1. Działania faktyczne i prawne:

Związanie Administracji Prawem

• wynika z konstytucji - zasada praworządności (legalizmu) - element państwa prawnego - organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, a jego przestrzeganie jest podstawowym obowiązkiem każdego organu państwa i każdego obywatela

• określenie czynności administracji przez prawo nie jest jednakowe → zależy od sfery, rodzaju i form działania administracji.

• Sfera działania - zewnętrzna - to tam gdzie administracja styka się z obywatelem (osobą fizyczną lub prawną), natomiast sfera wewnętrzna to działania podejmowane wewnątrz-organizacyjne (organizacja pracy).

• w sferze wewnętrznej - więcej swobody. Samodzielnie organizuje wykonanie zadań społecz­nych i gospodarczych ustalonych przez inne organy, a jej działania w tym zakresie mają charakter kierowniczy/kontrolny/ustalający. Podstawą tych aktów jest władz­two organizacyjne (wynikające z regulaminów i statutów i in.)

• w sferze zewnętrznej - administracja może zrobić tylko to na co prawo jej zezwala.

• Rodzaj działań podejmowa­nych przez organy administracji państwowej i inne podmioty:

• działania o charakterze faktycznym - luźne związanie → ważne by miały jakąś podstawę prawną (np. ogólna norma kompetencyjna wyprowadzona z przepisów administracyjnych)

• działania o charakterze prawnym - ściśle zdeterminowane przez prawo, ale też nie jednakowo → działania zmieniające sytuację prawną indywidualnie określonych podmiotów znajdujących się na ze­wnątrz administracji muszą mieć podstawę w przepisach prawa materialnego i formalnego. Są one dokładniej opisane ze względu na ich dopuszczalność, moc prawną i wywoływane skutki.

• Forma działań:

• akty admini­stracyjne (indywidualne), akty normatywne (ogólne), a także działania wykonawcze w stosunku do w/w form → bardziej zdeterminowane przez prawo;

• działania materialno-techniczne (np. gromadzenie informacji, analizowanie, zarządzanie) lub społeczno-organizatorskich (np. porozu­miewanie się, apelowanie) → mniej zdeterminowane przez prawo.

• Związanie administracji prawem nie jest absolutne.

• Administracja to nie tylko wykonywanie ustaw, ale także działalność pozaustawowa, która choć nie jest zupełnie oderwana od ustawy, to czasem służy innemu celowi (realizacji zadań nakreślonych w innych aktach - polecenia, decyzje, uchwały.

• Jedynie tam gdzie jej działania zmieniają sytuacje (na korzyść i niekorzyść) indywidualnych podmiotów musi mieć prawne podstawy (przepis ustawy i przepis aktu wykonawczego).

• Administracja nie może podjąć działania sprzecznego z prawem, gdyż ma obowiązek przestrzegania prawa.

2. Akty prawa miejscowego:

rodzaj, nazwy, przedmiot i sposób uchwalania, ogłaszania określają ustawy szczególne o samorządzie i administracji terenowej:

1. ustawa z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie - wojewoda i organy administracji niezespolonej mogą stanowić akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części

1. wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe w zakresie nieuregulowanym ustawami i innymi przepisami, jeśli jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia lub mienia i dla zapewnienia porządku i spokoju publicznego, a rozporządzenia te mogą przewidywać kary grzywny na zasadach wykroczeń. Podstawą prawną dla tych rozporządzeń jest w/w ustawa.

2. ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa - na podstawie tej ustawy i innych ustaw sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze wojewó­dztwa lub jego części. Akty te w szczególności dotyczą:

1. statutu województwa,

2. zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim,

3. zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

3. ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym - rada powiatu ma kompetencje do stanowienia aktów prawa miejscowego na obszarze powiatu, a podstawą prawną jest w/w ustawa i inne ustawy. Akty rady powiatu dotyczą w szczególności:

1. spraw wymagających uregulowania w statucie,

2. przepisów porządkowych,

3. szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu,

4. zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

1. forma - uchwała, chyba że ustawa upoważniająca stanowi inaczej

2. może też wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo do zapewnienia spokoju, porządku i bezpieczeństwa publicznego. Inne wymogi wg ustawy to:

1. przyczyny występowały na obszarze więcej niż jednej gminy;

2. przyczyny na tyle poważne, aby można określić je „przypadkiem szczególnie uzasadnionym”;

3. tylko w sytuacji braku przepisów powszechnie obowiązujących;

4. w wyjątkowych sytuacjach, niecierpiących zwłoki, może wydawać je też zarząd, ale uchwała zarządu musi zostać zatwierdzona na najbliższej sesji, a w razie nie przedstawienia ich lub braku zgody, tracą moc w terminie podanym przez radę.

4. ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - przewiduje, iż rada gminy może w formie uchwały:

stanowić przepisy powszechnie obowiązujące na obszarze gminy na podstawie upoważnień zawartych w odrębnych ustawach → są to typowe akty wykonawcze i zasady ich dotyczące, w szczególności dotyczące upoważnienia w ustawie są takie jak rozporządzeń;

-wydawać akty prawa miejscowego na podstawie ustawy o samorządzie gminnym (art. 40 ust. 2) w zakresie (prawo ustrojowe):

1. wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,

2. organizacji urzędów i instytucji gminnych,

3. zasad zarządu mieniem gminy,

4. zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej;

1. w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących wydawać przepisy porządkowe (art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym), jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz do zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, z możliwością nałożenia kary grzywny na zasadach wykroczeń

1. wójt gminy może wydawać te przepisy tylko w przypadku niecierpiącym zwłoki w formie zarządzenia, i podlegają zatwierdzeniu rady na najbliższym posiedzeniu;

5. ustawa z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych aktów prawnych - wszystkie akty prawa miejs­cowego są objęte obowiązkiem niezwłocznego ogłoszenia w wojewódzkim dzien­niku urzędowym, a akty nie mające mocy powszechnie obowiązujących ustawa może wyłączyć ten obowiązek;

1. przepisy porządkowe - najpierw w drodze obwieszczenia, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego prze­kazu, a później w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

2. wejście w życie - po 14 dniach, chyba że dany akt określi termin dłuższy; w uzasadnionych przypadkach termin krótszy (o ile zasada demokratycznego państwa prawa nie stoi na przeszkodzie)

1. przepisy porządkowe - po 3 dniach od ogłoszenia, wyjątkowo dla ochrony zdrowia, życia itd. w dniu ogłoszenia.

2. nie wcześniej niż ustawa upoważniająca;

3. Administracja centralna - terenowa

Decentralizacja - organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia

• hierarchiczne podporządkowanie - zależność organu niższego od organu wyższego, który ma prawo kierowania jego pracą → samodzielności organów niższego stopnia (organ niższy bądź w drodze wyborów, bądź powoływany przez inny organ zdecentralizowany), a organ wyższy nadzoruje organ niższy i może wkraczać w działania organu niższego tylko gdy prawo mu na to zezwala.

• Warunki istnienia decentralizacji:

• wyposa­żenie organu niższego we własne kompetencje;

• brak hierarchicznego pod­porządkowania;

• faktyczna samodzielność organu niższego stopnia - przede wszystkim samodzielność finansowa (własne źródła dochodów i prawo do dysponowania nimi). Ale też samodzielność organizacyjna (statuto­wa).

• Decentralizacja (dotyczy wykonywania prawa) a autonomia (przyznanie kompetencji stanowienia prawa, bez ingerencji władz);

• 2 rodzaje decentralizacji:

• terytorialna - samodzielność organów administracji w obrębie danego terytorium, np. samorząd terytorialny.

• rzeczowa - samodzielność w obrębie pewnego zakresu spraw, np. samorząd zawodowy czy PAN.

Centralizacja - organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyż­szego → brak samodzielności organów niższego stopnia. Centralizacja nie musi wiązać się z koncentracją kompetencji.

• Brak samodzielności wyraża się w: prawie do decydowaniu o obsadzie stanowisk, prawie do wpływania na decyzje i działania (polecenia, instrukcje, wytyczne i in.);

• w przepisach, np. „kieruje on pracą organów podporządkowanych" lub nie w tak wyraźny sposób.

Koncentracja - skupianie kompetencji w rękach nielicznej grupy organów.

Dekoncentracja - rozproszenie kompetencji na większą liczbę organów.

• 2 rodzaje dekoncentracji:

• rzeczowa - rozkładanie kompetencji jednego organu na kilka organów tego samego szczebla

• terytorialna - przenoszenie kompetencji organu wyższego stopnia na podległe mu organy terenowe.

Administracja centralna - złożony układ organizacyjno-funkcjonalny, tworzony przez organy, urzędy i inne podmioty o różnym statusie prawnym, powołane do życia w celu realizacji zadań administracji publicznej w ramach całego kraju. Jest to część składowa administracji publicznej, obejmująca centrum rządzenia;

• podstawa prawna - Konstytucja, ustawa o RM i ustawa o działach administracji rządowej, oraz inne akty;

• Prezydent zaliczony do władzy wykonawczej, ale nie jest to urząd administracji;

• 2 zasadnicze segmenty tworzące administrację centralną:

• segment polityczno-rządowy - powiązane są z nim organy naczelne

• segment administracyjno-wykonawczy - reprezentują go pozostałe organy centralne i inne centralne jednostki organizacyjne.

• znaczenia terminu „organizacja administracji terenowej”:

• jako część organizacji administracji publicznej, składającej się z jednostek organizacyjnych administracji rządowej (wojewoda sprawujący władzę administracji ogólnej i organy administracji niezespolonej) oraz jednostek administracji samorządu terytorialnego → strukturalne ujęcie (administracja w sensie podmiotowym);

• jako zorganizowana działalność powołanych lub upoważnionych prawnie podmiotów, podjętej w celu realizacji ustawowo określonych zadań publicznych → funkcjonalne ujęcie (administracja w sensie przedmiotowym);

• pierwsze znaczenie daje jedynie statyczny opis zjawiska, drugie pozwala dojrzeć relacje pomiędzy różnymi podmiotami. W przepisach ustawy o administracji rządowej w województwie (art. 1 i 2) jest 2-gie znaczenie;

4. Różnica między organami naczelnymi a centralnymi

Podział oparty na kryterium stopnia organu, dotyczący administracji rządowej

1. organy centralne - zasięg obejmuje z reguły całe państwo (wyjątek - zarządzanie tylko jakąś częścią państwa - Minister Ziem Odzyskanych) i są na najwyższym szczeblu w strukturze państwa. Dzielą się na:

1. organy naczelne administracji - Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, ministrowie, KRRiTV oraz komisje i komitety, które z mocy ustawy sprawują funkcje naczelnych organów administracji.

2. tzw. urzędy centralne - te organy centralne, które nie są organami naczelnymi. Podlegają bądź Prezesowi RM, bądź ministrom, np. Polski Komitet Normalizacyjny, Główny Urząd Ceł, Wyższy Urząd Górniczy.

