KLASYCZNE PODZIAŁY INSTRUMENTÓW POLITYKI PIENIĘŻNEJ

I.

1. Instrumenty pośrednie ( np. kredyty refinansowe )

• Operacja otwartego rynku

• Stopa dyskontowa

2. 
   Instrumenty bezpośrednie

• Rezerwy obowiązkowe

• Pułapy kredytowe

• Pozostałe

II

1. Narzędzia administracyjne

• Rezerwy obowiązkowe

• Pułapy kredytowe

• Nieoprocentowane depozyty dewizowe

2. Narzędzia o charakterze administracyjno-ekonomicznym

• Kredyty refinansowe

3. Narzędzia o charakterze rynkowym

• Operacje otwartego rynku

III

1. Środki ilościowej kontroli kredytu

• Stopy refinansowe

• System rezerwy obowiązkowej

• Operacje otwartego rynku

• Pułapy kredytowe

2. Środki jakościowej i selektywnej kontroli kredytu

• Maksymalne terminy płatności kredytów

• Dodatkowe gwarancje powiązane z rodzajem i wysokością kredytów

• Udzielanie bankom kredytów przez podawanie celów na które mogą być przyznawane kredyty lub ich zakaz w niektórych przypadkach

• Procentowe ustalenie stosunku konkretnych pożyczek do kapitału banku.

Instrumenty polityki pieniężnej

Ustawa z dnia 29.sierpnia 1997r o NBP

( DzU. Nr.140 , poz. 939 )

Instrumenty NBP :

1. Operacje depozytowo-kredytowe ( Standing facilities )

2. Rezerwa obowiązkowa )

3. ( OOR ) Operacje otwartego rynku

Ad 1) OPERACJE KREDYTOWE

Od 1989 roku NBP udzielał następujące rodzaje kredytów refinansowych :

1. Kredyt refinansowy podstawowy

1. kredyt celowy

2. skonwertowany

3. kredyt na rachunku bieżącym

4. kredyt na inwestycje centralne

2. Kredyty refinansowe pod zastaw papierów wartościowych

1. kredyt lombardowy

2. kredyt redyskontowy

3. Kredyt aukcyjny

Kredyt aukcyjny udzielany w latach 90-33, pierwotna organizacja sprzedaży bonów pieniężnych NBP. Od roku 1993 zastąpiony szerszym instrumentem, czyli operacjami otwartego rynku

Kredyt celowy-Udzielany był na początku lat 90-tych bankom komercyjnym w celu uzdrowienia gospodarki finansowej banku. Kredyt celowy został zastąpiony kredytem redyskontowym.

Kredyt skonwertowany- Udzielany jednorazowo w 1989 roku bankom komercyjnym, które przejęły od NBP portfel usług detalicznych.

Kredyt w rachunku bieżącym- Jest to kredyt banków komercyjnych na swoich rachunkach w banku centralnym.

Kredyty na inwestycje centralne- To kredyt zaciągnięty na inwestycje o zasięgu ogólnopolskim lub regionalnym. Kredyt ten ma zadanie oddziaływanie na bank centralny . Jest to kredyt udzielany w największej ilości przez NBP.

Kredyt redyskontowy ( Art. 42, 43, 44, 45 )

Udzielany jest pod zastaw weksli. NBP ustala stopę kredytu redyskontowego oraz tzw. Kontyngent redyskonta.

1. Bank centralny może odmówić bankowi komercyjnemu kredytu, jeśli nie spełnia on wiarygodności kredytowych.

2. Bank centralny może udzielić kredytu w wysokości mniejszej niż bank komercyjny się domaga.

Warunki, którym powinny odpowiadać weksle przyjmowane przez NBP oraz redyskonta:

1. Odpowiadające określonym przepisom prawa wekslowego.

2. Od których uiszczono opłatę skarbową we właściwej wysokości

3. Pochodzące z dokonywanych obrotów gospodarczych ( weksle kupieckie i handlowe )

4. Podpisane przez wystawców i akceptantów

5. Których termin płatności wynosi max 3 miesiące

6. Z terminem płatności w określonym dniu

7. Płatne w oddziałach banków, w których dłużnicy mają rachunki

8. Opatrzone indosem otwartym ( in blanco ) w banku, który weksel zdyskontował bez klauzul ograniczających prawo przeniesienia lub prawo zwrotnego poszukiwania

9. Podpisana w sposób bezsporny umożliwiający identyfikację podpisanych osób.

Indos-przeniesienie praw z weksla

TRANZAKCJA DYSKONTO Redyskonto

WYSTAWCA REMITENT BANK KOMERCYJNY NBP

(DŁUZNIK) (WIERZYCIEL) (W)

(W) (W)

egzekucja BANK DŁUŻNIKA

Dłużnik przekazuje weksel remitentowi, ten może albo trzymać go do dnia spłaty, lub płacić tym wekslem dalej. Może również iść do banku i dokonać dyskonta weksla. Wtedy bank komercyjny bierze kredyt dyskontowy i zastawia wekslem. NBP przekazuje ten weksel do banku dłużnika. Jeżeli na rachunku dłużnika są pieniądze, to przekazuje je do NBP na spłatę kredytu. Jeżeli ich nie ma, to bank dłużnika przesyła weksel do NBP który ten weksel oprotestowuje, może on rozpocząć działania egzekucyjne wobec dłużnika. NBP ściąga należności kredytu redyskontowego z rachunku banku komercyjnego, przesyła mu weksel oprocentowany i bank który wziął weksel redyskontowy rozpoczyna egzekucję tego weksla.

Kredyt lombardowy- udzielany jest pod zastaw papierów wartościowych ( bony skarbowe, obligacje czyli papiery wartościowe rządowe )

Maksymalna wielkość udzielonego kredytu wynosi 80% wartości nominalnej papierów będących zastawem.

W momencie niespłacenia kredytu- odsetki wynoszą 2*stopa lombardowa ( st.lomb. 16*2 =32 odsetki karne )

W 2000 roku wprowadzono zapis, iż kredyt lombardowy jest kredytem jednodniowym . O/N- overnight - na jeden dzień. Jednego dnia jest kredyt udzielony , drugiego jest spłacany.

Kredyt lombardowy- O/N

Depozyt - O/N

Stopa kredytu lombardowego podstawowe (bazowe ) stopy NBP

Stopa kredytu redyskontowego

Stopa kredytu refinansowego ustalana jest automatycznie i jest o 1 punkt procentowy wyższa od kredytu lombardowego. Stopa kredytu refinansowego jest ustalana tylko na inwestycje centralne.

W 1997r. NBP wykorzystał tzw. Instrument nadzwyczajny- Depozyty dla ludności w NBP. Przyczyny nadpłynności na b. Wysokim niebezpiecznym poziomie , b. wysoki popyt na kredyt. NBP chciał ściągnąć

pieniądze od ludności bez pośrednictwa banków komercyjnych. Druga rzecz ,to to, że chodziło o wzrost oszczędności w gospodarce, a przez to-wzrost kredytów inwestycyjnych w gospodarce.

Obecna ustawa zakazuje prowadzenia tego rodzaju instrumentu przez NBP, głównie pod naciskiem zachodu . Bank centralny może jednak produkować papiery wartościowe dla ludności ( tzw. Bony wartościowe )

Pułapy kredytowe (limity , plafony )- jest to procentowo ustalana wielkość kredytu, jakie banki komercyjne mogą udzielać swoim klientom. Pułapy kredytowe były w latach 1989-92. Pułapy kredytowe udzielane były największym ówczesnym bankom komercyjnym, które łącznie udzielały 80% kredytów. Limity kredytowe nie dotyczyły kredytów na budownictwo mieszkaniowe i skup płodów rolnych.

POLITYKA PIENIĘŻNA- To sztuka rządzenia państwem, która wiąże się z działalnością państwa, jako instytucji. Polityka odnosi się jako sztuka rządzenia do organizacji społecznych, gospodarczych, zawodowych, politycznych a także samorządowych jak również odnosi się do osób fizycznych .

