Pieniądz jest to powszechnie akceptowany instrument finansowy, za pomocą którego dokonuje się płatności za towary i usługi oraz reguluje się zobowiązania płatnicze.

Rodzaje pieniądza:

1. kruszcowy

2. w postaci złota

3. pieniądz złoty w postaci monet

W 1944 roku zniesiono parytet pieniądza złotego.=> Obecnie jest pieniądz papierowy, bilon

Pieniądz papierowy dzielimy na:

1. Gotówkowy 30% ( w postaci faktycznej, istniejącej, namacalnej, w obiegu średnio 1,5 roku ).

2. Bezgotówkowy 70%

Wartość nie jest adekwatna do wartości złota.

Funkcje pieniądza w gospodarce:

1. Miernik wartości - ta wartość towarów i usług, którą jesteśmy w stanie nabyć w transakcjach kupna- sprzedaży. ( pieniądz jako miernik wartości to cena )

2. Środek cyrkulacji (wymiany) - jest podstawowym elementem wymiany czyli sprzedaży towarów i usług.

3. Środek płatniczy - służy do realizacji płatności oraz spłat zaciągniętych zobowiązań z uwzględnieniem ich oprocentowania

4. Środek gromadzenia oszczędności ( kumulacji). Przesunięcie w czasie wydatków przynosi odsetki.

Siła nabywcza - jeśli jest wysoka inflacja to wartość pieniądza spada, jest to suma bezwzględnej ilości towarów i usług uzyskiwana w zamian za określoną jednostkę pieniądza w danym czasie. Jeśli wartość towarów i usług spada cena też spada. ( siła nabywcza również spada ).

5. Pieniądz światowy - jest on wymienialny na całym świecie i powszechnie akceptowany

6. Funkcja symulacyjno - rozrachunkowa (kapitałowa) pieniądz jako środek oddziaływania na procesy społeczno gospodarcze ( czynnik pobudzający wartość gospodarczych procesów )

Wartości pieniądza:

1. przenośność - pieniądz jest przenośny.

2. podzielność - rozmienienie wartości większej na mniejszą .

3. trwałość - pieniądz papierowy w USA żyje na rynku średnio 1,5 roku.

4. standardowość ( nominał )

5. rozpoznawalność - wymienialność na inne waluty

Agregaty pieniężne są odzwierciedleniem ile w danym momencie pieniądza jest na rynku i w bankach ( komercyjnych i centralnym ). Im kraj ma bardziej rozwiniętą gospodarkę tym kredyty krótkoterminowe mają dłuższy czas spłacania. ( USA => 3 lata.)

M0 - Baza monetarna pieniądz gotówkowy w obiegu i depozyty banków komercyjnych na rachunku w NBP

M1 - Pieniądz w obiegu i depozyty A'VISTA. Pieniądze w agregacie M1 mają 100% płynności.

M2 - M1 + depozyty krótkoterminowe i czeki

M3 - M2 + średnio i długoterminowe depozyty

M4 - M3 + papiery wartościowe na rynku finansowym.

Kreacja pieniądza

Rezerwy obowiązkowe - środki finansowe, które banki komercyjne odprowadzają na specjalny rachunek bieżący, który jest prowadzony w banku centralnym.

Rezerwy obowiązkowe są określone w % od wartości zgromadzonych depozytów i lokat czyli środków pieniężnych pozyskanych na rynku - instrument polityki pieniężnej.

Jest to obecnie 5 % wartości.

Jeśli Bank Centralny obniża stopy rezerw to znaczy że pieniędzy jest więcej.

Kreacja pieniądza postępuje do momentu wyczerpania możliwości wkładu pierwotnego i wkładów wykreowanych.

Mnożnik pieniężny jest to wartość, przez którą należy pomnożyć wielkość wkładu pierwotnego aby otrzymać ogólną wartość wykreowanego pieniądza (m) m = 1/R jest to odwrotność stopy rezerw obowiązkowych.

