1. ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY.

Zakład administracyjny (zakład użyteczności publicznej):

• to względnie samodzielna jednostka organizacyjna

• wyposażona w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe

• jej podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym.

• Z reguły organ jednoosobowy obok organ kolegialnym (np. rektor i senat)

2 cechy dodatkowe:

• jednostka budżetowa - tzn., że wydatki zakładu pokrywane są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego.

• zakład budżetowy - gdy jego usługi świadczone są odpłatnie, a koszty funkcjonowania zakładu z jego środków.

Rozróżnienie przedsiębiorstw i zakładów:

• rejestracja - przedsiębiorstwa - tak, zakłady - nie. Osobowość prawna mają nieliczne zakłady (np. szkoły wyższe), wszystkie przedsiębiorstwa.

• cele - przedsiębiorstwa - gospodarcze, zakład - usługi o szczególnym znaczeniu społecznym.

Brak ogólnej ustawy dot. zakładów, liczne ustawy dot. poszczególnych typów:

• ustawa o systemie oświaty

• ustawa o szkolnictwie wyższym

• ustawa o muzeach

• ustawa o bibliotekach

Dwa znaczenia:

1. w ujęciu formalnym - jest to publiczna jednostka organizacyjna. nie będąca organem administracji ani przedsiębiorstwem.

2. w ujęciu materialnym - jest to państwowa jednostka organizacyjna wyposażona w możliwość zawiązywania stosunków administracyjno-prawnych

2. Organy Centralne:

1. organy centralne:

• zasięg obejmuje z reguły całe państwo

• wyjątek - zarządzanie tylko jakąś częścią państwa - Minister Ziem Odzyskanych

• są na najwyższym szczeblu w strukturze państwa.

* Dzielą się na:

1. organy naczelne administracji (segment polityczno-rządowy)

• Naczelnymi organami administracji rządowej w Polsce są te, które określa się jako zwierzchnie wobec pozostałych organów i innych podmiotów organizacyjnych państwa w strukturze administracji rządowej.

• Naczelne organy administracji publicznej są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio albo po uprzednim wyborze przez Sejm.

• Ich właściwość miejscowa obejmuje terytorium całego państwa. W ujęciu funkcjonalnym i strukturalnym do naczelnych organów administracji publicznej zalicza się Radę Ministrów oraz organy, które wchodzą w jej skład.

• Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, ministrowie, KRRiTV oraz komisje i komitety, które z mocy ustawy sprawują funkcje naczelnych organów administracji (mogą wydawać rozporządzenia)

1. urzędy centralne (segment realizacyjno wykonawczy)

• te organy centralne, które nie są organami naczelnymi.

• Podlegają bądź Prezesowi RM, bądź ministrom, np. Polski Komitet Normalizacyjny, Główny Urząd Ceł, Wyższy Urząd Górniczy.

3. Kompetencje Prezesa RM:

1. PRZEWODNICZĄCYM RADY MINISTRÓW:

1. kieruje o organizuje jej działalność jako organu kolegialnego:

1. zwołuje posiedzenia RM

2. ustala porządek dzienny

3. zaprasza na posiedzenia osoby nie będące członkami RM

4. przewodniczy posiedzeniom

5. podpisuje akty podjęte przez RM

1. kieruje merytoryczną działalnością RM i jest za nią politycznie odpowiedzialny

1. ustala zakres merytorycznych działań ministrów

2. ustala skład rządu (rozporządzenia)

2. koordynuje działania ministrów

1. może wydawać wiążące wytyczne i polecenia -także inny organom centralnym administracji

3. inne:

1. może zadać informacji dotyczących określonej sprawy lub rodzaju spraw od ministra lub kierownika urzędu centralnego

2. może zwoływać, brać udział i przewodniczyć organom pomocniczym RM

3. zwoływać posiedzenia z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów i im przewodniczyć (nie posiedzenia RM)

4. rozstrzyga o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami

2. Samodzielny organ administracji państwowej wyposażonym w sferę własnych kompetencji

1. funkcja prawodawcza

• obejmuje przede wszystkim wydawanie rozporządzeń na podstawie ustaw i w celu ich wykonania

• oraz zarządzeń jako aktów o charakterze wewnętrznym

• kieruje i nadzoruje procesem legislacji

1. funkcja personalna

• kreacja rządu

1. nadzór nad urzędami centralnymi - czyli nad:

