Nazwa konfliktu	Początek konfliktu	Zakończenie Konfliktu	Istotne osobistości	Charakterystyka konfliktu
Zimna wojna	Najpierw Stalin przy okazji wyborów do Rady Najwyższej w lutym 1946 roku oświadczył, że system zachodni jest niestabilny, a wojna ukazała silę ZSRR. Mniej więcej w tym samym czasie George Kennan, radca ambasady amerykańskiej w Moskwie wysłał tzw. "Długi Telegram", w którym pisał, że radziecka propaganda głosi, iż ZSRR jest okrążony przez świat kapitalistyczny.	1989- rozpad państw satelitarnych wpływów ZSRR 1991 - rozpad ZSRR	Winston Leonard Spencer Churchill -brytyjski polityk i mówca; Harry Truman - amerykański polityk, twórca Doktryny Trumana ( Doktryna głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości. Choć nie było to powiedziane wprost, doktryna odnosiła się do Związku Radzieckiego) Georg Marshall - sekretarz stanu USA, twórca plany Mashalla (plan USA mający służyć odbudowie gospodarek krajów Europy zachodniej po II wojnie światowej, obejmujący pomoc w postaci surowców mineralnych, produktów żywnościowych, kredytów i dóbr inwestycyjnych) Eisnhover Kennedy Stalin Chruszczow Breżniew Gorbaczow	stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej i politycznej pomiędzy Związkiem Radzieckim i autokratycznymi państwami socjalistycznymi uzależnionymi od ZSRR a demokratycznymi państwami kapitalistycznymi pod przywództwem Stanów Zjednoczonych. Zimnej wojnie towarzyszył intensywny wyścig zbrojeń spowodowany permanentnym stanem wzajemnej nieufności oraz ideologicznymi założeniami komunizmu dążącego do rozszerzania zasięgu światowej rewolucji proletariackiej z jednej strony, z drugiej zaś, dążeniami krajów zachodnich do powstrzymywania rozszerzania się wpływów ZSRR na świecie, przez promocję demokracji.
Wojna Koreańska	Wojna rozpoczęła się 25 czerwca 1950 roku. W obliczu agresji wojsk północnokoreańskich, prezydent Republiki Koreańskiej Syngman Rhee poprosił Organizację Narodów Zjednoczonych o pomoc. Jeszcze tego samego dnia została zwołana Rada Bezpieczeństwa, w której nie uczestniczył delegat radziecki.	w lipcu 1953 roku podpisano rozejm w Panmundżon. Było to możliwe dzięki zmianie sytuacji politycznej, zmarł właśnie Józef Stalin, a w Stanach Zjednoczonych prezydenturę objął Dwight Eisenhover.	Kim Ir Sena Kim Dong Ila	wojna tocząca się w latach 1950-1953 na terytorium Półwyspu Koreańskiego między komunistycznymi siłami KRLD (północnokoreańskimi) i wspierającymi je wojskami ChRL, a siłami ONZ (głównie amerykańskimi) wspierającymi wojska Republiki Korei (południowokoreańskie).
Konflikt Izraelsko-Koreański
Dekolonizacji Azji	1946 rok - Brytyjczycy opuścili Transjordanię, a Francuzi Syrię i Liban.			Postępujące tendencje wolnościowe wśród państw na dalekim wschodzie wymusiły niejako na dawnych kolonialnych potęgach wycofanie się z ogarniętych zamieszkami krajów. Zarazem zarówno Wielka Brytania jak i Francja starały się możliwie jak najlepiej zabezpieczyć swoje gospodarcze interesy w przyszłych, wolnych państwach. Niestety, proces kształtowania się nowych państwowości przeważnie przechodził przez okres konfliktu zbrojnego. Najlepszym przykładem jest sprawa statusu Kambodży i Laosu, w których Francuzi usiłowali utrzymać kontrolę za pomocą siły. Japończycy zostali usunięci z Kambodży we wrześniu 1945 roku, a na początku następnego roku kraj ten uzyskał autonomię. Trwała w nim jednak krwawa wojna domowa; lewicowe i nacjonalistyczne bojówki dokonywały masowych mordów na przedstawicielach francuskich władz i ich sojusznikach. W końcu, podobnie jak Wietnamowi, Francja zdecydowała się przyznać Kambodży wolność w ramach Unii Francuskiej. Do 1949 roku zarówno Kambodża jak i Laos stały się niepodległymi państwami z prozachodnimi rządami.  Jednakże same lata pięćdziesiąte okazały się przełomowe dla wzrostu napięcia w regionie. Daleki wschód stał się areną konfliktów. Oba mocarstwa USA i ZSRR poszukiwały w regionie sojuszników. Później zaś, walcząc praktycznie za ich pośrednictwem, walczyły o hegemonię nad całym Dalekim Wschodem.
