zatem jego działanie jest kolegialne.

• RM realizuje swoje zadania na posiedzeniach, może jednak rozstrzygać sprawy w drodze korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk w drodze obiegowej.

• Tryb działania RM

• Posiedzenia RM zwołuje Prezes i on ustala porządek obrad.

• Posiedzenia przygotowuje sekretarz RM, który: przygotowuje projekty dokumentów, opracowuje protokoły ustaleń przyjętych przez RM, koordynuje działalność legislacyjną RM.

• Członkowie RM maja obowiązek uczestniczenia w spotkaniach, może go zastępować sekretarz lub podsekretarz. Nie maja oni jednak prawo głosowania przy podejmowaniu decyzji.

• RM może rozstrzygać sprawy, gdy jest obecnych więcej niż połowa ministrów.

• Decyzje podejmowane są w drodze uzgodnień lub głosowania. Zasadniczą forma podejmowania decyzji są uzgodnienia.

• Z posiedzenia RM sporządza się protokół ustaleń, jednocześnie dokonuje się zapisu całego spotkania. Protokół ustaleń podpisuje Prezes RM i sekretarz.

• Posiedzenia RM maja charakter poufny, a Prezes może zarządzić utajnienie posiedzenia.

• Reprezentowanie RM

• RM reprezentuje jej Prezes, on też kieruje pracami,

• Przed Sejmem reprezentować RM może również wyznaczony minister, który może składać w imieniu RM oświadczenia, po porozumieniu z Prezesem,

• Prezes może również upoważnić do reprezentowania RM przed Sejmem sekretarza stanu lub podsekretarza w danym ministerstwie, pełnomocnika rządu lub kierownika urzędu centralnego, osoby te jednak mogą tylko prezentować stanowisko rządu, bez możliwości jednak składania oświadczenia w imieniu rządu.

• Pełnomocnik rządu

• RM może ustanowić pełnomocnika rządu do określonych spraw,

• Pełnomocnikiem może być sekretarz stanu lub podsekretarz, w sprawach o zasięgu regionalnym - wojewoda,

• Pełnomocnik może działać w strukturze ministerstwa lub innego urzędu centralnego, np.. W Kancelarii Prezesa RM,

• Ustanowienie pełnomocnika rządu dokonuje się na podstawie rozporządzenia RM.

• Organy wewnętrzne RM

• Celem koordynacji pracy RM powoływane są organy pomocnicze, nie są to organy ściśle organami państwowymi. Mogą mieć charakter samoistny, niezależny do RM

• Do organów tych zaliczamy stałe komitety RM,

• Organy pomocnicze i opiniodawcze tworzone są przez RM,

• W skład komitetów wchodzą członkowie RM, są oni powoływani i odwoływani przez Prezesa RM,

• Są np. Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów, Komitet Społeczny Rady Ministrów,

• Rada legislacyjna i Rządowe Centrum Legislacji.

• Prezes RM

• Jest przewodniczącym RM i jednocześnie samodzielnym organem administracji,

• Reprezentuje RM, koordynuje i kontroluje pracę ministrów oraz wykonuje zadania określone w przepisach prawnych, zwołuje posiedzenia RM, ustala porządek dzienny, zaprasza inne osoby na posiedzenie, podpisuje akty przyjęte przez RM,

• Pełni funkcję polityczną, tj. kreuje politykę rządu, wydaje innym organom wiążące decyzje i polecenia,

• Rozstrzyga o składzie i kształcie rządu, powołuje i odwołuje ministrów.

• Funkcje Prezesa RM

• Funkcja prawodawcza - wydaje rozporządzenia i zarządzenia, tj. akty wewnętrzne, kontroluje proces legislacyjny rządu, wydaje Dz.U. i Monitor Polski,

• Funkcja personalna - obsadza liczne kierownicze stanowiska w administracji centralnej (sekretarzy i podsekretarzy) i terenowej (wojewodów), jest zwierzchnikiem pracowników administracji rządowej,

• Nadzór nad urzędami centralnymi,

• Funkcje kierownicze i nadzorcze nad administracja centralną i samorządową,

• Współdziałanie z innymi organami centralnymi.

• Wiceprezes RM

• Wiceprezesa powołuje i odwołuje Prezes RM, może być jeden lub więcej,

• On też wyznacza zakres jego kompetencji, nie jest jednak to organ obowiązkowy,, nie jest też samodzielnym organem administracji,

• Zastępuje Prezesa i jest jego pełnomocnikiem,

• W razie nieobecności Prezesa, Wiceprezes zastępuje go Wiceprezes,

• Wiceprezes RM jest konstytucyjnym członkiem rządu.

• Kancelaria Prezesa RM

• Jest to aparat pracy obsługujący Prezesa i RM oraz inne jej organy, Kancelaria jest organem administracyjnym, nie ma jednak własnych kompetencji i zadań,

• Zapewnia obsługę merytoryczną RM, Wiceprezesów, komitetów, Kontroluje realizację zadań wskazanych przez RM i Prezesa,

• Koordynuje działalność kontrolną Prezesa, realizację polityki kadrowej, współdziałania z innymi organami,

• Wydaje Dz.U. i Monitor Polski, prowadzi obsługę prasową RM. Kancelarią kieruje jej Szef, powoływany i odwoływany przez Prezesa.

• Pozycja prawna ministra

• Minister jest powołany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa RM,

• Resort w znaczeniu szerszym to dział administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, w znaczeniu ścisłym to wyodrębniony organizacyjnie dział administracji grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne,

• Elementem organizacyjnym resortu jest minister i ministerstwo, czyli urząd. W skład resortu mogą wchodzić urzędy centralne, zakłady administracyjne i przedsiębiorstwa państwowe.

• Resort a dział administracji ministra

• Dawniej mówiło się o resorcie administracji, którym kieruje minister,

• Resort to wyodrębniony organizacyjnie dział administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany przez jeden organ centralny,

• Organizacyjna struktura organu mogła być bardziej lub mniej rozbudowana. Istotnym elementem był minister oraz ministerstwo, ale mogły również wchodzić w skład organy administracji państwowej, zakłady administracyjne, urzędy administracyjne, organy doradcze czy przedsiębiorstwa państwowe.

• Resort a dział administracji II

• Obecnie działy administracji państwowej tworzy się na podstawie konstytucji oraz ustawy o działach administracji rządowej.

• W ramach działów Prezes RM może dokonywać zmian w układzie strukturalno-funkcjonalnym RM, zgodnie z założeniami politycznego programu obozu wygrywającego wybory.

• Zakres działań ministra w ramach działu administracji określa Prezes RM.

• Stąd obecnie mówi się „Minister właściwy do spraw zagranicznych”

• Prezes RM nie kształtuje działów administracji lecz je powierza, stąd kompetencje ministra mają swoje źródło w ustawach.

• Zadania i obowiązki ministra

• Ministrowie mogą być resortowi i nieresortowi, dawniej z teką i bez teki.

• Minister swoje zadania realizuje poprzez współdziałanie z członkami RM, prowadzenie nadzoru nad działalnością terenowych organów administracji rządowej, współdziała z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi, powoływanie rad i zespołów doradczych za zgodą Prezesa RM.

• Minister reprezentuje interesy rządu, również w swoich wystąpieniach publicznych.

• Bierze udział w opracowywaniu polityki rządu.

• Minister działowy (resortowy)

• Kieruje powierzonym mu działem administracji.

• Na podstawie ustawy o rządzie minister działowy tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych, kontroluje sprawność działania i efektywność gospodarowania przez jednostki jemu powierzone.

• Sprawy związane z jego działem przedstawia na posiedzeniu RM, składa Prezesowi RM wniosek o nadanie statutu urzędowi centralnemu, wniosek o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego.

• Posiada kompetencje prawodawcze - wydaje rozporządzenia.

• Powołanie i odwołanie ministra

• Ministrowie działowi powoływani są zgodnie z procedurą powoływania RM.

• Po utworzeniu RM ministrowie powoływani są przez Prezydenta RP na wniosek Prezesa RM.

• Minister może sam złożyć rezygnację w formie dymisji złożonej na ręce Prezesa RM.

• Może zostać odwołany przez Sejm w skutek wotum nieufności, zgłoszonego przez co najmniej 69 posłów, ponowny wniosek może zostać złożony po trzech miesiącach, chyba że wniosek zostanie podpisany przez 115 posłów.

• Minister może być zdymisjonowany przez samego Prezesa RM.

• Sekretarze i podsekretarze stanu

• Sekretarze i podsekretarze stanu są powoływani przez Prezesa RM na wniosek właściwego ministra.

• Zakres czynności ustala właściwy minister po zawiadomieniu Prezesa RM.