1. Prezesem głównego Urzędu statystycznego

2. Komisją papierów wartościowych i giełd

3. Szefem ABW

4. Szefem agencji wywiad

5. Szefem służby cywilnej

2. Funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do terenowych organów administracji rządowej

3. Pojedyncze uprawnienia z dziedzin poszczególnych dziedzin administracji np.

1. Współdziałanie z NIK

2. Udział w ustalaniu struktury PAN

3. Określone kompetencje związane z orzekaniem administracyjnym w trybie stosownych procedur

4. Inspekcje Specjalne:

• grupa w miarę jednorodnych, o określonym stopniu samodzielności (i odrębności organizacyjnej) instytucji

• będących istotnym skład­nikiem całego systemu kontroli w państwie, a także elementem składowym aparatu administracyjnego

• np. Inspek­cja Handlowa, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Farmaceutyczna, Inspekcja Transportu Drogowego

* Ujecie w przepisach:

• inspekcja w przepisach nie jest tożsama z określonym podmiotem (jednostką administracyjną), lecz jest traktowana zbiorczo jako ogólna instytucja, powołana do określonych zadań

• tak pojęta inspekcja powiązana jest z wyodrębnionym substratem organizacyjnym, który ma realizować zadania inspekcji

• oznacza nie jeden podmiot, ale złożoną strukturę powiązanych ze sobą (z reguły w układzie pionowym) jednostek organizacyjnych, występujących jako organy inspekcji

• centralne organy inspekcji, tj. główni inspektorzy, działają­cy przy pomocy głównych (centralnych) Inspektoratów, zajmują pozycję centralnych organów administracji rządowej

• terenowe organy inspekcji funkcjonują w zasadzie w ramach zespolonej administracji wojewódzkiej oraz w formule zespolenia administracji pod zwierzchnictwem starosty powiatowego

* Ujęcie kompetencyjne w przepisach:

• przeważnie nie są instytucjami monofunkcyjnymi, tzn. posiada­jącymi wyłącznie zadania i kompetencje kontrolne, ale również zadania i kompetencje typowe dla organów administracji państwowej (w tym kompetencje władcze, np. polegające na wydawaniu decyzji)

• ze względu na profil działania zalicza się je do sfery administracji obejmującej realizację reglamentacji administracyjnej w różnych dziedzinach

5. Administracja Zespolona i Niezespolona:

Zespolona:

• obejmuje działających pod zwierzchnictwem wojewody kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży

• którzy wykonują zadania i kompetencje określone w ustawie w imieniu wojewody

• obejmuje także działających pod zwierzchnictwem starosty kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.

* Zespolenie to w ujęciu modelowym skoncentrowanie aparatu terenowego w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnictwem (wojewody).

* Na to pojecie składają się 4 elementy (podział wg prof. Steca)

a) organizacyjny (pełne zespolenie - aparat adm. włączony bezpośrednio w strukturę urzędu wojewódzkiego albo niepełne - aparat pomocniczy poza ta struktura.

b) osobowy (wojewoda ma wpływ na obsadę stanowisk wojewódzkiej administracji zespolonej (powoływanie bezpośrednie a także udzielanie zgody, opiniowanie, wnioski - jako wpływ pośredni)

c) kompetencyjny (występuje domniemanie kompetencyjne na rzecz wojewody jako organu administracji zespolonej, wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników wojewódzkiej administracji zespolonej do działania w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, przez kierowników ww. służb w jego imieniu ale z upoważnienia ustawowego)

d) finansowy (zespolenie finansowe polega na włączeniu budżetu danej służby, inspekcji czy straży do budżetu wojewody i obsługę ich budżetów przez służby finansowe wojewody, z uwagi na niepełne zespolenie osobowe nie zachodzi tez zespolenie finansowe)

Niezespolona:

• podmioty administrujące, które nie umieszczą się w mechanizmie zespolenia administracji na szczeblu wojewódzkim czy powiatowym a które sa organizacyjnie odrębnym strukturami.

• Te struktury mogą być zależne funkcjonalnie od wojewody, ale w żadnym aspekcie nie występuje tu zespolenie ich z nim.

• Podmioty administracji niezespolonej podlegają pionowo ministrom właściwym bądź innym organom organizacji.

• Adm. Niezespolona nie odnosi się jak zespolona do poziomu województwa (tu występuje szczątkowo) a cechuje ja ulokowanie w jednostkach podziału terytorialnego specjalnego.