Jest to zespół sądów, określających bliższe lub dalsze cele i kierunki działania a także sposoby realizacji celów.

W odniesieniu do polityki pieniężnej jest to zespół sądów określających cele gospodarki pieniężnej i sposoby ich osiągania.

Polityka pieniężna, to działalność banku centralnego prowadzona w imieniu państwa, polegająca na wyborze celów makroekonomicznych pieniężnych za pośrednictwem oddziaływania na podaż pieniądza i regulowania jej wysokości poprzez wybrane instrumenty administracyjne albo rynkowe.

Wzrost gospodarczy( od 5%PKB np.)

Polityka

Pieniężna z zagranicą

( bilans płatniczy)

Inflacja ( np. 25 % ) równowaga

bezrobocie

Wpływ polityki pieniężnej na bezrobocie uzewnętrznia się w oddziaływaniu na bezrobocie cykliczne 9 koniunkturalne ).

Z punktu widzenia wzrostu polityka pieniężna ma dostarczać środków na realizację inwestycji centralnych lub inwestycji przedsiębiorstw poprzez kredyty udzielone przez banki komercyjne ( transmisja impulsów pol.pien. w gospodarkę ).

Polityka pieniężna w stosunkach do zagranicy ma gwarantować dostęp do środków dewizowych, potrzebnych na obsługę wymiany zagranicznej.

Polityka pieniężna w zakresie walki z inflacją ma za zadanie stabilizować obiekt i wielkość funkcjonującego pieniądza w gospodarce poprzez regulowanie podaży pieniądza i kształtowanie popytu na pieniądz.

Polityka pieniężna jest najważniejszym instrumentem kształtującym zagregowany popyt ogólno - gospodarczy i wydatki określające wspólnie aktywność gospodarczą.

Polityka pieniężna ma do spełnienia różne zadania i różne jest jej znaczenie w zależności od istniejącego systemu funkcjonowania gospodarki tzn. albo w warunkach protekcjonalizmu lub liberalizmu gospodarczego polityka pieniężna nabiera szczególnego znaczenia z racji oddziaływania w sposób pośredni na gospodarkę wraz ze wzrostem liberalizacji gospodarki.

Politykę pieniężną dzielimy w zależności od przedmiotu oddziaływania na politykę ustrojową i politykę procesową.

Polityka pieniężna ustrojowa

1. Reguluje stosunki walutowe pomiędzy walutą krajową a zagraniczną

2. Reguluje sposoby zaopatrzenia w pieniądz

3. Kontrola całego systemu bankowego

4. Kontrola podmiotu realizującego politykę pieniężną oraz jej cele i realizacja.

Polityka procesowa

Obejmuje kombinacje celów i środków, których zadaniem jest sterowanie pieniądzem, gospodarowanie nim, regulowanie regulowanie podaży i popytu na pieniądz z punktu widzenia celów długookresowych.

Strategia pol. Pieniężnej rozwija się na podłożu określonej teorii pieniądza w której cele długofalowe realizowane są za pomocą polityki procesowej poprzez metody ustalane za pomocą polityki ustrojowej.

Polityka pieniężna ma za zadanie neutralizować negatywne skutki bądź impulsy pochodzące z tzw. Sfery realnej gospodarki. Mogą to być impulsy, które mają charakter pieniężny bądź psychologiczny.

CELE POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Cele te można wyodrębnić wg. Różnych kryteriów :

1. kryterium czasu

• cele krótkookresowe

• cele wieloletnie ( strategiczne )

cele krótkookresowe określane są jako bieżące lub doraźne. Dotyczą np. aktualnego poziomu stóp procentowych, kursu walut, preferencji kredytowych.

Cele strategiczne to etapy i sposoby dochodzenia do stabilności pieniądza

• stabilizacja siły nabywczej pieniądza

• konsolidacja systemu bankowego

• współpraca z organami władzy administracyjnej i samorządowej

2. kryterium podmiotowe polityki pieniężnej

podmioty zainteresowane :

• bank centralny

• cały sektor bankowy

B.C - cele : kształtowanie rezerw obowiązkowych, emisja pieniądza pierwotnego, stopy procentowe od udzielonych kredytów redyskontowych lub refinansowych.

Cały sektor bankowy- cele : - organizacja systemu rozliczeń międzybankowych

• zasady kształtowania polityki depozytowo-kredytowej

• zasady dotyczące funkcjonowania rachunków bankowych ( patrz m.in. Prawo Bankowe, Ustawy o NBP )

3. kryterium przedmiotowe

cele:

• czysto pieniężne

• ogólnogospodarcze

cele czysto pieniężne : np.- regulowanie stosunków dewizowo-walutowych,

- właściwe kształtowanie emisji pieniądza

cele ogólnogospodarcze -stymulowanie wzrostu gospodarczego i innych celów makroekonomicznych( czworokąt celów)

Cele polityki pieniężnej w ujęciu klasycznym i nowoczesnym

Klasyka- triada celów polityki pieniężnej

polityka

pieniężna

cel podaż pieniądza M=5%

finalny

-%

cele pośrednie realizacja agregatów pieniężnych

- różne instrumenty pol.pien.

cele operacyjne lata 90-te

• strategie bezpośredniego celu inf. (BCI)

Nowa Zelandia 1998-Polska

(RPP)

System finansowy R I

PIENIADZ: Prawny środek płatniczyna terenie danego kraju.

Funkcjonalna definicja:

1. Funkcja miernika wartości

Wartość- siła nabywcza, wartość użytkowa, cena itd.

Siła nabywcza- pojęcie makroekonomiczne- jest odwrotnie proporcjonalne do ogólnego poziomu cen

2. Środek płatniczy- regulowanie zobowiązań

3. Środek wymiany

4. Funkcja przechowywania wartości- tezauryzacji - funkcja oszczędzania

Statystyczna definicja pieniądza:

To agregaty pieniężne

M₀- baza monetarna- centralny pieniądz rezerwowy, pieniądz o njwiększej mocy. Jest to największy agregat

M₀= G+R

Na M bezpośrednio ma wpływ bank centralny. Bezpośrednią rezerwą jest rezerwa obowiązkowa

M₁ = G+D gotówka + depozyty a vista

Jest to pieniądz funkcji płatniczej. Pieniądz w obiegu. Ten agregat zwany jest PODAŻĄ PIENIĄDZA. Podaż pieniądza są to pieniądze w dyspozycji podmiotów niebankowych.

M₂ = M₁ + Depozyty oszczędnościowe

M₃ = M₂ + D. Terminowe

M₄ = L M₃ + papiery wartościowe

W Polsce NBP przyjął jeden agregat M₂ = G+D F. Płatnicza

D- wszystkie depozyty w systemie bankowym

Dlatego, gdyż :

• D. A vista w Polsce są rzadko otwierane. Dominują ROR-y

• Nie ma rozgraniczenia na depozyty terminowe

M₂ - pieniądz ogółem :

p. krajowy depozyty walutowe

M₁ - w zasadzie nie jest wykorzystywana w Polsce . Jedynie dla celów statycznych

POPYT NA PIENIĄDZ : jest to skłonność podmiotów niebankowych do utrzymywania środków płatniczych .

Pieniądz ma swoje korzenie w wieku XVI

1. Podstawowy pogląd na pieniądz funkcjonujący przez cztery wieki.

Wraz ze zwiększaniem pieniądza w obiegu wzrastają ceny. Jest to ilościowa teoria pieniądza- Irwing Fisher

P*T

M*V = P*T M = V

M- podaż pieniądza T*V - constans

V- szybkość obiegu pieniądza

P- Poziom cen

T - ilość towaru

Np.: V = 20- jedna jednostka pieniężna w danym okresie obsługuje 20 transakcji.

Irwing zakładał, że:

- powinno się regulować ilość pieniądza w obiegu

• popyt na pieniądz jest stały

• pieniądz jest neutralny , tzn. nie ma wpływu na bezrobocie, produkcję itp.

II Marshal, Pigon _ zastanawiali się nad popytem na pieniądz w oparciu o ilościową teorię pieniądza.

