Finanse - opracowanie, studia, Administracja I stopnia, II rok Administracji, Finanse


  1. Finanse - proces zjawiska i procesy pieniężne w których pieniądz występuje w postaci przepływających strumieni.

  1. Funkcje pieniądza - Pieniądz, powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań, pełniący rolę powszechnego ekwiwalentu. Pieniądz pojawił się jako pośrednik w procesach wymiany wówczas, gdy nabrały one cech masowej powtarzalności, regularności, a więc w okresie przechodzenia od gospodarki naturalnej do towarowej. Funkcje pieniądza:

W pierwszych trzech przypadkach pieniądz występuje w postaci strumienia.

3 . Definicja finansów z punktu widzenia ekonomicznego.

Finanse - gromadzenie i podział środków pieniężnych. Ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem zasobów pieniężnych, tj. gromadzenie i wydatkowanie pieniędzy przez różne podmioty gospodarcze. Są formą podziału produktu społecznego związaną z gospodarką towarowo-pieniężną i zależną od stopnia jej rozwoju. Zakres zjawisk finansowych rozszerzał się wraz ze zmianami systemów gospodarczych. W zależności od typów podmiotów gospodarczych gromadzących i wydających środki pieniężne wyróżniamy finanse gospodarstw domowych, finanse przedsiębiorstw oraz finanse publiczne. Rozwój gospodarczy doprowadził do wyodrębnienia się wyspecjalizowanych instytucji finansowych.

4.Podstawowy podział finansów.

Finanse dzielimy na:

- publiczne - publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami, normy prawa je regulujące. Obejmują budżet państwa, budżet jednostek państwowych, budżet samorządów. Finanse publiczne, gromadzenie i rozdzielanie zasobów pieniężnych przez instytucje publiczno-prawne (państwo, związki państw, organizacje międzynarodowe, samorządowe, instytucje ubezpieczeniowe i inne). Finanse publiczne są materialną podstawą działania tych instytucji i warunkiem spełnienia przez nie funkcji społecznych i gospodarczych do których zostały powołane. Głównymi źródłami dochodów publicznych są: podatki, opłaty publiczne, darowizny, kontrybucje, grzywny, kary, pożyczki, oprocentowanie, emisja znaków pieniężnych i papierów wartościowych, wpływy ze sprzedaży lub dzierżawy mienia publicznego, lokaty, depozyty, składki i inne. Wydatki publiczne obejmują głównie finansowanie administracji państwowej, wymiary sprawiedliwości, ochrony porządku publicznego, obronności, służby zdrowia, oświaty, nauki i sfery socjalnej (wypłaty rent, emerytur, stypendiów, zasiłków itp.). Mogą one obejmować także finansowanie rozwoju gospodarki narodowej, poszczególnych procesów lub podmiotów gospodarczych.

- prywatne - finanse osób fizycznych i podmiotów gospodarczych.

5. Funkcje finansów publicznych.

- wtedy kiedy na rynku występuje monopol, np. urząd antymonopolowy

- związana z pojawieniem się monopolu naturalnego. Monopol naturalny występuje w branżach, które są w stanie wygenerować niskie koszty.

- działalność czynników zewnętrznych, np. klęska żywiołowa

- kiedy istnieje potrzeba dotowania przedsiębiorstw działających na potrzeby zbiorowe, np. poczta, oświata

6. Porównanie finansów publicznych i prywatnych.

Zasadnicze różnice między FP a finansami prywatnymi polegają, m.in. na tym, że:

  1. fundusze publiczne - gromadzone są na zasadzie przymusu i przeznaczone na zaspokojenie potrzeb publicznych (ogółu społeczeństwa), natomiast

  2. fundusze prywatne - służą realizacji celów głównie osobistych;

  3. zakres finansów publicznych jest dużo szerszy;

  4. operacje finansowe dokonywane w zakresie finansów publicznych rzutują na ogólną równowagę finansową Państwa.

7. Sektor finansów publicznych

Sektor finansów publicznych dzielimy:

- sektor rządowy - organy władzy publicznej, podległe im jednostki, np. Ministerstwo Finansów. organa władzy publicznej oraz podległe im jednostki organizacyjne w całości lub części finansowane ze środków publicznych.

Włączone są do sektora publicznego: państwowe jednostki organizacyjne nie objęte Krajowym Rejestrem Sądowym, których działalność jest w całości lub w części finansowana ze środków publicznych. Wyłączone są: przedsiębiorstwa, banki państwowe, spółki prawa handlowego.

Sektor finansów publicznych tworzą podmioty wymienione w ustawie. Istnieje 5 form organizacyjnych jednostek sektora finansów publicznych.

Fundusze celowe - fundusz ustawowy, powołany w drodze ustawy, przed 01.01.1999 roku. Przychody jego pochodzą z budżetu państwa a wydatki przeznaczone są na ściśle określone cele. FC - fundusz powołany ustawowo, przed dniem wejścia w życie ustawy o finansach publicznych (01.01.99), którego przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań.

FC - może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz.

W praktyce, mogą występować w obrocie prawnym: państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie FC.

Fundusze celowe (FC)

Do najbardziej znanych należą

W ramach finansowania funduszowego pozostawiono

  1. F. Gwarantowany Świadczeń Pracowniczych

  1. Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia

  1. F. Ubezpieczeń Społecznych

  1. Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków

  1. F. Emerytalno - Rentowy Rolników

  1. F. Promocji Twórczej

  1. Państwowy Fundusz Kombatantów

  1. F. Ochrony Środowiska

  1. F. Rehabilitacyjny Osób Niepełnosprawnych

  1. F. Gospodarki Wodnej

  1. F. Alimentacyjny

  1. F. Ochrony Gruntów Rolnych

  1. F. Daru Narodowego

  1. F. Kościelny

Część funduszy pozabudżetowych została przekształcona w fundacje, np.: fundacja rozwoju kultury lub agencje np. Agencja Rynku Rolnego .

8. Zasady gospodarki finansów publicznych.

Zasady gospodarki finansów publicznych wynikają z ustaw o gospodarce finansami publicznymi. Służą usankcjonowaniu posługiwania się finansami publicznymi.

- jawność sejmowej debaty budżetowej

- jawność debat nad budżetami samorządów

- podawanie do wiadomości publicznej szeregu informacji o finansach publicznych.