• Podmioty adm. niezespolonej sa wymienione w załączniku do ustawy o adm. rządowej w województwie i tylko takie występują.

Skład:

• Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień

• Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej

• Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych

• Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar

• Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych

• Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej

6. Podstawowe funkcje wojewody:

a) przedstawiciel Rady Ministrów w województwie:

* wskazanie rodzajów działal­ności skierowanej na realizację polityki rządu

* generalne zobowiązanie woje­wody do wykonywania zadań ustalonych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów

b) zwierzchnika zespolonej administracji rządowej:

* kierowanie administracją zespoloną i koordynowanie jej działalności

* zapewnienie warunków do jej skutecznego działania

* ponoszenie przez wojewodę odpowiedzialności za rezultaty działalności administracji zespolonej

c) organ nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

* uregulowana w ustawach samorządowych

d) organ wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym

* uregulowane głównie w prawie administracyjnym materialnym i prawie cywilnym

e) reprezentant Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach

* uregulowane głównie w prawie administracyjnym materialnym i prawie cywilnym.

7. Nadzór nad samorządem terytorialnym:

* zasada jednolitej regulacji nadzoru nad samorządem terytorialnym*

• organy nadzoru: premier, wojewoda i regionalna izba obrachunkowa (sprawy budżetowe)

• kryterium nadzoru - zgodność z prawem.

• środki:

• stwierdzenie nieważności uchwały or­ganu samorządowego w części lub w całości (konieczne uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o możliwości wniesienia skargi do NSA w razie stwierdzenia uchybień)

• możliwość jednocześnie wstrzymania wykonania uchwały po wszczęciu postępowa­nia w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały (budżetowa z mocy prawa wstrzymana)

• wstrzymanie wykonania uchwały i przekazanie do ponownego rozpatrzenia (UoAdm.Rząd.wWoj i USG) → stosowany przez wojewodę, dot. spraw zleconych;

• wojewoda wskazuje uchybienia oraz termin załatwienia sprawy → w razie braku rozstrzygnięcia lub nie uwzględnienia wskazówek wojewoda może uchylić uchwałę i wydać zarządzenie zastępcze, powiadamiając o tym właściwego ministra, który ma 30 dni na inne rozstrzygnięcie

• możliwość uruchomienia sądowej kontroli przez osoby fizyczne i prawne (ustawy samorządowe, ustawa o NSA, Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)

• założenia regulacji nadzoru:

• możliwość zaskarżenia rozstrzygnięć nadzorczych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (do 1.01.2004 do NSA) → kryterium zgodności z prawem,

• terminy ustawowe:

• 30 dni od daty doręczenia - organ nadzoru orzeka;

• do 1 roku od daty podjęcia rozstrzygnięcia nadzoru - uchylenie tego rozstrzygnięcia, chyba, że uchybienie 7-dniowego terminu przedłożenia uchwały [SPRAWY NIEUREGULOWANE - KPA]

8. Ugoda administracyjna:

• jest pisemnym porozumieniem zawartym między stronami postępowania administracyjnego

• przed organem I lub II instancji, przed którym toczy się postępowanie administracyjnym

• zatwierdzonym przez ten organ po skontrolowaniu jego prawidłowości.

• Termin do zawarcia ugody jest terminem wyznaczonym przez urzędnika.

Ugoda powinna zawierać:

• oznaczenie organu, przed którym została zawarta

• datę

• oznaczenie stron

• przedmiot

• treść ugody

• wzmiankę o jego odczytaniu i przyjęciu

• podpisy stron

• podpis pracownika organu administracji upoważnionego do sporządzenia ugody

^ organ ma prawo odmówić zatwierdzenia ugody jeśli:

• jest sprzeczna z prawem, interesem społecznym lub słusznym interesem stron

• nie uwzględnia stanowiska organu.

• Odmowa zatwierdzenia ugody następuje tez w drodze postanowienia (incydentalne).

• Prawa i obowiązki stron czerpią swoja moc nie z woli stron, lecz z woli organu, który ugodę zatwierdził.

9. Akt administracyjny: [inaczej: decyzja administracyjna]

• oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej

• określające sytuacje prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.

• Tryb wydawania niektórych aktów administracyjnych jest szczegółowo opisany w KPA i ewentualnie w innych przepisach proceduralnych.