M^d = Y*P*K

M^d - popyt na pieniądz

Y- dochód- jako czynnik ograniczający

P- poziom cen

K- wsp.stały

Jest to ujęcie DOCHODOWE ILOŚCIOWEJ TEORII PIENIĄDZA

III ( lata 30-te ) Keynes - zastanawiał się nad ujęciem dochodowym

Twierdził, że podaż pieniądza jest stała, to popyt na pieniądz powinien być czynnikiem regulowany przez władzę pieniężną.

W okresie tym pojawiły się obligacje. Ludzie zaczęli dokonywać wyborów, czy wykupić obligacje, czy zachować w gotówce.

Czynnikiem warunkowym jest STOPA PROCENTOWA

TEORIA PREFERENCJI PŁYNNOŚCI : Są 3 motywy utrzymania bądź też nieutrzymania pieniądza

1. motyw transakcyjny- do dokonywania transakcji

2. motyw przezornościowy - utrzymywanie pieniądza na tzw. Czarą godzinę

3. motyw spekulacyjny - bądź utrzymać gotówkę lub zamienić ją na papiery wartościowe.

J. Tobin - zauważył, że istnieje również inny czynnik oprócz oprocentowania , to ryzyko

Motyw portwelowy

Keynes skupił się na popycie globalnym, wg. Niego rząd powinien dokonywać wydatków inwestycyjnych , przez to stymulować nas do dokonywania kolejnych inwestycji. Władze monetarne powinny utrzymywać tylko stopy procentowe na niskim poziomie.

Jest to teoria lat 60 tych.

Skutki tej teorii: zwiększana zwiększanie deficytu zwiększanie długu publicznego, inflacja sięgała b. Wysokiego poziomu w związku z utrzymaniem poziomu stóp procentowych na niskim poziomie.

IV Bazując na teorii ilościowej Friedman stworzył MONETARYSTYCZNĄ TEORIĘ PIENIĄDZA

Obniżanie inflacji - przez bank centralny przez obniżanie podaży pieniądza.

W tym okresie powstało statyczna definicja pieniądza

V ( lata 70-te ) MNOŻNIK PIENIĘŻNY - bazowano na monetarystycznej teorii pieniądza

Wyprowadzenie mnożnika bazy monetarnej

M=G+D

M=m*B

B=G+R

Podstawowym założeniem było, aby mnożnik był stały

M G + D

M = m * B m = B = G + R

R = Rd = Rt = Rn - Rp

R = rd * D + rt * Dt = Rn - Rp

G = D

m= G = rd * D + rt * Dt + Rn -Rp D

G

D + 1

m = G Dt Rn Rp

D + rd +rt * D + D - D

g + 1

m= g + rd + rt * t + n - p

MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA

Dochód zacofanie społeczne do stosunku bankowego

Stosunek procentowy g

Technika bankowa wysokość opłat bankowych za dysponowanie rachunkiem

g- gotówka

Dt

t= D -wskaźnik depozytów terminowych

Rn

R= D - rezerwa nadobowiązkowa do depozytów

Wskaźnik rezerw nadobowiązkowych

RP

P = - D

Wskaźnik depozytów terminowych

Dochód Rynkowa stopa procentowa

t

stopa procentowa wkładów terminowych

Wskaźnik rezerw nadobowiązkowych

Stopa procentowa

Depozyty na zdanie n

Wskaźnik rezerw pożyczonych

Rynkowe stopy procentowe

P

Redyskontowa stopa procentowa stopa procentowa międzynarodowym

M = m * B

Teoria mnożnikowa w Polsce była wykorzystywana w latach 1996/1997

Teoria oparta na skonsolidowanym bilansie systemu bankowego

a.z.n A P

Należności zagraniczne Zobowiązania zagraniczne aktywa zagraniczne netto

Kredyty do sektora budżetowego Gotówka

Kredyty do sektora niebankowego Depozyty a vista M podaż pieniądza

Depozyty terminowe

AR - aktywa rzeczowe = Kapitały

M = AZN + K

B M = BAZN + BK

Cele polityki pieniężnej

Triada celów

Cele operacyjne Cel pośredni Cel ostateczny(finalny)

- M₀ - baza monetarna - podaż pieniądza - inflacja ( obniżanie) - stopy procentowe -stopy procentowe - wzrost gospodarczy

banku centralnego

- kurs walutowy - kurs walutowy

BCI bezpośredni cel inflacyjny celem jedynymi finalnym jest obniżenie inflacji na wszelkie możliwe sposoby.

Średniookresowa strategia polityki pieniężnej na lata 1999/2003- Dokument. Został w nim określony cel inflacyjny = w 2003 inflacja ma wynosić max 4%. Bank centralny określa cele cząstkowe 5,6 - 6,4.

Ustawa o NBP www.nbp.pl

Struktura organizacyjno prawna NBP

Art. Konstytucji 227

08.11.01

REZERWA OBOWIĄZKOWA, JAKO DRUGI Z INSTRUMENTÓW WYKORZYSTYWANYCH W POLITYCE BANKU CENTRALNEGO.

Rezerwa obowiązkowa jest instrumentem oddziaływania pośredniego, administracyjnego. ( w krajach zachodnich obchodzi się od oddziaływania administracyjnego, odgórnego )

Rezerwa obowiązkowa ma charakter pośredni, gdyż :

1. stopy rezerw obowiązkowych utrzymują się we wszystkich krajach na b. Niskim poziomie.

2. Ma liczne wady ( min reakcja banków komercyjnych jest odległa w czasie.

3. Rezerw obowiązkowa oddziału je na kształtowanie się stóp rezerw rynkowych. W związku z tym zanikła funkcja zabezpieczająca depozyty, przejął je Państwowy Fundusz Gwarancyjny.

4. Banki komercyjne nie do końca reagują tak, jakby bank centralny sobie życzył.

Rezerwa obowiązkowa to pewien procent naliczany od wszystkich wkładów w banku komercyjnym. Wielkość ta znajduje się na rachunkach bieżących w banku centralnym.

Rezerw obowiązkowa obliczana jest od wszystkich rodzajów wkładów oraz wyemitowanych przez bank komercyjny papierów wartościowych.

Forma rezerwy: Rezerwa jest lokowana w banku centralnym na rachunkach bieżących banku komercyjnego lub na odrębnym rachunku. Niektóre banki komercyjne mogą część rezerwy utrzymać w kasach w w swoich bankach.

Stopa rezerwy obowiązkowej : niska- Japonia 0,12% - 2.25%, Holandia 10 %. Tendencja jest w kierunku pomniejszania, obniżania stopy rezerw obow.

Istnieją trzy systemy naliczania stopy rezerwy obowiązkowej w zależności od okresu naliczania i odprowadzania.

1. system równoległy - naliczanie i odprowadzanie obejmuje ten sam okres, najczęściej koniec miesiąca )

2. system częściowo opóźniony - okresy naliczane a ich odprowadzenie pokrywa się tylko częściowo .

3. system opóźniony - okresy naliczania i odprowadzania nie nakładają się.

REZERWA OBOWIĄZKOWA W WYBRANYCH KRAJACH.

Australia Japonia

Średnia arytmetyczna obliczana z płat w danym miesiącu
Uśredniona forma naliczona	Nie	tak
System odprowadzania w stosunku do okresy naliczania	Opóźniony	Częściowo opóźniony
Okres utrzymywania	1 msc	1 msc
Koniec okresu utrzymywania	Koniec msc	15 dzień msc
Okres naliczania	1 msc	1 msc
Koniec okresy naliczania	Koniec msc	15 dzień msc
Opóźnienia	1 msc	1 nsc
Możliwość wykorzystania do rozliczeń	Nie
Gotówka w kasie wliczana do rezerwy	Nie
Oprocentowanie	Tak
Kara za nieutrzymywane rezerwy	Nie

Są trzy podstawowe okresy : okres naliczania, odprowadzania, naliczania stopy rezerw obowiązkowych.