Wojna domowa w Kongo	od listopada 1996	do maja 1997 roku	Zairu Mobutu Sese Seko Laurent-Désiré Kabila	w wyniku zostały obalone rządy dotychczasowego prezydenta Zairu Mobutu Sese Seko przez siły rebelianckie oraz wspierające je państwa: Ugandy i Rwandy. Przywódca rebeliantów Laurent-Désiré Kabila po zwycięstwie ogłosił się prezydentem oraz zmienił nazwę państwa na Demokratyczną Republikę Konga. W wyniku konfliktu ponad 200 tysięcy cywilów zostało zamordowanych.
Woja domowa w Ruandzie	1994		Paul Kagame Théoneste Bagosora Anatole Nsengiyumva Aloyse Ntabakuze	Republika Ruandyjska leży w Afryce Centralnej. W 1994 roku w kraju tym rozgorzał konflikt na tle etnicznym. Masakry, które miały tam miejsce, pociągnęły za sobą w sumie prawie milion ofiar i wywołały ogromny kryzys humanitarny. W 1994 roku w Ruandzie w walkach na tle etnicznym pomiędzy plemionami Tutsi i Hutu zginęło około 800 tysięcy ludzi. Zajścia rozpoczęły się 7 kwietnia 1994 roku, dzień po zestrzeleniu podchodzącego do lądowania w Kigali samolotu, na pokładzie którego znajdowali się prezydenci Ruandy i Burundi. Systematyczna masakra mężczyzn, kobiet i dzieci trwała około 100 dni i odbywała się na oczach społeczności międzynarodowej
Sudanie	Dnia 26 kwietnia 1983 roku, prezydent Numajri ogłosił stan wyjątkowy, po części w celu zapewnienia, iż prawo szariatu jest przestrzegane	Traktat pokojowy w dniu 9 stycznia 2005 roku w Nairobi	Dżafar Muhammad an-Numajri Abd er-Rahman Suwar ad-Dahab Al-Dżazuli Dafalla. Sadiq al-Mahdiego Rieka Machara,	konflikt, który rozpoczął się w 1983 roku, choć był w dużej mierze kontynuacją pierwszej wojny domowej w Sudanie, trwającej od 1955 do 1972 roku. Walki trwały w przeważającej części w południowym Sudanie; sam konflikt był jednym z najdłużej trwających i śmiercionośnych wojen XX wieku. Około 1,5 miliona cywilów zginęło w południowym Sudanie, a ponad 4 miliony zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów^[2]. Śmiertelność wśród mieszkańców cywilnych była najwyższa od czasów II wojny światowej^[3]. Konflikt oficjalnie zakończył się wraz z podpisaniem porozumienia pokojowego w stolicy Kenii - Nairobi, w styczniu 2005 roku^[2].
Somalii	zapoczątkowany obaleniem somalijskiego dyktatora Siada Barre w 1991	Do dzisiaj nie zakończona	Mohammed Siad Barre Mohamed Farrah Aidid Hussein Mohamed Farrah Sharif Sheikh Ahmed	Somalia uzyskała niepodległość e 1960r. ponad 95% ludności stanowia Somalijczycy wyznający Islam. Ludność dzieli się jednak na 6 zespołów rodowych, w skład których wchodzi kilka do kilkunastu rodów. Przyczyną konfliktu są tendencje separatystyczne i rywalizacja o pastwiska czy źródła wody. Przed uzyskaniem niepodległości konflikty były tłumione przez kolonialistów, a po jej odzyskaniu, kiedy zabrakło kontroli kolonialnej w latach 1977-78 doszło do wojny domowej, w początkowej jej fazie zginęło 100tys. ludzi milion musiał uciekać z kraju.
Na Cyprze	20lipca 1974 inwazja na Cypr		Makarios Nikos Sampson	Cypryjski problem, konflikt polityczny spowodowany podziałem Cypru na strefy zamieszkane przez ludność grecką ( 78%) oraz turecką (18%). Cypr do 1878 należał do imperium tureckiego, następnie brytyjskiego, w 1925 otrzymał status kolonii. W 1960 wyspa uzyskała niepodległość, powstała wówczas konstytucja wprowadziła model podziału władzy według klucza narodowościowego. 1974 zamach stanu przeprowadzony przez EOKA, a popierany przez grecki rząd czarnych pułkowników, wywołał zbrojną interwencję Turcji w obronie praw jej mniejszości. Wojska tureckie opanowały północną część wyspy i w 1975 ogłosiły powstanie Federacyjnego Państwa Tureckiego Cypru. 1983 ONZ wezwała Turcję do wycofania wojsk z Cypru; Turcja odpowiedziała jednostronnym proklamowaniem niepodległej Republiki Tureckiego Cypru Północnego. Ogłoszenie separatystycznego państwa Turków cypryjskich potępiła Rada Bezpieczeństwa ONZ; uznała je tylko Turcja, która wspiera też osadnictwo Turków na wyspie. Negocjacje pomiędzy reprezentantami społeczności Cypru prowadzone pod nadzorem ONZ nie dały rezultatów. Społeczność międzynarodowa uznaje grecką Republikę Cypru za jedyną, legalną formę politycznej reprezentacji wyspy. Ostatni plan pokojowy przewidywał utworzenie na terytorium Cypru konfederacji, ugoda zawarta pomiędzy władzami tureckimi i greckimi miała być warunkiem przystąpienia zjednoczonego Cypru do Unii Europejskiej. W wyniku niepowodzenia rozmów traktat akcesyjny do struktur europejskich podpisała w 2003 jedynie grecka część wyspy.
