Polityka pieniężna - pytania z lat ubiegłych
1. Organy NBP?
- Prezes NBP - powoływany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta RP, na 6-letnią kadencję. Jest on przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej i zarządu NBP
- Rada Polityki Pieniężnej - w jej skład wchodzi Prezes NBP jako przewodniczący i 9-ciu członków, powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat.
Zadania:
1. coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej i podstawowych zasad jej realizacji,
2. ustalanie wysokości podstawowych stóp procentowych,
3. ustalanie zasad operacji otwartego rynku,
4. ustalanie i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej
5. zatwierdzanie planu finansowego BC i sprawozdanie z działalności NBP.
- Zarząd NBP . Zadania:
1. Kieruje działalnością NBP,
2. realizacja uchwał i zatwierdzonego planu finansowego Rady Polityki Pieniężnej
3. realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego.
2. Kanały stóp procentowych?
Elementy składowe transmisji impulsów polityki pieniężnej:
- kanał stóp procentowych (tradycyjny),
- kanał kredytów bankowych,
- kanał efektów majątkowych,
- kanał kursu walutowego.
3. Klauzula opt-out?
Większość państw członkowskich UE posługuję się wspólną walutą europejską jaką jest euro. Kraje te należą jednocześnie do strefy euro. Państwa takie jak Dania czy Wielka Brytania jako państwa członkowskie UE odmówiły przyjęcia tej waluty. Wynegocjowały możliwość podjęcia samodzielnej decyzji o jej przyjęciu. To spowodowało, że kraje te zostały trwale wykluczone ze strefy euro - i to jest właśnie to opt-out.
4. Czy w Polsce obowiązuje rezerwa obowiązkowa?
Rezerwa obowiązkowa - to część rezerw pieniężnych, które banki komercyjne są zobowiązane utrzymywać w BC.
Rezerwy obowiązkowe zostały wprowadzone w Polsce przez ustawę Prawo Bankowe, która została uchwalona w 1989r.
Wysokość rezerwy obowiązkowej obliczana jest jako procent od ogólnej wartości depozytów pozyskanych przez bank. Stopę rezerw obowiązkowych ustala BC.
Nałożenie obowiązku utrzymania rezerwy obowiązkowej na banki komercyjne ma dwie przyczyny:
- po pierwsze jest to narzędzie w rękach BC, które umożliwia kontrolę podaży pieniądza i wpływ na mnożnik kreacji pieniądza,
- po drugie jest to metoda kontroli nadpłynności w sektorze bankowym.
Obecne wysokość stopy rezerw obowiązkowych wynosi 3,5% i obejmuje:
- wkłady na żądanie a'vista, - depozyty długoterminowe, - wkłady dewizowe na żądanie, - depozyty dewizowe długoterminowe.
Od 2004 roku środki rezerw obowiązkowych są oprocentowane.
5. Polityka taniego pieniądza?
Taniego - sterowanie stopą procentową - BC stawia za cel obniżenie stopy procentowe (permanentnie obniżamy stopę procentową) - ma to za zadanie pobudzić gospodarkę - tani pieniądz, niskie odsetki - skutkiem takiej polityki jest inflacja i może prowadzić do polityki drogiego pieniądza
Drogiego - BC przyjmuje politykę podnoszenie stopy procentowej, w efekcie gospodarka na początku tego nie czując podnosi stopy procentowe. Kończy się to wzrostem cen i spadkiem ilości udzielanych kredytów - co zaczyna ograniczać gospodarkę „tzw. chłodzenie gospodarki”
6. Strategie polityki monetarnej?
Strategie polityki monetarnej można podzielić na:
1. Strategię monetarystyczną - związana jest z kontrolą agregatów pieniężnych. Opiera się na założeniu, że ilość pieniądza ma decydujący wpływ na przyrost PKB i/lub przyrost cen w gospodarce. Warunkiem skuteczności realizacji tej strategii przez BC jest jego długookresowe oddziaływanie na przyrost PKB w ujęciu realnym, przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwych zmian w utrzymywaniu rezerw pieniężnych przez podmioty gospodarcze (chodzi o szybkość obiegu pieniądza).
2. Strategię zorientowaną na potencjał - zakłada, że ilość pieniądza w gospodarce powinna być ukierunkowana nie tylko na przyrost realnego PKB, ale również na wzrost ogólnogospodarczego potencjału produkcyjnego.
3. Strategię pokeynesowską - opiera się na założeniu, że polityka pieniężna BC powinna skupiać się na kształtowaniu poziomu stopy procentowej wyznaczającej poziom równowagi popytu i podaży na pieniądz w gospodarce.
4. Strategię sterowania płynnością bankową - zakłada, że wielkość popytu globalnego w gospodarce zależy od zdolności banków do kreacji kredytów. Stąd płynność banków przyjmowana za cel pośredni polityki pieniężnej stanowić powinna podstawowy parametr równoważenia gospodarki.
7. Strategie polityki monetarnej w ujęciu tradycyjnym (triada celów)?
Strategia kontroli podaży pieniądza - polega na wyborze agregatów monetarnych, które BC zobowiązuje się utrzymywać na określonym poziomie. BC kontroluje jeden bądź kilka wybranych agregatów informując o tym uczestników rynku finansowego. Konsekwencją prowadzonej strategii jest utrata przez BC możliwości oddziaływania na stopy procentowe w gospodarce. Dlatego też ich poziom jest rezultatem kontroli podaży pieniądza. Brak bezpośredniej kontroli stóp procentowych przez BC powoduje zaistnienie wysokiego ryzyka inwestycyjnego przekładającego się na wartość aktywów rynku pieniężnego i koszt kapitału pożyczkowego. Ponadto kontrola agregatów monetarnych oznacza również wysoką aktywność BC w operacjach otwartego rynku dzięki czemu BC utrzymuje poziom płynnych rezerw na stabilnym poziomie.
Strategia kontroli stóp procentowych - polega na obserwacji nominalnej, krótkoterminowej stopy procentowej rynku międzybankowego. Wzrost lub spadek jej wyznaczonego poziomu kończy się interwencją BC na rynku międzybankowym. Sposób interwencji BC zależy jednak od kilku czynników, m.in.:
- od posiadanych przez BC aktywów finansowych,
- od poziomu rozwoju rynku międzybankowego,
- od skuteczności reakcji BC na rynku międzybankowym.
Strategia kontroli kursu walutowego - polega na utrzymywaniu przez BC stałego lub w określonych granicach kursu walutowego, co umożliwia odpieranie różnych przyczyny destabilizacji kursu walutowego w gospodarce. Przyjęcie takiej strategii powoduje swobodne kształtowanie się na rynku pieniężnym płynnych rezerw i stóp procentowych. Dodatkowo stosując taką strategię BC ma ograniczone możliwości oddziaływania na wartość dłużnych instrumentów rynku pieniężnego.
8. Strategie polityki monetarnej w ujęciu nowoczesnym?
Strategia eklektyczna - charakteryzuje się elastyczną realizacją różnych celów polityki monetarnej. Można przyjąć, że stanowi próbę stworzenia warunków do optymalnej realizacji różnych celów, w tym również utrzymania niskiego poziomu inflacji. W strategii tej mamy do czynienia z niską przejrzystością polityki monetarnej, a decyzje lokacyjne podejmowane są w warunkach podwyższonego ryzyka inwestycyjnego.
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego - polega na ogłaszaniu przez BC oficjalnego poziomu inflacji w jednym lub w kilku horyzontach czasowych, naciskając jednocześnie na fakt, że niska i stabilna inflacja jest głównym celem polityki monetarnej. W strategii tej pod ścisłą kontrolą BC znajdują się krótkoterminowe stopy % rynku pieniężnego. BC za przedmiot kontroli wybiera stopę %, którą jest najczęściej stopa % rynku międzybankowego, co sprawia że ważnym instrumentem jej utrzymywania na określonym poziomie są operacje otwartego rynku.
9. Co znaczy skuteczność polityki monetarnej?
Skuteczność polityki monetarnej to dolność do realizacji celów polityki monetarnej. Do niedawna zasadniczym celem polityki monetarnej NBP było hamowanie inflacji. Politykę tą stosowały państwa rozwiniętej gospodarki rynkowej uginających się pod naporem kosztów inflacyjnych. Wykorzystywały ją kraje przeprowadzające poważne reformy rynkowe (latynoamerykańskie, azjatyckie) oraz przechodzące transformację ustrojową (państwa Europy Środkowo-Wschodniej).
Obecnie głównym celem polityki monetarnej jest walka z inflacją, trwałe obniżanie rynkowych stóp procentowych oraz utrzymywanie stabilności systemu finansowego. Utrzymywanie stabilności systemu finansowego BC zachowują poprzez:
- zabezpieczenie stabilności i bezpieczeństwa systemów płatniczych,
- zwiększenie roli analiz międzybankowych,
- rozszerzenie polityki informacyjnej,
- zwiększeniem roli BC w sprawowaniu nadzoru finansowego.
Skuteczność polityki monetarnej jest rozpatrywana poprzez pryzmat:
1. Celów polityki monetarnej. Cele te mogą być strategiczne, pośrednie i operacyjne. Założone przez BC cele powinny być realizowane w taki sposób, aby wyniki ich realizacji były jak najbliższe do oczekiwanych. Im bardziej zbliżone są do oczekiwanego wyniku tym skuteczniej prowadzona jest polityka monetarna.
2. Instrumentów polityki monetarnej. Jedne instrumenty będą bardziej skuteczne w realizowaniu polityki monetarnej, a inne mniej. Dlatego ważne jest tutaj ich umiejętne dobranie.
3. Stopnia niezależności BC - im wyższa niezależność BC, tym większe jest prawdopodobieństwo skutecznej realizacji polityki monetarnej.
4. Otoczenia zewnętrznego - skuteczność polityki pieniężnej jest mniejsza, gdy warunki otoczenia są niekorzystne, i odwrotnie. Czynnikami, które wpływają na zmienność otoczenia są m.in.: stopień bezrobocia, czy stopień inflacji.
5. Sposobu transmisji impulsów monetarnych. Wyróżniamy następujące kanały transmisji impulsów monetarnych:
- tradycyjny, kursowy, kredytowy, giełdowy.
10. Wymienić systemy kursowe?
Kurs walutowy jest efektem zmiany popytu i podaży na walutę.
Możemy wyróżnić trzy systemy (reżimy) kursowe:
1. Reżim kursów stałych
2. Reżim kursów pośrednich
3. Reżim kursów płynnych
Obowiązek interwencji walutowej BC występuje w systemie kursów stałych. Brak tego obowiązku zachodzi w reżimie kursów płynnych. Natomiast w przypadku kursów pośrednich BC posiada jest obarczony różnymi obowiązkami. Poszczególne państwa przyjmują reżim kursowy w zależności od swoich potrzeb ekonomicznych, dlatego rola BC w danym państwie jest uzależniona od przyjętego reżimu kursowego.
11. Co znaczy stabilność finansowa?
odporność na kryzysy i szoki finansowe,
stabilność monetarna - zachowanie względnie stałej wartości waluty krajowej
stabilność cenowa - względna stałość cen
Bank centralny najpierw powinien zapewnić stabilność monetarną, a dopiero w kolejności stabilność cenową
Brak odbicia tej zależności w systemie wartościowania celów polityki pieniężnej
12. Poziom rezerw walutowych - od czego są uzależnione?
Rezerwy walutowe (dewizowe) są zagranicznymi aktywami finansowymi zdeponowanymi w BC. Jako aktywa finansowe należą do BC, ale ich prawnym właścicielem jest państwo. Dlatego też wykorzystywane są przez BC w szczególnych okolicznościach tj.: gdy zagrożona jest stabilność systemu finansowego. Są one uznawane za bufor bezpieczeństwa i wiarygodności spłat przez rezydentów zobowiązań zagranicznych. Gdyby bowiem zagraniczni wierzyciele zażądali nagle zwrotu swoich należności, zgromadzone rezerwy walutowe gwarantowałyby możliwość zrealizowania takich transakcji. Z kolei brak takich rezerw wywołałby duży popyt na walutę obcą i deprecjację waluty krajowej.