SYSTEM REZERWY OPÓŹNIONY

Jest najczęściej w bankach komercyjnych również w Polsce

Okres podlegający okres utrzymania rezerwy

Odprowadzeniu rezerwy codzienna informacja o

Stratach w gotówki w kasach banku

1 styczeń 31 styczeń 15-ty dzień roboczy 28 luty 30 marca

miesiąca

ostateczny termin przekazania informacji deklaracja w sprawie ostatni dzień utrzymy- przekazanie

o codziennych stanach pasywów wymaganej wysokości wania rezerwy za deklaracji

będących podstawą ustalenia wysokości rezerwy obowiązkowej styczeń dotyczącej rezerwy obowiązkowej i wielkości zapasu następnego

( formularze PD000,PD001,PD002, gotówki w kasach miesiąca

PD003) banku ( 31 marca)

W Polsce 3 msc. To znaczy, że jeżeli bank centralny obniży stopy rezerw obowiązkowych, to banki zareagują za 3 msc. I to nieznacznie.

Prawne aspekty art. 38. R.6

Podstawą naliczania rezerwy obowiązkowej w Polsce stanowi średnia arytmetyczna stanów środków na koniec dnia każdego miesiąca

Rezerwa obowiązkowa podlega odprowadzeniu na rachunek w NBP ostatniego dnia następnego miesiąca po miesiącu na który nalicza się rezerwę. ( 10 % tej rezerwy mogą pozostawić sobie w kasie)

W Polsce rezerwa obowiązkowa została wprowadzona w 1989 roku. Na początku lat 90-tych poziom rezerw obow. Był bardzo wysoki. Początkowo tylko od wkładów złotowych a vista, wkładów oszczędnościowych, wkładów terminowych. Bank sięgał w ten sposób po nadwyżki z rynku.

Stopa rezerw obow. Zmniejszała się . Od 1994r. Wprowadzono rezerwy obow. Od wkładów dewizowych a vista i terminowych. Od 1999 r stopa rezerw obow. W Polsce wynosi 5% od wszystkich wkładów zgromadzonych w bankach komercyjnych. Obniżenie rez.ob. było związane z dostosowaniem do standardów Unii Gospordarczej i Walutowej.

Rezerwa obow. W strefie Euro - 2 %

W Polsce 1998 a vista 20 %

1999 a vista 5 %

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU

KLASYCZNY PODZIAŁ OPERACJI OTWARTEGO RYNKU

WALUTOWE BEZWALUTOWE

ZAKUPU przez b.c SPRZEDAŻ przez b.c b. Kom. ZAKUP papierów wartościo- SPRZEDAŻ pap. wart

od b.k papierów pap. wart. pod warunkiem wych przez bank centralny przez bank centr.

wartościowych ich odkupu w określonym od banków komercyjnych. bankom komerc.

ich odsprzedaży terminie, po określonej cenie.

w określonym terminie

i po określonej cenie.

ang. Repo Reverse Repo Outright Ourights sale

pourchase

Odpowiednik krótkoterminowych kredytów lub krótkoterminowych lokat udzielonych przez bank centralny bankom komercyjnym	Odpowiednik krótkoterminowych oprocentowanych lokat przyjmowanych przez bank centralny od banków komercyjnych	Służą zazwyczaj jako instrument sygnalizujący rynkowi kierunek zmian polityki pieniężnej
Czasowe zwiększanie płynnych rezerw banków komercyjnych	Czasowe zwiększanie płynnych rezerw banku komerc.	Trwała zmiana struktury portwela aktywów banków komercyjnych i centralnego.

CELE OPERACJI OTWARTEGO RYNKU

Wpływanie na płynność pośrednie lub bezpośrednie zwiększanie efektywności

Systemu bankowego wpływanie na poziom działania rynku pieniężnego

Oraz jego zdolności do kreakcji stóp procentowych w tym głównie wtórnego

Pieniądza rynku skarbowych papierów

Wartościowych

INSTRUMENTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM TRANSAKCI NA OTWARTYM RYNKU, TO:

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Emitent	Rząd	Bank centralny	Gmina	Przedsiębiorstwo
Przykład	Bony, obligacje skarbowe	Bony pieniężne, certyfikaty dłużne ( EBC )	Obligacje komunalne	Obligacje komercyjne ( commercial papers )

Zakres, Najczęściej wykorzystywane Najrzadziej wykorzystywane wykorzystanie ( po uprzednim zaklasyfikowaniu

Przez bank centralny )

Operacja otwartego rynku ma wpływ na krótkoterminowe zmiany stóp procentowych. Podstawowymi papierami w działalności otwartego rynku są papiery rządowe, gdyż dla banku centralnego wykorzystywanie ich nie jest kosztowne. Drugim typem są papiery b.c.- bony pienieżne NBP. Obligacje samorządów terytorialnych przedsiębiorstw wykorzystuje się rzadko . W Polsce nie są w ogóle wykorzystywane. Papiery wykorzyst. W operacjach otw.rynk. powinny być bardzo wiarygodne a w przypadku gmin przedsiębiorstw nie są wiarygodne

Operacje absorbujące

• zmniejszające płynność systemu bankowego

• Reverse repo - warunkowa sprzedarz

• Outright sale- bezwarunkowa sprzedaż

• Emisja papierów wartościowych

Operacje zasilające

• zwiększajace płynność systemu bankowego

• Repo- warunkowe zakup

• Outright purchase - bezwarunkowy zakup

(DRP ) Dealerzy rynku pieniężnego - są to banki komercyjne mające wyłączne prawo do uczestnictwa otwartego rynku

Bank centralny Dealerzy rynku pieniężnego

Przetarg

W Polsce DRP powołani zostali w roku 1996 i jest to 15 banków komercyjnych co roku klasyfikowanych wg indeksu aktywności dealerskiej. ( IAD )

Schemat informacji BC na rynek pieniężny za pomocą OOR

• Bank centralny chce podnieść wysokość stóp procentowych na rynku

Sprzedaje papiery wartościowe po cenach niższych niż występują na rynku

Oferuje B.K na przetargu wyższą stopę procentową od występującej na rynku

Proponuje więc bankom bardziej opłacalną formę lokaty ich nadwyżek płynności

Rynkowe stopy procentowe ulegają podwyższeniu , aby były bardziej konkurencyjne od przeprowadzonych operacji zakupu przez B.C

• 
  B.C chce obniżyć wysokość stóp procentowych na rynku

Kupuje papiery wartościowe po cenach wyższych niż występ. Na rynku

Oferuje B.K na przetargu niższą stopę procentową od występującej na rynku

Proponuje więc bankom bardziej opłacalną formę kredytu pokrywającego ich niedobór płynności

Rynkowe stopy procent. ulegają obniżeniu aby być bardziej konkurencyjne od przeprowadzonych operacji zakupu przez B.C

Stopa dochodowości papierów wartościowych - dyskontowych.

Wn = P * ( 1 + k * T / 360 )

Gdzie :

Wn - Wartość nominalna pap. Wart.

P - cena zakupu papieru wartościowego

K - stopa dochodowości

T - liczba dni pozostałych do wykupu papieru przez emitenta

360 - liczba dni w roku

Wn

T

P = 1 + k * 360

W ramach operacji otwartego rynku B.C

1. organizuje przetarg operacji otwartego rynku ( oprócz poniedziałku )

2. B.C na danym przetargu oferuje wielkość papierów wartościowych , która chce zakupić lub sprzedać

3. Oferuje określoną cenę ( stopę procentową )

Najprostrzą formą przetargu jest przetarg ilościowy.

