1.DEFINICJA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH

Fundusze strukturalne- to finansowe instrumenty polityki strukturalnej, realizowanej przez Unię Europejską.

Powstały w celu zrealizowania i modernizacji gospodarek państw należących do UE.

W latach 2000-2006 istniały 4 fundusze strukturalne:

1.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

2.Europejski Fundusz Społeczny

3.Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej(tylko sekcja orientacji)

4.Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa.

W latach 2007-2013 do funduszy strukturalnych zalicza się:

1.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego(EFRR)

2.Europejski Fundusz Społeczny.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej przestał istnieć, w jego miejsce powołano Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, który jest instrumentem wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej.

Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa przestał istnieć, w jego miejsce powołano Europejski Fundusz Rybacki, jako instrument wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej.

Innym instrumentem finansowym w ramach polityki spójności obok funduszy strukturalnych jest Fundusz Spójności, zw. Funduszem Kohezyjnym- może być nazwany quasi funduszem strukturalnym.

Wydatki Funduszu Spójności są ustalane razem z wydatkami funduszy strukturalnych na poziomie krajowym w ramach tych samych wieloletnich programów operacyjnych, które stanowią system wdrażania jednolitych Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia.

2.HISTORIA I ROZWÓJ FUNDUSZY STRUKTURALNYCH

W procesie projektowania unijnej polityki regionalnej na każdy okres programowania przez

Komisje Europejska, przyjmowane są nowe regulacje dotyczące wykorzystania funduszy

strukturalnych.

Tab. Wielkość i struktura środków przyznanych Polsce na lata 2004-2006 i 2007-2013 w mld euro
Fundusze	Na lata 2004-2006	Na lata 2007-2013	udział w % w latach 2004-2006	udział w % w latach 2007-2013
Europ. Fun. Rozw. Regionalne Europej. Fundusz Społeczny E. F. Orientacji i Gwarancji Rol. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa	4,652 1,748 1,055 0,178	34,10 9,70	40,9 15,4 9,3 1,6	52,2 14,9
Fundusze strukturalne razem Fundusz Spójności Razem Razem z rezerwą	7,633 3,733 11,366 -	43,80 21,40 65,20 67,30	67,2 32,8 100,0 -	67,1 32,9 100,0 -
Wspólna Polityka Rolna oraz Wspólna Polityka Rybacka Europejski Fundusz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rybacki		13,20 0,07		- -

Na lata 2000-2006 kwestie funduszy strukturalnych uregulowano w Rozporządzeniu Rady

UE nr 1260/1999/WE.

3.ZASADY POMOCY STRUKTURALNEJ

Funkcjonowanie polityki regionalnej UW jest regulowane określonymi zasadami, zapisanymi

w prawie pierwotnym, jak i wtórnym UE.

Podstawą wszystkich działań w ramach polityki regionalnej jest:

1. zasada subsydiarności (pomocniczości), zgodnie z którą pomoc powinna być udzielana

tylko wówczas, gdy jednostka lub grupa nie jest samowystarczalna w danym zakresie

działania. Tę zasadę wprowadził Traktat z Maastricht, zgodnie z art.5.

Wspólnota podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele

proponowanych działań nie mogą być realizowane w sposób wystarczający przez państwa

członkowskie, natomiast mogą zostać lepiej zrealizowane przez Wspólnotę.

Traktat o UE powołuje się również na zasadę subsydiarności (art.2);

„Unia osiąga swe cele z postanowieniami niniejszego Traktatu, określonymi w nim

warunkami i harmonogramem, z poszanowaniem zasady pomocniczości”.

Zasady funkcjonowania polityki regionalnej wyszególnione są w Rozporządzeniu WE nr 1083/2006, ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące stosowania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.

2.zasada komplementarności-oznacza, ze fundusze unijne zapewniają pomoc, która uzupełnia, a nie zastępuje działania na poziomie regionalnym i lokalnym.

Zasadę tę precyzuje

3.zasada dodatkowości, która zobowiązuje państwa członkowskie do określenia w porozumieniu z Komisja, poziomu publicznych lub równoważnych wydatków strukturalnych, jakie państwo utrzymuje w regionach objętych pomocą w ramach celu „konwergencja” Poziom ten dotyczy narodowych strategicznych ram odniesienia.

4.Zasada spójności-

Komisja i państwa członkowskie zobowiązane są do zachowania spójności działań wspieranych przez fundusze strukturalne i Fundusz Spójności z innymi działaniami, polityką i priorytetami Wspólnoty oraz komplementarności pomocy z innymi wspólnotowymi instrumentami finansowymi.

Ważna jest spójność z działaniami promującymi konkurencyjność i tworzenie nowych miejsc pracy.

Dla zapewnienia wysokiej efektywności działań finansowanych z budżetu UE, konieczne jest zachowanie

5.zasady koordynacji- zgodnie z którą Komisja i państwa członkowskie zapewniają koordynację pomocy z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, EFRROWi innych instrumentów finansowych.

6.zasada zgodności- operacje finansowane z funduszy europejskich w ramach polityki spójności musza być zgodne z przepisami prawa pierwotnego i tworzonymi na jego podstawie aktami prawa wtórnego.

Jedną z podstawowych zasad wykorzystywania środków z funduszy strukturalnych jest

7.zasada programowania -oznaczająca, iż środki pochodzące z tych funduszy mogą finansować tylko działania zawarte w ramach wieloletnich programów rozwoju.

Wiąże się to z obowiązkiem przygotowania tzw. dokumentów programowych.

Zgodnie z zasadą programowania wyróżnia się etap określania priorytetów, finansowania, zarządzania, kontroli i oceny.

8.zasada partnerstwa-cele funduszy realizowane są w ramach ścisłej współpracy między

Komisja, a każdym państwem członkowskim. W zależności od potrzeb każde państwa współdziała z właściwymi władzami(regionalnymi, lokalnymi, miejskimi), z partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz innymi podmiotami.

9.zasada należytego zarządzania finansami- dotyczy wykonywania budżetu UE oraz w zakresie polityki spójności.

Zarządzaniem częścią budżetu przyznanego funduszom działającym w ramach polityki spójności zajmuje się państwo członkowskie i Komisja, która sprawdza istnienie i prawidłowość funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli w państwach należących do UE. Komisja wstrzymuje płatność lub zawiesza w całości lub w części oraz stosuje inne korekty finansowe.

10.zasada równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji

Zgodnie z zasadą Komisja i państwa członkowskie podejmują odpowiednie kroki w celu zapobiegania dyskryminacji ze względu na: płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię lub niepełnosprawność, wiek, orientacje seksualna w dostępie do środków UE.

11.zasada zrównoważonego rozwoju-gwarantuje, że cele funduszy osiągane są w ramach zrównoważonego rozwoju oraz propagowania na poziomie wspólnoty , ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego.

12.zasada interwencji proporcjonalnej- zgodnie z którą zasoby finansowe i administracyjne wykorzystywane przez Komisję i państwa członkowskie do wdrażania funduszy strukturalnych są proporcjonalne do całkowitej kwoty wydatków na programy operacyjne.

4.DOKUMENTY PROGRAMOWE

Dokumenty programowe- są to programy lub plany rozwoju, które określają cele i główne kierunki wydatkowania środków na podstawie analizy sytuacji i trendów rozwoju danego obszaru lub sektora, kryteria i sposoby realizacji konkretnych projektów, osoby i instytucje odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań oraz oszacowaną wielkość i rozbicie środków.

Do dokumentów tych zalicza się Narodowy Plan Rozwoju, Podstawy Wsparcia Wspólnoty i Program Operacyjny.

