Wszystkie nasze działania sa biologicznie motywowane. Jesteśmy ukierunkowani na poznanie tych mechanizmów, świata zewnętrznego.

Neuronauka: wszelkie badania naukowe dotyczące układu neurowego. W ramach tego działu znajduje się biopsychologia, a jej elementem z kolei jest etologia.

Biopsychologia jest jednym z większych i bardziej istotnych działów psychologii. Określa obszar badań, który bazuje na biologii. Cała biologia żywego organizmu jest wykorzystywana do tego, aby mogły zachodzić rózne zachowania. Behawioralne objawy tego, co dzieje się z organizmem zachodzą także wewnętrznie, na poziomie biologicznym, niezauważalnie.

Psychologia to nauka o zachowaniu (się). Badania są możliwe poprzez obserwację i pomiar zachowań.

Celem badań jest powiązanie ze sobą zachowań i reakcji organizmu na określone bodźce. Polegaja na szukaniu związków pomiędzy biologią organizmu a zachowaniem się.

SR (stymuluj - reaction) - pierwsze badania były oparte na badaniu reakcji na bodźce.

S --------- pomijany wówczas organizm ---- R

Behawioryści uznają istnienie organizmu, ale marginalizują jego wewnętrzne reakcje. Każdy bodziec może wywoływać inną reakcję. Wystarczy znać bodziec i reakcję aby opisać dane zachowanie.

Przedmiotem zainteresowania biopsychologa jest organizm - jego struktury i mechanizm, które prowadzą do danej reakcji.

Etologia - środowisko biologów, zoologów

Psychologia fizjologiczna - koncentruje się na zjawiskach fizjologicznych szukając mechanizmów, struktur, czynności pośredniczących między bodźcem a reakcją. Badania wykorzystywane w psychologii fizjologicznej dzielimy na dwa typy: na ludziach i na zwierzętach. Wyniki badań na zwierzętach pozwalają nam na przejście na psychologię ludzi. Porównujemy reakcje na różnych organizmach, od najniżej skonstruowanych

Eksperyment ostry: lokalne badanie eksperymentalne dotyczące komórki lub zespołu komórek; mocno inwazyjne. Powodują nieodwracalne zmiany

Eksperyment przewlekły: nie powodują uszkodzeń, pozwalają żyć badanemu organizmowi - np. szczur w labiryncie

Szczury sa podstawowymi zwierzętami wykorzystywanymi w badaniach psychologicznych:

Bardzo ruchliwe

Łatwe do utrzymania

Łatwe do rozmnażania

Chetne do udziału w eksperymentach

Podział badań ze względu na motyw ich wykonania:

Podstawowe - związane z biopsychologią Do przeprowadzenia badań prowadzi czysta ciekawość poznawcza. Dzięki temu możemy przewidzieć pewne rzeczy i wyniki badań - predyktywność. Predyktywność jest podstawą stosowalności danych badań, metod, wyników.

Stosowane - wyniki tych badań pomagają w praktyce psychologicznej

Psychofarmakologia

Podstawy chemiczne, farmakologiczne

Dziedzina podstawowa i stosowana - ze względu na użyteczność leków. Prowadzone badania podstawowe pokazują nam jakie są skutki stosowania środków farmakologicznych. Wyjąsnia zjawiska chemiczne zachodzące w reakcji organizmu na bodziec. Badania substancji chemicznych występujących w organizmie.

Psychofizjologia

Rodzaj badań koncentrujący się na powiązaniu zjawisk psychologicznych ze wskaźnikami fizjologicznymi; reakcje fizjologiczne na bodźce. Szukamy korelatów pomiędzy zachowaniem a wskaźnikami fizjologicznymi

Neuroanatomia

Zajmuje się budową i strukturą układu neurowego

Neuropsychologia

Należy do dziedzin stosowanych

Zajmuje się zjawiskami klinicznymi

Za obiekt badań obrała wykrywanie związku pomiędzy uszkodzeniami układu neurowego a zachowaniem

Psychologia porównawcza

Związana z ewolucją.