Przetarg ilościowy Przetarg procentowy

Jednolita st. Proc. = 3.5 % Metoda holenderska Metoda amerykańska

Oferta wielkość oferta wielkość( W ) stopa proc. ( % )

Bank A 3.0 Bank A 8.00 4.00

Bank B 6.0 Bank B 6.00 3.8

Bank C 12.0 Bank C 12.00 3.75

Bank D 4.0 Bank D 4.00 3.55

Suma 30.0 Suma 30.00

Po przetargu Po przetargu W % Po przet. W %

Bank A 5.33 Bank A 8 3.75 Bank A 8 4.0

Bank B 4.00 Bank B 6 3.75 Bank B 6 3.8

Bank C 8.00 Bank C 6 3.75 Bank C 6 3.75

Bank D 2.67 Bank C - - Bank D -

Suma 20.00 Suma 20.00 Suma 20.0

Czynniki wpływające na poziom operacji otwartego rynku

• stan budżetu państwa

• stan rezerw dewizowych

• zasobność banków

• rynek bonów skarbowych

• rynek międzybankowy

• sezonowość rozliczeń

• poziom inflacji miesięcznej

• stopy oprocentowania innych instrumentów

• zasoby pieniężne ( podaż pieniądza )

Operacje o.r w Polsce zostały wprowadzone w roku 1993. Podstawowym instrumentem od 1993 do 1996 były operacje warunkowe sprzedaży papierów wartościowych revers repo. W tych operacjach wykorzystane były przede wszystkim bony skarbowe. Od roku 1998 podstawowym instrumentem w operacjach o.r jest emisja bonów pieniężnych NBP

Stopa kredytu lombard.

Stopa kredytu redyskontowego

Stopa repo ( s. Referencyjna, bazowe ( podstawowe stopy procentowe NBP )

Interwencyjna )

Stopa repo opiera się na stopie dochodowości 28 dniowych bonów pieniężnych .

23.11.2001

Celem oddziaływania Banku Centralnego jest zmiana stóp procentowych.

Rynek pieniężny zawiera instrumenty do jednego roku, rynek kapitałowy -powyżej jednego roku.

Papiery wartościowe dzielimy na:

• rozliczeniowe (czek, weksel)

• dłużne czyli wierzytelnościowe (bony, obligacje)

• własnościowe (akcje)

ZESTAWIENIE PODSTAWOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH NA RYNKU PIENIĘŻNYM PREZENTUJE TABELKA:

kryterium porównania	bony skarbowe	bony pieniężne
EMITENT	-Minister Finansów -Agent skarbu państwa	NBP
GŁÓWNY CEL EMISJI	-finansowanie deficytu państwa	-oddziaływanie na podaż pieniądza -ukształtowanie rynku pieniężno-kredytowego
CEL SZCZEGÓŁOWY	-regulowanie bieżącej płynności budżetu państwa -konstrukcja bonów skarbowych bardzo krótkich( jednodniowych, tygodniowych)	-sterylizacja nadwyżek rezerw pieniężnych -poprawa biegłej płynności uczestników KIR -brak w portfelu instrumentów dla deklarowania outrightów
RODZAJE TERMINÓW PŁYNNOŚCI	4, 8, 13, 26, 39, 52 TYGODNIE	9, 28, 30, 182, 273. DNI
NABYWCY	-wszystkie osoby prawne i fizyczne zarówno krajowe jak i zagraniczne	-wszyscy z wyjątkiem osób zagranicznych
RYNEK WTÓRNY	-zorganizowany -wszystkie osoby prawne i fizyczne	-brak, od 10 maja 1996 przestały być dostępne dla różnych klientów, mogą je nabywać wyłącznie banki
ZAKRES EMISJI	-od 1991	-od1990-1992, w 1994- 3 emisje, od 1995
UDZIAŁ W OPERACJACH OTWARTEGO RYNKU	OD 1993 - w transakcjach kupna i sprzedaży	od maja 1996 - jedynie w transakcjach sprzedaży
PREFERENCJE	-zwolnienia z podatku dochodowego

Na podstawie zarządzenia nr A/6/ 96 Prezesa NBP z dnia 27.11.1996 dopuszczane są także terminy 1, 7, 14, 364 dni

BONY KOMERCYJNE ( comercial peipers , krótkoterminowe papiery dłużne -KPD )

Emitentem bonów komercyjnych są przedsiębiorstwa.

Emisja tych bonów jest alternatywna formą finansowania w stosunku do kredytu bankowego. Jest znacznie tańsza, prostsza i szybsza.

Papiery komercyjne w Polsce emitowane są na podstawie trzech aktów prawnych:

- Kodeks Cywilny- papier ma formę pożyczki

• Prawo Wekslowe- papier ma formę weksla

• Ustawa o obligacjach

Na dzień dzisiejszy nie ma jeszcze jednej podstawy prawnej dla emisji tych bonów co jest znacznym utrudnieniem. Papiery komercyjne sprzedawane są na rynku pierwotnym. Ich agentem emisji są banki komercyjne.

Tak więc podstawowa rola banków komercyjnych to emisja bonów komercyjnych. Dodatkowo bank może przejąć rolę gwaranta czyli gwarantować emisję bonów, lub współorganizatora ( tworzy się konsorbcjum emisyjne ), lub bank może stać się uczestnikiem ( inwestorem )

Memorendum Informacyjne- emitenci mogą ale nie musza przekazywać przedsiębiorstwom informacji w nim zawartych.

Średnia wielkość emisji bonów komercyjnych w Polsce wynosi 10-20 mln. zł. ( minimum -5mln.)Największa emisja jednodniowa to 350 mln. wyemitowanych przez TPSA

Nazewnictwo bonów komercyjnych:

1. na Kodeksie Cywilnym

• bony inwestycyjne

• bony dłużne

• bony handlowe

• bony pożyczkowe

2. na wekslu

• KWIT- Komercyjne Weksle Inwestycyjno- Terminowe

3- na ustawie

• obligacje krótkoterminowe

30.11.01

Porównanie cech pozyskania kapitału za pomocą kredytu bankowego

I emisji papierów wartościowych

CECHA	ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU BANKOWEGA	EMISJA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
Koszt pozyskania kapitału	Wysoki	Niski
Ryzyko transakcji	Ponosi bank	Ponosi nabywca papierów wartościowych
Procedura pozyskania środków	Skomplikowana i czasochłonna	Szybka i prosta, szczególnie w przypadku uruchamiania kolejnych transz
Określenie przeznaczenia środków	Uregulowanie w umowie kredytowej	Deklarowanie w zasadzie brak ograniczeń
Zabezpieczenie	Realne, 2-3 krotność kwoty kredytu	Zabezpieczenie dobrym imieniem emitenta, ewentualnie poręczyciela

Oceną ryzyka wiarygodności ( ryzyka kredytowego ) emisji papierów emisyjnych zajmuje się w Polsce CERA S.A. ( jest to skrót od : Środkowoeuropejskie Centrum Analiz Ratingu)

CERA powstała w 1996r. Jej udziałowcami jest 11 banków komercyjnych . Jest to dość kontrowersyjne, gdyż banki te są emitentami tych papierów, które później oceniają.

Co daje Rating:

• narzędzie optymalnej dystrybucji kapitału

• narzędzie wyceny dłużnych papierów wartościowych

• bazą wyceny ryzyka kredytowego

• rozszerzenie kręgu inwestorów

• wzrost stabilności i rozwój rynku wtórnego

Ocenę Ratingową ocenia się wiarygodność przedsiębiorstw i samorządów terytorialnych

Najważniejsze firmy to: Standard & Poor oceniają również wiarygodność

Moodys krajów emitujących papiery rządowe

Od 1994r. wszystkie papiery wartościowe są denominowane w EURO. Czyli mają bardzo zbliżoną stopę dochodowości, czyli są dodatkowe czynniki zachęcające do zakupu inwestorów w innych krajach. Tym czynnikiem jest rating.

Inwestorzy biorą pod uwagę oprócz stopy dochodowości również ryzyko kredytowe.

RATING

KRÓTKOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE

DLA EMITENTA DLA EMISJI

Skala 4- stopniowa Skala 9- stopniowa

CP1 CP2 CP3 NK AAA A BB B CCC C

PUBLIKOWANIE INDYKOWANIE PRYWATNE

BONY BANKOWE / CERTYFIKATY DEPOZYTOWE

Są to papiery wartościowe krótkoterminowe emitowane przez bank komercyjny.

Certyfikaty depozytowe są z zasady przeznaczone dla podmiotów instytucjonalnych . Są one sprzedawane z dużymi nominałami. Nie są one dla osób fizycznych . ( zdarza się to rzadko)

Są one emitowane na rynek krajowy i międzynarodowy.

Papiery bankowe są zazwyczaj papierami na okaziciela. Nie są papierami imiennymi. Może on być dalej sprzedawany na rynku wtórnym. Są to papiery stałooprocentowane.

Typowym bonem, lokatą bankową jest BANKOWY PAPIER WARTOŚCIOWY - BONY BANKOWE, OSZCZĘDNOŚCIOWE - lokaty indywidualne.

Porównanie wybranych rachunków oszczędnościowych i bankowych papierów wartościowych na podstawie prawa bankowego

Wkłady oszczędnościowe Art. 50, 52, 55	Bankowe papiery wartościowe
Dowodem zawarcia rachunku oszczędnościowego jest książeczka lub inny dokument	Służy gromadzeniu przez banki środków pieniężnych
W złotych lub w innej walucie	W złotych lub innej walucie
Dokument musi posiadać wykaz „oszczędnościowy”	Musi zawierać w nazwie wyraz „bankowy papier wartościowy”
Dla os. fizycznych	Brak ograniczeń podmiotowych
Dokument imienny	Imienny lub na okaziciela
	Emitowany na warunkach podanych do publicznej wiadomości

Pierwszym rynkiem oddziaływującym na zmiany stóp procentowych jest rynek międzybankowy.

Transakcje rynku bankowego:

1. Jednodniowe

O/N T/N S/N

Overnight tomorrownext stop/next

1 d. 2 d. 1 2 3 1 2 3 4

T + Z T D Z T D Z

D

T- transakcja

D- dostawa

Z- zwrot

3. 1W, 2W, 3W, 1M, 2M, 6M

1W- jednotygodniowe

1M - jednomiesięczne

Są 2 rodzaje oprocentowania : WIBOR - średnia stopa oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym

WIBID - średnie oprocentowanie lokat na rynku międzybankowym.

Jest to średnia 15 największych banków

WIBID ma mniejsze oprocentowanie niż WIBOR

07.12.2001

POLITYKA KURSOWA

W Polsce polityka kursowa znajduje się w rękach rządu w porozumieniu z Radą Polityki Pieniężnej

Kurs walutowy, to cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej.

FUNKCE kursu walutowego:

• instrument Polityki Pieniężnej

• informacyjno-decyzyjne

• cenotwórcza

• alokacyjna ( alokacja kapitałów w obrębie całego ....)

RODZAJE kursów walutowych

1. ze względu na zmienność

1. kursy stałe

2. kursy zmienne

Kursy stałe:

• sztywny kurs walutowy ( currency board - zarząd walutą )

Kurs jest ustalony ustawowo przez Bank Centralny i nie zmienia się nawet pod wpływem radykalnych zmian wskaźników gospodarczych.

• System stałych kursów walutowych

Kurs jest stały, ale może się zmieniać po jakimś czasie , pod wpływem szczególnych , gwałtownych zmian gospodarczych (np. nagły wzrost inflacji )

• system stałych kursów z tolerowaną marżą odchyleń

Jest to kurs stały, ustalany przez B.C, ale z możliwą ustaloną zmianą z marżą odchyleń.

• stały kurs ze stopniową zmianą parytetu.

Jest to kurs stały, ale np. co miesiąc może się zmieniać ( dewaluacja o jakiś konkretny procent ).

Kursy płynne

Jest to kurs walutowy, który kształtuje się na rynku pod wpływem podaży, popytu na dane waluty na rynku walutowym.

• ze względu na sposób określenia

• kurs rynkowy bez ingerencji władz monetarnych

• kurs walutowy administrowany ( kurs z dodatkową możliwością B.C na rynku walutowym w celu korekty kursu najczęściej waluty krajowej)

• ze względu na termin zawarcia transakcji

• 
  kurs kasowy ( spot , kurs natychmiastowy ) są wykorzystywane na rynkach

• kurs terminowy

• ze względu na termin zawarcia transakcji

• kurs nominalny - bez stopy inflacji

• kurs realny - ze stopą inflacji

Rynek walutowy, to rynek na którym następuje obrót walutami różnego rodzaju.

R.w jest największym i najpłynniejszym ( można w każdej chwili dokonać transakcji). Na dzień dzisiejszy w większości krajów jest możliwość wymiany na każdym rynku walutowym na całym świecie. Jest to rynek 24h.

Podstawowymi inwestorami są banki ( 70% transakcji dokonywane jest przez bank centralny, 20 - 25% transakcji między bankami a klientami, 5 % to rynek kantorowy ).

TRADYCYJNY RYNEK WALUTOWY

1. Rynek transakcji futures

2. Rynek opcji

Transakcje kasowe	Inaczej transakcja spotowa, natychmiastowa, dotycząca operacji jednoorazowej w której jedna waluta wymieniana jest na inną po tzw. kursie kasowym. Okres dostawy waluty nie może przekraczać 2 dni.
Transakcje terminowe	Inaczej - forward. Są to kontrakty wymiany jednej waluty za inną na pewną wyznaczoną datę rozliczenia w przyszłości , inne niż spot, po kursie terminowym, ustalonym w dniu ustalania transakcji
Swapy walutowe	(to operacje warunkowe) są to operacje kupna określonej kwoty waluty w danym terminie po ustalonym kursie, z przyrzeczeniem jej odsprzedaży w oznaczonym dniu i po oznaczonym kursie walutowym
Transakcje futures	( t. Terminowe) Są to umowy dotyczące dostawy określonej waluty, w ustalonym terminie, w przyszłości w określonej standardowej wielkości, ustalonym kursie i określonym miejscu, zawierane na giełdach i mają charakter aukcyjny
Opsje kursowe	Jest to prawo do zakupu lub sprzedaży walut po określonym kursie , w ustalonym terminie ( opcja europejska) lub przed upływem tego terminu ( opcja amerykańska )

Na świecie są trzy rynki walutowe : Europa, Am. Północna, Bliski Wschód

Giełdy w Am. Pn. : Amerykańskie w Chicago, New York, Boston, Filadelfia

W Europie: giełda londyńska, we Frankfurcie, w Zurich

Na Bliskim Wschodzie : Tokyo, Hongkong, Singapur.

Polityka kursowa powinna być inegralną częścią polityki pieniężnej, gwarantuje to niezależność B.C

Teoretycznie B.C może dokonywać zmian w polityce kursowej

1. dokonywać modyfikacji parytetu

2. wprowadzać ograniczenia walutowe

3. dokonywać interwencji walutowych

ad1) jest to dokonywanie przez B.C dewaluacji i rewaluacji kursu waluty krajowej


dewaluacja - obniżanie wartości waluty krajowej ( cel:poprawa exportu) kurs stały

rewaluacja - podwyższenie wartości waluty krajowej

Rewaluacja i dewaluacja są to procesy dokonywane w dłuższym okresie czasu. Przyczyną są niekorzystne zmiany w bilansie handlowym lub płatniczym.

Celem B.C jest obrona wartości złotówki

Ad2)

Wpływ z exportu	Exporterzy zobowiązani do przekazywania należności z exportu do banku krajowego lub też nakłada się na nich obowiązek odsprzedaży uzysku walutowego po określonym kursie oficjalnym
Wydatki na import	Np. limitowanie zakupu na import, zabranianie zakupu za granicą na kredyt konieczność korzystania z pośrednictwa oficjalnego przy operacjach przekraczających określony limit

• Inwestycje B.C na rynku walutowym

Mają miejsce w przypadku kursu płynnego z możliwością interwencji B.C


Aprecjacja - wzrost wartości waluty krajowej występują jednorazowo w krótkim

Deprecjacja- obniżenie wartości waluty krajowej okresie


Interwencja B.C

Bank centralny chce umocnić kurs waluty krajowej




1

Sprzedaje waluty obce za walutę krajową na międzynarodowym rynku walutowym







Banki komercyjne płacą walutą krajową znajdującą się na ich rachunkach bieżących w B.C




2

Spadek płynnych rezerw banku komercyjnego




Zmniejszenie dostępności pożyczek na rynku miedzynarodowym





Dodatkowo następuje w związku z tym presja na wzrost krótkoterminowych stóp procentowych




Wzrost stóp procentowych przyciąga rynek zagraniczny




3

Wzrost popytu na walutę krajową




Kurs waluty krajowej umacnia się

Bank centralny prawie jednocześnie uruchamia transakcje otwartego rynku.

1. efekt kursowy

2. efekt płynności

3. efekt zmian stóp procentowych

14.12.01

POLITYKA KURSOWA W POLSCE

Początek polityki kursowej w Polsce notuje się rok 1946. W roku tym złoty był niewymienialny , obowiązywał dekret zabraniający posiadania waluty obcej.

W roku 1956 na mocy kolejnego dekretu PRL , bank PKO S.A. otrzymuje prawo emisji bonów skarbowych.

W roku 1960 powstaje pierwsza możliwość posiadania przez społeczeństwo polskie innych walut obcych.

W 1982 rok - pierwsza ustawa „Prawo Bankowe”, Ustawa o NBP, pierwsze prawo dewizowe , określające politykę dewizową, zniesienie kursu paretytowego. Ustalono:

1. kurs do dolara 20 zł - 1 $

2. kurs do rubla transferowego 68 zł - 1 rubel transf.

Od 1982 r. rząd polski rozpoczyna prowadzenie polityki kursowej

1986r. - stajemy się członkami Międzynarodowego Funduszu Walutowego

1987r - zezwolono 3 bankom komercyjnym na prowadzenie tzw. przetargów dewizowych ( walutowych ). Były to banki :

• Bank Handlowy

• Bank Rozwoju i Exportu

• Bank PKO.S.A.

Przetargi walutowe polegały na tym, że wcześniej waluta z innych krajów , pochodząca np. z exportu, była skupowana przez banki komercyjne. Na przetargu natomiast spotykali się exporterzy i bezpośrednio wymieniali waluty.

Lata 1986 - 1990 - Były dwa rodzaje kursu : czarnorynkowy - nielegalny obrót dewizami

Oraz kurs oficjalny. Np. w roku 1989 była 5 krotna różnica kursu czrnorynkowego do oficjalnego.

W 1989r. w ostatnim dniu ukształtował się kurs na poziomie 670 zł/1$.

Wprowadzono plan Balcerowicza, wg którego jednym z podstawowych instrumentów był kurs walutowy. Podstawowym celem zastosowania tego kursu było zbicie inflacji ( wynosiła ona w tym okresie 1000%).Ten kurs walutowy nazywany jest „nominalną kotwicą antyinflacyjną”.

W 1989r.rząd musiał podjąć decyzję, jaki wprowadzić kurs. Patrząc na doświadczenia innych krajów ( najczęściej tzw. rynków wschodzących : Meksyk, Urugwaj, Ukraina, Brazylia, Litwa ), gdzie wprowadzono tzw. usztywnienia ( krótkoterminowe ) kursów, gdyż tylko usztywnienia kursów zbijało inflację. Dlatego nasz rząd w roku 1990 wprowadził kurs sztywny.

W 1989 i 1990 uważano, że najlepiej wprowadzić kurs sztywny do dolara.

1.styczeń 1990	- wprowadzenie wymienialności wewnętrznej po sztywnym kursie złotego 1 USD - 9500zł.
17 maja 1991	dewaluacja złotego o 17% ( 1 USD = 11000 zł ) wprowadzenie koszyka 5 walut, jako podstawowego kursu złotego ( USD - 45%, DEM - 35%, GBP - 10%, FRF - 5%, CHF - 5%) w stosunku do tych walut wprowadzono kurs sztywny
14 październik 1991	Zastąpienie kursu sztywnego pełzającego o ustalonej stopie dewaluacji ( 1,8% miesięcznie - czyli 9 zł dziennie)
28 luty 1992	Dewaluacja o 12 %
27 sierpień 1994	Dewaluacja o 8 %, redukcja skali dewaluacji do 1,6% miesięcznie
13 wrzesień 1994	Redukcja tempa dewaluacji do 1,5% miesięcznie
30 listopad 1994	Redukcja tempa dewaluacji z 1,5% do 1,4%
1 styczeń 1995	nowelizacja prawa dewizowego denominacja złotego ( 1 zł nowy = 10 000 starych złotych)
16 luty 1996	Zmniejszenie tempa dewaluacji do 1,2%miesięcznie
16 maj 1995	Wprowadzenie regulowanego kursu płynnego o dopuszczalnym paśmie wahań 7% od kursu średniego
1 czerwiec 1995	Uznanie przez MFW złotego za walutę wymienialną
22 grudzień 1995	skokowa rewaluacja o 6 % kursu centralnego złotego względem dolara zniesienie obowiązku odsprzedaży państw dewiz przez exporterów
8 styczeń 1996	Obniżenie tempa miesięcznej dewaluacji o 1%
26 luty 1998	Poszerzenie przedziału dopuszczalnych wahań kursu do 20% (plus-minus 10%) oraz obniżenie tempa dewaluacji do 0,8% miesięcznie
16 sierpień 1998	Obniżenie tempa dewaluacji do 0,65% miesięcznie
1 grudzień 1998	Obniżenie tempa dewaluacji do 0,5% miesięcznie
28 październik 1998	Poszerzenie przedziału dopuszczalnych wahań kursu do 25% (plus-minus 12,5%)
1 styczeń 1999	Zmiana struktury koszyka walutowego ( euro 55%, dolar 45% )
25 marzec 1999	Poszerzenie przedziału dopuszczalnych wahań kursu do 30%
7 lipiec 1999	Zmiana charakteru fixingu ( wycofano go)
11 kwiecień 2000	Całkowite uwolnienie złotego

KURS PEŁZAJĄCY- określony był kurs centralny, który dewaluowany był o określoną stopę, dodatkowo wprowadzony jest kurs rynkowy

KURS PŁYNNY KURSU MIĘDZYBANKOWEGO - tzw. kurs fikxingowy

Banki komercyjne były codziennie zobowiązane dzwonić do banku centralnego i podawać swoje kursy kupna i sprzedaży waluty, z nich brana była średnia.

21.04.2001

Unia Walutowa powstała w latach 50-tych.Celem tej Unii była obrona kursu walutowego.

Traktat z Mastricht opracował kodeks dla UE oraz warunki do przystąpienia do Unii Gospodarczej i Walutowej (EMU).

W roku 1992 powstaje Unia Europejska, która łączy 15 krajów.

Unia walutowa - od pełnej wymienialności walut narodowych, eliminacji wahań kursowych, nieodwracalnego usztywnienia centralnych kursów walutowych do wprowadzenia jednej waluty i pełnej liberalizacji przepływów kapitałowych, aż do stworzenia jednolitego obszary finansowego.

Unia gospodarcza - wprowadzenie jednolitego rynku wewnętrznego oraz ścisłej koordynacji polityki makroekonaomicznej głównie budżetowej w celu zbliżenia podstawowych wskaźników gospodarczych poszczególnych krajów członkowskich EMU.

Trzy etapy dochodzenia do EMU

1 etap: lata 90 - 93

• wprowadzenie swobody przepływu kapitałów

2 etap: lata 94-98

• tworzenie ram instytucjonalnych ( EIW - Europejski Instytut Walutowy ESBC - Europejski System Banków centralnych)

• całkowita swoboda wymienialności walut i płatności transgranicznych

• zapewnienie niezależności banków centralnych od swoich rządów ( zakaz zaciągania pożyczek przez rząd w Banku Centralnym

• ocena według kryteriów konwergencji ( spójności)

Kryteria spójności warunkujące udział w UGW (EMU)

• stabilność cenowa: średnia stopa inflacji nie powinna być wyższa niż o 1,5 punktu procentowego wskaźnika odnotowanego w trzech najlepszych pod tym względem krajach

• deficyt budżetowy: udział planowanego lub aktywnego deficytu budżetowego w PKB nie powinien przekroczyć 3%

• dług publiczny: udział zadłużenia publicznego w PKB nie powinien przekroczyć 60%

• stopa procentowa - średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie powinna być wyższa niż o 2 punkty procentowe od stopy procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie inflacji

Długookresowa stopa procentowa nominalna to stopa dochodowa dziesięcioletnich obligacji rządowych

• udział w ERM : kraje członkowskie powinny respektować bez szczególnych napięć normalny przedział wahań kursów walut przewidziany w ramach mehanizmu kursowego przynajmniej w ciągu dwóch ostatnich lat przed badaniem dotychącym spełnienia kryteriów spójności.