5.NARODOWY PLAN ROZWOJU(NPR)- jest podstawowym dokumentem programowym przygotowanym przez państwo członkowskie. Opiera się na diagnozie sytuacji społecznej i gospodarczej, określa jego potrzeby w kontekście celów polityki regionalnej.

Określa się nim priorytety rozwoju kraju(tzw. osie priorytetowe rozwoju) oraz strategię wykorzystania funduszy strukturalnych i innych środków finansowych polityki regionalnej UE.

Narodowy Plan Rozwoju przygotowują władze wyznaczone przez państwo członkowskie na szczeblu krajowym lub regionalnym. Potem po konsultacjach z partnerami społecznymi, dokument jest przekładany Komisji Europejskiej pod kątem jego zgodności z celami wskazanymi w Rozporządzeniu nr 1260/19999/WE.

NPR stanowi punkt wyjścia do opracowania Podstaw Wsparcia Wspólnoty.

6.PODSTAWY WSPARCIA WSPÓLNOTY(PWW)- to dokument przyjmowany przez Komisję Europejską w uzgodnieniu z danym państwem członkowskim, po ocenie Narodowego Planu Rozwoju.

Dokument ten zawiera strategię i priorytety działań finansowych z funduszy strukturalnych UE u państwa członkowskiego, ich cele szczegółowe, wielkość przyznanego wkładu funduszy i innych środków finansowych.

Strategia ta jest podzielona wg priorytetów i wdrążania jednego lub kilku programów operacyjnych.

Po przyjęciu Podstaw Wsparcia Wspólnoty państwo członkowskie przedkłada Komisji Europejskiej Programy Operacyjne.

7.PROGRAMY OPERACYJNE

W Polsce na lata 2007-2013 przygotowano 7 programów.

Każdemu priorytetowi jest podporządkowany wkład finansowy z funduszy strukturalnych, innych instrumentów finansowych oraz odpowiednich środków państwa członkowskiego oraz zespół celów.

Działanie jest zbiorem projektów zmierzających do określonego celu(etap pośredni miedzy priorytetem a projektem).

Działania mogą dzielić się na schematy.

Schematy- to grupa projektów w ramach danego działania., łączy ich wspólny sposób wdrażania. Schemat określa typy projektów, które mogą być finansowane z funduszy strukturalnych.

(7)1.Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka(PO IG)-będzie wdrażany na terenie Polski, współfinansowany ze środków europejskich, programem opracowanym w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO).

W ramach programu PO IG realizuje się 7 osi priorytetowych:

1.Badania i rozwój nowoczesnych technologii

2.Infrastruktura sfery B i R

3.Kapitał dla innowacji

4.Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia

5.Dyfuzja innowacji

6.Polska gospodarka na rynku międzynarodowym

7.Budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego.

Na realizację PO IG przeznaczono 12,3% środków publicznych z 67,3 mld euro w ramach NSRO.

Program skierowany jest bezpośrednio do przedsiębiorstw , jak i dla instytucji otoczenia biznesu, których zadaniem jest świadczenie usług dla przedsiębiorców w zakresie wspierania działalności inwestycyjnej.

Wspierane będą projekty o znaczeniu ponadregionalnym z zakresu innowacji technologicznych w obrębie produktów i procesów(innowacja produktowa i procesowa) oraz organizacyjnych w sektorach produkcyjnych i usługowych, które w sposób bezpośredni lub pośredni przyczyniają się do powstania i rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw.

Program oferuje zachęty dla prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej przez firmy:

transferu rozwiązań z zakresu nauki do przedsiębiorstw, a także pomiędzy przedsiębiorstwami; zakupów, wdrożenia wyników prac badawczo-rozwojowych i ich realizacji.

W ramach programu planuje się wzmocnienie systemu promocji gospodarczej Polski poprzez promocję działalności eksportowej oraz promocję Polski jako kraju atrakcyjnego do inwestowania i odwiedzenia.

(7)2.Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej wraz z ochroną i poprawą stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej.

Program posiada 17 osi priorytetowych:

1.Gospodarka wodno-ściekowa

2.Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi

3.Zarzadzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska

4.Przedsięwziecia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska

5.Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych

6.Drogowa i lotnicza sieć TEN-T

7.Transport przyjazny środowisku

8.Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe

9.Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej

10.Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku

11.Bezpieczeństwo energetyczne

12.Kultura i dziedzictwo kulturowe

13.Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia

14.Infrastruktura szkolnictwa wyższego

15.Pomoc techniczna-Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

16.Pomoc techniczna-Fundusz Spójności

17.Konkurencyjność regionów.

Wielkość środków w ramach Programu wyniesie ok.41,3%(27,8 mln euro) całości środków publicznych z 67,3 mln euro dostępnych w ramach NSRO

Łączna wielkość środków finansowych wyniesie 36mld 385 mln 320 tys. 777 euro. W ramach tej kwoty środki z UE wynosić będą 27 848 273 161 euro.

Wkład wspólnotowy na realizację programu będzie pochodzić z Funduszu Spójności(21 mld 511 euro), EFRR- 6 mld 337 euro.

Wkład krajowy programu będzie pochodzić z: budżetu państwa-1 mld 243 mln 539 tys. 263 euro; z budżetu jst-2 mld 861 mln 414 tys. 794 euro oraz z innych środków- 2 511 270 618 euro.

(7)3.Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Program będzie się koncentrował na takich zagadnieniach jak: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna oraz rozwój zasobów ludzkich na terenach wiejskich, budowa sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli, wdrażanie zasad dobrego rządzenia oraz promocja zdrowia i zasobów pracy.

Głównym celem Programu jest: umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa.

Program składa się z 11 Priorytetów, realizowanych na poziomie centralnym i regionalnym.

Na poziomie centralnym zwraca się uwagę na wsparcie efektywności struktur i systemów instytucjonalnych, środki na poziomie regionalnym zostaną przeznaczone na wsparcie dla osób i grup społecznych.

11 Priorytetów:

1.Zatrudnienie i integracja społeczna

2.Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw

3.Wysoka jakość systemu oświaty

4.Szkolnictwo wyższe i nauka

5.Dobre rządzenie

6.Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia ludności w wieku produkcyjnym

Priorytet realizowane na szczeblu regionalnym to:

7.Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej

8.Regionalne kadry gospodarki

9.Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

10.Partnerstwo na rzecz rozwoju obszarów wiejskich

11.Pomoc techniczna.

Program finansowany będzie w 85% ze środków UE(Europejskiego Funduszu Społecznego) oraz w 15% ze środków krajowych.

Całość kwoty przewidziana na realizacje programu wynosi prawie 11,5 mld euro, w tym wkład finansowy Europejskiego Funduszu Społecznego wynosi ponad 9,7 mld euro, pozostała część to środki krajowe.

(7)4.Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej

W latach 2007-2013 współpraca w wymiarze transgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym będzie realizowana w ramach odrębnego celu polityki spójności UE- Cel

Europejska Współpraca Terytorialna(EWT)

Program służy wspieraniu, promocji i realizacji wspólnych projektów o charakterze międzynarodowym na terytorium całej UE Stanowi kontynuację programów współpracy trans granicznej, transnarodowej i międzyregionalnej realizowanej w ramach Inicjatywy

Wspólnotowej INTERREG III 2004-2006.

Europejska Współpraca Terytorialna wdrażana jest za pomocą 3 typów programów operacyjnych:

1) współpracy trans granicznej, której celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych,

2)współpracy transnarodowej, ukierunkowanej na integrację terytorialną UE poprzez wspieranie dostępności, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego,

3)współpracy międzyregionalnej, która umożliwia wymianę doświadczeń i praktyk w zakresie m.in. wspierania innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony środowiska.

Polska będzie uczestniczyła w następujących programach operacyjnych w ramach EWT.