Urzędy Centralne stanowią pewną zbiorczą, konwencjonalnie nazywa­ną kategorię, obejmującą liczną grupę organów mających różne nazwy, różnoraką strukturę organizacyjną oraz funkcje i usytuowanie w systemie administracji centralnej; walor organu admini­stracji w znaczeniu ścisłym związany jest z kierownikiem urzędu, urząd zaś traktowany jest jako aparat pracy (aparat pomocniczy);

• wspólna cecha → samodzielne organy administracji, wyposażone we włas­ne, prawem przypisane kompetencje, znajdujące się w hierarchii szczebel niżej w stosunku do organów rządowych (naczelnych)

• różne przesłanki podporządkowania temu a nie innemu organowi naczelnemu, brak ogólnie określonych kryteriów: np. ponaddziałowy charakter zadań, dążenie do uniknięcia nadmiernej rozbudowy działów, dążenie do podniesienia rangi urzędów poprzez podporządkowanie ich bezpośrednio premierowi ostatecznie decydują o tym przepisy

1. organy terenowe - zasięg obejmuje jedynie część terytorium państwa (jednostka podziału terytorialnego) i są na niższym szczeblu struktury zarządzania. Dzielą się na:

1. na organy administracji rządowej (np. wojewoda) i or­gany samorządu terytorialnego (np. sejmik województwa i zarząd województwa);

2. organy województwa (rządowe i samorządowe), organy powiatu, organy gminy;

3. organy administracji zespolonej (np. organy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Handlowej, Inspekcji Weterynaryjnej, Służ­by Ochrony Zabytków) i organy administracji niezespolonej (np. dyrektorzy urzę­dów morskich, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej).

Podział oparty na stopniu centralizacji

2. Organy samorządowe - dzieli się, ze względu na rodzaj samorządu → organy samorządu terytorialnego (organy gmin - rada gminy, zarząd, wójt, burmistrz; organy powiatu - rada powiatu, zarząd powiatu ze starostą jako przewodniczącym i starosta jako władza samodzielna; organy samo­rządu województwa - sejmik województwa z przewodniczącym i zarząd wojewódz­twa z marszałkiem jako przewodniczącym, organy samorządu zawodowego i sa­morządu gospodarczego.

3. Organy administracji rządowej - organy podporządkowane Radzie Ministrów. Pozycję wewnętrzną organów administracji rządowej określają ustawy. Na obszarze województwa:

1. wojewoda

2. kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży (pod zwierzchnictwem wojewody), w imieniu:

1. wojewody (np. kurator oświaty, wojewódzki konserwator zabytków, wojewódzki inspektor handlowy),

2. własnym (organy Policji w województwie);

3. organy administracji niezespolonej (np. dyrektorzy urzędów celnych, dyrektorzy urzędów morskich, dyrektorzy urzędów statystycznych, dyrektorzy okręgowych urzędów miar);

4. organy samorządu terytorialnego - w przypadku przekazania zadań na mocy ustawy lub porozumienia.

5. kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży (pod zwierzchnictwem starosty), np. powiatowy lekarz weterynarii, komendant powiatowy Policji, powiatowy ko­mendant Państwowej Straży Pożarnej);

6. organy innych samorządów - w przypadku przekazania zadań na mocy ustawy lub porozumienia.

5. Samorząd

Samorząd w ujęciu tradycyjnym - jest formą decentralizacji administracji albo administracją sprawowaną przez korporacje.

• przepisy prawa powierzają wykonywanie administracji społecznościom lokalnym wyposażonym w osobowość prawną (określane jako korporacje albo związki publicznoprawne), a członkostwo z reguły jest przy­musowe i automatycznie.

• korporacja posiada kompetencje władcze, wynikające z Konstytucji i ustawo o samorządzie i wykonuje je w stosunku do swoich członków, czasem też innych osób.

• Pogląd niektórych → samorząd jako podmiot władztwa, a działania samorządu jako działania administracji publicznej → w tym ujęciu administracja publiczna to administracja wykonywana przez państwo i jego organy (administracja rządowa) oraz wykonywana przez samorząd (administracja samorządowa).

• Organy państwa mają kompetencje nadzorcze (określone przez prawo), co gwarantuje przestrzeganie prawa oraz promocję interesu publicznego w stosunku do interesów lokalnych (grupo­wych, zawodowych).

• Samorząd dzieli się na:

• terytorialny (zwany czasami powszechnym lub komunalnym)

• specjalny - np. samorząd zawodowy, wyznaniowy, narodowościowy, gospodarczy. W Polsce:

• samorząd gospodarczy - izby rolnicze, gospodarcze i rzemieślnicze → członkostwo dobrowolne, brak ustawowo określonych kompetencji, odesłanie do rozporządzenia Rady Ministrów → w praktyce utracił większość cech samorządu i stał się dobrowolnym stowarzyszeniem, wykonującym pewne funkcje administracji publicznej.

• samorząd zawodowy - adwokacki, radców prawnych, notarialny, lekarski, lekarzy weterynarii, pielęgniarek i położnych, aptekarski, rzeczników patentowych, biegłych rewidentów oraz maklerów papierów wartościowych i doradców w zakresie publicz­nego obrotu papierami wartościowymi → regulowany przez ustawy dotyczące danego samorządu. Członkowstwo obowiązkowe.

• samorząd użytkowników niektórych zakładów użyteczności publicznej - studencki i uczniowski.

6. Zakład administracyjny i porównanie z przedsiębiorstwem

Zakład - to względnie samodzielna jednostka organizacyjna, wyposażona w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym. 2 cechy dodatkowe:

1. jednostka budżetowa - tzn., że wydatki zakładu pokrywane są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego (tamże wpływy). Czasem jako tzw. zakład budżetowy - gdy jego usługi świadczone są odpłatnie, a koszty funkcjonowania zakładu z jego środków. → terminy prawa finansowego i dotyczą sposobu finansowania

2. charakter stosunku łączącego zakład z korzystającym z jego usług - stosunek administracyjno-prawny.

rozróżnienie przedsiębiorstw i zakładów:

3. rejestracja - przedsiębiorstwa - tak, zakłady - nie. Osobowość prawna mają nieliczne zakłady (np. szkoły wyższe), wszystkie przedsiębiorstwa.

4. cele - przedsiębiorstwa - gospodarcze, zakład - usługi o szczególnym znaczeniu społecznym.

5. granica wytyczona przez indywidualne rozstrzygnięcia co do formy prawnej danej jednostki organizacyjnej - niektóre jednostki mogą być albo przedsiębiorstwami, albo zakładami (np. zoo)

Termin „zakład” - węższe znaczenie w prawie administracyjnym, niż w potocznym rozumieniu, czy nawet w innych dziedzinach prawa (np. prawo pracy - zakład pracy)

Brak ogólnej ustawy dot. zakładów, liczne ustawy dot. poszczególnych typów → ustawa z 1991 r. o systemie oświaty, ustawa z 1990 r. o szkolnictwie wyższym, ustawa z 21.11.1996 r. o muzeach, ustawa z 27.06.1997 r. o bibliotekach, itd. → mimo to zakłady te mają wiele cech wspólnych.

Kierowanie - z reguły organ jednoosobowy, obok z organem kolegialnym (np. rektor i senat) → nie jako organy państwa, ale jako organy zakładu. W zakresie wykonywania funkcji administracji publicznej zastosowanie mają przepisy regulujące działanie organów państwa.

6. czasem organy użytkowników (samorząd studencki, komitet rodzicielski) → organ zakładu.

ewentualna opłata ma charakter świadczenia administracyjnego (zbliżone do podatków), a nie cywilnoprawnego świadczenia.

Władztwo zakładowe - nadrzędność organów zakładu nad użytkownikiem, a uprawnienia organów zakładu ogólnie określone ustawowo, szczegółowo w regulaminach.

7. kwestia sporna - charakter władztwa zakładowego - czy jako rodzaj państwowego władztwa, czy wynikające z istoty zakładu → drugie podejście, gdyż ten sam charakter w szkole państwowej i prywatnej. → za naruszenie poleceń użytkownik może być ukarany karami dyscyplinarnymi (usunięcie z zakładu), ale nie ma możliwości stosowania egzekucji administracyjnej (nie licząc obowiązku szkolnego). Jednak pewne działania zakładów użyteczności publicznej są traktowane jako akty administracyjne, a niektóre decyzje zaskarżone do sądu.

8. jest niezbędne do zapewnienia realizacji celów zakładu, które jednocześnie wyznaczają granice tego władztwa.

9. ustawa z reguły określa jakie działania mogą być stosowane wobec użytkownika.

Charakter aktów organów zakładu kierowane do użytkowników:

10. gdy nie wywołują skutków prawnych poza zakładem (jedynie w ramach zakład-użytkownik) - nie ma zastosowania kpa, poza przepisami dot. skarg i wniosków, np. decyzja o promowaniu na wyższy rok studiów, przeniesienie zajęć do innej sali itd.

11. gdy wywołują skutki także poza sferą stosunków zakład-użytkownik - są decyzjami administracyjnymi (np. decyzja o przyjęciu czy zwolnieniu z zakładu).

12. procedura wydawania niektórych aktów wewnątrzzakładowych - specjalne przepisy dot. m.in. postępowania dyscyplinarnego.

Przedsiębiorstwa państwowe

• podstawa prawna - ustawa z 1981 r. o przedsię­biorstwach państwowych (wielokrotnie nowelizowana); usta­wa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego;

• to samorządne, samodzielne i samofinansujące się podmioty gospodarcze mające osobowość prawną, o znacznym stopniu niezależności od tzw. organu założycielskiego;

• wpis do rejestru - powstanie i zakończenie istnienia;

• jest ich coraz mniej, zastępowane są przez spółki kapitałowe, które mogą łatwo zmieniać właś­cicieli poprzez przenoszenie własności akcji lub udziałów, a także poprzez podwyż­szanie kapitału mogą pozyskiwać nowe kapitały;

• wyjątkowo są wyposażane w zlecone funkcje administracji publicznej.

7. Władztwo administracyjne

Władztwo - możność przeprowadzenia zarządzenia w drodze przymusu państwowego przez organ państwa.

Władztwo administracyjne (imperium) - uprawnienie organu administracji publicznej do jedno­stronnego kształtowania sytuacji prawnej podmiotu administrowanego poprzez wy­dawanie aktów prawnych oraz do stosowania przymusu w celu ich zrealizowania. Posiadanie władztwa oznacza że organ może stosować przymus, bez uprzedniego pozwolenia sądu.

Pojecie to:

• związane jest z rozgraniczeniem sądownic­twa i administracji oraz administracji prywatnej od publicznej.

• ma charakter instrumentalny - zostało stworzone przez naukę prawa administracyjnego dla prawniczego opisu zja­wisk i procesów zachodzących w ramach administracji publicznej → władztwo to kategoria porządku normatywnego, a nie zjawisko istniejące obiektyw­nie i właściwe dla procesów administrowania → stopniowalność - władztwu podlegają bądź wszyscy, bądź tylko niektóre podmioty

• o zakresie i skutkach władztwa rozstrzygają normy prawa administracyjnego.

• używane w 3 podstawowych kontekstach dotyczących:

• analizy prawnej form działania administracji (jako cecha niektórych form działania administracji);

• istoty stosunku administracyjno-prawnego (jako cecha tych stosunków)

• pojęcia organu administracji publicznej (jako cecha organu administracyjnego)

• Do istoty władztwa administracyjnego należy:

• możność jedno­stronnego ukształtowania stanu prawnego podmiotu podporządkowanego w sposób wiążący, z domniemaniem legalności konkretyzacji prawa dokonywanej przez organ administracji (przestają wywoływać skutki prawne czynności organów dopiero po uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności).

• możność stosowania przy­musu państwowego (tak fizyczny jak i inne środki, jak np. groźba przymusu).

• 2 postacie przymusu państwowego w administracji (kryterium spełnianej funkcji):

• przymus egzekucyjny

• cel - zrealizowanie polecenia organu przed podmiot administrowany;

• stosowany tak długo, aż adresat zachowa się w sposób wyznaczony;

• stosuje się go, tylko gdy z poleceniem łączy się obowiązek działań adresata;

• nie stosuje w przypadku gdy nie potrzeba działań adresata i w przypadku niewykonania uprawnienia;

• podstawowy sposób przełamy­wania oporu podmiotów administrowanych.

• kara (administracyjna lub kryminalna).