Poziom rezerw walutowych uzależniona jest od:
- obowiązującego w kraju systemu kursowego,
- stopnia powiązań gospodarki z zagranicą,
- ograniczeń prawa dewizowego dotyczących handlu zagranicznego, obrotu pieniężnego i kapitałowego,
- kosztów utrzymywania rezerw,
- ryzyka trudności płatniczych w kraju - utrata wiarygodności,
- poziomu dochodu narodowego kraju.
13. Kryteria z Mastricht?
Traktat z Maastricht przewiduje 5 kryteriów konwergencji, które musi wypełnić kraj kandydujący do UGiW. Kryteria te dotyczą następujących obszarów:
inflacja w państwie starającym się o członkostwo w UGiW obserwowana przez cały rok przed procesem kwalifikacyjnym nie może być wyższa od poziomu wyznaczonego przez średnią inflację obliczoną dla trzech państw o najniższej inflacji wśród państw aspirujących do UGW, powiększoną o 1,5 punktu procentowego
deficyt budżetowy nie może przekraczać 3% PKB danego kraju
dług publiczny nie może przekraczać 60% PKB danego kraju
długoterminowa stopa procentowa (mierzona na bazie 10-letnich obligacji skarbowych o stałym oprocentowaniu) nie może być wyższa niż 2 punkty procentowe od średniej odpowiednich stóp procentowych w trzech państwach UE o najniższej inflacji
kurs walutowy powinien być stabilny przez 2 lata poprzedzające przystąpienie danego państwa do UGiW, innymi słowy dany kraj powinien przestrzegać normalnego przedziału wahań (+/-15%) swej waluty w ramach ERM i w ciągu co najmniej 2 lat przed procesem kwalifikacyjnym nie może z własnej inicjatywy zdewaluować swojej waluty wobec waluty innego kraju członkowskiego
14. Korytarz wahań stóp procentowych?
Korytarz wahań stóp procentowych - to pasmo wahań stóp procentowych rynku międzybankowego.
Górną granicą wahań stóp procentowych jest zazwyczaj stopa procentowa kredytu lombardowego (tzw. stopa lombardowa). Oprocentowanie tego instrumentu polityki monetarnej wyznacza krańcowy koszt pozyskania pieniądza. Oferta udzielenia kredytu międzybankowego o oprocentowaniu wyższym od stopy lombardowej zostałaby odrzucona ze względu na możliwość pozyskania tańszego kredytu. Kredyt lombardowy pełni w tym przypadku kredytu ostatniej instancji, który jest najdroższym kredytem na rynku bankowym.
Dolną granicą wahań stóp procentowych jest stopa procentowa kredytu redyskontowego. Jeżeli banki będą mogły wzajemnie refinansować się po niższym koszcie niż wyznaczona stopa redyskontowa, to nie będą korzystały z kredytu redyskontowego BC. Dolną granicą wahań stóp procentowych jest również stopa depozytowa, która przejmuje rolę dolnej granicy „korytarza wahań”, gdy słabnie rola kredytu redyskontowego na rynku międzybankowym.
Kształtowanie przez BC tego korytarza, poprzez prowadzoną przez siebie politykę monetarną oznacza, że BC zamierza kontrolować jego poziom jak również sterować systemem refinansowania się sektora bankowego.
15. Na czym polega triada celów polityki pieniężnej (monetarnej)?
Triada celów polityki pieniężnej wiąże się z tradycyjnymi strategiami polityki monetarnej, czyli ze strategiami:
- kontroli podaży pieniądza,
- kontroli stóp procentowych,
- kontroli kursu walutowego.
Strategia kontroli podaży pieniądza - polega na wyborze agregatów monetarnych, które BC zobowiązuje się utrzymywać na określonym poziomie. BC kontroluje jeden bądź kilka wybranych agregatów informując o tym uczestników rynku finansowego. Konsekwencją prowadzonej strategii jest utrata przez BC możliwości oddziaływania na stopy procentowe w gospodarce. Dlatego też ich poziom jest rezultatem kontroli podaży pieniądza. Brak bezpośredniej kontroli stóp procentowych przez BC powoduje zaistnienie wysokiego ryzyka inwestycyjnego przekładającego się na wartość aktywów rynku pieniężnego i koszt kapitału pożyczkowego. Ponadto kontrola agregatów monetarnych oznacza również wysoką aktywność BC w operacjach otwartego rynku dzięki czemu BC utrzymuje poziom płynnych rezerw na stabilnym poziomie.
Strategia kontroli stóp procentowych - polega na obserwacji nominalnej, krótkoterminowej stopy procentowej rynku międzybankowego. Wzrost lub spadek jej wyznaczonego poziomu kończy się interwencją BC na rynku międzybankowym. Sposób interwencji BC zależy jednak od kilku czynników, m.in.:
- od posiadanych przez BC aktywów finansowych,
- od poziomu rozwoju rynku międzybankowego,
- od skuteczności reakcji BC na rynku międzybankowym.
Strategia kontroli kursu walutowego - polega na utrzymywaniu przez BC stałego lub w określonych granicach kursu walutowego, co umożliwia odpieranie różnych przyczyny destabilizacji kursu walutowego w gospodarce. Przyjęcie takiej strategii powoduje swobodne kształtowanie się na rynku pieniężnym płynnych rezerw i stóp procentowych. Dodatkowo stosując taką strategię BC ma ograniczone możliwości oddziaływania na wartość dłużnych instrumentów rynku pieniężnego.
16. Derogacja?
Jest to wyłączenie (bezterminowe) państwa członkowskiego UE z obowiązku wypełniania części (specjalnie wynegocjowanej) zobowiązań płynących ze stosowania prawa wspólnotowego. Także pozbawienie przepisu prawnego mocy obowiązującej przez zastąpienie go innym przepisem prawnym.
17. Wiarygodność polityki monetarnej?
Pojęcie wiarygodności polityki monetarnej pojawia się w latach 70tych
W latach 80tych pierwsze próby precyzyjnego zdefiniowania wiarygodności polityki monetarnej
związane głównie ze skuteczną realizacją celu inflacyjnego
Brak jednoznacznej definicji , chociaż już w latach 20-tych , jak wskazuje F. Lipii rozważa się ją w płaszczyźnie celów instytucjonalnych polityki monetarnej a oczekiwaniami uczestników rynk
W literaturze można wyodrębnić 3 stanowiska
Zgodność intencji/ motywacji
Wcześniejsze zobowiązanie
Silna niechęć/awersja do inflacji
Współcześnie
Oczekiwanie na realizację ogłoszonej polityki monetarnej
zgodność słów i czynów
Z reguły odnoszona do skuteczności osiągania celu inflacyjnego
Związana z koncepcją racjonalnych oczekiwań-Próby zmierzenia wiarygodności
Często podkreślana w teorii jako ważna cecha niezależności i skuteczności polityki monetarnej
Nie zawsze eksponowana przez BC
18. Zakres podmiotowy OOR?
papiery wartościowe;
transakcje swapowe;
waluty i dewizy;
inne instrumenty finansowe.
19. Na czym polega polityka dyskrecjonalna?
Polityka dyskrecjonalna to polityka sterowania popytem. Strategie polityki monetarnej oparte na dużej swobodzie reakcji BC wobec bieżącej sytuacji gospodarczej. Przedstawicielem tej koncepcji jest Okun, który opiera się na założeniu , że potrzeba zrównania rzeczywistej i potencjalnej wielkości PKB stwarza potrzebę swobodnego sterowania przez BC dynamiką wzrostu popytu globalnego.
Dodatkowo:
Strategia reguł - zakłada, że BC musi sprecyzować zasady realizowanej polityki monetarnej. Przedstawicielem tej koncepcji był Friedman, który opierał strategię reguł na stałym tempie wzrostu podaży pieniądza w gospodarce, stabilizującym wielkość aktywów rynku pieniężnego i równowagę monetarną w gospodarce.
20. Niezależność funkcjonalna BC?
Idea niezależności BC stwarza właściwe warunki współpracy BC z rządem i parlamentem. Zasadność niezależności BC jest wynika z tego, żę gdy rośnie niezależność BC to rośnie również stabilność cen. Gdy BC nie podlega presji rządu i parlamentarzystów mogą swobodnie realizować cele polityki monetarnej.
Dodatkowo niezależne BC zostały wzmocnione o przejrzystość podejmowanych działań, co oznacza że podlega on publicznej kontroli. BC zostały zaopatrzone w zasadę przejrzystości ponieważ informacja jest ważnym czynnikiem podejmowania decyzji na rynkach finansowych i kształtowania oczekiwań inflacyjnych.
21. Podaż pieniądza w gospodarce?
Podaż pieniądza, to ilość środków pieniężnych stawiana do dyspozycji podmiotom gospodarczym. Do podaży pieniądza nie wlicza się rezerw gotówki, które przechowywane są w kasach bankowych. Jest to całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza, występujących w formie środka wymiany.
Czynniki wpływające na podaż pieniądza, to:
- ilość znaków pieniężnych wyemitowanych przez BC,
- ilość udzielonych kredytów przez banki komercyjne.
Można więc powiedzieć, że podaż pieniądza to suma zasobów pieniężnych i kredytów udzielonych przez banki.
Podaż pieniądza może być rozumiana w sposób szeroki i wąski. W wąskim rozumieniu jest to pieniądz gotówkowy zwany pieniądzem „wielkiej mocy”. Natomiast w szerokim rozumieniu jest to pieniądz w postaci różnych aktywów finansowych, które w różnym czasie i miejscu mogą być zamienione na pieniądz gotówkowy. Do aktywów tych zalicza się między innymi pieniądz kredytowy kreowany przez banki komercyjne, które decydując o wielkości jego kreacji, nie mogą go kreować w dowolnej ilości. Granice kreacji pieniądza kredytowego wyznacza BC. Pieniądz kredytowy pozostaje zawsze w określonej proporcji do pieniądza gotówkowego. Pieniądz kredytowy posiada moc regulacji zobowiązań w stopniu zbliżonym do pieniądza gotówkowego.
Na zmianę podaży pieniądza wpływają:
- ludność, która decyduje o podziale posiadanych pieniędzy na gotówkę i depozyty,
- banki, które określają stosunek swoich rezerw do posiadanych pieniędzy,
- bank centralny, który decyduje o wielkości bazy monetarnej M0, na którą składają się: gotówka i rezerwy banków komercyjnych trzymanych w BC.
Do regulacji podaży pieniądza kredytowego BC wykorzystuje instrumenty polityki monetarnej, do których zalicza się:
1. kredyty refinansowe - tego rodzaju instrumenty wpływają w sposób indywidualny na podaż pieniądza kredytowego w każdym z banków. Występują w postaci:
- kredytu redyskontowego - udzielenie takiego kredytu zachodzi w drodze przekazania BC do redyskonta wcześniej zdyskontowanych przez bank weksli handlowych
- kredytu lombardowego - umożliwia bankom elastyczne pokrywanie krótkoterminowych niedoborów płynności. Udzielany jest przez BC na podstawie zawartej umowy, w której określone są rodzaje papierów wartościowych stanowiących przedmiot zastawu.
2. kredyt techniczny
3. Stopa rezerw obowiązkowych - ustalana jest przez BC, który wyznacza jednocześnie te aktywa i pasywa bankowe, które mają być obciążone wyznaczoną rezerwą obowiązkową. Wzrost stopy rezerw obowiązkowych powoduje spadek zdolności kredytowania banków. A spadek tej stopy powoduje wzrost zdolności kredytowych banków.