Możemy porównywac rózne organizmy na równym stopniu drabiny ewolucyjnej, porównywać zachowania i struktury róznych organizmów

Dzięki temu możemy sledzić ewolucję zachowania. Ułatwia to badania podstawowe i ekstrapolację wyników tych badań na ludzi

Genetyka behawioralna

Badanie związku między genotypem a zachowaniem się

Dziedziczenie zachowań

Można wykorzystać te badania w hodowli - np. psów rasowych

W latach 30-tych XX w Tryon przeprowadził eksperyment - celem było wyprowadzenie z jednej populacji szczurów 2 populacji różniących się szybkością znajdowania drogi w labiryncie. Wykorzystał fakt, że szczury popełniały rózną ilość błedów w poszukiwaniu drogi. Powstał ciąg szczurów i czasów uczenia się. Wziął kikka szczurów ze skrajnymi wynikami. Krzyżował szczury z obu grup. W ok. 20 pokoleniu pokazały się wyraźne róznice w obu grupach. Poprzez odpowiednią selekcję i hodowlę można wzmacnić pewne cechy i zachowania się oraz eliminowac cechy niepożądane w populacjach. W ten sposób hoduje się szczury eksperymentalne.

Biopsychologia

Biologia u podstaw zachowania. Współpraca wielu dziedzin szczegółowych obu nauk.

Dziedzina interdyscyplinarna, wymagająca wiedzy z wielu dziedzin i nauk

WYKŁAD 2 - SKĄDŚ TRZEBA WZIĄĆ NOTATKI

Wykład 3

Układ nerwowy - układ narządów i tworów biologiczn6ych na które składają się tkanki i tworzące je komórki. Tkanka newrowa jest zbudowana nieco inaczej niż inne. W tkance komórki przylegają do siebie, czasem mają nawet wspólną błone komórkową. W tkance nerwowej jest trochę inaczej - przyczyną jest specyfika budowy komórki nerwowej.

Głowne elementy komórki nerwowej to:

1. Ciało komórki - perykorion

2. Akson - długa wypustka, z reguły pojedynczy, zwany także włóknem osiowym bądź neurytem. Niektóre aksony sa otoczone warstwą izolacyjną zbudowaną z mieliny, komórek mielinowych. Przerwy między nimi nazywane sa przewężeniami Ranviera - tam akson kontaktuje się ze środowiskiem zewnętrznym.

3. Wypustki - dendryty - krótkie, rozgałęzione wypustki odchodzące od ciała komórki

Dendryty doprowadzają informacje do ciała komórki, aksony wyprowadzają informacje do innych komórek.

Warstwa mielinowa zbudowana jest z substancji o nazwie mielina - jest ona zbudowana z tłuszczów. Pośredniczy w metabolizmie i ukrwieniu komórki. Stanowi rusztowanie, szkielet dla układu nerwowego.

Odrębnym elementem jest glej (komórki glejowe). Istnieją 3 ich rodzaje. Nie sa do końca poznane ich funkcje, ale możemy uznać za pewnik, że uczestniczą w tworzeniu otoczki mielinowej i w fagocytozie neuronów.

Aby utworzyć tkankę komórki muszą się łączyć ze sobą. Komórki nerwowe robią to za pośrednictwem aksonów i dendrytów.

Perykariony (ciała komórki) w 90% są umiejscowione w ośrodkowym układzie nerwowym. Na zewnątrz wychodzą wypustki - aksony biegnące do receptorów.

Poza ośrodkowym układem nerwowym pozostają tzw. komórki rzekomo dwubiegunowe - mają one dodatkowy perykarion odchodzący od aksonu.

Korzenie zawsze pełnią funkcję czuciową. Włókna w korzeniach są położone blisko siebie, mają wspólną otoczkę - tworzą nerwy rdzeniowe, obwodowe.

ośrodkowy układ nerwowy jest tworzony głównie przez nerwy. Kiedy wchodzimy do Obwodowego Układu Nerwowego staje się on swego rodzaju drogą, szlakiem, pasmem - ale nie nerwem. Są one na zewnątrz ośrodkowego układu nerwowego.