• Od strony funkcji i roli sekretarze i podsekretarze nie różnią się między sobą. Różnica jest jedynie w randze i hierarchii.

• Są to stanowiska polityczne, a więc dymisja rządu oznacza dymisję sekretarzy i podsekretarzy.

• Ministerstwo

• Ministerstwo to aparat pomocniczy ministra, zatem ściśle współdziała z właściwym ministrem.

• Ministerstwo pełni funkcję twórczą, przygotowuje wnioski, propozycję działań.

• Ministerstwo tworzy, znosi i przekształca RM.

• Struktura organizacyjna ministerstwa to: departamenty (realizacja merytoryczna zadań ministerstwa), biura (realizacja zadań w zakresie obsługi ministerstwa), sekretariaty (obsługa ministra oraz komitetów, rad i zespołów), wydziały (komórki organizacyjne, tworzone w ramach departamentów oraz biur).

• Gabinet polityczny ministra,

• W ministerstwie mogą być również inne komórki organizacyjne, wydziały do spraw prawnych, budżetowych, kadrowych i innych.

• Dyrektor generalny sprawuje nadzór nad departamentami, biurami i sekretariatami. Jest to pracownik służby cywilnej.

• Organy pomocnicze i doradcze wspomagają działania ministra, np.. Państwowa Rada Ochrony Środowiska. Organy te mogą mieć charakter stały lub doradczy.

• Komitety

• Do niedawna składnikiem administracji centralnej były komitety, o których wyraźnie była mowa w tzw. Małej Konstytucji, a w obecnej się o nich nie wspomina.

• Tworzone były na podstawie ustaw, ich przewodniczący wchodził w skład RM. Takimi komitetami był KBN czy KIE.

• Aparatem służącym do realizacji zadań komitetu były urzędy.

• Komitet jest organem kolegialnym na czele którego stoi jego przewodniczący.

• Komisje i rady

• Na poziomie administracji centralnej są jeszcze komisje i rady jako organy kolegialne.

• Do nich należy KRRiT. Rada ta stoi na straży wolności słowa i prawa do informacji. Zajmuje się udzielaniem i cofaniem koncesji

• Rada składa się z 5 członków i jest niezależna od RM. Prezesowi RM składa sprawozdanie z działalności.

• Urzędy (organy) centralne

• Urzędy centralne są drugim segmentem administracji centralnej obok organów naczelnych. Stanowią one zbiorczą nazwę dla różnych organów.

• Do tych urzędów zalicza się min. Głownego Geodeta Kraju, Szefa Obrony Cywilnej Kraju, Komendant Główny Policji.

• Urzędy centralne stanowią szczebel niższy od organów rządowych. Są one podporządkowane poszczególnym ministrom lub Prezesowi RM. Realizują politykę rządu, któy sprawuje nad nimi nadzór.

• Organy te mogą być monokratyczne i kolegialne np.. Wyższy Urząd Górniczy.

• Inspekcje specjalne

• Inspekcje specjalne stanowią rodzaj urzędów centralnych. Są istotnym elementem systemu kontroli w państwie, np.. Insp. Handlowa, Sanitarna, Ochrony Środowiska, Ochrony Roślin, Weterynaryjna.

• Inspekcje stanowią złożoną strukturę powiązaną ze sobą - organy inspekcji.

• Na czele stoją organy jednoosobowe, np.. Główny Lekarz Weterynarii, a do pomocy ma Główny Inspektorat. Główni inspektorzy podporządkowani są określonym ministrom i funkcjonują w strukturze danego działu administracji.

• W zakresie zadań spoczywa kontrola ale również wykonują zadania władcze, wydają bowiem decyzje.

• Ponadto Inspektoraty wykonują działania z zakresu dozoru czy nadzoru, są to więc swego rodzaju policje administracyjne wyposażone w atrybut władzy.

• Agencje

• W ramach organów centralnych funkcjonują jeszcze agencje, którym powierzone są różnego rodzaju zadania administracji publicznej.

• Realizują zadania fragmentaryczne należące do poszczególnych działów administracji, np.. Agencja Rynku Rolnego czy Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.

• Podział terytorialny państwa

• Klasyfikacja podziałów terytorialnych

• Podziała zasadniczy- dokonuje się ze względu na potrzebę realizacji zadań publicznych pastwa. Z tego podziału korzystają terenowe organy państwowe, a także inne organy, np. sądy.

• Podział specjalny- tworzy się na podstawie ustawy, odrębny jest od zasadniczego i jest względnie trwały. Z tego podziału korzystają min. organizacje i instytucje niepaństwowe. Z tym podziałem nie utożsamia się rejonizacji czy podziału pomocniczego.

• Regionizacja - proces podziału obejmujący więcej niż jedno województwo. Rejonizacja obejmuje tereny mniejsze niż województwo. Regiony mogą obejmować terytoria należące do kilku graniczących ze sobą państwa, np.. Region Pomerania obejmuje część terytorium Polski, Niemiec i Danii.

• Region posiada własne władze i jest tworzony z inicjatywy samorządów lokalnych.

• Ma on na celu koordynowanie działań i wspólne rozwiązywanie problemów regionu.

• Regiony są podziałem pomocniczym.

• Podział zasadniczy - gmina

• Podstawa prawna - ustawa z 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego podziału terytorialnego państwa. Do jednostek podziału zasadniczego zalicza się: gminy, powiaty i województwa.

• Istnieje wykaz gmin, które tworzone są z uwzględnieniem więzi społecznych, kulturowych, gospodarczych. Gmina ma obejmować teren możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny.

• Tworzenie, łączenie, podział i znoszeni gmin należy doo kompetencji RM. Nadanie statusu gminie dokonuje się w drodze rozporządzenie RM.

• Podstawa prawna działania gminy jest ustawa z 1990 roku o samorządzie gminnym.

• Podział zasadniczy - powiat

• Podstawa prawna - ustawa z 1998 roku o samorządzie powiatowym.

• Powiaty tworzy, łączy lub znosi RM w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Rady gminy, powiatu i województwa.

• Teren powiatu musi obejmować obszar możliwie jednorodny ze względu na więzi społeczne, kulturalne i gospodarcze.

• Utworzenie powiatów, ich nazwy oraz siedziby włądz zostały określone ustawą z 1998 roku w sprawie utworzenia powiatów.

• Podział zasadniczy - województwo

• Podstawa prawna - ustawa z 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Tam wskazano również nazwy województw i siedziby władz.

• Powstało 16 województw o nazwach zasadniczo geograficznych, jedynie wojewodowie zachowali nazwy od miast gdzie znajduje się ich siedziba.

• Podziały pomocnicze

• Podstawy prawne - są rozrzucone po aktach prawnych różnej rangi. Zasadniczo do tego podziału zalicza się: sołectwa i dzielnice lub osiedla. Jednostki te tworzone są na podstawie uchwały rady po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami.

• Podział pomocniczy może powstać również na podstawie porozumienia komunalnego.

• Również powiaty i województwa mogą tworzyć takie jednostki w celu realizacji swoich zadań.

• Podziały specjalne

• Podstawa prawna - ustawa z 1998 roku o administracji rządowej w województwie. Takie podziały tworzy się na konieczność wykonywania zadań administracji niezespolonej, ale do tego jest odrębna ustawa.

• Inne podziały specjalne tworzy ustawa z 1990 roku o terenowych organach administracji rządowej ogólnej.

• Organizacja administracji terenowej

• Organizacja administracji terenowej I

• Organizacja administracji terenowej może oznaczać:

• - część organizacji administracji publicznej, składającej się z jednostek organizacyjnych administracji rządowej oraz jednostek administracji samorządu terytorialnego,

• - zorganizowaną działalność powołanych lub upoważnionych prawnie podmiotów, w celu realizacji ustawowo określonych zadań publicznych.

• Organizacja admin. Terenowej opiera się na:

• - ustawie z 1998 o administracji rządowej w województwie,

• Ustawie z 1990 o samorządzie gminnym,

• Organizacja administracji terenowej II

• Ustawie z 1998 o samorządzie powiatowym,

• Ustawie z 1998 o samorządzie wojewódzkim

• Ustawa z 1990 przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym

• Ustawa z 1998 o wprowadzeniu trójstopniowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa,

• Ustawa z 1996 o gospodarce komunalnej.

• Organizacja administracji terenowej może być oparta na więzach prawnych i pozaorganizacyjnych.

• Administracja zespolona - wojewoda

• Organami administracji zespolonej są: wojewoda, kierownicy służb zespolonych, inspekcji i straży. Działają oni pod zwierzchnictwem wojewody, niekiedy mogą jednak wydawać akty administracyjne we własnym imieniu, np.. Komendant wojewódzki policji.