Im mniejsza stopa rezerw obowiązkowych tym niższe jest oprocentowanie kredytów - w ten sposób B.C. wpływa na politykę pieniężną B.K.

Rezerwa obowiązkowa jest jednym bezpośrednim i obowiązkowym instrumentem polityki pieniężnej do wzrostu lub obniżania pieniądza w gospodarce.

Polityka rezerw obowiązkowych ma na celu regulowanie potencjału kredytowego BK. Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych zmniejsza akcję kredytową a obniżenie zwiększa.

Wartość środków odprowadzanych do BC w formie rezerw obowiązkowych traktowane jest jak obciążenie podatkowe, nie są to koszty związane z działalnością kredytową banków.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa to instytucja do której trafiają środki z oprocentowania rezerw obowiązkowych ( dopłaty do kredytów preferencyjnych ).

Marża odsetkowa jest różnicą pomiędzy stopą procentową depozytów i stopą kredytów.

Funkcje rezerwy obowiązkowej:

1. Ostrożnościowa ( zabezpiecza zachowanie płynności banków komercyjnych )

2. Osiągania zysku dla BC

3. Kontrol1 i określenia agregatów pieniężnych

4. Kreacji popytu na pieniądz przez BC

5. Zarządzanie płynnością BK

6. Stabilizacji wielkości stopy procentowej na rynku pieniężnym w krótkim okresie

Instrumenty NBP ( Instrumenty polityki pieniężnej )

1. Rezerwy obowiązkowe ( wszystkie banki na obszarze Polski )

2. Kredyt refinansowy

3. Kredyt redyskontowy

4. Kredyt lombardowy

5. Operacje otwartego rynku

6. Kursy walut.

Ad 5 Operacje otwartego rynku polegają na zakupie i sprzedaży papierów wartościowych przez BC. Mogą uczestniczyć w tym tylko i wyłącznie BK, inne instytucje sektora finansowego - Otwarte fundusze inwestycyjne. Mogą to być obligacje rządowe, bony skarbowe.

BC może emitować bony skarbowe żeby regulować płynność pieniądza na rynku, może też skupować bony emitowane przez rząd.

Transakcje REPO polegają na zakupie przez NBP od BK. papierów wartościowych, z jednoczesną umową odsprzedaży tych samych papierów wartościowych tym samym bankom w określonym czasie, są to tak zwane transakcje warunkowe.

W ramach transakcji REPO BC udostępnia BK. Swoje rezerwy pieniężne co wpływa na wzrost płynności. Żeby taka transakcja doszła do skutku BC musi zaoferować korzystną stopę procentową. NBP narzuca wysokość stóp procentowych na rynku.

Transakcje REVERSE REPO polegają na sprzedaży przez BC papierów wartościowych BK i innym instytucjom sektora finansowego. Sprzedaż papierów wartościowych następuje z jednoczesnym określeniem terminu ich wykupu. W ten sposób NBP ściąga nadmiar pieniądza gotówkowego z rynku.

Operacje bezwarunkowe otwartego rynku, są to tego typu operacje, w których BC. kupuje lub sprzedaje papiery wartościowe najczęściej są to papiery skarbowe emitowane przez Ministerstwo finansów.

Drugi typ operacji : papiery wartościowe emitowane przez NBP ( bony pieniężne o terminie wykupu 28 dni ).

Bezwarunkowe - krótszy termin wykupu

Warunkowe - dłuższy termin wykupu

Ad 2 Kredyt refinansowy( interwencyjny ) jest to kredyt udzielany przez BC. dla banków komercyjnych w przypadku gdy te znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. Środki finansowe pozyskane w ten sposób od BC. przez BK uzupełniają zasoby środków pieniężnych pozostających w dyspozycji. Kredyt refinansowy udzielany jest w dwóch formach:

1. do określonej kwoty na rachunku kredytowym

2. pod zastaw określonych papierów finansowych

---