* Akty wewnętrzne i zewnętrzne

• Akty wewnętrzne - akty wydawane w sferze wewnętrznej administracji. Akty wewnętrzne nie wymagają żadnej podstawy prawnej, wystarcza tu ogólne upoważnienie do kierowania podmiotami będącymi adresatami aktu.

• Akty zewnętrzne - są to akty kierowane do wszystkich innych podmiotów. Typowy przykładem tutaj jest decyzja administracyjna. Zawsze konieczne jest tu szczegółowe upoważnienie do wydawania takich decyzji lub pośrednie poprzez obowiązek wykorzystania władczych form działania.

* Akty deklaratoryjne i konstytutywne [PYTANIE]

• Akty deklaratoryjne - nie tworzą nowych sytuacji prawnych lecz stwierdzają ich powstanie z mocy samego prawa.

• Akty konstytutywne - tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne.

* Akty zależne od woli adresata

• akty zależne od woli adresata - to takie, do których wydania konieczny jest uprzedni wniosek adresata o wydanie aktu.

• Akty niezależne od woli stron - są wydawane z urzędu, mogą być wydawane nie wniosek strony lub innej osoby nie jest to jednak warunkiem koniecznym

* Akty wywołujące skutki cywilnoprawne i akty niewywołujące takich skutków

* Akty regulujące sytuację prawna osób i akty regulujące sytuacje prawną rzeczy

• Akty regulujące sytuację prawną osób - czyli takie które nakładają prawa/obowiązki na osobę

• Akty regulujące sytuację prawną rzeczy - czyli takie, które regulują sytuację prawną właściciela rzeczy

* Akty administracyjne związane i swobodne

10. Informacja urzędowa a przyrzeczenie administracyjne:

-> informacja urzędowa to oświadczenie wiedzy

-> przyrzeczenie administracyjne to oświadczenie woli, jest szczególnym rodzajem oświadczenia organu administracji, przez które zobowiązuje się on do podjęcia określonego działania albo do dopuszczenia do pewnego działania, np. ustawa o prawie o działalności gospodarczej, ustawa o repatriacji z 2000 r. (np. ordynacja podatkowa, ustawa o swobodzie działalności gospodarczej)

* Dla rozróżnienia konieczna jest ocena samodzielna, wg całokształtu okoliczności, przy założeniu, że treścią przyrzeczenia jest zamiar organu, określający sposób i treść załat­wienia w przyszłości konkretnej sprawy, oznaczonej imiennie osoby, wobec której organ administracji ten zamiar ujawnia.

1. Czynności faktyczne:

-> mogą kształtować stosunki prawne poprzez fakty, a nie reguły postępowania

-> procedura dokonywania tych czynności opiera się na czysto fizycznym działaniu, a do ich dokonania nie ma zastosowania kpa, choć czasem dokonanie tej czynności może być poprzedzone (i przeważnie jest) dokonaniem czynności prawnej.

1. działania społeczno-organizacyjne

-> działania, które mogą być dokonywane przez każdą organizację społeczną i z reguły określane są jako działania niewładcze.

-> W przypadku administracji publicznej muszą mieścić się w celach jej działania. Są to np. urządzanie prelekcji i zebrań, wywieszanie plakatów, podejmowanie apeli

• możliwe stosowanie subsydiarne, np. wydano przepisy porządkowe, ale jednocześnie wywieszono plakaty przekonujące do tych przepisów;

• czasem występują samoistnie, gdy organ ma pewien obowiązek, ale nie zostały mu przydzielone środki prawne do jego wykonywania, to ze względu na wymóg by działania miały zawsze podstawę prawną może dokonywać jedynie tych czynności;

• nie można stosować środków przymusu za niepod­porządkowanie się tym działanio

2. czynności materialno-techniczne

• działania faktyczne ale oparte na wyraźnej podstawie prawnej (generalnej lub konkretnej)

• wywołujące konkretne skutki prawne przez fakty, a nie przez tworzenie norm prawnych.

• Są to np. zajęcie rzeczy przez poborcę skarbowego, zatrzymanie pojazdu przez policjanta w związku z wykroczeniem, sporządzenie protokołu, doręczenie zawiadomienia, dokonanie zestawień statystycznych, po­stawienie tablicy ostrzegawczej w miejscu publicznym itd.