9. Prawo finansowe - Prawo finansowe jest to ogół norm prawnych regulujących działalność finansową w danym państwie .

10. Podział prawa finansowego - Systematyka prawa finansowego - ze wskazaniem aktów prawnych .

Prawo budżetowe ust. budżetowa i ust. o finansach publicznych (26.11.98r.)

Prawo podatkowe

→ Ordynacja podatkowa ust. z 29.08.1997r.,

→ ust. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym 09.01.1993r.,

→ ust. o podatku dochodowym od osób fizycznych,

→ ust. o podatku dochodowym od osób prawnych z 15.02.1992r.,

→ ust. o podatku rolnym z 15.11.1984r.,

→ ust. o lasach z 28.09.1991r.,

→ ust. o podatku od spadków i darowizn z 28.07.1983r.,

→ ust. o grach losowych i zakładach wzajemnych z 29.07.1992r.,

→ ust. o podatkach i opłatach lokalnych z 12.01.1991r. (obejmuje podatek od nieruchomości, od środków transportowych, od posiadania psów, opłatę targową, miejscową i administracyjną),→ ust. o opłacie skarbowej z 31.01.1989r.

Prawo celne Kodeks celny ust. z 09.01.1997 r.

Prawo finansowe ubezpieczeń gospodarczych i finansowych

Kodeks cywilny ust. z 28.04.1964r.,

ust. o działalności ubezpieczeniowej z 128.07.1990r.,

ust. o pracowniczych programach emerytalnych z 22.08.1997r.,

→ ust. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym z 06.02.1997r.,

Prawo finansowe jednostek samorządu terytorialnego

→ ust. o finansach publicznych z 26.11.1998r.,

→ ust. o finansowaniu gmin z 10.12.1993r.,

→ ust. o samorządzie terytorialnym z 08.03.1990r.,

→ ust. o samorządzie gminnym z 08.03.1990r.,

→ Konstytucja RP (Rozdz. VII art. 163 - 172),

→ ust. o samorządzie powiatowym z 05.06.1998r.

→ ust. o samorządzie województwa z 05.06.1998r.,

→ ust. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z 26.11.1998r.

Prawo walutowe i dewizowe

→ ust. prawo dewizowe z 18.12.1997r.

→ ust. o denominacji złotego z 07.07.1994r.

→ ust. o zmianie systemu pieniężnego z 28.10.1950r.

→ zarz. Prez. NBP w sprawie zatrzymywania fałszywych znaków pieniężnych z 31.01.1989r.

Prawo finansowe podmiotów gospodarczych

→ Kodeks spółek handlowych z

→ ust. o rachunkowości z 29.09.1994r.

→ ust. prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi z 21.08.1997r.( 97 r. )

→ ust. o działalności gospodarczej z 23.12.1988r.

→ ust. o przedsiębiorstwach państwowych z 25.09.1981r.

Prawo bankowe

→ ust. prawo bankowe z 29.08.1997r.

→ ust. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 14.12.1994r.

→ ust. o Narodowym Banku Polskim z 29.08.1997r

11. Źródła prawa finansowego:

Rozporządzenia dotyczące postępowań szczególnych - - przede wszystkim: rozporządzenia: zwłaszcza Ministra Finansów.

Wpływ na prawo finansów wywierają także: poglądy przedstawicieli nauki (doktryna) oraz orzeczenia sądowe (judykatura).

12. Normy prawa finansowego

Norma prawna - (łac. reguła, przepis, podziałka ) → rodzaj reguły postępowania, czyli wypowiedzi wskazującej komuś jak powinien postępować w określonej sytuacji, obowiązującej na tej podstawie, że została ustanowiona lub uznana przez państwo /kompetentny organ państwa.

Współcześnie → n.p. mają przeważnie sformalizowaną postać przepisów prawnych. Norma prawna nie jest równoznaczna z przepisem prawnym → który będąc jednostką redakcyjną aktu normatywnego, zawiera jedynie elementy, z których odtwarza się (wykładnia prawa) odpowiednie reguły postępowania. Dopiero na podstawie całego zespołu przepisów prawnych, ustala się jakie normy prawne obowiązują w danym systemie prawa.

Norma finansowa składa się z 3 części:

  1. HIPOTEZA

  1. DYSPOZYCJA wyznacza adresatowi sposób zachowania się.

  1. SANKCJA z reguły, są to dolegliwości karne lub materialne (konsekwencje naruszenia dyspozycji w warunkach wskazanych w hipotezie).

13.Podział norm finansowych.

Ustrojowe - określają organizację, kompetencje oraz formy prawne ich realizacji przez organy władzy. Zaliczamy do nich norm z ustawy o finansach publicznych, ustawa ordynacji podatkowej.

Materialne - tworzą one uprawnienia i obowiązki podmiotów stosunków prawnych, np. ustawy powołujące podatki - tzw. Prawo podatkowe materialne.

Proceduralne - określają reguły postępowanie przy stosowaniu norm materialnych, np. ustawa ordynacji podatkowej, ustawa o prawie bankowyn.

14.Uprawnienia i obowiązki finansowo - prawne

W dyspozycji normy prawa finansowego są określone uprawnienia i obowiązki finansowo-prawne. Powstanie, zmiana lub wygaśnięcie uprawnień i obowiązków jest uzależnione od faktów, z którymi prawo finansowe określa się mianem faktów prawnych. Klasyfikacja faktów prawnych jest przeprowadzona w różny sposób, gdyż możliwości wpływu poszczególnych faktów na powstanie, zmianę bądź wygasanie uprawnień i obowiązków w różnych gałęziach prawa nie są jednakowe. Ze względu na to czy fakty prawne są wywołane świadomie, w celu osiągnięcia określonych skutków prawnych, czy też zachodzą wywołując je w sposób niezamierzony lub uboczny, najważniejszy jest podział faktów prawnych na:

Uprawnienia i obowiązki finansowo - prawne ustalane są zawsze ze względu na publiczną działalność finansową. Dlatego też odnoszą się do wszystkich sfer tej działalności. Wyróżnia się uprawnienie i obowiązki: budżetowe, podatkowe, walutowe, dewizowe, bankowe. Uprawnienia i obowiązki można podzielić na:

15.Podmioty prawa finansowego - osoby lub jednostki organizacyjne objęte uprawnieniami bądź obowiązkami finansowo-prawnymi.

Wyróżniamy podmioty:

- czynne - podmioty uprawnione, organy państwa i jednostek samorządu terytorialnego i podstawowym podmiotem czynnym jest Skarb Państwa.