• cel - wyrządzenie dolegliwości z po­wodu niezastosowania się do nakazu lub zakazu, a późniejsze podporządkowanie się nie chroni przed karą → funkcja represyjna, stymulująca i prewencyjna.

• nakładanie kar stanowi wymiar sprawiedliwości, więc odwołanie nie od organu wyższego, ale do sądu.

• Kary administracyjne wymierzane w ramach stosunku administracyjno-prawnego w związku z naruszeniem obowiązków administracyjnych. Są to:

• kary administracyjne sensu stricto - o charakterze pieniężnym wynikające ze stosunków prawa materialnego;

• kary porządkowe - wynikające ze stosunków procesowych (w ramach tzw. policji sesyjnej), cel - utrzymanie ładu i porządku podczas czynności procesowych;

• kary dyscyplinarne - wynikające ze stosunków wewnętrznych administracji (wobec funkcjonariuszy administracji, użytkowników zakładów administracyjnych czy członków samorządów specjalnych).

• Tzw. sankcja nieważności - polega na odmowie uznania skutków prawnych czynności kon­wencjonalnej dokonanej niezgodnie z regułami. Rzadko w stosunku do podmiotów administrowanych, a częściej dotyczy czynności organów administracji. Przymus w tym przypadku polega na odmowie użycia siły dla zaistnienia skutków takiej czyn­ności.

• Władztwo zakładowe - stosunki miedzy zakładem a użytkownikiem nie mają wyłącznie charakteru administracyjno-prawnego (też cywilnoprawny):

• w sferze cywilno-prawnej - dysponuje tzw. władztwem organizacyjnym (jak każda organizacja) - dla przestrzegania norm wewnętrznych przez członków, a podstawą ich obowiązywania jest uznanie ich za wiążące przez członków organizacji (najdotkliwsza kara - usunięcie z organizacji).

• w sferze administracyjno-prawnej - wynika ono z upoważnienia organów zakładu do stano­wienia abstrakcyjnych i konkretnych regulacji na podstawie i w ramach ustaw oraz do stosowania przymusu w celu ich wykonania

• osoby poddane władztwu - użytkownicy, tez inne osoby.

• tryb egzekwowania - specyficzny dla poszczególnych kategorii zakładów, a jego podstawą prawną są ustawy regulujące organizację i działanie danego typu zakładów, rozwinięte w aktach konstytuujących zakład oraz innych aktach wewnętrznych (statut, regulamin)

• Granice władztwa zakładowego - wyznaczane przez cel zakładu i przez prawa użytkowników zakładu. → niektóre katalogi praw użytkowników (np. karty praw pacjenta) określają jedynie te prawa, które mają znaczenie zakład-użytkownik.

8. Ciężary publiczne

publiczne prawo pod­miotowe - jest sytuacją obywatela ukształ­towaną przez normę prawa administracyjnego, w której obywatel ten może skutecznie domagać się czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo coś uczynić realizując swój indywidualny interes

-możność domagania się czegoś od państwa (istota publicznego prawa podmiotowego) - polega na tym, że treść stosunku prawnego zawiązanego między jednostką a organem administracji publicznej jest z góry ukształtowana przez prawo, a ponadto jednostka posiada określone uprawnienie wobec administracji. → celem postępowania administracyj­nego jest jedynie skonkretyzowanie warunków realizacji prawa pod­miotowego (zaspokojenie roszczenia) wypływającego z ist­niejącego wcześniej prawa podmiotowego.

Ciężary publiczne:

• szerokie znaczenie - wszelkie obciążenia nakładane na jednostki dla osiągnięcia celów realizowanych przez administrację publiczną

• wąskie znaczenie - nałożony na jednostkę obowiązek świadczenia o charakterze innym niż pieniężny w celu realizacji określonych celów publicznych

• art. 84: „Każdy jest obowiązany do ponosze­nia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie" → oba znaczenia.

• Świadczenia te mogą mieć charakter osobisty lub rzeczowy

• rzeczowe - dostarczenie rzeczy niezbęd­nych administracji do osiągnięcia wskazanego w ustawie celu.

• osobiste - działania własne dla osiągnięcia celów administracji wskazanych w ustawie, np. podczas klęsk żywiołowych

• Świadczenia te mogą mieć charakter powszechny lub szczególny.

• powszechne - skierowane do wszystkich lub do szerokiego kręgu osób, np. obowiązek szczepień;

• szczególne - jest ono kierowane do kręgu osób korzystających z określonego rodzaju budynków lub urządzeń, z których utrzymaniem związane jest świadczenie, np. obowiązek utrzymania nieruchomości.

• Nie są ciężarami publicznymi publicznoprawne ograniczenia własno­ści, tj. obowiązek znoszenia pewnych stanów powodujących ograni­czenia w korzystaniu z własności, np. w ustawie o gospodarce nieruchomościami obowiązek udostępnienia nieruchomości w celu konserwacji/naprawy urządzeń zainstalowanych na nieruchomości.

• Ciężary publiczne mogą też wynikać z potrze­by podjęcia przez administrację niezwłocznych działań, obowiązek powiadomienia administracji o stwierdzonych zagrożeniach (np. prawo górnicze i geologiczne, tez ustawa o ochronie przeciwpożarowej).

• Różnica miedzy ciężarami a ograniczeniami własności → ciężary polegają na obowiązku czynnego działania, a ograniczenie własności to obowiązek znoszenia.

• od wywłaszczenia obie konstrukcje różnią się tym, że ich obowiązek wynika z mocy prawa, a podstawą wywłaszczenia jest decyzja konstytutywna.

9. Rzeczy publiczne

Znaczenie przemian po 1989 r. - poddanie działalności administracyjnej w dużo większym stopniu prawu cywilnemu, co powoduje niebezpieczeństwo nieracjonalnego wykorzystania środków (ważne cele, a nie opłacalność) → dlatego kategoria rzeczy publicznych staje się potrzebna → SN - „SP funkcjonuje w obrocie prawnym na identycznych zasadach jak inne podmioty prawa cywilnego”, a TK - „Mienie komunalne jest rodzajem mienia publicznego i nie powinno być utożsamianie z mieniem prywatnym”.

Proces kształtowania się regulacji prawnej stanowiącej źródło konstrukcji rze­czy publicznych:

1. ustawy o samorządach - tworzenie zasad dysponowania mieniem samorządu terytorialnego → ochrona poprzez konieczność uzyskania zgody organów jednostek samorządu na decyzje dot. jego mienia - pomimo administracyjnego trybu tworzenia mienia komunalnego w drodze komunalizacji stanowi ono składnik mienia samorządu w rozumieniu cywilnopraw­nym, a powyższe instrumenty stanowią jedynie uzupeł­nienie tej zasady → szczególny status i w orzecznictwie określane jako mienie/majątek publiczny.

2. art. 218 K. → obowiązek ustawowej regulacji sposobu zarządzania majątkiem SP → ustawa o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa - ochrona mienia Skarbu Państwa:

1. utworzenie naczelnego organu - m.in. gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych oraz ochrona tego mienia (art. 1),

2. uznanie znaczenia majątku publicz­nego dla realizacji zadań aparatu państwowego

3. instrumenty dla Minister SP to: prowadzenie ewidencji majątku Skarbu Państwa, kontrola państwowych jednostek organizacyjnych, którym przysługuje prawo wykonywania uprawnień wynikających z praw majątkowych Skarbu Państwa lub działania w imieniu Skarbu Państwa, a także wyrażanie zgody na dokonanie czynności prawnej w zakresie rozporządzenia składnikami mająt­kowymi o wartości przekraczającej 50000 euro → czynność prawna dokonana z naruszeniem obowiązku uzyskania zgody jest nieważna.

3. Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji - obowiązek na wójtach i burmistrzach (prezydentach miast) składania Ministrowi SP informacji dotyczących przekształceń i prywatyzacji mienia komunalnego.

Przepisy powyższe dają początek systemowi informacji o zasobach mienia publicznego oraz służą budowie środków jego ochrony, a także stanowią podstawę szczególnego reżimu prawnego mienia publicznego.

najpopularniejsza koncepcja dziś - wg S. Kasznicy - rzeczy publiczne są to wszystkie rzeczy, którymi państwo, jak również każdy inny związek publicznoprawny, posługuje się dla wyko­nania swych zadań. 3 kategorie rzeczy publicznych:

• majątek skarbowy

• to rzeczy, które służą celom administracyj­nym pośrednio poprzez dostarczanie potrzebnych środków finansowych: pieniądze, papiery wartościowe, ziemia i lasy państwowe, a także inne składniki majątkowe przynoszące dochody, jak przedsiębiorstwa itp.

• podlega prawu prywatnemu, a publicznemu wyjątkowo (w celu nadzoru)

• majątek administracyjny

• to środki rzeczowe potrzebne do prowadzenia działalności, które administracja wykorzystuje bezpośrednio do wykonywania za­dań publicznych → budynki, w których mieszczą się urzędy i zakłady publiczne, szkoły, szpitale, biblioteki, instalacje użyteczności publicznej, a także ruchomości biurowe, materiały itp.

• podlega prawu publicznemu → związanie rzeczy z celem działania administracji oparte jest na przepisie.

• w związku z korzystaniem przez administrację z tych rzeczy mogą one być poddane także prawu prywatnemu (np. odszkodowanie za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem korzys­taniem z rzeczy), ale jeśli rzecz ta wykorzystywana jest zgodnie ze swym przeznaczeniem, kwestionowanie sposobu jej używania może nastąpić środkami administracyjnymi).

• potrzeba wyodrębnienia tych dóbr - uzasadnione koniecznością analizy statusu mienia Skarbu Państwa i mienia samorządowego.

• rzeczy służące do użytku powszechnego, czyli dobra publiczne

• rzeczy będące w powszechnym użytku, z których może korzystać każdy bez uzyskiwania pozwolenia → drogi, place, mosty, przestrzeń powietrzna, wybrzeża morskie, wody publiczne, itp → charakter ten jest następ­stwem ich naturalnych właściwości lub nadania im określonego statusu administracyjno-prawnego.

• podlega prawu publicznemu, np. używanie drogi publicznej to nie jest prawem używania, lecz przejawem wolności korzystania z dróg publicznych w sposób niesprzeczny z ich przeznaczeniem.

10. Kompetencje RM i Prezesa RM

RZĄD - to nie tylko zebrani na Radzie Ministrów ministrowie i Prezes RM, ale i nieobecni ministrowie, oraz inne podmioty, powiązane strukturalnie i funkcjonalnie z RM i premierem, tworząc mechanizm, którego głównym zadaniem jest rządzenie w szerokim, politycznym sensie;

• art. 146 ust. 1 - określenie, że RM prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną;

• art. 146 ust. 2 - ustanawia domniemanie kompetencyjne na rzecz RM w sprawach polityki państwa;

• podstawowy ośrodek rządzenia w sensie politycznym;

• art. 146 ust. 3 - RM kieruje administracją rządową

• organ naczelny o pozycji najwyższej i kierowniczej;

• art. 146 ust. 4 - wymienia szereg zadań i kompetencji, które nie tworzą katalogu zamkniętego, ale w dużej mierze konkretyzują powyższe zadania. Są to:

• zapewnia wykonanie ustaw oraz wydaje rozporządzenia,

• chroni na podstawie ustaw interesy Skarbu Państwa,

• uchwala projekt budżetu i kieruje jego wykonaniem oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

• utrzymuje stosunki i zawiera umowy z rządami innych państw oraz z organizacjami międzynarodowymi,

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, sprawując ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powołanych do czynnej służby wojskowej,

• określa organizację i tryb swojej pracy.