• są to działania władcze, tzn. adresat musi się mu podporządkować i jest możliwość przymusowego ich egzekwowania;

• dzieli się je na:

• wewnętrzne → czynności w sferze wewnętrznej, jak sporządzanie sprawozdań, statystyki, czynności kancelaryjne. Unormowania prawne to tzw. prawo wewnętrzne

• zewnętrzne → działania w stosunku do adresatów niepodporządkowanych służbowo czy organizacyjnie. Unormowania prawne to akty normatywne o charakterze źródeł prawa, albo akty administracyjne ostateczne.

11. Porozumienie administracyjne:

• należy do niewładczych form działania administracji i jest dwustronną lub wielostronną czynnością z za­kresu prawa administracyjnego

• dokonaną przez podmioty wykonujące administra­cję publiczną, a dochodzącą do skutku na podstawie zgodnych oświadczeń woli tych podmiotów

• opiera się na zasadzie równości podmiotów niepowiązanych węzłami podległości organizacyjnej lub służbowej

• przedmiot porozumień → zobowiązania dot. realizacji zadań ze sfery adm. publicznej;

• na podstawie porozumień powstają stosunki administracyjnoprawne, ale oparte o zasadę równości podmiotów;

• zakres objęty porozumieniem musi leżeć w zakresie samodzielnego decydowania stron;

• Umowa publiczno-prawna:

• kontrakt zawierany przez państwo i inne os. prawne prawa publicznego zawsze z podmiotami prawa prywatnego

• nie z podmiotami publicznymi (jak w przyp. porozumienia)

• mające na celu uzyskanie dóbr lub usług,

• zawierane są przez organy publiczne z przedsiębiorcami w drodze przetargu publicznego, konkursu ofert albo obopólnej zgody

14. Rodzaje organów administracji - różne podziały:

a) Podział oparty na stopniu centralizacji

*Organy samorządowe - dzieli się, ze względu na rodzaj samorządu:

-> organy samorządu terytorialnego

-> organy samorządu zawodowego

-> organy sa­morządu gospodarczego.

*Organy administracji rządowej - organy podporządkowane Radzie Ministrów. Pozycję wewnętrzną organów administracji rządowej określają ustawy. Na obszarze województwa:

• wojewoda

• kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży (pod zwierzchnictwem wojewody)

• organy administracji niezespolonej (np. dyrektorzy urzędów celnych, dyrektorzy urzędów morskich, dyrektorzy urzędów statystycznych, dyrektorzy okręgowych urzędów miar)

• organy samorządu terytorialnego - w przypadku przekazania zadań na mocy ustawy lub porozumienia.

• kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży (pod zwierzchnictwem starosty), np. powiatowy lekarz weterynarii, komendant powiatowy Policji, powiatowy ko­mendant Państwowej Straży Pożarnej)

• organy innych samorządów - w przypadku przekazania zadań na mocy ustawy lub porozumienia.

b) Podział oparty na kryterium stopnia organu, dotyczący administracji rządowej:

* organy centralne - (organy naczelne i urzędy specjalne)

* organy terenowe - zasięg obejmuje jedynie część terytorium państwa (jednostka podziału terytorialnego) i są na niższym szczeblu struktury zarządzania. Dzielą się na:

c) Organy decydujące (prawo przyznaje im prawo władczego rozstrzygania spraw) - organy doradcze/pomocnicze (nieposiadające kompetencji władczych, a tylko prawo badania spraw i wyrażania opinii, ale nie pozaustawowe gremia doradcze)

d) Organy jednoosobowe (np. wojewoda, starosta, prezes RM) - ko­legialne (np. RM, samorządowe kole­gium odwoławcze, Rada do Spraw Uchodźców itp.)

e) Organy wybieralne - organy obsadzane w drodze nominacji (z reguły przez organ wyższego stopnia i wiąże się z hierarchicznym podporządkowaniem i centralizacją)

Kolegialność i jednoosobowość:

Kolegialność:

• Zalety: możliwość skupienia osób reprezentujących różne interesy i róż­ny zasób wiedzy → zwiększenie w powszechnym odczucie obiektywności rozstrzygnięć.

• Wady: powolność działania, trudność określenia odpowiedzialności (szczególnie w przypadku tajnego głosowania), większe koszty, niemożliwość podejmowania większej liczby decyzji.

Jednoosobowość

• Zalety: duża operatywność (szybkie podejmowanie decyzji), wyraźna odpowiedzialność, stosunkowo niskie koszty.