4. Instrumenty prawne i indywidualne. Instrumenty prawne regulują zakres i charakter oddziaływania BC na politykę kredytową banków komercyjnych. Wyznaczona jest w ten sposób granica interweniowania BC w sprawach polityki kredytowej banków komercyjnych. Instrumenty instytucjonalne - do regulacji podaży pieniądza kredytowego tworzą wewnętrzne i zewnętrzne normy zachowania banków realizujących misję pośrednictwa finansowego. Regulacje zewnętrzne dotyczą wyznaczania przez władze monetarną norm ostrożnościowych, służących do zabezpieczania ryzykownych transakcji bilansowych i pozabilansowych banków. A przestrzeganie tych norm podlega kontroli wewnętrznej i zewnętrznej. Natomiast wewnętrzne procedury występują w postaci wewnętrznych dokumentów bankowych, które dotyczą m.in.: warunków składania wniosków o kredyt, analiza tych wniosków, itp.
22. Agregaty monetarne (miary pieniądza)?
Agregaty monetarne są miarami podaży pieniądza. Każdy BC tworzy te miary zgodnie z własnymi preferencjami, które wynikają z prowadzonej polityki monetarnej. Poszczególne agregaty oznaczone są literą M i symbolami cyfrowymi, które wzrastają wraz z zmniejszaniem się płynności zawartych w nich aktywów.
M0 (baza monetarna, pieniądz „wielkiej mocy”) - to pieniądz gotówkowy, wartość rachunków bieżących banków komercyjnych i rachunki rezerwy obowiązkowej. M1 - Mo + wartość depozytów na żądanie w złotych i w walutach obcych w bankach komerc. M2 - M1 + wszystkie depozyty w bankach komerc o terminie zwrotu do 2 lat włącznie. M3 - M2 + bankowe papiery dłużne o terminie zwrotu nieprzekraczającym 2 lata + zobowiązania banków z tytułu operacji z przyrzeczeniem odkupu. M4 - M3 + papiery wartościowe + dokumenty handlowe.
Agregaty monetarne w strefie euro
M1 - pieniądz gotówkowy + depozyty bieżące a'vista zdeponowane w monetarnych instytucjach finansowych i instytucjach rządowych szczebla centralnego (np. poczta, Skarb Państwa). M2 - M1 + depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 m-cy + depozyty terminowe do 2 lat zdeponowane w monetarnych instytucjach finansowych i instytucjach rządowych szczebla centralnego. M3 - M2 + instrumenty zbywalne, czyli operacje z przyrzeczeniem odkupu, dłużne pap. wart. z terminem pierwotnym do 2 lat wyemitowane przez monetarne instytucje fin.
23. Na czym polegają interwencje walutowe?
W celu kształtowania stabilności walutowej BC stosuje interwencje walutowe. Interwencje walutowe to transakcje władzy monetarnej, których celem jest wywieranie wpływu na kurs walutowy oraz na zasób rezerw zagranicznych kraju. W praktyce interwencje polegają na zakupie lub sprzedaży aktywów zagranicznych za aktywa krajowe. BC przeprowadzają akcje walutowe kierując się:
- przyjętym wariantem kursu walutowego,
- stanem płynności międzybankowej na rynku walutowym,
- rozmiarami i skutkami transakcji spekulacyjnych na rynku walutowym,
- kosztami utrzymania rezerw walutowych.
24. Mnożnik bazy monetarnej?
Teoria mnożnika zakłada, że o ilości pieniądza w obiegu decyduje BC i banki komercyjne. Wywodzi się z ekonomii klasycznej, której reprezentantem jest I. Fisher, twórca ilościowej teorii pieniądza. Ilościowa teoria pieniądza zakładała, że M x V = P x Y czyli, że iloczyn ilości pieniądza (M) i szybkości jego obiegu (V) równe są iloczynowi średniego poziomu cen (P) i wielkości realnego dochodu narodowego (Y). Mnożnik stanowi relację przekształceń tego równia:
- w ujęciu realnym: k = 1/V = M/Y
- w ujęciu nominalnym: k = M/P x Y
Podaż pieniądza (M) w ujęciu mnożnikowym - jest to iloczyn wielkości pieniądza kreowanego przez BC (B - od „baza monetarna”) i pewnego mnożnika (m), czyli M = B x m.
Przyrost podaży pieniądza (∆M) - następuje w takiej samej proporcji i jest to iloczyn mnożnika pieniężnego (m) i przyrostu pieniądza BC (∆B), czyli ∆M = m x ∆B
Podaż pieniądza w rozwiniętej teorii mnożnika jest funkcją wielu zmiennych:
Gdzie: BG - gotówka w obiegu, D - depozyty na żądanie, R - rezerwy bankowe, B - baza monetarna
Lub
Gdzie: k - to stopa utrzymania gotówki BG/D, r - przeciętna stopa rezerw obowiązkowych R/D
25. Przyczyny kryzysów w ujęciu teoretycznym?
Podejście wąskie - przyczyną kryzysów są zakłócenia w podaży pieniądza prowadzące do spadku aktywności gospodarczej. Czynniki antykryzysowe to: zachowanie równowagi monetarnej w kraju, odpowiednio skorelowana polityka pieniężna i finansowa, zrównoważony bilans przepływów pieniężnych i kapitałowych z zagranicą.
Za kryzys finansowy obarcza się tutaj władzę monetarną i wykonawczą.
Podejście szerokie - kryzysy fin. wywoływane są przez różne pojedyncze czynniki lub ich różne kombinacje. Czynnikami tymi są: 1. Asymetria pieniądza, 2. Instynkt stadny (naśladowanie poczynań innych inwestorów) na rynkach finansowych, 3. Różnice w podejściu właściciela i agenta do skali ryzyka, 4. Pokusa nadużycia, 5. Kryzysy samospełniające się (wycofywanie się inwestorów w celach spekulacyjnych, wywoływanie paniki) 6. Zakażenia, zarazy - przechodzenie kryzysu z kraju do kraju nawet jeśli nie są powiązane gospodarczo, 7. Manipulacje dużych spekulantów (pojawienie się dużego inwestora płoszy małego), 8. Negatywna selekcja. Minsky wskazał, że przyczynami kryzysu są procykliczne zmiany podaży pieniądza kredytowego. Obciążył on odpowiedzialnością za kryzys różnorodność źródeł finansowania obcego, co powoduje nadmierna skłonność banków do kreacji kredytów.
26. Cele pośrednie polityki monetarnej?
1. kontrola stóp procentowych
2. kontrola agregatów pieniężnych: M1, M2, M3, M4
3. kontrola kursu walutowego
Przyjęcie jednej z tych strategii, nie pozwala na wykorzystanie pozostałych celów pośrednich. Wybór konkretnego celu pośredniego dokonywany jest ze względu na następujące warunki:
- cel pośredni powinien być mierzalny
- powinien być pod kontrolą banku centralnego
- oraz powinien mieć wpływ na cel finalny.
Kontrola stóp procentowych - osiągana jest rzadko i traktowana jako instrument osiągania celów polityki pieniężnej oraz kontroli poziomu stóp procentowych.
Kontrola agregatów pieniężnych - wymaga spełnienia dwóch warunków:
1. stabilności funkcji popytu na pieniądz
2. trwałości polityki pieniężnej.
Kontrola kursu walutowego mówi o związaniu ceny waluty krajowej z walutami innych krajów o niskiej inflacji.
Instrumenty polityki pieniężnej są to narzędzia, za pomocą których władze monetarne dokonują zmian w podaży pieniądza.
27. Operacje depozytowo-kredytowe?
Operacje depozytowo-kredytowe pełnią istotną rolę w regulowaniu płynności sektora bankowego. Operacja depozytowa polega na umożliwieniu bankom komercyjnym założenia w BC jednodniowej lokaty terminowej. Natomiast operacja kredytowa umożliwia bankom komercyjnym zaciągnięcie jednodniowego kredytu w BC. Inicjatywa przeprowadzenia takiej operacji wychodzi ze strony banków komercyjnych i jest automatyczna o ile BC stawia taki instrument do dyspozycji. Swoboda zawierania umów depozytowo-kredytowych stwarza bankom możliwość lepszego zarządzania własną płynnością. Banki komercyjne korzystają jednak z tych instrumentów rzadko, tzn. w takich sytuacjach krótkoterminowych niedoborów lub też nadwyżek płynności.
28. Strategia BCI?
BCI - ozn. bezpośredni cel inflacyjny.
BCI polega na zobowiązaniu BC do dbałości o stabilność cen, publicznym ogłaszaniu średniookresowego celu inflacyjnego, prowadzeniu jasnej i przejrzystej polityki informacyjnej, opieraniu decyzji o zastosowaniu odpowiedniego instrumentu polityki pieniężnej na wielu różnych wskaźnikach i danych o stanie gospodarki oraz ogłaszaniu prognozy inflacyjnej pełniącej funkcję celu pośredniego. Strategia BCI oznacza rezygnację z celów pośrednich polityki monetarnej.
Zalety BCI: prowadzi do stabilizacji oczekiwań inflacyjnych, umacnia wiarygodność BC, przejrzystość i jasność, jasna odpowiedzialność BC, skupienie się na parametrach gospodarki krajowej, nie musi podlegać okresowym korektom, elastyczność prowadzonej polityki monetarnej
Wady BCI: BC może kontrolować inflację tylko w określonym zakresie, efekty działań BC występują ze znacznym opóźnieniem, koncentrowanie się na inflacji może prowadzić do większej fluktuacji dochodów.
29. System Safety Net?
Jako że nie udało się w skali globalnej stworzyć jednej instytucji, która zajmowałaby się kontrolą emisji pieniądza i przepływem kapitału finansowego stworzono system standards - survrillance - complicance. Jest to system, który określa standardy działania, sposób sprawowania nadzoru nad rynkami finansowymi oraz wzajemną współpracę na rzecz bezpieczeństwa finansowego. Instytucje działające w tym obszarze tworzą sieć bezpieczeństwa finansowego Safety Net. Bezpośrednim celem Safety Net jest budowa nowej międzynarodowej architektury finansowej, przez którą rozumiane są: zasady, reguły, procedury, polityki, instytucje, które związane by były z zapobieganiem i rozwiązywaniem kryzysów finansowych.
Funkcje Safety Net: profilaktyczna, ostrożnościowa, zabezpieczająca, przeciwdziałania kryzysowego. Realizacja tych funkcji opiera się na współpracy pomiędzy instytucjami Safety Net. Obszary działania Safety Net: gwarantowanie depozytów bankowych, nadzór nad systemem fin., funkcja pożyczkodawcy ostatnie instancji, uprawnienia systemu rozliczeń i rozrachunków, pomoc instytucjom finansowym, które zagrożone są likwidacją lub upadłością. Podmioty tworzące Safety Net to m.in.: nadzór właścicielski, audyt wewnętrzny i zewnętrzny, agencje raitingowe, wywiadownie gospodarcze, izby rozliczeniowe, banki centralen.
30. Obszary wspierania przez BC stabilności systemu finansowego?
1. Polityka informacyjna - szczególną rolę odgrywa tutaj przejrzystość BC oraz sposób jego komunikacji z rynkiem. W ramach przejrzystości stworzono „Kodeks dobrych praktyk w zakresie przejrzystości w polityce pieniężnej i finansowej”. Kodeks ten zawiera następujące kategorie: a). określa role, cele oraz zakres odpowiedzialności BC, b). otwartość w kwestiach związanych z formułowaniem i rozpatrywaniem podjętych decyzji, c). dostęp społeczeństwa do informacji dotyczącej prowadzonej polityki, d). wiarygodność i zapewnienie o praworządnym działaniu BC
2. Rola pożyczkodawcy ostatniej instancji - oznacza dyskrecjonalne zasilanie w płynność bank indywidualny lub cały system bankowy, ze względu na rosnący popyt na pieniądz rezerwowy, który nie może zostać zaspokojony z innych źródeł.
