Polityka społeczna i system ubezpieczeń WSPIA Dral 2011


  1. Pojęcie i cele polityki społecznej państwa

Polityka społeczna - jest to działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych mające na celu m. in. zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu i zapewnienie ładu społecznego. Jako państwowa - polityka społeczna jest realizowana przez wiele polityk szczegółowych np. polityka emerytalno-rentowa, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, zatrudnienia, rodziny, mieszkaniowa i socjalizacyjna.
Cele - Wśród wielu celów polityki społecznej możliwe jest wyróżnienie:

Polityka społeczna zajmuje się każdą istotną dla organizacji życia publicznego kwestią społeczną, tj. każdym zjawiskiem, które na masową skale stanowi o braku komfortu życia społecznego i może okazać się dotkliwe dla potencjału osobowego społeczeństwa. Brak zapobiegania narastającym problemom społecznym może prowadzić do upośledzenia poszczególnych środowisk i kategorii ludności (np. marginalizacji) oraz konfliktami zakłócającymi funkcjonowanie społeczeństwa.

  1. Pojęcie i rodzaje podstawowych technik realizacji polityki socjalnej państwa

Wyróżniamy 3 techniki

  1. Technika opiekuńcza

  2. Metoda zaopatrzeniowa

  3. Metoda ubezpieczeniowa

Rozróżnienie metod opiera się na 4 kryteriach

  1. Charakter podmiotu zabezpieczającego (publiczny, prywatny, samorządowy)

  2. Na źródle finansowania (śr. z budżetu, ze składek)

  3. Krąg uprawnionych do świadczeń (czy wszyscy obywatele, czy tylko ci, którzy opłacają składki)

  4. Tytuł do świadczeń rodzaje i zasady ustalania wysokości (kryterium zamieszkania, obywatelstwa, zasług

  1. Istota i cechy techniki opiekuńczej

TECHNIKA OPIEKUŃCZA
Współczesna pomoc jest instytucją polityki społecznej państwa, która ma na celu umożliwienie osobom i ich rodzinom w przezwyciężaniu sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać sami, wykorzystując własne środki, możliwości. Celem pomocy jest umożliwienie człowiekowi wyjścia z trudnej sytuacji.

Cechy metody opiekuńczej:

  1. Systemy opiekuńcze mają szeroki zakres podmiotowy - mogą obejmować wszystkich obywateli mieszkających na terenie danego kraju, niezależnie od ich aktywności zawodowej i obywatelstwa.

  2. Prawo do korzystania z pomocy jest uzależnione od poziomu dochodów, czyli od poziomu ubóstwa. Osoba, która chce korzystać z pomocy musi poddać się swoistemu testowi ubóstwa (dochodu), który polega na badaniu jej sytuacji materialnej.

  3. Źródłem finansowania świadczeń są środki publiczne, które pochodzą z budżetu państwa, albo budżetu terenowego.

  4. Pomoc ma charakter indywidualny tzn. świadczenia są zróżnicowane, dostosowane do indywidualnych potrzeb. Co do zasady nie wykracza Poziom świadczeń nie wykracza poza minimum egzystencji.

  5. W praktyce pomocy mogą dominować świadczenia rzeczowe i usługi, a nie świadczenia pieniężne, przepisy prawa przyznają podmiotowi udzielającemu pomocy dużą swobodę, to on decyduje o rodzaju przyznaniu świadczenia (alkoholicy - chleb)

  6. Prawo do pomocy społecznej nie powstaje z mocy samego prawa, zależy od trudnej sytuacji życiowej, ale i od złożonego wniosku zainteresowanego. Wniosek wszczyna postępowanie w ramach, którego jest przyznawana pomoc materialna. Decyzja ma charakter uznaniowy, podlega kontroli co do zgodności z prawem. Można się od niej odwołać.

Decyzje podlegają kontroli, zainteresowanemu przysługuje skarga na decyzję organu.

  1. Istota i cechy techniki zaopatrzeniowej

Metoda (technika) zaopatrzeniowa to metoda mieszana, nawiązuje do metody opieki społecznej i ubezpieczeniowej. To nawiązanie polega na tym, że niektórym świadczeniom z pomocy społecznej nadano charakter roszczeniowy i powstało w ten sposób zaopatrzenie.