- bierne - podmioty zobowiązane, osoby fizyczne i jednostki organizacyjne.

16. Stosunki finansowo - prawne

Charakteryzują się 3 cechami:

- majątkowy charakter stosunków finansowo - prawnych wynika z prawnej definicji finansów publicznych

- nie równorzędność prawna podmiotów finansowych

- nie równorzędność interesów podmiotów finansowych - interes państwa niepokryta się z interesem osób fizycznych lub prawnych.

Przedmiotem stosunków finansowo - prawnych są uprawnienia i obowiązki finansowo- prawne. Konkretyzacja uprawnień i obowiązków finansowych następuje przy postępowaniu finansowym.

17. Budżet Państwa - Budżet państwa - jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

- organów: władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa,

- sądów i trybunałów ,

- administracji rządowej.

Należy on do planów o charakterze dyrektywnym, tzn. plan ten zawiera zespół zadań adresowanych do organów finansowych, na które nakłada (i na innych wykonawców) obowiązek zrealizowania dochodów w zaplanowanej wysokości, a także dokonania wydatków określonych w planie. Budżet Państwa - jest planem dochodów i wydatków PAŃSTWA oraz władzy samorządowej (budżet gmin). Dochody budżetowe są pobierane przez różne organy, zarówno CENTRALNE jak i LOKALNE ORGANY (gminy). Wynika to z podziału kompetencji między organami państwowymi. BP → jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego (01.01.-31.12.) - oznacza to ROK BUDŻETOWY. Budżet państwa, plan finansowy państwa, zestawienie prognozowanych na następny rok budżetowy dochodów i wydatków rządowych, sporządzone przez rząd (projekt budżetu) i zatwierdzone (po wprowadzeniu ewentualnych poprawek) przez parlament, najczęściej w formie ustawy budżetowej. Budżet państwa jest podstawowym instrumentem określania i realizacji polityki gospodarczej i społecznej rządu, a konieczność zatwierdzenia projektu przez parlament zapewnia parlamentarną kontrolę nad poczynaniami rządu. Identyfikuje on źródła dochodów i prognozowane ich kwoty oraz sposób ich rozdysponowania. Głównymi dochodami budżetu państwa są: wpływy z podatków, opłat, ceł oraz dochody z majątku skarbu państwa. Podstawowe wydatki związane są z: utrzymaniem administracji państwowej, wymiaru sprawiedliwości, armii, policji, służb dyplomatycznych, finansowaniem sfery socjalnej i kultury, utrzymaniem i rozwojem infrastruktury, działaniami interwencyjnymi w gospodarce. Budżet państwa może być zrównoważony (gdy kwoty dochodów i wydatków są sobie równe) lub niezrównoważony. W tym drugim przypadku może mieć miejsce deficyt budżetowy lub nadwyżka budżetowa. Budżet państwa musi zawierać także określenie sposobów pokrycia deficytu lub rozdysponowania nadwyżki. Charakter i wewnętrzna struktura budżetu państwa jest wyrazem kompromisu pomiędzy ścierającymi się interesami gospodarczymi i politycznymi. Co ustala ustawa budżetowa:

1.Dochody BP wg ważniejszych źródeł, części i działów klasyfikacji budżetowej;

2.Wydatki BP;

3.Deficyt BP oraz źródła jego pokrycia;

4.Limity zatrudnienia w administracji rządowej;

5.przychody i rozchody BP;

6.zestawienie przychodów i wydatków zb, gp jb i śs;

7.plany finansowe państwowych funduszy celowych;

8.wykaz programów wieloletnich;

9.wykaz inwestycji wieloletnich;

10.zestawienie dotacji dla państwowych operacji i fundacji z udziałem Skarbu Państwa (SP);

11.zakres i kwoty dotacji przedmiotowych;

12.wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i kwoty dotacji.

Suma wydatków - stanowi limit wydatków BP. Ustawa budżetowa - może - ustalać plany finansowe innych jednostek sektora rządowego. Ustawa budżetowa - nie może - zawierać przepisów zmieniających inne ustawy. Z czego się składa uzasadnienie projektu ustawy budżetowej:

  1. głównych celów polityki społecznej i gospodarczej

  2. założeń makroekonomicznych na planowany rok budżetowy i na 2 kolejne lata dotyczących:

18. System budżetowy - Zespół norm prawnych, regulujących organizację finansowych organów państwa i instytucji objętych gospodarką budżetową oraz zasady pobierania dochodów pieniężnych, na rzecz budżetu państwa a także - zasady ich wydatkowania.

19. Gospodarka budżetowa - z znaczeniu wąskim to pobieranie dochodów i dokonywanie wydatków. W znaczeniu szerokim to planowanie budżetu, gromadzenie dochodów, dokonywanie wydatków i kontrola wykonywania budżetu. Jakie procesy składają się na gospodarkę budżetową:

  1. Planowanie budżetowe,

  2. Gromadzenie dochodów budżetowych,

  3. Dokonywanie wydatków budżetowych,

  4. Kontrola przestrzegania dyscypliny finansowej (budżetowej).

  1. Zasady budżetowe:

- zasada uprzedniości -

- zasada zupełności

- zasada jedności

- zasada specjalizacji

- zasada ogólności

- zasada jawności

21. Rodzaje i funkcje budżetu.

Funkcje:

  1. rozdzielcza - gromadzenie, podział i wydatkowanie zasobów pieniężnych ponoszonych przez państwo na sfinansowanie wydatków; polega na przejmowaniu na rzecz budżetu, część zasobów pieniężnych od podmiotów gospodarczych i ludności oraz na przydzielaniu określanych części tych zasobów innym jednostkom. W wyniku redystrybucji dochodów BP następuje przeniesienie części zasobów pomiędzy:

- różnymi działami gospodarki narodowej,

- różnymi regionami kraju,

- różnymi grupami ludności,

- różnymi państwami (pożyczki zagraniczne).

  1. kontrolna - ściśle związana z f . rozdzielczą, gdyż proces gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych jest kontrolowany pod kątem oceny celowości, legalności i efektywności gospodarki budżetowej.

22. Rodzaje kontroli budżetowej.

Podstawowym celem kontroli jest dostarczanie informacji o wypadkach nieprawidłowości w trakcie przebiegu procesów gospodarczych.

  1. Kontrola ex ante (wstępna), czyli k. planu budżetowego → jej zadaniem jest przeciwdziałaniem nieracjonalnym i nieefektywnym zamierzeniom.