• Wady: brak zalet kolegialności.

* skomplikowane, strategiczne decyzje, wytyczanie kierunku działania - raczej kolegialność, a w przypadku jednoosobowości z reguły występują jakieś formy oparcia się o kolegialność.

* bieżące, operatywne działanie - jednoosobowość - z reguły na najniższym szczeblu, gdzie skupia się największa liczba decyzji administracyjnych.

15. Publiczne prawo podmiotowe:

• to wynikającą z prawa przedmiotowego możność określonego działania w stosunku do władzy publicznej

• gwarancją tej możności było prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego i obowiązek sądu uwzględnienia tej skargi w razie stwierdzenia naruszenia publicznego prawa

• 3 sytuacje (tzw. triada Bernatzika) jednostki w stosunku do administracji:

• Posiadanie interesu faktycznego - gdy w obecnej lub przyszłej sytuacji odniesie ona bezpośrednią korzyść na skutek działań lub zaniechań organu administracji. Interes faktyczny nie jest prawnie chroniony i dopuszczalne jest jego nieuwzględnienie, co może jednak skutkować w sferze społecznej i politycznej.

• Interes prawny jest kwalifikowanym interesem faktycznym - organ jest zobowiązany przez prawo do rozpatrzenia go i uwzględnienia w miarę możliwości. Odmowa uwzględnienia jest dopuszczalna, pod warunkiem wskazania okoliczności uza­sadniające odmowę.

• Publiczne prawo podmioto­we - organ jest zobowiązany do postąpienia zgodnie z jego treścią, a w razie naruszenia tego prawa obywatel ma prawo wnieść skargę do sądu. Możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego stano­wiła w przeszłości istotę publicznego prawa podmiotowego.

16. Ministrowie, podział.

* Art. 149 ust. 1 Konstytucji - minister powołany jest do kierowania określonym działem administracji rządowej albo do wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów

* MINISTER RESORTOWY/DZIAŁOWY:

• Minister jest naczelnym organem administracji państwowej. Kieruje wyodrębnionym działem lub działami administracji rządowej.

• Minister jest naczelnym organem administracji państwowe

• Wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu, oraz specjalnego urzędu: ministerstwa.

• Wchodzi też w skład Rady Ministrów.

• Minister jest powoływany na stanowisko i odwoływany z niego przez Prezydenta RP na wniosek Prezesa Rady Ministrów.

• Po powołaniu ministra premier, tzw. rozporządzeniem atrybucyjnym, określa szczegółowy zakres działania danego ministra:

• wskazuje dział lub działy administracji, którymi kieruje minister,

• ustala ministerstwo lub inny urząd obsługujący ministra,

• wskazuje organy i jednostki podległe ministrowi lub przez niego nadzorowane.

• Podstawowe kompetencje i zadania ministra określają, zgodnie z art. 149 ust. 1 Konstytucji RP, ustawy.

* MINISTER BEZ TEKI:

-> premier przekazuje część swoich kompetencji, ale tryb ich powoływania jest taki sam

-> z tym, że określenie zakresu szczegółowego spraw, którymi się zajmują jest dużo pełniejsze, gdyż ich zadania premier wyodrębnia ze swoich zadań, a oni wykonują je w imieniu premiera

• przepisy akcentują tą funkcję ministra jaką jest członkostwo w RM 

• uczestnictwo w ustalaniu polityki państwa związana z odpowiedzialnością,

• obowiązek inicjowania i opracowywania polityki rządu w zakresie powierzonych zadań

• przedkładania inicjatyw i odpowiednich projektów aktów normatywnych na posiedzenia Rady Ministrów

*Przykładem takiego ministra jest np. funkcja ministra ds. służb specjalnych, powołanego przez premiera Kazimierza Marcinkiewicza podczas V kadencji sejmu.

17. Ciężary publiczne.

* Ciężar publiczny w znaczeniu szerokim :

• oznacza wszelkie obciążenia nakładane na jednostki dla osiągnięcia celów realizowanych przez administrację publiczną

Ciężar publiczny w znaczeniu węższym:

• oznacza nałożony na jednostkę obowiązek o charakterze innym niż pieniężny w celu realizacji określonych celów publicznych.

Świadczenia wchodzące w zakres omawianej instytucji prawnej mogą mieć charakter:

1. osobisty - są to obowiązki przewidziane dekretem 23 kwietnia 1953 o świadczeniu w celu zwalczania klęsk żywiołowych.