Cechy metody zaopatrzeniowej:

  1. Jest metoda powszechną, może obejmować całą ludność kraju, albo może być ograniczona do obywateli, którzy płacą podatki. Obecnie najczęściej systemy zaopatrzeniowe są kierowane do określonych grup społecznych. Nie udziela się pomocy wszystkim. W metodzie zaopatrzeniowej zasługi nie są kryterium przyznawania świadczeń. Np. świadczenia dotyczące wojska, policji.

  2. Źródłem prawa do świadczeń jest wola ustawodawcy tzn., że prawo do świadczeń, ich rodzajów, wysokości, warunków przyznania jest określone ustawowo. Ustawa określa komu, co ile przysługuje. Organ tylko bada, czy spełnia wymagania dana osoba.

  3. Świadczenia zaopatrzeniowe mają charakter roszczeniowy, co oznacza, że spełnienie warunków określonych przez ustawę powoduje, że po stronie uprawnionego powstaje podmiotowe prawo do świadczenia, którego niezależnym można dochodzić przed uprawnionym organem.( np. prawo do reny - ozn to że spełnia wymogi)

  4. Świadczenia zaopatrzeniowe mają charakter pieniężny (w odróżnieniu od świadczeń pomocy społecznej)

  5. Świadczenia zaopatrzeniowe są równe i jednolite dla wszystkich, ukierunkowane na zapewnienie każdemu na jednakowych warunkach potrzeb na minimalnym poziomie (wyjątek dotyczy systemów emerytalno-rentowych zaopatrzeniowych)

  6. Źródłem finansowania świadczeń zaopatrzeniowych - są środki publiczne (budżet państwa, albo specjalne podatki, czy składki np. na fundusz pracy)

  7. Sposób administrowania - system zaopatrzeniowy jest administrowany przez państwo, albo przez samorząd lokalny (np. świadczenia rodzinne finansowane przez samorząd lokalny).

System ten charakteryzuje się tym, że jest bezskładkowy.

  1. Istota i cechy techniki ubezpieczeniowej

Metoda (technika) ubezpieczeniowa - istota ubezpieczenia społecznego polega na rozłożeniu ciężaru składki, z których powstaje fundusz ubezpieczeniowy na wszystkich tych, którzy są zagrożeni rożnymi zdarzeniami, czyli ciężar zaopatrzenia społecznego spoczywa na ubezpieczonym Fundusz gromadzi się poprzez składkę, a następnie w razie zagrożenia wypłaca się świadczenia.

Cechy metody ubezpieczeniowej:

  1. Opiera się na wspólnotach osób narażonych na tego samego rodzaju zdarzeniach losowych. Sprawia, ż te grupy są jednolite np. w Polsce są 2 systemy ubezpieczeniowe - pracowników ZUS i rolników KRUS.

  2. Związek ubezpieczenia społecznego z pracą

  3. Finansowanie świadczeń z funduszu ubezpieczeniowego, który powstaje ze składek osób przynależących do grupy ryzyka

  4. Uwarunkowanie nabycia prawa do świadczeń od płacenia składek

  5. Przymus podlegania ubezpieczeniom społecznym

  6. Publiczno-prawny niezarobkowy charakter ubezpieczeń społecznych, tzn., że ubezpieczenia społ. funkcjonują pod nadzorem państwa i co do zasady są niedochodowe

  7. Zróżnicowanie poziomu świadczeń od opłacanych składek

  8. Prawo do świadczeń z ubezpieczeń społ. jest ustawowo gwarantowane. Przysługuje w czasie wystąpienia przesłanek, które są określone ustawowo.

  9. Roszczeniowy charakter prawa do świadczeń, tzn., że przysługuje z mocy prawa po stwierdzeniu zajścia zdarzenia uprawniającego do świadczeń i spełnieniu podstawowych warunków. W razie odmowy przyznania świadczenia można dochodzić go na drodze sądowej.

Organ wydaje decyzję która ma charakter deklaratoryjny, organ tylko stwierdza, że warunki w ustawie zostały spełnione.

  1. Pojęcie i geneza ubezpieczeń społecznych

Ubezpieczenie jest określane jako forma solidarnego ponoszenia strat losowych przez osoby zagrożone zdarzeniami losowymi, które godzą w ich zdrowie, życie, mienie.

Istotą ubezpieczeń jest organizowanie się podmiotów zagrożonych zdarzeniami losowymi o niepomyślnych skutkach i gromadzenie funduszów po to, żeby następnie wypłacać z tych funduszy, wg z góry w określonych ratach, świadczenia tym, których dane zdarzenie dotknęło.