Ircko Irańska	22 września 1980	do 20 sierpnia 1988	Szatt al-Arab  Saddam Husajn	Wojnę rozpoczął Irak atakiem w rejonie podzielonego w 1975 r. Szatt al-Arab - wspólnego ujścia Tygrysu iEufratu. Wojska irackie wdarły się w głąb Iranu, ale szybko zostały wyparte gdy Irańczycy przeszli do kontrataku. W wyniku równowagi sił ustaliła się 480-kilometrowa linia frontu, a działania miały charakterwojny pozycyjnej. Irakijczycy stosowali na masową skalę broń chemiczną (głównie iperyt i tabun), również przeciwko buntującym się Kurdom. W 1988 roku wojnę przerwano, podpisując w sierpniu zawieszenie broni w oparciu o zasadę status quo ante. Wojna przyniosła ogromne straty. W jej czasie zginęło ponad milion ludzi, a straty materialne ocenia się na ponad 400 mld dolarów. Wojna ta spowodowała gwałtowne wzmocnienie Iraku popieranego przez państwa zachodnie (w tym Stany Zjednoczone, które pomagały Irakowi poprzez pomoc w uzyskiwaniu broni oraz wsparcie specjalistów wojskowych)^[2], Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich i kraje arabskie, które obawiały się rozprzestrzenienia się irańskiej rewolucji islamskiej. Przebieg działań wojennych był w większości taki sam jak na froncie zachodnim w trakcie I wojny światowej, z udziałem wojny pozycyjnej, gniazd karabinów maszynowych, natarć na bagnety, użyciem drutu kolczastego, zmasowanych ataków piechoty poprzez ziemię niczyją i rozległe użycie broni chemicznej.
Wojna w Iraku	który rozpoczął się 20 marca 2003 między koalicją sił międzynarodowych (głównie USA i Wielkiej Brytanii) a armią Iraku.	1 maja 2003 samolot Lockheed S-3 Viking z George'em W. Bushem na pokładzie wylądował na pokładzie lotniskowca USS Abraham Lincoln. Bush wygłosił zaraz po lądowaniu przemówienie, w którym ogłosił, że główne działania bojowe w ramach inwazji na Irak zostały już zakończone.	Bill Clinton George Bush  Kofi Annan	Po ok. trzech tygodniach walk siły międzynarodowe objęły kontrolę nad większością terytorium Iraku, obalając rząd tworzony przez partię Baas iSaddama Husajna i rozpoczynając okupację tego kraju, trwającą formalnie do 2005 r. Siły międzynarodowe liczyły ok. 250 000 żołnierzy amerykańskich, 45 000 brytyjskich, 2000 australijskich, 300 duńskich i 194 polskich (grupy GROM i pododdział usuwania skażeń chemicznych z 4 Pułku Chemicznego w Brodnicy). Oprócz tego siły te były wspierane od północy przez ok. 50 000 partyzantów kurdyjskich. Siły międzynarodowe wkroczyły do Iraku od południa, przekraczając granicę od strony Kuwejtu i Zatoki Perskiej. Przeciwstawiły się im liczniejsze, lecz gorzej uzbrojone i nieprzygotowane siły irackie. Składały się one z: regularnej armii irackiej, liczącej wg różnych szacunków od 280 000 do 350 000 żołnierzy Gwardii Republikańskiej, składającej się z czterech dywizji pancernych, liczących od 50 000 do 80 000 doborowych żołnierzy oddziałów fedainów Saddama - słabo uzbrojonych, ale zdeterminowanych oddziałów paramilitarnych liczących od 20 000 do 40 000 członków W sumie siłom inwazyjnym opierało się ok. trzynastu dywizji piechoty, dziesięciu dywizji zmechanizowanych lub pancernych i kilku oddziałów sił specjalnych. Siły powietrzne i marynarka Iraku nie odegrały w konflikcie żadnej istotnej roli. Konflikt, jakkolwiek do działań przygotowywano się już od kilku miesięcy, rozpoczął się formalnie od odezwy prezydenta USA George'a W. Busha, który domagał się od prezydenta Iraku Saddama Husajna i jego dwóch synów - Udaja i Kusaja, aby opuścili swój kraj w przeciągu 48 godzin. Saddam Husajn kilka godzin później odmówił opuszczenia Iraku. Następnego dnia Ari Fleischer, rzecznik prasowy prezydenta USA, ogłosił, że Stany Zjednoczone zaatakują Irak niezależnie od tego, czy Saddam Husajn opuści swój kraj, czy też nie, i że ostatecznym celem ataku będzie całkowite oczyszczenie tego kraju z sił wiernych Saddamowi Husajnowi i partii Baas. Działania militarne Stanów Zjednoczonych zostały oficjalnie nazwane Operation Iraqi Freedom, działania Wielkiej Brytanii były prowadzone pod nazwą Operation Telic, zaś siły australijskie nazwały swoje działaniaOperation Falconer.