  2. Kontrola w toku wykonania planu budżetowego (bieżąca) → polega na wykorzystaniu operacji budżetowych np. kształtowania się wpłat podatkowych, jako sygnałów o bieżącym przebiegu procesów rzeczowych. (Szybkość wyników kontroli).

  3. Kontrola ex post (następna), tzw. sprawozdawcza - dotycząca oceny prawidłowości wykonania planu budżetowego. W Polsce najbardziej rozbudowany jest ten rodzaj kontroli.

Kontrolę przeprowadza: NIK, MF, US oraz organy kontroli finansowej (policja skarbowa).

23. Charakter kryteriów klasyfikacji budżetowej.

Klasyfikacja budżetowa jest to sposób grupowania jednorodnych dochodów i wydatków budżetowych.

Klasyfikacja jest grupowaniem wg. ustalonych kryteriów, spośród których jako podstawowe należy wymienić kryteria:

  1. podmiotowe - podział „resortowy” - każda część odpowiada poszczególnym organom administracji rządowej , np. „Budżet Ministerstwa i Opieki Społecznej”

  2. przedmiotowo - funkcjonalne - podział wg źródła pochodzenia oraz podział wydatków - wg celów przeznaczenia środków. Dochody i wydatki podlegają podziałowi na działy i rozdziały, np.: dział: szkolnictwo zawodowe, rozdział: szkoły zasadnicze, technika, licea zawodowe.

  3. rodzajowe - kryterium określające jakie kwoty wydatkowano na poszczególne rodzaje zadań. Uzupełnia klasyfikację przedmiotowo - funkcjonalną (uszczegóławia). Klasyfikacja rodzajowa - obejmuje paragrafy i pozycje.

24. Wydatki budżetowe - rodzaje

Podział wydatków budżetowych:

I klasyfikacja:


Wydatki dzielimy na:

  1. bieżące:

- subwencje ogólne dla jednostki samorządu terytorialnego

- dotacje

- świadczenie na rzecz osób fizycznych w tym głównie wynagrodzenia

- zakupy towarów i usług

- inne zadania - wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych.

Subwencje - są to transfery z budżetu, są to transfery bezzwrotne. Jest przeznaczona na cele ogólne, jest przekazywana jednostkom samorządu terytorialnego

Dotacje - są to transfery z budżetu, są to transfery bezzwrotne. Mają służyć ściśle określonym celom i w przypadkach ich niewykonania na określony cel muszą być zwrócone. Są przekazywane wielu podmiotom: przedsiębiorstwu, funduszom celnym, jednostką samorządu terytorialnego. Rodzaje dotacji:

- dotacje celowe - przeznaczone na określony cel ( zazwyczaj na cele inwestycyjne)

- dotacje podmiotowe - dofinansowanie działalności konkretnego podmiotu

- dotacje przedmiotowe - dopłaty do określonych wyrobów lub usług.

  1. na obsługę długu Skarbu Państwa-składają się na nie:

- wydatki z tytułu oprocentowania

- oprocentowanie od zaciągniętych kredytów i pożyczek

- spłaty związane udzielanymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami

  1. majątkowe

- na zakup i objęcie akcji i kapitałów w spółkach handlowych

- inwestycyjne ( główne inwestycje jednostek budżetowych lub finansowanie ewentualnie dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji np. jednostki samorządu terytorialnego mogą tu być podmiotem)

II klasyfikacja

Wydatki:

- wydatki związane z funkcjonowaniem administracji państwowej i realizowaniem funkcji państwa

- wydatki na finansowanie lub dofinansowanie podmiotów, które świadczą usługi na potrzeby zbiorowe społeczeństwa np. oświata

- subwencja ogólna dla jednostek samorządu terytorialnego

- wydatki na obsługę długu skarbu państwa

- wydatki na finansowanie lub dofinansowanie podmiotów, które świadczą usługi społeczne

25. Dochody budżetu państwa - wszelkie wpłaty dokonywane na rzecz BP pochodzące od przedsiębiorstw państwowych, sektora prywatnego, ludności lub z zagranicy. Rozróżniamy:

  1. Dochody rzeczywiste pochodzą od jednostek spoza systemu budżetowego, m.in.: od podmiotów gospodarczych i osób fizycznych → kształtują wielkość budżetu państwa.

  2. Dochody rozliczeniowe (zwane „przelewami wewnątrzbudżetowymi”) - polegają na przesuwaniu dochodów budżetowych między budżetem państwa a budżetami lokalnymi gmin, np.: subwencja ogólna - przyznana na rzecz budżetu gminy z budżetu państwa.

Katalog dochodów budżetu państwa.

1.podatki - dochody o charakterze : zasadniczym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, przymusowym (1996r. - udział podatków w budżecie państwa - ponad 84 %, w 1997r. - 83,5 % a w 1998 r. - 91%),

opłaty - (dotychczas ich znaczenie w dochodach państwa - mało istotne) - jednostronnie określone, bezzwrotne i odpłatne świadczenie pieniężne, o charakterze ogólnym, pobierane od osób fizycznych i prawnych przez państwo lub instytucję świadczącą usługi na podstawie obowiązujących aktów prawnych,

podatki i opłaty - te, które na mocy odrębnych ustaw nie stanowią dochodów jst. funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych,

2.cła → jest to przymusowe, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie pieniężne, pobierane przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów przez obszar celny danego kraju: 1996r. - 6,6%; 97r. - 6,4%; 98r. - 6,6%; 99r. - 4,9% ),

3.wpłaty - z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek SP,

4.dywidendy

5.wpłaty z zysku NBP

6.wpłaty nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych pjb,

7.dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe (o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej),

8. dochody z najmu i dzierżawy (oraz innych umów o podobnym charakterze) składników majątku SP (o ile......),

9.opłaty od poręczeń i gwarancji udzielanych przez SP,

10. odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jb (o ile......),

11.odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym BP,

12.odsetki od udzielanych z BP pożyczek krajowych i zagranicznych,

13.grzywny, mandaty i inne kary pieniężne (o ile....),

14.spadki, zapisy i darowizny na rzecz SP,

15. inne dochody publiczne, obligacje, bony skarbowe, pożyczki.

26. Podział dochodów:

- dochody zasadnicze, bezzwrotne, przymusowe, nieodpłatne należą do nich: podatki cła, wpłaty z zysku NBP, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych. Podmioty muszą je zapłacić - przymusowość. Są to zasadnicze dochody - stanowią większość dochodów budżetu państwa. Państwo otrzymuje je na własność - bezzwrotne, nieodpłatne. Państwo nie ma obowiązku świadczyć na rzecz podmiotów w zamian za te dochody.