1) współpraca trans graniczna

-Polska(województwo Zachodniopomorskie- Niemcy(Meklemburgia/Pomorze Wschodnie-Brandenburgia,

-Polska(woj. Lubuskie- Niemcy(Brandenburgia);

-Polska(woj. Lubuskie i Dolnośląskie -Niemcy(Saksonia)

-Polska-Republika Czeska

-Polska-Republika Słowacka

-Polska-Litwa

-Polska-Szwecja- Dania- Litwa-Niemcy(południowy Bałtyk).

2) współpraca transnarodowa(BSR)-oprócz Polski w tym programie uczestniczą: Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy(wybrane regiony), Szwecja ora 3 państwa spoza UE: Białoruś(wybrane regiony), Norwegia i Rosja(wybrane regony),

-Europa Środkowa-oprócz Polski w tym programie uczestniczą: Austria, Czechy, Niemcy(wybrane regiony), Słowacja, Słowenia, Węgry, Włochy(wybrane regiony), Ukraina(wybrane regiony).

3) program współpracy międzyregionalnej- obejmuje wszystkie państwa UEINTERREG IV C.

W programie EWT biorą udział co najmniej 2 państwa.

Ich opracowaniem zajmują się międzynarodowe grupy robocze, składające się z państw biorących w nim udział.

Budżet programu jest wspólny dla wszystkich państw uczestniczących w danym programie(państwa wnoszą do budżetu wkład EFRR+ środki krajowe).

Środki z Europejskiego Funduszy Rozwoju Regionalnego przekazywane są beneficjantom na zasadzie refundacji poniesionych wydatków.

Na rozwój współpracy terytorialnej z budżetu UE przeznaczonych zostanie 7,75 mld euro.

Dla Polski przeznaczono 557,8 mln euro.

Dodatkowe- 173,3 mln euro- przeznaczone zostanie dla Polski na współpracę trans graniczną z państwami spoza UE, w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa(EISP).

Programy EWT oraz Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa zastąpią Inicjatywy Wspólnotowe INTERREG III 2004-2006.

Komponentom INTERREG III będą odpowiadały 3 typy programów Europejskiej

Współpracy Terytorialnej:

1.programy współpracy trans granicznej zastąpią INTERREG IIIA

2.programy współpracy transnarodowej zastąpią INTERREG IIIB

3.programy współpracy międzyregionalnej (INTERREG IV C) zastąpią INTERREG III C.

Współpraca w ramach projektu EWT może przyjąć następujące formy:

1.wspólne przygotowanie projektu- zaangażowanie wszystkich partnerów, wspólne planowanie działań,

2.wspólna realizacja-podział ról miedzy partnerami, wykonywanie komplementarnych działań,

3.wspólny personel zatrudniony do realizacji projektu-wyznaczenie osób odpowiedzialnych za realizacje poszczególnych komponentów projektu oraz wszystkich partnerów, wyznaczenie wspólnego koordynatora,

4.wspólne finansowanie- wspólny budżet projektu, podział budżetu na poszczególnych partnerów, odpowiadających przewidzianym dla nich działaniom, realizowanym na rzecz wszystkich uczestników projektu.

(7)5.Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej

Głównym celem PO Rozwój Polski Wschodniej jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej(województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego)

Priorytety w ramach programu RPO:

1.Nowoczesna gospodarka

Celem jest stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy(infrastruktura uczelni, infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, wspieranie innowacji, promocja współpraca).

2.Wojewódzkie ośrodki wzrostu

Celem rozwój metropolitalnych miast wojewódzkich-system miejskiego transportu zbiorowego, infrastruktura turystyki kongresowej i targowej.

3.Infrastruktura transportowa

Celem jest poprawa dostępności i jakości komunikacji w województwach Polski wschodniej ,infrastruktura drogowa, trasy rowerowe.

4.Pomoc techniczna

Celem jest wsparcie procesu wdrażania Programu, działania informacyjne i promocyjne.

Projekty będą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Środki przeznaczone na ten cel wynoszą 2,27 mld euro, w tym 992 mln euro to specjalne

środki przeznaczone dla 5 regionów o najniższym PKB per capita, czyli 120 euro w 2002 r.

Na Priorytet IV Pomoc techniczna przeznaczono z EFRRR-68,21 mln euro.

(7)6.Program Operacyjny Pomoc Techniczna

Program obejmuje wszystkie działania z zakresu zarządzania, wdrażania, monitorowania, oceny i kontroli realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia a także z zakresu wsparcia przygotowania projektów oraz rozpowszechniania informacji i promocji operacji funduszy strukturalnych w Polsce.

Program będzie w całości finansowany ze środków publicznych.

Na realizację Programu z funduszy i środków krajowych przeznaczone zostanie 607,99 mln euro.

Priorytety Programu będą w całości współfinansowane z EFRR(Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego).

Szacowana wartość z tego Funduszu wyniesie 516,70 mln euro, co stanowi 85% udziału środków z UE w finansowaniu Programu., poziom krajowego finansowania wyniesie 15%.(czyli 91,18 mln euro).

Źródłem finansowania krajowego będzie budżet państwa.

8.REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE

W latach 2007-2013 przyznane Polsce fundusze unijne będą realizowane w ramach następujących programów operacyjnych:

-16 Regionalnych Programów Operacyjnych-24,39% całości środków(15,9 mld euro);

-PO Infrastruktura i Środowisko-42,64% całości środków(27,8 mld euro);

-PO Kapitał Ludzki-14,88 % całości środków(9,7 mld euro);

-PO Innowacyjna Gospodarka-12,73% całości środków(8,3 mld euro);

-PO Rozwój Polski Wschodniej-3,53% całości środków(2,3 mld euro);

-PO Pomoc Techniczna-0,77% całości środków(0,5 mld euro)

-PO Europejska współpraca Terytorialna-1,07% całości środków(0,7 mld euro).

Każde z 16 województw opracowało własne priorytety w ramach realizowanych na tym poziomie Programów Operacyjnych

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2007-2013.

RPO WL jest jednym z 16 regionalnych programów operacyjnych, których zadaniem jest realizacja Strategii Rozwoju Kraju oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007- 2013 wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie(Narodowej Strategii Spójności).

RPO WL obejmuje swoim zasięgiem następujące zagadnienia:

1.Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa lubelskiego.

2.Strategia realizacji RPO.

3.Osie Priorytetowe RPO WL na lata 2007-2013.

4.Plan finansowy.

5.System realizacji RPO.

6.Ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego.

7.Ocena przewidywanego wpływu programu na środowisko.

Celem RPO WL jest podniesienie konkurencyjności Lubelszczyzny prowadzące do szybszego wzrostu gospodarczego oraz zwiększenie zatrudnienia z uwzględnieniem walorów naturalnych i kulturowych regionu.

Na realizację Programu przeznaczono kwotę 1 636,77 mln euro; z czego 1 155,85 mln euro pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Poziom krajowego wkładu publicznego dla RPO WL wyniesie 291,99 mln euro, co stanowi 16,93% ogółu środków zaangażowanych w finansowanie Programu.

Dofinansowanie będzie składało się z 2 komponentów(85% dofinansowania będzie pochodziło ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego a pozostałe 15% z budżetu państwa.

Województwo lubelskie jest jednym z 254 regionów UE i jego przyszły rozwój w dużym stopniu będzie uzależniony od czynników i procesów rozwojowych zachodzących poza województwem.

Województwo lubelskie to region o powierzchni ponad 25 tys. km 2, stosunkowo słabo zaludniony(87 osób na km 2; ma niski wskaźnik urbanizacji(47%-14 miejsce w Polsce..