Wojna o Kuwejt	2 sierpnia1990 Irak po uprzednim zgromadzeniu sił zbrojnych przy granicy z Kuwejtem, rozpoczął szturm na Kuweit City, zajął najważniejsze budynki urzędowe, a następnie ogłosił aneksję państwa. Emir i rząd Kuwejtu schronili się wArabii Saudyjskiej, gdzie również miała próbować dostać się kuweicka armia. W czasie inwazji zniszczona została cała marynarka wojenna Kuwejtu oraz kilkanaście wyrzutni rakietowych. 8 sierpnia parlament iracki ogłosił Kuwejt swą dziewiętnastą prowincją.	Pod przewodnictwem USA powstała koalicja państw, która z upoważnienia Rady Bezpieczeństwa podjęła operację "Pustynna Burza". Wyznaczono Irakowi termin wycofania się z Kuwejtu (15 stycznia 1991). Wobec niewypełnienia warunków ultimatumUSA rozpoczęło działania zbrojne, trwające od 17 stycznia do 28 lutego (atak lądowy nastąpił 25 lutego - zakończone bezwarunkową akceptacją przez Irak rezolucji ONZ, kiedy Husajn 3 marca przystał na rozejm	S. Husajn	Agresja ta była uzasadniana przez Irak jednostronnym przekraczaniem przez Kuwejt limitów wydobycia ropy wyznaczonych przez OPEC oraz bezprawnym korzystaniem z przygranicznego pola naftowego. Spotkała się niemal z jednoznacznym potępieniem ze strony społeczności międzynarodowej (poparcia udzieliły Irakowi tylko Jordania, Jemen i OWP), czego wyrazem były rezolucje Rady Bezpieczeństw a nakładające embargona handel z Irakiem, wprowadzające zakaz importu irackiej ropy. Powstała też koalicja 28 państw (w tym ZSRR) pod przewodnictwem USA, która z upoważnienia Rady Bezpieczeństwa podjęła się realizacji operacji wojskowej Pustynna Burza, gdy Irak nie wycofał się z Kuwejtu do wyznaczonego terminu - 15 I 1991. Działania zbrojne trwały od 17 I do 28 II, polegały na bombardowaniach Iraku oraz w ostatniej fazie - ataku lądowym (nastąpił on 24 II), powstrzymanym poprzez akceptację przez Irak rezolucji ONZ. Koalicja antyiracka zastosowała w walce najnowocześniejsze rodzaje broni “inteligentnej”, Irak próbował wywołać konflikt o większym zasięgu atakując rakietami terytorium Izraela, użył także broni ekologicznej zapalając kilkaset szybów naftowych. Irak spotkały dotkliwe sankcje ONZ - wypłacenie reparacji wojennych, ograniczenie wydobycia ropy, poddanie się ścisłej kontroli w zakresie produkcji i posiadania broni masowego rażenia. Wszystkie te elementy wraz z wciąż nierozwiązanym kurdyjskim problemem oraz agresywną polityką S. Husajna ważą na utrzymywaniu się napięcia w Zatoce Perskiej. Na przełomie 1997 i 1998 groziło ono przekształceniem się w kolejny międzynarodowy konflikt, z udziałem USA i Wielkiej Brytanii gotowych do ataku na Irak, jeśliby nie umożliwił komisji zbadania stanu posiadania zakazanej broni biologicznej.
Jugosławii	konflikt spowodowany gwałtownym upadkiem systemów komunistycznych i rozpadem Jugosławii w czerwcu 1991. W efekcie 25 czerwca 1991 Chorwacja i Słoweniaogłosiły swoją niepodległość.	Oficjalny układ pokojowy kończący wojnę w Bośni został podpisany 14 grudnia 1995 roku w Paryżu.	prezydenci Chorwacji - Franjo Tuđman i Serbii - Slobodan Milošević   prezydent bośniackich Serbów Radovan Karadžić	25 czerwca 1991 Chorwacja i Słoweniaogłosiły swoją niepodległość. W związku z tym armia serbska rozpoczęła działania wojenne. Zakończyły się one dopiero na początku 1992. W wyniku tych działań zginęło ok. 10 tys. ludzi, ale niepodległość Słowenii i Chorwacji została utrzymana. 15 października 1991 niepodległość ogłosiła Bośnia i Hercegowina, co spowodowało dalsze walki, mimo przybycia wojsk ONZ. Podobnie postąpiły inne republiki. W lipcu 1995 wojska serbskie zdobyły muzułmańskie miasto Srebrenicę. Podczas masowych egzekucji Serbowie zamordowali w bestialski sposób ponad 7000 cywilów wziętych do niewoli podczas zdobywania miasta, w większości byli to mężczyźni w wieku od 12 do 77 lat. Była to największa masakra w Europie od czasów II wojny światowej. Tzw. Nową Jugosławię tworzą obecnie tylko Serbia i Czarnogóra. 21 listopada 1995 przywódcy stron konfliktu bośniackiego, po 3 tygodniach intensywnych negocjacji w Dayton (USA), rozpoczęli rozmowy w sprawie warunków przyszłego układu pokojowego (układ z Dayton). 22 listopada, w związku z rozpoczęciem rozmów w Dayton, Rada Bezpieczeństwa ONZ podjęła decyzję o zawieszeniu sankcji wobec Jugosławii. Oficjalny układ pokojowy kończący wojnę w Bośni został podpisany 14 grudnia tegoż roku w Paryżu.
Czeczenii	od 11 grudnia 1994 roku	do 31 sierpnia 1996 roku.	Lew Rochlin Szamil Basajew Salman Radujew Dżochar Dudajew Zelimchan Jandarbijew	11 grudnia 1994 do republiki Czeczeni wkroczyły wojska rosyjskie, chcące zapobiec postępującym działaniom niepodległościowym na jej terenie. Pomimo początkowych niepowodzeń - jak podjęta na rozkaz ówczesnego ministra obrony Rosji Pawła Graczowa próba zdobycia Groznego na Nowy Rok wyłącznie przez nieosłaniane jednostki pancerne - Rosjanie zajęli stolicę Czeczenii (luty 1995). Dowódcą wojsk rosyjskich, które zdobyły Grozny był gen. Lew Rochlin, który odmówił przyjęcia za zdobycie Groznego tytułu Bohatera Rosji, gdyż nie uznał za zaszczytne zwycięstwa odniesionego nad własnymi obywatelami.Od tego momentu rozpoczęła się walka partyzancka, w której w walce z bojownikami czeczeńskimi przegrupowanymi w górach Rosjanie ponosili znaczne straty. Problemem dla sił rosyjskich były zwłaszcza walki w miastach, do których dowódcy i żołnierze rosyjscy byli kompletnie nieprzygotowani, jak też przenoszenie walk poza teren Czeczenii. W czerwcu 1995 r. Szamil Basajew przeprowadził terrorystyczny rajd na szpital w Budionnowsku, a w styczniu 1996 r. akcję o takim samym charakterze na szpital w Kizlarzeprzeprowadził inny dowódca czeczeński - Salman Radujew. W grudniu 1995 roku Czeczeni zdobyli drugie co do wielkości miasto republiki Gudermes, jednak po kilku dniach walk zostali zmuszeni do ustąpienia. 21 kwietnia 1996 r. po namierzeniu jego telefonu satelitarnego i przeprowadzeniu rosyjskiego ataku rakietowego zginął Dżochar Dudajew, a władzę po nim przejął Zelimchan Jandarbijew. Po zaskakującym dla wojsk rosyjskich letnim ataku bojowników w sierpniu 1996 r. Czeczenom udało się odbić Grozny. Przejście konfliktu w stan przewlekły, porażki Rosji, a także okres wyborów prezydenta Rosji (czerwiec-lipiec1996 r.) zaktywizowały działania polityczne, w których wielką rolę odegrał generał Aleksander Lebied'(Lebiedź), krótkotrwały sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji - w ich wyniku 31 sierpnia 1996 r. wChasawjurcie podpisano rozejm kończący pierwszą wojnę czeczeńską. Na jego mocy m.in. problem statusu republiki został odłożony na 5 lat.Wg danych strony rosyjskiej, w wojnie zginęło około 10 tysięcy bojowników oraz około 5,5 tysiąca żołnierzy rosyjskich. Nie są znane dokładne straty ludności cywilnej. Wg innych danych zginęło ok. 5 tys. Czeczenów oraz ok. 17 tys. Rosjan.
Radziecka interwencja Afganistanie	Od 1978 roku komunistyczny rząd prowadził politykę ścisłego sojuszu ze Związkiem Radzieckim, który jako pierwszy uznał nowe władze podpisując dwustronny układ o współpracy i wzajemnej pomocy. Nur Mohammed Taraki ogłosił jednocześnie wdrożenie programu radykalnych zmian społecznych, które w rezultacie miały doprowadzić do zniszczenia tradycji i przeobrażenia struktury społecznej. Postawiono na forsowną industrializację i laicyzację kraju bez liczenia się ze społeczno-gospodarczymi realiami i tradycjami. Mimo, iż zlikwidowano zadłużenie gospodarstw wiejskich, obciążenie hipotek gruntowych i wprowadzono obowiązek edukacji dla dzieci, zastosowano jednocześnie masowy terror polityczny i agresywną kampanię antyreligijną^[6]. Wymierzony w przywódców religijnych terror, przejawiał się m.in. publicznym paleniemKoranu, mordowaniem islamskich duchownych imamów, czy eksterminacją całych klanów - reprezentujących głównie orientację szyicką. Ustanowiono także zakaz praktyk religijnych wszystkich wyznań, dotyczący także Żydów z Kabulu i Heratu		króla Zahir Szaha  Muhammad Daud Chan  Babrak Karmal czy Hafizullah Amin	ziewięcioletnią wojną Związku Radzieckiego wspierającego afgański reżim komunistyczny przeciw partyzantce mudżahedinów na terytorium Afganistanu. ZSRR chciał umocnić i utrzymać u władzy rządy komunistyczne w Afganistanie. Trwała od 25 grudnia 1979 do 15 lutego1989 roku. Jest zaliczana do pośredniej formy "wojen zastępczych".
Timor Wschodni
Falklandach			Jorge Videlę,Roberto Violę, i Leopoldo Galtierego gubernator Rex Hunt	konflikt zbrojny pomiędzy Argentyną  i  Wielką Brytanią, do którego doszło w marcu 1982 roku. Wyspy na południowym Atlantyku należące do Wielkiej Brytanii zostały zaatakowane przez wojska argentyńskie. Konflikt trwał do czerwca 1982. W wyniku wojny Falklandypozostały we władaniu Wielkiej Brytanii, co było zgodne z oczekiwaniami ich mieszkańców, a rządząca Argentyną junta wojskowa upadła i wprowadzono tam demokrację.
Tybecie	Od 1950 roku	Trwa do dziś	Dalajlama XIV Mao Zedong	W 1950 Komunistyczna armia chińska dokonuje inwazji na Tybet. W 1951 Dalajlama godzi się na podległość Tybetu wobec Chin. Rząd dalajlamy zgodnie z podpisanym porozumieniem zachował znaczną autonomię. W 1956 Komunistyczne reformy przeprowadzane we wschodnim Kham i Amdo (traktowanych ponownie jako chińskie terytorium) wywołują powstanie Tybetańczyków. W 1959 Krwawe stłumienie powstania. Dalajlama udaje się na wygnanie. Powstał rząd Tybetu na uchodźstwie z siedzibą w indyjskiej miejscowości Dharmasala. Lata 1966-1976 przynoszą nasilenie represji w Tybecie w związku z Rewolucją Kulturalną. Zniszczeniu ulega większość klasztorów, mnisi są mordowani i więzieni. Obecnie na terenie Tybetu następuje osiedlanie ludności chińskiej. Łamane są prawa człowieka, występuje cenzura i surowe represje wobec opozycji.
Wojna Indo-Chińska	1946	1954		konflikt kolonialny pomiędzy Francją a komunistycznym rządem Ho Chi Minha, utworzonym w Hanoi w 1945. W 1945 Viet Minh, na czele z Ho Chi Minhem, proklamował Demokratyczną Republikę Wietnamu (DRW) (Wietnam). Równocześnie na południu (Kochinchina) Francuzi odtworzyli swą administrację kolonialną. Początkowo Hanoi zgodziło się na włączenie do Unii Francuskiej, ale później doszło do starć zbrojnych z francuskim korpusem ekspedycyjnym. W 1946 rozpoczęły się otwarte walki. Ho Chi Minh został zmuszony do ucieczki z Hanoi i zapoczątkował działania partyzanckie prowadzone przy pomocy komunistów chińskich. W pierwszym etapie wojny (do 1950) Francuzi opanowali prawie cały kraj i wszystkie linie komunikacyjne. Jednak siły Viet Minhu, dowodzone przez Vo Nguyn Giapa, nie dały się zlikwidować przez kolejne francuskie ekspedycje (1947-1949). W 1949 Francuzi sprowadzili obalonego cztery lata wcześniej cesarza Bao Daia i utworzyli zjednoczone Państwo Wietnamskie. Rząd ten nie uzyskał dostatecznego poparcia. Po przejęciu władzy przez komunistów wChinach Viet Minh przeszkolił i przezbroił oddziały. Komuniści przeszli do ofensywy, ale Francuzi, dowodzeni przez generała De Lattre de Tassigni, bronili się skutecznie w dolinie Rzeki Czerwonej. Dysponowali oni wtedy armią 250 tys. żołnierzy, a 80% pomocy nadsyłali Amerykanie. Dopiero klęska Francuzów 7 V 1954 pod Dien Bien Phu zakończyła działania wojenne. Układy pokojowe podpisano 20 V 1954 w Genewie (Genewska konferencja 1954). W ich wyniku Wietnam został podzielony wzdłuż 17 równoleżnika: na Północny (komunistyczny) i Południowy (prozachodni). Wolne wybory miały odbyć się za dwa lata. Francja uznała też niepodległość Laosu i Kambodży. W czasie wojny zginęło 21 tys. Francuzów i 74 tys. żołnierzy armii narodowej. Wielkość strat po stronie komunistów nie jest znana.
