Temperatura krytyczna - temperatura, powyżej której zanika różnica gęstości między stanem gazowym a ciekłym danej substancji, a w związku z tym niemożliwe jest skroplenie gazu niezależnie od wielkości ciśnienia. Mówi się, że taka substancja znajduje się w stanie nadkrytycznym.
Temperaturze krytycznej odpowiada ciśnienie krytyczne.
Dla gazów parametry krytyczne można określić na podstawie współczynników odpowiedniego równania stanu van der Waalsa,
Równanie to jest równaniem stanu, które wiąże parametry gazu (ciśnienie p, objętość V i
temperaturę T).
Równanie dla objętości jednego mola gazu wyrażane jest wzorem:
Gdzie,
* a - stała charakterystyczna dla danego gazu, uwzględniająca oddziaływanie między cząsteczkami gazu (cząsteczki gazu przyciągają się, w wyniku czego rzeczywiste ciśnienie gazu na ścianki naczynia jest mniejsze niż w przypadku, gdyby tego oddziaływania nie było),
* b - stała charakterystyczna dla danego gazu, uwzględniająca skończone rozmiary cząsteczek, ma wymiar objętości, przez co uznawana jest za objętość mola cząsteczek gazu,
* p - ciśnienie,
* Vm = V/n - objętość molowa,
* V - objętość
* n - liczność (ilość gazu) w molach
* T - Temperatura bezwzględna,
* R - uniwersalna stała gazowa
Dla gazu, którego stan może być opisany za pomocą równania van der Waalsa, temperatura krytyczna wyraża się poprzez:
Jeśli można zaniedbać oddziaływanie między cząsteczkami (a=0) i rozmiary samych cząsteczek (b=0) czyli traktować gaz jako gaz doskonały, to równanie Van der Waalsa przechodzi w równanie Clapeyrona.
Temperatury krytyczne niektórych związków chemicznych:
* woda, H2O: 374 °C
* amoniak, NH3: 132,4 °C
* tlen, O2: −118,8 °C
* wodór, H2: −240 °C