Ubezpieczenia społeczne - rozumiane jako instytucja prawna, której celem było łagodzenie skutków następstw materialnych zdarzeń losowych, jak np. choroba, śmierć.

Genezy ubezpieczeń należy szukać w starożytności. Najpierw powstały zalążki tak zwanych ubezpieczeń gospodarczych. Gromadzono środki, aby za ich pomocą zrekompensować straty losowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (na przykład ryzyko zatonięcia statku). Następnie rozwinęły się ubezpieczenia osobowe związane z zabezpieczeniem środków na wypadek utraty zdrowia, życia czy starości.

Natomiast początków ubezpieczeń społecznych trzeba upatrywać w średniowiecznych cechach i bractwach, których jednym z zadań było zapewnienie pomocy swoim członkom w razie zdarzeń losowych1.

Powstanie nowożytnych ubezpieczeń społecznych wiąże się z dziewiętnastowieczną rewolucją przemysłową. Ich powstaniu sprzyjało utrzymywanie się coraz większej grupy ludności z pracy najemnej w przemyśle. Istniało wówczas bardzo duże ryzyko wypadków i chorób, które groziły utratą materialnych podstaw bytu. To wówczas pojawiły się pierwsze postulaty ustawowego uregulowania odpowiedzialności pracodawców za szkody będące następstwem wypadków przy pracy.

Już w XVIII wieku powstały dobrowolne kasy wzajemnej pomocy w Anglii. Zostały one uznane przez państwo w 1793 roku2. Ich burzliwy rozwój nastąpił w XIX wieku3. Na ich tworzenie we Francji zezwolono w 1834 roku. Z czasem nastąpiła specjalizacja kas w zależności od określonych typów ryzyka, na przykład ustawy górnicze w Prusach i Austrii z 1854 roku nakazywały ich tworzenie w kopalniach. Ich pozytywna rola została dostrzeżona i kasy te zaczęły być subwencjonowane przez państwo (Anglia, Norwegia, Dania) lub gminy (Belgia, Niemcy). Natomiast działalność kas fabrycznych i lokalnych została ustawowo uregulowana w Prusach w połowie XIX wieku. Wprowadzono nawet częściowy obowiązek przynależności do nich.

Szybki rozwój ubezpieczeń emerytalno-rentowych nastąpił w dwudziestoleciu międzywojennym. Obowiązkowe ubezpieczenia wprowadzono w 1919 roku w Holandii, w Hiszpanii i we Włoszech, w 1924 roku w Belgii i Bułgarii, w 1933 roku w Polsce i Portugalii, w 1934 roku w Grecji oraz w 1937 roku w Jugosławii. Największe trudności z wprowadzeniem obowiązkowego ubezpieczenia były we Francji. Uchwalona w 1928 roku ustawa emerytalna została znowelizowana jeszcze przed wejściem w życie. Na mocy wprowadzonej w 1930 roku ustawy przyznawano emerytury w wysokości skalkulowanej na podstawie średnich zarobków z całego życia.

Na ziemiach polskich system emerytalny utworzono po raz pierwszy w 1816 roku w Królestwie Polskim. Obowiązywał on urzędników państwowych. W początkowym okresie potrącano z uposażenia czteroprocentową składkę. Emerytura była wypłacana po 40 latach służby państwowej. Renta przysługiwała w razie niezdolności do pracy stwierdzonej przez radę lekarską oraz wdowom i sierotom. Od 1850 roku prawo do świadczenia traciła osoba, która odeszła ze służby państwowej przed ukończeniem 50 roku życia. Powyższy system, korzystniejszy od systemu emerytalnego dla urzędników w Rosji carskiej, przetrwał aż do odzyskania niepodległości przez Polskę.

1883 r powstaje ubezpieczenie na wypadek choroby robotnika (przyznano robotnikom prawo do zasiłków chorobowych, prawo do leczenia)

1884 r. wprowadzono ubezpieczenie od skutku wypadku przy pracy i przyznano robotnikom prawo do renty razie niezdolności do pracy wywołanej wypadkiem i prawo do leczenia

1989 r. ubezpieczenia rentowe na starość i na wypadek inwalidztwa, objęto ryzyko inwalidztwa nie związanego z pracą i ryzyko starości

1919 r., W Walii wprowadzono ubezpieczenie od bezrobocia

W okresie międzywojennym w latach 30. Wprowadzono w Europie ubezpieczenia rodzinne - Francja, Belgia. Holandia.