Wojna Francji i Algierii	1954	1962		Po zakończeniu II wojny światowej nasiliły się tendencje niepodległościowe na obszarze francuskich posiadłości kolonialnych w Afryce Północnej. Pomimo przyznania we wrześniu 1947 prawa wyborczegoAlgierczykom, następowała dalsza radykalizacja dążeń niepodległościowych, skupionych wokół Ruchu na rzecz Triumfu Wolności Demokratycznych (MTLD), z grupy tej wyłonił się radykalny Front Wyzwolenia Narodowego. Klęska wojsk francuskich w Indochinach, stanowiła silny cios zadany dumie armii, oraz zwiększała determinację wojskowych do siłowego rozwiązania konfliktu w Algierii. 1 listopada 1954 nastąpił wybuch powstania narodowego zorganizowanego przez Front Wyzwolenia Narodowego. Sytuację w Algierii komplikowała obecność dużej liczby francuskich kolonizatorów, niechętnych przyznaniu niepodległości Algierii. W maju 1958 francuscy osadnicy, nie zgadzający się na przyznanie niepodległości Algierii, z obawy przed utratą dominującej pozycji w kraju powołali Komitet Ocalenia Narodowego. Przedstawiciele kolonistów wystąpili w ten sposób przeciwko rządowi w Paryżu, w odpowiedzi na co w całym kraju wprowadzono stan wyjątkowy. Atmosferę podgrzewały pogłoski jakoby koloniści przygotowywali zamach stanu, mający na celu zajęcie Paryża i ustanowienie silnego rządu wojskowego. Aby temu zapobiec prezydent René Coty powołał na stanowisko premiera generała Charles'a de Gaulle'a, jako kandydata cieszącego się autorytetem u wszystkich stron konfliktu.
Aksamitna rewolucja			Vaclav Havel Gustav Husak premier Adamec	Aksamitna Rewolucja Pojęcie odnoszące się do wydarzeń, jakie na jesieni 1989 roku miały miejsce w Czechosłowacji, a które doprowadziły do bezkrwawego obalenia rządów komunistycznych w tym kraju i przeprowadzenia transformacji ustrojowej. Konsekwencją było zapoczątkowanie zmian, w wyniku których prezydentem został znany opozycjonista, założyciel Karty 77. Ważnym czynnikiem do przemian w Czechosłowacji miały miejsce wydarzenia w Polsce, szczególnie obrady Okrągłego Stołu (luty - kwiecień 1989). W czerwcu, na skutek wydarzeń w Polsce, opozycyjne ugrupowanie Karta 77 wydało petycję Kilka zdań, domagając się rozpoczęcia reform demokratycznych. Po początkowym odrzuceniu postulatów opozycji w listopadzie 1989 zapoczątkowana została 12-dniowa manifestacja w całym kraju (mająca charakter ruchu społecznego), która 28 listopada doprowadziła do dymisji rządu komunistycznego.
Rewolucja róż	listopad 2003	styczeń 2004	Michaił Saakaszwili Eduard Szewardnadze	Rewolucja róż, masowe demonstracje, które doprowadziły w listopadzie 2003 do ustąpienia Eduarda Szewardnadze ze stanowiska głowy państwa oraz zapoczątkowały reformy systemu politycznego i gospodarczego Gruzji. Protesty zapoczątkowało ogłoszenie wyników wyborów parlamentarnych przeprowadzonych w listopadzie 2003, które uznały zwycięstwo partii rządzących, pomimo stwierdzonych naruszeń procedur wyborczych i przewagi strony opozycji. W proteście przeciwko sfałszowaniu wyborów zwolennicy opozycji demonstrowali na ulicach Tibilisi, a do gmachu parlamentu wkroczyły tysiące nie uzbrojonych Gruzinów z różami w dłoniach, domagając się ustąpienia prezydenta i przeprowadzenia reform. Szewardnadze odpowiedział wprowadzeniem stanu wyjątkowego, jednak ostatecznie zrezygnował ze stanowiska. Protestującym w Tibilisi przewodził Michaił Saakaszwili, który zwyciężył w zorganizowanych w styczniu 2004 wyborach prezydenckich.