- dochody uboczne, dobrowolne, zwrotne, odpłatne należą do nich: pożyczki, kredyty. Państwo musi je zwrócić, nikt nie musi udzielać państwu kredytu lub pożyczki - dobrowolne. Uboczne - stanowią mały odsetek dochodów budżetu. Odpłatne - państwo zwraca je razem z odsetkami tzn. ponosi koszty tych dochodów.

27. Procedura budżetowa - jest związana z powstaniem budżetu. Składa się z czterech etapów:

1. Opracowanie projektu budżetu - jest to proces budżetu najistotniejszy jest określenie potrzeb i zestawienie ich z możliwościami finansowymi. W pierwszej kolejności określa się wydatki publiczne, następnie dochody, wielkość deficytu. Wydatki są często niezależne od decyzji rządu i parlamentu. Dochody są w znacznej mierze uzależnione od rządu. Minister finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia do projektu budżetu na następny rok. Dotyczące podstaw wielkości makroekonomicznych państwa (inflacja), założenia powinny być zgodne z założeniami polityki społeczno-gospodarczej państwa i polityki pieniężnej NBP. Przedstawienie prac ministra finansów i Rady ministrów projektu budżetowego:

- tworzenie projektu - kierownicy jednostek centralnych przedstawiają swoje budżety, wojewodowie przedstawiają budżety swoich województw i MF ma możliwość ich korekty. Konsoliduje je w jeden budżet. Istnieją instytucje, których budżety zostają dołączone bez zmian: TK,SN,.NSA, NIK.

- uchwalenie budżetu prze RM - RM powinna uchwalić do 30 września roku poprzedniego rok budżetowy. Zdarza się, że z innych ważnych przyczyn RM może później zatwierdzić projekt budżetu, zgodnie z art. 222 Konstytucji. Jeśli uchwala to przesyła projekt do Sejmu.

2. Uchwalenie budżetu - ustawa jest czytana w 3 czytaniach. W pierwszym czytaniu na posiedzeniu sejmu premier lub minister finansów przedstawia ogólne założenia projektu, następnie pytania posłów i odpowiedzi. Projekt budżetu trafia do Komisji Finansów Publicznych. Podczas drugiego czytania zostaje przedstawiony projekt budżetu wraz z wnioskami komisji. Głosowanie nad poprawkami. Jeśli jest dużo poprawek trafia z powrotem do komisji. Podczas trzeciego czytania odbywa się głosowanie nad uchwaleniem ustawy budżetowej. Następnie uchwalony projekt Marszałek Sejmowy przekazuje do Senatu. Przesłana do Senatu, Senat ma 20 dni na rozpatrzenie tej ustawy, jeśli tego nie zrobi tego tzn. że przyjął ustawę bez poprawek. Jeżeli Senat wniesie poprawki do ustawy jest ona przesłana do Sejmu, który głosuje nad odrzuceniem poprawek. Odrzuca poprawki bezwzględną większością głosów. Tak uchwalona ustawa jest przesyłana do Prezydenta. Prezydent nie ma prawa weta, ma 7 dni na podpisanie ustawy, może też kierować ustawy do Trybunału Konstytucyjnego, który ma dwa miesiące na podjęcie decyzji. Od czasu przesłania projektu do Sejmu do podpisania przez Prezydenta nie może minąć więcej niż 4 - miesiące. Jeżeli trwa dłużej to prezydent może rozwiązać parlament. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje tylko rządowi.

3. Wykonanie budżetu - wykonaniem budżetu kieruje Rada ministrów natomiast minister finansów sprawuje ogólny nadzór nad wykonaniem budżetu. Nad całością czuwa Minister Finansów, Finansów poszczególne części budżetu wykonują dysponęci budżetu. Zasady budżetowe → to pewne postulaty, które mają zapewnić prawidłowe tworzenie i wykonywanie budżetu.Wykonywanie budżetu → to druga faza procedury budżetowej, która polega na uzyskiwaniu dochodów i dokonywaniu wydatków. Ogólny nadzór nad wykonywaniem bp sprawuje Rada Ministrów. Natomiast ogólna kontrola realizacji dochodów i wydatków budżetu oraz dbanie o zachowanie równowagi budżetowej - należy do - Ministra Finansów. Wykonawcami budżetu są:

- poszczególni ministrowie i wojewodowie oraz podległe im jednostki, które gromadzą dochody i dokonują wydatków,

- banki sprawujące obsługę budżetu, wśród których największą rolę odgrywa NBP.

Rezerwy budżetowe:

- rezerwa ogólna - wynosi 1% planowanych dochodów może być wykorzystywana na finansowanie nieprzewidzianych wydatków. Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów i może ona upoważnić premiera lub ministra finansów do dyspozycji rezerwą ogólną do określonych kwot.

- rezerwa celowa - mogą przekroczyć 5% planowanych dochodów i są przeznaczone na określone cele zawarte w ustawie budżetowej dysponuje nimi minister finansów. Podział rezerwy celowej następuje na mocy decyzji ministra finansów w porozumieniu z konkretnym dysponentem.

Zmiana w budżecie w trakcie wykonywania budżetu:

- przenoszenie wydatków - przenoszenie z jednego celu na inny. Nie zwiększają się wydatki, a zamienia się struktura. Może to robić tylko minister finansów. Dla poszczególnych budżetów inni ministrowie i wojewodowie.

- dodatkowe wydatki - pula wydatków zwiększona. Muszą istnieć źródła pokrycia dodatkowych wydatków. Zwiększać może Rada Ministrów i niekiedy minister finansów.

- dysponowanie rezerwa

4. Sprawozdawczość i kontrola wykonania budżetu. Kontrola wykonania budżetu → sprawowana jest przez Sejm, już w trakcie roku budżetowego, bowiem MF ma obowiązek przedstawienia Komisji Finansów Publicznych oraz NIK w terminie do 10 września informacji o przebiegu wykonania budżetu państwa za I półrocze. Właściwa kontrola ma jednak miejsce po zakończeniu roku budżetowego. Rada Ministrów - w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego -ma obowiązek przedłożyć Sejmowi sprawozdanie, z wykonania ustawy budżetowej. W ciągu 90 dni - Sejm, po zapoznaniu się z opinią NIK - podejmuje uchwałę o udzieleniu bądź odmowie udzielenia - rządowi absolutorium. RM - kieruje wykonaniem bp, sprawuje ogólny NADZÓR nad wykonaniem budżetu państwa, MF - sprawuje ogólną KONTROLĘ realizacji dochodów i wydatków bp oraz dbanie o zachowanie równowagi budżetowej (kontroluje poziom deficytu).