2. rzeczowy - polega na dostarczeniu rzeczy niezbędnej administracji do osiągnięcia wskazanego celu o charakterze

• powszechnym - skierowane obowiązki skierowane są do wszystkich lub też do szerszego kręgu adresatów

• szczególnym - jest on skierowany do kręgu osób korzystających z określonego budynku lub urządzeń z których utrzymaniem związane jest świadczenie

18. Rzeczy publiczne:

* Rzeczy publiczne są to wszystkie rzeczy, którymi państwo, jak również każdy inny związek publicznoprawny, posługuje się dla wykonania swoich działań.

*Kategorie rzeczy publicznych:

1. majątek skarbowy - rzeczy służące celom administracyjnym pośrednio poprzez dostarczanie potrzebnych do tego środków finansowych. Podlega przede wszystkim prawu prywatnemu

2. majątek administracyjny - stanowi środki rzeczowe potrzebne do prowadzenia działalności, które administracja wykorzystuje bezpośrednio do wykonywania zadań publicznych, podlega zasadniczo prawu publicznemu

3. rzeczy służące do użytku powszechnego, czyli dobra publiczne - rzeczy będące w powszechnym użyciu, z których morze korzystać każdy bez uzyskania pozwolenia

4. Po upadku PRL nastąpiła potrzeba nowego uregulowania pojęcia skarbu państwa

19. Kontrola administracyjna:

* poza NIK i inspekcjami specjalistycznymi, kontrola uregulowana w ustawach samorządowych oraz ustawach o regionalnych izbach obrachunkowych:

premier, wojewoda, regionalna izba obrachunkowa (organy nadzoru) → szeroki zakres kontroli:

• prawo żądania niezbędnych informacji i danych dotyczących or­ganizacji i funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego

• przewodniczący zarządów muszą przedkładać wojewodzie uchwał rad i sejmiku w cią­gu 7 dni od ich podjęcia (co samo w sobie daje instrument do bieżącej i wszechstronnej kontroli)

• regionalna izba obrachunkowa - powołana do kontroli gospodarki finansowej gmin, przy czym ustawa ściśle określa kryteria (zgodności z prawem, zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym), zakres przedmiotowy (min. nakaz kontroli min. raz na 4 lata kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gmin), procedurę kontrolną i upraw­nienia kontrolujących inspektorów

20. Zakład publiczny:

• zespół osób, rzeczy i praw zorganizowanych przez administrację publiczną i trwale z nią związanych

• przeznaczonych do indywidualnego użytkownia przez inne osoby uprawnione

• w sporach między zakładam a użytkownikiem wyłączona jest droga sądowa. Jest osobą prawną nie podlegającą hierarchicznie administracji rządowej.

21. Akty wywołujące skutki cywilnoprawne.

• zawsze są skutki w prawie adm., ale czasem też w cywilu (np. decyzja wywłaszczeniowa)

• a kontrola prawidłowości odbywa się na drodze adm., co wyklucza kognicję sądów powszechnych. J

• Jednak wielokrotnie w sprawach cywilnych sąd musi ocenić prawidłowość tego aktu, a wg SN może go potraktować jako per non sunt tylko w przypadku nieważności bezwzględnej (np. zarzut kompetencyjny lub proceduralny)

22. Akty prawa miejscowego.

• Akt prawa miejscowego - szczególny rodzaj uchwały organu kolegialnego jednostki samorządu terytorialnego

• stanowiący źródło prawa o mocy powszechnie obowiązującej na terenie danej jednostki

• stwarzający podstawę do roszczeń cywilnoprawnych.

*Nie każda uchwała samorządowego organu kolegialnego (Rady Gminy, Rady Miasta, Rady Powiatu, czy Sejmiku Województwa) jest aktem prawa miejscowego.

*Wiele uchwał tych organów ma jedynie charakter aktów kierownictwa wewnętrznego.

* Natomiast akt prawa miejscowego musi być zawsze skierowany do nieokreślonego z góry kręgu osób wchodzących w skład wspólnoty samorządowej i rozstrzygać w sposób bezwzględny (władczy) o ich prawach lub obowiązkach.

23. Przepisy porządkowe.

• Przepisy porządkowe mogą być wydawane w zakresie nie uregulowanym w ustawach czy innych powszechnie obowiązujących przepisach jeżeli ich ustanowienie jest niezbędne dla ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.