Pomarańczowa rewolucja	W listopadzie 2004 odbyła się druga tura wyborów prezydenckich, po której ogłoszono zwycięstwo Wiktora Janukowicza, kandydata obozu władzy, nad Wiktorem Juszczenką stojącym na czele opozycyjnej partii Nowa Ukraina.	3 grudnia Ukraiński Sąd Najwyższy unieważnił wyniki wyborów, nakazując powtórzenie II tury głosowania. W przeprowadzonych ponownie wyborach zwycięstwo odniósł Wiktor Juszczenko.	Wiktor Juszczenko Wiktor Janukowych Julia Tymoszenko Leonid Kuczma	masowe protesty przeciwko fałszerstwom wyborczym, które doprowadziły do pokojowej zmiany obozu rządzącego i zapoczątkowały demokratyzację systemu politycznego Ukrainy
Wojna w kaszmirze	1947 - ogłoszenie niepodległości przez Pakistan i Indie	Trwa do dziś	Hari Singh Jawaharlal Nehry Indira Gandhi - premier Indii Zulfikar All Brutto - prezydent Pakistanu	Kaszmir został przyznany w 1948 Indiom, jednak Pakistan rościł sobie do niego prawo (bo mieszkali tam muzułmanie, sympatyzujący z Pakistanem, 80%). Pierwsza wojna była w 1948, kolejna w 1965, a kolejna pod hasłem o niepodleglość dla Bangladeszu. Wielkie mocarstwa odmowiły pomocy obu państwom. Jednak do Pakistanu przyjechali ochotnicy z Indonezji, a Iran i Turcja dostarczały broni Pakistanowi. Chiny wzbogaciły sie na konflikcie sprzedając obu stronom broń. Konflikt trwa już 56 lat i nie chce się zakończyć.
Konflikt w Grecji	walki prowadzone od grudnia 1944 roku	o stycznia 1945 roku	Ronald Scobie Joarios Papandreu  Markos Wafiadis	walki prowadzone na terenie Grecji pomiędzy, rządowymi siłami zbrojnymi, wspierającymi monarchę i prawicę, wspomaganymi militarnie i logistycznie przez Wielką Brytanię oraz Stany Zjednoczone,a  komunistycznymi  siłami  DSE wywodzącymi się spośród części kombatantów  lewicowego ruchu oporu EAM-ELAS, jednak znacznie mniej od nich licznymi. Komunistów z DSE popierali lewicowi  macedońscy partyzanci z Frontu Wyzwolenia, z greckiej prowincji Macedonia. Po stronie rządowej, jeszcze w przed wybuchem wojny domowej, drogą nadzwyczajnego poboru, zmobilizowano do wojska, Gwardii Narodowej i więziennictwa byłych członków greckich formacji hitlerowskich
Konflikt radziecko-afgański	Trwała od 25 grudnia 1979	do 15 lutego 1989 roku	N.M. Taraki H. Amin M. Gorbaczow	Radziecka interwencja w Afganistanie była dziewięcioletnią wojną Związku Radzieckiego wspierającego afgański reżim komunistyczny przeciw partyzantce mudżahedinów na terytorium Afganistanu. ZSRR chciał umocnić i utrzymać u władzy rządy komunistyczne w Afganistanie. Afgańska wojna, wojna domowa, którą rozpoczął pucz inspirowany przez proradziecką Ludowo-Demokratyczną Partię Afganistanu (1978). Po obaleniu prezydenta, władzę objął N.M. Taraki, który rozpoczął radykalną reformę rolną oraz laicyzację oświaty, co spowodowało opór silnie tradycyjnego społeczeństwa. Partyzantka afgańska uzyskała wsparcie Pakistanu i Iranu, a walki frakcyjne w LDPA zakończyły się w 1979 zabójstwem Tarakiego. Jego następca, H. Amin, zamierzał rozluźnić więzi z ZSRR, co wywołało interwencję zbrojną Armii Radzieckiej, zabójstwo Amina (zastąpił go B. Karmal) oraz rozpętało krwawą wojnę lokalną. Przeciwko Armii Radzieckiej wystąpili modżahedini (bojownicy), którzy uzyskali poparcie innych krajów islamskich oraz USA. Działania wojenne prowadzone z wyjątkowym okrucieństwem nie przyniosły rozstrzygnięcia. Wojna wyniszczyła kraj, doprowadziła do emigracji 5 mln ludzi, przyniosła poważne konsekwencje polityczne, m.in. powrót zimnej wojny. Sankcje wobec ZSRR i straty w ludziach wzmogły napięcie społeczne i doprowadziły do wycofania się M. Gorbaczowa z polityki interwencji. Ostatnie oddziały radzieckie opuściły Afganistan w 1989. M. Nadżibullah, który jeszcze w 1987 zastąpił Babraka, deklarował brak radykalizmu w reformach, islamizację i pojednanie. W 1992 został obalony, stolicę przejęli mudżahedini, co wywołało jedynie kolejne walki. W 1996 Talibowie zdobyli stolicę i opanowali 2/3 kraju.

---