W podziale administracyjnym wyróżnia się; 20 powiatów ziemskich, 4 miasta na prawach powiatu(Lublin, Chełm, Biała Podlaska i Zamość), 16 gmin miejskich, 21 gmin miejsko wiejskich i 172 gminy wiejskie.

Produkt Krajowy Brutto

Podstawowym wskaźnikiem opisującym potencjał gospodarczy regionu jest wielkość PKB na 1 mieszkańca.

W 2004 r. wynosił on 7568 euro per capita wg parytetu siły nabywczej(w Polsce- 10908 euro a w UE-22 tys.414 euro. per capita.

Wolniejszy rozwój gospodarczy województwa w stosunku do średniej krajowej wynika w dużym stopniu z niekorzystnej struktury gospodarki oraz niskiego poziomu nakładów inwestycyjnych na modernizacje i odtworzenie majątku trwałego w regionie. Niewielkie

możliwości finansowania inwestycji ze środków własnych powodują konieczność poszukiwania źródeł zewnętrznych w tym środków pochodzących z bezpośrednich inwestycji zagranicznych(BIZ) oraz funduszy strukturalnych.

O konkurencyjności regionalnej gospodarki decyduje przede wszystkim wielkość i struktura tworzenia PKB.

Nastąpił spadek udziału województwa w krajowej produkcji przemysłowej w 2006 r. na poziomie 2,3%(wielkość produkcji przemysłowej na 11 miejscu w Polsce).

O niekorzystnej strukturze gospodarki świadczy również słabo rozwinięty sektor usług rynkowych oraz zbyt duży udział rolnictwa w zatrudnieniu i tworzeniu PKB.

Struktura PKB wg sektorów ekonomicznych w 2004 r.

Struktura PKB w %	Usługi rynkowe	Przetwórstwo przemysłowe	Usługi nierynkowe	budownictwo	rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo
Lubelskie	44	19	24	5	8
Polsk	46	25	19	5	5
UE	48	21	23	6	2

Efektywność gospodarki

Głównym wskaźnikiem opisującym efektywność gospodarki jest wydajność pracy mierzona PKB na 1 pracującego.(w 2004 r.-wynosiła 44,5 tys. zł PKB, co stanowiło 70% średniej krajowej., wydajność pracy w rolnictwie wynosiła 54% w regionie i 80% średniej krajowej.

Pod względem wartości brutto środków trwałych na 1 mieszkańca(37,4 tys. zł wobec 45,8 tys. w kraju) województwo zajmuje przedostatnie miejsce w Polsce.

Niekorzystnym zjawiskiem jest także wolne tempo modernizacji i wymiany majątku trwałego w regionie.

Wskaźnik odnowienia mierzony wartością łącznych nakładów inwestycyjnych w latach 2000- 2004 wynosił dla województwa 23,8%(w kraju 34%).

Nakłady inwestycyjne w gospodarce

Wielkość nakładów inwestycyjnych poniesionych w gospodarce narodowej w województwie lubelskim w 2005 r. wynosiła nieco ponad 4,4 mld zł, co stanowiło 3,4 nakładów w kraju(11 pozycja).

Jednak porównując nakłady w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynoszą one 1992 zł, co lokuje województwo na ostatnim miejscu, przy średniej krajowej 3434 zł.

Poziom średniorocznych nakładów inwestycyjnych firm z kapitałem zagranicznym stanowi niecałe 7% ogółu inwestycji dokonywanych w województwie lubelskim.

Aby poprawić sytuację w zakresie zwiększenia nakładów inwestycyjnych w regionie należy przeznaczyć odpowiednią ilość środków strukturalnych na rozwój bazy produkcyjnej przedsiębiorstw oraz na infrastrukturę ekonomiczną szeroko rozumianą.

Przemysł i jego konkurencyjność

O sile regionalnej gospodarki i jej konkurencyjności decyduje w dużej mierze sektor produkcyjny z dobrze rozwiniętym przemysłem.

Województwo lubelskie ma niski stopień uprzemysłowienia.

Udział województwa w krajowej produkcji przemysłowej wynosi 2,7% i ma od kilku lat tendencję malejącą.(11 miejsce w kraju).

Wartość produkcji sprzedanej przemysłu na 1 zatrudnionego w województwie w 2005 r. wynosiła 185 tys. zł, co stanowiło 88% średniej w kraju.

W strukturze produkcji przemysłowej województwa lubelskiego najważniejszą rolę odgrywają tzw. gałęzie o niskim stopniu zaawansowania technologicznego, w tym przemysł spożywczy(27,3% wartości produkcji sprzedanej), produkcja mebli(8,5% wartości sprzedanej), produkcja maszyn i urządzeń(6,7%), produkcja z surowców niemetalicznych(5,3%), produkcja wyrobów z metali(3,7%).

Ocenia się, że tylko 4,6% produkcji przemysłowej wytwarzana jest w działach wysokiej techniki(w kraju 4,8%).

Dominują działy niskiej techniki, w których wytwarza się prawie 60% wartości przemysłowej(w kraju-42%).

Innowacyjność regionalnego sektora produkcyjnego jest stosunkowo niska w województwie, co obrazuje wielkość wskaźnika udziału wyrobów nowych i zmodernizowanych w produkcji przemysłowej ogółem(15% w 2004 r. dla produkcji przemysłowej i 18,6% dla przetwórstwa przemysłowego, odpowiednio 17% i 20% w skali kraju).

Na niską zdolność innowacyjną przemysłu mają wpływ przede wszystkim niskie nakłady na działalność innowacyjną w przemyśle.; w 2005 r.-na poziomie 140 mld zł oraz spadek wielkości nakładów inwestycyjnych od 1999 r. w województwie(o 8,1%, w skali kraju-o 2,5%).

Kolejnym wskaźnikiem, który świadczy o niskiej konkurencyjności regionalnej gospodarki jest wartość sprzedanych towarów za granicą(eksport) oraz ich asortyment.

Wartość eksportu w województwie kształtuje się na poziomie 500 USD(40% średniej krajowej).

Region charakteryzuje się stosunkowo niskim udziałem eksportu do UE w ogólnej wartości sprzedaży na rynki zagraniczne, natomiast relatywnie wysoki jest udział rynków wschodnich, gdzie z Lubelskiego trafia prawie 40$ całości eksportu.

Wyroby eksportowe województwa to: produkty rolne i spożywcze. Ocenia się, że produkty intensywne technologicznie stanowią niespełna 2% wartości eksportu województwa(w Polsce-2,7%, w UE aż 20%).

Udział wyrobów zaawansowanych technologicznie w imporcie województwa nie przekracza 8%, w Polsce-11,4%, zaś w UE wynosi 23%.

Szansą na zwiększenie konkurencyjności przemysłu jest stałe wprowadzanie innowacji oraz rozwój wysokiej i średnio-wysokiej techniki w sektorze produkcyjnym.

Osiągniecie tych celów możliwe jest poprzez wspieranie zaplecza badawczo-rozwojowego pracującego na potrzeby przemysłu, w tym przemysłu rolno-spożywczego i produktów ekologicznych.

Należy wspierać rozwój funkcjonalnego Lubelskiego Parku Naukowo-Techmologicznego oraz ponadregionalnych klastrów produkcyjnych.

Należą do nich: Dolina Lotnicza skupiona wokół kooperacji przy produkcji śmigłowców i komponentów dla przemysłu lotniczego w zakładach w Świdniku oraz Dolina Ekologicznej.

Żywności oparta na wykorzystaniu walorów środowiskowych, tradycyjnej struktury rolnictwa i ekstensywnych metod produkcji rolnej jako czynnika konkurencyjnego dla regionalnego klastra producentów żywności.