• Wojewoda pełni funkcje przedstawiciela RM, zwierzchnika zespolonej administracji rządowej, organu nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, reprezentanta SP.

• Funkcja zwierzchnictwa wojewody realizuje się poprzez kierowanie admin. Zespoloną i koordynowanie jej działalności, zapewnienie warunków jej działania, ponoszenie odpowiedzialności za skutki działania admin. zespolonej.

• Właściwość wojewody obejmuje województwo.

• Organizacyjne więzi prawne

• Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes RM. Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży powołuje i odwołuje wojewoda, z wyjątkiem komendanta woj.. Policji i Straży Pożarnej, którzy są powoływani jedynie za zgodą wojewody.

• Wojewoda może wykonywać również zadania specjalne na podstawie odrębnego rozporządzenia.

• Wojewoda może przedstawiać projekty aktów pranych RM dotyczących jego województwa.

• Wojewoda jest funkcją polityczną, a więc jego władza ustaje wraz z końcem misji RM.

• Prezes RM wykonuje nadzór nad działalnością wojewody, nadzór ten wykonywany jest zasadniczo przez ministra ds.. Administracji publicznej.

• Więzi wojewody z kierownikami zespolonych służb, inspekcji i straży są zróżnicowane oraz określone w odrębnych przepisach.

• Właściwości organów zespol. Admin. Rządowej

• Do właściwości wojewody należą: kierowanie pracą i zapewnienie warunków działania rządowej administracji zespolonej, rozstrzyganie spraw indywidualnych w drodze decyzji, wykonywanie innych zadań wynikających z ustawy. Wojewoda ma prawo wglądu w prace kierowników służb, inspekcji i straży administracji zespolonej, chyba że prace te objęte są tajemnicą.

• Wojewoda może powierzać niektóre swoje zadania jednostkom samorządowym, na drodze porozumienia.

• Wojewoda może upoważnić pisemnie pracowników urzędu wojewódzkiego do załatwiania niektórych spraw w jego imieniu.

• Wojewoda reprezentuje SP w odniesieniu do powierzonego mu mienia.

• Kreuje politykę rządu w terenie, kontroluje wykonywanie zadań administracji rządowej, zapobiega zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, wykonuje lub koordynuje zadania z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa,

• Reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i podczas oficjalnych wizyt składanych w województwie.

• Ocenia pod względem legalności i celowości rozstrzygnięcia organów jednostek samorządowych.

• Formy prawne realizacji zadań przez organy admin. zespolonej I

• Wojewoda wydaje decyzje administracyjne, rozstrzygnięcia nadzorcze, zawiera porozumienia i stosuje środki koordynujące.

• Wojewoda posiada kompetencje prawodawcze w odniesieniu do swojego województwa. Wydaje rozporządzenia porządkowe.

• Miejscowe akty prawne muszą być ogłoszone w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dzień wydania dziennika jest dniem ogłoszenia, a sam akt wchodzi w życie po 14 dniach od ogłoszenia, ale w przepisach końcowych może być wskazana inna data.

• Formy prawne realizacji zadań przez organy admin. zespolonej II

• W wojewódzkim dzienniku ogłasza się: akty prawa miejscowego stanowionego przez sejmik województwa, wojewodę i organy administracji niezespolonej, akty Prezesa RM uchylające akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę i organy admin. Niezespolonej, akty prawa miejscowego, wyroki sądu administracyjnego dotyczących aktów prawa miejscowego, inne akty prawne, w tym informacyjne i obwieszczenia.

• Pozaorganizacyjne więzi prawne w admini. Rządowej I

• Są dwie grupy tych więzi, pierwsza to zależnością wiążące wojewodę z organami administracji rządowej niezespolonej i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi. Druga grupa tych więzi do tyczy relacji wojewody z ministrami i organami centralnymi.

• Więzi te są bardzo zróżnicowane i mogą mieć charakter polityczny i administracyjny. Spory polityczne rozstrzyga Prezes RM. W sporach administracyjnych, wojewoda występuje zawsze jako I instancja, minister wówczas jest jako II instancja. Minister może również kontrolować decyzje adminis. w drodze kontroli, czyli bez odwołania.

• Pozaorganizacyjne więzi prawne w admini. Rządowej II

• Trzeci rodzaj więzi wojewody i ministra wynika z art. 30 ust. o adm. rządowej w województwie. Zgodnie z tym art. regulaminy komend, inspektoratów i innych jed. Organizacyjnych, są częścią regulaminu urzędu wojewódzkiego. W razie nie zatwierdzenia tych regulaminów kierownicy wspomnianych służb mogą wystąpić do właściwego ministra o wszczęcie sporu z wojewodą.

• Pozaorganizacyjne więzi prawne w administ. Publicznej

• Są to więzi istniejące między wojewodą a jednostkami samorządu terytorialnego. Można mówić o trzech rodzajach więzi:

• - Upoważnieniach nadzorczych wojewody wobec podmiotów samorządu terytorialnego,

• - Pozaorganizacyjnych więziach prawnych w toku postępowania administracyjnego,

• -Obowiązku współdziałania wojewody z jednostkami sam.

• Wojewoda może również podejmować działania w zakresie zadań zleconych, lub gdy sprawa trafia do niego wskutek odwołania.

• Struktura aparatu pomocniczego w adm. rządowej I

• Organem pomocniczym wojewody jest urząd wojewódzki, ale w nim istnieją odrębne jednostki organizacyjne, stanowiska i osoby.

• Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II wicewojewody oraz kierowników służb zespolonych, inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego UW oraz dyrektorów wydziałów.

• Organem doradczym wojewody są: wicewojewodowie, dyrektor generalny urzędu, komendant wojewódzki Policji, komendant woj. Państwowej Straży Poż. I inne osoby wskazane w statucie.

• Struktura aparatu pomocniczego w adm. rządowej II

• Wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes RM na wniosek wojewody. Szczególną pozycję posiada I zastępca.

• Dyr. Generalny urzędu nadzoruje służbę cywilną.

• Organizację zespolonej adm. W województwie określa statut urzędu wojewódzkiego, nadany przez wojewodę i zatwierdzony przez Prezesa RM.

• Organizacja administracji samorządowej

• Konstytucyjne zasady organizacji samorządów

• Obligatoryjna przynależność mieszkańców do wspólnot samorządowych,

• Poszanowanie prawa własności jednostek samorządowych,

• Zasada pomocniczości,

• Ustawowa gwarancja samodzielności samorządu,

• Sądowa ochrona samorządów.

• Inne zasady funkcjonowania samorządów

• Zakres działania jedn. samorządowych nie narusza samodzielności innych,

• Jedn. samorządowe są od siebie niezależne,

• Mają one do realizacji zadania własne i zlecone,

• W trybie umownym mogą być modyfikowane zakresy właściwości jed. Samorządowych,

• Jest jednolity dla wszystkich jed. Sam. System organów nadzoru, który jest sprawowany w zakresie legalności i celowości,

• Ujednolicono charakter prawny i strukturę organów jed. sam.

• System podmiotów admin. sam.

• Gmina - wspólnota samorządowa mieszkańców,

• Powiat - lokalna wspólnota samorządowa,

• Województwo - regionalna wspólnota samorządowa,

• Sołectwo, dzielnica, osiedle - jednostki pomocnice powstałe na mocy uchwały rady gminy, po konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy,

• Gminne osoby prawne - jednostki organizacyjne powołane przez gminę do realizacji zdań gminy,

• Powiatowe jednostki samorządowe - jednostki organizacyjne powołane przez powiat do realizacji zdań powiatu,

• Wojewódzkie jednostki samorządowe - jednostki organizacyjne powołane przez województwo do realizacji zdań województwa,

• Związek komunalny - powstaje na podstawie uchwał dwóch lub więcej rad gminy czy powiatu, ma osobowość prawną,

• Stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego - wspiera idę samorządności,

• Samorządowe kolegia odwoławcze - powołane na podstawie ustawy z 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych, jest to jednostka budżetowa, jest to organ rozstrzygający sprawy indywidualne rozstrzygnięte przez jed. samorządowe.

• Regionalne izby obrachunkowe - powstałe na podstawie ustawy z 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych, państwowe jednostki budżetowe, sprawują nadzór i kontrolę nad gospodarką finansową jednostek samorządu terytorialnego, związków komunalnych i innych samorządowych osób prawnych.

• Właściwości podmiotów w adm. sam. - gmina

• Gmina realizuje zadania o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone na rzecz innych podmiotów - domniemanie kompetencji na rzecz gminy. Sa to tzw. zadania własne. W ustawie zostały one wyliczone jedynie przykładowo. Niektóry z nich są obowiązkowe inne tylko fakultatywne.

• Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, np. przeprowadzenie wyborów czy referendów.

• Gmina może realizować zdania wynikające z porozumień komunalnych.

• Właściwości podmiotów w adm. sam. - powiat

• Powiat realizuje zdania o charakterze ponadgminnym, które nie są zastrzeżone innym podmiotom samorządowym. Są to zadania własne.

• Powiat może również realizować zdania zlecone przez administrację rządową.

• Powiat może realizować również zadania wynikające z porozumień.

• Właściwości podmiotów w adm. sam. - województwo

• Zakres właściwości województwa został odmiennie uregulowany.

• W art.. 11 ustawy zostały przykładowo wyliczone cele strategii rozwoju województwa, np. pobudzanie aktywności gospodarczej, ochrona środowiska, kreowanie rynku pracy, rozwój nauki.

• Drugim rodzajem zadań województwa są te określone ustawami.

• Województwo może również realizować zadania wynikające z zawartych porozumień.

• Organy stanowiące

• Organy stanowiące to rady gminy, powiatu i sejmik wojewódzki. Są to organy wybieralne, kadencyjne, kadencja trwa 4 lata. Liczba radnych zależy do wielkości jedn. sam.

• Ograny te działają na posiedzeniach zwoływanych przez przewodniczących, nie rzadziej niż raz na kwartał.

• Powoływane są komisje stałe lub doraźne. Komisją o szczególnych zadaniach jest komisja rewizyjna, składająca się wyłącznie z radnych. Inne komisje mogą również obejmować osoby poza rady, jednak w liczbie nie większej niż połowa członków komisji.

• Radny reprezentuje interes wyborców.

• Organy wykonawcze

• W gminie - wójt, burmistrz lub prezydent. Jest to organ jednosobowy, może być powołany zastępca wójta. Wójt nie może być radnym.

• Powiat - zarząd na czele którego stoi starosta. Starosta wybierany jest spośród radnych.

• Województwo - zarząd województwa na czel którego stoi marszałek.

• Zakazy łączenia stanowisk

• Zakaz łączenia mandatu radnego gminnego, powiatowego i wojewódzkiego,

• Stanowiska wójta z zatrudnieniem w administracji rządowej,

• Stanowiska wójta, członka zarządu powiatu czy województwa z mandatem posła i senatora,

• Mandatu radnego z zatrudnieniem w aparacie gminnym, powiatowym czy wojewódzkim, z wyjątkiem stosunku pracy nawiązanego w trybie wyboru,

• Funkcji przewodniczącego rady z członkostwie w zarządzie czy komisji rewizyjnej.

• Jednostki pomocnicze gminy

• Tworzone są przez statut gminy, a ich organizację i zakres działania określa rada gminy. Są to sołectwa lub osiedla i dzielnice.

• Organem wykonawczym jest sołtys lub zarząd (osiedla) wybrany w wyborach. Na czele zarządu stoi przewodniczący.

• Organem uchwałodawczym jest zebranie mieszkańców.

• Związki międzygminne

• Powstają na mocy porozumienia

• Organem kontrolnym jest zgromadzenie związku, składające się z wójtów i burmistrzów

• Organem wykonawczym jest zarząd powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego członków. Na czele zarządu stoi przewodniczący.

• Podobna konstrukcja jest w przypadku związków międzypowiatowych.

• Formy prawne realizacji zadań adm. sam.

• Mieszkańcy podejmują decyzje poprzez głosowanie lub referenda.

• Organy działają poprzez akty prawne ogólne i indywidualne.

• Organy stanowiące wydają przepisy powszechnie obowiązujące,

• Organy wykonawcze wyjątkowo wydają przepisy prawne, rozstrzygają sprawy w drodze decyzji administracyjnych.

• Referendum

• Przeprowadza się w sprawie ważnej dla wspólnoty, z zakresu jej kompetencji. Wyłącznie w drodze referendum można rozstrzygnąć samoopodatkowania się mieszkańców oraz odwołania przed upływem kadencji rady gminy czy powiatu oraz odwołanie wójta.

• Referendum przeprowadza się z inicjatywy organu stanowiącego lub na wniosek 1/10 mieszkańców uprawnionych do głosowania. Ważne jest, gdy weźmie w nim udział min. 30% uprawnionych.

• Referendum o odwołanie wójta lub rady można przeprowadzić dopiero po upływie 12 miesięcy od ich wyboru.

• Kompetencja prawodawcza samorządów I

• Wynika ona z ustaw, a akty prawa lokalnego dotyczą spraw lokalnych. Rada gminy może regulować: ustrój gminy, organizację urzędów i instytucji gminnych, zasady zarządu mieniem gminy, zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

• Kompetencje powiatu: sprawy porządkowe, szczególny tryb zarządzania mieniem, zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

• Sejmik wojewódzki kompetencje prawodawcze ma określone w poszczególnych ustawach.

• Kompetencja prawodawcza samorządów II

• Akty prawa miejscowego mają formę uchwał.

• Akty prawa miejscowego podlegają obowiązkowi publikacji przez rozplakatowanie w miejscach publicznych lub w prasie miejscowej. Przepisy szczególne nakładają obowiązek publikowania ich w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

• Przepisy gminne wchodzą w życie z dniem ich opublikowania, mogą jednak mieć inny termin wejścia w życie, przepisy powiatowe i wojewódzkie wchodzą w życie w 14 dni od dnia ogłoszenia.

• Prowadzone są zbiory przepisów prawa lokalnego

• Przepisy prawa miejscowego podlegają zaskarżeniu do WSA i NSA.

• Rada (sejmik)

• Rada powiatu i sejmik jest organem stanowiącym i wybiera zarząd w głosowaniu tajnym bezwzględna większością głosów. Obowiązek ten musi zostać zrealizowany w ciągu 6 miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów.

• Nieudzielenie absolutorium powoduje rozpoczęcie procedury o odwołanie zarządu.

• Rozwiązanie zarządu z innych przyczyn wymaga uzasadnionego wniosku popartego przez 2/5 składu rady powiatu i 1/3 składu sejmiku.

• Odwołanie przewodniczącego zarządu jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu.

• Rezygnacja z członkostwa w zarządzie musi być przyjęta przez radę lub sejmik.

• Rada gminy

• Rada gminy jest organem wybieralnym.

• Kadencja 4 lata

• Nie ma wpływu na wybór wójta.

• Zarząd powiatu i województwa

• Zarząd powiatu jest wieloosobowy, na czele stoi starosta lub marszałek.

• Zarząd podejmuje decyzje w formie uchwał.

• Do właściwości starosty należy zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży. Powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, zatwierdza program ich działania, w sytuacjach szczególnych kieruje działaniami tych jednostek, zleca przeprowadzenie kontroli tych jednostek.

• Indywidualne decyzje wydaje przewodniczący.

• Zarząd działa przy pomocy urzędu powiatowego i marszałkowskiego

• Pozaorganizacyjne więzy prawne

• Współdziałanie - z innymi jednostkami samorządowymi, organizacjami pozarządowymi, szkołami wyższymi, organizacjami międzynarodowymi.

• Kontrola - prowadzona przez NIK i inspekcje specjalistyczne. Szczególną rolę odgrywa regionalna izba obrachunkowa (RIO).

• Nadzór - prowadzi Prezes RM, wojewoda i RIO oraz sądy administracyjne.

• Kierowanie - Sejm może rozwiązać radę gminy, powiatu i województwa, Prezes RM może odwołać wójta i wprowadzić zarząd komisaryczny.

• Ustrój administracyjny Warszawy

• Terenowe jednostki organizacyjne administracji specjalnej

• Podziały specjalne

• Podziały specjalne tworzy się ze względu na techniki administrowania, terytorialny zasięg działania, np.. Urzędy górnicze, czy wąska specjalizacja organów, np.. Dozór techniczny.

• Podstawą podziałów specjalnych są różne akty prawne, ustawy a również rozporządzenia.

• Podział administracji rządowej na zespoloną i niezespoloną wprowadziła ustawa z 5 czerwca 1998 roku.

• Pojęcie administracji zespolonej

• Jest to ta część administracji zespolonej, które jest podległa wojewodzie, są to kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, którzy wykonują swoje zadania z upoważnienia lub pod zwierzchnictwem wojewody lub starosty.

• Zwierzchnikiem tej administracji jest wojewoda, kieruje jej działalnością.

• Organem tej administracji jest wojewoda (starosta) a w przypadkach określonych w ustawach, przy wydawaniu decyzji administracyjnych - kierownikiem.

• Podstawą prawną działania adm. Zespolonej w województwie jest statut UW. Określa on nazwy stanowisk kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, nazwy komend, inspektoratów.

• Inspekcja handlowa

• Organami są: Główny Inspektor, powoływany i odwoływany przez Prezesa RM na wniosek Prezesa UOKiK. Wojewódzkiego Inspektora powołuje wojewoda.

• Inspektor wojewódzki kieruje działalnością wojewódzkiego inspektoratu inspekcji handlowej i wykonuje zadania w imieniu wojewody i kompetencje IH.

• Wojewódzkiego IH powołuje i odwołuje wojewoda po zasięgnięciu opinii GI.

• Inspekcja Sanitarna

• Główny Inspektor Sanitarny - centralny organ adm. Rządowej, podlega ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, powoływany jest przez Prezesa RM na wniosek ministra zdrowia.

• Oddziały terenowe to wojewódzki inspektor sanitarny, powiatowy i portowy.

• Wojewódzki IS wykonuje zadania wojewody i IS. Powoływany jest przez wojewodę w porozumieniu z GIS.

• Powiatowego IS powołuje i odwołuje starosta w porozumieniu z wojewódzkim inspektorem sanitarnym.

• Policja - bezpieczeństwo

• Struktury: komendant wojewódzki policji, powiatowy i komendant komisariatu policji.

• Komendant wojewódzki działa w imieniu wojewody lub własnym, zwłaszcza gdy chodzi o działania operacyjno-rozpoznawcze i dochodzeniowo-śledcze.

• KWP powołuje minister SW na wniosek KGP za zgodą wojewody. Komendanta powiatowego powołuje KW w porozumieniu ze starostą, a komendanta komisariatu powołuje komendant powiatowy po zaciągnięciu opinii wójta.

• Administracja niezespolona

• Pojęcie Adm. Niezespolona to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom oraz kierownikom państwowych osób prawnych i kierowników innych jednostek państwowych organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa.

• Organy te są ustanawiane w drodze ustaw i musi to być uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywania zadań, zadań przekraczających teren jednego województwa.

• System adm. Niezespolonej

• - dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,

• - dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych i inspekcji kontroli skarbowej,

• Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych

• Dyrektorzy okręgowych urzędów miar

• Dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych,

• Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,

• Dyrektorzy urzędów celnych

• dyrektorzy urzędów morskich

• Dyrektorzy urzędów statystycznych.

• Powoływanie i odwoływanie organów admin. Niezespolonej

• Leży w gestii właściwego organu admin. I wymaga wniosku właściwego wojewody lub uzyskania jego zgody.

• Nieuwzględnienie zgody lub opinii wojewody rodzi spór, który może zostać rozstrzygnięty przez właściwego ministra.

• Ustawa może przewidywać inny tryb powoływania tych organów.

• Działalność prawotwórcza adm. Niezespolonej

• Organy te tworzą akty prawne obowiązujące na terenie danego województwa lub jego części celem zapewnienia porządku i spokoju publicznego.

• Akty prawne muszą być uzgadnianie z wojewodą lub wojewodami,

• Nadzór nad tymi aktami prowadzi Prezes RM, który jest władny uchylić te akty.

• Działania adm. Niezeposlonej

• Muszą być uzgodnione z wojewodą, który może wydawać polecenia je obowiązujące. Tylko właściwy minister może wstrzymać wykonanie tych poleceń.

• Wojewoda zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek adm. rządowej na obszarze województwa, zwłaszcza w zakresie zapobiegania zagrożeniu dla życia, zdrowia i mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobieganiu klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom.

• Wojewoda może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec każdego pracownika adm. niezespolonej.

• Zależność adm. niezespolonej od adm. Centralnej

• Podstawą są akty prawne, np.. Prawo górnicze, prawo celne, prawo budowlane, prawo o dozorze technicznym.

• Środki oddziaływania - określenie organizacji wewnętrznej, prowadzenie polityki personalnej, pomoc i szkolenie kadr, wydawanie poleceń, regulaminów, zarządzeń wewnętrznych, wytycznych i zaleceń, dokonywanie kompleksowej kontroli, analizy i oceny oddziaływania, możliwość otrzymywania okresowych informacji i sprawozdań o pracy tych organów, prawo do wglądu w dokumenty i uzyskania wyjaśnień.

• Pracownicy administracji publicznej

• Podstawy prawne

• Ustawa z 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych,

• Ustawa z 1998 roku o służbie cywilnej,

• Ustawa z 1990 roku o pracownikach samorządowych,

• Kodeks pracy,

• Ustawa o administracji rządowej w województwie i ustawy samorządowe,

• Akty wykonawcze wydane na podstawie powyższych ustaw oraz statuty i regulaminy organów adm. Publicznej.

• Urzędnicy państwowi

• Urzędnicy państwowi są zatrudnieni w: Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta RP, Biurze Trybunału Konstytucyjnego, Biurze rzecznika Praw Obywatelskich, Biurze KRRiT, Krajowym Biurze Wyborczym, PIP, regionalnych izbach obrachunkowych, Biurze Rzecznika Praw Dziecka, Biurze Rzecznika Interesu Publicznego, Biurze Generalnego Insp. Ochr. Danych Osobowych, Instytucie Pamięci Narodowej, Kancelarii Prezesa RM, urzędach ministrów i przewodniczących komitetów, urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej, komendach, inspektoratach.

• Takimi są również pracownicy administracyjni, pomocniczy, techniczni, i obsługi SN i innych sądów i prokuratur.

• Pracownicy samorządowi

• Ustawa samorządowa określa, że pracownikami samorządowymi są osoby zatrudnione w: urzędzie marszałkowskim, wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych, starostwie powiatowym, powiatowych jednostkach organizacyjnych, urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz gminnych jednostkach i zakładach budżetowych, biurach związków jednostek samorządowych.

• Rada gminy nie może dokonywać rozszerzenia statusu pracownika samorządowego na nowe grupy pracowników.

• Mianowanie pracow. Państwowych

• Urzędnicy państwowi mianowani, obecnie nie nawiązuję się już takich stosunków pracy, chociaż nadal jest to liczna grupa pracowników państwowych. Wśród nich są doradcy w zespole doradców członków RM i doradców którzy powoływani są na czas określony.Taki stosunek pracy charakteryzuje się stałością, dyspozycyjnością pracownika, szczególna konstrukcją obowiązków urzędniczych, odpowiedzialnością dyscyplinarną, mieszany tryb rozstrzygania sporów pracowniczych.

• Z mianowania może zostać zatrudniona osoba, która posiada polskie obywatelstwo, ukończyła 18 lat, nieskazitelny charakter, odpowiednie wykształcenie i aplikacja administracyjna, odpowiedni stan zdrowia, niekaralność, pokrewieństwo i powinowactwo w przypadku podległości służbowej.

• Inne sposoby nawiązanie stosunku pracy

• Urzędnicy państwowi zatrudnieni na podstawie umowy o pracę,

• Pracownicy nie będący urzędnikami państwowymi.

• Podstawa prawna służby cywilnej

• Ustawa z 1996 roku o służbie cywilnej.

• Do służby cywilnej zaliczani są pracownicy zatrudnienie w Kancelarii Prezesa RM, urzędach ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej, urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów adm. rządowej, rządowym centrum studiów strategicznych, komendach, inspektoratach, inspekcjach i straży.

• Limity zatrudnienia określa ustawa budżetowa.

• Nawiązanie stosunku pracy S.C.

• Kandydat musi być: obywatelem polski, korzystać z pełni praw publicznych, nie być karanym, posiadać wymagania, cieszyć się nieposzlakowaną opinią.

• Może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony. W drugim przypadku musi odbyć służbę przygotowawczą i uzyskać pozytywna ocenę komisji egzaminacyjnej.

• Warunki zatrudnienia: odbycie służby przygotowawczej (nie dotyczy słuchaczy KSAP), posiada tytuł magistra, znajomość języka obcego, jest w rezerwie.

• Wyższe stanowiska w S.C. mogą być obsadzane wyłącznie przez pracowników S.C.

• Stałość stosunku pracy

• Stosunek pracy pracownika S.C. jest mocno ugruntowany i trudny do wzruszenia.

• Przyczyny ustania tego stosunku pracy to: odmowa złożenia ślubowania, zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, prawomocne orzeczenie kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby cywilnej, prawomocne skazanie na karę utraty praw publicznych lub prawa wykonywania zawodu, upływu 3 miesięcy nieobecności w pracy z powodu aresztowania, odmowy wykonania decyzji w sprawie przeniesienia do pracy w innym urzędzie, prawomocnego skazania za przestępstwo popełnione umyślnie, niewykonywanie obowiązków służbowych, trwała zmiana stanu zdrowia, wiek emerytalny, likwidacja urzędu, dwukrotna negatywna ocena, utrata nieposzlakowanej opinii, postępowanie karne toczone przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

• Dyspozycyjność urzędnika S.C.

• Urzędnik może być przenoszony w ramach tego samego urzędu lud do innego z zachowaniem kryterium kompetencyjności i tego samego wynagrodzenia.

• Dyr.. Generalny może przenieść urzniaka S.C. raz w roku na okres 6 m-cy do innego urzędu, również w innej miejscowości.

• Wskutek braku dyspozycyjności urzędnik może zostać zawieszony a nawet przeniesiony w stan nieczynny. W tym okresie nie wykonuje pracy, otrzymuje wynagrodzenie i świadczy gotowość do podjęcia obowiązków.

• Pracownik S.C. może otrzymać urlop bezpłatny, łącznie w wymiarze do 5 lat, na czas wykonywania funkcji poza służbą.

• Obowiązki i prawa członka S.C.

• Nie mogą prowadzić działalności gospodarczej,

• Może odmówić wykonanie wadliwego polecenia,

• Dodatkowy urlop wypoczynkowy po 10 latach pracy - 6 dni, po 20 latach - 12 dni, urlop do podratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo 6 miesięcy.

• Odpowiedzialność dyscyplinarna S.C.

• Za naruszenie zasad pracy pracownik S.C. może być ukarany dyscyplinarnie określonymi karami: nagany, upomnienia i wydalenia ze służby oraz zakaz pełnienia stanowisk kierowniczych

• Przedawnienie po 2 latach od popełnienia czynu i 3 m-ce od dnia powzięcia wiadomości

• Komisja dyscyplinarna jest II stopniowa, jest wieloosobowa, liczebność składu zależy od rodzaju zagrożenia kary

• Inne sprawy reguluje kpk.

• Status pracownika samorządowego

• Grupa tych pracowników została wyodrębniona na podstawie ustaw samorządowych.

• Pracownikiem samorządowym może być osoba, która: jest obywatelem polski, ma odpowiedni staż pracy, ukończyła 18 rok życia i ma zdolność czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych, posiada odpowiedni stan zdrowia i wykształcenie.

• Nie można zatrudniać osób spokrewnionych czy spowinowaconych.

• Stosunek pracy może być zawarty na podstawie mianowania lub umowy o pracę.

• Prawa i obowiązki.

• Prawne formy działania administracji

• Formy działania administracji

• Akty normatywne, akty administracyjne, ugody, porozumienia administracyjne, czynności cywilnoprawne, czynności faktyczne.

• W administracji występują dwie sfery działania, sfera wewnętrzna i sfera zewnętrzna.

• Formy działania mogą mieć charakter władczy (akty administracyjne i normatywne) i niewładczy, gdzie strony są sobie równe.

• Można jeszcze mówić o ciągu działań prawnych lub działaniach złożonych administracji, gdy jest konieczne podejmowanie wielu działań w celu rozstrzygnięcia danej kwestii.

• Akty normatywne administracji

• Akty normatywne to władcze rozstrzygnięcie organu władzy publicznej zawierające normy postępowania skierowane do ogólnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji. Mogą to być również konkretne rozwiązani, np. ewakuacja wsi.

• Akty normatywne zwane są rozporządzeniami, zarządzeniami, a także uchwałami, zarządzenie porządkowe lub rozporządzenie porządkowe, instrukcje i regulaminy.

• Jest brak procedury legislacyjnej w tych przypadkach, co jest rekompensowane systemem kontroli zgodności aktów normatywnych administracji z konstytucją.

• Wniosek o zgodności może wnieść WSA i NSA

• Akty administracyjne

• Jest to podstawowa forma działalności adm. AA jest oparty na przepisach prawnych, jest to władcze oświadczenie woli organu administracji publicznej.

• Pojęcie AA nie jest stosowane a aktach normatywnych, mówi się o decyzji administracyjnej, postanowieniu, zezwoleniu, zakazie, nakazie.

• AA jest oparty na przepisach prawa administracyjnego, jest to władcze oświadczenie woli, wydawane przez właściwy organ administracyjny.

• AA określa sytuację konkretnie wskazanego adresata, musi być również konkretna sprawa - zasada podwójnej konkretności aktu administracyjnego,

• AA ma formę najczęściej pisemną, ale również może mieć formę pisemną.

• AA należy odróżnić od informacji urzędowych czy przyrzeczeń administracyjnych.

• Rodzaje aktów administracyjnych

• AA wewnętrzne i zewnętrzne. Akty wewnętrzne nie wymagają znanej szczególnej formy. Akty zewnętrzne wymagają określonej formy.

• Decyzja administracyjna ta forma musi wynikać wprost z przepisów prawa. Decyzja musi mieć postawę prawną w ustawach. Decyzja jest aktem zewnętrznym.

• Akty zewnętrzne mogą być wydane również w formie pozwoleń, zezwoleń, min. koncesje i licencje czy pozwolenia.

• Akta deklaratoryjne nie tworzą nowych sytuacji, potwierdzają jedynie istniejący stan rzeczy. Akty te wywołują skutki wstecz, stąd są to raczej orzeczenia. Nową sytuację tworzą jednak w zakresie prawa procesowego a nie materialne. Dopiero w chwili wydania aktu storna może wystąpić z żądaniem.

• Akty konstytutywne tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne. Wywołują skutki prawne ex nunc. Są to najczęściej uznania administracyjne, ale mogą też być zezwolenia, pozwolenia, nakazy i zakazy.

• Akty zależne od woli adresata i niezależne od adresata, jak np. decyzja wywłaszczeniowa.

• Akty wywołujące skutki cywilnoprawne np. decyzja wywłaszczeniowa, i nie wywołujące takich skutków.

• Akty regulujące sytuację prawną osób i regulującą sytuację prawną rzeczy.

• AA związane i swobodne, czyli wydawane na podstawie uznania administracyjnego.

• Uznanie administracyjne

• UA to takie uregulowanie kompetencji organu administracji, że organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym.

• UA wymaga wzięcia pod uwagę interesu społecznego, stosuje się tutaj swobodna ocenę urzędnika.

• UA jest stosowane ze względu na min. technikę legislacyjną.

• UA nie oznacza dowolności organów administracyjnych w decydowaniu, organ nie może naruszać praw podmiotowych czy innych już rozstrzygnięć organów państwowych.

• UA jest poddane kontroli sądowej, stąd UA nie może być arbitralne, musi być realizowane w sposób odpowiadający uzasadnionemu interesowi obywatela.

• Moc obowiązując AA

• Prawidłowy AA musi być zgodny z prawem, musi być wydany przez kompetentny organ, zachowana forma.

• Akt niespełniający tych warunków jest aktem wadliwym. Wyróżnia się wadliwość nieistotną, która nie powoduje nieważności AA. Wadę usuwa się poprzez sprostowanie lub uzupełnienie.

• Wadliwość istotna może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności AA.

• Prawidłowy AA może zostać uchylony poprzez istotną zmianę okoliczności faktycznych które uniemożliwiają wykonanie AA lub pociągają za sobą znaczne koszty społeczne.

• Istnieje zatem domniemanie prawidłowości aktu administracyjnego. Tezę przeciwną należy udowodnić.

• Ugoda

• Ugoda jest to pisemne porozumienie zawarte między stronami postępowania administracyjnego przed organami I lub II instancji, przed którymi toczy się postępowanie administracyjne.

• Przesłana dopuszczalności ugody jest sporny charakter sprawy a postępowanie adm. Musi być w toku. Ugoda ma je uprościć lub przyspieszyć.

• Strony mogą zawrzeć ugodę ale nie maja takiego obowiązku.

• Termin zawarcia umowy to termin wyznaczony, niedotrzymanie go skutkuje kontynuowaniem postępowania i wydaniem decyzji.

• Ugoda sporządzana jest w formie pisemnej, winna zawierać oznaczenie organu, przed którym została zawarta, datę, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpis stron.

• Ugoda musi być zatwierdzona przez organ adm. prowadzący postępowanie. Ugoda jest wydawana w formie postanowienia. Organ może odmówić zatwierdzenia ugody gdy ta jest sprzeczna z interesem społecznym.

• W ugodzie strony mogą samodzielnie kształtować treść postanowienia.

• Prawa i obowiązki ugody wynikają jednak z woli organu administracji.

• Porozumienie administracyjne

• Jest to niewładcze działanie administracji. Jest to dwu lub wielostronna czynność z zakresu prawa administracyjnego. Porozumienia są podobne do czynności cywilnoprawnych, ale przedmiot znajduje się w obszarze prawa administracyjnego.

• przedmiotem PA są zobowiązania dotyczące realizacji zadań ze sfery administracji publicznej.

• PA przewidują wspólne wykonywanie działań lub przeniesienie tych zadań na inny podmiot. PA wymagają podstawy prawnej.

• Mogą być porozumienia międzygminne czy o wykonywanie zadań z zakresu administracji rządowej.

• Od PA należy odróżnić uzgodnienie treści aktu między organami.

• Czynności cywilnoprawne

• Czynności cywilnoprawne obejmują sferę działań z zakresu prawa cywilnego w zakresie prawa gospodarczego, świadczeń na rzecz ludności,

• Inny charakter moją świadczenia odpłatne i nieodpłatne, te ostatnie wykonywane są przez zakłady administracyjne, np.. Pomoc społeczną.

• Czynności faktyczne

• Działania społeczno-organizacyjne,

• Czynności materialno-techniczne - są oparte na podstawie prawnej i wywołują skutki prawne, np.. Zajęcie rzeczy ruchomej przez poborcę podatkowego, zatrzymanie przez policjanta osobę popełniającą wykroczenie. Mogą to być czynności wewnętrzne i zewnętrzne.

• Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej

• Kontrola sądowa

• Sądy pełnią funkcję kontrolną. Pełnia tę funkcję sądy szczególne i powszechne. Została wprowadzona kasacja. Sądy administracyjne orzekają o legalności zaskarżonej czynności.

• Niezgodność powoduje uchylenie czynności lub stwierdza nieważność.

• Orzeczenie sądu może zawierać wytyczne jak organy adm. Mają stosować dany przepis prawny.

• Sąd Adm. Oddala skargę, gdy zachodzi niezgodność lub naruszenie prawa.

• Sądy powszechne podejmują decyzję co do meritum sprawy i kończą sprawę wyrokiem rozstrzygającym.

• Sądy cywilne są związane decyzją administracyjną,

• Postępowanie jest rozpoczynane zawsze w skutek skargi do WSA lub odwołanie się do sądu ubezpieczeń społecznych, albo powództwo do sądu cywilnego.

• Sądy Administracyjne

• Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej.

• Kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem

• Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne.

• Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne.

• Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy innych ustaw.

• Sędziowie sądów administracyjnych w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

• Wojewódzki Sąd Administracyjny

• Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw.

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów

• Wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

• Wydziałem w wojewódzkim sądzie administracyjnym kieruje prezes lub wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia.

• Zgromadzenie ogólne WSA

• Zgromadzenie ogólne składa się z sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego.

• Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego jest prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku.

• Do podjęcia uchwał zgromadzenia ogólnego wymagana jest obecność przynajmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

• Zgromadzenie ogólne:

• rozpatruje informację prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego o rocznej działalności sądu,

• przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego,

• wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania wiceprezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego,

• ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie,

• wybiera spośród członków zgromadzenia ogólnego dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wybierającym członków Krajowej Rady Sądownictwa,

• zgłasza kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa,

• rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego.

• Kolegium WSA

• Kolegium sądu:

• ustala podział czynności w sądzie i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom,
  przedstawia zgromadzeniu ogólnemu opinię o kandydatach na stanowiska sędziów,
  rozpatruje sprawy przedstawiane zgromadzeniu ogólnemu,
  rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy.

• Kadencja kolegium sądu trwa trzy lata.

• Przewodniczącym kolegium sądu jest prezes sądu.

• NSA

• W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesi oraz sędziowie.

• Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

• Naczelny Sąd Administracyjny ma siedzibę w Warszawie.

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, ustala, w drodze rozporządzenia, liczbę stanowisk sędziowskich w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w tym liczbę wiceprezesów tego Sądu.

• Na czele Naczelnego Sądu Administracyjnego stoi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, który kieruje jego pracami i reprezentuje na zewnątrz.

• Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego pełni czynności przewidziane w niniejszej ustawie i w odrębnych przepisach, a także wykonuje czynności administracji sądowej w stosunku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

• Zgromadzenie ogólne Sędziów NSA

• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego tworzą sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego jest Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego:

• 1) rozpatruje informację Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o rocznej działalności Naczelnego Sądu Administracyjnego,

• 2) przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów,

• 3) wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,

• 4) wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

• 5) ustala skład liczbowy Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie,

• 6) rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub zgłoszone przez członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych wybiera, spośród kandydatów zgłoszonych przez zgromadzenia ogólne i sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, dwóch członków Krajowej Rady Sądownictwa.

• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zwołuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego co najmniej raz w roku.

• Do podjęcia uchwał Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

• Kolegium NSA Naczelnego

• Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego:

• 1) ustala podział czynności w Naczelnym Sądzie Administracyjnym i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom,

• 2) przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego opinię o kandydatach na stanowiska sędziów,

• 3) wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów oraz powołania i odwołania przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i dyrektora Biura Orzecznictwa,

• 4) rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

• 5) rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub z własnej inicjatywy.

• Kadencja Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego trwa trzy lata.

• Przewodniczącym Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego jest Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

• Rozpatrywanie spraw przez NSA

• Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawy dyscyplinarne sędziów sądów administracyjnych:
  1) w pierwszej instancji - w składzie trzech sędziów,
  2) w drugiej instancji - w składzie siedmiu sędziów.

• Sądy powszechne w kontroli adm.

• Sądy powszechne mogą sprawować kontrolę nad decyzjami administracyjnymi jedynie w przypadkach przewidzianych w przepisach prawa.

• Sąd jest uprawniony rozpatrywać szczególne środki zaskarżenia wobec decyzji adm. albo rozpoznaje sprawę w drugiej kolejności po organie adm.

• Podstawą podjęcia działań sądu jest dopuszczalność kontroli, nie zaś wola strony niezadowolonej z decyzji.

• Sąd ubezpieczeń społecznych

• Od swobodnej decyzji organu rentowego podejmowanej w ramach swobodnego uznania przysługuje tylko odwołanie w trybie skargi do NSA.

• Od decyzji związanych organu rentowego przysługuje odwołanie do SO - sądu ubezpieczeń społecznych. Odwołanie wnosi się bezpośrednio lub za pośrednictwem organu rentowego. Organ ten jest stroną.

• Sąd może takie odwołanie oddalić, uwzględnić i zmienić decyzję zaskarżoną w całości lub części, orzekając co do istoty sprawy.

• W przypadku bezczynności organu, sąd wyznacza termin albo sam orzeka w sprawie co do istoty.

• Sąd Antymonopolowy

• Od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta przysługuje prawo wniesienia odwołania do SO w Warszawie - Sądu Antymonopolowego.

• Postępowanie to jest dwuinstancyjne - I instancja Prezes, II instancja Sąd Antymonopolowy.

• Postępowanie przed Sądem Antymonopolowym blokuje możliwość stosowania nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego.

• S.A. może odwołanie oddalić, uwzględnić, uchylić zaskarżoną decyzję lub zmienić ja w całości lub części orzekając co do istoty sprawy.

• Sąd wyposażony jest w kompetencje kasacyjno-reformacyjne.

• SN w funkcjonowaniu adm.

• SN realizuje swoje funkcje w sferze kontroli adm. Głównie dzięki rozpoznawaniu rewizji nadzwyczajnych od orzeczeń NSA.

• SN rozpoznaje rewizje nadzwyczajne od orzeczeń NSA w sprawach: od prawomocnych orzeczeń w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, od prawomocnych orzeczeń dyscyplinarnych, od orzeczeń Urzędu Patentowego.

• SN bada i orzeka o prawidłowości orzeczeń NSA, bada akty adm. i orzeczenia NSA.

• Kontrola administracji

• Charakterystyka kontroli adm.

• Kontrola adm. polega na badaniu jej stanu organizacyjnego oraz zachowania się ze względu na określone kryteria.

• Badanie stanu organizacyjnego dotyczy racjonalnej organizacji pracy, zasad budowania administracji, zgodności z przepisami ustrojowymi.

• Działalność adm. Bada się głównie z punktu widzenia zgodności z obowiązującym prawem, polityka państwa, celowości, rzetelności, zasad sprawiedliwości społecznej.

• Kontrola zewnętrzna i wewnętrzna, kontrola społeczna i kontrola zawodowa.

• Kontrola zewnętrzna

• Kontrola niepaństwowa

• Nie jest uregulowana przepisami prawa, a podmioty ją wykonującą nie muszą mieć ustawowego umocowania.

• Prawo obywateli do kontroli działalności adm. wynika z przepisów Konstytucji, jest to prawo do składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym. Przepisy prawne dość dobrze opisują tryb składania tych skarg.