3 etap: od 1998r.

• utworzenie Europejskiego Banku Centralnego i ujednolicenie polityki pieniężnej

• wprowadzenie wspólnej waluty od 1 lipca 2002r

• koordynacja polityki gospodarczej krajów członkowskich

04.01.2002r.

Kraje członkowskie EMU

Austria

Belgia

Finlandia

Francja

Niemcy

Irlandia

Włochy

Luksemburg

Holandia

Portugalia

Hiszpania

Wielka Brytania, Dania- odmówiły przyjęcia wspólnej waluty

Szwecja - trzyma się z boku, nie spełniła kryterium stabilności

Grecja nie spełniła większości kryteriów

Trzyszczeblowy system bankowy w Uni

EBC




Banki Narodowe Centralne




Banki komercyjne

Europejski Bank Centralny

• kapitały 5 mld euro

• rezerwy walutowe 50 mld euro

Struktura EBC

1. zarząd

• 
  prezes ( Duisenberg)

• wiceprezes 8 lat kadencji

• 2-4 członków zarządu

+ 2. prezesi banków centralnych krajów przystępujących do euro ( 12 krajów)

= Rada gubernatorów - będzie ona podejmować decyzje w zakresie stóp procentowych euro w myśl zasady : jeden członek - jeden głos, zwykłą większością. Przewodniczący ma głos decydujący

+ 3. prezesi innych banków centralnych Unii Europejskiej ( 3 kraje )

= Rada generalna - nie będzie ona ustalać polityki pieniężnej , ale będzie sprawować ogólne funkcje administracyjne

EBC znajduje się we Frankfurcie nad Menem. Celem polityki EBC jest stabilność cen

Sytułacja płynnościowa w systemie bankowym w strefie euro - niedobór płynności.

Instrumenty polityki pieniężnej EBC

• rezerwa obowiązkowa

• operacje otwartego rynku

• operacje depozytowo - kredytowe

Rezerwa obowiązkowa

• sposób naliczania - uśredniony

• okres utrzymania - 1 miesiąc od 24 dnia miesiąca do 23 dnia kolejnego miesiąca

• pasywa obięte obowiązkiem - o terminie powyżej 2 lat

• oprocentowanie środków - stawka dla głównych operacji refinansowych

Operacje otwartego rynku ( tabela nr 2 )

Tabela 2

Operacje otwartego rynku (EBC) - ksero

..................................................................................................................................................

4.01.2002

Kraje członkowskie Europejskiej Unii Monetarnej (EUM)

1. Austria

2. Belgia

3. Finlandia

4. Francja

5. Niemcy

6. Włochy

7. Irlandia

8. Luxemburg

9. Holandia

10. Portugalia

11. Hiszpania, od grudnia 2001 członkiem EUM jest także

12. .....?

Wielka Brytania i Dania mimo, że spełniały większość kryteriów skorzystały z prawa wstrzymania się .

TRZYSZCZEBLOWY MODEL BANKOWOŚCI.

Narodowy Bank Centralny




Banki Komercyjny






Europejski Bank Centralny

Narodowy Bank Centralny




Banki komercyjne

Europejski Bank Centralny (EBC) z siedzibą w Frankfurcie nad Menem.

Na jego kapitał składają się Narodowe Banki Centralne Krajów europejskich, a ich wkład jest proporcjonalny do bogactwa tych krajów. Największy wkład mają Niemcy, dalej- Francja.

Struktura EBC

1. ZARZĄD- prezes, wiceprezes, oraz 2-4 członków zarządu ( prezesem jest Wim Diesenberg- Holender. )

2. PREZESI BANKÓW CENTRALNYCH wszystkich krajów przystępujących do EBC ( dwanaście krajów)

3. = 1+2

RADA GUBERNATORÓW(tworzą ja zarząd i prezesi Banków Centralnych)

Rada ta podejmować będzie decyzje w zakresie stóp procentowych , euro, w myśl zasady „jeden członek- jeden głos” zwykłą większością głosów. Decydujący głos należy do przewodniczącego.

4. Prezesi innych Banków Centralnych krajów należących do Unii Europejskiej (3 kraje)

5. =3+4

RADA GENERALNA ( Tworzą ją Rada Gubernatorów oraz prezesi innych BC)

Nie będzie ustalać polityki pieniężnej, ale będzie sprawować ogólne funkcje administracyjne.

Celem polityki pieniężnej EBC jest stabilność cen.

Sytuacja płynnościowa w systemie bankowym strfy EURO- NIEDOBÓR PŁYNNOŚCI, oznacza to ,że bank musi zasilać system w pieniądz.

Instrumenty polityki pieniężnej EBC

1 rezerwy obowiązkowe

2 operacje otwartego rynku

3 operacje depozytowo - kredytowe

Ad 1

* Sposób naliczania- uśredniony

* Okres utrzymania- 1 miesiąc ( od 24 do 23 dnia każdego miesiąca)

* Pasywa objęte obowiązkiem emitowania z okresem zapadalności do 2 lat.

* Oprocentowanie środków dla głównych operacji finansowych.

* Stopa rezerwy obowiązkowej - 2% ( w Polsce -5%)

* Pieniądze ulokowane na rezerwy są oprocentowane.

Ad 2

Rodzaj operacji	Operacje zasilające	Operacje absorbujące	Termin zapadalności	Częstotliwość	Procedury
Podstawowe operacje refinansujące	Repo	----------------	2 tygodnie	Raz w tygodniu (wtorek)	Przetarg standardowy
Długoterminowe operacje refinansujące	Repo	-----------------	3 miesiące	Raz w miesiącu ( ostatni czwartek miesiąca)	Przetarg standardowy
Operacje dostrajające	Repo Stopy walutowe	Stopy walutowe Depozyty o stałej stopie Transakcje Repo Sprzedaż outroght	Dowolny	Nieregularnie	Przetarg szybki Umowy bilatarlne
Operacje strukturalne	Repo Outright	Emisja certyfikatów depozytowych Sprzedaż outright	Dowolny	Nieregularnie czasowo/ regolarnie	Przetarg standardowy Umowy bilatarlne
Standing faclilities(kredyt, depozyty)	---------------	Depozyty na koniec dnia	O/N		Na żądanie banku

Repo- zakup papierów wartościowych przez BC z obowiązkiem ich odsprzedaży

EBC strefy EURO może emitować własne papiery wartościopwe w ramach operacji strukturalnych.

Stopa Repo to stopa bazowa EBC, określana jest na podstawie podstawowych operacji refinansowych.

OPERACJE EBC





SYTUACJA STANDARDOWA SYTUACJA NIESTANDARDOWA



regularny brak płynności

nieoczekiwany nieoczekiwany

wzrost niedoboru wzrost płynności




płynności




Główne operacje Standing facilities:

refinansowe - kredyty na koniec

Długoterminowe dnia O/N Krótkotrwały Strukturalny Krótkotrwały Strukturalny





operacje - depozyt na koniec

refinansowe dnia O/N

A B C D

1. Operacje dostrajające: warunkowy zakup, bezwarunkowy zakup, swapy walutowe

2. Operacje strukturalne: bezwarunkowy zakup, warunkowy zakup, swapy walutowe

3. Operacje dostarczające: warunkowa sprzedaż, bezwarunkowa sprzedaż, depozyty w Banku Centralnym, swapy walutowe

D- Operacje strukturalne: bezwarunkowa sprzedaż, emisja certyfikatów dłużnych BC

35

---