  1. Źródła prawa ubezpieczeń społecznych

Akty prawa ONZ

1948 - Powszechna Deklaracja Prawa Człowieka stanowi ,,Każdy człowiek ma prawo do zabezpieczenia społecznego i bezpieczeństwa z przyczyn przez siebie niezawinionych

1966 - Międzynarodowy Pakt Społeczny, Gospodarczy i Kulturalny - uznaje prawo każdego człowieka do zaspokojenia tych praw

Konwencja MOP Nr 102 w sprawie minimalnych norm zabezpieczenia społecznego mówi o zabezpieczeniu społecznym i wskazuje ryzyko, z którymi związana jest ochrona i warunki nabycia prawa do świadczeń o określa standardy świadczeń - Konwencja MOP wymienia 9 działów.

Konwencja ustala warunki nabycia prawa do świadczeń. Konwencja określa minimalne standardy świadczeń (powinny być pochodną zarobków), określane w stopie procentowej 40-50% poprzedniego zarobku.

Źródła prawa europejskiego

Akry Rady Europy (RE)

Europejska Karta Społeczna. Zgodnie z EKS wszyscy pracownicy i osoby związane z pracownikami mają prawo do zabezpieczenia społecznego. Pracownikiem jest każdy kto wykonuje pracę na rzecz innego podmiotu. Członek rodziny to np. konkubina, konkubin oraz inne osoby będące na utrzymaniu pracownika.

Do czego zobowiązuje nas Karta?

  1. ustanowi i utrzyma system zabezpieczenia - Konwencja Nr 102

  2. Polska ma zabiegać o stopniowe podtrzymanie tego standardu.

  3. zawarcie odpowiednich porozumień i umów międzynarodowych w celu zagwarantowania naszym obywatelom takich praw jakie mają inni.

Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego - akt wzorowany na Konwencji Nr 102. Europejska Konwencja Zabezpieczenia Społecznego koordynuje zabezpieczenie społeczne w skali europejskiej.

Akty Unii Europejskiej (UE)

  1. Rozporządzenie Rady 1408/71 EWG z 14.06.1971 r. w sprawie stworzenia systemu zabezpieczenia społecznego dla pracowników, osób pracujących na własny rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się wewnątrz Wspólnoty. Celem tego rozporządzenia jest koordynacja zabezpieczenia społecznego.

  2. Karta Podstawowych Praw z 2000 roku art. 94 KPP ubezpieczeni mają do świadczenia zobowiązania społecznego i przywilejów socjalnych. W celu zwalczania wyłączności społecznego ubóstwa mają prawo do pomocy społecznej i zabezpieczenia rentowego.

Krajowe Źródła Zabezpieczenia Społecznego

Źródła prawa: Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe i rozporządzenia.

Ograniczone zastosowanie mają zarządzenia np. ministrów, kierowników urzędów ...

Najważniejszym źródłem jest Konstytucja. Ustawa tworząca akty, które były podane - ustawa zabezpieczenia społecznego, ustawy o emeryturach i rentach, świadczenia pielęgnacyjne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa i inne świadczenia opieki zdrowotnej, o pomocy społecznej, promocji zatrudnienia.

Konstytucja jako źródło prawa zabezpieczenia społecznego

Art. 67 stanowi, że obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego, ponadto w przypadku pozostawania bez pracy nie z własnej winy i pod warunkiem, że nie posiadał innych źródeł utrzymania.

  1. Pojęcie, właściwości i funkcje prawa ubezpieczeń społecznych

Pojęcie prawa zabezpieczenia społecznego to zespół norm prawnych stanowiących system świadczeń pieniężnych i rzeczowych, które mają na celu zapewnienie zabezpieczenia podstawowych potrzeb wszystkim członkom danego społeczeństwa (w wąskim ujęciu materialne, w szerokim o całościowy).

Właściwości zabezpieczenia społecznego :

  1. zmienność (dynamika): postęp techniczny, degradacja środowiska naturalnego, masowe choroby cywilizacyjne, dodatni i ujemny wzrost rozwoju gospodarczego, podatność na wpływy polityczne,

  2. zróżnicowanie wewnętrzne (dyferencjacja): emerytura (płeć), przedmiotowe (warunki pracy), potrzeby (wychowanie dzieci),

  3. formalizm - ścisłe regulacje stosowania społecznego zabezpieczenia społecznego.