28.Deficyt budżetowy - ujemna różnica między dochodami i wydatkami budżetu państwa w roku budżetowym (dochody niższe od wydatków) kiedy dochody wyższe od wydatków - nadwyżka budżetowa. Istnieje deficyt budżetowy musi zostać pokryty przez państwo.

Źródła pokrycia deficytu budżetowego.

- emisja skarbowych papierów wartościowych

- pożyczki i kredyty

- dochody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa

- nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych

Klasyfikacja deficytu budżetowego:

I klasyfikacja

Deficyt dzielimy na:

  1. Rzeczywisty - faktyczna różnica między dochodami a wydatkami. Jest sumą deficytu strukturalnego i cyklicznego.

  2. Strukturalny - wielkość symulowana, powstająca w warunkach kiedy wydatki i dochody budżetowe są realizowane przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji.

  3. Cykliczny - jest rezultatem cyklu koniunkturalnego wpływającego na poziom dochodów i wydatków.

Jeśli w państwie jest deficyt strukturalny to w państwie konieczność jest reform.

II Klasyfikacja

Deficyt dzielimy na:

  1. pierwotny - jest odpowiednikiem deficytu rzeczywistego.

  2. oficjalny - jest to pierwotny powiększony o koszty obsługi długu publicznego.

29. Dług publiczny - skumulowane zobowiązania finansowe sektora publicznego w stosunku do podmiotów krajowych i zagranicznych wynikających na ogół z zaciągniętych pożyczek. Są to wszelkie zobowiązania powstałe w przeszłości, aż po dzień dzisiejszy. Rozpatrywany przez całą przeszłość. Jeżeli państwo nie posiada innych zobowiązań jak deficyt budżetowy to dług publiczny jest sumą deficytów.

Większość długu publicznego stanowi dług Skarbu Państwa. Jeżeli istnieje deficyt budżetowy to musi on zostać pokryty. Nie może zaistnieć sytuacja gdy będą większe niż dochody.

Klasyfikacja długu publicznego:

I dług publiczny dzielimy:

1. aktywny -(produktywny) - przyrost aktywów tzn. wiąże się on z przepływem środków finansowych państwa.

2. Pasywny -( martwy) - nie wiąże się z wpływami do budżetu państwa. Skutkuje koniecznością spłaty wraz z odsetkami.

II dług dzielimy na:

  1. brutto - zobowiązania władzy publicznej ze względem podmiotów krajowych i zagranicznych znajdujących się poza sektorem publicznym (osoby fizyczne i podmioty gospodarcze)

  2. netto - pomniejszenie wielkości brutto o należności od podmiotów z innych sektorów (podatki, cła, opłaty)

III dług dzielimy z punktu widzenia kredytobiorcy:

  1. centralny

  2. rządowy

  3. Skarbu Państwa

  4. lokalny (samorządowy)

IV dług dzielimy z punktu widzenia kredytodawcy:

  1. krajowy

  2. zagraniczny

V dług dzielimy z punktu widzenia rynku na którym jest zaciągany:

1. krajowy - zadłużenie krajowe

2. zagraniczny - zadłużenie zagraniczne

VI dług dzielimy ze względu na okres zapadalności składników długu.

Zadłużenie:

  1. krótkoterminowa - zapadalność do roku

  2. średnioterminowa - zapadalność od roku do 5 lat

  3. długoterminowa - zapadalność powyżej 5 lat

VII dług ze względu na sposób oprocentowania składników długu:

Oprocentowanie:

  1. stałe - stała przez cały okres emisji

  2. zmienna - uzależniona od wskaźników ekonomicznych np. stóp procentowych

VIII dług ze względu na sposób obliczania długu

  1. według wartości nominalnej - według wartości wypłacanej w dniu wykupu instrumentu, od której nalicza się odsetki bądź odlicza dyskonto. Każdy instrument ma swoją wartość nominalną - 100zł lub wielokrotność.

  2. według wartości materiałowej - wyraża aktualną wartość zobowiązań. Wraz z naliczonymi na dany dzień odsetkami i dyskontem.

  3. według wartości kapitałowej - oznacza faktyczną kwotę pożyczoną na rynku.

  4. według wartości kasowej - odzwierciedla saldo przepływu kwot pożyczonych na rynku według rzeczywistych zapisów na rachunkach dłużniczych.

Przyczyny powstania długu publicznego:

  1. Realizowana doktryna ekonomiczna, która świadomie zakłada utrzymywanie zadłużenia. Interwencjonalizm - ingerencja w gospodarkę.

  2. nawarstwienie się deficytów budżetowych gdy istnieją wzmożone wydatki budżetowe (transformacja, klęski żywiołowe)

  3. Konieczność obsługi istniejących już zobowiązań

  4. realizacja pewnych celów przez państwo (inwestycje)

  5. Publiczne poręczenia i gwarancje finansowe

  6. Nie wywiązywanie się państwa ze swoich zobowiązań względem ludności bądź podmiotów gospodarczych (odszkodowania)

30. Oddziaływanie zjawisk deficytu budżetowego i długu publicznego.

1. Negatywne:

- powodują powstanie kosztów obsługi długu, co zmusza do obniżenia w przyszłości innych wydatków

- mają ujemny wpływ na wskaźniki ekonomiczne ze względu na inflację i stopy procentowe, a w konsekwencji na aktywność gospodarczą . Wzrost inflacji, stóp procentowych.

- wywołuje groźbę pułapki zadłużenia oraz wypieranie z rynku sektora prywatnego. Pułapka zadłużenia - nowe zobowiązania dla obsługi poprzedniego.

2. pozytywne:

- dzięki pożyczkom sektor publiczny kreuje większy popyt konsumpcyjny i inwestycyjny. Występuje gdy środki z pożyczek są przekazywane na roboty publiczne.

- pozwalają na realizację zamówień rozwojowych przekraczające bieżące wpływy budżetowe.

- umożliwiają realizację zamówień socjalnych stabilizujących społeczne warunki rozwoju.

31. Źródła zadłużenia krajowego.

