Shinto

Bibliografia

1. Encyklopedia Gazety Wyborczej, Agora SA, T. 16, Kraków 2007. Shinto, s. 665-666.

2. Encyklopedia Gazety Wyborczej. Religie świata, Agora SA, Kraków 2007. Shinto, s. 682-687.

3. Encyklopedia Uniwersalna, pod red. Jamesa Hughesa, Wyd. IV,
   MUZA SA, Warszawa 2000. Szintoizm, s. 221.

Shintō, shintoizm, szintoizm
(jap „droga bóstw”, „droga duchów”, „nauka bóstw”) - to japoński politeistyczny system religijny, wg którego antropomorficzne bóstwa, tzw. kami, uosabiają siły natury, m.in.: słońce, księżyc, góry, wodę czy drzewa. Niektóre z nich zamieszkują przedmioty,
np.: miecze, zwierciadła itp., inne mogą być ubóstwionymi przodkami. Liczy się, ze owych bóstw jest jest 8 milionów (faktycznie naliczono ich około 1,5 tyś). Każde bóstwo ma swoją ściśle określoną specjalizację
i żadnego z nich nie da się zastąpić. Dlatego też każdemu należy okazywać szacunek. Kult kami łączy się ściśle z pojęciami świętego miejsca i świętego czasu. Obecnie do najważniejszych bóstw shintoistycznych należą: Amaterasu - bogini słońca, której tarcza widnieje na narodowej fladze Japonii, Tsuki-yomi - bóg księżyca, Susa-no-o to niesforny
i niszczycielski bóg burzy, Hachiman - bóg wojny, opiekun ludzi i patron żeglarzy,
bóg urodzaju i zbiorów ryżu.

Mitologia Shinto

Mitologia funkcjonuje na płaszczyźnie oficjalnej i popularnej. Mitologię oficjalną tworzą mity pochodzące z okresu poprzedzającego spisanie kiki. Wyboru z kiki dokonano
w okresie Meji w celu uwiarygodnienia boskiego pochodzenia japońskiego rodu cesarskiego i całego kraju. Mity te obejmują głownie wątki dotyczące dynastii i innych wielkich rodów,
a także wątki kosmologiczne i teologiczne. Niektóre mity maja charakter lokalny.

Według pierwszego cyklu mitów świat wyłonił się z pramaterii w stanie chaosu. Przed ukończeniem dzieła tworzenia świata w Przestworzu Wysokich Niebios pojawiły się pierwsze byty- kami - trójca Amenominakanushi, Takamimusubi, Kamimusubi. W dalszej kolejności wyłoniło się siedem par. Ostatnia z nich, Izanagi i Izanami, to demiurgowie, którzy powołali do życia wiele bóstw i wysp. Ze związku tego narodziła się m.in. trójca „czcigodnych dzieci”: bogini Amaterasu oraz bogowie Susanoo i Tsukiyomi. Drugi cykl zawiera mity z tzw. okresu bogów. Są w nim opisane m.in. spory Amaterasu z bratem Susanoo. Zwieńczeniem cyklu jest mit o zstąpieniu wyposażonego w regalia(lustro z brązu, miecz z brązu, klejnoty w kształcie kłów dzika) Ninigi - wnuka Amaterasu - na ziemię i objęcie przez niego władzy. Towarzyszyli mu inni bogowie, z którymi zszedł na górę Takachiho na wyspie Kiusiu.
To „wydarzenie” dało początek ziemskim dziejom cesarstwa japońskiego.

Mitologia popularna jest bliska kyoha-shinto i obejmuje, poza mitami oficjalnymi, mity o wielu lokalnych bóstwach lub takich jak czczone w większości rejonów bóstwo gór, które zimuje w górach, a wiosną pod postacią zaproszonego przez rolników bóstwa pól do jesieni opiekuje się zasianymi polami. Do mitologii popularnej zalicza się także powszechnie czczone bóstwo urodzaju Inami, czczoną w rejonach górskich znanych z obfitych opadów śniegu demoniczną kobietę śniegu, czczone w rejonach nabrzeżnych trzy patronujące rybakom i żeglarzom bóstwa Sumiyoshi, których kult łączony jest niekiedy z kultem Jingu.

Częste są w mitologiach shinto, wątki związane z kamieniami, skałami, wodospadami, strumieniami, drzewami lub zwierzętami o przypisywanych im ludzkich cechach.

Jedyne teksty zawierające wykład doktryny shintō to: Kojiki, Nihongi, które pochodzą z początku VII w. Podręczny modlitewnik Engi-Sziki został napisany w 927r. Spisane później teksty norio (modlitwy shintoistyczne) zawierają przepisy praktyk kulturowych, poza tymi tekstami brak w shinto pism zawierających wykład doktryny. Modlitwa Shintoistyczna ma charakter inwokacji wzywającej bóstwa, by prosić je o ochronę przed złem. Od wszelkiej zmazy, rozumianej jako zbrukanie fizyczne i duchowe, uwalnia obrzęd oczyszczenia, który jest podstawowym warunkiem pozytywnego kontaktu z sacrum.

W większości domów wyznawców tej religii znajdują się domowe ołtarzyki zwane kamidana lub senzodana. Znajdować mogą się na niej amulety przyniesione ze świątyń (np. części roślin poświęconych kami oraz różne inne dewocjonalia, wreszcie przedmioty należące do wybitnych przodków i krewnych, tabliczki z ich imionami itp.).

Modlitwa w Shintō jest bardzo prosta: należy stanąć przed ołtarzem, ukłonić się, kilka razy klasnąć i wygłosić swoje życzenie czy podziękowanie. Do tego celu nie są nawet potrzebne jakieś specjalne słowa, modlitwę można również „pomyśleć”.

Każda świątynia shintoistyczna jest miejscem, w którym wyznawcy modlą się, tańczą oraz składają ofiary. Przeważnie jest poświęcona któremuś z lokalnych bóstw. Świątynia musi składać się z 5-ciu elementów, są to:

• 
  tori - brama wiodąca do sanktuarium.

• sando - wysypana białym żwirem kręta ścieżka.

• temizuya - naczynie na wodę służące do rytualnej ablucji, (obmycie ciała,
  np. rąk).

• gohei - drewniany podstawek
  z zawieszonymi na nim, złożonym
  w charakterystyczny zygzak papierem - jest to znak obecności bóstw.

• shintai - relikwie symbolizujące bóstwa.

Po roku 1945 shinto przestało być religią państwową Japonii i rozdzieliło się na dwa główne kierunki:

1. Shinto sekciarskie- to 13 lub więcej „wyznań”, które można podzielić na pięć kategorii;

2. Shinto ludowe- jego wyznawcy czczą duchy i bogów, często lokalnych.

Obecnie Shinto podzieliło się na różne rodzaje, poniżej wymieniam kilka z nich.

Rodzaje Shinto:

• nowe religie japońskie

• shintō domu cesarskiego - dawne ceremonie z udziałem cesarza, także jako kapłana (kōshitsu-shintō, 皇室神道 lub kōshitsu-saishi, 皇室祭祀)

• shintō ludowe - wiara ludowa, obszar wierzeń w połączeniu z tradycją ludową (minkan-shintō, 民間神道 lub minkan-shinkō, 民間信仰)

• shintō sekciarskie - ruchy religijne, które pozostając w głównym nurcie, wytworzyły pewne odrębne praktyki (kyōha-shintō, 教派神道)

• shintō świątynne - tradycyjne praktyki religijne na terenie chramów (jinja-shintō, 神社神道)

• zenrin-kyō.

2

---