Funkcje prawa zabezpieczenia społecznego

Funkcja ogólna świadczenia - osoby, które znalazły się w potrzebie nie z własnej winy.

Funkcja rozdzielcza za pomocą tego prawa następuje przepływ środków służących zaspokojeniu potrzeb (centralny budżet) do tych obywateli, którzy mają określone potrzeby wywołane ryzykami.

Funkcja organizatorska prawa zabezpieczenia społecznego służy organizowaniu społecznego, wolnego od lęku przed niedostatkiem i w konsekwencji służy zachowaniu spokoju społecznego.

Funkcja wychowawcza polega na kształtowaniu społecznie pożądanych postaw adresatów tego prawa.

Prawo ubezpieczeń społecznych może skłaniać do nieetycznych zachowań, np. gdy składki będą drogie to ludzie będą unikać ubezpieczenia.

Im więcej składek tym większe świadczenie.

  1. Pojęcie, klasyfikacja i rodzaje ryzyk ubezpieczeń społecznych

Istnieją dwa charakterystyczne podejścia do zagadnień ryzyka ubezpieczeniowego. Pierwsze, charakterystyczne dla myśli ekonomicznej, traktuje ryzyko przez pryzmat niebezpieczeństw postrzeganych jako przyczyna rzeczywistych zdarzeń społeczno-ekonomicznych. Drugie podejście, charakterystyczne dla prawa ubezpieczeniowego, traktuje ryzyko od strony skutków wystąpienia niebezpieczeństw.

Pojęcie - ryzyko jest szansą nastąpienia straty - ryzyko należy rozumieć jako możliwość lub prawdopodobieństwo, że coś się wydarzy, lub jako stopień tego prawdopodobieństwa. Pierwsze z tych znaczeń traktuje ryzyko jako szansę straty, która nie jest mierzalna. Natomiast szansa straty jest kwantyfikowalna procentowo lub w ułamkach.

Cechy charakteryzujące naturę ryzyka ubezpieczeniowego:

1. Natura ryzyka jest niejednorodna (nie ma możliwości podania jednoznacznej, uniwersalnej definicji).

2. Ryzyko występuje w co najmniej dwóch różnych aspektach:

- obiektywnym,

- subiektywnym.

3. Ryzyko może być badane w różnych kontekstach, jako:

- niebezpieczeństwo,

- hazard,

- niepewność,

- prawdopodobieństwo

Klasyfikacja

    1. ryzyko obiektywne i subiektywne;

Ryzyko obiektywne jest rozumiane jako względne odchylenie straty rzeczywistej od oczekiwanej. W praktyce ubezpieczeniowej ryzykiem obiektywnym nie jest sam fakt zaistnienia szkody, lecz możliwy do zaakceptowania margines błędu rezultatów rzeczywistych od zakładanych. Ryzyko obiektywne odnosi się do zdarzeń, których wyniku nie da się w żaden sposób przewidzieć.

Ryzyko subiektywne ma charakter indywidualnej oceny możliwości wystąpienia danych skutków. W literaturze jest określane jako niepewność oparta na osobistych uwarunkowaniach psychologicznych lub nastroju duchowym. Miarą tego ryzyka może być stopień niepewności co do wystąpienia określonych strat. Jednak jest to miara trudna do kwantyfikacji. Poziom ryzyka subiektywnego może być oceniany za pomocą testów psychologicznych.

    1. Ryzyko systematyczne i specyficzne

Ryzyko systematyczne dotyczy ogółu społeczeństwa. Nie może być kontrolowane, ponieważ wynika z przyczyn niezależnych od pojedynczej osoby. Ryzyko to może być związane z działaniem sił przyrody. Na przykład gospodarka danego kraju charakteryzuje się danym poziomem ryzyka, wynikającym z ogólnej sytuacji ekonomicznej. Ryzyko to w zasadzie nie może być wyeliminowane. Na jego poziom można wpływać przez odpowiednią politykę rządu, banku centralnego, a także innych instytucji międzynarodowych.

Ryzyko specyficzne, w odróżnieniu od systematycznego, może być kontrolowane. Jego poziom zależy bowiem od indywidualnych decyzji konsumenta.

