POSTĘPOWANIE KARNE

7.10.2009

Procesowe prawo karne- ogół norm regulujących postępowanie karne w sprawach o przestępstwa i wykroczenia (posiłkowo w sprawach dyscyplinarnych).

Dzięki niemu zostaje wcielone w życie prawo karne materialne. Współczesny proces karny posiada instytucje na kształt prawa materialnego (np. skazanie bez rozprawy).

Postępowanie karne w sprawach o czyny zabronione ustawą karną, a np. obrona konieczna uchyla bezprawność.

Proces służy rozstrzygnięciu o odpowiedzialności, o zastosowaniu środków zabezpieczających, probacyjnych. Jednak toczy się w sprawie, która NIE JEST przestępstwem (jest to pewne uproszczenie), ale zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa.

FUNKCJE PROCESOWEGO PRAWA KARNEGO:

1. Funkcja porządkująca- normy regulują, porządkują przebieg postępowania

• koordynator czynności procesowych (ściśle określa kolejność)

• prawo procesowe stwarza prawną podstawę działania organów ścigania i sądzenia, określa sposób działania, formę podejmowanych czynności

• sprzyja-> instrument do walki z przestępczością

2. Funkcja regulacyjna- reguluje wzajemne stosunki pomiędzy uczestnikami procesu, uregulowane uprawnienia, obowiązki i ciężary nakładane na podmioty procesowe.

3. Funkcja gwarancyjna

• pozwala na daleką ingerencję państwa w sferę własności (np. przepadek), wolności

• ta funkcja polega na stworzeniu gwarancji obywatelom, że organy będą działały w granicach wyznaczonych przez prawo (np. granice korzystania z tymczasowego aresztowania- środek o charakterze wyjątkowym)

• fundament różnych gwarancji, splata się z prawem konstytucyjnym

• stwarza zarówno granice, jak i kompetencje!!

• uprawnienia crime control - zrezygnowane na rzecz fair process

• proces fair

4. Realizacja założeń ustrojowych państwa- ustrój ma wpływ na wygląd procesu.

5. Funkcja wychowawcza- prowadzenie procesu w taki sposób, aby również wychował oskarżonego, jak i społeczeństwo (obecnie spadek prestiżu)

6. Likwidowanie wzajemnych konfliktów.

• aby pokrzywdzony!! (nie poszkodowany z prawa cywilnego) zrealizował swoje uprawnienia (występuje szczególnie z oskarżenia prywatnego, mediacji)

• rzetelny proces karny (proceduralnie)

• sprawiedliwość

• pokrzywdzony uzna, że jego interesy zostały ochronione, subiektywne poczucie sprawiedliwości

14.10. 2009

ŹRÓDŁA PRAWA PROCESOWEGO

1. Akt woli organu państwowego zawierający normę prawną, czyli źródło w znaczeniu ścisłym- ujęcie tzw. normodawcze. Wpływa też na nie hierarchia, orzecznictwo, zwyczaj.

2.Źródła prawa w znaczeniu materialnym- układ stosunków społecznych, gospodarczych, kulturalnych, które determinują powstanie norm prawa.

Kryteria oceny ważności normy prawnej:

- ustanowienie jej zgodnie z normami obowiązującego systemu prawnego (norma legalna)

- konsekwencja co do norm ogólnych

- niesprzeczność normy z innymi normami systemu prawa

- norma nie może być derogowana (brak formalnej derogowacji normy)

System źródeł prawa procesowego- wewnętrzny porządek prawny oznacza istnienie hierarchii źródeł prawa (nie takie jasne do 1.05.2004)

System multicentryczny-2 lub więcej podsystemów pochodzących z różnych centrów (prawo krajowe i wspólnotowe). od 1.05.2004 RP wiążą normy prawa wspólnotowego.

2 formy prawa wspólnotowego:

- wspólnotowe prawo pierwotne, traktatowe (art. 91 ust. 2 K.)

- wspólnotowe prawo pochodne, stworzone przez organy UE

1.Poszanowanie zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego, ale nie wobec Konstytucji.

2.W razie kolizji- zasada przyjaznej wykładni prawa krajowego na rzecz prawa wspólnotowego (także w razie kolizji zKonstytucją)

Art. 87 ust. 1 K: hierarchia norm prawa RP: K, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia wykonawcze (na obszarze działania organów akty prawa miejscowego).

Art. 8 K ma szczególne znaczenie dla procesu.

Art. 8.

1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Przepis samo wykonalny= bezpośrednio stosowany.

• Stanowi prawa i obowiązki

• musi być szczegółowy na tyle, by móc się stać podstawą orzeczenia- taki przepis konstytucyjny, który spełnia te wymogi, może zastąpić ustawę.

Sądy nie tworzą prawa, tylko stosują, dlatego orzeczenia nie są źródłem prawa.

Pogląd przeciwny, że sądy mogą tworzyć prawo: np. te orzeczenia, w których SN wypełnia lukę w przepisach, tworzy nowe rozstrzygnięcia prawne., którego nie można uznać wyłącznie za interpretację prawa.

Przeciw prawotwórczemu działaniu sądów:

• naraziłoby to na złamanie przez sąd zasady lex retro non agit, jej naruszenie w prawie procesowym może być groźne w sprawach dotyczących praw obywatelskich

• grozi naruszeniem hierarchii norm prawa (wchodzi przed ustawę)

[tylko orzeczenia TK, w myśl Konstytucji są źródłami prawa, powszechnie obowiązujące, stwarzają podstawę prawną.]

Źródła procesu karnego:

- K

- kk- art. 115 (definicje) ma zastosowanie w kpk

- ustawa o świadku koronnym 25.06.1997

- kpk, przepisy wprowadzające kpk,

- kkw (IV stadium procesu karnego),

- kks (dział II procedura)

- Konwencja o Ochronie Praw Człowieka

- Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

- ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich (niedługo nie będzie; tylko postępowanie poprawcze)

- akty normatywne regulujące ustrój organów procesowych, np. o sądzie powszechnym, ustawa o prokuraturze, regulacje dotyczące stron, opłat, organów ścigania

- kpc, roszczenia cywilne za szkodę wynikającą z przestępstwa- adhezyjne

OBOWIĄZKI TEMPORALNE I TERYTORIALNE

Obowiązki trwałe lub czasowe,

- kpk- sposób trwały

- ustawa o świadku koronnym - były tymczasowe

Prawo procesowe podlega zasadzie lex retro non agit, która dotyczy winy, ale stosowana jest też w procesie, bo inaczej „uwsteczniałby się” też normy materialne. Mówi się, że z natury rzeczy proces działa wstecz.

Zmiana prawa w trakcie procesu:

1. wrócić i wszystko od nowa wg ustawy nowej

2. kontynuacja procedury wg ustawy starej

3. stadium wg nowej ustawy, a reszta wg starej

Sama ustawa to określa.

Art. 8.- przepisy wprowadzające kpk, toczy się dalej „w danej instancji”

 Sprawy, w których przed dniem wejścia w życie Kodeksu postępowania karnego rozpoczęto rozprawę główną, toczą się do końca postępowania w danej instancji według przepisów dotychczasowych; w razie jednak zawieszenia postępowania, konieczności odroczenia rozprawy lub ponownego rozpoznania sprawy albo po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia, postępowanie toczy się według przepisów Kodeksu postępowania karnego.

Przepisy o terytorium:

- terytorium RP w kpk

- art. 5 kk Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.

- ustawa o ochronie granicy `90r., umowy z poszczególnymi państwami

- terytorium obszar powietrzny 90 km od powierzchni ziemi

- obszary zrównane z terytorium RP na mocy przepisów

Wyjątki:

1. art. 588 § 4 kpk  Do czynności procesowych, dokonywanych na wniosek sądu lub prokuratora państwa obcego, stosuje się ustawy polskie. Należy jednak uczynić zadość życzeniu tych organów, aby przy dokonaniu czynności zastosowano szczególny tryb postępowania lub szczególną formę, jeżeli nie jest to sprzeczne z zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej

.

2. wiąże się z instytucją odczytywania protokołów wcześniej spisanych, art. 587 kpk

Sporządzone na wniosek polskiego sądu lub prokuratora protokoły oględzin, przesłuchań osób w charakterze oskarżonych, świadków, biegłych lub protokoły innych czynności dowodowych, dokonanych przez sądy lub prokuratorów państw obcych albo organy działające pod ich nadzorem, mogą być odczytywane na rozprawie na zasadach określonych w art. 389, 391 i 393, jeżeli sposób przeprowadzenia czynności nie jest sprzeczny z zasadami porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

SN 2002: art. 391 uzasadnia odczytanie protokołów zagranicznych nawet bez wniosku prokuratora (stworzył nową regułę, nową normę prawną).

§ 1.  Jeżeli świadek bezpodstawnie odmawia zeznań, zeznaje odmiennie niż poprzednio albo oświadczy, że pewnych okoliczności nie pamięta, albo przebywa za granicą lub nie można mu było doręczyć wezwania, albo nie stawił się z powodu niedających się usunąć przeszkód lub prezes sądu zaniechał wezwania świadka na podstawie art. 333 § 2, a także wtedy, gdy świadek zmarł, wolno odczytywać w odpowiednim zakresie protokoły złożonych poprzednio przez niego zeznań w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem w tej lub innej sprawie albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę.

3. polskie prawo procesowe poza granicami- stosują je polscy konsulowie (ustawa o funkcjach konsulów)

POJĘCIE PROCESU

Funkcje procesowe- nie myl z funkcjami procesu karnego!!

Jest to oznaczenie roli w jakiej dany podmiot występuje w procesie (np. rola protokolanta).

Podstawowe funkcje procesu:

• funkcja oskarżenia

• obrony

• sądzenia

Są to funkcje rozdzielone.

Historycznie 3 grupy poglądów:

1. Proces jako stosunek prawny:

Oskar Bulow, prawo procesowe określa prawa i obowiązki jakie przysługują, a proces jest całością praw i obowiązków. Ta całość jest stosunkiem prawnym.

Hellwig- proces to stosunek dwustronny pomiędzy stronami a sądem.

Kőhler- stosunek stron do siebie, walka.

Stefko- stosunek między państwem, które jest stroną a stronami.

Binding, Kries ?

Proces stosunkiem prawnym dającym się przedstawić w postaci trójkąta, wierzchołki obrazują relacje

2. Proces jako sytuacja prawna.

Goldschmit- koniec XIX, początek XX wieku.

Proces to sytuacja prawna- oczekiwanie na wyrok, tylko, gdy sąd jest związany środkami dowodowymi, bo prawo przesądza wtedy jakim dowodem się kierować (legalna ocena dowodów).

W procesie nie można mówić o prawach strony, mają one jedynie nadzieję, na procesową korzyść, pomyślne rozstrzygnięcie.

Procesowe widełki- ekspektatywy, możliwości, ciężary.

3. Poglądy współczesne na prawo procesowe.

Proces to ogół czynności podejmowanych przez organy procesowe (kiedyś), obecnie jeszcze inne strony.

Leon Schaff- rozwój postępowania władzy państwowej w stadiach, ale nie ujmował innych uczestników.

Strogonow- ogół stosunków karnoprocesowych zachodzących pomiędzy uczestnikami procesu.

Proces to ogół działań organów śledczych, a także ogół stosunków między tymi organami a obywatelami.

Prof. Kalinowski- stosunek procesowy(nawiązują się na skutek czynności)

+

czynności procesowe

punkt widzenia uczestników= czynności dokonywane przez nich

punkt widzenia stosunków między osobami= ogół stosunków między organami a osobami w określonych rolach procesowych.

21.10.2009

PRZEDMIOT PROCESU

• przedmiot procesy wg dr Śliwińskiego- roszczenie prawne, przeniesienie koncepcji z prawa cywilnego; -roszczenie przysługujące państwu w stosunku do sprawy przestępstwa (tzw. ius puniendi- prawo karania) nie funkcjonuje w przypadku uniewinnienia

• Bling?- przedmiotem procesu okoliczność życiowa, hipotetyczna sprawa o hipotetycznym.. przedmiot procesu czyn jako przedmiot oceny

• L. Schaff- przedmiot procesu to, co jako główny przedmiot dowodu ma być w danym procesie ustalone i o czym sąd rozstrzyga (okoliczność, czy przestępstwo ,na którego istnienie powołuje się oskarżenie, istnieje lub nie istnieje obiektywnie)

• Cieślak- określona kwestia prawna. W procesie rozstrzygnięcie czy dany czyn jest przestępstwem. Sąd rozstrzyga kwestie prawną- odpowiedzialność karna określonej osoby.

Inne kwestie w procesie karnym- uboczny przedmiot procesu (np. kwestia cywilnoprawna za szkody wynikające z przestępstwa)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

zasada ponoszenia ujemnych konsekwencji przewidzianych w kk. Za te czyny, które są przewidziane w ustawie karnej odpowiada sprawca (odpowiedzialność karnomaterialna). Każdy ponosi odpowiedzialność za czyny własne.

Wyjątek: kw- odpowiedzialność za czyny innych osób

Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych.

Odpowiedzialność karna w ujęciu karno-procesowym- postawienie określonej osoby co najmniej w stan podejrzenia popełnienia przestępstwa.

Należy wiązać ją z pojęciem faktu głównego w sprawie (fakt przestępstwa lub wykroczenia). Jest przedmiotem postępowania dowodowego w procedurze karnej. Podciąga się, dokonuje się subsumcji zdarzenia (faktu głównego) pod przepis kk. To dopiero stanowi podstawę rozstrzygnięcia o odpowiedzialność karnej.

W jednym procesie karnym może być 1 przedmiot główny procesu (proces pojedynczy) bądź więcej głównych przedmiotów procesu (proces złożony).

1.

X

Proces jest procesem złożonym na podstawie więzi przedmiotowej.

2.

3.

Muszą wchodzić główne przedmioty procesu, aby mówić o procesie złożonym.

• Przedmiot procesu w RP- zasada skargowości, sąd orzeka z urzędu,

["Ne procedat iudex ex officio."-Niech sędzia nie występuje w swoich działaniach z urzędu; w procesie inkwizycyjnym.]

Proces obraca się wyłącznie wokół tego zdarzenia- wskazanego przez oskarżyciela w akcie oskarżenia. Tożsamość między tym, co oskarżyciel zarzucił w skardze, a tym, o czym sąd wyrokuje.

Art.14 kpk- zasada skargowości

  § 1. Wszczęcie postępowania sądowego następuje na żądanie uprawnionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu.

§ 2. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od wniesionego oskarżenia nie wiąże sądu.

Art.17 pkt. 9  brak skargi uprawnionego oskarżyciela,

28.10.2009

SPOSOBY PRZEKSZTAŁCANIA PROCESU POJEDYNCZEGO W ZŁOŻONY

1. połączenie toczących się postępowań w jedno

Proces wszczęty jako pojedynczy przekształca się w proces złożony (wszczęto w sprawie X, a okazuje się, że ktoś popełnił też Y i Z). Przekształca się drogą zmian:

• Modyfikacja zarzutów- poprzez postawienie dodatkowych zarzutów (tradycyjnie zarzuty przedstawia się w postępowaniu przygotowawczym).

• Art.34 § 2 kpk- na mocy tego przepisu postanowienie o połączeniu procesów pojedynczych.

§ 1. Sąd właściwy dla sprawców przestępstw jest również właściwy dla pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy, jeżeli postępowanie przeciwko nim toczy się jednocześnie.

§ 2. Sprawy osób wymienionych w § 1 powinny być połączone we wspólnym postępowaniu; przepis art. 33 stosuje się odpowiednio.

• Proces wpadkowy- ujawniają się inne czyny lub innie współsprawcy

- zawiązuje się w toku postępowania jurysdykcyjnego, może pojawić się wyłącznie na rozprawie głównej. Gdyby wiedziano wcześniej, powinien toczyć się proces złożony. - Na podstawie okoliczności okazuje się, że oskarżonemu trzeba zarzucić popełnienie czynu, którego nie ma w akcie oskarżenia.

- oskarżyciel musi zarzucić popełnienie tego czynu, sformułować ustną skargę do protokołu, która wytycza granice postępowania

- oskarżony musi wyrazić zgodę na rozpatrzenie nowego zarzutu na tej samej rozprawie. Inaczej należy przerwać rozprawę, a oskarżyciel później wniesie pisemną skargę

- nie może zachodzić potrzeba przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, co do nowego zarzutu (prokurator musiałby wszcząć nowe postępowanie)

• Tzw. skarga wzajemna- w procesie prywatnoskargowym

- czyn „zarzucany wzajemnie” także ścigany z oskarżenia prywatnego

- czyn w związku z czynem zarzucanym

- oskarżony w roli oskarżyciela i na odwrót, 2 podmioty skupiające 2 funkcje procesowe.

- Proces będzie procesem złożonym, 2 główne przedmioty procesu (kwestia odpowiedzialności A i B).

PROCES ZŁOŻONY PRZEKSZTAŁCA SIĘ W POJEDYNCZY

1. W postępowaniu przygotowawczym- częściowe umorzenie postępowania dotyczącego osoby lub czynu określonej osoby. Odpadają zarzuty postawione -> 1 główny przedmiot procesu.

Osoba A i B popełniły przestępstwo X. Okazuje się, że B był niepoczytalny. Postępowanie wobec B zostaje umorzone. Proces złożony przekształca się w pojedynczy.

2. art. 34 § 3,

  Jeżeli zachodzą okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie spraw, o których mowa w § 1 i 2, można wyłączyć i odrębnie rozpoznać sprawę poszczególnych osób lub o poszczególne czyny; sprawa wyłączona podlega rozpoznaniu przez sąd właściwy według zasad ogólnych.

rozdzielenie sprawy na procesy pojedyncze, zbiorowe określenie „zachodzą okoliczności”,

np. współoskarżony zaczyna nagle ciężko chorować i uniemożliwia rozpoznanie sprawy lub potrzebna bardzo czasochłonna ekspertyza.

3. Po wniesieniu skargi do sądu, sąd jest dysponentem przedmiotu procesu.

W sprawach prywatnoskargowych -> w dużej mierze oskarżyciel dysponuje przedmiotem procesu. Do pewnego momentu może odstąpić od oskarżenia, może to nastąpić bez zgody oskarżonego. Jeżeli oskarżyciel odstąpi skutecznie od oskarżenia, to dany fragment postępowania się umarza, proces przekształca się ze złożonego w pojedynczy. Jeżeli odstąpi od wszystkich zarzutów- proces zniknie.

[tzw. właściwość z łączności sprawy Art. 34 kpk]

PROCES UBOCZNY

3 warunki:

• odrębny przedmiot

• własne strony

• własne ramy czasowe

W RP m.in. proces adhezyjny, NIE!! niezawiązany wniesieniem przez pokrzywdzonego powództwa cywilnego. O zawiązaniu się procesu adhezyjnego dopiero decyduje SĄD, jego decyzja o przyjęciu powództwa cywilnego zawiązuje proces adhezyjny.

Proces adhezyjny-> nurt procesu karnego, decyzja sądu musi być wydana w odpowiednim momencie (do chwili rozpoczęcia przewodu sądowego w I instancji).

Sąd przyjmuje lub odmawia przyjęcia -> powód cywilny, dodatkowy przedmiot (uboczny) za szkody majątkowe wynikające bezpośrednio z przestępstwa.

Przyjęcie powództwa cywilnego, różne skutki:

- powód cywilny się pojawia

- kwestia odpowiedzialności ubocznej

Sąd odmawia przyjęcia powództwa cywilnego- art. 65 kpk.

Art. 65.  § 1. Sąd przed rozpoczęciem przewodu sądowego odmawia przyjęcia powództwa cywilnego, jeżeli:

1) powództwo cywilne jest z mocy przepisu szczególnego niedopuszczalne,

2) roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia,

3) powództwo zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną,

4) to samo roszczenie jest przedmiotem innego postępowania lub o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono,

5) po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową, samorządową lub społeczną albo z osobą, która nie występuje w charakterze oskarżonego.

6) złożono wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 Kodeksu karnego.

§ 2. Jeżeli pozew odpowiada warunkom formalnym, a nie zachodzą okoliczności wymienione w § 1, sąd orzeka o przyjęciu powództwa cywilnego.

§ 3. Mimo przyjęcia powództwa cywilnego sąd pozostawia je bez rozpoznania, jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się okoliczność wymieniona w § 1.

§ 4. Na odmowę przyjęcia powództwa cywilnego lub na pozostawienie go bez rozpoznania na podstawie § 3 zażalenie nie przysługuje.

Jeżeli sąd nie odmawia powództwa cywilnego, zawiązuje się proces adhezyjny.

- własny przedmiot procesu,

- własne strony (oskarżony i pozwany cywilnie- 2 funkcje skupione w 1 osobie)

- własne ramy czasowe

Proces adhezyjny kończy się wtedy, kiedy proces karny- wyrokiem, ale początek jest inny.

Rozstrzygnięcia w przedmiocie powództwa cywilnego:

1. Decyzje merytoryczne w przedmiocie procesu adhezyjnego (z cywilnego):

a) zasądzenie - sąd uznaje za trafne żądanie powoda.

b) oddalenie- żądanie powoda było niezasadne

[W procesie karnym: wyrok skazujący, uniewinniający. Art. 415 § 1 kpk:

W razie skazania oskarżonego sąd uwzględnia albo oddala powództwo cywilne w całości albo w części].

2. Decyzje formalne w przedmiocie procesu adhezyjnego:

- Powstanie powództwa cywilnego bez rozpoznania; „tym się sąd karny nie będzie zajmował”. Nie ma rozstrzygnięcia w przedmiocie powództwa cywilnego. Nie zasądza ani nie oddala.

Sąd może zasądzić powództwo cywilne, gdy skazuje oskarżonego (415§1 i §2 W razie innego rozstrzygnięcia sąd pozostawia powództwo cywilne bez rozpoznania).

415 § 3 Sąd orzeka o pozostawieniu powództwa cywilnego bez rozpoznania, również jeżeli

materiał dowodowy ujawniony w toku rozprawy nie wystarcza do rozstrzygnięcia powództwa cywilnego,

a uzupełnienie tego materiału spowodowałoby znaczną przewlekłość postępowania.

- np. też bez rozpoznania wtedy, gdy nie stawia się powód cywilny (bez usprawiedliwienia i bez prośby o rozpatrzenie pod jego nieobecność)

Drogą dochodzenia roszczeń jest w tych sytuacjach proces cywilny, który wszczyna pokrzywdzony, ale już nie jako proces uboczny, ale osobny proces.

TOŻSAMOŚĆ PRZEDMIOTU PROCESU

Przedmiot procesu zwykle ulega modyfikacjom w toku procesu. Sąd może orzekać wyłącznie w granicach podmiotowych i przedmiotowych skargi.

Opis szczegółowy się zmienia, że to ten sam przedmiot, np. kradzież 400 zł z portfela, a nie 500 zł lub opis zdarzenia , np. że kobieta zmarła przed wrzuceniem do wody.

Opis czynu zarzucanego - opis czynu przypisanego => jedno zdarzenie faktyczne inaczej opisane

A-> czyn zarzucany

B-> czyn przypisany

Musi zachodzić tożsamość zarzutów, byleby chodziło o te same zdarzenie faktyczne, które oskarżyciel ujął w skardze.

Ustalenia wpływają na zmianę kwalifikacji czynu, np. zarzut kradzieży, a okazuje się, że to była kradzież rozbójnicza.

Możemy orzekać kiedy przepisy zbiorczo określają czyn, np. znęcanie się- bijąc, a okazało się, że też zastraszano, kk zbiorowo określa czyn

lub kradzież- okazało się, że z użyciem niebezpiecznego narzędzia (kradzież rozbójnicza), a myślano, że to kradzież z włamaniem

lub współkarany czyn następny lub uprzedni (ukradł i zniszczył)

Problem przy przestępstwie ciągłym- jeden czyn, wiele zachowań sprawcy, np. ktoś systematycznie co miesiąc zabiera z kasy 2 tysiące zł, w skardze przez 10 miesięcy, w toku okazuje się, że już od 3 lat.

- 1 czyn ciągły, ale jeśli w zarzucie ujęto 10 miesięcy=> ramy czasowe

- wcześniej by wskazano 3 lata=> też sprawca przestępstwa ciągłego

* koncepcja procesu dodatkowego prof. Śliwińskiego (dopuszczalny ponowny proces o to samo- o kwestie nierozstrzygnięte), SN w latach 60- tych też tak uznał.

Jeżeli zawierały się w ramach czasowych z aktu oskarżenia (10 m-cy) to niedopuszczalne,

Gdy WYKRACZA- sąd może orzekać, np. inne czyny z 6 miesięcy po czasie ujętym w akcie oskarżenia.

- tożsamość osoby sprawcy

- tożsamość osoby pokrzywdzonego

- tożsamość miejsca i czasu

- tożsamość przedmiotu zamachu

4.11.2009

KONSTRUKCJA PROCESU KARNEGO

Działanie uczestników podzielone na etapy- stadia (fazy procesowe, niektórzy wyróżniają też podfazy).

Stadia- kluczowe odcinki, charakteryzują się specyficznymi celami, zadaniami (w oparciu o nie wyróżnia się stadia). Stadium zamyka i otwiera akt procesowy (postępowanie przygotowawcze- wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego; postępowanie apelacyjne- wniesienie apelacji).

Zadania uwarunkowane celami etapowymi, cele bliższe (w drodze do celu dalszego, ogólnego).

Ujęcie modelowe postępowania publiczno-skargowego

4 stadia:

PS I + PS II= jurysdykcyjne rozpoznawcze

[w prywatnoskargowym NIE MA postępowania przygotowawczego]

Zadania mogą być:

- wprost wskazane w ustawie np. w PR art. 297 kpk- cele, zadania PP

Art. 297.  § 1. Celem postępowania przygotowawczego jest:

1) ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo,

2) wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,

3) zebranie danych stosownie do art. 213 i 214,

4) wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody,

5) zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

§ 2. W postępowaniu przygotowawczym należy dążyć także do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu.

297 § 1 (zadanie sensu largo: 297 + sporządzenie i wniesienie aktu oskarżenia do sądu)

Adnotacje do punktów z art. 297:

1) czy czyn wyczerpuje znamiona, czy stanowi przestępstwo, np. niepoczytalność, standardem domniemanie niewinności

2)sprawca- ten, który dopuścił się czynu przestępnego

3) dane osobo poznawcze, aby sąd mógł zastosować odpowiednie środki, w imię indywidualizacji kary, np. wysokość grzywny

Wywiad środowiskowy i badanie osoby oskarżonego

Art. 213.  § 1. W postępowaniu należy ustalić tożsamość oskarżonego, jego wiek, stosunki rodzinne i majątkowe, wykształcenie, zawód i źródła dochodu oraz dane o jego karalności.

§ 2. Jeżeli podejrzany był już prawomocnie skazany, dla ustalenia, czy przestępstwo zostało popełnione w warunkach art. 64 Kodeksu karnego lub przestępstwo skarbowe - w warunkach art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego, dołącza się do akt postępowania odpis lub wyciąg wyroku oraz dane dotyczące odbycia kary; dokumenty te dołącza się także w sprawach o zbrodnie.

Art. 214.  § 1. W razie potrzeby, a w szczególności gdy niezbędne jest ustalenie danych co do właściwości i warunków osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia oskarżonego, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, zarządza w stosunku do oskarżonego przeprowadzenie wywiadu środowiskowego przez kuratora sądowego lub inny podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach przez Policję.

§ 2. Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego jest obowiązkowe:

1) w sprawach o zbrodnie, 

2) w stosunku do oskarżonego, który w chwili czynu nie ukończył 21 roku życia, jeżeli zarzucono mu popełnienie umyślnego występku przeciwko życiu.

§ 3. Wywiadu środowiskowego można nie przeprowadzać w stosunku do oskarżonego, który nie ma w kraju stałego miejsca zamieszkania.

§ 4. Wynik wywiadu środowiskowego powinien w szczególności zawierać:

1) imię i nazwisko osoby przeprowadzającej wywiad,

2) imię i nazwisko oskarżonego,

3) zwięzły opis dotychczasowego życia oskarżonego oraz dokładne informacje o środowisku oskarżonego, w tym rodzinnym, szkolnym lub zawodowym, a nadto informacje o jego stanie majątkowym i źródłach dochodów,

4) informacje dotyczące stanu zdrowia oskarżonego, a także o nadużywaniu przez niego alkoholu, środków odurzających, środków zastępczych lub substancji psychotropowych,

5) własne spostrzeżenia i konkluzje osoby przeprowadzającej wywiad, zwłaszcza dotyczące właściwości i warunków osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia oskarżonego.

§ 5. Dane o osobach, które dostarczyły informacji w ramach wywiadu środowiskowego, osoba przeprowadzająca wywiad ujawnia jedynie na żądanie sądu, a w postępowaniu przygotowawczym - prokuratora.

§ 6. Osoby, które dostarczyły informacji w ramach wywiadu środowiskowego, mogą być w razie potrzeby przesłuchane w charakterze świadków.

§ 7. Policja jest obowiązana udzielić osobie przeprowadzającej wywiad pomocy przy wykonywaniu zadań związanych z wywiadem środowiskowym w celu zapewnienia jej bezpieczeństwa.

§ 8. Do osoby powołanej do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego stosuje się odpowiednio przepisy o wyłączeniu sędziego. Orzeka o tym sąd, a w postępowaniu przygotowawczym - prokurator.

§ 9. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, określi, w drodze rozporządzenia, regulamin czynności w zakresie przeprowadzania wywiadu środowiskowego oraz wzór kwestionariusza tego wywiadu, mając na uwadze konieczność zapewnienia zebrania wyczerpujących danych o osobie oskarżonego.

4) prokurator, policja- obowiązek, musi badać kompleksowo, wielokierunkowo, też uwzględniając okoliczności przemawiające na korzyść, ustala osoby pokrzywdzone i rozmiar szkody

Art.. 4 kpk zasada obiektywizmu, bezstronności.

 Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego

Art. 2 §1 pkt 3 pokrzywdzony, rozmiar szkody, aby sąd mógł uruchomić np. proces adhezyjny.

 uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego

5) postępowanie przygotowawcze ma charakter służebny wobec postępowania jurysdykcyjnego

Art. 366 § 2 kpk:

Przewodniczący powinien dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

Zdanie sensu largo- sporządzenie i wniesienie aktu oskarżenie, może do tego nie dojść (śmierć oskarżonego, przedawnienie, znikoma społeczna szkodliwość czynu, zawieszenie postępowania, art. 22 kpk:

Art. 22.  § 1. Jeżeli zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca prowadzenie postępowania, a w szczególności jeżeli nie można ująć oskarżonego albo nie może on brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się na czas trwania przeszkody.(założenie, że jest to przeszkoda przemijająca)

§ 2. Na postanowienie w przedmiocie zawieszenia postępowania przysługuje zażalenie.

§ 3. W czasie zawieszenia postępowania należy jednak dokonać odpowiednich czynności w celu zabezpieczenia dowodów przed ich utratą lub zniekształceniem.

• Drugie stadium- POSTĘPOWANIE JURYSDYKCYJNE

Najważniejsze, bo w jego ramach rozstrzygnięcie o przedmiocie procesu, na forum rozprawy co do zasady, często w ramach konsensusu lub trybu szczególnego na posiedzeniu (tu uzgadnia się karę, nie WINĘ); wyrokowanie bez rozprawy- prokurator w akcie oskarżenia zaznacza, aby sąd rozpatrzył sprawę na posiedzeniu, prokurator z podejrzanym uzgadnia wymiar kary.

• STADIUM ODWOŁAWCZE

Zawężona możliwość przeprowadzenia ciężaru dowodowego (raczej się umarza i do ponownego rozpatrzenia).

Konstytucja zapewnia dwuinstancyjność.

Sądy odwoławcze- sądy okręgowe (też jako instancja e sprawie ciężkich występków i zbrodni),

Apelacyjne- nie wymierza kary, ale rozstrzyga o prawidłowości czynności sądu I instancji,

Funkcja skontrolowania prawidłowości i skorygowanie nieprawidłowości (błąd w sferze prawa materialnego, procesowego, rażąca niewspółmierność kary)

Idea sądownictwa odwoławczego wynika z założenia, że jesteśmy omylni.

- p. apelacyjne- gdy wyrok

- p. zażaleniowe- gdy zapadło postanowienie

• POSTĘPOWANIE WYKONAWCZE

Służy wykonaniu orzeczenia sądu I instancji lub utrzymaniu w mocy orzeczenia sądu II instancji.

Wyjątki od modelu:

PP- zawsze przy publiczno skargowym, NIGDY przy prywatnoskargowym

PS I - może nie być, gdy umorzono PP (np. śmierć)

PS II - nie, gdy strony zadowolone z wyroku I inst.

PW - przy uniewinnieniu, nie ma czego wykonywać

STADIA SZCZEGÓLNE

• postępowanie pojednawcze w sprawach prywatnoskargowych

• postępowanie nadzwyczajne (kasacyjne, wznowieniowe)

• postępowanie po uprawomocnieniu orzeczenia

- o odszkodowanie

- ułaskawienie

- o wydanie wyroku łącznego

→ postępowanie szczególne - odnosimy do pojęcia postępowania modelowego, choć rozstrzyganie o odpowiedzialności różni się od modelowego (zwyczajnego)

stadium szczególne nie równa się postępowanie szczególne

(część postępowania, która nie musi się (odniesione do post. zwykłego, różni się w sposób aktywować w każdym procesie) istotny, ustawowo przewidziany od modelu, np. uproszczone, prywatnoskargowe)

Zmiana stosunków procesowych (w postępowaniu modelowym):

PP - prokurator- organem prowadzącym,

stronami: podejrzany, pokrzywdzony

PS I - sąd- prowadzi

stronami: prokurator, oskarżony (+ ewentualnie pokrzywdzony, jeżeli przyjmie jedną z ról procesowych)

18.11.2009

NACZELNE ZASADY PROCESU KARNEGO

Wyznaczniki, wg których jest ukształtowany model procesu karnego. Są punktem odniesienia przy dokonywaniu aksjologicznej oceny norm. Stanowią wskazówki, co w procesie należy traktować jako reguły, a co jako wyjątek. Są wyznacznikami, bo są dyrektywami interpretacyjnymi.

Na podstawie zasad procesu ocenia się wiele kwestii nie rozstrzygniętych jednoznacznie w ustawie.

Zasady spełniają rolę wytycznych- istotna rola przy dokonywaniu wykładni norm składających się na proces karny.

Uchybienia godzące w naczelne zasady procesu są poważnym naruszeniem prawa. Orzeczenie podlega wówczas uchyleniu lub zmianie.

Funkcja zasad jako dyrektyw interpretacyjnych- organy muszą prowadzić proces tak, by był zgodny z modelem kształtowanym przez zasady.

System zasad- pełni rolę uporządkowanej syntezy cech procesu karnego.

W nauce prawa karnego do zasad przykłada się większą wagę niż w innych dziedzinach prawa.

Kształtują się one pod wypływem ważnych wydarzeń historycznych.

Problem z zasadami występującymi naprzeciw sobie (przeciwstawne).

Zasady:

→ opisane- od norm, jakimi posługujemy się do norm typów instytucji

→ zasady w sensie dyrektywalnym- zostały uznane za nadrzędne w stosunku do innych norm, w tym znaczeniu zasady to adresowane do kogoś dyrektywy postępowania

Zasada jest tylko normą nadrzędną, ta norma musi z czegoś wypływać, musi być normą szczególnie doniosłą społecznie, np. ze względu na uznane wartości. Doniosła, bo w istotnym stopniu wpływa na kształtowanie innych norm procesowych (uzasadnia tworzenie innych norm).

Zasady:

→ abstrakcyjne- tzw. zasady- idee, wzorce ukształtowania jakiś instytucji, idee, które ukształtowały się historycznie. Są to wzorce, coś, co przejawia się w sferze myśli prawnej. Modele, które w ustawodawstwie stają się prawem obowiązującym, z kształtu tych norm wychodzą zasady konkretne. Tylko w sensie abstrakcyjnym możemy mówić o zasadach przeciwstawnych.

→ konkretne- ukształtowane w ściśle określonych systemach procesowych, zasady abstrakcyjne w konkretnych systemie prawnym mogą zostać odrzucone. Zasady, idee możemy implementować- przybiorą postać zasady konkretnej lub zostaną odrzucone.

Np. zasada inkwizycyjności jako idea funkcjonuje, ale w naszym systemie prawnym została odrzucona, bo funkcjonuje zasada kontradyktoryjności, jawności

Zasadą będzie to, co dominuje.

Zasada może być wyrażona wprost w konkretnym przepisie prawnym (np. zasada prawa do obrony), ale może być też zasadą, której istnienie wyprowadza się z innych przepisów.

Niektórzy formułują też tezę o zasadach skodyfikowanych i nieskodyfikowanych ← błędnie!! wg J.L., bo obie są skodyfikowane, jedne są prawnie zdefiniowane, a drugie też są skodyfikowane, ale prawnie niezdefiniowane.

KATALOG ZASAD

(m.in. konstytucyjne)

ZASADA PRAWA DO SĄDU

Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że konstytucja stanowi inaczej.

Art. 45.K.

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

2. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.

art. 6 EKPC

Artykuł 6 Prawo do rzetelnego procesu sądowego

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.
3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:
a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia;
b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;
c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;
d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;
e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.

art. 15 MPOP

Artykuł 15

1. Nikt nie może być skazany za czyn lub zaniechanie, które w myśl prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowiły przestępstwa w chwili ich popełnienia. Nie może być również zastosowana kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w chwili popełnienia przestępstwa. Jeżeli po popełnieniu przestępstwa ustanowiona zostanie przez ustawę kara łagodniejsza za takie przestępstwo, przestępca będzie miał prawo z tego korzystać.
2. Nic w niniejszym artykule nie ogranicza sądzenia i karania jakiejkolwiek osoby za jakikolwiek czyn lub zaniechanie, które w chwili ich popełnienia stanowiły przestępstwo w myśl ogólnych zasad prawa uznanych przez społeczność międzynarodową.

Prawo do wniesienia skargi do sądu. To sądom przysługuje kompetencja orzekania o odpowiedzialności karnej.

Zasada prawa do sądu i inne kompetencje, np. tylko sąd jest organem właściwym do pozbawienia obywatela wolności, tylko on może decydować o ingerencji w prawo własności (tzn. że przepadek przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego może orzec tylko sąd).

ZASADA RZETELNEGO PROCESU

Wzór z traktatów międzynarodowych, te normy mają pierwszeństwo przed ustawami z wyjątkiem Konstytucji.

Nie jest jasne co się składa na zasadę rzetelnego procesu.

Zasada zgodności przedmiotu procesu z prawem obowiązującym w czasie popełnienia tego czynu.

ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI

Art. 42 ust. 3 Konstytucji.

Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

Kpk ma identyczny zapis w art. 5 § 1.

Art. 5.  § 1. Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem.

Pierwotny zapis wymagał, aby wina była stwierdzona orzeczeniem.

[Zasada prawa do obrony art. 42 ust. 2 Konstytucji i art. 6 kpk]

Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

Art. 6. Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć.

Na treść zasady rzetelnego procesu składają się normy:

• które odnoszą się w ogóle do procedur sądowych

• które odnoszą się do całego przewodu prawnego

Tzw. subzasady: jawność procesu, sądowej drogi, zasada kontroli orzeczeń

INNE

• zasada udziału obywateli w procesie

• nakaz poszanowania i ochrony godności człowieka

• zakaz poddawania kogokolwiek torturom, poniżającemu traktowaniu

• nakaz humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności

• prawo do ochrony prywatności

art. 47 K

Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.

art. 51 K.

1. Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.

2. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.

3. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa.

4. Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą.

5. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.

• wolność komunikowania się i nienaruszalność mieszkania

Aby ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych praw były przewidziane w ustawie.

art. 31 ust. 3 Konstytucji → klauzula limitacyjna

Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

25.11.2009

ZASADA ŚCIGANIA Z URZĘDU

• instytucje ważne dla uruchomienia procesu

• postępowanie niezależnie od woli konkretnych podmiotów (zwłaszcza pokrzywdzonego), organy działają ex officio. Sam fakt popełnienia przestępstwa powoduje, że organy działają z urzędu. Przestępstwo narusza porządek państwa, w interesie państwa wykrycie i ukaranie sprawcy.

• Zasada dotyczy wszczęcia postępowania i jego kontynuacji.

Art. 9 § 1 kpk

Organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia władzy.

• obowiązek zawiadomienia o przestępstwie, organy działają z urzędu, wtedy, gdy mają do tego postawę faktyczną wszczęcia procedury (uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa)

Źródła informacji o przestępstwie- najczęściej zawiadomienie o przestępstwie:

• obowiązek społeczny- ciąży na każdym, gdy się go nie wypełni nie ma odpowiedzialności karnej, tylko moralna, ujemna ocena etyczna (art. 304 § 1 kpk)

Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 § 3 stosuje się odpowiednio.

• obowiązek prawny (art. 304 § 2 kpk) <- osoby, które pełnią funkcje kierownicze (rektor, dyrektor szkoły, zakładu)

Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością [czyli rektor na urlopie się nie liczy]dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu!!, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

np. rektor uniwersytetu, dyrektor szkoły, art. 231 kpk

§ 1. Jeżeli powstaje wątpliwość, komu należy wydać zatrzymaną rzecz, sąd lub prokurator składa ją do depozytu sądowego albo oddaje osobie godnej zaufania aż do wyjaśnienia uprawnienia do odbioru. Przepisy o likwidacji depozytów i nie odebranych rzeczy stosuje się odpowiednio.