Rolnictwo

Rolnictwo stanowi jeden z ważniejszych działów gospodarki regionu.

W rolnictwie pracuje ok. 277 tys. ludzi, co stanowi 38,4% pracujących ogółem w województwie., sektor daje 8,4 % PKB.

O pozycji rolnictwa w regionie świadczą duże zasoby ziemi(57% ogólnej powierzchni regionu to użytki rolne) oraz znacząca produkcja rolna w skali kraju(8,4 % PKB).

Region zajmuje czołowe mniejsze w produkcji buraków cukrowych, chmielu, tytoniu oraz owoców miękkich.

Jednym z czynników ograniczających efektywność rolnictwa w regionie jest jego nadmierne rozdrobnienie i brak specjalizacji.

Gospodarstwa małe (1-5 ha) stanowią 54% ogólnej liczby gospodarstw; gospodarstwa ponad 15 ha stanowią około 7%; w Polsce ich udział wynosi 10%.

Średnia wielkość gospodarstwa wynosi 6,9 ha, w Polsce 8,4 ha.

Sektor usług(w tym turystyka)

W sektorze usług rynkowych zatrudniającym 25 % ogółu pracujących w regionie wytwarza się nie pełna 50 % PKB., co stanowi 90% średniej krajowej.

Lubelszczyzna posiada bogatą i różnorodną spuściznę kulturową, walory krajobrazowe, uzdrowiskowe., należy do regionów najczystszych ekologicznie.

Na obszarze województwa znajdują się miejscowości turystyczne o znaczeniu międzynarodowym lub pierwszorzędnym w kraju tj: Lublin, Kazimierz Dolny, Puławy,

Kozłówka, Janów Podlaski.

W regionie znajdują się obszary o walorach wypoczynkowych tj. Pojezierze Łęczyńsko- Włodawskie, roztocze oraz kompleksy lasów Puszczy Solskiej i Lasy Janowskie.

Atrakcyjne dla turystów są dolina Wisły oraz dzika dolina Bugu, Wieprza.

Poziom rozwoju przedsiębiorczości

W regionie istnieje 150 tys. podmiotów gospodarczych.

Nasycenie przedsiębiorczością w regionie, mierzone ilością zarejestrowanych firm na 100 mieszkańców jest o 30% niższe niż średnia w kraju.

Szacuje się, ze wśród zarejestrowanych firm-95% to mikrofirmy(zatrudniające do 9 osób); małe firmy(od 10-49 osób stanowią 3,8%(około 6 tys. firm).; 1300 firm to firmy zatrudniające powyżej 50 osób.(0,8%)., z czego około 130 podmiotów to przedsiębiorstwa duże zatrudniające powyżej 250 osób.

Na koniec 2005 r. w województwie lubelskim działały tylko 52 przedsiębiorstwa państwowe i ich liczba systematycznie spada(w 2003 r. było ich 100).

Podobnie można zaobserwować niewielki udział spółek z udziałem kapitału zagranicznego(na koniec 2005 r.-zarejestrowano 832 spółki z udziałem kapitału zagranicznego).

Zgodnie z Polską Klasyfikacją działalności, najwięcej przedsiębiorstw(36%) zajmuje się działalnością handlowa oraz obsługą nieruchomości i firm(12%).Stosunkowo dużo firm działa w sektorze budowlanym(9%) oraz transporcie(7%).

Niekorzystnym zjawiskiem jest zbyt mały udział przedsiębiorstw działających w przetwórstwie przemysłowym(8,6%, przy 12% średniej krajowej).

Osie Priorytetowe Regionalnego Programu operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013.

Głównym celem RPO WL jest podniesienie konkurencyjności regionu prowadzące do szybszego wzrostu gospodarczego, zwiększenia zatrudnienia oraz poprawy spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej województwa.

Na realizację Programu przeznaczono łącznie z EFRR kwotę 1 mld 155 mln 854 tys.549 euro.

PRIORYTETY RPO WL:

1.Przedsiębiorczosć i innowacje

2.Infrastruktura ekonomiczna

3.Atrakcyjność obszarów miejskich i tereny inwestycyjne

4.Społeczeństwo informacyjne

5.Transport

6.Środowisko i czysta energia

7.Kultura, turystyka i współpraca międzyregionalna

8.Infrastruktura społeczna

9.Pomoc techniczna.

SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH I DZIAŁAŃ RPO WL

Oś Priorytetowa I: Przedsiębiorczość i Innowacje

Koniecznym warunkiem rozwoju nowoczesnej gospodarki jest stałe podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw, z uwzględnieniem poszukiwań o charakterze innowacyjnym.

Wprowadzanie innowacji umożliwia przedsiębiorstwom uzyskanie przewagi nad konkurencją oraz pozwala lepiej dostosować ofertę do potrzeb klienta.

Podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw ważne jest dla Lubelszczyzny, ze znacznymi zapóźnieniami w rozwoju przedsiębiorczości w stosunku do innych regionów UE.

Kolejnym aspektem w rozwoju województwa jest rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej.

Poprawa jakości i dostępności obiektów turystycznych pozwoli na wzrost atrakcyjności regionu oraz powstanie nowych miejsc pracy.

Głównym celem Osi Priorytetowej jest wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw w regionie.

Zostanie on osiągnięty poprzez realizację następujących celów szczegółowych:

1.zwiekszenie zdolności inwestycyjnej w początkowym okresie funkcjonowania mikroprzedsiębiorstw;

2.wzrost innowacyjności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw;

3.zwiększenie produkcji i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych oraz poprawa efektywności energetycznej przedsiębiorstw oraz dostosowanie funkcjonowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska;

4.rozwój przedsiębiorstw realizujących na terenie województwa lubelskiego projekty z zakresu turystyki i rekreacji;

5.wsparcie procesu opracowania i transferu nowoczesnych technologii do przedsiębiorstw;

6.ułatwienie dostępu do specjalistycznej pomocy doradczej.

Cel główny oraz cele szczegółowe priorytetu zostaną osiągnięte poprzez wdrażanie następujących działań i poddziałań:

1.Dotacje dla nowopowstałych mikroprzedsiebiorstw;

2.Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsiębiorstw;

3.dotacje inwestycyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw;

4.Dotacje inwestycyjne w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska oraz w zakresie odnawialnych źródeł energii;

5.Dotacje inwestycyjne w dziedzinie turystyki;

6.Badania i nowoczesne technologie w strategicznych dla regionu dziedzinach;

7.Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw przez doradztwo.

Oś Priorytetowa II: Infrastruktura ekonomiczna

Warunkiem rozwoju przedsiębiorczości jest nie tylko stymulowanie innowacyjności.

Niezbędne jest również zapewnienie odpowiedniej infrastruktury ekonomicznej.

Nowoczesna gospodarka jest oparta na wiedzy oraz na dostępie do infrastruktury wsparcia biznesu, jak i specjalistycznych usług doradczych, informacyjnych oraz finansowych.

Istotne jest przede wszystkim wzmacnianie sfery badawczo-rozwojowej.

Głównym celem Osi priorytetowej II jest stworzenie przyjaznego otoczenia dla prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze województwa lubelskiego.

Wsparcie inwestycji związanych bezpośrednio z rozszerzeniem zakresu i poprawą jakości funkcjonowania instytucji około biznesowych oraz podnoszeniem jakości funkcjonowania sfery badawczo-rozwojowej ułatwi prowadzenie działalności gospodarczej na terenie województwa.