    1. Ryzyko spekulatywne i czyste

Ryzyko spekulatywne dotyczy sytuacji, w której konsekwencjami jego realizacji są trzy możliwe sytuacje: strata, zysk lub brak starty bądź zysku. Przykładem dobrze opisującym ten typ ryzyka może być sytuacja, gdy producent wprowadza na rynek nowy produkt, spodziewając się dużych zysków. Jeśli produkt zostanie zaakceptowany przez rynek, przedsiębiorca osiągnie spodziewane zyski, gdy produkt nie zostanie zaakceptowany - producent narażony jest na straty. Koszty związane z produktem mogą zostać w całości pokryte przychodami ze sprzedaży i producent nie osiągnie zysków ani nie poniesie strat. Ryzyko to nie jest mierzalne metodami statystycznymi i nie nadaje się do ubezpieczenia.

Ryzyko czyste w odróżnieniu od ryzyka spekulatywnego występuje w momencie, gdy realizacja tegoż ryzyka powoduje stratę majątkową, a brak realizacji nie daje żadnych korzyści. W tym typie ryzyka występuje alternatywa między stratą a brakiem straty. Przykładem tego ryzyka może być sytuacja, gdy konsument dokonuje zakupu samochodu. W momencie realizacji ryzyka i uszkodzenia samochodu konsument ponosi określoną stratę materialną. Natomiast w przypadku wystąpienia sytuacji odwrotnej nie odnosi żadnych korzyści. Ryzyko czyste może być przedmiotem dalszych klasyfikacji, np. ryzyko osobiste (brak możliwości zarobkowania; ryzyko własności - utrata mienia; ryzyko odpowiedzialności - umyślne lub nieumyślne działanie osób trzecich wywołujące stratę).

    1. Ryzyko statyczne i dynamiczne (uwzględnianie czasu)

Ryzyko statyczne istnieje niezależnie od czasu. Według E.J. Vughana może pojawić się nawet wówczas, gdy nie będzie postępu gospodarczego. Jest to ryzyko, które występuje niezależnie od zmian związanych z postępem ekonomicznym, technologicznym i cywilizacyjnym.

Ryzyko dynamiczne ma odmienny charakter. Jest to ryzyko związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, organizacyjnymi i technologicznymi.

    1. Ryzyko finansowe i niefinansowe

Podział na ryzyko finansowe i niefinansowe wynika z charakteru strat powstałych na skutek

realizacji określonego ryzyka.

Ryzyka finansowe charakteryzują się tym, że ich realizacja powoduje stratę finansową. Ryzyka te występują przede wszystkim w ubezpieczeniach majątkowych.

Ryzyka niefinansowe stwarzają określone negatywne skutki dla otoczenia (np. w życiu jednostki czy w działalności gospodarczej podmiotów), lecz nie zawsze skutki te muszą mieć bezpośredni charakter finansowy.

    1. Ryzyko fundamentalne i partykularne

Ryzyko fundamentalne ma charakter bezosobowy. Konsekwencją jego realizacji są straty odczuwalne przez całe społeczeństwo.

Ryzyko partykularne ma charakter osobowy. Realizacja tego ryzyka wynika z określonych działań jednostki, choć często może być również od niej niezależna. Straty wynikające z realizacji tego ryzyka mają wpływ na zachowanie jednostki (np. kradzież, podpalenie).

    1. Ryzyko probabilistyczne i estymacyjne

Ryzyko probabilistyczne dzieli się na aprioryczne, dające się obliczyć metodami matematycznymi, i statystyczne, dające się obliczyć na podstawie danych statystycznych.

Ryzyko estymacyjne występuje w sytuacji, gdy możliwa kwantyfikacja obarczona jest dużym błędem. Powoduje to zbliżenie tego ryzyka do niepewności, przez co staje się nieubezpieczalne.

    1. Ryzyko osobowe i majątkowe

Ryzyko osobowe jest to ryzyko, którego realizacja powoduje stratę w dobrach osobistych takich jak życie, zdrowie i zdolność do pracy.

Ryzyko majątkowe jest to ryzyko, którego realizacja zagraża dobrom majątkowym

  1. Pojęcie systemu ubezpieczeń społecznych

System to pewna zorganizowana całość stworzona z części powiązanych funkcjonalnie między sobą w taki sposób ze na daje pewna wewnętrzną strukturę i umożliwia realizowanie przypisanych funkcji.