§ 2. Przedmioty o wartości artystycznej lub historycznej oddaje się na przechowanie właściwej instytucji.

Przestępstwo niezawiadomienia o przestępstwie art.240 kk

 § 1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166 lub 252, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym, usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym; nie popełnia przestępstwa również ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego określonego w § 1.

§ 3. Nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.

art. 240 kk- „każdy” z wyjątkiem sprawcy, osób najbliższych, z wyjątkiem 240 § 3

Wyjątki od ex officio

1. ściganie na wniosek (po złożeniu wniosku sprawa dalej toczy się z urzędu)

Rozpoczyna wniosek podmiotu uprawnionego (reguła). Wniosek może być cofnięty, w postępowaniu przygotowawczym- zgoda prokuratora, w postępowaniu sądowym- zgoda sądu do chwili uruchomienia przewodu sądowego w I inst.

1 WYJĄTEK → cofnięcie niedopuszczalne!! przy przestępstwie zgwałcenia.

Bez zgody prokuratora, sądu- cofnięcie bezskuteczne.

Skuteczne wycofanie wniosku spowoduje (art. 17 pkt 10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej.

• obowiązek pouczenia (art. 12 kpk)

Art. 12.  § 1. W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek postępowanie z chwilą złożenia wniosku toczy się z urzędu. Organ ścigania poucza osobę uprawnioną do złożenia wniosku o przysługującym jej uprawnieniu.

§ 2. W razie złożenia wniosku o ściganie niektórych tylko sprawców obowiązek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, o czym należy uprzedzić składającego wniosek. Przepisu tego nie stosuje się do najbliższych osoby składającej wniosek.

§ 3. Wniosek może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu - do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej, chyba że chodzi o przestępstwo określone w art. 197 Kodeksu karnego. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne.

przejaw zasady lojalności (informowania uczestników procesu o ich obowiązkach)

Podzielność podmiotów wniosku- ta reguła nie dotyczy osób najbliższych. Tu brak oddzielnego wniosku jest przeszkodą dla prowadzenia postępowania karnego, tak, aby objąć wszystkich sprawców czynu.

Przestępstwa:

→ bezwzględnie wnioskowe- w ogóle bez wniosku nie mogą być ścigane (zgwałcenie)

→ względnie wnioskowe- ściganie na wniosek tylko, gdy istnieje szczególny stosunek między sprawcą czynu a osobą pokrzywdzoną, powiązania rodzinne (np. kradzież z zasady bez wniosku, jeżeli sprawca jest osobą najbliższą dla osoby pokrzywdzonego- na wniosek).

Faza in personam- pojawia się problem, jeżeli w in rem nie złożono wniosku (przeszkoda procesowa).

Podmiot uprawniony do składania wniosku o ściganie:

• pokrzywdzony,

• dowódca jednostki wojskowej w stosunku do niektórych przestępstw.

2. ściganie z oskarżenia prywatnego (całe postępowanie z inicjatywy pokrzywdzonego).

Art. 59.  § 1. Pokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.

§ 2. Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do toczącego się postępowania.

Szczególny tryb postępowania-uruchamia się dopiero po wniesieniu skargi uprawnionego podmiotu, czyli pokrzywdzonego.

Kk wskazuje, które przestępstwa są ściganie z oskarżenia prywatnego.

Impuls zewnętrzny potrzebny przy 1 i 2 ← jedyne podobieństwo

Oskarżyciel prywatny decyduje o losach procesu, czy będzie on kontynuowany czy nie. Pokrzywdzony dysponentem procesu w 2. Na podstawie skargi pokrzywdzonego- czy to tryb obligatoryjny czy fakultatywny.

Jeżeli pojednanie przed rozprawą główną, do uruchomieni przewodu sądowego - odstąpienie od oskarżenia, umorzenie postępowania prywatnoskargowego.

A w postępowaniu wnioskowym- pojednanie nie ma wpływu na tok sprawy.

Art. 60 kpk- ingerencja prokuratora: -

• wszczęcie bez skargi

Art. 60.  § 1. W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator wszczyna postępowanie albo wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny.

§ 2. Postępowanie toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony, który przedtem wniósł oskarżenie prywatne, korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego; do pokrzywdzonego, który przedtem nie wniósł oskarżenia prywatnego, stosuje się art. 54, 55 § 3 i art. 58.

§ 3. Jeżeli prokurator, który wstąpił do postępowania, odstąpił potem od oskarżenia, pokrzywdzony powraca w dalszym postępowaniu do praw oskarżyciela prywatnego.

§ 4. Pokrzywdzony, który nie wniósł oskarżenia, może w terminie zawitym 14 dni od daty powiadomienia go o odstąpieniu prokuratora od oskarżenia złożyć akt oskarżenia lub oświadczenie, że podtrzymuje oskarżenie jako prywatne, a jeżeli takiego oświadczenia nie złoży, sąd umarza postępowanie.

• przyłączenie się do toczącego się już postępowania.

Proces staje się publicznoskargowy.

W procesie wojskowym- przestępstwo z oskarżenia prywatnego (661 § 1-4 kpk).

Art. 661.  § 1. Przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego staje się z chwilą złożenia skargi przez pokrzywdzonego przestępstwem ściganym z urzędu.

§ 2. Prokurator wojskowy może także wszcząć z urzędu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, jeżeli wymaga tego interes społeczny.

§ 3. Na postanowienie prokuratora pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy.

§ 4. Na wniosek pokrzywdzonego, złożony przed prawomocnym ukończeniem postępowania wszczętego na podstawie § 1, postępowanie w sprawie umarza się, chyba że interes społeczny temu się sprzeciwia; w razie złożenia wniosku po rozpoczęciu przewodu sądowego w pierwszej instancji konieczna jest ponadto zgoda oskarżonego.

ZASADA LEGALIZMU

Nigdy nie myl zasady legalizmu ze ściganiem z urzędu!! Ściganie z urzędu to sposób inicjowania. Ma znaczenie specjalne, węższe niż zgodność z prawem, oznacza obowiązek ścigania przestępstw (wiąże się z zasadą ścigania z urzędu, ale nią nie jest).

Przeciwieństwem- zasada oportunizmu, która upoważnia tylko do ścigania, pozwala zaniechać, brak obowiązku ścigania przestępstw.

Zaniechanie ujęte:

- szeroko- np. brak interesu społecznego (ciężkie do weryfikacji decyzje organu), oportunizm nieograniczony

- ściśle- enumeratywnie wyliczone przyczyny, oportunizm umiarkowany

art. 10 kpk- zasada legalizmu

Art. 10.  § 1. Organ powołany do ścigania przestępstw jest obowiązany do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia - o czyn ścigany z urzędu.

§ 2. Z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie międzynarodowym nikt nie może być zwolniony od odpowiedzialności za popełnione przestępstwo.[wzmocnieniem zasady legalizmu- np. w związku z nieformalnymi immunitetami np. syn ex premiera]

Art. 13. Uzyskanie zezwolenia władzy, od którego ustawa uzależnia ściganie, należy do oskarżyciela.

- obowiązek podjęcia starań; poseł- Sejm 3/5, senator- Senat 3/5

Zażalenia na bezczynność organów ścigania (art. 306 § 3). Uruchamia kontrolę organów ścigania.

§ 3. Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa, może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie.

Zasada legalizmu odnosi się też do kontynuacji procesu.

Art. 14 § 2 [inaczej niż tu jest w sprawach prywatnoskargowych!!]

§ 2. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od wniesionego oskarżenia nie wiąże sądu.

• przejaw zasady legalizmu, oskarżyciel nie popiera oskarżenia, a SĄD NIE JEST TYM ZWIĄZANY!!

• oznacza to, że oskarżyciel publiczny musi i tak brać udział w procesie, będzie i tak stroną oskarżycielską

(zasada legalizmu- obowiązek)

Wyjątki od zasady:

• budzi wewnętrzny sprzeciw u J.L. tzw. umorzenie absorpcyjne (art. 11)

Art. 11.  § 1. Postępowanie w sprawie o występek, zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, można umorzyć, jeżeli orzeczenie wobec oskarżonego kary byłoby oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego temu się nie sprzeciwia.

§ 2. Jeżeli kara za inne przestępstwo nie została prawomocnie orzeczona, postępowanie można zawiesić. Zawieszone postępowanie należy umorzyć albo podjąć przed upływem 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie o inne przestępstwo, o którym mowa w § 1.

§ 3. Postępowanie umorzone na podstawie § 1 można wznowić w wypadku uchylenia lub istotnej zmiany treści prawomocnego wyroku, z powodu którego zostało ono umorzone.

Wadliwe, bo można łagodniej potraktować sprawcę, który wraca do przestępstwa, odbywa już jakąś karę (ona pochłania kary, które mogłyby być orzeknięte). T o jeszcze zrozumiałe, ale umorzenie- czyli w ogóle nie będzie odnotowany, nie rozstrzygnie się nawet o odpowiedzialności. Rozwiązanie podyktowane ekonomią procesową:

- umorzenie postępowania przygotowawczego

- podstawy umorzenia

- rodzaje umorzeń

• świadek koronny- u. z '97 r.; sprawca, którego ścigania zaniechuje się.

- Popełnił ciężkie przestępstwo,

- ujawnił ważne informacje organom ścigania w określonym trybie

- został dopuszczony do zeznań w charakterze świadka

- w wyjaśnieniach (bo to podejrzany)przekazuje organom informacje mogące przyczynić się do ujawnienia przestępstw, zapobieżenia im (przejaw oportunizmu, bo tego sprawcy nie ścigamy).

- zobowiązuje się do złożenia zeznań, współpracy z sądem i organami ścigania

Szczególny dowód świadka koronnego.

Nie można: do sprawców zabójstw, usiłowania, prowokatora, do sprawcy, który zakładał zorganizowaną grupę lub kierował ją (sprawstwo kierownicze).

Instrument do walki z przestępczością zorganizowaną.

Zawiesza się postępowania w stosunku do świadka koronnego i sprawdza, jak się zachowuje w procesie (musi współpracować z sądem i musi udowodnić, że nie mataczy, a rzeczywiście współpracuje). Zawieszenie postępowania do zakończenia prawomocnym wyrokiem postępowania przeciwko pozostałym sprawcom. Później postanowienie o umorzeniu postępowania wobec świadka koronnego, nie składa się na nie zażalenia.

2.12.2009

ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI

Element standardu rzetelnego procesu, zapisana w Konstytucji (art. 5 kpk), zasada prawnie zdefiniowana.

Art. 5.  § 1. Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem.!!!

§ 2. Nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.[in dubio pro reo, dotyczy też strony post.- np. wątpliwości co do kwalifikacji przestępstwa- na korzyść oskarżonego]

Wina oskarżonego: stan faktyczny + normy prawne dotyczące jakiegoś przestępstwa.

Domniemanie niewinności:

• nie jest domniemaniem faktycznym

• domniemanie szczególnego rodzaju, różni się od innych domniemań.

typowe- udowadniamy fakt łatwiejszy do udowodnienie i wiążemy z nim skutki wywodzące się z faktu trudniejszego do udowodnienia (np. domniemanie ojcostwa z kro)

domniemania niewinności- oskarżony nie musi nic udowadniać, niewinność jest prawnie przyznana, tzw. „prawda tymczasowa”.

• domniemanie jako przeżycie psychiczne- przeświadczenie osoby stosującej prawo o niewinności konkretnej osoby

Próbowano łączyć element subiektywny (zafałszowanie rzeczywistości) z domniemaniem niewinności (to powoduje relatywizm).

Organy muszą traktować osobą w sensie prawnym jako osobę niewinną (a nie mieć przeżycie psychiczne, że jest niewinna).

Konsekwencje domniemania niewinności:

• funkcja wewnątrz procesu- rozkład ciężaru dowodu, spoczywa na oskarżycielu (oskarżony nie musi udowadniać, że jest niewinny)

• funkcja na zewnątrz- żadne organy władzy publicznej nie mogą uznać kogokolwiek za przestępcę i podejmować działań jakby był przestępcą (do czasu prawomocnego wyroku).Także inne osoby nie mogą traktować kogoś za winnego, dopóki nie ma prawomocnego wyrok (np. dziennikarz).

• wydanie wyroku uniewinniającego, kiedy wina nie została stwierdzona prawomocnym wyrokiem

uniewinnienie oskarżonego- ma zawsze jednakowy walor prawny, bez względu na powody uniewinnienia. Nie ma lepszego i gorszego wyroku uniewinniającego.

np.- wyraźnie dowody niewinności

lub

- nie udowodniono z całą pewnością, że X jest sprawcą- in dubio pro reo

Choć dla oskarżonego nie jest to obojętne: może zaskarżyć w wyroku uniewinniającym nawet samo uzasadnienie (motywy) wyroku, strona chce, aby stwierdzono niewinność wyraźnie z dowodów.

Gravamen- cecha orzeczenia sądu lub organu administracji, polegająca na naruszeniu interesu strony postępowania. Wykazanie gravamen, tj. uprawdopodobnienie, że dane orzeczenie narusza prawa strony, bywa warunkiem dopuszczalności środków odwoławczych.

Art.425 § 2 kpk Orzeczenie można zaskarżyć w całości lub w części. Można także zaskarżyć samo uzasadnienie orzeczenia.

• Tylko prawomocny wyrok- kpk nie przewiduje natychmiastowej wykonalności wyroku I instancji (taka klauzula znajduje się w kpc)

Kiedy problem winy wyłączony, w grę wchodzi wyłącznie ustalenie czynu i trzeba skorzystać ze środków zabezpieczających (sprawca niepoczytalny- tu też przysługuje mu domniemanie niewinności, do ustalenia zakresu zastosowania tych środków), proces niedopuszczalny, tzn. nie uznaje się go za winnego.

ZASADA PRAWA DO OBRONY

Obrona- każde celowe zachowania do tej funkcji procesowej (występowanie w procesie w roli określonej przez kpk).

szeroko- wszelkie czynności procesowe, też bierność

wąsko- także bezczynność

• nemo se ipsum se accusare tenetur- nikt nie musi samego siebie oskarżać

• obrona czynna- podejmuje czynności

• obrona bierna- powstrzymanie oskarżonego od dowodów przeciw sobie

• obrona materialna- wszelkie działania podejmowane przez wszystkich, które zmierzają do odparcia zarzutów

• obrona formalna- prawo do skorzystania z pomocy obrońcy.

Ten podział budzi wątpliwości.

- formalna służy też odparciu zarzutów (więc służy obronie materialnej, czyli jest sposobem jej wykonywania).

- nazwy nieadekwatne do ich treści, kolizja ze znaczeniem potocznym

CZYNNA:

Lepiej: obrona wykonywana przez oskarżonego i jego obrońcę.

Zasada prawa do obrony jest zasadą konstytucyjną (z zasady rzetelnego procesu). To prawo dedykuje podejrzanym o popełnienie przestępstwa (art. 42 ust. 2 Konstytucji)

Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

Prawo do obrony przysługuje osobie, przeciwko której toczy się postępowanie, w toku całego procesu.

Art. 71 § 3 (także podejrzanemu) Jeżeli kodeks niniejszy używa w znaczeniu ogólnym określenia „oskarżony”, odpowiednie przepisy mają zastosowanie także do podejrzanego.

Prawo do:

• ma możliwość wypowiadania się co do wszystkich punktów oskarżenia i odpowiedzialności cywilnej

• ma możliwość podejmowania innych czynności procesowych, które zmierzają do obalenia oskarżenie, złagodzenia, zmniejszenia odpowiedzialności karnej lub cywilnej

• ma prawo zwalczania na drodze procesu uciążliwych środków stosowanych wobec niego (np. tymczasowe aresztowanie)

• może skorzystać z pomocy obrońcy,

a musi,

- gdy nieletni,

- głuchy, niemy, niewidomy

- stan uzasadniający wątpliwość co do jego poczytalności,

- kiedy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności;

- w postępowaniu przed sądem okręgowym jako I instancja, gdy oskarżonemu zarzucono przestępstwo zbrodni lub jest pozbawiony wolności

- 517 i następne= postępowanie przyspieszone

- wznowiono postępowanie na skutek wniosku, po śmierci oskarżonego- obrońca z urzędu

Jeżeli nie ma obrońcy- uchybienie procesowe, bezwzględna przyczyna odwoławcza, uchylenie orzeczenia wydanego z takim uchybieniem

Art. 439.  § 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli: 

10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2, art. 80 oraz art. 517i § 1 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

W postępowaniu przygotowawczym- większość dokumentów tajna dla oskarżonego

wyjaśnienia → oskarżony

zeznania → świadek

Wyjaśnienia pisemne- art. 176 kpk w postępowaniu przygotowawczym, stanowią załącznik do protokołu- element przesłuchania (176 § 4).

Art. 176.  § 1. W postępowaniu przygotowawczym oskarżonemu należy, na jego żądanie lub jego obrońcy, umożliwić w toku przesłuchania złożenie wyjaśnień na piśmie. Przesłuchujący podejmie w tym wypadku środki zapobiegające porozumieniu się oskarżonego z innymi osobami w czasie spisywania wyjaśnień.

§ 2. Przesłuchujący może z ważnych powodów odmówić zgody na złożenie przez oskarżonego wyjaśnień na piśmie.

§ 3.  (uchylono).

§ 4. Pisemne wyjaśnienia oskarżonego, podpisane przez niego, z zaznaczeniem daty ich złożenia, stanowią załącznik do protokołu.

Swoiste, ograniczone prawo do obrony przysługuje innym uczestnikom postępowania (jeśli ustawa tak stanowi), stronom szczególnym postępowania, w postępowaniu karnym służbowym (podmioty pociągnięte do odpowiedzialności posiłkowo).

→ brak obowiązku samooskarżenia- prawo powstrzymania się od wszelkich działań mogących wywołać skutki niekorzystne dla oskarżonego w zakresie jego odpowiedzialności. (wcześniej obowiązek mówienia prawdy)

To, do czego oskarżony ma prawo w procesie (to tylko w procesie, proces wytacza granice obrony aktywnej),

To, od czego może się powstrzymać (to ma szersze ramy, poza procesem/ przedpola procesu, prawo do milczenia)

• Obrona aktywna- czynności w ramach procesu

• Obrona pasywna- ma szersze ramy niż aktywna, wychodzi na przedpola procesu karnego, poza jego ramy, tzw. „prawo do milczenia”.

Obowiązek zawiadomienia nie obejmuje sprawcy (prawo do milczenia). Naturalna skłonność do chronienia samego siebie.

Art. 175.  § 1. Oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia; może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień. O prawie tym należy go pouczyć.

§ 2. Obecny przy czynnościach dowodowych oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia co do każdego dowodu.

PRAWO DO MILCZENIA- jest odwrotnością obrony aktywnej.

Prawo do milczenia a obowiązki dowodowe 74 § 2 i § 3 <- ustawa nakłada obowiązek dowodzenia.

Prawo do milczenia wpływa na jego interpretację,

oskarżony ma obowiązek co najwyżej znoszenia (pati) działań organów procesowych. Ale nie musi aktywnie uczestniczyć.

Jeżeli nie będzie chciał dać głosu (dowód, materiał porównawczy), to organy nic mogą nic zrobić, są bezradne.

Swoboda wypowiedzi- też z decyzją czy chce się wypowiedzieć, to wyklucza możliwość podstępu organy. Próba krwi też przymus fizycznym, ale nie ma przy dowodzie z pisma, głosu. Prawo do zaskarżania decyzji i czynności procesowych.

6.01.2010

ZASADA JAWNOŚCI

- wewnętrzna (wobec stron) [dla J. L. - 1 aspekt]

- zewnętrzna (wobec publiczności); EKPC, Pakt Praw Obywatelskich: słuszne, publiczne (=jawne) rozpatrzenie sprawy

Zasada jawności w szerszym znaczeniu w piśmiennictwie (aspekt wewnętrzny, którego nie ma w aktach międzynarodowych i aspekt zewnętrzny).

Jawność zewnętrzna <- odnosi się do postępowania sądowego, każdy może iść

- pełnoletni

- nieuzbrojony

- postawa człowieka pozostaje w zgodności z powagą sądu (trzeźwy)

<- ze względów technicznych jest czasem limit wejść, bilety wstępu (np. w sprawie zabójstwa Popiełuszki).

Transmisja z przebiegu rozprawy (radio, prasa, tv)

- interes społeczny za tym przemawia

- nie utrudnia prowadzenia rozprawy

- ważny interes uczestnika postępowania się temu nie sprzeciwia.

Sąd może określić warunki, od których zależy wydanie zezwolenia

Art. 357.  § 1. Sąd może zezwolić przedstawicielom radia, telewizji, filmu i prasy na dokonywanie za pomocą aparatury utrwaleń obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy, gdy uzasadniony interes społeczny za tym przemawia, dokonywanie tych czynności nie będzie utrudniać prowadzenia rozprawy, a ważny interes uczestnika postępowania temu się nie sprzeciwia.