Cel zostanie osiągnięty poprzez realizacje celów szczegółowych:

1.ułatwienie dostępu przedsiębiorstwom do zewnętrznych źródeł finansowania;

2.zwiększenie wykorzystania potencjału regionalnych uczelni i jednostek naukowych poprzez inicjowanie współpracy sektora BiR z sektorem MSP;

3.wsparcie instytucji otoczenia biznesu poprzez inwestycje i doradztwo;

4.promocję gospodarcza przedsiębiorstw województwa lubelskiego, w tym ułatwianie nawiązywania kontaktów i współpracy z innymi podmiotami,.

Cel główny oraz cele szczegółowe priorytetu zostaną osiągnięte poprzez wdrażanie następujących działań oraz poddziałań:

1.Instrumenty pożyczkowe i poręczeniowe dla przedsiębiorstw;

2.Dokapitalizowanie i tworzenie funduszy pożyczkowych;

3.Dokapitalizowanie i tworzenie funduszy poręczeń kredytowych;

4.tegionalna infrastruktura BiR;

5.Wsparcie instytucji otoczenia biznesu i transferu wiedzy;

6.Marteking gospodarczy

Oś Priorytetowa III: Atrakcyjność obszarów miejskich i tereny inwestycyjne

Możliwości rozwoju przedsiębiorstw są w dużej mierze uzależnione od odpowiedniej jakości terenów inwestycyjnych.

Szczególną atrakcyjnością pod względem inwestycyjnym charakteryzują się tereny miejskie.

Lubelszczyzna charakteryzuje się niskim wskaźnikiem zurbanizowania, czego konsekwencją jest niewystarczająca ilość terenów inwestycyjnych.

Są też te tereny w znacznym stopniu zdegradowane.

Dlatego celem głównym osi jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez wsparcie dla obszarów rewitalizowanych i terenów inwestycyjnych.

Realizacja celu przyczyni się do zwiększenia ilości oraz poprawy jakości terenów inwestycyjnych.

Dzięki temu przedsiębiorstwa będą mogły funkcjonować w bardziej korzystnych warunkach, co z kolei przyczyni się do wzrostu ich konkurencyjności i rozwoju regionalnej gospodarki.

Cel główny Osi Priorytetowej III zostanie osiągnięty poprzez realizację następujących celów szczegółowych:

1.zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez wyposażenie terenów inwestycyjnych w infrastrukturę umożliwiająca w szczególności podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

2.rewitalizację przestrzeni zdegradowanych i zaniedbanych w miastach regionu lubelskiego.

Cel główny oraz cele szczegółowe priorytetu zostaną osiągnięte poprzez wdrażanie następujących działań:

1.Tworzenie terenów inwestycyjnych

2.Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich.

Oś Priorytetowa IV: Społeczeństwo informacyjne

Nowoczesna gospodarka opiera się na wiedzy.

Konkurencyjność przedsiębiorstw jest możliwa wtedy, gdy mogą one swobodnie korzystać z nowoczesnych narzędzi przepływu informacji.

Województwo lubelskie charakteryzuje się niewystarczającym poziomem infrastruktury informatycznej oraz usług społeczeństwa informacyjnego., które stanowi barierę dla mieszkańców, przedsiębiorców i inwestorów Lubelszczyzny.

Należy dążyć do rozwoju lokalnej i regionalnej infrastruktury oraz usług społeczeństwa informacyjnego.

Cel główny to zwiększenie dostępu do szerokopasmowego Internetu oraz wykorzystania technik informacyjnych.

Do osiągnięcia celu Osi Priorytetowej przyczyni się realizacja Działania Społeczeństwo informacyjne.

Oś Priorytetowa V: Transport

Poziom atrakcyjności i spójności terytorialnej regionu jest jednym z głównych wyznaczników jego konkurencyjności i determinantów trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego a dostępność komunikacyjna regiony jest jednym z kluczowych czynników decydujących o jego atrakcyjności i spójności przestrzennej.

Odpowiedni poziom dostępu do systemu transportowego intensyfikuje działalność gospodarczą, zapewnia dostęp ludności do miejsc pracy, szkół, wyższych uczelni oraz ośrodków usługowych regionu.

Dlatego celem głównym osi Priorytetowej V jest poprawa wewnętrznej i zewnętrznej dostępności komunikacyjnej Lubelszczyzny.

Realizacja tego celu podniesie atrakcyjność województwa poprzez inwestycje w infrastrukturę drogowa, kolejową, lotniczą, transportu miejskiego. Ułatwi także funkcjonowanie regionalnych przedsiębiorstw, a przez to przyczyni się do wzrostu konkurencyjności województwa i mobilności mieszkańców.

Cel główny zostanie osiągnięty przez realizację następujących celów szczegółowych:

1.usprawnienie powiązań komunikacyjnych o znaczeniu regionalnym;

2.poprawa jakości wewnątrz regionalnych połączeń komunikacyjnych o znaczeniu lokalnym;

3.poprawa jakości funkcjonowania systemów transportu publicznego oraz zwiększenie mobilności mieszkańców;

4.zwiększenie udziału transportu kolejowego w przewozach pasażerskich i towarowych;

5.poprawa lotniczej dostępności komunikacyjnej regionu oraz zwiększenie mobilności mieszkańców.

Cel główny oraz cele szczegółowe Osi Priorytetowej zostaną osiągnięte poprzez wdrażanie następujących działań:

1.Regionalny układ transportowy

2.Lokalny układ transportowy

3.Miejski transport publiczny

4.Transport kolejowy

5.Transport lotniczy.

Oś Priorytetowa VI: Środowisko i czysta energia

Aspekt ochrony środowiska i wykorzystania energii z odnawialnych źródeł nabiera w dobie konkurencyjności szczególnego znaczenia.

Bardzo ważne jest aby wraz z rozwojem Lubelszczyzny został zachowany i poprawiony stan środowiska naturalnego.

Głównym celem Osi jest poprawa stanu, zachowanie różnorodności oraz zapobieganie degradacji środowiska naturalnego.

Cel Osi priorytetowej zostanie osiągnięty poprzez poprawę jakości środowiska, w wyniku ograniczania zanieczyszczeń wód i gleby oraz ochronę naturalnych ekosystemów oraz zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

Na realizację Osi Priorytetowej VI składają się następujące działania:

1.Ochrona i kształtowanie środowiska

2.Energia przyjazna środowisku.

Oś Priorytetowa VII: Kultura, turystyka i współpraca międzyregionalna

Lubelszczyzna posiada niezwykłe walory naturalne, kulturowe, stad rozwój turystyki może przyczynić się w znacznym stopniu do rozwoju regionu.

Czynnikiem stymulującym rozwój regionu jest wzmacnianie współpracy międzyregionalnej.

Celem Osi Priorytetowej jest zwiększenie udziałów sektorów kultury i turystyki w gospodarce województwa lubelskiego oraz wzmocnienie powiązań międzynarodowych regionu.

Cel główny może być osiągnięty poprzez realizacje następujących celów szczegółowych:

1.poprawa atrakcyjności regionu oraz zwiększenie dostępności do dóbr kultury

2.wypromowanie atrakcyjnego wizerunku Lubelszczyzny jako miejsca o dużej atrakcyjności kulturalnej i turystycznej

3.stworzenie efektywnych powiązań w ramach współpracy międzyregionalnej.

Cel główny oraz cele szczegółowe Osi Priorytetowej zostaną osiągnięte poprzez wdrażanie następujących działań:

1.Infrastruktura kultury i turystyki;

2.Promocja kultury i turystyki;

3.Współpraca międzyregionalna.

Oś Priorytetowa VIII: Infrastruktura społeczna

Atrakcyjność inwestycyjna, dalej konkurencyjność regionu zależy odpowiedniej jakości infrastruktury społecznej.