• rozwinięcie zadania prowadzenia polityki wewnętrznej i zewnętrznej;

• koordynowanie i kontrolowanie prac or­ganów administracji rządowej → konkretyzacja zadania kontroli administracji rządowej i wpływu na administrację samorządową; wskazuje, że RM jest najwyższym w hierarchii ogniwem administracji rządowej → wyznaczony zakres administracji rządowej - wszystkie podmioty podległe RM, a pozostałe nie podlegające jej tworzą kategorię administracji państwowej, np. Państwowa Inspekcja Pracy, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Rada do Spraw Uchodźców.

• kompetencje w zakresie prawodawstwa → pośredni i bezpośredni udział w tworzeniu prawa

• pośredni - inicjatywa ustawodawcza;

• bezpośredni - wydaje rozporządzenia wykonawcze oraz akty wewnętrzne (uchwały RM).

Organizacja i tryb działania Rady Ministrów

• Ustawa o Radzie Ministrów wykracza poza obszar organizacyjno-techniczny; zawiera unormowania istotne z punktu widzenia całego rządu; stanowi, że organizację i tryb pracy RM ustala w swoim regulaminie;

• Regulamin RM określa szczegółowy tryb działania RM, regulująca kwestie takie jak:

• uczestnictwo w posiedzeniach RM, organizacja i przebieg obrad, sposoby podejmowania rozstrzygnięć, sposoby wnoszenia spraw pod obrady i kate­gorie dokumentów rządowych, zapis przebiegu posiedzeń i protokoły ustaleń po­wziętych przez RM itd.

• do czasu noweli w/w ustawy w 2001 r. wiele z tych kwestii było uregulowane w ustawie;

Ustawa o Radzie Ministrów:

• w rozdziale I ustanowiona jest kolegialność działania RM (Rządu - w wąskim znaczeniu), ale zmodyfikowana o możliwość jej działalności nie tylko na posiedzeniach. Ustawa wprowadza definicję drogi obiegowej - czyli korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk w celu rozstrzygania poszczególnych spraw → stąd droga obiegowa jest formą uzupełniającą;

• na posiedzeniach rozpatrywane mają być zdania i kompetencje wynikające z Konstytucji i ustaw (zagadnienia o generalnym i ogólnym charakterze) → w trybie obiegowym - „poszczególne sprawy”, tzn. nie muszą być one bezpośrednio związane z w/w obszarem, ale dotyczyć np. rozstrzygnięcia konkretnych spraw, decyzji organizacyjnych, rozstrzygnięć technicznych czy proceduralnych;

• prezes RM zwołuje posiedzenia, ustala ich porządek i im przewodniczy, oraz podpisuje rozstrzygnięcia RM (przedstawione mu i podpisane przez sekretarza RM), a w przypadku zwołania przez Prezydenta Rady Gabinetowej niezwłocznie powiadamia o tym członków RM;

• prezes RM decyduje o wprowadzenie danej sprawy na drogę obiegową;

• sekretarz RM - przygotowuje posiedzenia rządu i zajmuje się ich obsługą, a w szczególności:

• przyjmowanie od wnioskodawców oraz przekazywanie członkom Rady Ministrów projektów dokumentów rządowych,

• opracowywanie protokołu ustaleń przyjętych przez Radę Ministrów,

• przygotowanie dokumentów rozpatrywanych przez Radę Ministrów oraz przedkładanych do podpisu Prezesowi Rady Ministrów,

• koordynowanie działalności legislacyjnej Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów.

• posiedzenia z mocy prawa są niejawne, ale ustawa nakłada na RM obowiązek informowania opinii publicznej o przedmiocie posiedzenia i podjętych rozstrzygnięciach, chyba że premier zarządzi tajność obrad;

• premier może (z własnej inicjatywy lub na wniosek członka rządu) zezwolić zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniom w części lub całości oraz na udzielanie wyjaśnień;

Prezes Rady Ministrów

• 2 FUNKCJE PREMIERA: przewodniczący RM oraz samodzielny organ administracji państwowej → szczególnie mocno zarysowane w ustawie o RM; nie jest to podział zadań i kompetencji, ale opis pozycji premiera, zadania należące do tych funkcji wzajemnie się przenikają;

• jako przewodniczący RM ma kierownicze kompetencje tak organizatorskie jak i merytoryczne, tj. ma zapewniać wykonanie polityki RM i określa sposoby jej wykonania; koordynuje działania ministrów; w wykonaniu polityki rządu może wydawać podległym sobie urzędom centralnym wiążące wytyczne i polecenia (nie mogą dot. decyzji administracyjnych art. 33b ustawy o działach), rozstrzyga o kształcie i składzie rządu, ustala (w drodze rozporządzenia) szczegółowy zakres działania ministra i określa, które ministerstwo lub urząd będzie go obsługiwać (ustawa o rządzie) → jest ośrodkiem, wokół którego kształtuje się administracja rządowa;

• ma szereg kierowniczych kompetencji dotyczący administracji rządowej (centralnej i terenowej);

• zadania i kompetencje premiera można pogrupować następująco:

• funkcja prawodawcza - to przede wszystkim: wydawanie rozporządzeń wykonawczych; zarządzeń, jako aktów wewnętrznych (w tym regulujące organizacje i funkcjonowanie rządu i jego członków); kierowanie procesem legislacyjnym rządu i nadzorowania jego przebiegu; wydaje Dz. U RP (możliwości kontrolne z formalnoprawnego punktu widzenia);

• funkcja personalna - kreacja rządu; powoływanie i odwoływanie szeregu kierowniczych stanowisk (część na wniosek powoływanych przez siebie osób) głównie w administracji centralnej, ale i terenowej na szczeblu województwa; możliwość wnioskowania dot. obsady niektórych stanowisk; jest zwierzchnikiem służbowym administracji rządowej (centralnej i terenowej), oraz korpusu służby cywilnej;

• nadzór nad licznymi urzędami centralnymi sytuowanymi po poza strukturami działów administracji (patrz ustawa o działach), są to min. GUS, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, ABW, AW, Służba Cywilna - zakres nadzoru określony w ustawach szczególnych; wiążące wytyczne i polecenia do tych organów;

• funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do terenowych organów administracji rządowej oraz nadzorcze w stosunku do samorządu;

• cały kompleks pojedynczych kompetencji, które tworzą dość szeroki wachlarz możliwości, np. współdziałanie z NIK, udział w ustalaniu struktury organizacyjnej PAN czy kompetencje w zakresie orzekania administracyjnego.

Wiceprezes Rady Ministrów

• pomaga i zastępuje premiera, który wnioskuje o jego powołanie (nie musi zostać powołany, wtedy zastępuje premiera jeden z wyznaczonych ministrów);

• nie jest to samodzielny organ administracji państwowej - nie ma własnych kompetencji, a jedynie pomaga i zastępuje premiera;

• dotyczą go ograniczenia i status prawny taki jak ministra;

11. Reprezentacja i Pełnomocnicy Rządu

Reprezentowanie Rady Ministrów oraz ustanawianie pełnomocników rządu

art. 9 ustawy o RM

• ust 1 i 2 - przez członka rządu upoważnionego przez RM dla spraw rozpatrywanych przed Sejmem z inicjatywy RM, a w przypadku wszystkich innych spraw, premier w wyjątkowych sytuacjach może upoważnić do takiego występowania przed Sejmem;

• minister po porozumieniu z premierem składa wszelkie oświadczenia w imieniu rządu;

• ust. 3 pkt. 1 - premier na wniosek ministra może upoważnić sekretarza stanu, podsekretarza stanu, pełnomocnika rządu lub kierownika urzędu centralnego - dotyczy też posiedzeń plenarnych dla prezentowania stanowiska rządu, ale bez możliwości składania oświadczeń w imieniu rządu.

• ust. 3 pkt. 2 - premier na wniosek ministra może upoważnić każdą inną osobę (od kierownika po członka korpusu służby cywilnej) czynną w danym dziale administracji rządowej (centralnej i terenowej), ale tylko poza posiedzeniami plenarnymi;

• ust. 4 - w/w zasady dot. też sytuacji reprezentowania przed innymi organami państwowymi, w szczególności przez Senatem czy TK;

art. 10 ustawy o RM

• ust. 1 - pełnomocnika rządu ustanawia RM tam gdzie nie jest celowe przekazanie spraw członkom RM - tzn. jest to swoista agenda RM dot. spraw związanych z polityką rządu, ale mających charakter doraźny, przejściowy lub niestały;

• ust. 2 - może nim być sekretarz stanu, podsekretarz stanu, wyjątkowo (uzasadniane zasięgiem terytorialnym) wojewoda. PYTANIE CZY MOZE BYĆ TEŻ INNA OSOBA?

• ust. 3 - personalną obsadą (i odwołaniem) zajmuje się premier;

• ust. 4 - określenie formy (zarządzenie RM) i zakresu koniecznych spraw do uregulowania w zarządzeniu o utworzeniu takiego stanowiska (zakres upoważnień, sposób nadzoru, sposób zapewnienia obsługi merytorycznej, organizacyjnej, prawnej, technicznej, biurowej)

• pełnomocnik może działać w ramach struktury ministerstwa lub innego urzędu administracyjnego (np. w kancelarii premiera), lub być poza nią;

• do tej pory utworzono min. następujących pełnomocników (stan na dzień 17.12.2004r.) :

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Statusu Kobiet i Męż­czyzn (kancelaria premiera);

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na Szkodę Rzeczypo­spolitej Polskiej lub Unii Europejskiej (ministerstwo finansów);

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 (ministerstwo gospodarki i pracy);

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Budowy Dróg Krajowych i Autostrad (ministerstwo infrastruktury);

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Rządowego Programu Rozwoju Zintegrowanego Systemu Informacji o Nieruchomościach (ministerstwo infrastruktury);

Art. 9. 1. Członek Rady Ministrów, upoważniony przez Radę Ministrów, reprezentuje Rząd przed Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach rozpatrywanych z inicjatywy Rady Ministrów. W takim wypadku minister składa, po porozumieniu się z Prezesem Rady Ministrów, wszelkie oświadczenia w imieniu Rządu.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do reprezentowania Rządu w innych sprawach rozpatrywanych przez Sejm. W takim wypadku upoważnienia do reprezentowania Rządu może, w uzasadnionych wypadkach, udzielić ministrowi Prezes Rady Ministrów.

3. Prezes Rady Ministrów może, na wniosek ministra:

1) udzielić upoważnienia do reprezentowania Rządu przed Sejmem sekretarzowi stanu lub podsekretarzowi stanu w danym ministerstwie, pełnomocnikowi Rządu lub kierownikowi urzędu centralnego;

2) udzielić upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie, poza posiedzeniem plenarnym, innej osobie czynnej w danym dziale administracji rządowej.

4. Zasady określone w ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do wszystkich innych sytuacji wymagających upoważnienia do reprezentowania Rządu przed innymi organami państwowymi, w szczególności przed Senatem Rzeczypospolitej Polskiej i Trybunałem Konstytucyjnym.

5. Zasady i tryb udzielania odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie regulują odrębne przepisy.

Art. 10. 1. Rada Ministrów może ustanowić pełnomocnika Rządu do określonych spraw, których przekazanie członkom Rady Ministrów nie jest celowe.

2. Pełnomocnikiem Rządu może być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach, w zakresie zadań o zasięgu regionalnym - wojewoda.

3. Pełnomocnika Rządu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.

4. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zakres udzielonych pełnomocnikowi upoważnień, sposób sprawowania nadzoru nad jego działalnością oraz sposób zapewnienia pełnomocnikowi obsługi merytorycznej, organizacyjno-prawnej, technicznej i kancelaryjno-biurowej.

5. W celu sfinansowania działalności ustanowionego pełnomocnika Rządu, Prezes Rady Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych, wynikającego z ustawy budżetowej.