  1. Podstawowe zasady systemu ubezpieczeń społecznych (zasada równego traktowania, zasada powszechności systemu ubezpieczeń społecznych, zasada repartycji i międzypokoleniowego kapitału uprawnień emerytalnych, zasada państwowych gwarancji wypłacalności świadczeń)

Zasada równego traktowania ubezpieczonych

Równe traktowanie ubezpieczonych jest częścią szerszego problemu równego traktowania podmiotów prawa. Należy pamiętać, że uźródłowienie tej równego traktowania jest nie tylko w konstytucji polskiej, nie tylko w ustawach dotyczących systemów ubezpieczeń, ale również w europejskim prawie zabezpieczenia społecznego. Ustawa polska odnosi się do równego traktowania i wyjaśnia nawet, co to oznacza równe traktowanie. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku wypłacania i obliczania składek na ubezpieczenie społeczne. Ponadto obliczania świadczeń i równość w zakresie okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

Zasada powszechności ubezpieczenie społecznego

Mamy następujące kategorie wyłączeń systemu:

q      Po pierwsze osoby nieposiadające tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, osoby wykonujące prace na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło, ale zawarte do 13 stycznia 2000 r. nie posiadają tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi.

q      Po drugie osoby wyłączone z ubezpieczeń społecznych na mocy ustawy o systemie ubezpieczeń. Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze RP nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych itd. Ponadto nie podlegają studenci, uczniowie zatrudnieni na podstawie umowy zlecenia. Nie podlegają także prokuratorzy.

ZASADA REPARTYCJI I MIĘDZYPOKOLENIOWEGO KAPITAŁU UPRAWNIEŃ EMERYTALNYCH. Zasada polega na powiązaniu Emerytury z zarejestrowanymi składkami na koncie ubezpieczonych. Ten mechanizm łączy rozwiązanie tradycyjne i kapitałowe. Mamy do czynienia z mechanizmem tradycyjnym metodą międzypokoleniową. Pokolenie aktualnie pracujących - finansuje świadczenia dla obecnych emerytów, natomiast Emerytury dla pokolenia nie opłacających składki - będzie ze składek dzieci. Samonapędzający się mechanizm wielopokoleniowy. Jeżeli między pokoleniami panuje równowagę tzn. że to co wpływa ze składek wystarczy na wypłacenie świadczeń. Ten mechanizm MKUE wypakowuje pewne cechy kapitałowe mianowicie : składki podlegają rejestracji, kumulacji, są waloryzowane w odniesieniu do wzrostu płac. Istotną cechą która różnicuje MKUE od klasycznego Systemu kapitałowego jest : brak możliwości dziedziczenia - środki wnoszone do MKUE nie podlegają dziedziczeniu i prawu spadkowemu. Jeżeli ubezpieczony umrze na tydzień przed osiągnięciem wieku emerytalnego to wszystkie środki pozostają w systemie I Filaru

Zasada Państwowych Gwarancji Wypłacalności Świadczeń SUS

Gwarancje wynikają z Konstytucji . Konstytucja mówi ze mamy Prawo do zabezpieczenia społecznego w razie choroby, niezdolności do pracy. Mamy prawo aby Państwo dostarczyło środki na utrzymanie czy przez ubezpieczenia, czy przez zaopatrzenie, przez Opiekę - państwo ma obowiązek

  1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i Fundusz Rezerwy Demograficznej

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) (fundusz celowy) jest polskim funduszem państwowym, którego środkami dysponuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. FUS realizuje zadania z zakresu I-go Filaru ubezpieczeń społecznych w systemie redystrybutywnym. Przychody FUS pochodzą ze składek na ubezpieczenia społeczne, dotacji z budżetu państwa oraz krótkoterminowych kredytów komercyjnych (pożyczki płynnościowe). Ze środków zgromadzonych w funduszu finansowane są wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego, wydatki na prewencję rentową i inne.