3. Zasilanie banków w kapitał - jest zbliżone do realizacji przez BC funkcji kredytowej ostatniej instancji. Jednak tutaj chodzi o przypadki banków, w których konieczne jest przeprowadzenie restrukturyzacji. Wspieranie restrukturyzacji banku jest miej kosztowne niż całkowity jego upadek. Koszty jakie ponosi BC na wspieranie restrukturyzacji powodują zmniejszenie jego wiarygodności. Dlatego po taki instrument BC sięgają jedynie w skrajnych sytuacjach.
4. Tworzenie specjalnych instytucji zarządzających aktywami o niskiej jakości - jest to element restrukturyzacyjny całego sektora bankowego. Tworzenie takich instytucji wiąże się przejmowaniem przez nie trudnych aktywów bankowych i szukaniem dla nich inwestora. Powoływane są do życia gdy na skutek złych aktywów spada akcja kredytowa banku. Dawcami kapitału w takich instytucjach są banki centralne oraz rządy.
31. Modele nadzoru nad rynkiem finansowym?
Nadzór zintegrowany (mega nadzór) - polega na połączeniu wszystkich instytucji nadzorczych w jedną instytucję nadzorującą cały rynek finansowy. Nadzór zintegrowany obejmuje nadzór: bankowy, ubezpieczeniowy i nad rynkami kapitałowymi. Stosowany jest m.in. w Polsce, w Niemczech, w Czechach i w Słowacji.
Nadzór mieszany - cechuje się działalnością dwóch instytucji nadzorczych, z których jednym może być BC. Podstawą podziału funkcji nadzorczych jest przedmiot nadzoru. Występuje w: Holandii, Bułgarii.
Nadzór sektorowy - polega na współistnieniu co najmniej 3 instytucji nadzorczych.
32. Skład EBC i zadania?
Skład EBC:
1 Rada Prezesów
2. Zarząd,
3. Rada Ogólna
Skład Zarządu EBC - Zarząd jest organem wykonawczym. Składa się z Prezesa i Wiceprezesa oraz 4 innych członków mianowanych za wspólnym porozumieniem szefów państw lub rządów państw członkowskich strefy euro, na podstawie rekomendacji Rady Unii Europejskiej, po uzyskaniu przez nią opinii Parlamentu Europejskiego i Rady Prezesów. Kadencja członków zarządu trwa 8 lat i nie może być odnowiona. Organom Zarządu przewodniczy Prezes lub Wiceprezes EBC. Do zadań zarządu należy: przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów, realizacji polityki pieniężnej strefy euro zgodnie z wytycznymi i decyzjami Rady Prezesów, wydawanie poleceń KBC strefy euro, kierowanie bieżącą działalnością EBC.
Skład Rady Prezesów - w jej skład wchodzą wszyscy członkowie Zarządu EBC oraz Prezesi KBC państw członkowskich, które przystąpiły do strefy euro. Do zadań Rady Prezesów zalicza się: uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji niezbędnych do wykonania zadań powierzonych Eurosystemowi oraz ustalanie polityki pieniężnej strefy euro (w tym: podejmowanie decyzji w sprawach pośrednich celów pieniężnych, podstawowych stóp % i wielkości rezerw w Eurosystemie oraz określanie wytycznych koniecznych do ich realizacji)
33. Funkcje BC?
Funkcje BC:
1. Bank emisyjny - oznacza, że BC jest jedyną instytucją, która może emitować znaki pieniężne, które stanowią prawny środek płatniczy w kraju. NBP określa wielkość tej emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu. Dodatkowo organizuje zasady obiegu pieniężnego i reguluje ilość pieniądza w obiegu. Pełniąc taką funkcję BC wpływa na stabilizację waluty krajowej.
2. Bank banków - oznacza, że ma nadrzędną rolę wobec instytucji finansowych. W stosunku do banków BC pełni funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. NBP jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Sprawuje również kontrolę nad działalnością banków i nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego. Dodatkowo NBP nadzoruje systemy płatności w Polsce.
3. Bank państwa - NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych, jak również realizuje ich zlecenia płatnicze. BC reprezentuje państwo na forum międzynarodowych organizacji finansowych. Realizuje również politykę kursu walutowego i rezerw walutowych państwa.
34. Instrumenty BC?
1. Operacje otwartego rynku - polega na wykorzystaniu wolnorynkowych środków pieniężnych podmiotów gospodarczych w realizacji celów polityki monetarnej. Operacje otwartego rynku zobowiązują podmioty, do których są skierowane , do bezwzględnego przestrzegania wynikających z nich reguł. Partnerami zawieranych umów w ramach operacji otwartego rynku są przede wszystkim banki komercyjne, ale mogą to być również instytucje sektora pozabankowego. Operacje te są szczególnie transakcjami kupna-sprzedaży papierów wartościowych, ale mogą również dotyczyć: walut i dewiz, transakcji swapowych, innych instrumentów finansowych np. depozytów instytucji publicznych. Cele operacji otwartego rynku związane są z: oddziaływanie BC na zdolność kreacji pieniądza kredytowego, pośrednim lub bezpośrednim wpływem na poziom stawek rynku międzybankowego i stóp % rynku bankowego, zwiększeniem efektywności działania rynku pieniężnego. Operacje otwartego rynku oparte na kupnie i sprzedaży pap.wart. realizowane są przez BC w postaci: warunkowej sprzedaży (reverse repo), warunkowego zakupu (repo) i bezwarunkowej sprzedaży/zakupu.
Transakcje repo - polega na sprzedaży dłużnych pap.wart. przez banki komercyjne z równoczesnym zobowiązaniem się do odkupu tego papieru na określonych warunkach i w określonym terminie. Zakup przez BC pap.wart., zwiększa ilość pieniądza bankowego, np. zakup obligacji.
Transakcja reverse repo - to odwrócona transakcja repo. Banki komercyjne kupują pap.wart. od BC zobowiązując się do ich odsprzedaży na określonych wcześniej warunkach. BC zbywa pap.wart. zmniejszają w ten sposób ilość pieniądza bankowego, np. lokata w bony pieniężne NBP.
Obie te transakcje mają charakter odwracalny. Z operacjami bezwarunkowymi mamy do czynienia w przypadku sprzedaży lub zakupie pap.wart. o charakterze nieodwracalnym.
W operacjach otwartego rynku BC mogą emitować własne pap.wart. w postaci:
1. Krótkoterminowych bonów pieniężnych - to dyskontowe pap.wart., których rentowność jest wyższa niż nominalnie określona stopa ich dyskonta.
2. Obligacje BC - występują jako skrypty dłużne. Są średnioterminowymi papierami wierzycielskimi.
35. Niestandardowe instrumenty BC do regulowania równowagi pieniężnej?
Niestandardowe instrumenty BC stosowane są wyłącznie w sytuacjach kryzysowych.
Do takich instrumentów zalicza się:
- funkcję pożyczkową ostatniej instancji,
- politykę informacyjną,
- decyzje o braku interwencji
36. Współczesny rynek walutowy (dewizowy)?
Współczesny rynek walutowy funkcjonuje jako rynek pozagiełdowy (over-the-counter OTC). Głównymi uczestnikami tego rynku są dealerzy reprezentujący banki działające w skali międzynarodowej. Dealerzy specjalizują się w handlu jedną walutą lub grupą walut powiązanych ze sobą.
Rynek ten składa się z rynku kasowego (spot market) i z rynku terminowego (forward market).
Rynek terminowy - jest to rynek, gdzie transakcje kupna i sprzedaży walut zawiera się na bieżąco, a realizowane są w przyszłości. Funkcje rynku terminowego: hedging, spekulacje, arbitraż. Hedging - polega na zawarciu umowy, w której następuje transfer ryzyka kursowego transakcji kupna lub sprzedaży waluty na osobę trzecią. Funkcję przejęcia ryzyka realizują spekulanci rynku walutowego, dlatego transakcjom tym towarzyszą transakcje spekulacyjne. Instrumenty realizacji hedgingu: kontrakty (futur es), opcje i swapy. Transakcje spekulacyjne - powodem ich zawierania są wysokie krótkoterminowe dochody. Arbirtaż - to transakcja równoczesnego zakupu i sprzedaży określonej waluty po dwóch różnych cenach, na dwóch różnych rynkach. Inwestor kupuje tam gdzie jest taniej, a sprzedaje na rynku gdzie jest drożej. Ponieważ na rynku gdzie jest taniej rośnie siła popytu, to w ślad za tym rosną ceny. Natomiast na rynku gdzie jest drożej rośnie siła podaży, a w ślad za tym ceny spadają. W ten sposób dochodzi do ustalenia ceny równowagi czyli do arbitrażu.
Rynek kasowy (spot market) dotyczy: wymiany walut i kształtowania kursu walutowego.
37. Pojęcie polityki pieniężnej i jej rodzaje?
Polityka pieniężna to całokształt rozwiązań i działań, które są podejmowane w gospodarce narodowej w celu zaopatrzenia jednostek gospodarczych w pieniądze i kredyt, a także w celu regulowania wielkości pieniądza. Jest jednym z elementów polityki gospodarczej, której celem jest wpływanie, kształtowanie i porządkowanie określonych działań podmiotów gospodarczych w pewnym zakresie lub na określonym obszarze geograficznym.
Polega na użyciu podaży pieniądza jako instrumentu realizacji ogólnych celów polityki gospodarczej.
Działalność banku centralnego prowadzoną w imieniu państwa, a polegająca na wyborze pieniężnych celów makroekonomicznych i ich realizacji przez regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą wykorzystania wybranych instrumentów ekonomicznych i administracyjnych nazywamy - polityką pieniężną.
Z punktu widzenia kształtowania celów realizacji polityki pieniężnej wyróżnia się politykę pieniężną:
- ustrojową
- procesową
Polityka pieniężna ustrojowa- w ramach systemu walutowego, reguluje stosunki pomiędzy walutą krajową a walutami obcymi ( innych krajów), a także w ramach ustroju pieniężnego- reguluje zasady gwarantowania gospodarce odpowiedniej ilości pieniądza. Jest ona prowadzona w celu:
- realizacji nowych celów polityki pieniężnej, walutowej
- wyznaczenia tym politykom konkretnych ram działania a także wyboru instrumentów
- modelowania zmian w postępowaniu banków i podmiotów gospodarczych , oraz realizacji zmian w strukturze systemu bankowego, w gospodarcze i handlu zagranicznym.
Polityka pieniężna procesowa - jest to łączenie celów i środków polityki pieniężnej dla sterowania procesem gospodarowania pieniądza. Zadaniem tej polityki jest realizacja celów polityki pieniężnej poprzez bieżące dostosowywanie narzędzi polityki pieniężnej do istniejących warunków ogólnogospodarczych.
38. Podział rynku pieniężnego?
Rynek zamknięty - ma charakter hurtowy. Zawiera się na nim tylko duże transakcje, zachodzące miedzy dużymi uczestnikami. Uczestnikami tego rynku mogą być jedynie podmioty do tego uprawnione, np. banki komercyjne, BC, inne instytucje finansowe lub duże korporacje. Podstawową funkcją tego rynku jest kształtowanie sprawności i bezpieczeństwa zawieranych na nim transakcji.
Rynek otwarty - nie występują na nim bariery dostępu. Uczestnicy rynku mogą zawierać tu różnego rodzaju transakcje (i te duże i te małe). Rynek ten jest dostępny dla wszystkich podmiotów gospodarczych, instytucji, osób fizycznych i prawnych zagranicznych i krajowych. Spełnia on funkcje rynku globalnego, międzynarodowego, lokalnego i regionalnego. Występujące na tym rynku instrumenty finansowe mają dłużny charakter, dużą wartość nominalną, są krótkoterminowe, cechują się niewielkim ryzykiem inwestycyjnym i mają charakter wyłącznie zbywalny.