12. Różnica między ministrami działowymi a „bez teki”

Pozycja prawna ministra

Art. 149 ust. 1 Konstytucji - minister powołany jest do kierowania określonym działem administracji rządowej albo do wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów → 2 rodzaje ministrów:

• MINISTER RESORTOWY/DZIAŁOWY

• ani Konstytucja ani ustawy nie przewidują ustawowej drogi tworzenia urzędu ministra, a Konstytucja przewiduje jedynie, że zakres działania ministra I wskazują ustawy ustawa o działach - dział to też kategoria podmiotowa, tj → dział to wyznaczony ustawowo (poprzez m.in. nazwę i ustalenie składników przedmiotowych) krąg spraw z zakresu administracji rządowej, poddany kierownictwu ministra, jak również określone przez ustawę organy i inne podmioty szczebla centralnego, działające w dziedzinach spraw objętych działem, które podporządkowane są temu ministrowi lub poddane jego nadzorowi;

• działy tworzą względnie stałą siatkę podziałową sfery administracji rządowej, a na tym gruncie premier poprzez łączenie działów i przydzielanie ich konkretnym osobom tworzy układ organizacyjno-funkcjonalny odpowiadający polityce rządu;

• ustawa o działach daje swobodę w łączeniu działów z kilkoma wyjątkami:

• budżet, finanse publiczne oraz instytucje finansowe skupione pod jednym ministrem;

• obrona narodowa - musi mieć tylko swojego ministra;

• w praktyce też działy sprawiedliwość i sprawy zagraniczne mają tylko swoich ministrów;

• rozporządzenie atrybucyjne - rozporządzenie, w którym na podstawie kompetencji przydzielonej w ustawie o RM, premier określa szczegółowy zakres działania ministra niezwłocznie po powołaniu RM lub ministra;

• wskazanie działu/ów oraz ministerstwo lub inny urząd administracji, mający obsługiwać danego ministra, oraz podległe mu organy, urzędy, jednostki organizacyjne;

• minister (w drodze obwieszczenia w MP) ustala jednostki mu podległe, lub przez niego nadzorowane;

• ustala zakres uprawnień ministra jako dysponenta wyodręb­nionej lub wyodrębnionych części budżetu państwa, z uwzględnieniem przepisów odrębnych;

Pytanie czy na tle przepisu konstytucyjnego, że zakres działania ministra określają ustawy w/w tryb jest zgodny z Konstytucją → tak, gdyż w ustawie określone są kompetencje i zadania ministra, a w rozporządzeniu premiera znajduje się „szczegółowe” ustalenie spraw, którymi zajmować się ma minister (które w istocie i tak przyjmuje formę wskazania działu i w/w spraw).

• art. 4 ust. 1 ustawy o działach - takiego ministra określa się mianem „minister właściwy do spraw”:

• wyrażenie odejścia od zasady ustawowego kreowania urzędów ministrów;

• odzwierciedla tryb powierzania ministrom kierowania działami spraw

• uelastycznia kształtowanie składu rządu.

• art. 33 ust. 2 ustawy o RM - spersonifikowanie urzędu i stanowiska ministra poprzez uchylenie z mocy prawa rozporządzenia atrybucyjnego z chwilą powołania nowej RM lub nowego ministra;

• „MINISTER BEZ TEKI”

• premier przekazuje część swoich kompetencji, ale tryb ich powoływania jest taki sam, z tym, że określenie zakresu szczegółowego spraw, którymi się zajmują jest dużo pełniejsze, gdyż ich zadania premier wyodrębnia ze swoich zadań, a oni wykonują je w imieniu premiera;

• przepisy akcentują tą funkcję ministra jaką jest członkostwo w RM → uczestnictwo w ustalaniu polityki państwa związana z odpowiedzialnością, obowiązek inicjowania i opracowywania polityki rządu w zakresie powierzonych zadań, przedkładania inicjatyw i odpowiednich projektów aktów normatywnych na posiedzenia Rady Ministrów (art. 7 ust. 1-2 ustawy);

ustawa o RM

• podstawowym zadaniem ministra jest realizacja polityki rządu, a w tym celu może on min:

• współdziałać z członkami RM,

• nadzorować działalność terenowych organów administracji rządowej,

• współdziałać z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi i przedstawicielstwami środowisk zawodowych i twórczych,

• występować do premiera o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza zakres jego działania,

• po zawiadomieniu premiera powoływać rady i zespoły jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania.

• ustawa o RM podkreśla obowiązek ministra identyfikowania się z działaniami i rozstrzygnięciami rządu, stanowiąc, że minister reprezentuje stanowisko zgodne z ustaleniami RM → stanowi to pewne domniemanie i nakaz;

• art. 34a- minister w celu realizowania polityki rządu może wydawać wiążące wytyczne i polecenia podległym mu lub nadzorowanym centralnym organom administracji rządowej, innym organom i urzędom lub jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej (nie dotyczy zespolonej administracji rządowej, chyba że przepisy tak stanowią)

• regulacje ustawowe dot. ministrów dotyczą obu rodzajów ministrów, jednak ministrowie działowi mają rolę samodzielnego organu administracji, tzn. działają we własnym imieniu;

• minister kieruje i nadzoruje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek organizacyjnych i w tym zakresie m.in.:

• tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej,

• powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej,

• organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne.

• nadzoruje i kontroluje organy i jednostki, w stosunku do których uzyskał takie uprawnienia w ustawie, z czym wiążą się konkretne obowiązki (art. 35):

• przedstawia sprawy dot. tego urzędu na posiedzeniu RM;

• składa premierowi wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statutu,

• składa premierowi wnioski o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego,

• powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego,

• organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez urząd centralny.

• te kompetencje wyznaczają standard treści nadzoru nad organami centralnymi, gdy przepisy szczególne nie stanowią inaczej (a z reguły nie stanowią); są uzupełniane przez kompetencje wydawania wytycznych i poleceń;

• kompetencje prawodawcze tylko ministra działowego - rozporządzenia wykonawcze;

• wydawanie zarządzeń;

• RM na wniosek premiera może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie;

• powoływany i odwoływany w trybie konstytucyjnej procedury; może też złożyć rezygnację;

• w razie nieobsadzenia stanowiska lub czasowej niezdolności do wykonywania obowiązków zastępuje go premier lub wskazany przez premiera członek RM.

13. Inspekcje specjalne

to grupa w miarę jednorodnych, o określonym stopniu samodzielności (i odrębności organizacyjnej) instytucji, będących istotnym skład­nikiem całego systemu kontroli w państwie, a także elementem składowym aparatu administracyjnego, np. Inspek­cja Handlowa, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Farmaceutyczna, Inspekcja Transportu Drogowego;

• podobne do inspekcji w zakresie spełnianej roli - dozory czy nadzory specja­listyczne, jak np. Inspektorat Dozoru Jądrowego, Urząd Dozoru Technicznego;

• ujęcie strukturalne w przepisach

• inspekcja w przepisach nie jest tożsama z określonym podmiotem (jednostką administracyjną), lecz jest traktowana zbiorczo jako ogólna instytucja, powołana do określonych zadań → tak pojęta inspekcja powiązana jest z wyodrębnionym substratem organizacyjnym, który ma realizować zadania inspekcji, tzn. inspekcja (dozór, nadzór) w instytucjonalnym, organizacyjnym sensie oznacza nie jeden podmiot, ale złożoną strukturę powiązanych ze sobą (z reguły w układzie pionowym) jednostek organizacyjnych, występujących jako organy inspekcji;

• centralne organy inspekcji, tj. główni inspektorzy, działają­cy przy pomocy głównych (centralnych) Inspektoratów, zajmują pozycję centralnych organów administracji rządowej → z reguły główni inspektorzy wyposażeni są we własne zadania i kompetencje oraz podporządkowani są określonym ministrom, funkcjonując w strukturach działów administracji (z wyjątkiem Państwowej Inspekcji Pracy powiązanej z Sejmem);

• terenowe organy inspekcji funkcjonują w zasadzie w ramach zespolonej administracji wojewódzkiej oraz w formule zespolenia administracji pod zwierzchnictwem starosty powiatowego;

• ujęcie kompetencyjne w przepisach

• przeważnie nie są instytucjami monofunkcyjnymi, tzn. posiada­jącymi wyłącznie zadania i kompetencje kontrolne, ale również zadania i kompetencje typowe dla organów administracji państwowej (w tym kompetencje władcze, np. polegające na wydawaniu decyzji);

• ze względu na profil działania zalicza się je do sfery administracji obejmującej realizację reglamentacji administracyjnej w różnych dziedzinach; stanowią „policje administracyjne” wyposażone w silne atrybuty władzy administracyjnej sprawo­wanej w formie nakazów i zakazów → inspekcje (dozory, nadzory) stanowią wyspecjalizowane służby administracyjne o funkcjach nadzorczo-regulatywnych i kontrolnych w wydzielonych dziedzinach spraw (przez co podobne są do urzędów centralnych).

14. WOJEWODA

Struktura systemu organów

• System organów administracji rządowej w terenie stanowią:

• wojewoda;

• kierow­nicy zespolonych służb, inspekcji i straży

• wykonują zadania w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia;

• wykonują zdania w imieniu własnym, jeśli ustawy tak stanowią;

• szczególny charakter prawny działań kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży w art. 23 ust. 3 - w przypadkach określonych w ustawach (głównie w zakresie wydawania indywidualnych aktów administracyjnych) kierownicy ci są organami administracji zespolonej  konstrukcja ta ma pogodzić zasadę określenia form prawnego oddziaływania i oznaczenia materialnoprawnych skut­ków administrowania z postulatem jednoznacznego wskazania podmiotu odpowie­dzialnego za ich wywołanie;

• organy administracji niezespolonej;

• Wojewoda spełnia następujące podstawowe funkcje:

• przedstawiciela Rady Ministrów w województwie → wskazanie rodzajów działal­ności skierowanej na realizację polityki rządu oraz generalne zobowiązanie woje­wody do wykonywania zadań ustalonych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów;

• zwierzchnika zespolonej administracji rządowej → określone jako:

• kierowanie administracją zespoloną i koordynowanie jej działalności,

• zapewnienie warunków do jej skutecznego działania,

• ponoszenie przez wojewodę odpowiedzialności za rezultaty działalności administracji zespolonej.

• organu nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego → uregulowana w ustawach samorządowych;

• organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym → uregulowane głównie w prawie administracyjnym materialnym i prawie cywilnym,

• reprezentanta Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach → uregulowane głównie w prawie administracyjnym materialnym i prawie cywilnym.

• właściwość miejscowa wojewody obejmuje obszar województwa, a tworzenie i znoszenie województw następuje w drodze ustawy (ustawa o wprowa­dzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa), natomiast zmiana granic województw, w tym związana z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów, następuje w drodze rozporządzenia RM, po zasięgnięciu opinii jednostek samorządu terytorialnego, których zmiana dotyczy;

• właściwość i zasięg terenowych delegatur właściwych ministrów - na mocy powołujących je przepisów mogą działać w jednostkach podziału terytorialnego specjalnego.