1. odnosi się do sytuacji sprzed 1990 roku - przed zamianami ustrojowymi. Krajowy dług publiczny istniał wtedy w formie tzw. Inflacyjnego nawisu pieniądza, który powstał dzięki dodatkowym emisjom pieniądza na potrzeby budżetu. Inflacja nawis pieniądza przed 1990 rokiem nie istniały deficyty budżetowe, deficyt pokryła emisjom pieniądz przez NBP - i był to tzw. Pieniądz pusty tzn. nie miał pokrycia w towarach. Taka sytuacja zawsze prowadzi do inflacji. Związany z tym spadek wartości pieniądza stworzył inflację nawis pieniądza.

2. od 1991 roku głównym źródłem przyrostu długu są deficyty budżetowe

3. dług krajowy powiększył się w efekcie spłat zadłużenia zagranicznego na co środki są pozyskiwane z rynku krajowego. Zamiana - konwersja zadłużenia zagranicznego na zadłużenie krajowe.

4. emisje specyficznych, specjalnych tzw. Pasywnych instrumentów. Ich emisja służyła restrukturyzacji gospodarki bądź uregulowaniu wcześniejszych zobowiązań budżetu państwa.

32. Struktura zadłużenia krajowego.

1. aktywne papiery wartościowe - które są emitowane przez ministra finansów i służą pokryciu deficytu budżetowego. Zaspakajają potrzeby pożyczkowe budżetu państwa i związane są z napływem środków do budżetu. Rodzaje:

2.pasywne skarbowe papiery wartościowe - punktem wyjścia jest zadłużenie Skarbu Państwa poza deficytem budżetowym i państwo aby wywiązać się z tych zobowiązań i aby uprościć system spłat zamienia ten dług na tzw. Pasywne obligacje, które otrzymują wierzyciele i jest to już proste dla państwa je obsługiwać i później wykupić w ten sposób został zamieniony dłuż służby zdrowia względem NBP, długi banków.

  1. pozostały dług krajowy - zadłużenia państwa poza deficytem, które nie zostało zamienione na obligacje np. zadłużenie względem otwartych funduszy emerytalnych.

33. Źródła zadłużenia zagranicznego

  • Pułapka zadłużenia w jaką Polska wpadła na przełomie lat 70-tych i 80-tych bierzemy kolejne zobowiązania aby spłacić wcześniejsze. W połowie lat 80 Polska przestała spłacać kredyty z lat 70 tych z powodu braku środków. Po zmianie ustrojowej od 1990 roku przystąpiono do restrukturyzacji długu zagranicznego. Rozpoczęły się negocjacje z wierzycielami zagranicznymi, których celem było umorzenie jak największej części długu i rozłożenie w czasie pozostałej części. Polska podpisała dwie umowy (91 i 94) z klubami, Z 1994 umowa była umową ostateczną i w jej wyniku Polsce został umorzony dług w 50% według wartości bieżącej netto. Było to umorzenie minimalne. Od początku lat 90 Polska na bieżąco obsługuje dług zagraniczny, zostanie on całkowicie spłacony do około 2025 roku, przy czym kumulacje spłat przypadają na lata 2004-2009 i będą to kwoty rzędu 6-10 miliardów dolarów rocznych.

  • 34. Struktura zadłużenia zagranicznego.

    1. kredyty w klubie paryskim - stanowią prawie 75 % zadłużenia zagranicznego, są spłacane na bieżąco.

    2. obligacje BRAEDY'ego - są to obligacje, które zostały wyemitowane w miejsce kredytów z klubu londyńskiego. Są notowane na giełdzie w Luksemburgu. Jest ich sześć rodzajów. Polska na bieżąco je obsługuje odsetki od nich są wypłacane dwa racy w roku. Korzyści z zamiany - jeżeli są notowane na giełdzie to Polska w każdym czasie może je wykupić i będzie mniejszy dług w przyszłości (było to już przeprowadzone). Robi się to gdy jest niski kurs obligacji. Te obligacje dotyczą średnio 15 %zadłużenia zagranicznego.

    75%+15% = 90% całego zadłużenia zagranicznego

    3.kredyty wzięte w latach 90-tych, pochodzące z międzynarodowych instytucji finansowych: Bank Światowy, Europejski, Inwestycyjny.

    1. klasyczne emisje obligacji na międzynarodowym rynku kapitałowym:

    Dotychczas Polska emitowała sześć rodzajów emisji zagranicznych, 4 euroobligacje i 2 typy Yankec.

    35. Prawo finansowe jednostek samorządu terytorialnego.

    Rozdział 7 Konstytucji o samorządzie terytorialnym. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych. Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie. Działalność jednostek samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności. W sprawach finansowych tym organem są Regionalne Izby Obrachunkowe w pozostałych sprawach premier i wojewodowie. Regionalne Izby Obrachunkowe zostały powołane na mocy ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1992 roku. Powołanych zostało 17 regionalnych izb (po reformie administracyjnej od początku 1999 roku funkcjonuje 16). Izba obrachunkowa, regionalny organ kontrolny powołany do kontroli gospodarki finansowej gmin, związków międzygminnych, innych komunalnych osób prawnych i sejmików samorządowych. Izby sprawują nadzór nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych oraz prowadzą działalność informacyjną i szkoleniową w zakresie spraw budżetowych. W Polsce działa 17 Regionalnych Izb Obrachunkowych. Organami izby są:

    1) kolegium izby, w którego skład wchodzą: prezes izby, jego zastępca oraz pozostali członkowie kolegium,

    2) komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej, której zasady postępowania określają odrębne przepisy.

    36. Zakres działania gminy (zadania - podstawowe)

    a. wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżonych dla innych jednostek.

    b. zadaniem własnym gminy jest zagospodarowanie potrzeb zbiorowych mieszkańców gminy: wodociągi, drogi, pomoc społeczna, kultura, porządek publiczny.

    c. Może też wykonywać zadania zlecone przez administrację rządową wiążące się z obowiązkiem przyznania jej na ten cel środków z budżetu państwa.

    37. Zakres działania powiatu (zadania - specjalistyczne)

    Powiat wykonuje zadania publiczne określone ustawami o charakterze ponad gminnym np. edukacja, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, sport i kultura, ochrona środowiska, przeciwdziałanie bezrobocie.

    38. Zakres działania województwa (zadania - tylko specjalistyczne)

    Województwo wykonuje zadania określone ustawami o charakterze wojewódzkim w tym realizuje politykę regionalną, która ma główne znaczenie w kontekście integracji UE, np. edukacja, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne.