39. Rynek krótkoterminowych instrumentów finansowych?
Rynek ten obejmuje wszystkie krótkoterminowe instrumenty finansowe, które nie są papierami wartościowymi. Można podzielić je na:
- zbywalne - to takie, których prawa z nich wynikające można przenieść na osoby trzecie. Zaliczamy do nich krótkoterminowe papiery wartościowe (chociaż nie są tu przedmiotem obrotu), proste lub złożone instrumenty pochodne.
- niezbywalne - to takie, których prawa z nich wynikające nie można przenieść na osoby trzecie. Zalicza się do nich depozyty i kredyty bankowe i inne krótkoterminowe instrumenty finansowe rynku pieniężnego przypisane do ich pierwotnego właściciela.
40. Rynek bankowy i jego podział?
I. Podział rynku bankowego ze względu na formy pieniądza bankowego:
1. Rynek pieniądza wkładowego (żyrowego) - na tym rynku banki przyjmują depozyty od podmiotów posiadających nadwyżki finansowe. Okres zapadalności depozytów jest różny. Depozyty reprezentują pasywne instrumenty finansowe.
2. Rynek kredytów bankowych - to rynek aktywnych instrumentów finansowych. Kredyty bankowe powstają dzięki gromadzeniu środków finansowych w postaci depozytów.
II. Podział rynku bankowego ze względu na instrumenty finansowe:
1. Bankowy rynek depozytowo-kredytowy - obejmuje wszystkie operacje, które realizowane są za pomocą tradycyjnych instrumentów finansowych banków. Jest to rynek, na którym zaopatrują się w płynność podmioty niebankowe. Spełnia on zatem funkcję krótkoterminowego zapotrzebowania na pieniądz bankowy. Rynek ten spełnia również funkcję alokacyjno-oszczędnościową.
2. Rynek międzybankowy - odnosi się do transakcji, w których banki wzajemnie się finansują, czyli pożyczają sobie pieniądze na krótkie okresy, nie dłuższe od 1 roku. Na tym rynku nie dokonuje się obrotu przy użyciu pieniądza gotówkowego. Jest to zamknięty system rynku pieniężnego, gdyż operacje realizowane są tutaj tylko pomiędzy bankami. Ma on charakter nieuregulowany typu OTC, co oznacza, że jego uczestnicy kontaktują się ze Sobą w sposób bezpośredni. Głównymi uczestnikami tego rynku są dealerzy, którzy inicjują i zawierają transakcje w imieniu i na rachunek banków, które reprezentują. Główną funkcją tego rynku jest regulowanie poziomu równowagi pieniężnej poprzez alokację kapitału bankowego. Polega to na przekształcaniu depozytów bankowych na różnego rodzaju formy pieniądza pożyczkowego.
3. Otwarty rynek bankowy - na tym rynku banki mają możliwość zawierania swobodnych transakcji z klientami za pomocą pozabankowych instrumentów finansowych. Transakcje te realizowane są w skali lokalnej, międzynarodowej i globalnej. Banki na tym rynku angażują się w operacje, które podnoszą ich rentowność depozytowo-kredytową.
III. Podział rynku bankowego ze względu na termin zapadalności instrumentów finansowych:
1. Bankowy rynek pieniężny - rynek pieniężny cechuje się tym, że podlega ścisłej kontroli, którą sprawują organy nadzoru finansowego. Bankowy rynek pieniężny tworzą wszystkie krótkoterminowe instrumenty finansowe bankowe i pozabankowe. Obrót tymi instrumentami usprawnia zarządzanie zasobami finansowymi podmiotów niebankowych, reguluje ich płynność, zwiększa dochodowość i dynamizuje konsumpcję w gospodarce. Do rynku tego zaliczamy:
- rynek krótkoterminowych instrumentów depozytowo-kredytowych,
- rynek krótkoterminowych pap.wart.
- rynek zbywalnych instrumentów krótkoterm.
2. Bankowy rynek kapitałowy - rynek kapitałowy kontrolowany jest przez kapitało dawców typu: deponenci, obligatariusze, akcjonariusze. Na bankowym rynku kapitałowym dokonuje się obrotu bankowymi i pozabankowymi instrumentami finansowymi, krótkoterminowymi o zapadalności nie dłuższej niż 1 rok. Sprzyja inwestycjom rzeczowym przedsiębiorstw, pobudza koniunkturę gospodarczą i pomnaża bogactwo narodowe. Do rynku tego zaliczamy:
- rynek długoterm. instrumentów depozytowo-kredytowych,
- rynek długoterm. pap.wart.,
- rynek zbywalnych instrumentów długoterm.
41. Rynek krótkoterminowych papierów wartościowych?
Segmentami tego rynku są:
- rynek bonów pieniężnych emitowanych przez BC
- rynek bonów skarbowych emitowanych przez państwo,
- rynek bonów komercyjnych emitowanych przez przedsiębiorstwa,
- rynek weksli i akceptów bankowych.
Bony skarbowe - regulują ilość pieniądza w obiegu. Jeżeli w obiegu jest zbyt dużo pieniądza wtedy emituje się takie bony, gdyż jego emisja powoduje zmniejszenie się ilości gotówki w obiegu. Jeżeli gotówki w obiegu jest za mało Skarb Państwa zaczyna skupywać wyemitowane obligacje. Emitentem bonów jest Skarb Państwa, który jest reprezentowany przez Ministra Finansów. Agentem emisji jest NBP za inicjatywą Skarbu Państwa. Wartość nominalna 1 bonu wynosi 10 000 zł. Bony mogą być emitowane na okres od 1 - 52 tygodni. Mogą być nabywane na rynku pierwotnym i wtórnym
Bony pieniężne - emitowane są przez NBP. Służą regulacji w zakresie stóp %, co dokonywane jest poprzez regulację ilości pieniądza w obiegu. Wartość nominalna 1 bonu wynosi 10 000 zł. Są emitowane na okresy od 1 - 364 dni, choć dominują 14 dniowe. Mogą być nabywane na rynku pierwotnym i wtórnym
Bony komercyjne (krótkoterminowe papiery dłużne) - są emitowane przez przedsiębiorstwa. Mogą mieć charakter papieru dyskontowego lub kuponowego.
42. Cechy współczesnego rynku pieniężnego?
- globalny charakter, - zróżnicowany przestrzennie zasięg transakcji, - swobodny przepływ kapitałów pieniężnych, - mobilizacje kapitałów pieniężnych niezależnie od źródła pochodzenia, - wysoka koncentracja obrotów, - wysoka płynność instrumentów finansowych, - znaczny udział nowoczesnych instrumentów finansowych, - rynek over - the - counter o hurtowym charakterze transakcji, - dealerski system obrotu, - rynek pieniądza elektronicznego, - rynek niezbywalnych instrumentów finansowych.
43. Cechy współczesnego rynku walutowego?
- handel grupami walut, - ponadnarodowy i swobodny obrót walutami, - przedmiotem transakcji są waluty państw wysokorozwiniętych, - wykonywanie zleceni drogą elektroniczną, - rynek pozagiełdowy over - the -ourner, - pośrednictwo dealerów rynku walutowego w zawieraniu transakcji, - wysoka asymetria transakcji walutowych, - podział na „real market” i „eholesele market”, - rozwój rynku terminowego, - fizycznie jest mocno rozproszony.
44. Zasada federalności i subsydiarności?
Spójność systemu bankowości centralnej strefy euro oparto na zasadzie federalności i subsydiarności.
Federalność - instytucje realizujące funkcje BC wykonują swoje zadania na obszarze kilku odrębnych suwerennie państw. Podstawowe decyzje z zakresu polityki pieniężnej podejmowane są przez EBC. Natomiast BC powierzono realizację tych decyzji.
Subsydiarność - czyli zasada pomocniczości. W dziedzinach, które nie podlegają wyłącznej kompetencji UE. Wspólnota działa tylko wtedy, gdy cele przedsięwzięć nie mogą być osiągnięte w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich, a mogą być lepiej zrealizowane na szczeblu unijnym. Mamy tu zatem do czynienia z centralizacją podejmowanych decyzji i z decentralizacją realizowanych zadań. Decentralizacja dotyczy: realizacji polityki pieniężnej, prowadzenie prac analityczno-doradczych z zakresu polityki pieniężnej, nadzoru bankowego, produkcji banknotów i monet
Dodatkowo:
Instrumenty polityki pieniężnej można podzielić na 3 grupy:
1. instrumenty kontroli ogólnej - oddziałują jednocześnie z jednakowym natężeniem na wszystkie banki komercyjne. Umożliwiają regulację zasobów pieniądza, które pozostają do dyspozycji banków komercyjnych. Do tego rodzaju instrumentów zaliczamy:
- politykę rezerw obowiązkowych
- transakcje depozytowo-kredytowe
- operacje otwartego rynku
2. instrumenty kontroli selektywnej - kontrola rozmiarów udzielonych pożyczek, kontrola stóp procentowych a także system rezerw obowiązkowych
3. oddziaływanie przez perswazję - polega na przekazywaniu sugestii w sprawie pożądanych kierunków polityki banków prywatnych. Bank centralny (nieoficjalnie) formułuje zalecenia i naciski, które są kierowane do banków na rzecz zaniechania lub podjęcia określonych działań.
Rezerwa obowiązkowa jest częścią aktywów (kredytów) lub pasywów (depozytów) banku komercyjnego, którą bank jest zobowiązany utrzymywać na rachunku w banku centralnym.
Z mocy prawa część rezerw całkowitych, która znajduje się w dyspozycji banków, na mocy prawa nie może być wykorzystana do tworzenia pieniądza poprzez udzielanie pożyczek. Oznacza to, że rezerwy banku, które obejmują jego depozyty w banku centralnym oraz gotówkę, która znajduje się we własnym skarbcu, nie może spaść poniżej określonego poziomu.
Rezerwa obowiązkowa wyrażana jest w procentach depozytów płatnych na żądanie złożonych w banku.
Funkcje rezerwy obowiązkowej:
1. Ochrona deponentów - jest to zapewnienie bezpieczeństwa gromadzonych przez banki środków.
Banki odprowadzają pewną część przyjętych depozytów do banku centralnego, albo utrzymują ją w gotówce jako źródło płynności. Zapewnia to bankom środki na wypłaty dla klientów nie tylko w typowych sytuacjach, ale również w sytuacjach szczególnych (w razie niespodziewanego wzrostu wypłat, który spowodowany na przykład poprzez plotkę o bankructwie jednego z banków)
2. Regulacja podaży pieniądza - bank centralny posługuje się kilkoma
metodami wywierania wpływu na podaż pieniądza. Jeśli chce zwiększyć podaż pieniądza, to może:
- obniżyć stopę dyskontową w celu zwiększenia rozmiarów pożyczek, które są udzielana bankom komercyjnym
- zakupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na otwartym rynku
- obniżyć poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych
Jeśli natomiast chce zmniejszyć podaż pieniądza, to może:
- ograniczyć ogólną sumę pożyczek udzielanych bankom komercyjnym poprzez podwyższenie stopy dyskontowej
- sprzedawać wyemitowane przez rząd papiery wartościowe, które są w posiadaniu banku centralnego
- podwyższyć poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych
Regulacja stóp procentowych
- stopa procentowa jest ceną płaconą
przez pożyczkobiorcę posiadaczowi kapitału pożyczkowego lub oszczędzającemu, który zdeponował w banku swój pieniądz. Cena ta jest wyrażana w procencie kapitału pożyczkowego oraz skalkulowana w odniesieniu do pewnego okresu.