• W przypadkach nie cierpiących zwłoki przepisy porządkowe może wydać zarząd gminy lub zarząd powiatu.

24. Samorząd:

• jest formą decen­tralizacji administracji albo administracją sprawowaną przez korporacje

• przepisy prawa powierzają wykonywanie administracji społecznościom lokalnym wyposażonym w osobowość prawną (określane jako korporacje albo związki publicznoprawne), a członkostwo z reguły jest przy­musowe i automatycznie.

Samorząd dzieli się na:

• terytorialny (zwany czasami powszechnym lub komunalnym): dotyczący wspólnoty osób zamieszkujących dane terytorium

• specjalny - dotyczący wspólnoty osób opartej na więzi pracy, wykonywania zawodu lub innej działalności: np. samorząd zawodowy, wyznaniowy, narodowościowy, gospodarczy.

W Polsce:

• samorząd gospodarczy

-> jest organizacyjną formą zrzeszania się przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych

-> w celu reprezentowania ich interesów wobec władz państwowych i samorządu terytorialnego.

-> Jego zadaniem jest, także organizowanie działań sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości.

• izby rolnicze, gospodarcze i rzemieślnicze

• członkostwo dobrowolne

• brak ustawowo określonych kompetencji,

• w praktyce utracił większość cech samorządu i stał się dobrowolnym stowarzyszeniem, wykonującym pewne funkcje administracji publicznej.

• samorząd zawodowy

• powołana przez ustawę organizacja skupiająca osoby fizyczne

• wykonujące określony zawód zaufania publicznego i realizująca zadania określone w przepisach prawa oraz w statucie danego samorządu zawodowego

• Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie także korporacją zawodową.

• adwokacki, radców prawnych, notarialny, lekarski, lekarzy weterynarii, pielęgniarek i położnych, aptekarski, rzeczników patentowych, biegłych rewidentów oraz maklerów papierów wartościowych i doradców w zakresie publicz­nego obrotu papierami wartościowymi

• Regulowany przez ustawy dotyczące danego samorządu.

• Członkowstwo obowiązkowe.

.

25. relacje wojewody z administracja niezespoloną

* Ogólnie wojewoda wydaje adm. zespolonej polecenia służbowe - tutaj działają pod jego zwierzchnictwem przeważnie w jego imieniu i na jego odpowiedzialność.

* Przy niezespolonej posiada określone ustawowo środki nadzoru i kontroluje adm. Niezespolona aby zapewnić spójność administracji rządowej w terenie.

• organy tej administracji są zobowiązane do zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody

• wojewoda zapewnia współdziałanie wszystkich organów adm. rząd. i samorządowej na obszarze województwa oraz kieruje nimi

• wojewoda ma prawo żądania wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec każdego pracownika adm. rząd. niezespolonej i samorządu, który naruszył prawo

• organy adm. niezespolonej muszą składać: roczne informacje, a na żądanie wojewody także bieżących wyjaśnień o swej działalności na obszarze woje­wództwa

• może wnieść skargę do sądu administracyjnego po bezskutecznym wezwaniu organu do usunięcia naruszenia albo zaprzestania bezczynności

26. Relacje wojewody z zespoloną:

* kierowanie administracją zespoloną i koordynowanie jej działalności

* zapewnienie warunków do jej skutecznego działania

* ponoszenie przez wojewodę odpowiedzialności za rezultaty działalności administracji zespolonej

27. Organy stanowiące i wykonawcze samorządu. terytorialnego

stanowiące -> rada gminy / powiatu / sejmik wojewódzki

wykowanwcze ->wójt/burmistrz/prezydent miasta

zardzad powiatu z przewodniczącym starostą i zarząd województwa z przewodniczącym marszałkiem woj.

28. Centralizacja i Decentralizacja

Centralizacja - Proces koncentracji władzy w określonych instytucjach, powodujący zmniejszenie wpływu na władzę na obszarach peryferyjnych, np. centralizacja władzy administracyjnej oznacza większą władzę państwa, a mniejszą samorządów

Decentralizacja jest to ustawowe, trwałe, prawem chronione, przekazywanie organom decentralizowanej władzy publicznej (gminom, powiatom, województwom) zadań, kompetencji i środków, w której do tej pory były wyposażone organy władzy centralnej

---