15. Relacje wojewody z adm. niezespoloną i Prezesem RM

Organizacyjne więzi prawne

• powiązania z RM:

• RM może ustalić inne zadania, nie przewidziane w ustawie, w szczególności może ustanowić go pełnomocnikiem rządu w zakresie zadań o zasięgu i w warunkach „szczególnie uzasadnionych wypadków”;

• wojewoda może poprzez ministra właściwego do spraw administracji publicznej przedstawiać RM projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących woje­wództwa;

• nakaz złożenia przez wojewodę i wicewojewodów dymisji wraz z przyjęciem przez Prezydenta dymisji rządu, a o przyjęciu jej rozstrzyga nowy premier;

• obowiązek dostarczania wojewodzie protokołu ustaleń z posie­dzenia Rady Ministrów;

• powiązania z premierem (władza organizacyjna premiera pełna w stosunku do wojewody):

• premier powołuje i odwołuje wojewodę na wniosek ministra właściwego do spraw adm. publ.;

• premier kieruje działalnością wojewody, wydając zarządzenia i polecenia, z inicjatywy własnej bądź właściwych ministrów;

• premier sprawuje nadzór nad działalnością wojewody pod względem zgodności jego działania z prawem oraz polityką rządu, jak również pod względem rzetelności i gospodarności;

• premier ma pra­wo dokonywania okresowej oceny pracy wojewody i w drodze rozporządzenia określa zasady i tryb składania sprawozdań z wykonywanej działalności;

• premier musi uchylić rozporządzenia wojewody w razie ich niezgodności z ustawami lub aktami, które miały wykonywać, a może uchylić z powodu niezgodności tych aktów z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności

• powiązania z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej:

• premier może upoważnić tego ministra do wykonywania w imieniu premiera uprawnień dot. wojewody, z wyjątkiem powoływania i odwoływania wojewody oraz rozstrzygania sporów między wojewo­dą a właściwym ministrem;

• więzi łączące wojewodę i kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży - kierowników tych powołuje i odwołuje woje­woda, z wyjątkiem komendanta wojewódzkiego Policji (potrzebna opinia) i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej (potrzebna zgoda, a do odwołania opinia) i komendanta Stołecznego Policji (potrzebna opinia wojewody i prezydenta W-wy);

• w sprawach szczegółowych warunków lub trybu zatrudniania i zwalniania kierowników, a także powierzania im funkcji i stanowisk generalne odesłanie do odrębnych przepisów..

Art. 3. 1. Wojewoda jest:

1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie;

2) zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie;

3) organem rządowej administracji zespolonej w województwie;

4) organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności, z zastrzeżeniem ust. 2;

5) organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji;

6) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

7) organem wyższego stopnia w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.2)).

2. Wojewoda kontroluje pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.

3. Zadania i kompetencje wojewody w stanach nadzwyczajnych określają odrębne ustawy.

Art. 22. Wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie, a w szczególności:

1) dostosowuje do miejscowych warunków cele polityki Rady Ministrów oraz, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań;

2) zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

3) dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy;

4) wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikające z odrębnych ustaw;

5) przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa;

6) wykonuje inne zadania określone w odrębnych ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów.

Art. 23. 1. Wojewoda:

1) reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w czasie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych;

2) współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych, na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych.

2. Wojewoda jest informowany o służbowym pobycie członków Rady Ministrów w województwie.

Art. 24. Wojewoda reprezentuje w swoich wystąpieniach stanowisko zgodne z ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów.

Art. 25. 1. Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o których mowa w art. 22 pkt 2, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego. O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego ministra.

2. Polecenia, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej, a także nie mogą dotyczyć czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych oraz czynności z zakresu ścigania wykroczeń.

3. Właściwy minister może wstrzymać wykonanie poleceń, o których mowa w ust. 1, wydanych organom niezespolonej administracji rządowej i wystąpić z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie sporu, przedstawiając jednocześnie stanowisko w sprawie.

Art. 26. 1. Wojewoda w zakresie zadań administracji rządowej realizowanych w województwie ma prawo żądania od organów

Art. 28. 1. Wojewoda kontroluje:

1) wykonywanie przez organy rządowej administracji zespolonej w województwie zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz wytycznych i poleceń Prezesa Rady Ministrów;

2) wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne podmioty zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.

2. Wojewoda w szczególnie uzasadnionych przypadkach może kontrolować sposób wykonywania przez organy niezespolonej administracji rządowej działające w województwie zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych.

3. Kontrola, o której mowa w ust. 1 i 2, ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności organów poddanych kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie oceny wykonywanej działalności pod względem:

1) legalności, gospodarności, celowości i rzetelności - w odniesieniu do działalności organów administracji rządowej oraz innych podmiotów;

2) legalności, gospodarności i rzetelności - w odniesieniu do działalności organów samorządu terytorialnego.

16. Nadzór wojewody nad samorządem terytorialnym

Kontrola.

• poza NIK i inspekcjami specjalistycznymi, kontrola uregulowana w ustawach samorządowych oraz ustawach o regionalnych izbach obrachunkowych:

• premier, wojewoda, regionalna izba obrachunkowa (organy nadzoru) → szeroki zakres kontroli:

• prawo żądania niezbędnych informacji i danych dotyczących or­ganizacji i funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego;

• przewodniczący zarządów muszą przedkładać wojewodzie uchwał rad i sejmiku w cią­gu 7 dni od ich podjęcia (co samo w sobie daje instrument do bieżącej i wszechstronnej kontroli)

• regionalna izba obrachunkowa - powołana do kontroli gospodarki finansowej gmin, przy czym ustawa ściśle określa kryteria (zgodności z prawem, zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym), zakres przedmiotowy (min. nakaz kontroli min. raz na 4 lata kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gmin), procedurę kontrolną i upraw­nienia kontrolujących inspektorów;

Nadzór.

• zasada jednolitej regulacji nadzoru nad samorządem terytorialnym (przepisy o nadzorze stosuje się też do związków i porozumień komunalnych);

• organy nadzoru: premier, wojewoda i regionalna izba obrachunkowa (sprawy budżetowe);

• kryterium nadzoru - zgodność z prawem;

• środki:

• stwierdzenie nieważności uchwały or­ganu samorządowego w części lub w całości (konieczne uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o możliwości wniesienia skargi do NSA w razie stwierdzenia uchybień)

• możliwość jednocześnie wstrzymania wykonania uchwały po wszczęciu postępowa­nia w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały (budżetowa z mocy prawa wstrzymana);

• wstrzymanie wykonania uchwały i przekazanie do ponownego rozpatrzenia (UoAdm.Rząd.wWoj i USG) → stosowany przez wojewodę, dot. spraw zleconych;

• wojewoda wskazuje uchybienia oraz termin załatwienia sprawy → w razie braku rozstrzygnięcia lub nie uwzględnienia wskazówek wojewoda może uchylić uchwałę i wydać zarządzenie zastępcze, powiadamiając o tym właściwego ministra, który ma 30 dni na inne rozstrzygnięcie;

• możliwość uruchomienia sądowej kontroli przez osoby fizyczne i prawne (ustawy samorządowe, ustawa o NSA, Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi);

• założenia regulacji nadzoru:

• możliwość zaskarżenia rozstrzygnięć nadzorczych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (do 1.01.2004 do NSA) → kryterium zgodności z prawem,

• terminy ustawowe:

• 30 dni od daty doręczenia - organ nadzoru orzeka;

• do 1 roku od daty podjęcia rozstrzygnięcia nadzoru - uchylenie tego rozstrzygnięcia, chyba, że uchybienie 7-dniowego terminu przedłożenia uchwały;

• w sprawach nieuregulowanych dot. nadzoru stosuje się kpa;

Kierowanie.

• ze względu na możność wpływu na personalną obsadę organu i kryterium celowości więzi te zbliżają się do formy kierownictwa → art. 96 i 97 USG, art. 83 i 84 USP, art. 84 i 85 USW.

1. Sejm rozwiązuje radę gminy, powiatu i sej­miku w razie powtarzającego się naruszania K. lub ustaw na wniosek premiera w drodze uchwały; w przypadku wójta, wojewoda najpierw wzywa do zaprzestania, potem wniosek do premiera, a premier odwołuje i wyznacza następcę do czasu wybrania nowego wójta;

2. zarząd komisaryczny - w razie nierokującego szybkiej poprawy i przedłużającego się braku skuteczności w wyko­nywaniu zadań publicznych, po przedstawieniu zarzutów organom i wezwaniu do natychmiastowego przedstawienia programu naprawy sytuacji, premier może zawiesić organy samorządu i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat (albo do końca kadencji) → komisarz rządowy - przedstawiony przez wojewodę, za pośrednictwem ministra , powołany przez premiera;

17. Zadania gminy, powiatu, województwa

Gmina

• domniemanie kompetencyjne na rzecz gminy wzmocnione domniemaniem prawa gminy do decydowania o swoich sprawach (art. 6 USG - ustawa o samorządzie gminnym), dodatkowo zaznaczone i wzmocnione w ustawie o samorządzie powiatu (art. 4 - zakaz naruszania kompetencji gminy przez powiat) i w ustawie o samorządzie województwa (art. 4 - zakaz naruszania kompetencji gminy i powiatu)

• zadania gminy to:

• zadania własne (zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty) - zostały jedynie przykładowo wyliczone; ustawa może nadać im charakter obowiązkowy

• zadania zlecone - z zakresu administracji rządowej i organizacji przygotowania i przeprowadzania wyborów powszechnych i referendów; albo wynika z ustawy albo z porozumienia zawartego z wojewodą;

• zawsze nowe zadania dla gminy (czy własne czy zlecone) muszą zapewniać środki na ich wykonanie;

• sprawy prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach określonych w ustawie o gospodarce komunalnej;

• możliwe modyfikacje zakresu właściwości gminy:

• z zakresu adm. rząd. oraz o umownym trybie - patrz wcześniej;

• gminy mogą zawierać ze sobą porozumienia komunalne w sprawie powierzenia jednej z nich zadań publicznych (konsekwencje podobne jak przy porozumieniach, tj. stosowny udział w kosztach);

• gmina ma prawo wystąpić z wnioskiem do powiatu o przekazanie jej zadania z zakresu powiatu (porozumienie gminy i powiatu);

• związek gminny - to osoba prawna, na którą może przejść część zadań gminy (wraz z prawami i obowiązkami);

• gmina może zawrzeć związek z miastem na prawach powiatu;

Powiat

• zadania mają charakter ponadgminny, z zakresów wymienionych w art. 4 USP, wykonywane zgodnie z zasadą pomocniczości i samodzielności gminy;

• może tworzyć jednostki organizacyjne i za­wierać umowy z innymi podmiotami, ale nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej;

• może zawierać porozumienia z innymi powiatami czy województwem (w którym się znajduje);

Województwo

• zakres właściwości uregulowany odmiennie niż gminy i powiatu → 2 rodzaje spraw:

• określanie strategii rozwoju województwa, uwzględniającą przykładowo wymienione cele oraz prowadzenie polityki rozwoju województwa (art. 11 USW);

• zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami

• Ten drugi rodzaj spraw należących do właściwości województwa jest skon­struowany analogicznie do właściwości gmin i powiatów.

• może zawierać porozumienia z innymi województwami lub swoimi jednostkami samorządowymi;

• domniemanie kompetencji - do zakresu działań samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej;

• inne uregulowanie w zakresie możliwości w sferze działalności gospodarczej → może tworzyć sp. z o.o. lub S.A. w zakresie użyteczności publicznej oraz przystępować do takich spółek jeśli ich działalność jest promocyjna, edukacyjna i wydawnicza, służąca rozwojowi województwa;

18. Samorządowe Kolegia Odwoławcze

właściwość samorządowych kolegiów odwoławczych - sprawy z za­kresu administracji publicznej, należące do właściwości jednostek samorządu tery­torialnego rozstrzygane jako II instancja, a także rozpatrywanie zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzenia nie­ważności decyzji oraz rozpatrywanie skarg i wniosków stosownie do przepisów kpa.