STRUKTURA TRANSAKCJI DEPOZYTOWO-KREDYTOWYCH
KREDYT REFINANSOWY
Podstawowym zadaniem kredytów refinansowych jest to, aby zapewnić płynność bankom komercyjnym w razie sytuacji niespodziewanego jej zachwiania. Mają służyć na pokrycie przejściowych niedoborów płynności, są więc instrumentami krótkoterminowymi.
Dostęp do kredytu refinansowego jest ograniczony poprzez:
- limity jego wykorzystania. Są to tzw. kontyngenty kredytu, mogą
być one ustalane dla wszystkich banków jednolicie lub indywidualnie dla każdego z osobna. Stanowią one górną granicę możliwości refinansowania w banku centralnym (bank komercyjny musi się liczyć z możliwością wyczerpania tego źródła zasobów płynności, będzie wtedy wykorzystywał kredyt refinansowy w wyjątkowych sytuacjach)
- oprocentowanie.
Ustalając jego wysokość na poziomie powyżej
Rynkowych stóp procentowych, bank centralny zachęca banki komercyjne do wykorzystania tańszych źródeł płynności (Np. pożyczki na rynku międzybankowym).
Kredytu lombardowego banki udzielają go pod zastaw lub zabezpieczenie papierów, towarów i przedmiotów wartościowych. Cechą tego kredytu jest posiadanie przez bank przedmiotu zastawu, choć właścicielem jego jest nadal kredytobiorca. Maksymalna wielkość tego kredytu nie przekracza wartości zastawu. Bank, przyjmując zastaw, nabywa prawo jego sprzedaży w przypadku niespłacenie kredytu.
Kredyt redyskontowy związany jest z obiegiem weksla w gospodarce. Bank centralny, przyjmując przedstawione mu do wykupu przez banki komercyjne weksle handlowe, udziela im kredytu pod zastaw tych weksli. Bank komercyjny odzyskuje środki, które zainwestował w weksel w momencie ich wykupu od klienta przedstawiającego je do dyskonta.
Operacje otwartego rynku - to działania polegające na kupowaniu i sprzedawaniu przez bank centralny papierów wartościowych. Transakcje te wywierają wpływ na wielkość rezerw banków komercyjnych oraz na ilość pieniądza w obiegu.
Jeżeli bank centralny skupuje papiery wartościowe emitowane przez rząd, to na skutek tego zwiększają się rezerwy gotówkowe banków komercyjnych (zwiększenie podaży pieniądza).
W przypadku sprzedaży przez bank centralny papierów wartościowych, następuje spadek rezerwy w bankach komercyjnych (a co za tym idzie spada podaż pieniądza).
Celami operacji otwartego rynku są:
- wpływanie na płynność systemu bankowego oraz jego zdolność do kreacji pieniądza
- pośrednie lub bezpośrednie wpływanie na poziom stóp procentowych
- zwiększenie efektywności działania rynku pieniężnego
Najprostszą formą operacji otwartego rynku jest operacja bezwarunkowa.
W ramach tego typu operacji bank centralny może kupić bądź sprzedać papiery wartościowe. Zakup papieru wartościowego przez bank centralny dostarcza płynności (dodatkowych środków) systemowi bankowemu, natomiast sprzedaż papieru wartościowego tę płynność absorbuje.
Najczęściej stosowanym przez banki centralne rodzajem operacji otwartego rynku są natomiast operacje warunkowe. W ramach operacji warunkowych bank centralny może kupić (repo) lub sprzedać (reverse repo) papiery wartościowe.
Podsumowanie:
Celem polityki pieniężnej realizowanej przez Narodowy Bank Polski jest obniżanie inflacji, a w dalszej perspektywie stabilizacja cen, co jest niezbędne do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu gospodarczego.
Od 1999 r. NBP dąży do realizacji tego celu, wykorzystując tzw. strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo jego osiągnięcia. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku pieniężnego oddziałują na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych.
Od 1999 r. NBP dąży do realizacji tego celu, wykorzystując tzw. strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo jego osiągnięcia. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku pieniężnego oddziałują na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych.
PYTANIA Z TESTÓW i inne:
Organy NBP
Prezes NBP
Zarząd NBP
Rada Polityki Pieniężnej
Kanał stóp procentowych
Najbardziej intuicyjna droga transmisji impulsów monetarnych
Ujęcie to ukazuje, w jaki sposób rynkowa stopa procentowa oddziałuje na gospodarkę
Niskie stopy procentowe
Skłaniają przedsiębiorstwa do inwestowania, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu łącznego popytu, produkcji i zatrudnienia
Zachęcają społeczeństwo do korzystania z kredytów a tym samym do wydawania oszczędności
Wysokie stopy procentowe
Powstrzymują ludność przed zadłużaniem się
Podnoszą względną cenę bieżącej konsumpcji
W okresie podnoszących się stóp procentowych ludzie są skłonni ograniczać swoją konsumpcję, oszczędzając większą część swoich dochodów i przesuwając niektóre wydatki na później
Klauzula opt-out
Czy w Polsce obowiązuje rezerwa obowiązkowa
Rezerwa obowiązkowa (minimalna):
Oznacza dla banków komercyjnych obowiązek odprowadzania na rachunek w banku centralnym środków pieniężnych, stanowiących określony procent zgromadzonych przez nie depozytów (wkłady terminowe oraz depozyty a vista).
Jednocześnie bank centralny może określić rodzaj wkładów podlegających obowiązkowi tworzenia rezerwy oraz różnicować stopę rezerw w zależności od terminu zobowiązań.
Podstawowym celem rezerw obowiązkowych jest kształtowanie potencjału kredytowego banków komercyjnych i tym samym regulowanie ilości pieniądza w obiegu.
Polityka taniego pieniądza
Taniego - sterowanie stopą procentową - BC stawia za cel obniżenie stopy procentowe (permanentnie obniżamy stopę procentową) - ma to za zadanie pobudzić gospodarkę - tani pieniądz, niskie odsetki - skutkiem takiej polityki jest inflacja i może prowadzić do polityki drogiego pieniądza
Drogiego - BC przyjmuje politykę podnoszenie stopy procentowej, w efekcie gospodarka na początku tego nie czując podnosi stopy procentowe. Kończy się to wzrostem cen i spadkiem ilości udzielanych kredytów - co zaczyna ograniczać gospodarkę „tzw. chłodzenie gospodarki”
Strategie polityki monetarnej
Strategia wyraża postępowanie banku centralnego w założonym okresie zmierzające do osiągnięcia zakładanych celów polityki monetarnej, do którego swe zachowania muszą przystosować wszystkie podmioty rynku pieniężnego.
Sposób w jaki uczestnicy rynku pieniężnego absorbują w swych decyzjach efekty realizowanej strategii polityki monetarnej jest różny.
Rodzaje polityki monetarnej
Polityka taniego i drogiego pieniądza
Polityka krótko, średnio i długookresowa
Polityka restrykcyjna, ekspansywna i neutralna
Polityka ustrojowa i procesowa
Strategia polityki monetarnej w ujęciu tradycyjnym
Przyjęcie celu pośredniego
Brak celu bezpośredniego
Wybór celu operacyjnego
Cel operacyjny na zakładanym poziomie, aby kontrolować cel pośredni
W ujęciu tradycyjnym polityki pieniężnej wykorzystuje się
Kontrolę agregatów monetarnych
Kontrolę kursu walutowego,
Kontrole stóp procentowych
Co znaczy skuteczność polityki monetarnej
Zdolność do realizacji celów polityki monetarnej
Zwykle rozpatrywana przez pryzmat wpływu zmiennych pieniężnych na zmienne realne w gospodarce
zależy od wrażliwości popytu inwestycyjnego (eksportu netto) na zmiany stóp procentowych
wrażliwości popytu na pieniądz na stopy procentowe
Mała skuteczność:
wrażliwość popytu inwestycyjnego na stopy procentowe jest niska
wrażliwość popytu na pieniądz na stopy procentowe jest bardzo duża
Wymienić systemy kursowe
Po upadku systemu z Bretton Woods odpowiedzialność za kształtowanie kursów walutowych przeniesiona została na krajowe banki centralne.
Stabilność walutowa stała się funkcją przyjętego reżimu kursowego . Międzynarodowy Fundusz Walutowy ustanowił trzy zasadnicze reżimy kursowe:
kursów sztywnych,
kursów pośrednich,
kursów płynnych.
Strategia monetarystyczna
Oparta została na założeniu, potwierdzonym badaniami empirycznymi, że ilość pieniądza ma dominujący wpływ na przyrost produktu krajowego brutto i/lub przyrost cen w gospodarce.
Stąd płynie wniosek, że bank centralny sterując ilością pieniądza poprzez kontrolę bazy monetarnej i jej agregatów może skutecznie oddziaływać również na gospodarkę /ceny, dochody i zatrudnienie , a także stały wzrost gospodarczy/.
Warunkiem skutecznej jej realizacji jest jego długookresowe oddziaływanie na przyrost produktu krajowego brutto w ujęciu realnym, przy uwzględnieniu możliwych zmian w utrzymywaniu rezerw pieniężnych przez podmioty gospodarcze, a zatem również zmian w szybkości obiegu pieniądza w gospodarce.
Co znaczy stabilność finansowa
odporność na kryzysy i szoki finansowe,
stabilność monetarna - zachowanie względnie stałej wartości waluty krajowej
stabilność cenowa - względna stałość cen
Bank centralny najpierw powinien zapewnić stabilność monetarną, a dopiero w kolejności stabilność cenową
Brak odbicia tej zależności w systemie wartościowania celów polityki pieniężnej
Poziom rezerw walutowych banki centralne uzależniają od
obowiązującego w kraju systemu kursowego,
stopnia powiązań gospodarki z zagranicą,
ograniczeń prawa dewizowego dotyczących handlu zagranicznego, obrotów pieniężnych i kapitałowych,
kosztów utrzymania rezerw: różnicy między alternatywnymi lokatami rezerw a stopą zwrotu z faktycznych transakcji rezerwami,
ryzyka trudności płatniczych w kraju , utraty wiarygodności,
poziomu dochodu narodowego w kraju.
Rezerwy walutowe BC
akceptowane na świecie aktywa o charakterze pieniężnym, którymi dysponuje władza monetarna kraju w celu regulacji długu. Ze względu na charakter długu muszą to być środki pieniężne lub płynne aktywa akceptowane w skali międzynarodowej -oficjalna rezerwa walutowa (dewizowa)
Szczególnego rodzaju zasób finansowy
Powstają na bazie znajdującego się już w obiegu pieniądza krajowego, który wskutek przeprowadzanych z nierezydentami transakcji finansowych został zamieniony na pieniądz zagraniczny.
Rezerwy walutowe gromadzą państwa dysponujące walutą wymienialną
Są one tym większe im bardziej liberalna oraz otwarta na świat jest gospodarka krajowa.
Kryteria z Maastricht
Traktat z Maastricht przewiduje 5 kryteriów konwergencji, które musi wypełnić kraj kandydujący do UGiW. Kryteria te dotyczą następujących obszarów:
inflacja w państwie starającym się o członkostwo w UGiW obserwowana przez cały rok przed procesem kwalifikacyjnym nie może być wyższa od poziomu wyznaczonego przez średnią inflację obliczoną dla trzech państw o najniższej inflacji wśród państw aspirujących do UGW, powiększoną o 1,5 punktu procentowego
deficyt budżetowy nie może przekraczać 3% PKB danego kraju
dług publiczny nie może przekraczać 60% PKB danego kraju
długoterminowa stopa procentowa (mierzona na bazie 10-letnich obligacji skarbowych o stałym oprocentowaniu) nie może być wyższa niż 2 punkty procentowe od średniej odpowiednich stóp procentowych w trzech państwach UE o najniższej inflacji
kurs walutowy powinien być stabilny przez 2 lata poprzedzające przystąpienie danego państwa do UGiW, innymi słowy dany kraj powinien przestrzegać normalnego przedziału wahań (+/-15%) swej waluty w ramach ERM i w ciągu co najmniej 2 lat przed procesem kwalifikacyjnym nie może z własnej inicjatywy zdewaluować swojej waluty wobec waluty innego kraju członkowskiego
Kanał kredytowy
Znaczenie tego kanału jest wyższe, im w gospodarce ważniejsze miejsce zajmuje kredyt bankowy jako źródło konsumpcji i inwestycji
Idea kanału kredytów opiera się na założeniu, że część przedsiębiorstw jako alternatywę względem kredytu bankowego, widzi finansowanie zewnętrzne
Korytarz wahań stóp procentowych
Na czym polega triada celów polityki pieniężnej
Cele finalne
To cele ostateczne
To cele gospodarcze
To cele makroekonomiczne
Niska inflacja, zatrudnienie, przyrost PKB
Cele pośrednie
Podaż pieniądza
Kurs walutowy
stopy procentowe
Cele operacyjne
Płynne rezerwy banków
Interwencje walutowe
Stopy procentowe rynku międzybankowego
Cel polityki monetarnej eurosystemu
Stabilność pieniądza i poziomu cen jest głównym i nadrzędnym celem ESBC, który jednak należy rozpatrywać w kontekście innych celów:
wspieranie ogólnych polityk gospodarczych we Wspólnocie, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Wspólnoty
wysoki poziom zatrudnienia
osiągnięcie zrównoważonego i bezinflacyjnego wzrostu
Koszyk rezerw walutowych
waluty wymienialne , których wybór jest skierowany na obsługę operacji zagranicznych w gospodarce krajowej
akceptowane na świecie płynne aktywa finansowe ,którymi dysponuje władza monetarna kraju w celu regulacji długu.
Niezależność personalna
Określana jest przez specjalne procedury doboru i dymisji członków organów BC, określenie ich kompetencji , okresów kadencji
Wiarygodność polityki monetarnej (nie wiem, czy o to chodzi)
Pojęcie wiarygodności polityki monetarnej pojawia się w latach 70tych
W latach 80tych pierwsze próby precyzyjnego zdefiniowania wiarygodności polityki monetarnej
związane głównie ze skuteczną realizacją celu inflacyjnego
Brak jednoznacznej definicji , chociaż już w latach 20-tych , jak wskazuje F. Lipii rozważa się ją w płaszczyźnie celów instytucjonalnych polityki monetarnej a oczekiwaniami uczestników rynk
W literaturze można wyodrębnić 3 stanowiska
Zgodność intencji/ motywacji
Wcześniejsze zobowiązanie
Silna niechęć/awersja do inflacji
Współcześnie
Oczekiwanie na realizację ogłoszonej polityki monetarnej
zgodność słów i czynów
Z reguły odnoszona do skuteczności osiągania celu inflacyjnego
Związana z koncepcją racjonalnych oczekiwań-Próby zmierzenia wiarygodności
Często podkreślana w teorii jako ważna cecha niezależności i skuteczności polityki monetarnej
Nie zawsze eksponowana przez BC
Zakres przedmiotowy OOR
papiery wartościowe;
transakcje swapowe;
waluty i dewizy;
inne instrumenty finansowe.
Na czym polega polityka dyskrecjonalna
Polityka dyskrecjonalna - zwana także aktywną polityką gospodarczą lub polityką uznaniową, umożliwia rządowi wywieranie wpływu na sytuację gospodarczą państwa za pomocą aktywnej polityki fiskalnej, budżetowej lub monetarnej.
Działania podejmowane w ramach polityki dyskrecjonalnej mają umożliwić rządowi osiągnięcie krótkoterminowych celów, często jednak wymuszają naruszenie obowiązujących zasad. Uważa się, że pojedyncza decyzja uznaniowa, która łamie przyjęte zobowiązanie, może znacznie pogorszyć wiarygodność rządu i długookresowe wyniki gospodarcze. Przeciwdziała temu zapisywanie pewnych zasad ekonomicznych w aktach prawnych (np. zawarta w polskiej konstytucji reguła długu publicznego, który nie może być wyższy niż 60% rocznego PKB) oraz delegowanie wykonywania pewnych funkcji gospodarczych do niezależnych instytucji, jak to ma miejsce w przypadku banków centralnych.
Zadania EBC
Tworzenia prawa strefy euro
Wydawanie aktów prawnych; rozporządzenia, decyzje , zalecenia , opinie
Wykorzystuje instrumenty prawne wskazówki i instrukcje
W imieniu ESBC realizuje politykę monetarną strefy euro
Cele polityki monetarnej ze względu na skalę oddziaływania
Makroekonomiczne- wzrost gospodarczy , inflacja , stabilność cen, itp.
Mikroekomiczne- kształtowanie stóp procentowych , podaż pieniądza kredytowego, itp..
Strategie polityki monetarnej w ujęciu wieloparametrycznym
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego -
Strategia eklektyczna - realizacja nie jednego lecz wiązki celów polityki monetarnej
Podaż pieniądza w gospodarce
Podaż pieniądza to ilość środków pieniężnych stawiana do dyspozycji podmiotom gospodarczym
Podaż pieniądza można rozumieć szeroko i wąsko
W wąskim rozumieniu jest to pieniądz gotówkowy zwany też pieniądzem „wielkiej mocy”
W szerokim rozumieniu jest to pieniądz w postaci różnych aktywów finansowych, które w różnym czasie i z różnym skutkiem mogą być zamienione na pieniądz gotówkowy
Aktywa te obejmują również pieniądz kredytowy kreowany przez banki
O wielkości pieniądza kredytowego decydują banki komercyjne.
Nie mogą go kreować w dowolnej ilości
Granice kreacji pieniądza kredytowego pośrednio określa bank centralny
Pieniądz kredytowy pozostaje zawsze w określonej proporcji do pieniądza gotówkowego
Im większa monetyzacja gospodarki (ilość gotówki do PKB) tym można wykreować więcej pieniądza kredytowego
Pieniądz kredytowy posiada moc regulacji zobowiązań w stopniu zbliżonym do pieniądza gotówkowego
Podaż pieniądza gotówkowego określa bank centralny kierując się przyjętymi zasadami jego emisji
w gospodarce
Pieniądz kredytowy jest stawiany do dyspozycji podmiotom gospodarczym przez banki
Cel regulacji systemu pieniężnego
wiarygodny i stabilny pieniądz, który zapewnia podmiotom krajowym i zagranicznym wysoką sprawność i bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospodarczej.
Zakres regulacji BC w systemie pieniężnym:
Podmiotowy- dotyczy sposobu funkcjonowania instytucji monetarnych- jakie instytucje i w jakim zakresie kontroluje lub nadzoruje,
Przedmiotowy dotyczy zasad:
a) emisji znaków pieniężnych
b) obiegu pieniężnego
c) stosunków pieniężnych z zagranicą.
Szok finansowy
krótkookresowe, intensywne i asymetryczne zmiany wielkości popytu i podaży na walutę.
wewnętrzne i zewnętrzne szoki finansowe,
podażowe i popytowe szoki finansowe
O charakterze popytowym np. Kryzys rosyjski a Polska
O charakterze podażowym - znaczne zmiany cen ropy naftowej
Niezależność środków funkcjonalnych
Niezależność funkcjonalna banku centralnego
samodzielność podejmowanych decyzji w zakresie polityki monetarnej,
bez ulegania presji ze strony władz państwowych, osąd publiczny polityki monetarnej
Strategia polityki monetarnej
Strategia wyraża postępowanie banku centralnego w założonym okresie zmierzające do osiągnięcia zakładanych celów polityki monetarnej, do którego swe zachowania muszą przystosować wszystkie podmioty rynku pieniężnego.
Sposób w jaki uczestnicy rynku pieniężnego absorbują w swych decyzjach efekty realizowanej strategii polityki monetarnej jest różny.
Wynikają z dywersyfikacji celów i instrumentów stosowanych przez bank centralny do ich realizacji, jak też różnych kryteriów podziału towarzyszących identyfikacji rodzajów strategii polityki monetarnej.
W sytuacji, gdy bank centralny identyfikuje się z określoną strategią polityki monetarnej większa jest przejrzystość jego operacji na rynku pieniężnym i bardziej efektywne zachowania uczestników tego rynku.
Strategie polityki monetarnej formułowane są zwykle z perspektywy potrzeb rozwoju gospodarki krajowej.
Dlatego też wybór strategii polityki monetarnej jest zawsze zdeterminowany stanem makrofundamentów każdej gospodarki.
Strategia polityki monetarnej stanowi natomiast sposób poprawy tego stanu, przy założeniu, że ostateczne jej skutki w gospodarce zależą bezpośrednio od mechanizmu absorpcji impulsów monetarnych z niej wynikających przez podmioty gospodarcze .
Agregaty monetarne
Miary pieniądza przyjmowane w polityce monetarnej banku centralnego
Baza monetarna -Mo
wąski pieniądz bankowy i szeroki M1,M2,M3
Pozostałe agregaty M4 ,M5
Agregat MO baza monetarna:
Rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych
Rezerwy nadwyżkowe banków komercyjnych
Obieg pieniądza gotówkowego
Agregaty M1
Całe MO
Czeki w obiegu
Nieoprocentowane wkłady na żądani w bankach (głównie rachunki bieżące przedsiębiorstw)
Wkłady na rachunkach czekowych w prywatnych instytucjach depozytowych
Agregaty M2
Całe M1+
Krótkoterminowe rachunki oszczędnościowe
Udziały w funduszach inwestycyjnych rynku pieniężnego osób fizycznych poniżej sumy 100 tys. dol
Depozyty terminowe na niewielkie sumy utrzymywane przez dłuższe okresy
Agregaty M3
Całe M2 +
Depozyty terminowe na sumy powyżej 100 tyś. dolarów we wszystkich instytucjach kredytowych
terminowe porozumienia odkupu
depozyty eurodolarowe
rozrachunki w funduszach wzajemnego oszczędzania podmiotów gospodarczych na rynku pieniężnym
Jaki jest kurs walutowy w Polsce i jak wpływa na niego NBP albo BC
Stabilność finansowa jako celi polityki pieniężnej
odporność na kryzysy i szoki finansowe,
stabilność monetarna - zachowanie względnie stałej wartości waluty krajowej
stabilność cenowa - względna stałość cen
Bank centralny najpierw powinien zapewnić stabilność monetarną, a dopiero w kolejności stabilność cenową
Brak odbicia tej zależności w systemie wartościowania celów polityki pieniężnej
Stabilność systemu finansowego (finansową) warunkuje:
Sprawność systemu płatniczego
System płatniczy powinna charakteryzować zdolność do szybkiego i bezpiecznego regulowania zobowiązań pieniężnych przez wszystkich uczestników życia gospodarczego
Derogacja.
- jest to wyłączenie (bezterminowe) państwa członkowskiego UE z obowiązku wypełniania części (specjalnie wynegocjowanej) zobowiązań płynących ze stosowania prawa wspólnotowego. Także pozbawienie przepisu prawnego mocy obowiązującej przez zastąpienie go innym przepisem prawnym.
Struktura koszyka rezerw walutowych
WYBÓR STRUKTURY KOSZYKA REZERW WALUTOWYCH ZALEŻY OD CELÓW DLA JAKICH REZERWY SĄ UTZYMYWANE.
REZERWA UTRZYMYWANA JEST DLA CELÓW:
INTERWENCYJNYCH (OCHRONA KURSU WALUT DLA REGULACJI DŁUGÓW WYNIKAJĄCYCH Z KONTRA. GOSP.); GŁÓWNE UTRZYMANIE KURSU WALUTOWEGO NA ZAKŁADANYM POZIOMIE,
GOSPODARCZYCH:
TRANSAKCYJNYCH (BANKI KOMERCYJNE DOKONUJĄCE DUŻYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH POWINNY W RAZIE KONIECZNOŚCI ZASPOKOIĆ WŁASNE POTRZEBY NA WALUTĘ TRANSAKCYJNA. UNIKA SIĘ KOSZTOWNEJ WYMIANY JEDNEJ WALUTY NA DRUGĄ.
OBSŁUGI DŁUGU ZAGRANICZNEGO,
DOCHODOWOŚCI I RYZYKA: BUDOWY KOSZYKA WALUT, KTÓRY JEST OPTYMALNY POD WZGLĘDEM REALIZOWANYCH CELÓW.
Strategia eklektyczna polityki monetarnej
ma z natury swej dyskrecjonalny charakter .
Brak identyfikacji bezpośredniego celu polityki monetarnej nie gwarantuje jej przejrzystości,
rynki finansowe mogą na tę strategię reagować negatywnie.
Decyzje lokacyjne są podejmowane w warunkach podwyższonego ryzyka inwestycyjnego.
Mniejszą stabilnością charakteryzuje się rynek pieniężny.
Źródła finansowania interwencji walutowych
źródła finansowania interwencji:
rezerwy walutowe,
swap walutowy,
kredyty zagraniczne.
Na czym polegają interwencje walutowe
transakcje lub enuncjacje ze strony rządu lub władzy monetarnej, których celem jest kształtowanie kursu walutowego lub zasobów oficjalnych rezerw zagranicznych kraju;
lub oficjalna sprzedaż lub kupno na rynku walutowym aktywów zagranicznych za krajowe:
Mnożnik bazy monetarnej
Zakłada, że o ilości pieniądza w obiegu decyduje bank centralny i banki komercyjne
Wywodzi się z ekonomii klasycznej, a jej największym reprezentantem jest I. Fisher- twórca ilościowej teorii pieniądza, który zakładał, że:
M x V = P x Y
gdzie:
M- ilość pieniądza
V - szybkość jego obiegu
P - średni poziom cen
Y - Wielkość realnego dochodu narodowego
Mnożnik stanowi relację przekształceń tego równania
w ujęciu realnym:
k= 1/V = M/Y
w ujęciu nominalnym
k =M/D
gdzie: D = P x Y
Skuteczność polityki monetarnej
Zdolność do realizacji celów polityki monetarnej
Zwykle rozpatrywana przez pryzmat wpływu zmiennych pieniężnych na zmienne realne w gospodarce
zależy od wrażliwości popytu inwestycyjnego (eksportu netto) na zmiany stóp procentowych i wrażliwości popytu na pieniądz na stopy procentowe
jest mało skuteczna kiedy:
wrażliwość popytu inwestycyjnego na stopy procentowe jest niska
wrażliwość popytu na pieniądz na stopy procentowe jest bardzo duża
Nowe spojrzenie na przyczyny kryzysów
Przyczyny kryzysów to:
tzw. instynkt stadny (naśladowanie poczynań innych inwestorów)
różnice w podejściu pryncypała (właściciela) a agenta (pracownika najemnego) do skali ryzyka,
tzw. kryzysy samospełniające się (np. wycofanie się inwestorów w celach spekulacyjnych itp., wywoływanie paniki),
tzw. zakażenia, zarazy (contagion), przechodzenie kryzysu z krajów do krajów - nawet nie powiązanych ze sobą gospodarczo),
manipulacje dużych spekulantów (obecność dużego inwestora płoszy małego).
Konsekwencja: zintensyfikowanie współpracy skierowanej na wzrost stabilności światowego systemu finansowego.
Przyczyny kryzysów w ujęciu teoretycznym (o to chodzi?)
przyczyny monetarne:
utrata wartości pieniądza,
brak płynności i wypłacalności instytucji finansowych,
zagrożenia gospodarcze:
niepokoje społeczne,
słabość ekonomiczna i zacofanie gospodarcze,
paradoksalnie: Japonia zbyt silna gospodarka.
Rezerwy obowiązkowe
BC nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej.
rezerwa łagodzi wpływ bieżących zmian płynności systemu bankowego na stopy procentowe rynku międzybankowego.
rola w ograniczaniu nadpłynności sektora bankowego.
stanowi ją wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata.
jest instrumentem, który bezpośrednio oddziałuje na koszt pieniądza w sektorze bankowym.
Zmiany stopy rezerwy wpływają na wysokość oprocentowania kredytów udzielanych przez banki, ponieważ pośrednio zmieniają koszt pozyskania środków
Cele pośrednie polityki monetarnej
Podaż pieniądza
Kurs walutowy
stopy procentowe
Impulsy polityki pieniężnej
zmiana zmiennej o charakterze pieniężnym; podaż kredytów, stopa procentowa itp.
Skuteczność zależy od:
stanu gospodarki i jej koniunktury
zmiennych wewnętrznych i zewnętrznych-
charakteru systemu finansowego itp.
Elementy składowe mechanizmu transmisji impulsów polityki pieniężnej
Kanał stóp procentowych (tradycyjny)
Kanał kredytów bankowych
Efekt majątkowy
Kurs walutowy
Sell-buy-back
Szczególne formy OOR:
bezpośrednie finansowanie rządu/deficytu budżetowego
sell-buy-back, dwie odrębne umowy kupna i sprzedaży.
W transakcjach sell-buy-back inwestor, który nabywa od banku jakikolwiek papier wartościowy zwiększając jego płynność nie kreuje depozytu, wchodzi tym samym w bardzo korzystne transakcje rynku międzybankowego z jednej strony, z drugiej umożliwiając zmniejszenie rezerwy obowiązkowej płaconej przez bank (taka jest płacona wyłącznie od depozytów, a nie aktywów).
W procesie tym papier zmienia właściciela i chociaż w umowie „ gentelman's agreement" niezależnie od przychodowości transakcji może być odkupiony, to z uwagi na sam sposób jej realizacji nie daje uprawnień do obciążania banku rezerwą obowiązkową. Korzyści wykonania tej transakcji są zatem obopólne.
Operacje depozytowo kredytowe
dokonywane są z inicjatywy banków komercyjnych,
mają na celu krótkoterminowe uzupełnienie płynności systemu bankowego, przy nadmiarze środków zdeponowanych w NBP,
powinny zapobiegać wahaniom stóp procentowych na rynku międzybankowym,
rolę aktywną odgrywają w nich kredyt lombardowy i depozyt na koniec dnia,
stopa procentowa kredytu lombardowego określająca krańcowy koszt pozyskania pieniądza na rynku międzybankowym pełni funkcję stopy maksymalnej.
Strategia BCI
Ogłoszenie przez bank centralny oficjalnego celu inflacyjnego
Niska inflacja -cel zasadniczy
Utrzymanie przez bank centralny wybranej stopy procentowej rynku międzybankowego na poziomie zapewniającym osiąganie przyjętego celu inflacyjnego
Bank centralny zarządza płynnością poprzez operacje otwartego rynku
krótkoterminowa stopa procentowa jest nieoficjalnym celem operacyjnym, a zatem parametrem kontrolowanym przez bank centralny
Cechy strategii BCI (Bezpośredni Cel Inflacyjny)
instytucjonalne zobowiązanie do traktowania stabilności cen jako podstawowego celu polityki pieniężnej,
oficjalne ogłoszenie wielkości liczbowej średniookresowego celu inflacyjnego,
wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej uzależnia się od szerokiego zakresu informacji o stanie gospodarki, a nie tylko od zachowania agregatów pieniężnych czy kursów walutowych,
większa przejrzystość realizowanej strategii poprzez komunikowanie się ze społeczeństwem i rynkami w zakresie zamierzeń, celów oraz decyzji władz monetarnych,
zwiększona odpowiedzialność banku centralnego wobec instytucji demokratycznych za realizację przyjętych celów,
formułowanie przez bank centralny prognozy inflacyjnej, która pełni rolę celu pośredniego; stopy procentowe są ustalane tak, aby eliminować odchylenia oczekiwanych stóp inflacji od przyjętego celu.
Klasyfikacja strategii BCI
Formy operacyjne BCI celu inflacyjnego:
sztywna strategia BCI
elastyczna strategia BCI
Strategie BCI (kryterium przejrzystości i wiarygodności):
pełna strategia BCI
eklektyczna strategia inflacyjna
lekka strategia inflacyjna
Cel regulacji systemu pieniężnego
wiarygodny i stabilny pieniądz, który zapewnia podmiotom krajowym i zagranicznym wysoką sprawność i bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospodarczej.
Kredyt lombardowy
Umożliwia elastyczne pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności w bankach komercyjnych. Udzielany jest przez NBP na podstawie zawartej z bankami umowy ramowej na następujących zasadach:
zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej,
termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia,
warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata kredytu zaciągniętego w poprzednim dniu operacyjnym.
Górną granicę zadłużenia banków w NBP z tytułu kredytu lombardowego wyznacza zasób możliwych do zastawienia skarbowych papierów wartościowych będących w posiadaniu banków. Stopa kredytu lombardowego (stopa lombardowa) jako podstawowa stopa BC z reguły pełni funkcję stopy maksymalnej, określającej krańcowy koszt pozyskania pieniądza na rynku międzybankowym
Rodzaje polityki monetarnej = polityki pieniężnej
Kryterium podziału - sposób postępowania banku centralnego w oddziaływaniu na gospodarkę
strategia monetarystyczna
strategia zorientowana na potencjał
strategia pokeynesowska
strategia sterowania płynnością bankową.
Strategia polityki pieniężnej w ujęciu tradycyjnym
Przyjęcie celu pośredniego
Brak celu bezpośredniego
Wybór celu operacyjnego
Cel operacyjny na zakładanym poziomie, aby kontrolować cel pośredni
Strategie polityki monetarnej w ujęciu wieloparametrycznym
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego
Strategia eklektyczna- realizacja nie jednego lecz wiązki celów polityki monetarnej
test łososiowy:
Otwarte:
korytarz wahań krótkoterminowych stóp procentowych;
koszy rezerw walutowych;
określ stanowisko wobec wiarygodności polityki monetarnej
na czym polega kontrola cen aktywów finansowych
polityka dyskrecjonalna
kanał kredytowy
na czym polega projekcja inflacji
Test wielokrotnego wybory
1. Bank centralny to:
podmiot dyscypliny rynkowej (czy jakos tak)
instytucja finansowa
kredytodawca ostatniej instancji
bank komercyjny
podmiot świadczący usługi bankowe dla instytucji finanowej
instytucja opinii publicznej
2. Strategia polityki monetarnej w ujęciu tradycyjnym to:
przyjęcie celu pośredniego
brak celu bezpośredniego
wybór celu operacyjnego na zakładanym poziomie, aby kontrolować cel posredni
3 rezerwa walutowa utrzymywana dla celów lub ma charakter (nie pmiętam)
gospodarczy,interwencyjnych
transakcyjny, zagraniczny
1) wymienic strategie polityki pieniężnej
2) zaznaczy kanały
3) nadzwyczajne instrumenty polityki pieniężnej
4) wiarygodnosc polityki pienięznej
5) strategia celu inflacyjnego
6) skutecznosc polityki
7) dlaczego M2 jest większy od M0
7) coś tam o banku centralnym
8) coś tam o podaży
9) coś tam o rezerwach walutowych
10) triada celów polityki
11) zadania BC
12) koszt alternatywny poliyki monetarnej
struktura koszyka rezerw walutowych, na czym polega polityka dyskrecjonalna banku centralnego, co to jest korytarz wahań krótkoterminowych stóp procentowych, niezależność personalna, na czym polega kontrola cen aktywów finansowych,podać określenia wiarygodności polityki monetarnej
27