    39. Zadania jednostek samorządu terytorialnego:

    - własne - podstawowy rodzaj zadań, środki na ich realizację mają pochodzić z dochodów jednostek

    - zlecone ustawami - ustawa zleca konkretne zadania jednostką, muszą na nie zostać przydzielone środki.

    - zlecone przez organy rządowe - Rada Ministrów zleca konkretne zadania jednostce, muszą być przydzielone środki na ich realizację.

    - przyjęte - w drodze porozumień lub umów między państwem a jednostką iż dane zadanie będzie wykonywane przez jednostkę

    - realizowane wspólnie przez jednostki samorządu terytorialnego - jeżeli jakieś zadania dotyczą kilku jednostek - mogą je realizować wspólnie.

    40. Dochody jednostek samorządu terytorialnego:

    1. Dochody gminy:

    - od spadków i darowizn

    - od czynności cywilnoprawnych

    - rolny

    - leśny

    - od nieruchomości

    - od środków transportowych

    - od posiadania psów

    - od działalności osób fizycznych opłacony w formie karty podatkowej

    Gminy posiadają 27,6% udziału we wpływach podatkowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy. Wyjątki to tzw. Gminy górnicze, które posiadają 32,8% udziału. Oraz 5 % wpływów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych, mających siedzibę na terenie gminy.

    2. Dochody powiatu

      1. 1% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie powiatu

      2. wpływy od jednostek budżetu, zakładów budżetu i gospodarstw pomocniczych powiatu

      3. dochody z majątku powiatu

      4. odsetki od środków finansowych powiatu zgromadzonych na rachunkach bankowych

      5. subwencje ogólne

      6. dotacje celowe i inne

    1. Dochody województwa

    41. Porównanie dochodów jednostek samorządu terytorialnego:

    GMINA POWIAT WOJEWÓDZTWO

    Tak Nie Nie PODATKI

    Tak Nie Nie OPŁATY

    27,6% 1% 1,5% UDZIAŁ w PDOF

    5% Nie 0,5% UDZIAŁ w POP

    42. Dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe.

    GMINA POWIAT WOJEWÓDZTWO

    55% 5% 20% Dochody własne

    35% 45% 35% Subwencje ogólne

    10% 50% 45% Dotacje celowe

    43. Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego.

    Subwencja, subsydium, specyficzny rodzaj dotacji z budżetu państwa lub środków pozabudżetowych, której adresatem jest niepaństwowy podmiot gospodarczy, np. prywatne przedsiębiorstwo, organizacja społeczna, jednostka samorządowa i in., jeśli realizuje on zadania zlecone lub popierane przez państwo. Jest to transfer z budżetu, środek bezzwrotny. Przeznaczone są na cele ogólne.

          1. Subwencje ogólna dla gminy:

    Składa się z trzech części:

    - podstawowa - wynosi ona 1% dochodów budżetu państwa i wpłat gminy. Dzieli się ją na:

    - rekompensująca - kwota utraconych dochodów przez gminy w związku z ulgami i zwolnieniami w podatkach stanowiących dochód gminy.

    - oświatowa - wynosi ona 12,8 % planowanych dochodów budżetowych wszystkich jednostek

          1. Subwencje ogólne dla powiatu

    - część oświatowa - wynosi ona 12,8 % planowanych dochodów budżetowych wszystkich jednostek

    - część drogowa - otrzymują je powiat i województwo, wynosi ona 18 % wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych np. wydziela się z tej subwencji 10% na inwestycje

    - część wyrównawcza - przeznaczona jest dla powiatu w zależności od liczby mieszkańców w powiecie. Tę część otrzymują wszystkie powiaty, oprócz najbogatszego: warszawskiego. Im powiat jest mniej zamożny tym wyższa jest część wyrównawcza subwencji, im więcej osób tym większa subwencja.

          1. Subwencje ogólne dla województwa

    - część oświatowa - wynosi ona 12,8 % planowanych dochodów budżetowych wszystkich jednostek

    - część drogowa - otrzymują je powiat i województwo, wynosi ona 18 % wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych np. wydziela się z tej subwencji 10% na inwestycje

    - część wyrównawcza - przeznaczona jest dla województwa w zależności od liczby mieszkańców w województwie. Tę część otrzymują wszystkie województwa.. Im województwo jest mniej zamożny tym wyższa jest część wyrównawcza subwencji, im więcej osób tym większa subwencja.

    44. Dotacje celowe

    Dotacja, wyposażenie, subwencja, subsydium, okresowa lub stała pomoc finansowa budżetu państwa zasilająca państwowe jednostki gospodarcze i instytucje w środki pieniężne, a więc tworząca lub powiększająca ich dochody w celu pokrycia wydatków bieżących lub poszerzenia działalności zgodnie z dążeniem podmiotu dotującego.

    Z punktu widzenia budżetu - dotacja jest wydatkiem transferowym, bezzwrotnym, nieoprocentowanym, nie związanym z żadnym wzajemnym świadczeniem. Specyficzną formą dotacji jest subwencja (subsydium). Służą realizacji konkretnych zadań i są przeznaczane dla różnych podmiotów w tym jednostkom samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać:

    - dotacje na zadania zlecone ustawami i przez administrację

    - dotacje na dofinansowanie bądź finansowanie zadań własnych jednostek

    - dotacje na realizację konkretnych zadań głównych inwestycyjnych.

    Dotacji celowych udziela się na:

    1. realizację wieloletnich programów rozwoju województwa, o których mowa w odrębnych przepisach

    2. dofinansowanie inwestycji realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego jako zadania własne, przy czym łączna wysokość dotacji przyznawanych w kolejnych latach na dofinansowanie inwestycji realizowanej przez jednostki samorządu terytorialnego - nie może przekroczyć 50,0% wartości kosztorysowej inwestycji. System dotowania jednostek budżetu terytorialnego budzi pewne kontrowersje z uwagi na brak zobiektyzowanych zasad określania kosztów wykonywania zadań publicznych. Brakuje kodyfikacji norm i kryteriów udzielania dotacji celowych w polskim systemie finansów publicznych. Istnieje duża swoboda działania dysponentów publicznych środków finansowych.

    Zasady postępowania są następujące:

      1. jednostka samorządu terytorialnego, otrzymująca dotację na dofinansowanie inwestycji, obowiązana jest złożyć w województwie w terminie 30 dni od zakończenia roku budżetowego informację zawierającą: