Finanse można ujmować dwojako:

1) jako gałąź wiedzy,

2) jako działanie praktyczne.

Finanse występują w każdej sferze produkcji i obrotu oraz redystrybucji.

( niebezpośrednio)

Wymiana ma charakter ekwiwalentny (towar za pieniądz)

Podział - nie-ekwiwalentny, odbywa się głównie przez budżet

Finanse można traktować jako system lub działanie operacyjne (realizacja przepływów pieniężnych). W ujęciu systemowym to relacje ekonomiczne powstające na gruncie

stosunków pieniężnych w postaci realnej.

UWAGA:

Pieniądz realny - gotówka lub pieniądz bankowy

Pieniądz idealny - stanowiący miarę w rachunkowości, planowaniu, statystyce itp.

W ujęciu operacyjnym to organizowanie ruchu pieniądza (gromadzenie, wydatki) oraz kontrolowanie tego ruchu.

Pieniądz realny pełni funkcje:

1) rozliczeniowa (między podmiotami)

2) płatnicza (regulacja zapłat)

3) oszczędności (gromadzenie zasobów na coś)

4) tezauryzacji - bogacenia, posiadania

W gospodarce występują określone podmioty, które realizują tzw. gospodarkę finansową.

Obejmuje ona następujące fazy:

1. Planowanie przepływów i operacji finansowych.

2. Realizacja operacji pieniężnych

3. Ewidencja i analiza operacji pieniężnych.

Z pojęciem gospodarki finansowej wiążą się:

1. polityka finansowa - wybór celów, sposobów i metod prowadzenia gospodarki finansowej i sterowania przebiegiem zjawisk finansowych;

2. planowanie finansowe - przewidywanie zjawisk finansowych na podstawie analizy przeszłości i przewidywanych trendów;

3. zjawiska finansowe - relacje między podmiotami w ujęciu przedmiotowym i podmiotowym niosące skutki finansowe (przepływy pieniężne, np. kupno-sprzedaż, zapłata podatku)

W ujęciu przedmiotowym:

1. przychody i wydatki pieniężne ekwiwalentne (coś za coś);

2. przychody i wydatki pieniężne redystrybucyjne (transfery, np. zasiłki);

3. przychody i wydatki pieniężne kredytowe

W ujęciu podmiotowym:

1. finanse publiczne,

2. finanse banków i innych instytucji kredytowych,

3. finanse systemu ubezpieczeń

4. finanse przedsiębiorstw (podmiotów gospodarczych)

5. finanse gospodarstw domowych

Sterowanie przepływami pieniężnymi jest możliwe dzięki istnieniu systemu finansowego czyli zbioru norm organizacyjno-prawnych określających zadania instytucji związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych.

Dobry system finansowy musi mieć następujące cechy:

1. efektywność - działanie zgodne z założeniami,

2. zgodnośc z naturą regulowanych zjawisk,

3. spójność,

4. prostota konstrukcji,

5. zdolność do samoregulacji.

W systemie finansowym wyróżnia się następujące ogniwa:

państwowe (centralne)

1) Finanse publiczne

lokalne (samorządowe)

Bank Centralny (NBP)

2) System bankowo-kredytowy

banki komercyjne

społecznych

3) System ubezpieczeń

gospodarczych (majątkowych - majątku firm)

państwowych

4) System finansów przedsiębiorstw

prywatnych

Finanse pełnią w gospodarce określone funkcje. W ujęciu makroekonomicznym wyróżnia się:

1. funkcję alokacyjną - proces wykorzystania całości zasobów w gospodarce poprzez ich przemieszczenie pomiędzy podmiotami (jak najefektywniej);

2. f. redystrybucyjną - realizowaną głównie przez budżet i polegającą na dostosowaniu podziału dochodu i bopgactwa do poziomu akceptowanego przez społeczeństwo i uznawanego za sprawiedliwy;

3. f. stabilizacyjną - wyraz interwencjonizmu państwowego, tzn. takiego oddziaływania na życie gospodarcze instrumentami polityki finansowej aby:

- utrzymać właściwy poziom zatrudnienia,

- zapewnić wzrost gospodarczy,

- stabilność cen (niska inflacja),

- uzyskać zrównoważony bilans handlowy z zagranicą (eksport = import, mniej więcej)

W ujęciu mikroekonomicznym wyróżnia się funkcje:

1. parametryczna - taka konstrukcja systemu finansowego, aby decyzje gospodarcze wynikały z rachunku ekonomicznego;

2. zasilania - gromadzenie środków na działalność własną gospodarki;

3. motywacyjna - polega na oddziaływaniu na zachowania podmiotów uczestniczących w procesach gospodarczych (np. tworzenie nowych miejsc pracy, ochrona środowiska)

Finanse publiczne

1. Państwowe - obejmują: budżet centralny państwa, fundusze celowe, jednostki i zakłady

budżetowe.

Częstym zjawiskiem jest występowanie deficytu budżetowego. Może być finansowany z:

emisji bonów skarbowych i obligacji skarbu państwa, odsetek lokat funduszy celowych, kredytów i pożyczek krajowych i zagranicznych. Deficyt należy traktować jako zjawisko przejściowe, gdyż jest to przeniesienie obciążeń na następne lata.

2. Lokalne - dochody własne (podatki i opłaty lokalne, udział w podatkach centralnych (tylko

dochodowych), zyski z własnej działalności gospodarczej, dotacje i subwencje z budżetu centralnego.

Dotacja - pokrycie kosztów działalności

Subwencja - dofinansowanie (musi być udział własny)

Wg Europejskiej Karty Samorządu przyjęto, że samorząd lokalny ma samodzielnośc finansową jeśli jego dochody własne wynoszą minimum 50%.

System ubezpieczeń powienien funkcjonować ze składek.

W ubezpieczeniach społecznych realizowanych głównie w ramach stosunku pracy wysokość składek jest niezależna od ryzyka i związana jedynie z dochodem.

Przy ubezpieczeniach gospodarczych stawki są uzależnione od ryzyka działalności i stanu technicznego ubezpieczonego majątku.

System bankowo-kredytowy

Bank - podmiot gospodarczy (zysk !) prowadzący m.in. operacje zastrzeżone zgodnie z prawem bankowym (tylko im przypisane - udzielanie kredytów, przyjmowanie lokat wraz z prowadzeniem ich rachunków oraz udzielanie gwarancji bankowych).

Całość operacji bankowych dzieli się na: czynne, bierne i pośredniczace (transakcje handlowe)

Zadania NBP

1. Jest bankiem banków - koordynuje działanie całego systemu bankowego, prowadzi politykę monetarną.

2. Jest bankiem państwa - rezerwy walutowe, rachunki państwa.

3. Jest bankiem gospodarki narodowej.

Instrumenty oddziaływania NBP na banki komercyjne:

1. rezerwy obowiązkowe,

2. limity kredytowe,

3. operacje otwartego rynu (obrót papierami wartościowymi),

4. kredyty lombardowe,

5. stopa kredytu redyskontowego,

6. nadzór bankowy,

7. regulacja kursów walutowych.

Kredyt	Pożyczka dłużna
- udzielają banki - obowiązuje prawo bankowe i KC - umowa zawsze pisemna - zawsze oprocentowany - przeznaczony na konkretny cel	- udzielają osoby fizyczne i prawne nie będące bankami, - obowiązuje KC - umowa pisemna powyżej 500 zł - może być nieoprocentowana - cel dowolny

Pieniądz i rynek pieniężny

Znaczenie obiegowe - gotówka i środki na rachunkach bankowych.

Funkcje pieniądza:

• środek płatniczy,

• środek tezauryzacji

• środek wymiany

• jednostka rozrachunkowa

• miernik wartości

• miernik odroczonej płatności

Przy analizie ilości pieniądza w gospodarce definiuje się zasoby pieniężne tzn. agregaty ilości pieniądza lub wolumeny pieniądza M0, M1, M2, M3

M0 - gotówka poza systemem bankowym + gotówka w bankach

M1 - M0 + avista

M2 - M1 + depozyty krótkoterminowe

M3 - M2 + depozyty długoterminowe

M3 + depozyty walutowe - ilość pieniądza ogółem

Ilość pieniądza w obiegu M1 powinna być uzasadniona względami ekonomicznymi, przy czym:

- nadmierna ilośc powoduje inflację,

- niedobór może powodować zatory płatnicze i osłabiać wzrost gospodarczy.

Powinna być równowaga pomiędzy popytem a podażą pieniądza, czyli istnieć rynek pieniądza.

Podaż i kreacja pieniądza

Baza monetarna wynosi:

H = MO = gotówka poza systemem bankowym (w obiegu) + gotówka w bankach

H = MO = ML+MB

Wielkość depozytów podmiotów gospodarujących (w tym gospodarstw domowych) przekracza rezerwy gotówkowe banków. Można zatem stwierdzić, że w systemie bankowym występuje kreacja pieniądza gotówkowego, gdyż ilość gotówki w obiegu (podaż pieniądza - wolumen M1) przewyższa bazę monetarną M0.

M1 > M0

M1 = ML + MD (poza bankiem + depozyty avista)

Mnożnik kreacji pieniądza:

Wprowadzamy następujące czynniki:

- stopa rezerw gotówkowych

- stopa utrzymywania gotówki

Ilość gotówki przedsiębiorstwa w stosunku do tego co ma w banku:

Podaż pieniądza

Wszystkie instrumenty regulacji wielkości podaży ma NBP. W krótkich odstępach czasu podaż pieniądza regulują operacje otwartego rynku.

Popyt na pieniądz.

Jest to pożądany przez niebankowe podmioty gospodarujące (przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe) stan ich zasobów pieniężnych.

Motywy utrzymywania pieniądza w skali podmiotów to:

• transakcyjny - wynika z rozbieżności w czasie wpływów i wydatków pieniężnych (f-ry, podatki)

• przeornościowy - rezerwy na nieprzewidziane wydatki,

• spekulacyjny - lokowanie nadwyżek w intratnych przedsięwzięciach.

W skali gospodarki zapotrzebowanie na pieniądze wynika z następujących czynników:

- wolumenu (ilości) dostępnych dóbr, towarów i usług - Y

- poziomu cen i dochodów realnych - P

- szybkości obiegu pieniądza - V

Istnieją dwie koncepcje określania ilości pieniądza niezbędnej w gospodarce:

1) teoria monetarystyczna (równanie Fishera)

2) teoria preferencji płynności Keynesa

Ujęcie klasyczne popytu:

Wadą tej teorii jest pominięcie wysokości stóp procentowych (ceny pieniądza). Aspekt ten ujmuje teoria preferencji płynności:

p - poziom stóp procentowych

h - wrażliwość popytu na pieniądz na zmiany stopy procentowej

Równowaga na rynku pieniężnym

p (wysokość stóp procentowych)

Ms Ms₁

p*₁ M_D1

p*

M_D

ilość pieniądza

Zakładamy, że podaż pieniądza jest kontrolowana przez bank emisyjny (centralny) i nie zależy od wysokości stóp procentowych.

Ms - podaż

M_D - popyt

p* - stopa równowagi

Równowagę tę należy rozumieć jako dynamiczną (zmienną).

Przy niekontrolowanym wzroście podaży pieniądza, przy ograniczonej ilości dóbr wzrasta ich cena (inflacja), co oznacza zwiększenie popytu na pieniądz. Zrównoważenie następuje przy wyższej stopie procentowej.

Model powyższy nie uwzględnia inwestycji w gospodarce ani oszczędności.

Pełne ujęcie tych zjawisk przy określaniu stopy procentowej równowagi w gospodarce prezentuje model IS-LM (Keynesa-Hicksa)

poziom stóp proc.

IS LM

p_r

poziom dochodów

D₁

W tym ujęciu, przy danym poziomie dochodu D₁ w gospodarce, stopa równowagi wynika z jednoczesnego spełnienia dwóch warunków:

1) inwestycje = oszczędności

2) popyt na pieniądz jest zrównoważony z podażą

Wartość pieniądza w czasie:

Pieniądz w czasie traci na wartości z uwagi na:

- inflację - naturalny spadek siły nabywczej pieniądza,

- koszty utraconych możliwości,

- preferencje konsumpcji przed oszczędzaniem (względy charakterologiczne)

Szybkość tych zmian zależy od wysokości stóp procentowych (im wyższe tym szybsze zmiany)

Stopy procentowe w gospodarce rynkowej traktuje się jako cenę pieniądza lub koszt pozyskania kapitału.

Czynniki wpływające na wysokość stopy procentowej:

- inflacja

- wynagrodzenie właściciela kapitału

- ryzyko lokaty

- koszt unieruchomienia kapitału

Klasyfikacja stóp procentowych:

Stopa nominalna r_N - zazwyczaj podawana w stosunku rocznym i w procentach

Stopa realna r_R - uwzględnia wpływ inflacji “i”

UWAGA! Stopy w procentach podstawia się wówczas, gdy we wzorze występuje liczba 100

Stopa efektywna r_E uwzględnia opodatkowanie

r_E = r_N (1-T) bez inflacji

r_E = r_R (1-T) z inflacją

T - stopa podatku dochodowego (tax)

r_E - koszty dla firmy, mniejszy podatek

Rozpatrując zagadnienia dotyczące zmiennej w czasie wartości pieniądza występują dwa typy problemów i odpowiadajace im dwie techniki rachunkowe:

1) wartośc przyszła pieniądza FV (future value) - stosuje się procent składany

2) wartośc bieżąca PV przyszłych wpływów (present value) - rachunek dyskontowy

Odsetki proste obliczamy w krótkim okresie:

k = PV - kapitał

r - stopa procentowa

t - okres za który obliczamy odsetki

Procent składany - kapitalizacja odsetek, oznacza wliczanie odsetek prostych po upływie

określonego czasu do podstawy naliczania odsetek w następnym okresie.

Obliczanie wartości przyszłej

O2

O1

k FV1 k FV2

0 1 2

O1, O2 - odsetki

FV - wartość przyszła

Zakładamy, że stopa procentowa r = const, a okresy są roczne

O1 = k * r = PV * r

FV1 = PV + O1 = PV + PV * r = PV (1+r)

O2 = FV1 * r

FV2 = FV1 + O2 = FV1 + FV1 * r = FV1 (1+r) = PV(1+r)²

FV_n = PV (1 + r)ⁿ

Jeśli kapitalizacja następuje częściej niż raz w roku:

m - ilość kapitalizacji w roku

FV_n,m = PV(1 + r/m)^n*m

Jeśli uwzględnimy zmienność stopy procentowej (r₁,r₂ itd.) to:

Obliczanie wartości bieżącej - dyskontowanie

FV_n

PV = ?

0 r = const n

dyskontowanie

FV_n = PV(1 + r)ⁿ

Jeśli kapitalizacja odbywa się częściej niż raz w roku - m ≠1

Stałe składniki - annuitety

Należą do nich: renta z dołu, renta z góry, raty kredytu (model annuitetowy, raty równe)

Renta z dołu

A A A A A

0 1 2 3 n-1 n

FVA_n^D

FVA_n^D = A + A(1+r) + ................... + A(1+r)^n-1

a₁ = A

q = (1+r)

Jeśli m ≠ 1:

Renta z góry

A A A A A

0 1 2 3 n-1 n

FVA_n^G

Jeśli m ≠ 1

Raty kredytu

R R R

0 1 2 n

K₀

Kredyt musi być zrównoważony przez sumę zdyskontowanych rat

Jeśli m ≠ 1

Rynek finansowy i instrumenty finansowe

Funkcjonowanie systemu finansowego i realizacja funkcji finansów wymagają posługiwania się szeregiem instrumentów finansowych.

Instrument finansowy to roszczenie pieniężne jednego podmiotu względem drugiego, względnie

kontrakt pomiędzy dwoma podmiotami niosący skutki finansowe. W efekcie następują przepływy pieniężne, przy czym jeden podmiot ma wydatek, a drugi wpływ. Znaczaca część instrumentów finansowych występuje w formie papierów wartościowych, a część z nich może być przedmiotem obrotu (kupna-sprzedaży), co umożliwia powstanie rynków finansowych.

Grupy instrumentów finansowych:

1) instrumenty rozliczeń pieniężnych,

2) instrumenty rynku finansowego,

3) instrumenty redystrybucji budżetowej (powiązania podmiotów gospodarujących z budżetem,

np. podatki)

Ad 1) zasadnicze podziały:

a) wg relacji między podmiotami - bezpośrednie i pośrednie;

b) ze względu na formę rozliczenia: gotówkowe (kasowe) i bezgotówkowe

Bezpośrednie:

- gotówkowe (kasowe)

- bezgotówkowe (kredyt w rachunku otwartym, zapłata wekslem, kompensata)

Za pośrednictwem banku:

- gotówkowe - wpłata na rachunek bankowy, czek gotówkowy zwykły lub potwierdzony,

- bezgotówkowe - przelew bankowy, czek rozrachunkowy / karta kredytowa, akredytywa, inne

formy.

Karta płatnicza - zależy od sposobu zapłaty

Kompensata - możliwa pomiędzy podmiotami majacymi jednocześnie należności

i zobowiązania wzajemne. Może być okresowa lub jednorazowa. Możliwa jest również wielostronna (więcej podmiotów). Umożliwia dokonywanie rozliczeń nawet przy braku płynnych środków płatniczych. Podobną rolę odgrywa weksel umożliwiając odroczenie terminu płatności.

Z rozliczeń bezgotówkowych realizowanych przez bank najszersze zastosowanie ma przelew.

Czek rozrachunkowy oznacza zabezpieczenie płatności, jeśli jest potwierdzony (potwierdzenie oznacza zablokowanie środków w banku na pokrycie transakcji)

Zabezpieczeniem płatności jest również akredytywa stosowana często w rozliczeniach handlu zagranicznego. Polega na wyodrębnieniu środków pieniężnych dłużnika na specjalnym rachunku otwartym w banku wierzyciela. Zapłata należności z akredytywy następuje na warunkach ustalonych przez dłużnika, po przedłożeniu przez wierzyciela stosownych dokumentów, świadczących o wykonaniu dostawy (faktura, list przewozowy)

Instrumenty rynku finansowego

Rynek finansowy to miejsce, gdzie przedmiotem obrotu jest szeroko rozumiany kapitał finansowy, określany też jako mechanizm zetknięcia popytu i podaży na zasoby pieniężne.

Funkcje rynku finansowego

1. Umożliwia podmiotom gospodarującym lokowanie nadwyżek zasobów pieniężnych w

przedsięwzięcia dające dochód (inwestycje finansowe) bez potrzeby realizacji inwestycji

bezpośrednich (np. budowa).

2. Sprzyjanie zwiększaniu efektywności wykorzystania zasobów w gospodarce (przepływy

między gałęziami, branżami itp.)

3. Umożliwiają ograniczenie ryzyka poprzez tworzenie bezpiecznych pakietów aktywów

(dywersyfikacja pakietów - zróżnicowanie)

Podstawowe segmenty i instrumenty rynku finansowego.

weksel

bony skarbowe

bony pieniężne

bony komercyjne

lokaty międzybankowe

kredyty bankowe kontrakty futures

pożyczki bankowe kontrakty options

pożyczki dłużne

akcje

obligacje podmiotów gospodarczych

obligacje Skarbu Państwa

jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego

Rynek pieniężny obejmuje transakcje związane z finansowaniem krótkookresowym tj. do 1 roku, kapitałowy stanowi miejsce pozyskiwania funduszy na cele inwestycyjne i obejmuje transakcje związane z finansowaniem długookresowym. Oprócz tych dwóch głównych segmentów rynku finansowego można wyróżnić dwa dodatkowe, ze względu na ich specyfikę:

- kredytowy - jedną ze stron jest najczęściej bank,

- transakcji terminowych (najmłodszy segment rynku finansowego) - realizuje transakcje

odroczone w czasie (terminowe) i służy głównie ograniczeniu ryzyka (głównie finansowego),

niemniej może umożliwiać transakcje spekulacyjne.

Papiery wartościowe i ich klasyfikacja

Stanowią znaczną część rynku finansowego. Są to dokumenty stwierdzające istnienie określonego prawa majątkowego, którego realizacja jest możliwa jedynie za okazaniem tego dokumentu lub jego zwrotem.

Zasadniczy podział:

1) finansowe papiery wartościowe stwierdzające uprawnienia do roszczeń pieniężnych,

2) towarowe papiery wartościowe upoważniające do dysponowania określonymi składnikami

majątku

Instrumenty rynku pieniężnego

Weksel - dokument kredytu krótkoterminowego, sporządzony w formie ściśle określonej przez prawo (wekslowe z 1936), zazwyczaj na specjalnym blankiecie opatrzonym opłatą skarbową, zawierający bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty wskazanej osobie w określonym miejscu i czasie kwoty , na którą został wystawiony. Zobowiązanie dotyczy głównego dłużnika, którym jest: wystawca (weksel własny) i trasat (ciągniony, trasowany)

Klasyfikacja weksli:

1) ze względu na osobę płatnika - własny i trasowany;

2) ze względu na charakter zobowiązania:

- handlowe - wynikające z transakcji kupna-sprzedaży (tylko te podlegają dyskontowaniu

przez banki czyli skupowi przed terminem płatności) ,

- finansowe - za pożyczki pieniężne,

- gwarancyjne - zazwyczaj in blanco, stanowiące zavezpieczenie w razie niewykonania

zobowiązań (za wykonanie czegoś, spłaty)

Funkcje weksla:

- płatnicza - regulacja zobowiązań,

- obiegowa - przenoszony przez indos,

- kredytowa - kredyt kupiecki (suma wekslowa obejmuje odsetki za odroczenie terminu

płatności),

- gwarancyjna - poręczenie,

- refinansowa - możliwość dyskonta i redyskonta.

SW = N + O

Suma wekslowa = Należność + Odsetki

P_d - stopa dyskonta (wg banku)

t_p - termin płatności (od daty wystawienia do daty wykupu)

N - kwota należności regulowana wekslem

Dyskonto

Bony skarbowe emituje Minister Finansów, rozprowadza NBP. Sprzedawane są z dyskontem (czyli poniżej wartości nominalnej) na cotygodniowych przetargach, przy czym NBP określa maksymalną wysokość dyskonta (max , ile może spuścić z ceny nominalnej). Wartośc nominalna - 10 000 zł., terminy wykupu liczone w tygodniach, zazwyczaj: 4, 8, 13, 26, 39, 52.

Dyskonto i rentowność bonów.

N - wartość nominalna

C - cena sprzedaży

n - ilość tygodni

r > d

Bony komercyjne:

1. bony pieniężne emitowanie przez banki komercyjne - certyfikaty depozytowe - są to dokumenty na okaziciela, możliwy obrót wtórny, sprzedaż po cenie nominalnej z uwzględnieniem stopy procentowej. Cena sprzedaży rośnie od dnia emisji. Oprocentowane płacone przy wykupie.

2. bony emitowane przez spółki akcyjne - commercial papers - rozprowadzaja banki, okres wykupu przeciętnie 3 - 6 m-cy, sprzedaż z dyskontem względem wartości nominalnej.

Spółki mogą emitować również tzw. KWIT-y, sposób oprocentowania jak przy certyfikatach.

Lokaty międzybankowe

Stanowią formę lokowania czasowych nadwyżek pieniężnych przez posiadający je bank w drodze pożyczenia ich innemu bankowi. Terminy transakcji : 1 dzień do kilku m-cy.

Dziś Jutro Pojutrze

1 2 3 4

O / N

T / N

S / N

Dłuższe liczy się od drugiego dnia.

W bankowości wyróżnia się:

1) depozyt - pieniądz przejęty z rynku (od podmiotów gospodarujących)

2) lokata - środki udostępnione innemu bankowi

Cena pieniądza na rynku międzybankowym jest wypadkową popytu i podaży, ustalana jest

w odniesieniu do stopy referencyjnej (opublikowanej) Banku Centralnego lub publikowanych stóp międzybankowych rynku pieniężnego (LIBOR, WIBOR, WIBID, EURIBOR) . Do stopy tej dodaje się marżę (spread).

Instrumenty rynku kapitałowego:

1. akcje i udziały w spółkach kapitałowych,

2. obligacje Skarbu Państwa, komunalne , samorządów i przedsiębiorstw;

3. jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.

Są to instrumenty finansowania długoterminowego - powyżej 1 roku

Akcja - papier wartościowy emitowany w serii, stwierdzający udział jej właściciela w kapitale spółki akcyjnej, z którego wynikają określone uprawnienia:

1. majątkowe: prawo do dywidendy, do udziału w majątku spółki przy jej likwidacji, do poboru akcji nowej emisji;

2. organizacyjne:

- prawo do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy,

- prawo głosu na tym zgromadzeniu,

- bierne prawo wyborcze do Rady Nadzorczej.

Wg rodzaju uprawnień akcje dzieli się na :

a) zwykłe

b) uprzywilejowane - dające dodatkowe uprawnienia.

Uprzywilejowanie może dotyczyć:

- prawa głosu ( do 2 głosów na akcję)

- prawa do wyższej dywidendy i pierwszeństwa w jej otrzymaniu,

- pierwszeństwo zakupu akcji nowej emisji.

Procedura emisji obejmuje dwie formy:

- emisja zamknięta ( do najwyżej 300 odbiorców)

- emisja otwarta - zazwyczaj w formie publicznej subskrypcji

Warunki do spełnienia przy emisji:

a) wiarygodność spółki (funkcjonuje minimum 3 lata i ma dodatnie wyniki finansowe);

b) przedstawienie prospektu emisyjnego;

c) zgoda Komisji Papierów Wartościowych i Giełd

Wszystkie akcje dopuszczone do obrotu publicznego są zwykłe , o jednakowej wartości nominalnej.

Akcja ma wartość czyli cenę. Wyróżnia się:

1) cenę nominalną - jednostka kapitału akcyjnego

2) cenę emisyjną C_E - w obrocie pierwotnym

3) cenę rynkową C_R - w obrocie wtórnym

Do niedawna relacje pomiędzy tymi cenami były następujące:

C_N C_E C_R

K_A powiększa zysk inwestora

------ kap. zapasowy

N_A ΔKZ = (C_E - C_N - K_EA) N_A

agio

K_EA - jednostkowe koszty emisji akcji

Cena rynkowa akcji jest jednym z elementów ustalania opłacalności lokowania kapitałów w akcje danej spółki. Można ją uznać za koszt przyszłych przychodów w postaci dywident otrzymywanych oraz cen uzyskanycyh ze sprzedaży.

Dla spółek giełdowych stosuje się wskaźniki rynku kapitałowego:

1) EPS - zysk netto na 1 akcję

2) P / E - cena przez zysk

3) stopa wypłat dywidendy

D₁ - dywidenda na 1 akcję

4) stopa dywidendy

Wycena akcji

C1 C2

0

D1 D2 D3

1 2 3 n

C₀

1

1+r

1

(1+r)²

1

(1+r)³

1

(1+r)ⁿ

r - oczekiwana stopa zwrotu - rentowności

Po podstawieniu wzoru II do wzroru I :

Dla n:

jeśli n → ∝ to (1+r) → 0

Możliwe są trzy zachowania dywidendy:

wys. dywidendy

(3) g = var

(2) g = const

(1) D₁ = const

czas

1 2 3

g - stopa wzrostu dywidendy

g = var - jest zmienne

1) D₁ = const

2) g = const

lata	1	2	...	n
dywidenda Di	D1	D1(1+g)		D1(1+g)^n-1

Model Gordona rosnącej dywidendy.

Wynika z niego rentowność akcji

Szacowanie stopy wzrostu dywidendy

Zysk Netto (ZN)

Dywidendy Zysk zatrzymany

D₁*N_A (na inwestycje) INV

ZN = D₁*N_a+INV :2

WI - wskaźnik reinwestycji zysku (ile zysku na inwestycje)

WD - stopa wypłat dywidend

ROE - rentowność kapitału własnego

W jednostkach względnych !!

Obligacje

Są to papiery wartościowe emitowane w serii, których emitent stwierdza, że jest dłużnikiem posiadacza obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do jej wykupu wraz z wypłata odsetek na warunkach określonych przy emisji.

Podział obligacji:

1. ze względu na sposób zabezpieczenia - hipoteczne i niezabezpieczone (gwarancją są przyszłe przychody);

2. ze względu na sposób oprocentowania - o stałej i zmiennej stopie procentowej (szczególny przypadek - indeksowane);

3. ze względu na dochód właściciela:

- zerokuponowe (bez odsetek), sprzedawane z dyskontem,

- kuponowe (odsetki wypłacane okresowo),

- perpetualne (nie podlegaja wykupowi, dochodem są wyłącznie odsetki)

- loteryjne (premiowe)

Parametry obligacji:

N - wartość nominalna obligacji

P_S - cena sprzedaży obligacji

n - ilość lat do wykupu

WBO - wartośc bieżąca obligacji

YTM - stopa zwrotu w terminie do wykupu (rentowność obligacji)

K - kupon

Ad1)

0 N

1

WBO 1

(1+r)ⁿ

0 K K N

K

1

(1+r)ⁿ

p - oprocentowanie obligacji

Perpetualne n → ∝

Rentowność obligacji

16

PRODUKCJA

WYMIANA

PODZIAŁ

KONSUMPCJA

FINANSE

Bank Centralny i banki komercyjne

Pozabankowe instytucje pośrednictwa finansowego:

- towarzystwa

ubezpieczeniowe

- giełda papierów

wartościowych i biura

maklerskie

- fundusze emerytalne

i inwestycyjne

Fundusze celowe

Fundacje

Gospodarstwa domowe

Przedsiębiorstwa rynkowe

Jednostki i zakłady budżetowe

Inne podmioty gospodarujące nie nastawione na zysk

(np. muzea)

Zagranica

Sfera finansowa (gospodarka pieniężna)

Sfera realna (gospodarka rzeczowo-pieniężna)

BUDŻET PUBLICZNY

BUDŻET PAŃSTWA

BUDŻETY SAMORZĄDOWE

dochód właściciela kapitału

koszt kredytobiorcy

nominalna

realna

efektywna

stopa procentowa

krótkoterminowa

długoterminowa

stała

zmienna

w procentach

w jednostkach względnych

rynek pieniężny

rynek kredytowy

rynek transakcji terminowych

rynek kapitałowy

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Towarowe

Finansowe

listy przewozowe

konosamenty

warranty

dowody składowe

Krótkoterminowe

Długoterminowe

bony skarbowe

bony pieniężne

KWIT-y

akcje certyfikaty

inwestycyjne

obligacje

renty

listy zastawne kapitałowe

Lokacyjne

Rozliczeniowe

weksle

czeki

pożycz

kowe

udziałowe

(w procentach)

(w procentach)

kapitał akcyjny

=

liczba akcji

P_A = C_R

dywidenda

cena akcji

g = WI * ROE

zysk netto

kapitał własny

---