Istota szara w rdzeniu kręgowym jest położona wewnątrz rdzenia. Jest zbudowana z perykarionów z dendrytami. Istota biała, położona na zewnątrz istoty szarej, okalająca ją jest zbudowana z wypustek - głownie aksonów z otoczkami mielinowymi.

W układzie autonomicznym receptory są położone w narządach wewnętrznych, a efektorami są same narządy.

Nerwy czaszkowe - receptory są położone w obrębie głowy - są to nerwy uruchamiające receptory i efektory w obrębie głowy; sygnały sa przekazywane bezpośrednio do czaszki, mózgu, bez pośrednictwa rdzenia kręgowego. Kontrolują także ślinianki, wzrok, słuch, język itd. Mamy 12 par nerwów czaszkowych:

1. Nerw wzrokowy

2. Nerw słuchowy

3. Nerwy twarzowe - trójdzielne

4. Nerwy smakowe

5. Nerw błędny - element układu autonomicznego - Nerwus Wagus

6. I inne

Rdzeń kręgowy składa się z kilku poziomów, odcinków - analogicznie do kręgosłupa:

1. Szyjny

2. Piersiowy

3. Lędźwiowo - krzyżowy

4. Guziczny

Od każdego z tych poziomów, które dzielimy jeszcze na metamery odchodzą nerwy obwodowe.

Budowa mózgowia:

• Tyłomózgowie tworzy się podczas ortogenetycznego rozwoju struktur mózgowych. Składa się z:

• Rdzenia przedłużonego

• Mostu

• Móżdżku

• Pień mózgu

• Śródmózgowie

• Międzymózgowie

• Przodomózgowie

• Półkule mózgowe

• Międzymózgowie

Rdzeń kręgowy stanowi swego rodzaju pas transmisyjny pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a mózgowiem. Mamy także tzw. Odruchy rdzeniowe, zachodzące bez udziału mózgu - należy do nich odruch kolanowy.

Rdzeń przedłużony + most - pas transmisyjny + ważne życiowo ośrodki, zwłaszcza autonomiczne. Automatyczna reakcja, zachowanie. Siedlisko jąder podkorowych

RYSUNEK - JĄDRA PODKOROWE

Jądra podkorowe:

Istota czarna

Jądro czerwienne

Miejsce sine (sinawe)

Wzgórki czworaczne (na grzbietowej stronie śródmózgowia)

Kora mózgowa to swego rodzaju płaszcz okrywający półkule mózgowe. Składa się z ciał komórek, perykarionów tworzących istotę szara położoną na zewnątrz - odwrotnie niż w rdzeniu kręgowym. W czasie filogenezy rozrasta się co powoduje jej pofałdowanie i umożliwia rozrost bez wzrostu objętości czaszki.

Płaty kory mózgowej nazywamy analogicznie do kosci czaszki - płat skroniowy, potyliczny, czołowy, ciemieniowy. Pomiędzy płatem czołowym a ciemieniowym mamy bruzdę centralna - tzw. Rolanda, dookoła niej jest część czołowo - ciemieniowa.

Mózg i kora mózgowa jest jedną z najbardziej rozwiniętych i najwyżej stojacą ewolucyjnie częścią i strukturą układu nerwowego.

Funkcje kory mózgowej:

• Myślenie

• Czynności intelektualne

• Myślenie abstrakcyjne

Funkcje te angażują również inne obszary, ciągle trwają badania nad tą sferą.

Pozostałe pola i obszary to kora funkcji wyższego rzędu - asocjacyjna, kojarzeniowa. Jest odpowiedzialna za myślenie, czynności psychiczne, myślenie abstrakcyjne, intelektualne, emocjonalne, analizę porównawczą bodźców.

U naczelnych - małp kora asocjacyjna zajmuje dużo mniej miejsca, ośrodki funkcyjne kory mózgowej zajmują dużo więcej miejsca. Stąd też ich niższe możliwości psychiczne.

Biologiczne podstawy zachowań - Biopsychologia Strona 1 z 6

Bogusława Połeć; [e-mail] ; 2007

---