19. ble

katalog (wg Starościaka):

1. akty normatywne;

2. akty administracyjne;

3. ugody;

4. porozumienia administracyjne;

5. czynności cywilnoprawne;

6. czynności faktyczne;

formy działań można podzielić na:

7. władcze → to akty administracyjne i akty normatywne; organ jednostronnie rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku, która musi się podporządkować woli organu, ze względu na istnienie po stronie organu środków przymusu państwowego;

8. niewładcze → pozycja obu stron jest sobie równa, a jeśli nawet występuje zróżnicowanie to organ nie ma pozycji zdecydowanie nadrzędnej;

1. typowy akt to decyzja administracyjna:

1. tylko wyraźnie przewidziana przez prawodawcę poprzez podanie nazwy decyzja czy odpowiedni opis;

2. wg art. 104 kpa organ musi podjąć działanie w formie decyzji zawsze, gdy załatwia sprawę administracyjną co do istoty w całości albo w części;

3. wyczerpująco unormowana w przepisach - tryb, kryteria prawidłowości i wadliwości, skutki oraz w orzecznictwie → wg NSA podstawą prawną decyzji - tylko przepis prawa powszechnie obowiązującego, a nie tzw. akty prawotwórcze kierownictwa wewnętrznego, postanowienia wojewodów, zarządzenia wydane na podstawie przepisu o charakterze normy ogólno-kompetencyjnej, wytyczne czy instrukcje ministra;

20. Akty deklaratoryjne - konstytutywne

akty deklaratoryjne i konstytutywne:

1. akty de­klaratoryjne → nie tworzą nowych sytuacji prawnych, lecz stwierdzają ich powstanie z mocy samego prawa, organ orzekający jedynie stwierdza, czy zaistniał wymagany stan rzeczy by powstało określone uprawnienie, dlatego wywołują skutki prawne wstecz (ex tunc) i z reguły nazywane są orzeczeniami, ze względu na podobieństwo do orzeczeń cywilnych (o ustalenie prawa);

1. stwarza nową sytuację prawną w zakresie prawa procesowego, nie materialnego, tzn. dopiero od wydania aktu strona może skutecznie powoływać się na swoje prawo;

2. odróżnienie od zaświadczeń → zaświadczenia nie są aktami adm., lecz czynnościami faktycznymi, gdyż są oświadczeniem wiedzy (organ jedynie stwierdza co jest mu wiadome) i może być ich wydane wiele, a akt adm. tylko jeden rozstrzygający co do istoty sprawy. Wydanie zaświadczenia często poprzedzone aktem adm.;

2. akty konstytutywne → tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne i wywołują skutki prawne od chwili ich wydania (ex nunc);

1. akty wydawane w ramach uznania adm. (tzw. akty swobodne);

2. z reguły nazwa zezwolenie, pozwolenie, nakaz, zakaz, zarządzenie;

3. ma pewne elementy deklaratoryjne - stwierdzenie dot. sytuacji, która już zaist­niała i która uzasadnia wkroczenie organu administracji do sprawy.

3. akty deklaratoryjne mogą uzyskać cechę prawomocności materialnej, której nie mają akty konstytutywne = stan prawny stwierdzony aktem deklaratoryjnym nie może być zmieniony poprzez wzruszenie samego aktu np. z przyczyn proceduralnych, ma moc prawną dopóki obowiązuje przepis, na mocy którego go wydano, natomiast wzruszenie aktu konstytutywnego powoduje zmianę sta­nu prawnego, którego on dotyczy, stąd może być prawomocny tylko formalnie;

21. Akty jednostronne - dwustronne

akty zależne od woli adresata (akty dwustronne) i akty od niego niezależne (akty jednostronne):

1. akty zależne od woli adresata → do ich wydania konieczny jest uprzedni wniosek adresata o wydanie aktu (konieczna jego zgoda), z reguły przyznającego pewne uprawnienie i od uznania strony zależy czy będzie z niego korzystała, czy się jego zrzeknie (nie zawsze może, np. nazwisko);

1. przykłady: zezwolenie na wykonywanie pewnego zawodu, decyzja o zmianie nazwiska, po­zwolenie na prowadzenie pojazdów mechanicznych, pozwolenie na broń;

2. akty niezależne od woli strony → wydawane z urzędu, choć też na wniosek strony lub innej osoby, ale wniosek nie jest niezbędny. Z reguły nałożenie obowiązków;

1. przykłady: decyzja wywłaszczeniowa, nakaz rozbiórki, decyzja o wydaleniu cudzoziemca;

domniemanie prawidłowości aktu administracyjnego → wynika z faktu, że akt admini­stracyjny jest czynnością władczą państwa, ale ma znaczenie jedynie dla odpowiedzialności osób, które się mu podporządkowały, ale nie wyklucza możliwości jego obalenia - ustalone orzecznictwo sądów powszechnych dopuszczało taki dowód, pomimo nie stwierdzenia nieważności aktu w postęp. adm., ale dot. to wad szczególnie istotnych (niewłaściwa kompetencja i procedura). Dopuszczalne to jest, gdyż nieważność jest stanem istniejącym z mocy prawa i nie wymaga aktu stwierdzającego, choć zasadniczo niezbędne jest stwierdzenie nieważności aktu przez właściwy organ lub sąd adm.;

3. w/w uwagi nie dot. tzw. „nieaktu” - czynność mająca tylko pewne pozory aktu adm., lecz niebędąca nim, w związku z tym nie można go uchylić/zmienić/stwierdzić nieważności, gdyż nie wywołuje żadnych skutków prawnych, np. wydanie decyzji na skradzionych formularzach, czy przez jednostkę niebędącą organem adm.;

22. UGODA

to pisemne porozumienie zawarte między stronami postępowa­nia administracyjnego przed organem I lub II instancji, przed którym toczy się postępowanie administracyjne i zatwierdzonym przez ten organ po skontrolowa­niu jego prawidłowości;

1. przesłanka dopuszczalności - charakter sporny sprawy, która jest w toku, a ugoda ma przyspieszyć lub uprościć rozwiązanie, przy czym żaden przepis prawa nie może stać temu na przeszkodzie;

2. strony mają prawo, a nie obowiązek do zawarcia ugody, a jedynie urzędnik ma obowiązek nakłaniania stron do ugody, co wynika z zasady ogólnej polubownego załatwiania spraw spornych (art. 13 § 2 kpa);

3. termin do zawarcia ugody to tzw. termin wyznaczony, tj. jego długość jest określona przez organ → w razie nie dotrzymania terminu, lub w razie nie podjęcia rokowań do ugody, lub jej niewypełnienia organ załatwia sprawę w formie decyzji;

4. wymogi formalne - oznaczenie organu i stron, data, przedmiot i treść ugody, wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron i upoważnionego pracownika organu;

5. niezbędny element - zatwierdzenie ugody przez organ w formie postanowienia, gdy jest zgodna z prawem, interesem społecznym, ze słusznym interesem stron oraz uwzględnia stanowisko organu → skutki prawne jak decyzja i podlega egzekucji adm.;

1. w razie zaistnienia sprzeczności z w/w przesłankami organ odmawia zatwierdzenia (postanowieniem), co ma charakter rozstrzygnięcia incydentalnego (nie ma charakteru decyzji adm.) i jest etapem poprzedzającym wydanie w sprawie decyzji adm.;

2. oba w/w postanowienia można skarżyć w drodze zażalenia oraz skargi na postanowienie do sądu administracyjnego;

6. ugoda daje stronom możliwość wpłynięcia na ukształtowanie swoich obowiązków i uprawnień, w zakresie regulowanym przez administrację, ale te prawa i obowiązki mają moc prawną z mocy woli organu, a nie woli stron → pytanie czy ugoda jest prawną formą działania administracji, skoro organ nie jest stroną porozumienia?  ugoda ma budowę dwuczłonową → 2 elementy konieczne to porozumienie stron w kwestiach spornych oraz zatwierdzenie tego porozumienia przez organ, przed którym toczy się postępowanie;

23. Porozumienie

należy do niewładczych form działania administracji i jest dwustronną lub wielostronną czynnością z za­kresu prawa administracyjnego, dokonaną przez podmioty wykonujące administra­cję publiczną, a dochodzącą do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli tych podmiotów, opiera się na zasadzie równości podmiotów niepowiązanych węzłami podległości organizacyjnej lub służbowej;

1. przedmiot porozumień → zobowiązania dot. realizacji zadań ze sfery adm. publicznej;

2. na podstawie porozumień powstają stosunki administracyjnoprawne, ale oparte o zasadę równości podmiotów;

3. albo wspólne wykonanie zadań albo przeniesienie pewnych zadań z jednego podmiotu na drugi - szeroko rozumiana współpraca wewnątrz administracji lub z innymi organizacjami społecznymi lub spółdzielczymi (ale przynajmniej jedna strona musi mieć funkcję administracji publicznej) dlatego porozumienia nie są czynnościami wewnętrznymi, gdyż w ich wyniku może nastąpić albo przeniesienie kompetencji (co wymaga wyraźnego upoważnienia ustawowego), albo zobowiązanie do określonego wykonywania kompetencji;

4. zakres objęty porozumieniem musi leżeć w zakresie samodzielnego decydowania stron;

5. w doktrynie powszechnie przyjęta moc wiążąca porozumień, ale w przepisach rzadko uregulowane (np. ustawa o samorządzie gminnym i ustawa o adm. rząd. w województwie), a co za tym idzie brak uregulowań dot. rozwiązywania sporów między stronami;

przykłady:

6. porozumienia międzygminne zawierane przez gminy w sprawie powie­rzenia jednej z nich określonych zadań publicznych;

7. porozumienie o wykonywanie za­dań z zakresu administracji rządowej pomiędzy gminą a wojewodą, dot. przejęcia przez gminę zadań należących do kompetencji administracji rządowej i o zapewnieniu na nie środków;

nie jest porozumieniem uzgodnienie treści aktu adm. przed jego wydaniem (np. gdy przepis wymaga by przepis był wydany w porozumieniu z innym organem);

8. wg starszej doktryny za porozumienie adm. uważa się porozumienie między ministrami lub wojewodami zawierane w sprawach współdziałania lub wspólnego wykonywania zadań albo porozumienia tych podmiotów zawierane z organami stowarzyszeń lub zakładów administracyj­nych, przy czym wystarczającą podstawą do ich zawierania są ogólne normy kompetencyjne (brak uregulowań dot. rozwiązywania sporów);

ugoda administracyjnoprawna ma charakter publicznoprawny ze względu na charakter prawny ich podstawy, stron, przedmiotu i środków ich egzekucji oraz jest podobna do umowy, gdyż treść porozumienia zależy od woli stron, ale umową nie jest stąd nazywa się je czasem umowami publicznoprawnymi, nietrafnie o tyle, iż pojęcie to w doktrynie francuskiej ma odniesienie do „kontaktów organów publicznych z prywatnymi, mającymi na celu uzyskanie dóbr i usług o cechach użyteczności publicznej poprzez prawną czynność sprzedaży lub najmu”, a również tryb zawierania tych umów w drodze konkursu ofert (wybierana oferta z najniższą ceną), przetargu publicznego (wybierana oferta wg innych, uznanych kryteriów) czy obopólnej zgody (organ swobodnie wybiera ofertę) różni się od trybu zawierania porozumienia umowa publicznoprawna (administracyjnoprawna) występuje wyłącznie w sferze działań zewnętrznych adm. publ., więc byłaby formą właściwą i pożyteczną głównie w sprawach zarządzania przez adm. mieniem państwowym i komunalnym;

24. Czynności faktyczne

zdefiniowanie ich - kwestia sporna czynności faktyczne mogą kształtować stosunki prawne poprzez fakty, a nie reguły postępowania, a procedura dokonywania tych czynności opiera się na czysto fizycznym działaniu, a do ich dokonania nie ma zastosowania kpa, choć czasem dokonanie tej czynności może być poprzedzone (i przeważnie jest) dokonaniem czynności prawnej;

z reguły brak przepisów dot. procedury dokonywania tych czynności, przez co zastosowanie do nich mają tylko przepisy dot. skarg i wniosków;