Celem głównym Osi Priorytetowej jest realizacja następujących celów szczegółowych:

1.podniesienie poziomu kształcenia na wszystkich szczeblach nauczania oraz zwiększenie dostępu mieszkańców regionu do infrastruktury edukacyjnej i sportowej

2.poprawa jakości i dostępności do świadczeń w zakresie ochrony zdrowia

3.poprawa jakości i dostępności do świadczeń z pomocy społecznej.

Główny cel i cele szczegółowe mogą być osiągnięte poprzez wdrażanie następujących działań:

1.Infrastruktura dydaktyczna i społeczna szkół wyższych;

2.Infrastruktura szkolna i sportowa;

3.Ochrona zdrowia;

4.Pomoc społeczna.

Oś Priorytetowa IX. Pomoc Techniczna

Fundusze strukturalne są szansą rozwoju Lubelszczyzny.

Należy stworzyć struktury gwarantujące odpowiednią jakość poprzez wsparcie instytucji uczestniczących w zarządzaniu i wdrażaniu.

Cel priorytetu zostanie osiągnięty poprzez wdrażanie działań:

1.Wsparcie wdrażania RPO

2.Informacja i promocja RPO.

STAN WDRAŻANIA RPO

Wg stanu na 31 marca 2010 w ramach 16 RPO zostało złożonych 28915 wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę 64,4 mld zł.

Do realizacji zatwierdzono 14 487 wniosków(ok. 50%) ,: przy czym podpisano umowy na 10 711 wniosków o wartości dofinansowania z UE-25,4 mld zł(39,6% środków na lata 2007-2013.

Beneficjenci wykazali poniesienie 7,2 mld zł wydatków, co stanowi 11,2 % alokacji

Instytucja Certyfikująca zatwierdziła deklaracje wydatków złożone przez Instytucje

Zarządzające na kwotę 6,2 mld zł, co odpowiada 9,7% alokacji.

9.PROCEDURA ROZPATRYWANIA WNIOSKU

Aby zapewnić sprawność realizacji zadań wynikających z zapisów w dokumentach, potrzeba sprawnego systemu instytucjonalnego.

System wdrażania funduszy strukturalnych jest inny w każdym państwie członkowskim.

W Polsce ustalono następującą hierarchię instytucji: Instytucja Płatnicza, Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym, Instytucja Pośrednicząca w zarządzaniu Programem, Beneficjent Końcowy i Beneficjent-Projektodawca.

Na szczycie hierarchii stoi Komisja Europejska.

W Polsce Instytucją Płatniczą jest Ministerstwo Finansów-Departament Obsługi Funduszy Pomocowych.

Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym- to instytucja lub organ administracji publicznej, wyznaczona przez państwo członkowskie i odpowiedzialna za zarządzanie danym

programem operacyjnym.

Funkcję te pełnią odpowiednie departamenty Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

Instytucja Pośrednicząca w Zarządzaniu Programem- jest jednostka publiczną podlegającą Instytucji Zarządzającej, np. dla PO Kapitał Ludzki instytucjami pośredniczącymi są odpowiednie jednostki w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwie Edukacji Narodowej.

Beneficjent Końcowy, czyli Instytucja Wdrążająca Program- to instytucja publiczna lub prawna(np. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości), która jest odpowiedzialna za przyjmowanie wniosków aplikacyjnych od Beneficjentów- Projektodawców, przyznanie pomocy oraz zlecanie realizacji projektu inwestycyjnego lub wykonanie usługi, jeśli jest się jednocześnie projektodawcą.

Beneficjenci- Projektodawcy-odpowiedzialni za realizację konkretnych projektów, to podmioty przedkładające wnioski o uzyskanie wsparcia na projekt, np. przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, samorządy.

Projektodawca może realizować projekt ze współpracy z partnerami i wtedy jest liderem projektu(np. samorząd gminny przygotowujący projekt z Powiatowym Urzędem Pracy i przedsiębiorstwem).Projekty adresowane są do grup odbiorców określanych jako beneficjent ostateczny np. do bezrobotnych.

Jednostka Monitorujaco-Kontrolna odpowiada za kontrolę i monitorowanie wydatków oraz systemu dostarczania pomocy z funduszu strukturalnego.

Komitet Monitorujący jest powoływany wspólnie przez Komisję Europejską i kraj członkowski na potrzeby oceny i nadzorowania danego programu operacyjnego.

Komitet Sterujący to podmiot powoływany przez Instytucję zarządzającą w celu oceny i zatwierdzania Ramowych Planów Działania Instytucji Zarządzających oraz projektów wyłanianych w trybie przetargowym.

Komisja Oceny Projektów jest powoływana przez Instytucję Wdrażającą., która ocenia i układa listę rankingową projektów i rekomendacji do finansowania projektów dyrektorowi

Instytucji Wdrażającej.

Istnieją 2 tryby wybierania projektów: konkurs i przetarg.

Konkurs —to publiczne zaproszenie do składania propozycji, które jest skierowane do wszystkich projektodawców wymienionych w uzupełnieniu programu operacyjnego.

Projektodawca składa wniosek do Instytucji Wdrażającej, która dokonuje oceny formalnej, po czym kieruje wniosek do oceny merytorycznej(na posiedzeniu Komisji Oceny Projektów).

Jeśli wniosek uzyska wymaganą liczbę punktów, to trafia na listę rankingową projektów przedkładaną dyrektorowi Instytucji Wdrażającej.

Istnieją konkursy otwarte(tryb przyjmowania wniosków jest ciągły) oraz zamknięte(podane są określone daty nadsyłania zgłoszeń).

Przy przetargu- projekt przygotowuje Instytucja Wdrażająca, np. Ministerstwo Gospodarki, Wojewódzki Urząd Pracy. Wyłonienie wykonawcy tego projektu następuje w trybie przetargowym zgodnie z zapisami ustawy o zamówieniach publicznych.

10.FUNDUSZ SPÓJNOŚCI

Kierunki alokacji środków finansowych z Funduszu Spójności w Polsce określała Strategia Wykorzystania Funduszu Spójności na Lata 2004-2006.

Pomoc z tego funduszu była skoncentrowana na 2 dziedzinach:

1.rozwoju sieci transportowych: sieci drogowej(autostrady, drogi ekspresowe, drogi główne) oraz sieci kolejowej(linie o podstawowym i międzynarodowym znaczeniu);

2.rozwoju infrastruktury ochrony środowiska, mającej największy wpływ na poprawę sytuacji ekonomicznej kraju.

Strategia przewidywała współfinansowanie projektów mających na celu poprawę jakości wód,(poprzez budowę kanalizacji sanitarnej, oczyszczalni ściekowa, urządzeń uzdatniających wodę i sieci wodociągowych ),poprawę jakości powietrza(modernizacja miejskich systemów ciepłowniczych) i zagospodarowanie odpadów(budowa, rozbudowa i modernizacja

składowisk komunalnych, tworzenie systemu przetwarzania odpadów w tzw. recyklingu, budowa spalarni odpadów.

LATA 2007-2013

W lipcu 2006 r. opublikowano treść nowych regulacji określających zakres i zasięg proponowanych zmian w zasadach wdrażania funduszy.

Rozporządzeniem regulującym wykorzystanie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w latach 2007-2013 jest Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. uchylające rozporządzenie nr 1260/1999. Na mocy rozporządzenia nr 1082/2006 Parlamentu

Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. powołano Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej.

Na lata 2007-2013 przyznano Polsce w ramach Polityki Spójności kwotę w wysokości 67,3 mld euro.

Podczas realizacji Narodowej Strategii Spójności(średniorocznie do 2015 r.) będzie wydatkowane około 9,5 mld euro; 67,3 mld euro będzie pochodziło z budżetu UE.

Kwota ta jest uzupełniona o 11,86 mld euro z krajowych środków publicznych(w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa) i około 6,4 mld euro ze środków podmiotów prywatnych.