§ 2. Sąd może określić warunki, od których uzależnia wydanie zezwolenia przewidzianego w § 1.

Regulacje z prawa prasowego:

- nie pozwala na opinię przed wydaniem rozstrzygnięcia w I instancji

- zabrania publikowania danych osobowych i wizerunku oskarżonego, świadków, chyba że wyrażą na to zgodę

- konkretna decyzja co do konkretnej osoby decyzją sądu- można ujawnić dane osobowe/wizerunek

Art. 13 

1. Nie wolno wypowiadać w prasie opinii co do rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym przed wydaniem orzeczenia w I instancji.
2. Nie wolno publikować w prasie danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, jak również danych osobowych i wizerunku świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że osoby te wyrażą na to zgodę.
3. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 2, nie narusza przepisów innych ustaw. Właściwy prokurator lub sąd może zezwolić, ze względu na ważny interes społeczny, na ujawnienie danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe.

Regulacje karno materialne (kk):

Art. 241. § 1. Kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomości z postępowania przygotowawczego, zanim zostały ujawnione w postępowaniu sądowym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia publicznie wiadomości z rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.

Jawność postępowania przygotowawczego.

Wyłączenie jawności musi być w regulacji prawnej:

359 kpk- obligatoryjne wyłączenie jawności rozprawy głównej

360 kpk- obligatoryjne, w całości lub w części

360 § 3 kpk- fakultatywnie

- jeden z oskarżonych jest nieletni

- przesłuchanie świadka, który nie ukończył 15 lat

178-181- przeprowadzenie dowodu z dokumentu objętego tajemnicą

Art. 359. Niejawna jest rozprawa, która dotyczy:

1) wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowanie środka zabezpieczającego,

2) sprawy o pomówienie lub znieważenie; na wniosek pokrzywdzonego rozprawa odbywa się jednak jawnie.

Art. 360.  § 1. Sąd wyłącza jawność rozprawy w całości albo w części, jeżeli jawność mogłaby:

1) wywołać zakłócenie spokoju publicznego,

2) obrażać dobre obyczaje,

3) ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy,

4) naruszyć ważny interes prywatny.

§ 2. Sąd wyłącza jawność całości lub części rozprawy także na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie.

§ 3. [fakultatywnie] Sąd może wyłączyć jawność całości albo części rozprawy, jeżeli choćby jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat.

Art. 183 § 2. Świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą.

Art. 178. Nie wolno przesłuchiwać jako świadków:

1) obrońcy lub adwokata działającego na podstawie art. 245 § 1,co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę,

2) duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.

Art. 179.  § 1. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej mogą być przesłuchane co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, tylko po zwolnieniu tych osób od obowiązku zachowania tajemnicy przez uprawniony organ przełożony.

§ 2. Zwolnienia wolno odmówić tylko wtedy, gdyby złożenie zeznania wyrządzić mogło poważną szkodę państwu.

§ 3. Sąd lub prokurator może zwrócić się do właściwego naczelnego organu administracji rządowej o zwolnienie świadka od obowiązku zachowania tajemnicy.

Art. 180.  § 1. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy.

§ 2. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, lekarskiej lub dziennikarskiej mogą być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. W postępowaniu przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie decyduje sąd, na posiedzeniu bez udziału stron, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty doręczenia wniosku prokuratora. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.  

§ 3. Zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych.

§ 4. Przepisu § 3 nie stosuje się, jeżeli informacja dotyczy przestępstwa, o którym mowa w art. 240 § 1 Kodeksu karnego.

§ 5. Odmowa przez dziennikarza ujawnienia danych, o których mowa w § 3, nie uchyla jego odpowiedzialności za przestępstwo, którego dopuścił się publikując informację.

Art. 181.  § 1. W wypadkach przewidzianych w art. 179 i 180 sąd przesłuchuje taką osobę na rozprawie z wyłączeniem jawności.

§ 2.  Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania, przechowywania i udostępniania protokołów przesłuchań oskarżonych, świadków, biegłych i kuratorów, a także innych dokumentów lub przedmiotów, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy państwowej, służbowej albo związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji, jak również dopuszczalny sposób powoływania się na takie przesłuchania, dokumenty i przedmioty w orzeczeniach i pismach procesowych, mając na uwadze konieczność zapewnienia właściwej ochrony tajemnicy przed nieuprawnionym ujawnieniem.

Ustawa o świadku koronnym (!)

Art. 13. Sąd, na wniosek świadka koronnego, wyłącza jawność rozprawy na czas jego przesłuchania.
Świadka należy pouczyć o tym uprawnieniu. W razie wyłączenia jawności, przepisów art. 361 § 1 i 3 Kodeksu postępowania karnego nie stosuje się.

Wyłączenie jawności rozprawy głównej:

- całkowite

- częściowe (np. na czas przeprowadzenia określonego dowodu)

Przejaw jawności przy wyłączeniu jawności:

Mąż zaufania- każda strona wskazuje po 2 osoby, które będą mogły brać udział w rozprawie. Jeżeli jest kilku oskarżycieli lub oskarżonych- po 1 osobie

Art. 361.  § 1. W razie wyłączenia jawności mogą być obecne na rozprawie, oprócz osób biorących udział w postępowaniu, po dwie osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego i oskarżonego. Jeżeli jest kilku oskarżycieli lub oskarżonych, każdy z nich może żądać pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie. <- nie ma jednak rozprawy przy drzwiach zamkniętych, gdy może zostać ujawniona tajemnica państwowa

Należy pouczyć o 341 § 1.

361 § 3- przewodniczący wskaże, kto ma zostać: § 3. W razie wyłączenia jawności przewodniczący może zezwolić poszczególnym osobom na obecność na rozprawie.

Jeden etap zawsze jawny => OGŁOSZENIE WYROKU (jedynie podanie ustnych motywów może ulec wyłączeniu jawności)

Zawsze tajny => NARADA + WYROKOWANIE (głosowanie nad wyrokiem).

upublicznienie = przestępstwo

nikt nie może być zwolniony z tajemnicy dotyczącej narady i głosów

obecny tylko: - skład orzekający

- za zgodą przewodniczącego protokolant (do spisania wyroku)

Jawność wewnętrzna - dostęp do materiału sprawy (w postępowaniu przygotowawczym)

- znajomość stawianych zarzutów

=> modyfikacja zarzutów, jawność w stosunku do podejrzanego, pokrzywdzony dowie się później Art. 314.  Jeżeli w toku śledztwa okaże się, że podejrzanemu należy zarzucić czyn nie objęty wydanym uprzednio postanowieniem o przedstawieniu zarzutów albo czyn w zmienionej w istotny sposób postaci lub też, że czyn zarzucany należy zakwalifikować z surowszego przepisu, wydaje się niezwłocznie nowe postanowienie, ogłasza się je podejrzanemu oraz przesłuchuje się go. Przepis art. 313 § 3 i 4 stosuje się odpowiednio.

=> w postępowaniu przygotowawczym obie strony mogą brać udział w czynnościach powtarzalnych/niepowtarzalnych

=> dostęp do akt postępowania przygotowawczego utrudniony

Art. 156.  § 1. Stronom, podmiotowi określonemu w art. 416 obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej i daje możność sporządzenia z nich odpisów. Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom.  

§ 2. Na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatnie kserokopie dokumentów z akt sprawy. Kserokopie takie można wydać odpłatnie, na wniosek, również innym stronom, podmiotowi określonemu w art. 416, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym.

§ 3.  Prezes sądu może w razie uzasadnionej potrzeby zarządzić wydanie odpłatnie uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy.

§ 4. Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo ujawnienia tajemnicy państwowej, przeglądanie akt, sporządzanie odpisów i kserokopii odbywa się z zachowaniem rygorów określonych przez prezesa sądu lub sąd. Uwierzytelnionych odpisów i kserokopii nie wydaje się, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 5. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie tylko za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach udostępnione innym osobom.

§ 5a. W toku postępowania przygotowawczego podejrzanemu i jego obrońcy udostępnia się akta sprawy w części zawierającej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie albo przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz wymienione w postanowieniu o zastosowaniu albo przedłużeniu tymczasowego aresztowania. Prokurator może odmówić zgody na udostępnienie akt w tej części tylko wówczas, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że narażałoby to na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia pokrzywdzonego lub innego uczestnika postępowania, groziłoby zniszczeniem lub ukryciem dowodów albo tworzeniem dowodów fałszywych, groziłoby uniemożliwieniem ustalenia i ujęcia współsprawcy czynu zarzucanego podejrzanemu lub sprawców innych czynów ujawnionych w toku postępowania, ujawniałoby prowadzone czynności opreacyjno-rozpoznawcze lub zagrażałoby utrudnieniem postępowania przygotowawczego w inny bezprawny sposób.

§ 6. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty za wydanie kserokopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy, mając na uwadze koszty wykonania takich kserokopii.

=> w postępowaniu sądowym strona ma dostęp do akt, kiedy chce, rozprawa sądowa dla stron jest JAWNA, jedynie na pewien czas można wydalić oskarżonego

- np. krępuje świadka, ale po powrocie na salę, oskarżony otrzymuje relacje z zeznań i może się co do nich wypowiedzieć

- źle się zachowuje- zakłóca porządek sali rozpraw

=> zamknięcie postępowania przygotowawczego- strony mogą zaznajomić się z aktami

=> odtajnienie wobec stron posiedzeń sądu we wstępnej fazie orzekania

Skierowanie sprawy na posiedzenie:

Art. 339.  § 1. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie, jeżeli:

1) prokurator złożył wniosek o orzeczenie środków zabezpieczających,

2) zachodzi potrzeba rozważenia kwestii warunkowego umorzenia postępowania,

3) akt oskarżenia zawiera wniosek, o którym mowa w art. 335.

§ 2. (uchylony).

§ 3. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie także wtedy, gdy zachodzi potrzeba innego rozstrzygnięcia przekraczającego jego uprawnienia, a zwłaszcza:

1) umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2-11,

2) umorzenia postępowania z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia,

3) wydania postanowienia o niewłaściwości sądu lub o zmianie wskazanego w akcie oskarżenia trybu postępowania,

4) zwrotu sprawy prokuratorowi w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego,

5) wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania,

6) wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub innego środka przymusu,

7) wydania wyroku nakazowego,

§ 4. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie ponadto, gdy zachodzi potrzeba rozważenia możliwości przekazania jej do postępowania mediacyjnego; przepis art. 23a stosuje się odpowiednio.

§ 5. Strony, obrońcy i pełnomocnicy mogą wziąć udział w posiedzeniach wymienionych w § 1 oraz w § 3 pkt 1, 2 i 6, z tym że udział prokuratora i obrońcy w posiedzeniu w przedmiocie orzeczenia środka zabezpieczającego określonego w art. 94 albo 95 Kodeksu karnego jest obowiązkowy.

ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

Maksymalne zbliżenie sadu do faktu przestępstwa, należy eliminować ogniwa pośrednie w poznawaniu faktu. Im więcej ogniw, tym bardziej zniekształcony obraz.

3 dyrektywy szczególne:

1- sąd powinien opierać się na dowodach przeprowadzonych na rozprawie

2- sąd powinien zetknąć się bezpośrednio ze źródłami i środkami dowodowymi

3- nie należy dopuszczać do zmiany dowodów pierwotnych (z pierwszej ręki) na pochodne, poza sytuacjami, w których pierwotne są nieosiągalne

bezpośredni- dowodzi danej tezy dowodowej

pośredni- poszlaka

- dotyczy też organów przygotowawczych -> szukanie dowodów pierwotnych

- nie jest prawniezdefiniowana, ale prawnieuregulowana (ad. do 3 dyrektyw)

1) Art. 410. Podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej.

2) wyprowadzamy z przepisów dotyczących wyjątku (a contrario)

3) skąd ta 3 dyrektywa?? Z ZASADY SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW

- wiedza, logika, doświadczenie życiowe. Wiedza mówi, że na ogół dowód pierwotny lepszy od pochodnego (pochodny jest niejako środkiem kontrolnym)

[nie ma lepszych i gorszych dowodów]

Wyjątki, które narzuca praktyka życiowa:

=> odczytanie protokołów dowodowych dokonanych przed rozprawą lub przed innym organem

Zeznania świadków- 391 NAUCZ SIĘ!!

Art. 391. § 1.  Jeżeli świadek bezpodstawnie odmawia zeznań, zeznaje odmiennie niż poprzednio albo oświadczy, że pewnych okoliczności nie pamięta, albo przebywa za granicą lub nie można mu było doręczyć wezwania, albo nie stawił się z powodu niedających się usunąć przeszkód lub prezes sądu zaniechał wezwania świadka na podstawie art. 333 § 2, a także wtedy, gdy świadek zmarł, wolno odczytywać w odpowiednim zakresie protokoły złożonych poprzednio przez niego zeznań w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem w tej lub innej sprawie albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę.

§ 2. W warunkach określonych w § 1, a także w wypadku określonym w art. 182 § 3, wolno również odczytywać na rozprawie protokoły złożonych poprzednio przez świadka wyjaśnień w charakterze oskarżonego.

Przeczytać wyjaśnienia oskarżonego, gdy:

- odmawia wyjaśnień

- wyjaśnia odmiennie niż poprzednio

- oświadcza, ze pewnych okoliczności nie pamięta

Art. 389.  § 1. Jeżeli oskarżony odmawia wyjaśnień lub wyjaśnia odmiennie niż poprzednio albo oświadcza, że pewnych okoliczności nie pamięta, wolno na rozprawie odczytywać tylko w odpowiednim zakresie protokoły jego wyjaśnień złożonych poprzednio w charakterze oskarżonego w tej lub innej sprawie w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę.

§ 2. Po odczytaniu protokołu przewodniczący zwraca się do oskarżonego o wypowiedzenie się co do jego treści i o wyjaśnienie zachodzących sprzeczności.

Art. 392. § 1. Sąd może odczytywać na rozprawie głównej protokoły przesłuchania świadków i oskarżonych, sporządzone w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę [np. w wykroczeniowym], gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, a żadna z obecnych stron temu się nie sprzeciwia.

§ 2. Sprzeciw strony, której zeznania lub wyjaśnienia nie dotyczą, nie stoi na przeszkodzie odczytaniu protokołu. 

Art. 393.  § 1.Wolno odczytywać na rozprawie protokoły oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji, dane o karalności, wyniki wywiadu środowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. Nie wolno jednak odczytywać notatek dotyczących czynności, z których wymagane jest sporządzenie protokołu.

§ 2.  Wolno również odczytywać zawiadomienie o przestępstwie, chyba że zostało złożone do protokołu, o którym mowa w art. 304a.

§ 3. Mogą być odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstałe poza postępowaniem karnym i nie dla jego celów, w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki.

§ 4. Wolno odczytywać na rozprawie protokoły zeznań świadka przesłuchanego w warunkach określonych w art. 184. Rozprawa jest wówczas niejawna; przepisu art. 361 § 1 nie stosuje się.

=> najdalsze odstępstwo od zasady

Art. 394.  § 1. Dane dotyczące osoby oskarżonego oraz wyniki wywiadu środowiskowego uznaje się za ujawnione bez odczytywania. Należy je jednak odczytać na żądanie oskarżonego lub obrońcy.

§ 2.  Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu na rozprawie można uznać bez ich odczytania za ujawnione w całości lub w części. Należy jednak je odczytać, jeżeli którakolwiek ze stron o to wnosi. Przepis art. 392 § 2 stosuje się odpowiednio.

J.L - niekoniecznie trafne, sąd „uznaje za ujawnione bez odczytania”

Inicjatywa poznania tych elementów na żądanie oskarżonego/obrońcy

Prof. Nowak około '85 r. też tak uważa, nieuczciwa gra procesowa.

=> sąd uwzględni wniosek prokuratora o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy

=> sąd na wniosek oskarżonego- skazanie bez postępowania dowodowego (rozprawa jest)

=> w apelacyjnym i kasacyjnym- w zasadzie funkcjonuje pośredniość (na podstawie dowodów przeprowadzonych wcześniej)

452- wyjątkowo

Art. 452.  § 1. Sąd odwoławczy nie może przeprowadzić postępowania dowodowego co do istoty sprawy.

§ 2. Sąd odwoławczy może jednak w wyjątkowych wypadkach, uznając potrzebę uzupełnienia przewodu sądowego, przeprowadzić dowód na rozprawie, jeżeli przyczyni się to do przyspieszenia postępowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości lub w znacznej części. Dowód można dopuścić również przed rozprawą.

Art. 518. Jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej, do postępowania w trybie kasacji stosuje się odpowiednio przepisy działu IX.

Przekazanie sprawy do I instancji- sąd może za zgodą stron, może poprzestać na ujawnieniu dowodów, które nie miały wpływu na uchyleniu wyroku.

Apelacyjne: 442 § 2.  W wypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sąd orzekający w pierwszej instancji, przeprowadzając postępowanie w zakresie dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, może poprzestać na ich ujawnieniu.

Kasacyjne: 518

Wznowienie postępowania: Art. 545.  § 1. W postępowaniu o wznowienie stosuje się odpowiednio art. 425 § 2 zdanie pierwsze, § 3 i 4, art. 429, 430 § 1, art. 431, 432, 435, 442, 456, 529, 530, 532 i 538, a w razie wznowienia postępowania na korzyść oskarżonego stosuje się odpowiednio art. 434 i 443. [:D powodzenia!!]

ZASADA USTNOŚCI PROCESU

Tylko dzięki niej możliwa realizacja zasady bezpośredniości.

Ustalenie wiarygodności.

Sprzyja zasadzie jawności (publiczność).

Zmniejsza niebezpieczeństwo złej oceny przez przekształcenia/błędy w protokole.

PISEMNOŚĆ- precyzyjnie utrwala myśli, stabilność czynności

- Art. 365. Rozprawa odbywa się ustnie.

- odczytanie aktu oskarżenia

ZASADA UTRWALANIA CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

Pisemne udokumentowanie.

NAKAZ: 143- znać!!

Art. 143.  § 1. Spisania protokołu wymagają:

1) przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie, wniosku o ściganie i jego cofnięcie,

2) przesłuchanie oskarżonego, świadka, biegłego i kuratora,

3) dokonanie oględzin,

4) dokonanie otwarcia zwłok oraz wyjęcie zwłok z grobu,

5) przeprowadzenie eksperymentu, konfrontacji oraz okazania,

6) przeszukanie osoby, miejsca, rzeczy i systemu informatycznego oraz zatrzymanie rzeczy i danych informatycznych,

7) otwarcie korespondencji i przesyłki oraz odtworzenie utrwalonych zapisów,

8) zaznajomienie podejrzanego z materiałami zebranymi w postępowaniu przygotowawczym,

9) przyjęcie poręczenia,

10) przebieg posiedzenia sądu, jeżeli stawią się na nim uprawnione osoby albo ich obecność jest obowiązkowa,

11) przebieg rozprawy.

§ 2. Z innych czynności spisuje się protokół, jeżeli przepis szczególny tego wymaga albo przeprowadzający czynność uzna to za potrzebne. W innych wypadkach można ograniczyć się do sporządzenia notatki urzędowej.

Udokumentować można też stenogramem (obok protokołu), aparatura utrwalająca obraz i dźwięk.

ZASADA PRAWDY

Podstawą decyzji powinny być ustalenia zgodne z rzeczywistością. Twierdzenia o faktach muszą być prawdziwe. Na prawdziwych ustaleniach nie tylko wyroki, ale też inne postanowienia procesowe art. 2 § 2. Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.

Prawda musi mieścić się w przedmiocie rozstrzygnięcia, które ma nastąpić w procesie. Istnieją granice poznawania prawdy, nie ma „prawdy za wszelką cenę”, np. prawo do obrony jest ważniejszym celem niż poznanie prawdy w procesie; tajemnica spowiedzi.

Pominięcie lub skrócenie części postępowania karnego, np. pominięcie postępowania dowodowego

→ skazanie bez przeprowadzenia rozprawy 335 kpk, tzw. posiedzenia wyrokowe sądu

Art. 335.  § 1. Prokurator może umieścić w akcie oskarżenia wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środka karnego za występek zagrożony karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli: okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości,

a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.

§ 2. Jeżeli zachodzą warunki do wystąpienia z wnioskiem, o którym mowa w § 1, a w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia podejrzanego nie budzą wątpliwości, dalszych czynności dowodowych w postępowaniu przygotowawczym można nie przeprowadzać; przeprowadza się jednak czynności, co do których zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można ich przeprowadzić na rozprawie.

§ 3. Uzasadnienie aktu oskarżenia można ograniczyć do wskazania okoliczności, o których mowa w § 1.

→ skazanie bez postępowania dowodowego 387, na wniosek samego oskarżonego. Przeprowadzenie dowodów nie jest niezbędne.

Art. 387.  § 1. Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony, któremu zarzucono występek może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego; jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu.