• Kontrolę adm. mogą też prowadzić organizacje społeczne. Nie muszą mieć umocowania ustawowego, ale mogą je mieć, np.. W ustawie o ochronie środowiska.

• Kontrola państwowa

• Kontrolę państwową sprawują: Sejm RP, TK, Trybunał Stanu, NIK, RPO, PIP, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, sądy powszechne i szczególne.

• Sejm RP

• Sejm RP nie tylko uchwala ustawy i nakreśla kierunki polityki ustawodawczej państwa, ale również sprawuje nadzór nad działalnością organów administracji państwowej.

• Sejm kontrolę tę prowadzi jako organ kolegialny, ale poszczególni posłowie mogą to czynić poprzez składanie interpelacji. Odpowiedz musi być udzielona w ciągu 21 dni.

• Prezydent RP

• Jego uprawnienia kontrolne wynikają z Konstytucji RP.

• Ma on obowiązek czuwania nad przestrzeganiem Konstytucji, stać na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium,

• Ma prawo wydawania rozporządzeń i zarządzeń.

• NIK

• NIK działa na podstawie ustawy z 1994 roku o Najwyższej Izbie Kontroli.

• NIK podlega Sejmowi, na cele NIK stoi prezes powoływany przez Sejm, oraz wiceprezesi.

• NIK obligatoryjnie kontroluje całą działalność organów adm. Państwowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych. Fakultatywnie NIK może kontrolować samorządy terytorialne, osób prawnych, jeżeli: wykonują zadania zlecone przez państwo, wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa, organizują lub wykonują prace administracyjne na rzecz państwa, maja zobowiązania finansowe na rzecz państwa.

• NIK prowadzi kontrolę pod kątem: legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.

• NIK podejmuje kontrolę: z własnej inicjatywy, doraźnie, na wniosek Prezesa RM i prezydenta RP, na zlecenie Sejmu i jego organów.

• Kontrolę przeprowadzają pracownicy NIK mający legitymację służbową i imienne upoważnienie.

• Kontorlę przeprowadza się w siedzibie jednostki kontrolowanej oraz w miejscach i czasie wykonywania jej zadań.

• Kontroler ustala stan faktyczny na podstawie dokumentów, oględzin, zeznań świadków, opinii biegłych, pisemnych i ustnych wyjaśnień.

• Obowiązki kontrolera NIK

• Jest on zobowiązany niezwłocznie poinformować kierownika jednostki kontrolowanej o stwierdzeniu bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego, ten zaś winien poinformować kontrolera o podjętych działaniach zmierzających do usunięcia zagrożenia.

• Jeśli pojęte działania nie są wystarczające, to kontroler powiadamia kierownika jednostki nadrzędnej w stosunku do jednostki kontrolowanej.

• Wyniki kontroli NIK

• Wyniki kontroli przedstawia się w formie protokołu kontroli.

• Protokół winien zawierać opis stanu faktycznego, ustalone nieprawidłowości, przyczyny ich powstania, osoby za to odpowiedzialne,

• Kierownik jednostki kontrolowanej może w ciągu 7 dni zgłosić umotywowane zastrzeżenia do dyrektora właściwej jednostki NIK, zastrzeżenie rozpatruje komisja odwoławcza. Uchwałę tej Komisji zatwierdza Prezes lub właściwy wiceprezes.

• Niezatwierdzenie tej uchwały powoduje powołanie komisji rozstrzygającej, której uchwała jest ostateczna.

• Obowiązki pokontrolne kierownika jednostki kontrolowanej

• Obowiązki pokontrolne kierownika jednostki kontrolowanej to zwołanie narady pokontrolnej celem omówienia stwierdzonych nieprawidłowości i wniosków.

• Po otrzymaniu z NIK wystąpienia pokontrolnego kierownik jednostki zobowiązany jest do poinformowania NIK o wykorzystaniu wskazówek i wykonaniu wniosków.

• Przygotowanie informacji przez NIK

• Po kontroli NIK przygotowuje informację i przekazuje ją Sejmowi, Prezydentowi RP, Prezesowi RM, właściwym wojewodom i sejmikom samorządowym oraz organom stanowiącym samorządu terytorialnego.

• Do informacji może zostać dołączone stanowisko właściwego naczelnego lub centralnego organu państwowego oraz opinia Prezesa NIK.

• Państwowa Inspekcja Pracy

• Podstawa prawna - ustawa z 1981 roku.

• Organy: Główny Inspektorat Pracy, okręgowe inspektoraty pracy oraz inspektoraty pracy działające w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów pracy.

• Na czele GIP stoi Główny Inspektor i jego zastępcy. Powoływany jest on przez marszałka Sejmu. Niższych inspektorów powołuje i odwołuje Główny Inspektor.

• Zakres działania PIP

• Zakres działania PIP to:

• Nadzór i kontrola przestrzegania przez zakłady pracy prawa pracy, przepisów i zasad bezpieczeństwa pracy, wynagrodzenia za pracę, kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji, analizowanie przyczyn wypadków w pracy, przyczyn chorób zawodowych, opiniowanie projektów aktów porwanych, inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie przestrzegania prawa pracy.

• Urząd Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

• Urząd Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych powstał na mocy ustawy z 1997 roku.

• Swoje zadani wykonuje przy pomocy Biura Generalnego. Biuro posiada swój statut.

• Zadania; kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych, wydawanie decyzji adm. w sprawach wykonywania przepisów o ochronie danych osobowych, prowadzenie rejestru zbiorów danych, opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych.

• Działania Urząd Generalnego IODO

• Kierownik jednostki kontrolowanej zobowiązany jest udostępnić inspektorowi wstęp do pomieszczeń, w którym jest zlokalizowany zbiór danych i przeprowadzenie tam badań.

• Z czynności inspektor sporządza protokół

• Na podstawie kontroli można wystąpić do GI o uchylenie uchybień, żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, zawiadomić organ powołany do ścigania przestępstw o popełnienie przestępstwa.

• Trybunał Konstytucyjny

• Składa się z: Zgromadzenie Ogólna, Prezesa i wiceprezesa.

• Postępowanie przed TK następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej.

• TK nie jest związany wnioskami dowodowymi stron, lecz może według własnego uznania je oceniać. Sędziowie TK są dopuszczeni do informacji tajnych.

• TK rozstrzyga sprawę wyrokiem lub postanowieniem.

• Wyroki ogłaszane są w DZ.U RP, a postanowienia w Monitorze Polskim.

• O właściwościach TK była już mowa.

• Trybunał Stanu

• Zajmuje się odpowiedzialnością konstytucyjną osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe: Prezydent RP, członkowie RM, Prezes NIK i NBP, kierownicy urzędów centralnych, Naczelny Wódz, członkowie KRRiT.

• Wymierza kary: utratę czynnego i biernego prawa wyborczego, zakaz zajmowania stanowisk publicznych, utrata wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw obywatela.

• RPO jest niezawisły w swoim działaniu.

• RPO podejmuje działania samodzielnie, może zwrócić się do innego organu o zbadanie sprawy lub poprosić Sejm o zlecenie kontroli NIK.

• W przypadku naruszeń praw człowieka zobowiązany jest wszcząć postępowanie.

• Kontrola wewnętrzna

• Pojęcie kontroli wewnętrznej

• Kontrola wewnętrzna to kontrola sprawowana przez podmioty należące do systemu jednostek organizacyjnych administracji państwowej. Kontrola ta wykonywana jest przez pracownika administracji państwowej.

• Wewnątrz organów adm. istnieją jednostki zajmujące się kontrolą wewnętrzną, np.. Departament Kontroli i Koordynacji w Kancelarii Prezesa RM.

• Kontrola wewnętrzna może być między resortowa i wewnątrz resortowa, ogólnokrajowa i lokalna. Może być kontrola gospodarcza i finansowa oraz kontrola działalności organizacyjno-administracyjna.

• Kontrola wewnątrzresortowa

• Ten rodzaj kontroli mogą prowadzić jednostki kontroli zawodowej ale i również instytucje powołane do wykonywania innych zadań.

• Kontrolę zawodową prowadzi Główny Inspektor Kontroli Skarbowej.

• Kontrolę drugiego rodzaju prowadzi: Inspekcja Handlowa, Inspekcja Ochrony Roślin, Inspekcja Nasienna.

• Kontrola międzyresortowa

• Przykładem takiej kontroli jest Główny Urząd Statystyczny, który kontroluje rzetelność sprawozdawczości statystycznej w jednostkach gospodarki i administracji publicznej.

• Kontrolę może prowadzić również prokuratura.

• Kontrola niezawodowa - społeczna

• Organizacje pozarządowe,

• Osoby fizyczne.

1

---