Łącznie ze środkami z budżetu UE stanowi około 85,56 mld euro.

Wydatki w ramach polityki spójności będą koordynowane z wydatkami przeznaczonymi na instrumenty strukturalne Wspólnej polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej a także z programami europejskimi w sferze wzmacniania konkurencyjności.

Zmienił się zestaw dokumentów programowych i sposób przygotowania oraz wdrażania funduszy w krajach członkowskich w stosunku do okresu 2000-2006.

Podstawowe dokumenty programowe na lata 2007-2013 to:

1.Strategiczne Wytyczne Wspólnoty(SWW)-to dokument strategiczny przyjmowany na początku procesu programowania przez Radę Europejska(po zasięgnięciu opinii Parlamentu europejskiego).Dokument ten określa ogólna strategie wykorzystania funduszy i priorytety rozwoju społeczno-gospodarczego dla całej Wspólnoty.

2.Narodowa Strategia Spójności(NSS)-to dokument przygotowywany na podstawie SWW, dotyczący strategii rozwoju kraju. Podlega negocjacjom z Komisja Europejską i jest podstawą przygotowania sektorowych(tematycznych) i regionalnych programów operacyjnych.

11.SYSTEM INSTYTUCJONALNY WDRAŻANIA ŚRODKÓW.

System wdrażania środków UE na lata 2007-2013 charakteryzuje się przedstawionym poniżej podziałem zadań między instytucjami:

Koordynację w zakresie zarządzania Narodową Strategią Spójności(NSS) i realizacji wszystkich programów spójności sprawuje minister rozwoju regionalnego. Odpowiada on za przygotowanie, organizację i nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu realizacji NSS oraz prowadzi nadzór nad realizacją programów operacyjnych, w tym w zakresie zarządzania, monitorowania, kontroli i audytu, zgodnie z wymogami określonymi w Rozporządzeniu rady.

W odniesieniu do regionalnych programów operacyjnych (RPO) rolę koordynującą pełni minister rozwoju regionalnego, odpowiedzialny za weryfikację projektów programów operacyjnych.

Dla zapewnienia skutecznej bieżącej koordynacji realizacji NSS Prezes Rady Ministrów powołuje zespół pod przewodnictwem ministra ds. rozwoju regionalnego, którego zadaniem będzie bieżący monitoring stanu realizacji programów operacyjnych.

Dla prawidłowej realizacji funkcji koordynacji i strategicznego monitorowania i oceny realizacji NSS zostanie utworzony Komitet Koordynacyjny pod przewodnictwem ministra rozwoju regionalnego, który będzie monitorował zgodność realizacji różnych rodzajów polityki rozwojowej gł. polityki konkurencyjności, spójności, Wspólnej polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej.

Instytucja Zarządzająca jest odpowiedzialna za przygotowanie i realizację programów operacyjnych ( w tym regionalnych programów operacyjnych).

IŻ dla programów zarządzanych centralnie jest minister rozwoju regionalnego, natomiast IŻ dla regionalnych programów operacyjnych jest zarząd danego województwa.

Funkcje Instytucji Zarządzającej:

1.zapewnia zgodność wyboru operacji do finansowania z kryteriami wyboru projektów dla programu

2.zapewnia prowadzenie kontroli programu operacyjnego w tym w szczególności przygotowanie planu kontroli systemowych oraz zatwierdzenie planów kontroli innych instytucji.

3.dokonuje oceny postępów realizacji programu na podstawie rocznego sprawozdania

4.przygotowuje we współpracy z Instytucjami Pośredniczącymi, raportów o nieprawidłowościach oraz przekazuje je do odpowiednich instytucji.

Instytucja Zarządzająca programem może delegować wykonanie części zadań do Instytucji Pośredniczącej.

Dotyczy to zadań odnoszących się do poszczególnych osi priorytetowych(lub grup osi priorytetowych).

Delegowanie zadań odbywa się na podstawie p[porozumienia, które szczegółowo określa zakres zadań Instytucji Pośredniczącej.

Dla programów realizowanych na szczeblu centralnym role IP będzie pełnić wyłącznie jednostka sektora finansów publicznych.

System wdrażania NSS(Narodowej Strategii Spójności) zakłada możliwość zlecania zadań innym instytucjom, jednak powinno się to odbywać zgodnie z procedurami określonymi w Prawie Zamówień Publicznych.

Aby zapewnić realizację NSS certyfikacja płatności wobec KE dokonywana będzie przez działające w strukturze Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Instytucje Certyfikujące (IC), powołaną po 2006 r.

W przypadku regionalnych programów operacyjnych IC deleguje część funkcji związanych z certyfikacją do Urzędów Wojewódzkich.

Instytucja Certyfikująca odpowiada za:

1.opracowanie i przedłożenie Komisji poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków o płatność;

2.poswiadczenie(na podstawie informacji od instytucji zarządzających i przeprowadzonych audytów), że:

-deklaracja wydatków jest dokładna , wynika z wiarygodnych systemów księgowych i jest oparta na weryfikowanej dokumentacji;

-zadeklarowane wydatki są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi;

3.utrzymanie w formie elektronicznej zapisów księgowych dotyczących wydatków zadeklarowanych Komisji;

4.prowadzenie ewidencji kwot podlegających procedurze odzyskiwania i kwot wycofanych po anulowaniu całości lub części wkładu dla operacji.

Po 2006 r. powołano nową Instytucję Audytową.

Dla wszystkich programów operacyjnych jej funkcje pełni Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej.

Instytucja Audytowa programu operacyjnego odpowiada w szczególności za:

1.zapewnienie prowadzenia audytu w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli programu operacyjnego oraz audytów operacji na podstawie stosownej próby w celu weryfikacji zadeklarowanych wydatków;

2.przedstawianie Komisji, w terminie 9 miesięcy od zatwierdzenia programu operacyjnego, strategii audytu i ich metodologii:

-do 31 grudnia każdego roku w latach 2008-2015:

-przedłożenie Komisji rocznego sprawozdania audytowego, które informuje o wszelkich brakach wykrytych w systemach zarządzania i kontroli programu;

-wydawanie opinii, na podstawie kontroli i audytów przeprowadzonych na jej odpowiedzialność, w kwestii tego, czy system zarządzania i kontroli funkcjonuje skutecznie, tak, aby dawać racjonalne zapewnienie, że deklaracje wydatków przedstawione Komisji są zgodne z prawem i prawidłowe;

-przedkładanie deklaracji częściowego zamknięcia zawierającej ocenę zgodności z prawem i prawidłowości danych wydatków;

3.przedlożenie Komisji, nie później niż do 31 marca 2017 r. deklaracji zamknięcia, zawierającej ocenę zasadności wniosku o wypłatę salda końcowego oraz zgodności z prawem i prawidłowości transakcji, które będą podstawa wydatków objętych końcową deklaracją wydatków, do której dołącza się końcowe sprawozdanie audytowe.

Z przeprowadzonych czynności audytowych Instytucja Audytowa opracowuje sprawozdania wraz z rekomendacjami

Monitorowanie programu operacyjnego, aby sprawnie zarządzać NSS jest prowadzone przez instytucję koordynującą NSS oraz Komitet Koordynujący NSS.

Na poziomie programu operacyjnego monitorowanie prowadzone jest przez Instytucję Zarządzającą i Komitet Monitorujący pracujący pod przewodnictwem przedstawiciela Instytucji Zarządzającej.

Komitet Monitorujący program operacyjny może podjąć decyzje o powołaniu podkomitetu monitorującego dla poszczególnych osi priorytetowych, które deleguje część swoich zadań związanych z prowadzeniem monitoringu w ramach danej osi priorytetowej.

---