1. istnieje procedura do pewnych cz. fizycznych, jak wydawanie zaświadczeń lub podejmowanie czynności egzekucyjnych;

w doktrynie dzieli się je na:

2. działania społeczno-organizacyjne → to działania, które mogą być dokonywane przez każdą organizację społeczną i z reguły określane są jako działania niewładcze. W przypadku administracji publicznej muszą mieścić się w celach jej działania. Są to np. urządzanie prelekcji i zebrań, wywieszanie plakatów, podejmowanie apeli;

1. możliwe stosowanie subsydiarne, np. wydano przepisy porządkowe, ale jednocześnie wywieszono plakaty przekonujące do tych przepisów;

2. czasem występują samoistnie, gdy organ ma pewien obowiązek, ale nie zostały mu przydzielone środki prawne do jego wykonywania, to ze względu na wymóg by działania miały zawsze podstawę prawną może dokonywać jedynie tych czynności;

3. nie można stosować środków przymusu za niepod­porządkowanie się tym działaniom;

4. w praktyce często uważane za nieefektywne, co jest niesłuszne;

3. czynności materialno-techniczne → to działania faktyczne ale oparte na wyraźnej podstawie prawnej (generalnej lub konkretnej) i wywołujące konkretne skutki prawne przez fakty, a nie przez tworzenie norm prawnych. Są to np. zajęcie rzeczy przez poborcę skarbowego, zatrzymanie pojazdu przez policjanta w związku z wykroczeniem, sporządzenie protokołu, doręczenie zawiadomienia, dokonanie zestawień statystycznych, po­stawienie tablicy ostrzegawczej w miejscu publicznym itd.;

1. są to działania władcze, tzn. adresat musi się mu podporządkować i jest możliwość przymusowego ich egzekwowania;

2. dzieli się je na:

1. wewnętrzne → czynności w sferze wewnętrznej, jak sporządzanie sprawozdań, statystyki, czynności kancelaryjne. Unormowania prawne to tzw. prawo wewnętrzne;

2. zewnętrzne → działania w stosunku do adresatów niepodporządkowanych służbowo czy organizacyjnie. Unormowania prawne to akty normatywne o charakterze źródeł prawa, albo akty administracyjne ostateczne (choć są wyjątki - klauzula natychmiastowej wykonalności);

25. Administracja zespolona

to kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży (zwierzchnictwo wojewody) oraz kierownicy powiatowych służb, in­spekcji i straży (zwierzchnictwo starosty) → więc organem adm. zespolonej są: wojewoda, starosta, a w przypadkach ustalonych w ustawie, w szczególności w zakresie wydawania decyzji adm. też kierownicy służb, inspekcji i straży;

statut urzędu wojewódzkiego określa organizację tej adm., w szczególności: nazwy stanowisk kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, nazwy komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódz­kich oraz ich zakresy działania;

delegatury urzędu wojewódzkiego - tworzone przez wojewodę w celu usprawnienia pracy adm. zespolonej;

są to obecnie min:

1. Inspekcja Handlowa→ organy: Główny Inspektor (powoływany i odwoływany przez prezesa UOKiK) oraz wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej (powoływany i odwoływany przez wojewodę za zgodą Głównego Inspektora), który kieruje działalnością wojewódzkiego inspektoratu inspekcji handlowej i wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje IH;

1. w powiecie zadania z zakresu ochrony konsumenta (spoczywają na samorządzie) wykonuje powiatowy (miejski) rzecznik konsu­mentów (powoływany i odwoływany przez radę powiatu/radę miasta na prawach powiatu);

2. Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych,

3. Służba Geodezyjna i Kartograficzna,

4. Policja → wojewoda przy pomocy Komen­danta Wojewódzkiego Policji (KWP), Komendanta Powiatowego (Miejskiego) Policji (KPP/KMP) i Ko­mendanta Komisariatu Policji (KKP);

1. KWP działa w imie­niu wojewody albo w imieniu własnym (czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i czynności z zakresu ścigania wykroczeń oraz w sprawach wydawania decyzji administracyjnych, jeżeli ustawy tak stanowią) - powoływany i odwoływany przez MSW (zgoda/opinia wojewody);

1. w razie potrzeby, w porozumieniu z Komendantem Głównym Policji (KGP) tworzy komisariaty specjalistyczne (wodne, lotnicze, kolejowe, iin.), podległe właściwemu terytorialnie KWP;

2. KPP/KMP powołuje komendant woje­wódzki w porozumieniu ze starostą;

3. KKP powołuje KPP/KMP po zasięgnięciu opinii właściwego terytorial­nie wójta;

4. KGP, KWP i KPP/KMP - komendy; KKP - komisariat;

5. Państwowa Straż Pożarna;

6. Inspekcja Ochrony Środowiska,

7. Inspekcja Ochrony Roślin i Na­siennictwa,

8. Inspekcja Weterynaryjna i inne;

9. też kurator oświaty i wojewódzki konserwator zabytków jako pra­cownicy urzędu wojewódzkiego;

1. wspólna cecha - wojewoda powołuje i odwołuje ich (ale komendanci wojewódzcy Policji i Straży powoływaniu za zgodą, a odwoływani po opinii wojewody);

reaktywowanie zasady podwójnego podporządkowania (z czasów rad narodowych) - szczególnie widoczna w zakresie kierowników powiatowych, ale i na szczeblu wojewódzkim. Wada → trudność precyzyjnego rozgraniczenia zakresu podporządkowania w pionie i w poziomie oraz możliwość wystąpienia na tym tle sporów w praktyce → w obecnym prawie brak uregulowań dot. procedury i organów właś­ciwych do rozstrzygnięcia sporów wynikających z podwójnego podporządkowania;

26. Administracja niezespolona

to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom oraz kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyj­nych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze woje­wództwa;

ustanowienie tylko w drodze ustawy, pod warunkiem uzasadnienia ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa;

delegatury ministrów - w drodze ustawy określającej ich zadania i zasięg terytorialny (podział terytorialny specjalny);

skład adm. niezespolonej:

1. dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojsko­wych, wojskowi komendanci uzupełnień → dowódcy okręgów wojskowych i szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych podlegli MON;

1. oprócz tych organów w zakresie obronności kraju istnieją jeszcze wojewódzkie komitety obrony (obronność w skali województwa) pod przewodnictwem wojewody;

2. dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy kontroli skarbowej → izby skarbowe i urzędy skarbowe, podlegają MF. Zadania: ustalanie i pobór podatków oraz kontrola podatkowa;

3. dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych;

4. dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar → podlegają prezesowi Głównego Urzędu Miar. Zadania: nadzorują urządzenia pomiarowe;

5. dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych → podlegają prezesowi Głównego Urzędu Miar. Zadania: badanie i cechowanie wyrobów z metali szlachetnych, kon­trola naprawy i sprzedaży tych wyrobów oraz wnioski o ukaranie za naruszenie przepisów prawa probierczego;

6. dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej;

7. dyrektorzy urzędów celnych;

8. dyrektorzy urzędów morskich;

9. dyrektorzy urzędów statystycznych;

10. dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej;

11. komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej;

12. regionalni inspektorzy celni;

13. okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego;

14. Główny Inspektor Sanitarny i inspektorzy sanitarni;

powoływanie i odwoływanie - przez właściwego ministra na wniosek lub za zgodą właściwego wojewody, a w razie jej braku minister występuje do premiera o rozstrzygnięcie sporu; ustawa może wprowadzić inny tryb;

akty prawa miejscowego → obowiązujące na obszarze województwa lub jego części, na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych albo gdy jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz do zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego

15. muszą być uzgadniane z wojewodą;

16. ogłaszane w W.Dz.Urz.;

17. premier może uchylić (obligatoryjnie lub fakultatywnie) w trybie nadzoru w drodze rozporządzenia (publikowane w W.Dz.Urz.);

18. skarga powszechna do sądu administracyjnego na te akty (art. 44 ust. 1 UAdmRządW);

organy tej administracji są zobowiązane do zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, który może w ramach funkcji przedstawiciela RM, w trybie nadzoru, wydawać polecenia, o których niezwłocznie informuje ministra, który może wstrzymać wykonanie polecenia i wystąpić do premiera o rozstrzygnięcie sporu;

wojewoda zapewnia współdziałanie wszystkich organów adm. rząd. i samorządowej na obszarze województwa oraz kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu dla życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bez­pieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatel­skich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagroże­niom oraz zwalczania i usuwania ich skutków;

19. polecenia nie mogą dot. istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji adm.;

20. wojewoda ma prawo żądania wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec każdego pracownika adm. rząd. niezespolonej i samorządu, który naruszył prawo;

organy adm. niezespolonej muszą składać: roczne informacje, a na żądanie wojewody także bieżących wyjaśnień o swej działalności na obszarze woje­wództwa (z uwzględnieniem tajemnicy państwowej i służbowej dot. to każdej sprawy);

skarga powszechna - gdy organy nie wykonują czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne naruszają prawa osób trzecich, to każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały tym naruszo­ne może wnieść skargę do sądu administracyjnego po bezskutecznym wezwaniu organu do usunięcia naruszenia albo zaprzestania bezczynności;

podstawa prawna zależności organów adm. rząd. niezespolonej od organów centralnych w poszczególnych aktach z zakresu prawa materialnego, ale pewne elementy są wspólne w zakresie środków oddziaływania:

21. określanie organizacji wewnętrznej organów administracji niezespolonej poprzez nadawanie statutu lub regulaminu określającego wewnętrzną organizację;

22. prowadzenie polityki personalnej (powoływanie i odwoływanie kierowników);

23. pomoc i szkolenie kadr w organach administracji niezespolonej;

24. wydawanie poleceń, regulaminów, zarządzeń wewnętrznych, instrukcji, wytycznych i zaleceń;

25. dokonywanie kompleksowej kontroli, analizy i oceny działalności nadzorowanych jednostek;

26. możliwość otrzymania okresowych informacji i sprawozdań o pracy tych organów;

27. prawo wglądu w dokumenty i uzyskania wyjaśnień;

28. koordynowanie działalności jednostek administracji niezespolonej w terenie;

27. Informacja urzędowa i przyrzeczenie

kwestia sporna rozróżnienie informacji urzędowej i tzw. przyrzeczenia administracyjnego → wg SN jeśli w stosunku do konkretnego adresata dla konkretnej sytuacji na jego pytanie udzielił odpowiedzi o stosowanej praktyce, a potem w takiej sytuacji zachował się odmiennie jest to sprzeczne z zasadą zaufania do państwa i prawa, będącej elementem zasady demokratycznego państwa prawa. Jest możliwość korygowania interpretacji, ale tylko pro futuro, czyli do nowych adresatów, z którymi nie nawiązano jeszcze kontaktu w fazie wstępnej, a organ powinien zadbać o rozpowszechnienie informacji o zmianie interpretacji czy praktyki;

1. w nauce niemieckiej → uważane za akt administracyjny, gdyż spełnia jego wymogi z niem. postęp. adm., tj. rozstrzygnięcie organu administracji w zakresie prawa publicznego, nakierowanym na wywołanie bezpośrednich skutków na zewnątrz;

2. NSA - to nie jest decyzja wg kpa;

uogólnienie: informacja urzędowa to oświadczenie wiedzy, a przyrzeczenie administracyjne to oświadczenie woli, a dla rozróżnienia konieczna jest ocena samodzielna, wg całokształtu okoliczności, przy założeniu, że treścią przyrzeczenia jest zamiar organu, określający sposób i treść załat­wienia w przyszłości konkretnej sprawy, oznaczonej imiennie osoby, wobec której organ administracji ten zamiar ujawnia;

1

---