§ 2.  Sąd może uwzględnić wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości i cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości; uwzględnienie takiego wniosku jest możliwe jedynie wówczas, gdy nie sprzeciwią się temu prokurator, a także pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego tego wniosku.

§ 3. Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany. Przepis art. 341 § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 4. Przychylając się do wniosku sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarżenia lub dokumenty przedłożone przez stronę.

§ 5. Jeżeli wniosek złożono przed rozpoczęciem rozprawy, sąd rozpoznaje go na rozprawie.

→ ograniczenie postępowania dowodowego 388

Art. 388. Za zgodą obecnych stron sąd może przeprowadzić postępowanie dowodowe tylko częściowo, jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości.

Pozornie pozostają w sprzeczności z zasadą prawdy, ale sąd może to zrobić tylko wtedy, gdy podstawa rozstrzygnięcia nie budzi wątpliwości.

Art. 92 kpk

Art. 92. Podstawę orzeczenia może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia

art. 410 kpk

Art. 410. Podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej.

Jeżeli coś nie zostało ujawnione w toku rozprawy głównej, to nie może wejść do rozstrzygnięcia.

Ustawodawca dopuszcza jednak okoliczności, które nie będą ujawnione w toku procesu, ale mogą wejść do rozstrzygnięcia. To wynik tzw. porozumień karnoprocesowych. Oskarżyciel dogaduje się z oskarżonym.

Podstawy do wydania wyroku → podstawy nie budzące wątpliwości.

→ przejaw zasady - 167 Dowody przeprowadza się na wniosek stron, podmiotu określonego w art. 416 albo z urzędu.

Dowody nie tylko na wniosek strony, ale także z urzędu.

Oddalenie wniosku dowodowego:

1. jeżeli przeprowadzenie dowodów jest niedopuszczalne, np. narkoliza

2. jeżeli okoliczność, która ma być udowodniona (art. 170) nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy

3. albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy!

4. jeżeli dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia... nie ma waloru naukowego (np. wróżenie z kart)

5. jeżeli dowodu nie da się przeprowadzić

6. jeżeli wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania

170 § 2- wzmacnia zasadę prawdy

§ 2. Nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić.

§ 3. Oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie postanowienia.

§ 4. Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociażby nie ujawniły się nowe okoliczności.

Zwrócenie sprawy do prokuratora 339 §3 pkt 3 i 4 - wzmacnia zasadę prawdy

Art. 339. § 3. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie także wtedy, gdy zachodzi potrzeba innego rozstrzygnięcia przekraczającego jego uprawnienia, a zwłaszcza:

3) wydania postanowienia o niewłaściwości sądu lub o zmianie wskazanego w akcie oskarżenia trybu postępowania,

4) zwrotu sprawy prokuratorowi w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego,

→ nie każdy brak powoduje taką decyzję, tylko brak istotny i nienadający się usunąć w toku rozprawy

→ sąd może polecić prowadzenie niektórych dowodów prokuratorowi, jeżeli sam nie ma możliwości ich przeprowadzenia, uzupełnienie przez prokuratora braków.

Wyjątki od zasady prawdy:

• zakazy dowodowe:

bezwzględne- np. przesłuchanie obrońcy co do faktów... i przesłuchanie go jako świadka, przesłuchanie duchownego co do faktów, o których się dowiedział w czasie spowiedzi

względne- zeznania osób najbliższych

ZASADA BEZSTRONNOŚCI (OBIEKTYWIZMU)

Sąd powinien rozstrzygać materiały dowodowe na korzyść lub niekorzyść. Organy nie mogą być stronnicze. Organy= sąd, prokurator, organy z postępowania przygotowawczego, art. 4 kpk.

Art. 4. Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Bezstronność także do okoliczności, które przemawiają na korzyść/niekorzyść innych uczestników postępowania (stron procesowych).

Przepisy wyłączenia sędziego - ex lege- iudex inhabilis art. 404 kpk (sędzia nieodpowiedni)

Art. 404.  § 1. Sąd może odroczyć rozprawę tylko wtedy, gdy zarządzenie przerwy nie byłoby wystarczające.

§ 2.  Rozprawę odroczoną prowadzi się w nowym terminie od początku. Sąd może wyjątkowo prowadzić rozprawę odroczoną w dalszym ciągu, chyba że skład sądu uległ zmianie.

§ 3.  W wypadku podjęcia postępowania zawieszonego przepis § 2 stosuje się odpowiednio.

Na wniosek strony lub wniosek sędziego do akt sprawy iudex suspectus (sędzia podejrzany)

Wniosek może złożyć strona procesowa lub sam sędzia.

Art. 40.  § 1. Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:

1) sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,

2) jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób,

3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli,

4) był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły,

5) brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,

6)  brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie,

7)  brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone,

8)  (uchylono),

9) brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,

10) prowadził mediację.

§ 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.

orzeczenie sędziego uchylone z mocy prawa 439

Art. 439.  § 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli: 

1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40,

2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,

3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,

5) orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,

6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,

7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,

8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,

9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11,

10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2, art. 80 oraz art. 517i § 1 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.

§ 2. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 9-11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.

§ 3. W posiedzeniu mają prawo wziąć udział strony, obrońcy i pełnomocnicy. Przepis art. 451 stosuje się odpowiednio.

Kodeks postępowania karnego przewiduje wyłączenie sędziego w sprawach dotyczących go bezpośrednio, jego małżonka, krewnego bądź powinowatego, gdy był on świadkiem czynu, brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone, pozostaje w takim stosunku osobistym z jedną ze stron, że zachodzą wątpliwości co do jego bezstronności.

Wyłączeniu podlegają nie tylko sędziowie, ale na mocy tych przepisów też oskarżyciel publiczny, osoba prowadząca postępowanie przygotowawcze (art. 47).

Art. 47.  § 1. Przepisy art. 40 § 1 pkt 1-4, 6 i 10, § 2 oraz art. 41 i 42 stosuje się odpowiednio do prokuratora, innych osób prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz innych oskarżycieli publicznych.

§ 2. Osoby wymienione w § 1 ulegają również wyłączeniu, jeżeli brały udział w sprawie jako obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel społeczny albo przedstawiciel ustawowy strony.

wyłączenie także:

146- protokolanci

§ 1. Protokolant i stenograf ulegają wyłączeniu z tych samych powodów co sędzia

§ 2. O wyłączeniu orzeka w toku rozprawy lub posiedzenia sąd, a w innych wypadkach osoba, która przeprowadza czynność protokołowaną.

204§3- tłumacze

§ 3. Do tłumacza stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące biegłych.

206§1- specjaliści techniczni

§ 1. Do specjalistów stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące biegłych, z wyjątkiem art. 194, 197, 200 i 202.

196§1- biegli

Art. 196.  § 1. Nie mogą być biegłymi osoby wymienione w art. 178, 182 i 185 oraz osoby, do których odnoszą się odpowiednie przyczyny wyłączenia wymienione w art. 40 § 1 pkt 1-3 i 5, osoby powołane w sprawie w charakterze świadków, a także osoby, które były świadkiem czynu.

§ 2. Jeżeli ujawnią się przyczyny wyłączenia biegłego wymienione w § 1, wydana przez niego opinia nie stanowi dowodu, a na miejsce biegłego wyłączonego powołuje się innego biegłego.

§ 3. Jeżeli ujawnią się powody osłabiające zaufanie do wiedzy lub bezstronności biegłego albo inne ważne powody, powołuje się innego biegłego.

→ przejaw bezstronności 425 § 4 kpk § Oskarżyciel publiczny ma prawo wnieść środek odwoławczy także na korzyść oskarżonego.

gravamen- odwołujący może skarżyć tylko te rozstrzygnięcia, które szkodzą jego interesom, prawom.

ZASADA SKARGOWOŚCI

Art. 14.  § 1. Wszczęcie postępowania sądowego następuje na żądanie uprawnionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu.

§ 2. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od wniesionego oskarżenia nie wiąże sądu.

proces polski to proces mieszany

Nie tylko strony przeprowadzają dowody, a sąd nie jest tylko arbitrem, bo sam z urzędu przeprowadza dowody.

Zasada ścigania z urzędu, a nie na wskutek skargi.

Art. 17 § 1 pkt 9 kpk brak skargi uprawnionego oskarżyciela- przeszkoda do wszczęcia postępowania sądowego, dotyczy nie tylko postępowania jurysdykcyjnego

Różnice postępowania publicznego:

→ skargowe- 14 § 2

→ prywatnoskargowe- odstąpienie oskarżyciela prywatnego powoduje umorzenie postępowania, jeżeli odstąpi od oskarżenia, gdy rozpocznie się przewód sądowy- to potrzebna zgoda oskarżonego.

Postępowanie publiczne sądowe ogranicza się tylko do osoby objętej oskarżeniem i do czynu objętego skargą.

Tzw. proces wpadkowy- nie jest odstępstwem od zasady skargowości, bo skarga jest, tylko ma inną formę; sposób rozszerzenia podmiotowego. Jest to wyjątek od pisemnej formy skargi!! Ustny zarzut na rozprawie. 398 kpk

Art. 398.  § 1. Jeżeli na podstawie okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia, sąd może za zgodą oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie, chyba że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do nowego czynu.

§ 2. W razie odroczenia rozprawy oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarżenia.

• nadanie oskarżonemu praw strony, nie jest on przedmiotem procesu, jest podmiotem

• środki odwoławcze

• dodanie głównego i ubocznego przedmiotu procesu

• wyjątek od zasady skargowości- zasądzenie odszkodowania z urzędu- nie jest rodzajem powództwa cywilnego. Tylko w przypadkach 415. To nie proces uboczny (taki, który ma swój własny przedmiot, strony i ramy czasowe). Decyzja sądu o przyjęciu powództwa cywilnego powoduje, że zawiązuje się proces adhezyjny.

ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW

Łączy się z zasadą prawdy. Tam, gdzie legalna teoria dowodów nie ma prawdy materialnej, jest prawda formalna.

1. system tzw. pozytywnej legalnej teorii dowodowej- w razie istnienia pewnych dowodów sąd musiał uznać fakt za udowodniony, gdy ktoś przyznał się do winy- musiał zostać skazany. W prawie feudalnym np. zeznania mężczyzny lepsze niż kobiety. 1805- pruska ordynacja kryminalna, w RP do 1876 r.

2. teoria negatywnej legalnej teorii dowodowej- nie pozwalała uznać pewnych faktów dopóty, dopóki niespełnione pewne minimum dowodowe (na ziemiach RP pod zaborem austriackim).

3. System dowolnej, swobodnej, niekontrolowanej oceny dowodowej- dowolność oceniania dowodów przez sędziego, nie musi uzasadniać dlaczego tak ocenił dowody (we Francji, kk 1808 r.).

4. system swobodnej oceny dowodowej i uzasadniania stanowiska przez sąd, możliwość korygowania błędów przez sąd wyższej instancji. Sąd nie może tej oceny dokonać dowolnie

Art. 7. Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Kryteriami: wskazanie wiedzy, doświadczenia życiowego...

Prejudycjalność- czy zagadnienia faktyczne i prawne rozstrzyga samodzielnie sąd, czy wiążące są rozstrzygnięcia innego organu.

Art. 8 kpk- zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądów karnych.

Art. 8.  § 1. Sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu.

§ 2. Prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny są jednak wiążące.

Na pewno sąd będzie związany prawomocnym wyrokiem rozwodu orzeczonego przez sąd cywilny. Wiąże tylko w zakresie istnienia lub nieistnienia węzła prawnego bądź stosunku prawnego. Samodzielnie będzie dokonywał ustaleń faktycznych.

ZASADA INFORMOWANIA UCZESTNIKÓW PROCESU O ICH PRAWACH I OBOWIĄZKACH

(ZASADA LOJALNOŚCI)

Nie jest charakterystyczna tylko dla procesu karnego.

Przewidziane są w kpk skutki nie wypełnienia obowiązku.

Art. 16.  § 1. Jeżeli organ prowadzący postępowanie jest obowiązany pouczyć uczestników postępowania o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach, brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków procesowych dla uczestnika postępowania lub innej osoby, której to dotyczy.

§ 2. Organ prowadzący postępowanie powinien ponadto w miarę potrzeby udzielać uczestnikom postępowania informacji o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach także w wypadkach, gdy ustawa wyraźnie takiego obowiązku nie stanowi. W razie braku takiego pouczenia, gdy w świetle okoliczności sprawy było ono nieodzowne, albo mylnego pouczenia, stosuje się odpowiednio § 1.

W miarę potrzeby, czyli wtedy, kiedy ustawa wprost takiego obowiązku nie ustanawia. Ta ocena czy jest potrzeba czy nie, jest dokonywana na podstawie kryteriów obiektywnych. Skutki nie wykonania tego obowiązku takie same jak w § 1.

Zarwanie z zasadą ignorantia iuris nocet. Chodzi tu tylko o tzw. informacje niezbędne, bazowe. Takie, które są niezbędne w danej, konkretnej sytuacji.

Powinność udzielenia informacji o konkretnych czynnościach procesowych.

Przed pierwszym przesłuchaniem należy pouczyć podejrzanego o...

Art. 74.  § 1. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.

§ 2. Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się:

1) oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom,

2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin organizmu, z zastrzeżeniem pkt 3,

3) pobraniu przez funkcjonariusza Policji wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne i nie zachodzi obawa, że zagrażałoby to zdrowiu oskarżonego lub innych osób.

§ 3. W stosunku do osoby podejrzanej można dokonać badań lub czynności, o których mowa w § 2 pkt 1, a także, przy zachowaniu wymagań określonych w § 2 pkt 2 lub 3, pobrać krew, włosy, wymaz ze śluzówki policzków lub inne wydzieliny organizmu.

Obowiązek informowania o zmianie miejsca zamieszkania.

Art. 386.  § 1. Po odczytaniu aktu oskarżenia przewodniczący poucza oskarżonego o prawie składania wyjaśnień, odmowy wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania, po czym pyta go, czy przyznaje się do zarzucanego mu czynu oraz czy chce złożyć wyjaśnienia i jakie.

§ 2. Po przesłuchaniu oskarżonego przewodniczący poucza go o prawie zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień co do każdego dowodu.

art. 334 kpl

§ 2.  O przesłaniu aktu oskarżenia do sądu oraz o treści przepisów art. 335 i 387oskarżyciel publiczny zawiadamia oskarżonego i ujawnionego pokrzywdzonego, a także osobę lub instytucję, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie. Pokrzywdzonego należy pouczyć o uprawnieniach związanych z dochodzeniem roszczeń majątkowych, a w razie potrzeby także o prawie do zgłoszenia oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

131 § 2 specyficzny sposób zawiadomienia, większej liczby osób

§ 2. Jeżeli w sprawie ustalono tylu pokrzywdzonych, że ich indywidualne zawiadomienie o przysługujących im uprawnieniach spowodowałoby poważne utrudnienie w prowadzeniu postępowania, zawiadamia się ich poprzez ogłoszenie w prasie, radiu lub telewizji.

Zasada informowania- wzywając kogoś do stawienia także uprzedzić wzywanego o skutkach niestawiennictwa.

Art. 129.  § 1. W wezwaniu należy oznaczyć organ wysyłający oraz podać, w jakiej sprawie, w jakim charakterze, miejscu i czasie ma się stawić adresat i czy jego stawiennictwo jest obowiązkowe, a także uprzedzić o skutkach niestawiennictwa.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do zawiadomień.

§ 3. Jeżeli od dnia doręczenia pisma biegnie termin wykonania czynności procesowej, należy pouczyć o tym adresata.

• każdego świadka przed złożeniem zeznania... 190 kpk

Art. 190.  § 1. Przed rozpoczęciem przesłuchania należy uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy.

§ 2. W postępowaniu przygotowawczym świadek podpisuje oświadczenie, że został uprzedzony o tej odpowiedzialności.

• prawo do odmowy zeznań, jeżeli odpowiedź mogłaby narazić na odpowiedzialność jego lub osoby najbliższe

Art. 183.  § 1. Świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

§ 2. Świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą

W przypadku osób zatrzymanych- niezwłocznie art. 244 § 2, prawo do skorzystania z pomocy adwokata. § 2. Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach, w tym o prawie do skorzystania z pomocy adwokata, oraz wysłuchać go.

ZASADA KONTRADYKTORYJNOśCI

Co najmniej dwa podmioty przeciwstawne sobie, które prowadza spór przed arbitrem.

(zasada sporności)

Prezentowanie swoich racji, polemizowanie, zgłaszanie wniosków dowodowych

profesor Wąsek → zasada równości stron procesowych ← profesor D. element kontradyktoryjności

Bez równości stron zasada kontradyktoryjności byłaby fikcją. Tylko przy zachowaniu równości możemy mówić o wszechstronnym rozpatrzeniu sprawy.

Zasada równości broni- podkreśla to, co istotne, każda ze stron powinna mieć możliwość korzystania z takich samych instrumentów prawnych do bronienia swojej racjach.

Identyczność wymagań co do formy działań podejmowanych przez strony.

Niezależność stron względem siebie. Rzecznicy interesu społecznego.

Oskarżyciel posiłkowy- jedna ze stron to pokrzywdzony, choć nie zawsze pokrzywdzony może występować w tej roli, art. 56 § 1 kpk

Art. 56.  § 1. Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli ← troska o sprawność przebiegu rozprawy

Uprawnienia pokrzywdzonego w stosunku do poprzedniego kk, pokrzywdzony może występować w roli oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela, ale także zamiast niego.

Nie ma potrzeby decydowania przez sąd, że udział pokrzywdzonego w postępowaniu leży w interesie procesu.

Przepisy dotyczące rozdzielenia funkcji procesowych:

Art. 367.  § 1. Przewodniczący umożliwia stronom wypowiedzenie się co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu.

§ 2. Jeżeli w jakiejkolwiek kwestii jedna ze stron zabiera głos, prawo głosu przysługuje również wszystkim innym stronom. Obrońcy oskarżonego i oskarżonemu przysługuje głos ostatni

art. 370- kolejność zadawania pytań

Art. 370.  § 1. Po swobodnym wypowiedzeniu się osoby przesłuchiwanej na wezwanie przewodniczącego, stosownie do art. 171 § 1, mogą zadawać jej pytania w następującym porządku: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciel prywatny, pełnomocnik oskarżyciela prywatnego, powód cywilny, pełnomocnik powoda cywilnego, biegły, podmiot, o którym mowa w art. 416,obrońca, oskarżony, członkowie składu orzekającego.

§ 2. Strona, na której wniosek świadek został dopuszczony, zadaje pytania przed pozostałymi stronami.

 § 3. W razie potrzeby członkowie składu orzekającego mogą zadawać dodatkowe pytania poza kolejnością.

§ 4. Przewodniczący uchyla pytania, o których mowa w art. 171 § 6, lub gdy z innych powodów uznaje je za niestosowne.

art. 406- kolejność ostatnich głosów stron

Art. 406.  § 1. Po zamknięciu przewodu sądowego przewodniczący udziela głosu stronom, ich przedstawicielom oraz w miarę potrzeby przedstawicielowi społecznemu, który przemawia przed obrońcą i oskarżonym. Głos zabierają w następującej kolejności: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny, powód cywilny, podmiot, o którym mowa w art. 416,obrońca oskarżonego i oskarżony. Przedstawiciele procesowi stron zabierają głos przed stronami.

§ 2. Jeżeli oskarżyciel lub powód cywilny ponownie zabiera głos, należy również udzielić głosu obrońcy i oskarżonemu.

favor defensionis

prawo do repliki

W postępowaniu przygotowawczym rozszerzono uprawnienia stron w stosunku do poprzedniego kpk.

[EGZ: czynności sądu w toku postępowania przygotowawczego]

Umożliwienie udziału stronom postępowania w czynnościach procesowych.

W postępowaniu przygotowawczym-.... czynności powtarzalne, niepowtarzalne czy zawnioskowane przez stronę (art. 316, 317, 315)

Art. 315.  § 1. Podejrzany i jego obrońca oraz pokrzywdzony i jego pełnomocnik mogą składać wnioski o dokonanie czynności śledztwa. 

§ 2. Stronie, która złożyła wniosek, oraz jej obrońcy lub pełnomocnikowi nie można odmówić wzięcia udziału w czynności, jeżeli tego żądają. Przepis art. 318 zdanie drugie stosuje się.

Art. 316.  § 1.  Jeżeli czynności śledztwa nie będzie można powtórzyć na rozprawie, należy podejrzanego, pokrzywdzonego i ich przedstawicieli ustawowych, a obrońcę i pełnomocnika, jeżeli są już w sprawie ustanowieni, dopuścić do udziału w czynności, chyba że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodu w razie zwłoki.

§ 2. Podejrzanego pozbawionego wolności nie sprowadza się wtedy, gdy zwłoka grozi utratą lub zniekształceniem dowodu.

§ 3. Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie, strona lub prokurator albo inny organ prowadzący postępowanie mogą zwrócić się do sądu z żądaniem przesłuchania go przez sąd.

Art. 317.  § 1. Strony, a obrońcę lub pełnomocnika, gdy są już w sprawie ustanowieni, należy także na żądanie dopuścić do udziału w innych czynnościach śledztwa.

§ 2. W szczególnie uzasadnionym wypadku prokurator może postanowieniem odmówić dopuszczenia do udziału w czynności ze względu na ważny interes śledztwa albo odmówić sprowadzenia oskarżonego pozbawionego wolności, gdy spowodowałoby to poważne trudności.

udział w czynnościach na żądanie- prokurator może odmówić ze względu na ważny interes śledztwa/dochodzenia

318- udział w przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłych- zezwolenie na zapoznanie się z opinią biegłego, a nie w czynnościach biegłego!! Strony mogą brać udział w przesłuchaniu biegłego

Art. 318. Gdy dopuszczono dowód z opinii biegłych albo instytucji naukowej lub specjalistycznej, podejrzanemu i jego obrońcy oraz pokrzywdzonemu i jego pełnomocnikowi doręcza się postanowienie o dopuszczeniu tego dowodu i zezwala na wzięcie udziału w przesłuchaniu biegłych oraz na zapoznanie się z opinią, jeżeli złożona została na piśmie. Podejrzanego pozbawionego wolności nie sprowadza się, gdy spowodowałoby to poważne trudności.

(art. 160 tu działanie z urzędu)

Art. 160.  § 1. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia w całości lub w części akt sprawy będącej w toku przeprowadza sąd, w którym sprawa ostatnio się toczyła.

§ 2. Sąd Najwyższy przeprowadza takie postępowanie jedynie w zakresie odtworzenia akt tego sądu.

§ 3. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia akt sprawy prawomocnie zakończonej przeprowadza sąd, w którym sprawa się toczyła w pierwszej instancji, lub inny sąd wskazany w ustawie.

§ 4. Akta postępowania przygotowawczego odtwarza prokurator, stosując odpowiednio przepisy niniejszego rozdziału.

KONCENTRACJA METERIAŁU PROCESOWEGO

Koncentracja materiału procesowego (czynności procesowych).

Szybkość procesu nie może być wartością samą w sobie. Należy prowadzić proces bez nieuzasadnionej zwłoki. Skupić środki procesowe wokół przedmiotu procesu.

Art. 2 § 1 pkt 4 jednym z celów- rozstrzygnięcie sprawy w rozsądnym terminie

• postępowanie przygotowawcze- art. 310 § 1, termin śledztwa i dochodzenia

art. 331 § 1 i § 3, termin wniesienia aktu oskarżenia

• stadium jurysdykcyjne art. 366 § 2

§ 2. Przewodniczący powinien dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej

przepisy o przerwie i odroczeniu 401§ 1- przerwę zarządza przewodniczący- zarządzeniem, maksymalnie trwa 35 dni,

Art. 401.  § 1. Przewodniczący może przerwać rozprawę główną dla sprowadzenia dowodu albo dla wypoczynku lub z innej ważnej przyczyny.

§ 2. Każdorazowa przerwa w rozprawie może trwać nie dłużej niż 35 dni.

więcej niż 35 dni- to odroczenie- sąd w drodze postanowienia

404 § 2 po odroczeniu rozprawy, od początku prowadzimy po przerwie prowadzimy dalej, z tym samym składem, od tego momentu, gdzie skończyło się przed przerwą

§ 2. Rozprawę odroczoną prowadzi się w nowym terminie od początku. Sąd może wyjątkowo prowadzić rozprawę odroczoną w dalszym ciągu, chyba że skład sądu uległ zmianie.

Art. 387.  § 1. Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony, któremu zarzucono występek może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego; jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu.

§ 2.  Sąd może uwzględnić wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości i cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości; uwzględnienie takiego wniosku jest możliwe jedynie wówczas, gdy nie sprzeciwią się temu prokurator, a także pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego tego wniosku.

§ 3. Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany. Przepis art. 341 § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 4. Przychylając się do wniosku sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarżenia lub dokumenty przedłożone przez stronę.

§ 5. Jeżeli wniosek złożono przed rozpoczęciem rozprawy, sąd rozpoznaje go na rozprawie.

Art. 388. Za zgodą obecnych stron sąd może przeprowadzić postępowanie dowodowe tylko częściowo, jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości.

• przepisy adresowane do stron- terminy zawite, art. 122 kpk

Art. 122.  § 1. Czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bezskuteczna.

§ 2. Zawite są terminy do wnoszenia środków zaskarżenia oraz inne, które ustawa za zawite uznaje.

terminy mają dyscyplinować strony, wykonanie określonych czynności w określonym czasie

7 dni na złożenie wniosku

14 dni do sądu apelacyjnego

art. 22- zawieszenie postępowania (wyłom od tej zasady), bo proces jest w bezruchu.

Art. 22.  § 1. Jeżeli zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca prowadzenie postępowania, a w szczególności jeżeli nie można ująć oskarżonego albo nie może on brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się na czas trwania przeszkody.

§ 2. Na postanowienie w przedmiocie zawieszenia postępowania przysługuje zażalenie.

§ 3. W czasie zawieszenia postępowania należy jednak dokonać odpowiednich czynności w celu zabezpieczenia dowodów przed ich utratą lub zniekształceniem.

Przyczyny: choroba psychiczna, niemożność ujęcia oskarżonego, inna ciężka choroba

długotrwała przeszkoda nie pozwalająca prowadzić dalej postępowania

sprawa w rozsądnym terminie-> art. 45 Konstytucji

EKOPCiO

ZASADA KONTROLI DECYZJI PROCESOWYCH

Bo nikt nie jest nieomylny, nawet sąd.

Kontrola sądów odwoławczych- sadu I instancji (system dwuinstancyjny)

rejonowy- okręgowy II inst.

okręgowy I inst.- sąd apelacyjny (organ nadzoru judukacyjnego, nie należy do sądów powszechnych)

od wyroku- apelacja

od postanowienia- zażalenie

Apelacja art. 444 od wyroku I inst.

Art. 444.  Od wyroku sądu pierwszej instancji stronom, podmiotowi określonemu w art. 416, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, przysługuje apelacja, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Zażalenie- art. 459 § 1 i § 2

Art. 459.  § 1. Zażalenie przysługuje na postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Zażalenie przysługuje także na postanowienia co do środka zabezpieczającego oraz na inne postanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie.

• jeżeli to postanowienie jest blokujące, np. postanowienie umarzające

• środki zabezpieczające

• jeżeli przepis szczególny na to zezwala, np. 203 § 4

§ 2. O potrzebie obserwacji w zakładzie leczniczym orzeka sąd, określając miejsce i czas trwania obserwacji. W postępowaniu przygotowawczym sąd orzeka na wniosek prokuratora. Przepisy art. 249 § 3 i 5 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Obserwacja w zakładzie leczniczym nie powinna trwać dłużej niż 4 tygodnie; na wniosek zakładu sąd może przedłużyć ten termin na czas określony, niezbędny do zakończenia obserwacji; łączny czas trwania obserwacji w danej sprawie nie może przekroczyć 8 tygodni. O zakończeniu obserwacji biegli niezwłocznie zawiadamiają sąd.

§ 4. Na postanowienia, o których mowa w § 2 i 3, przysługuje zażalenie. Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie.

252 § 1

Art. 252.  § 1. Na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego przysługuje zażalenie na zasadach ogólnych, z wyjątkiem, o którym mowa w § 2.

Wniosek o uzasadnienie wyroku7- 7 dni, potem apelacja wniosek o nią- 14 dni.

Zażalenie 7 dni od wydania/ doręczenia decyzji.

Apelacja dotyczy całego/częściowego rozstrzygnięcia (np. 3 czyny zawinione, 2 akceptuje, oskarżony skarży 3 część wyroku?). Można zaskarżyć również samo uzasadnienie wyroku. Skarżyć możemy jedynie kwestie naruszające prawo, szkodzące interesom (gravamen).

Prokurator (oskarżyciel) może działać dwukierunkowo.

Cechy środka odwoławczego jako skarga etapowa:

• skargowość

• dewolutywność

• suspensywność

• zakaz reformationis in peius

dewolutywność- przeniesienie sprawy do wyższej instancji w wyniku wniesienia środka odwoławczego:

gdy chodzi o apelacje- bezwzględny charakter (wniesienie apelacji zawsze powoduje przeniesienie do wyższej instancji)

gdy chodzi o zażalenie- względny charakter (sąd może się do zażalenie przychylić, o ile orzeka w tym samym składzie)

suspensywność- wstrzymanie wykonalności decyzji procesowej:

bezwzględna- np. postanowienie o tymczasowym aresztowaniu

względna- przysługuje zażalenie

zakaz reformationis in peius- zakaz pogorszenia sytuacji oskarżonego po wniesieniu środka odwoławczego. Jedynie (wyłącznie) można orzekać na jego korzyść.

→ klasyfikacja środków zaskarżenia:

zwyczajne

apelacja } środki

zażalenie} odwoławcze

sprzeciwy

odwołania (do składu orzekającego- decyzja przewodniczącego)

nadzwyczajne

kasacja

wniosek o wznowienie postępowania

WARUNKI DOPUSZCZALNOśCI PROCESU (PRZESŁANKI PROCESOWE)

Orzekanie w przedmiocie procesu, stwierdzenie winy, wymierzenie kary- jedynie w prawnie dopuszczalnym procesie.

Przesłanki procesowe:

• jeżeli negatywne (brak pozytywnych)- organ powinien odmówić wszczęcia lub umorzyć, jeżeli zostało wszczęte

Są takie przesłanki, które dotyczące całego procesu (śmierć oskarżonego, przedawnienie, stan zawisłości sprawy, gdy sprawca nie popełnia przestępstwa)

i takie, które dotyczą konkretnego stadium (np. skarga uprawnionego oskarżyciela)

• przesłanki głównego i ubocznego nurtu procesu (odpowiedzialność karna i odpowiedzialność cywilna)

• przesłanki (odniesione do przedmiotu procesu)

odmowa wszczęcia, umorzenie, wskazanie, że dana osoba nie popełniła przestępstwa, merytoryczne przyczyny wyłączające postępowanie (17 § 1 pkt 1-4)

17 § 1 pkt 5-11- przesłanki procesowe sensu stricto (we właściwym znaczeniu)

Przesłanki trybu szczególnego procesu ogólnego:

warunek: przesłanki procesowe + przesłanki trybu szczególnego

(np. przesłankom trybu uproszczonego- dochodzenia)

Przesłanki stadiów procesu- warunki przechodzenia procesu z jednego stadium do drugiego.

Przesłanka stadium jurysdykcyjnego- niesienie aktu oskarżenia przez oskarżyciela.

Kategorie przesłanek procesowych:

→ pozytywne- musi istnieć, aby toczył się proces (istnienie strony, skargi, wniosek o ściganie)

→ negatywne (ujemne)- możność prowadzenia postępowania (stan zawisłości sprawy, przedawnienie)

→ ogólne- do każdego procesu

→ szczególne- tylko w szczególnych sprawach, np. wniosek o ściganie

→ abstrakcyjne- prof. Śliwiński, np. przedawnienie, stan rzeczy osądzonej, śmierć oskarżonego

→ konkretna- brak skargi uprawnionego oskarżyciela

→ absolutne- bezwzględne, warunkuje proces w każdym układzie procesowym

→ relatywne- względne, tylko w określonym układzie procesowym

20.01.2010

WARUNKI DOPUSZCZALNOŚCI PROCESU

Merytoryczne przyczyny umorzenia postępowania art. 17 § 1 pkt 1-4

Art. 17.  § 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:

1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,

2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa,

3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,

4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,

Art. 414 § 1 (pkt 1 i 2 art. 17)

Art. 414.  § 1. W razie stwierdzenia po rozpoczęciu przewodu sądowego okoliczności wyłączającej ściganie lub danych przemawiających za warunkowym umorzeniem postępowania, sąd wyrokiem umarza postępowanie albo umarza je warunkowo. Jednakże w razie stwierdzenia okoliczności wymienionych w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 sąd wydaje wyrok uniewinniający, chyba że sprawca w chwili czynu był niepoczytalny.

Przesłanki procesu stricte formalnych przewodów procesowych (okoliczności, które nie pozwalają na wszczęcie, pozwolenie procesowe i merytoryczne orzekanie).

Jurysdykcja karna- uprawnienie do wymierzania sprawiedliwości w sprawach karnych (należy wyłącznie do sądów)]

Jurysdykcji polskich sądów nie podlegają w ogóle - np przedstawiciele dyplomatyczni w RP.

Należy ustalić, ktory z sądów właściwy do orzekania

PODSĄDNOŚĆ- przedmiotowy aspekt jurysdykcji, warunek dopuszczalności procesu karnego, badanie czy w ogóle sprawa jest podsądne sądom polskim, prawo wskazuje rodzaj sądu karnego (powszechny lub szczególny) + wyjątek TS

Podsądność nie równa się właściwość!!

Właściwość- tzw. kompetencja, odzwierciedla drugi aspekt jurysdykcji, aspekt podmiotowy, kompetencja do rozstrzygania konkretnej sprawy, uprawnienie konkretnego sądu do rozpozania konkretnej sprawy!!

Jurysdykcja: 2 aspekty:

1. Przedmiotowy (związany z podsadnością)

2. Podmiotowy (związany z właściwością)

PODSĄDNOŚĆ

Z terminologii języka prawniczego.

Art.17 § 1 pkt 8- podsądność: sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,

- brak podsądności w ogóle- nigdy nie jest dopuszczalne wszczęcie, kontyuowanie sprawy

Jeżeli brak podsądności sądu powszechnego lub sądów szczególnych- to mimo braku podsądności, możliwe przekazanie spraw między sądami.

-> brak podsądności- cechy negatywnej przesłanki procesowej konkretnej lub abstrakcyjnej.

Bezwzględnie immunitety- wyłączone spod jurysdykcji sądów karnych na rzecz sądownictwa dyscyplinarnego.

Rodzaje immunitetów:

• immunitety materialne- wyłączają karalność danego czynu!! Najwyżej kara dyscyplinarna. Niedopuszczalność rozstrzygania co do kwestii odpowiedzialności karnej danej osoby. Trwałe wyłączenie spod przepisów (parlamentarny, adwokacki- częściowy)

• immunitet formalny (procesowy)- osobisty, występują przeszkody, które ograniczają możliwość pociągnięcia do odpowiedzialność

1. aspekt procesowy- zgoda odpowiedniego podmiotu

2. aspekt nietykalności- zakaz ograniczania i pozbawiania wolności określonych osób

Immunitet formalny ma charakter:

- nietrwały- wygasa

- zupełny- wszystkie czyny karane wyłączone spod odpowiedzialności

- względny- może być uchylony przez jakiś organ- immunitet sędziowski (do czasu, gdy sędzia pozostaje w stosunku służbowym), gdy zajdą określone warunki może zostać uchylony decyzją właściwego organu.

Ograniczają jedynie podsądność, najczęściej w czasie pełnienia funkcji

• immunitet poselski, parlamentarny (art. 105 K.), zezwala Sejm

Art. 105.

1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu.

2. Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej.

3. Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru jej na posła ulega na żądanie Sejmu zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.

4. Poseł może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.

5. Poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

6. Szczegółowe zasady pociągania posłów do odpowiedzialności karnej oraz tryb postępowania określa ustawa.

- 17 § 1 pkt10

 brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,

brak zezwolenia na ściganie (w tym przypadku zgody Sejmu)- umorzenie, choć nie jest zabronione postępowanie w sprawie (in rem), ale zabronione w stosunkach do osób (in personam)

• immunitet sędziowski, decyzję podejmuje sąd dyscyplinarny (sędziowie trybunałów- na mocy tych trybunałów)

• prezes NIK, do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej wymagana zgoda Sejmu (immunitet materialny nietrwały- wygasa wraz z wygaśnięciem mandatu)

+

immunitet trwały- inni pracownicy NIK, którzy sprawują funkcje

kontrolne (wymóg zgody Kolegium NIK)

• immunitet formalny prokuratorów, podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny popełnione w trakcie pełnienia funkcji prokuratora

• RPO- nie może być ścigany bez zgody Sejmu

• Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

Mamy więc immunitety:

- zupełne i niezupełne (dotyczą zwykle 1 lub 2 przestępstw, będzie to immunitet materialny adwokacki, prokuratorski, immunitet posłów i senatorów (105 i 108 K.)

- względne i bezwzględne (nie może uchylić żaden organ)

- nietrwały i trwały (działa także po wygaśnięciu mandatu)

Co do zasady to immunitety nietrwałe- odpowiedni organ wydaje zgodę na ściganie.

Sędziom sądów wojskowych- immunitet trwały

Sędziom sądów powszechnych- immunitet nietrwały

• pozorne ograniczenie podsądności- „czyn nie jest przestępstwem” (delikt cywilny, przewinienie dyscyplinarne), brak tzw. sprawy karnej

• podsądność ograniczona przez sądy wojskowe- ze względów podmiotowych i przedmiotowych

• orzecznictwu sądów wojskowych podlegają sprawy z 647 kpk (względy podmiotowe)

§ 1. Orzecznictwu sądów wojskowych podlegają sprawy:

1) żołnierzy w czynnej służbie wojskowej o przestępstwa:

a) przestępstwa określone w rozdziałach XXXIX -XLIV Kodeksu karnego,

b) przestępstwa popełnione przeciwko organowi wojskowemu lub innemu żołnierzowi,

c) popełnione podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, w obrębie obiektu wojskowego lub wyznaczonego miejsca przebywania, na szkodę wojska lub z naruszeniem obowiązku wynikającego ze służby wojskowej,

d) popełnione za granicą, podczas użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa,

2) pracowników wojska o przestępstwa:

a) określone w art. 356--363 Kodeksu karnego w związku z art. 317 § 2 tego kodeksu,

b) popełnione za granicą, podczas użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa.

3) żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz członków ich personelu cywilnego, o przestępstwa popełnione w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.

§ 2. Sprawy o przestępstwa wymienione w § 1 nie przestają podlegać orzecznictwu sądów wojskowych mimo zwolnienia żołnierza z czynnej służby wojskowej lub ustania zatrudnienia pracownika w wojsku.

§ 3. W razie zwolnienia żołnierza z czynnej służby wojskowej lub ustania zatrudnienia pracownika w wojsku sprawę, o której mowa w § 1 pkt 1 lit. b lub d, oraz -- jeżeli przestępstwo nie wiąże się z naruszeniem obowiązku służbowego -- w § 1 pkt 2 lit. b, sąd wojskowy, najpóźniej do dnia rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, może przekazać do rozpoznania sądowi powszechnemu, jeżeli dobro wymiaru sprawiedliwości temu się nie sprzeciwia.

§ 4. W toku postępowania przygotowawczego uprawnienie określone w § 3 przysługuje odpowiednio prokuratorowi wojskowemu.

§ 5. Na postanowienie w przedmiocie przekazania sprawy w myśl § 3 i 4 przysługuje zażalenie; zażalenie na postanowienie prokuratora wojskowego rozpoznaje sąd wojskowy właściwy do rozpoznania sprawy.

• ze względów przedmiotowych: podżeganie i pomocnictwo do przestępstw części wojskowej kk

• podsądność sprawy Trybunału Stanu wyłącza postępowanie przed innym sądem,

art. 156 K.

Art. 156.

1. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.

2. Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów.

198 ust. 1 i 3 K.

Art. 198.

1. Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą:

Prezydent Rzeczypospolitej,

Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów,

Prezes Narodowego Banku Polskiego,

Prezes Najwyższej Izby Kontroli,

członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem oraz Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

2. Odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie w zakresie określonym w art. 107.

3. Rodzaje kar orzekanych przez Trybunał Stanu określa ustawa.

Bezwzględne ograniczenie podsądności dotyczy prezydenta, pozostałe osoby- względne.

• immunitet dyplomatyczny 578 kpk (retorsje wyłącza umowa międzynarodowa) Art. 578. Nie podlegają orzecznictwu polskich sądów karnych:

1) uwierzytelnieni w Rzeczypospolitej Polskiej szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych państw obcych,

2) osoby należące do personelu dyplomatycznego tych przedstawicielstw,

3) osoby należące do personelu administracyjnego i technicznego tych przedstawicielstw,

4) członkowie rodzin osób wymienionych w pkt 1-3, jeżeli pozostają z nimi we wspólnocie domowej,

5) inne osoby korzystające z immunitetów dyplomatycznych na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych

WŁAŚCIWOŚĆ [uzupełnienie o wykład dr Kali z 4.03.2010]

Zapoznaj się z nowelizacją kk i kpk z 8 czerwca 2010!! (Dz.U 2009 Nr. 206 poz. 1589)

Właściwość sądu- uprawnienie do rozpoznania konkretnej sprawy, ze względu na rodzaj przestępstwa, miejsce, ewentualnie rodzaj czynności, która ma być przez sąd przeprowadzona. Kompetencja sądu właściwego miejscowo i rzeczowo.

Gdy organ uzna się za właściwy -> ma obowiązek, zobowiązanie

Zagadnienie natury gwarancyjnej (prawo do rozpoznania sprawy przez właściwy sąd). Podmiot ma prawo wiedzieć, kto będzie rozstrzygał, dlatego nie może być dowolności.

Rodzaje właściwości:

- rzeczowa- przedmiotowa

- miejscowa- terytorialna

- z delegacji

- conectitates causalum- z łączności spraw

- tzw. właściwość ruchoma

- tzw. właściwość funkcjonalna- czynnościowa (jakie rodzaje czynności może wykonywać sąd)

(- personalna)

WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA

Ze względu na rodzaj przestępstwa (ratione materiae).

• najszersza właściwość rzeczowa- sądy rejonowe, jest on regułą

• sądy okręgowe- wyjątkowo (dawny sąd wojewódzki), zbrodnie, występki... art. 25 kpk, sąd wyżej kwalifikowany, rozstrzyga sprawy poważniejsze, skomplikowane występki

 Art. 25. § 1. Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:

1) o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczególnych

2) o występki określone w rozdziałach XVI i XVII oraz w art. 140--142, art. 148 § 4, art. 149, art. 150 § 1, art. 151--154, art. 156 § 3, art. 158 § 3, art. 163 § 3 i 4, art. 165 § 1, 3 i 4, art. 166 § 1, art. 173 § 3 i 4, art. 185 § 2, art. 210 § 2, art. 252, art. 253 § 2, art. 258 § 1--3, art. 265 § 1 i 2, art. 269, art. 278 § 1 i 2 w zw. z art. 294, art. 284 § 1 i 2 w zw. z art. 294, art. 286 § 1 w zw. z art. 294, art. 287 § 1 w zw. z art. 294, art. 296 § 3 oraz art. 299 Kodeksu karnego,

3) o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu okręgowego.

§ 2. Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde przestępstwo, ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy.

§ 3. Sąd okręgowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

• wojskowe sądy garnizonowe,

Art. 653.  § 1. Wojskowy sąd garnizonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.

§ 2. W wypadkach wskazanych w ustawie wojskowy sąd garnizonowy rozpoznaje również w zakresie swej właściwości środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w postępowaniu przygotowawczym.

§ 3. Wojskowy sąd garnizonowy ma poza tym uprawnienia i obowiązki procesowe, które w postępowaniu przed sądami powszechnymi przysługują sądowi rejonowemu.

• wojskowe sądy okręgowe, major i wyżsi, sprawy takie jak sądy okręgowe, z części wojskowej kk.

Art. 654.  § 1. Wojskowy sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o przestępstwa:

1) popełnione przez żołnierzy posiadających stopień majora i wyższy,

2) podlegające w postępowaniu przed sądami powszechnymi właściwości sądu okręgowego oraz określone w art. 339 § 3 i art. 345 § 3 i 4 Kodeksu karnego,

3) popełnione przez żołnierzy i członków personelu cywilnego, o których mowa w art. 647 § 1 pkt 3,

4) inne na podstawie przepisów szczególnych.

§ 2. W postępowaniu przygotowawczym, w przedmiocie tymczasowego aresztowania w stosunku do żołnierzy, o których mowa w § 1 pkt 1, a także do żołnierzy sił zbrojnych państw obcych i członków ich personelu cywilnego, o których mowa w § 1 pkt 3, orzeka jednoosobowo wojskowy sąd okręgowy.

§ 3. Wojskowy sąd okręgowy rozpoznaje także środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w wojskowym sądzie garnizonowym oraz w wypadkach wskazanych w ustawie i z zachowaniem granic wskazanych w § 1 - od orzeczeń i zarządzeń wydanych w postępowaniu przygotowawczym.

§ 4. Wojskowy sąd okręgowy rozpoznaje ponadto sprawy przewidziane dla sądu wyższego rzędu nad wojskowym sądem garnizonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

§ 5. Wojskowy sąd okręgowy ma poza tym uprawnienia i obowiązki procesowe, które w postępowaniu przed sądami powszechnymi przysługują sądowi okręgowemu.

Sąd wyższego rzędu swoją właściwością obejmuje również sprawy sądu niższego rzędu. Czyli jest właściwy we wszystkich sprawach.

Art. 439 § 1 pkt 3 i 4, pkt 4- uchyla orzeczenie, bezwzględna przyczyna odwoławcza

Art. 439.  § 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli: 

3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,

Kpk wskazuje sąd właściwy do rozpoznania sprawy w I instancji, a pochodną tego jest II instancja. Np. sąd okręgowy ma wydział I inst. i wydział odwoławczy, a sąd apelacyjny tylko sąd odwoławczy (poza właściwością funkcjonalną).

Co przesądza o właściwości rzeczowej?

Kwalifikacja w akcie oskarżenia czy rzeczywista kwalifikacja??

Sąd nie jest związany kwalifikacją prokuratora!!! Sąd sam rozstrzyga o swojej właściwości. Liczy się rzeczywistość z dowodów w sprawie. W razie, gdy kwalifikacja prokuratora a sądowa się nie zgadzają- sąd nie zwraca aktu oskarżenia, prokurator może zakwalifikować jak chce.

[broń gazowa= używanie, posługiwanie się bronią palną]

WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA

Kompetencja, który spośród sądów tego samego rzędu jest właściwy. Bierze się pod uwagę miejsce popełnienia przestępstwa, ta właściwość jest pochodną miejsca popełnienia przestępstwa.

Zasada wyprzedzenia- art. 31 § 3 (np. kradnie w pociągu z Krakowa do Warszawy)

Art. 31.  § 1. Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo.

§ 2. Jeżeli przestępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a § 1 nie może mieć zastosowania, właściwy jest sąd macierzystego portu statku.

§ 3. Jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest ten sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

Miejsce popełnienia przestępstwa, art. 6 kk, zasada wszędobylstwa

Art. 6. § 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.

§ 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

Jak nie wiadomo, to sąd w Warszawie- Centrum. Art. 32 np. gdy znaleziono ciało przy tamie we Włocławku: 1,2,3- kryteria równorzędne

Decydujące- gdzie wszczęto postępowanie przygotowawcze.

Jeżeli i tak nie da się ustalić 32 § 3.

Art. 32.  § 1. Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu:

1) ujawniono przestępstwo,

2) ujęto oskarżonego,

3) oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał

- zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli przestępstwo popełniono za granicą.

§ 3.  Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według przepisów poprzedzających, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.

Sąd z urzędu bada swoją właściwość.

Art. 35 § 1 i 2 kpk

Art. 35.  § 1. Sąd bada z urzędu swą właściwość, a w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekazuje sprawę właściwemu sądowi lub innemu organowi.

§ 2. Jeżeli sąd na rozprawie głównej stwierdza, że nie jest właściwy miejscowo lub że właściwy jest sąd niższego rzędu, może przekazać sprawę innemu sądowi jedynie wtedy, gdy powstaje konieczność odroczenia rozprawy.

WŁAŚCIWOŚĆ Z ŁĄCZNOŚCI SPRAW

Odstępstwo od ustalenia właściwości rzeczowej i miejscowej.

Art. 33.  § 1. Jeżeli tę samą osobę oskarżono o kilka przestępstw, a sprawy należą do właściwości różnych sądów tego samego rzędu, właściwy jest sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

§ 2. Jeżeli sprawy należą do właściwości sądów różnego rzędu, sprawę rozpoznaje sąd wyższego rzędu.

Art. 649.  § 1. Jeżeli sprawca przestępstwa podlegającego orzecznictwu sądów wojskowych popełnił także przestępstwo podlegające orzecznictwu sądów powszechnych, a przestępstwa pozostają ze sobą w takim związku, że dobro wymiaru sprawiedliwości wymaga ich łącznego rozpoznania, rozpoznaje je łącznie sąd wojskowy.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w postępowaniu przygotowawczym.

Art. 34.  § 1. Sąd właściwy dla sprawców przestępstw jest również właściwy dla pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy, jeżeli postępowanie przeciwko nim toczy się jednocześnie.

§ 2. Sprawy osób wymienionych w § 1 powinny być połączone we wspólnym postępowaniu; przepis art. 33 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Jeżeli zachodzą okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie spraw, o których mowa w § 1 i 2, można wyłączyć i odrębnie rozpoznać sprawę poszczególnych osób lub o poszczególne czyny; sprawa wyłączona podlega rozpoznaniu przez sąd właściwy według zasad ogólnych.

U podstaw: oszczędność środków procesu (ekonomia procesowa)

lepsze dotarcie do prawdy

Jeżeli sprawa dotyczy występku- właściwy sąd rejonowy,

Jeżeli i zbrodni i występku- sąd okręgowy.

- łączność przedmiotowa- 1 czyn popełniony przez kilka osób, sąd właściwy do rozpoznania sprawców przestępstwa jest właściwy dla podżegaczy, pomocników itp... w tych przestępstwach, jeżeli sprawy toczą się równocześnie .Możliwość rozłączenia.

„jednoczesne toczenie się postępowań”- postępowania w tych samych stadiach procesowych

Łączność może być pomyłką.

Właściwym z łączności spraw jest sąd wyższego rzędu.

- łączność podmiotowa- 1 osoba, wiele czynów, art. 33

- łączność mieszana- element podmiotowy i przedmiotowy krzyżują się

27.01.2010 (uzupełnione o wykład dr Kali z 4.03.2010)

WŁAŚCIWOŚĆ FUNKCJONALNA

Uprawnienie sądu do dokonywania czynności, każdy z sądów ma ustawowo określone kompetencje. Rozstrzyganie sprawy w sposób niecałości owy, nie co do meritum, podejmowanie czynności incydentalnych.

Sąd rejonowy

• podstawowy sąd w RP, największe kompetencje do załatwiana spraw. Orzekanie w ramach właściwość rzeczowej

Art. 24.  § 1. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.

§ 2. Sąd rejonowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze w wypadkach wskazanych w ustawie.

art. 115 § 2 kks:

Art. 115. § 1. W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe orzekają sądy powszechne albo sądy wojskowe.

§ 2. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.

• rozpatrywanie zażaleń na zatrzymanie (zgodnie z zasadą prawa do sądu, podlega kontroli sądowej). Właściwy będzie sąd rejonowy miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania.

• środek tymczasowego aresztowania na okres do 3 m-cy, z przedłużeniem do 12 m-cy

263 § 2, tylko w postępowaniu przygotowawczym

Art. 263. § 2. Jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sprawy nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie określonym w § 1, na wniosek prokuratora, sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy, gdy zachodzi tego potrzeba, może przedłużyć tymczasowe aresztowanie na okres, który łącznie nie może przekroczyć 12 miesięcy.

• aresztowanie jako kara porządkowa w toku postępowania przygotowawczego 290 § 1

Art. 290.  § 1. Postanowienia przewidziane w niniejszym rozdziale wydaje sąd, a w postępowaniu przygotowawczym także prokurator. Aresztowanie, o którym mowa w art. 287 § 2, w postępowaniu przygotowawczym stosuje na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie.

• rozpatrywanie zażaleń na postanowienia prokuratora art. 20 § 1b

§ 1b. Na postanowienie o ukaraniu przysługuje zażalenie. Na postanowienie o ukaraniu wydane przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym zażalenie przysługuje do sądu rejonowego, w którego okręgu toczy się postępowanie.

• zażalenie na środki zapobiegawcze 252 § 2

§ 2. Na postanowienie prokuratora w przedmiocie środka zapobiegawczego zażalenie przysługuje do sądu rejonowego, w którego okręgu prowadzi się postępowanie.

• zażalenie na zabezpieczenie majątkowe

• zarządzenie na wniosek prokuratora rozmów telefonicznych, rozpoznawanie zażaleń

237 § 1 i 2

Art. 237. § 1. Po wszczęciu postępowania sąd na wniosek prokuratora może zarządzić kontrolę i utrwalanie treści rozmów telefonicznych w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

 § 2. W wypadkach niecierpiących zwłoki kontrolę i utrwalanie rozmów telefonicznych może zarządzić prokurator, który obowiązany jest zwrócić się w terminie 3 dni do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie postanowienia. Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie wniosku w terminie 5 dni na posiedzeniu bez udziału stron.

240 w związku z 329 par1

Art. 240.  Na postanowienie dotyczące kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych przysługuje zażalenie. Osoba, której dotyczy postanowienie, może w zażaleniu domagać się zbadania zasadności oraz legalności kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych. Zażalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sąd.

Art. 329.  § 1. Przewidzianych w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym dokonuje na posiedzeniu sąd powołany do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

§ 2. Sąd dokonuje czynności jednoosobowo także wtedy, gdy rozpoznaje zażalenie na czynności postępowania przygotowawczego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

• orzekanie o umieszczeniu na obserwacji psych. w zakładzie leczniczym

Art. 203.  § 1. W razie zgłoszenia przez biegłych takiej konieczności, badanie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego może być połączone z obserwacją w zakładzie leczniczym tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo. Przepis art. 259 § 2 stosuje się odpowiednio, chyba że oskarżony wnosi o poddanie go obserwacji.

§ 2. O potrzebie obserwacji w zakładzie leczniczym orzeka sąd, określając miejsce i czas trwania obserwacji. W postępowaniu przygotowawczym sąd orzeka na wniosek prokuratora

• orzekanie o przepadku przedmiotów(stadium przygotowawcze)

Poręczenia (ingerencja w prawo własności)

• czynności dowodowe sądu w postępowaniu przygotowawczym; na wniosek strony lub prokuratora przesłuchanie strony, której nie będzie można przesłuchać na rozprawie

185a, 185b

Art. 185a. § 1.W sprawach o przestępstwa określone w rozdziałach XXV i XXVI Kodeksu karnego pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub zażąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego.

§ 2. Przesłuchanie przeprowadza sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa. Prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo wziąć udział w przesłuchaniu. Osoba wymieniona w art. 51 § 2 ma prawo również być obecna przy przesłuchaniu, jeżeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesłuchiwanego.

§ 3. Protokół przesłuchania odczytuje się na rozprawie głównej; jeżeli został sporządzony zapis obrazu i dźwięku przesłuchania, należy go odtworzyć.

Art. 185b. § 1. Świadka, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, można przesłuchać w warunkach określonych w art. 185a w sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub o przestępstwa określone w rozdziale XXV Kodeksu karnego, jeżeli zeznania tego świadka mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do świadka współdziałającego w popełnieniu czynu zabronionego, o który toczy się postępowanie karne

• orzekanie na wniosek prokuratora o warunkowym umorzeniu postępowania,

Art. 336.  § 1. Jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania, prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek o takie umorzenie.

Art. 341.  § 1. Prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu. Udział ich jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi.

§ 2. Jeżeli oskarżony sprzeciwia się warunkowemu umorzeniu, jak również wtedy, gdy sąd uznaje, że warunkowe umorzenie byłoby nieuzasadnione, kieruje sprawę na rozprawę. Wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania zastępuje akt oskarżenia. W terminie 7 dni prokurator dokonuje czynności określonych w art. 333 § 1-2.

§ 3. Jeżeli sąd uzna za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, może odroczyć posiedzenie, wyznaczając stronom odpowiedni termin. Na wniosek oskarżonego i pokrzywdzonego, uzasadniony potrzebą dokonania uzgodnień, sąd zarządza stosowną przerwę lub odracza posiedzenie.

§ 4. Sąd orzekając o warunkowym umorzeniu bierze pod uwagę wyniki porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii wskazanej w § 3.

§ 5. W przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania sąd orzeka na posiedzeniu wyrokiem.

Art. 342.  § 1. W wyroku warunkowo umarzającym postępowanie należy dokładnie określić czyn oskarżonego, wskazać przepis ustawy karnej, pod który czyn podpada, oraz oznaczyć okres próby.

§ 2. W wyroku sąd określa także nałożone na oskarżonego obowiązki oraz sposób i termin ich wykonania, a w razie uznania za celowe - również dozór kuratora, osoby godnej zaufania albo instytucji lub organizacji społecznej.

§ 3. Wyrok powinien w razie potrzeby zawierać rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych. Sąd stosuje odpowiednio art. 230 § 2 i 3 oraz art. 231-233, uwzględniając potrzebę zabezpieczenia dowodów na wypadek podjęcia postępowania.

Art. 549. O podjęciu postępowania warunkowo umorzonego sąd orzeka na wniosek oskarżyciela, pokrzywdzonego lub kuratora sądowego albo z urzędu.

Art. 550.  § 1. W kwestii podjęcia postępowania warunkowo umorzonego orzeka sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy.

Art. 324. § 1. Jeżeli zostanie ustalone, że podejrzany dopuścił się czynu w stanie niepoczytalności, a istnieją podstawy do zastosowania środków zabezpieczających, prokurator po zamknięciu śledztwa lub dochodzenia kieruje sprawę do sądu z wnioskiem o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających. Przepis art. 321 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Jeżeli sąd nie znajduje podstaw do uwzględnienia wniosku, o którym mowa w § 1, przekazuje sprawę prokuratorowi do dalszego prowadzenia.

§ 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

• wydawanie wyroku łącznego (jeżeli sąd wyższy nie orzekał w tych sprawach)

• pomoc prawna innym sądom:

Art. 588.  § 1. Sądy i prokuratorzy udzielają pomocy prawnej na wniosek sądów i prokuratorów państw obcych.

§ 2. Sąd i prokurator odmawiają udzielenia pomocy prawnej i przekazują odmowę właściwym organom obcego państwa, jeżeli żądana czynność byłaby sprzeczna z zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej albo naruszałaby jej suwerenność.

§ 3. Sąd i prokurator mogą odmówić udzielenia pomocy prawnej, jeżeli:

1) wykonanie żądanej czynności nie należy do zakresu działania sądu lub prokuratora według prawa polskiego,

2) państwo, od którego wniosek o udzielenie pomocy prawnej pochodzi, nie zapewnia w tym zakresie wzajemności,

3) wniosek dotyczy czynu, który nie jest przestępstwem według prawa polskiego.

§ 4. Do czynności procesowych, dokonywanych na wniosek sądu lub prokuratora państwa obcego, stosuje się ustawy polskie. Należy jednak uczynić zadość życzeniu tych organów, aby przy dokonaniu czynności zastosowano szczególny tryb postępowania lub szczególną formę, jeżeli nie jest to sprzeczne z zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 5. Koszty udzielania pomocy prawnej ustala się zgodnie z art. 616-619.

• wnioski państw obcych:

Art. 607.  § 1. Do rozstrzygania wniosków państwa obcego, dotyczących wydania przedmiotów stanowiących dowody rzeczowe lub uzyskanych w wyniku przestępstwa, właściwy jest prokurator lub sąd w zależności od tego, do czyjego rozporządzenia przedmioty te zostały zdeponowane. Przepis art. 588 § 2 i 4 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Postanowienie o wydaniu przedmiotów powinno wymieniać rzeczy, które ulegają wydaniu państwu obcemu, oraz wskazywać rzeczy podlegające zwrotowi po ukończeniu postępowania karnego, prowadzonego przez organy państwa obcego

611 § 2

§ 2. Właściwy do rozpoznania spraw określonych w art. 608 § 3 w związku z § 2, art. 609 § 2 i art. 610 § 5 jest sąd rejonowy, w którego okręgu skazany stale mieszkał lub czasowo przebywał, a jeżeli tego nie ustalono, gdzie znajduje się mienie nadające się do egzekucji lub też skazany prowadzi działalność objętą zakazem

611ff

Art. 611ff. § 1. W razie wystąpienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej, zwanego w niniejszym rozdziale ,,państwem wydania orzeczenia", o wykonanie prawomocnego orzeczenia o karach o charakterze pieniężnym, orzeczenie to podlega wykonaniu przez sąd rejonowy, w okręgu którego sprawca posiada mienie lub osiąga dochody, albo ma stałe lub czasowe miejsce pobytu.

Art. 611fu. § 1. W razie wystąpienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej, zwanego w niniejszym rozdziale ,,państwem wydania orzeczenia", o wykonanie prawomocnego orzeczenia przepadku, orzeczenie to podlega wykonaniu przez sąd rejonowy, w okręgu którego sprawca posiada mienie lub osiąga dochody albo ma stałe lub czasowe miejsce pobytu.

Art. 2 § 1 pkt 1 kkw

Art. 2. Organami wykonującymi orzeczenia są:

  1)   sąd pierwszej instancji,

Sąd okręgowy:

• orzekanie w I instancji w sprawach- do właściwości rzeczowej tych sądów i

 Art. 25. § 2. Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde przestępstwo, ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy.

• rozstrzyganie sporów o właściwość między sądami rejonowymi,

Art. 38.  § 1. Spór o właściwość między sądami równorzędnymi rozstrzyga ostatecznie sąd wyższego rzędu nad sądem, który pierwszy wszczął spór.

• 36 kpk

Art. 36. Sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę, zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego.

• przedłużanie tymczasowego aresztowania na okres ponad 3 miesiące do 12 miesięcy

• list żelazny

Art. 281.  Jeżeli oskarżony przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, właściwy miejscowo sąd okręgowy może wydać oskarżonemu list żelazny.

• orzekanie o odszkodowaniu

Art. 554.  § 1. Żądanie odszkodowania należy zgłosić w sądzie okręgowym, w którego okręgu wydano orzeczenie w pierwszej instancji, a w wypadku określonym w art. 552 § 4 - w sądzie okręgowym właściwym ze względu na miejsce, w którym nastąpiło zwolnienie tymczasowo aresztowanego lub zwolnienie zatrzymanego.

§ 2. Sąd okręgowy orzeka wyrokiem na rozprawie w składzie trzech sędziów; sprawy o odszkodowanie powinny być rozpoznawane w pierwszej kolejności; postępowanie wolne jest od kosztów.

• orzekanie o wznowieniu postępowania karnego

• wypowiedzenie sie w przedmiocie ułaskawienia

• opiniuje wnioski państw obcych o wydanie obywatelstwa tego państwa

• ENA- europejski nakaz aresztowania

• pomoc prawna w stosunkach międzynarodowych

• sąd penitencjarny

Sądy apelacyjne:

• rozpoznawanie środków odwoławczych,

art. 26

 Art. 26. Sąd apelacyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie okręgowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

• rozstrzyga spory pomiędzy sądami okręgowymi I instancji, przekazanie sprawy ze względu na ekonomikę procesu

• art.11 przepisów wprowadzających kpk

Art. 11. Minister Sprawiedliwości na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnia to dobro wymiaru sprawiedliwości, może określić, w drodze rozporządzenia, rodzaje spraw należących do właściwości rzeczowej sądów rejonowych, które w oznaczonym czasie będą rozpoznawane w trybie kasacji przez sądy apelacyjne. Do rozpoznawania kasacji w tych sprawach mają odpowiednie zastosowanie przepisy o postępowaniu przed Sądem Najwyższym.

• kompetencja tzw. właściwości ruchomej

• przedłuża stosowanie tymczasowego aresztowania na okres ponad 12 m-cy, w postępowaniu przygotowawczym; w postępowaniu przed sądem na okres powyżej 3 lat

• orzeka o wznowieniu postępowania

544 § 1

Art. 544.  § 1. W kwestii wznowienia postępowania orzeka sąd okręgowy, zaś w kwestii wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem sądu okręgowego - sąd apelacyjny. Sąd orzeka w składzie trzech sędziów.

• szczególna kompetencja- proces rehabilitacyjny

• sprawy o ułaskawienie, w których orzekał jako II inst.

Sąd Najwyższy:

• rozpoznawanie kasacji

• orzekanie o wznowieniu prawomocnie zakończonego postępowania, jeżeli zakończono postępowanie orzeczeniem sądu apelacyjnego lub SN

• przekazanie sprawy, art. 37 kpk

Art. 37. Sąd Najwyższy może z inicjatywy właściwego sądu przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.

• rozstrzyga o zagadnieniach prawnych, 441

Art. 441.  § 1. Jeżeli przy rozpoznawaniu środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, sąd odwoławczy może odroczyć rozpoznanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

§ 2. Sąd Najwyższy może przekazać rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego powiększonemu składowi tego sądu.

§ 3. Uchwała Sądu Najwyższego jest w danej sprawie wiążąca.

§ 4. Prokurator, obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu.

§ 5. Sąd Najwyższy może przejąć sprawę do swego rozpoznania.

• art. 64 ustawy o SN, na wniosek prokuratora generalnego unieważnianie prawomocnych orzeczeń (gdy brak przesłanki podsądności)

Art. 64. Sąd Najwyższy na wniosek Prokuratora Generalnego unieważnia prawomocne orzeczenie wydane w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądów w chwili orzekania, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawach o postępowaniach sądowych.

• uchwały- wyjaśniające stosowanie przepisu prawnego, art

SN pełny skład izb połączonych lub całej izby -> moc zasady prawnej

skład 7 sędziów- też może mieć moc zasady prawnej, jeżeli tak postanowi

art. 60, 61 ustawy o SN- wpływ uchwał SN na orzecznictwo

Art. 60. § 1. Jeżeli w orzecznictwie sądów powszechnych, sądów wojskowych lub Sądu Najwyższego ujawnią się rozbieżności w wykładni prawa, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego może przedstawić wniosek o ich rozstrzygnięcie Sądowi Najwyższemu w składzie siedmiu sędziów lub innym odpowiednim składzie.

§ 2. Z wnioskiem, o którym mowa w § 1, mogą wystąpić również Rzecznik Praw Obywatelskich, Prokurator Generalny oraz, w zakresie swojej właściwości, Rzecznik Ubezpieczonych.

Art. 61. § 1. Jeżeli skład Sądu Najwyższego uzna, że przedstawione zagadnienie wymaga wyjaśnienia, a rozbieżności - rozstrzygnięcia, podejmuje uchwałę, w przeciwnym razie odmawia jej podjęcia, a jeżeli podjęcie uchwały stało się zbędne - umarza postępowanie.

§ 2. Jeżeli skład siedmiu sędziów uzna, że znaczenie dla praktyki sądowej lub powaga występujących wątpliwości to uzasadniają, może zagadnienie prawne lub wniosek o podjęcie uchwały przedstawić składowi izby, natomiast izba - składowi dwóch lub więcej izb albo pełnemu składowi Sądu Najwyższego.

§ 3. O posiedzeniu pełnego składu Sądu Najwyższego, składu izby (izb) zawiadamia się Prokuratora Generalnego. Udział Prokuratora Generalnego lub jego zastępcy w tym posiedzeniu jest obowiązkowy. W posiedzeniach pozostałych składów Sądu Najwyższego może brać udział prokurator Prokuratury Krajowej, natomiast w Izbie Wojskowej - prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej.

§ 4. O posiedzeniu Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów, wyznaczonym w celu rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego przedstawionego w konkretnej sprawie, zawiadamia się ponadto obrońców oraz pełnomocników w osobach adwokatów i radców prawnych, a także osoby uprawnione do sporządzania kasacji w sprawach cywilnych. Prezes Sądu Najwyższego może ich zobowiązać do przedstawienia na piśmie przed posiedzeniem wniosków co do kierunku rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia.

§ 5. Postanowienie o przedstawieniu zagadnienia prawnego, wniosek o podjęcie uchwały oraz uchwała Sądu Najwyższego wymagają pisemnego uzasadnienia.

§ 6. Uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego, składu połączonych izb oraz składu całej izby z chwilą ich podjęcia uzyskują moc zasad prawnych. Skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu uchwale mocy zasady prawnej.

WŁAŚCIWOŚĆ Z DELEGACJI

Odstąpienie od właściwości miejscowej <- sensu stricte

Odstąpienie od właściwości miejscowej <- sensu largo

Powstaje w wyniku decyzji odpowiedniego sądu wyższego.

4 rodzaje właściwości sensu stricte (w poziomie)

1. Art.36 względy praktyczne, szybkość procesu

Art. 36. Sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę, zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego.

Np. w pociągu Toruń- Kraków, w Toruniu kradzież na szkodę pokrzywdzonego z Toruniu, a sprawca z Krakowa, świadkowie z Krakowa

2. Art. 37. Sąd Najwyższy może z inicjatywy właściwego sądu przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.

Dotyczy wyjątkowych sytuacji, które mogą mieć wpływ na prawidłowość orzekania.

3. Art. 43. Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie jest niemożliwe, sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu.[przyjmuje się, że powinno nastąpić w jednym okręgu]

W wyniku wyłączenia sędziów od sprawy, nie jest możliwe skompletowanie składu.

4. Art. 11a przepisy wprowadzające kpk (sąd może na wniosek sądu właściwego przekazać sprawę, gdy w tym sądzie nie jest możliwe zachowanie odpowiedniego terminu). Sytuacja szczególna, nie powinno w ogóle takich być.

5. Właściwość delegacyjna sensu largo (w pionie), zawiła, szczególnie ważna

25 § 2

Przekazanie, nie z urzędu, a na wniosek sądu rejonowego. Powodem przekazania sprawy- sprawa skomplikowana od strony prawnej, faktycznej.

Szczególny rodzaj delegacji -> właściwość ruchoma

Badanie właściwości:

Sąd bada z urzędu swoją właściwość, ale jeżeli dopiero na rozprawie ustalono, że sąd niewłaściwy, to …

Art. 35.  § 1. Sąd bada z urzędu swą właściwość, a w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekazuje sprawę właściwemu sądowi lub innemu organowi.

§ 2. Jeżeli sąd na rozprawie głównej stwierdza, że nie jest właściwy miejscowo lub że właściwy jest sąd niższego rzędu, może przekazać sprawę innemu sądowi jedynie wtedy, gdy powstaje konieczność odroczenia rozprawy.

§ 3. Na postanowienie w kwestii właściwości przysługuje zażalenie.

2 rodzaje sporów o właściwość:

1. Pozytywny- więcej niż jeden sąd uważa się za właściwy

2. Negatywny- żaden sąd nie uważa się za właściwy

Dotyczą one tylko właściwości miejscowej, możliwy między sądami tego samego rzędu. Nie jest możliwy spór między sądem powszechnym a wojskowym. Swoją właściwość rozstrzyga sąd wyższy, orzeczenie to wiąże sąd niższy.

Art. 38 par 2- czynności niecierpiące zwłoki § 2. W czasie trwania sporu każdy z tych sądów przedsiębierze czynności nie cierpiące zwłoki.

SKARGA

Zasada skargowości- skarga podmiotu, na którego żądanie wszczęte postępowanie- wnosi ją uprawniony oskarżyciel.

Sfera odpowiedzialności karnej i cywilnej (sfera procesu ubocznego).

Skarga wytycza obszar całego postępowanie karnego, w granicach podmiotowych i przedmiotowych. Odnosi się do stadium postępowania jurysdykcyjnego.

Art.17 par 1 pkt 9 brak skargi uprawnionego oskarżyciela- wniosek, że skarga dotyczy całego postępowania, ALE to NIEPRAWDA, dotyczy WYŁĄCZNIE postępowania jurysdykcyjnego.

(297 kpk)

• ma zazwyczaj postać aktu oskarżenia

zwykły akt oskarzenia 332 i nast.

uproszczony akt oskarżenia- w sprawach z oskarżenia prywatnego Art. 487. Akt oskarżenia może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.

• skarga uprawnionego oskarżyciela (tylko prokuratora) może mieć postać wniosku o warunkowe umorzenie postępowania Art. 336.  § 1. Jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania, prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek o takie umorzenie.

• czasem ma postać wniosku o rozpoznanie, kierowanego do sądu, 517 ??

• art. 145 kks- zamiast aktu oskarżenia- wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się...

Art. 145. § 1. W razie wystąpienia przez sprawcę o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, finansowy organ dochodzenia może zamiast aktu oskarżenia wnieść niezwłocznie do sądu wniosek o udzielenie takiego zezwolenia.

§ 2. Wniosek finansowego organu dochodzenia powinien zawierać:

  1)   imię i nazwisko sprawcy oraz inne dane określające jego tożsamość,

  2)   dokładne określenie czynu zarzucanego sprawcy ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia, a zwłaszcza wysokości uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej,

  3)   wskazanie przepisów kodeksu, pod które zarzucany czyn podpada,

  4)   dokładne określenie wykonanych przez sprawcę czynności, o których mowa w art. 143 § 1-3,

  5)   wskazanie sądu właściwego do udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

§ 3. Uzasadnienie wniosku może być ograniczone do wskazania dowodów świadczących o tym, że wina sprawcy i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie budzą wątpliwości, a nadto innych okoliczności świadczących o tym, że w danej sprawie można zezwolić na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, w szczególności ze względu na to, że jest to wystarczające dla zaspokojenia uzasadnionego interesu finansowego Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

§ 4. Z wnioskiem, o którym mowa w § 1, przesyła się sądowi akta postępowania wraz z załącznikami.

§ 5. O wniesieniu do sądu wniosku, o którym mowa w § 1, finansowy organ dochodzenia zawiadamia niezwłocznie sprawcę, jak również przedstawiciela ustawowego, o którym mowa w art. 142 § 3.

Legitymacja procesowa- skargę może wnieść tylko organ uprawniony.

• oskarżyciel prywatny lub posiłkowy- musi mieć zdolność do czynności procesowych, jeżeli nie ma, skarga jest bezskuteczna

Brak skargi nie równa się odstąpieniu od oskarżenia (nie wiąże sąd).

Skarga uprawnionego oskarżyciela najczęściej ma postać pisemną,

nieraz ustną: - 338 proces wpadkowy

- postępowanie prywatnoskargowe (ustna skarga do policji)

Wniesienie skargi zależy od istnienia innej przesłanki

Wniosek o ściganie (jeżeli ściganie uzależnione od wniosku)

25.02.2010

UCZESTNICY PROCESU

To podmioty biorące udział w prowadzonym postępowaniu, w rolach określonych przez prawo procesowe.

- organy procesowe- prowadzące postępowanie

- strony

- pozostali uczestnicy:

- przedstawiciele procesowi (obrońcy, pełnomocnicy)

- rzecznicy interesu społecznego

- pomocnicy procesowi

- inni uczestnicy (np. osobowe źródła dowodowe)

Organy procesowe:

Różne role różnych organów.

Przejście procesu z 1 stadium do 2 oznacza zmianę ról procesowych.

Podział ostry: np. przejście ze stadium przygotowawczego do jurysdykcyjnego:

Prokurator -> oskarżyciel publiczny (strona)

(prowadzi post.) (sąd prowadzi post.)

Rola pewnych organów kończy się wraz z pewnym stadium, np. policja (koniec w stadium przygotowawczym), w wypadku innych dochodzi do zmiany roli, np. prokurator.

Organy prowadzące postępowanie karne- to organy państwowe, inne nie mogą go prowadzić.

- organ kierowniczy- organ, który wszczyna postępowanie, kieruje przebiegiem, dokonuje innych czynności w ramach prowadzonego postępowania. Rozstrzyga o przedmiocie procesu. Kontroluje prawidłowość rozstrzygnięcia. Kieruje wykonaniem orzeczeń w postępowaniu wykonawczym

- organy ścigania

- organy wymiaru sprawiedliwości

Kryterium ważności podmiotu

- organy wymiaru sprawiedliwości- wymiar sprawiedliwości

* jest to stosowanie prawa- pobieżna definicja

* rozpoznawanie i rozstrzyganie sporów przez podmiot nieuczestniczący w sporze, na postawie prawa i w trybie przewidzianym przez prawo. Dodaje się niekiedy: przymus…

(organy jurysdykcyjne)

* gdy stykamy się z działalnością sądów w ich podstawowym wymiarze

* koncepcja przedmiotowa (materialna)- wymiar sprawiedliwości może być sądowy i pozasądowy i sprawowany przez inne organy niż orzekające

* Konstytucja '97 r.- wymiar sprawiedliwości sprawują wyłącznie sądy (SN, sądy powszechne, administracyjne, wojskowe, sądy wyjątkowe- na czas wojny); do 2001 też kolegia.

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, w których przepisy szczególne nie wskażą innych organów.

Z Konstytucji:

Art. 175.

1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

2. Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny.

Art. 177.

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Nie każda czynność sądu będzie sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości, np. przesłuchanie świadka w postępowaniu przygotowawczym. Sąd nie jest organem ścigania.

ŚCIGANIE

Ściganie procesowe- art. 2 § 1 pkt 1

Art. 2.  § 1. Przepisy niniejszego kodeksu mają na celu takie ukształtowanie postępowania karnego, aby:

1) sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności,

Organy ścigania- organizują ściganie, ich działalność jest ukierunkowana na wykrycie sprawcy przestępstwa

14 § 2-  Odstąpienie oskarżyciela publicznego od wniesionego oskarżenia nie wiąże sądu.

- organy prowadzące postępowanie przygotowawcze, nadzorujące je, dokonujące czynności w jego ramach oskarżyciele publiczni

- nie wszystkie organy ścigania mają status kierowniczy, ma np. prokurator, nie musi go mieć policja

- są silnie zróżnicowane, wynika to z faktu różnorodności zadań, które przed nimi stoją

Organy ścigania:

- organy prowadzące postępowanie (prokuratorzy, policja, straż graniczna, żandarmeria wojskowa, organizacje finansowe i inne na podstawie ustaw szczególnych)

- organy nadzorujące

- organy pomocnicze

SĄDY

Sądy powszechne:

- rejonowe- dla 1 lub więcej gmin

- okręgowe- dla okręgu co najmniej 2 sądów rejonowych

- apelacyjne- Sąd Najwyższy w pionie sądownictwa powszechnego, co najmniej 2 sądy okręgowe

(TS- sąd typu karnego)

Sądy wojskowe, sądy szczególne:

- wojskowe sądy garnizonowe

- wojskowe sądy okręgowe

(sądy wyjątkowe- tylko na czas wojny)

SN, naczelny sąd.

Organ nadzoru judykacyjnego, nie jest to sąd powszechny!!

W SN: izba karna i izba wojskowa.

Skład SN: Pierwszy Prezes- kadencyjny, 6 lat, powołuje Prezydent z kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne sędziów SN

Prezesi

Sędziowie SN

ZASADA NIEZALEŻNOŚCI SĄDÓW

Warunkuje zasadę niezawisłości sądów, czyni ją pełniejszą, bardziej realną. To zasada ustrojowa, dotycząca usytuowania sądów w systemie i relacji: sądy i inne organy.

ZASADA NIEZAWISŁOŚCI SĄDZIOWSKIEJ

Dotyczy statusu sędziego, jego funkcjonowania w tej sferze orzeczniczej.

Status sędziego- niezależny, uwolniony od nacisków zewnętrznych i uwolniony od obawy przed konsekwencjami związanymi z wydanym orzeczeniem.

Niekiedy ta zasada jest uważana za zasadę procesu karnego, mimo że to zasada ustrojowa. Ta zasada ma szczególną rolę

Art. 351.  § 1. Sędziego albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności według wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sądu lub wydziału. Odstępstwo od tej kolejności jest dopuszczalne tylko z powodu choroby sędziego lub z innej ważnej przyczyny, co należy zaznaczyć w zarządzeniu o wyznaczeniu rozprawy.

Art. 351 § 1 kpk- dodatkowa gwarancja niezawisłości sędziowskiej.

Znaczenie tej zasady wykracza poza proces karny, charakter ustrojowy.

Z Konstytucji:

Art. 173.

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz

Art. 180.

1. Sędziowie są nieusuwalni.

2. Złożenie sędziego z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu, przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie.

3. Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku na skutek uniemożliwiających mu sprawowanie jego urzędu choroby lub utraty sił. Tryb postępowania oraz sposób odwołania się do sądu określa ustawa.

4. Ustawa określa granicę wieku, po osiągnięciu której sędziowie przechodzą w stan spoczynku.

5. W razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego przenosić do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia.

W sferze decyzyjnej sędziowie podlegają tylko Konstytucji i ustawą.(ustawy ustrojowe- tu zawarte regulacje).

Sędziowie powoływanie są przez Prezydenta, nieodwołalni, mianowanie ma w zasadzie charakter dożywotni. Sędzia podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej. Nie może należeć do partii politycznej.

Krajowa Rada Sądownictwa- na straży niezależności, niezawisłości.

Niezawisłość nie oznacza, że nie ma obowiązku wypełniania….

Działalnością administracyjną sądów kierują prezesi sądów. A zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjna sprawuje Minister Sprawiedliwości.

Pion sądownictwa wojskowego- zwierzchni nadzór Ministra Sprawiedliwości, przez departament…

ŁAWNIK

Prawa identyczne jak sędziowie. Ich udział został ostatnio ograniczony:

- w sądach rejonowych nie występują!!

- w sądach okręgowych- mogą występować:

2s. + 2ł. - w sprawach o zbrodnie

2s. + 3ł. - w sprawach o dożywocie

W czasie narady głos każdego ławnika liczony identycznie jak głos sędziego.

sąd

oskarżony

oskarżyciel

os. A

os. B

czyn,

przestępstwo

Więź przedmiotowa

2 główne przedmioty procesu:

- kwestia odpowiedzialności os. A

- kwestia odpowiedzialności os. B

A

X

(Kradzież samochodu)

Y

(kradzież z włamaniem)

Proces złożony na podstawie więzi podmiotowej.

A

B

Y

X

Więź podmiotowo- przedmiotowa.

3 główne przedmioty procesu

A

B

A

B

X

Wydanie postanow. o wszczęciu postępowania

Postępowanie przygotowawcze

Przewód sądowy

PP

PS I

PS II

odwołanie

PW

Postępowanie jurysdykcyjne, rozpoznawcze

Rozumienie w sensie abstrakcyjnym

Wyłącznie!!

W obu przypadkach sąd opiera się na materiale z postępowania przygotowawczego

Ustalenie konkretnego sądu

---