Fundusz Rezerwy Demograficznej (fundusz celowy) Sytuację finansową FUS miała poprawić reforma emerytalna w 1999 roku, która wprowadziła mieszany system redystrybutywno-kapitałowy (I i II Filar ZUS) oraz szereg mechanizmów bezpieczeństwa takich jak Fundusz Rezerwy Demograficznej. Fundusz miał gromadzić środki na kompensację tzw. "powojennego wyżu demograficznego", który według przewidywań zwiększy liczbę osób pobierających świadczenia o 60%. Fundusz miał być zasilany m.in. zyskami z prywatyzacji i do 2009 roku miał zgromadzić 20 mld złotych. Do 2005 roku udało się zgromadzić zaledwie 1,5 mld złotych, zaś w 2009 roku - około 6 mld.

  1. Składka na ubezpieczenia społeczne i jej cechy

Ubezpieczenia społeczne, jedna z podstawowych dziedzin ubezpieczeń, która ma na celu prewencyjną i ubezpieczeniową ochronę zdrowia, zdolności do wykonywania pracy oraz życia ludności. System ten ma zabezpieczać pracowników oraz ich rodzinę przed czasowym (macierzyństwo, choroba) lub stałym (inwalidztwo, starość, śmierć, brak pracy) brakiem możliwości zarobkowania.
Współcześnie w Polsce wszyscy pracownicy (z wyjątkiem prokuratorów) zatrudnieni na terenie Rzeczpospolitej Polskiej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, do którego zalicza się:

ubezpieczenie emerytalne (to stopa składki procentowa 19,52 % podstawy wymiaru; finansowana jest w równych częściach przez ubezpieczonego i płatnika)

rentowe (składka wynosi 6 % na dzień dzisiejszy z czego 4,5 % opłaca Płatnik a 1,5 % ubezpieczony)

chorobowe (wynosi 2,45 % podstawy wymiaru i obciąża Ubezpieczonego)

wypadkowe (zgodnie z ustawą wynosi 0,4 do 8-12 % podstawy wymiaru i obciąża co do zasady Płatnika składek)

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników finansują z własnych środków, w równych częściach ubezpieczeni, czyli pracownicy oraz pracodawcy. Obowiązek zgłoszenia pracowników do tych ubezpieczeń spoczywa na pracodawcy. Ubezpieczenia społeczne realizowane są przez ZUS i obejmują wszystkich pracowników oraz ich rodziny. Ponadto istnieje możliwość wykupienia dodatkowych polis ubezpieczenia na życie (z funduszem emerytalno-rentowym) zarówno w formie grupowej, jak i indywidualnej.

  1. Pojęcie obowiązkowego i dobrowolnego ubezpieczenia społecznego

  1. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu i rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu)

Jeżeli mówimy o podleganiu ubezpieczeniom społecznym to zgodnie z ustawą jest to osoba, która podlega chociażby jednemu ubezpieczeniu społecznemu. Ubezpieczenia Emerytalne i Rentowe dzielą się na obowiązkowe i nieobowiązkowe. Ubezpieczenie Emerytalne jest ubezpieczeniem wiodącym, najważniejszym, najszerszym podmiotowo, samoistnym . Ani ubezpieczenie chorobowe ani wypadkowe nie jest ubezpieczeniem samoistnym. Wg przepisów ustawy „o Obowiązkowym Ubezpieczeniu Emerytalnym, Rentowym - ubezpieczeniu temu podlegają osoby które na obszarze Polski wykonują prace i z tej pracy uzyskują stałe dochody albo też znajdują się w sytuacji gdzie ustawodawca zwiększa obowiązek ubezpieczenia gdzie nie występują dochody.

Ubezpieczenie chorobowe

Przewidziane przez ustawę jako obowiązkowe. Podlegają ubezpieczeniu chorobowemu:

Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym

Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, posłowie do Parlamentu Europejskiego, oraz:

  1. Pojęcie i cel emerytury oraz ryzyko wieku emerytalnego

Emerytura to świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako pracownicy, przedsiębiorcy, rolnicy i in.) albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się. Podstawową cechą świadczenia emerytalnego jest brak jego ekwiwalentności w stosunku do wartości składek z tytułu ubezpieczenia społecznego płaconych przez czas aktywności zawodowej.

Ryzyko wieku emerytalnego polega na utracie zdolności do zarobkowania z powodu wieku. Aby nie zmuszać każdego starszego ubezpieczonego do przedstawiania dowodów na to, że nie może już pracować, ustawodawca przyjął statystyczną prawidłowość, że znaczne obniżenie sprawności organizmu ograniczające zdolności zarobkowania następuje w wieku 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn. Wiek Emerytalny można zdefiniować jako Ryzyko człowieka który uzyskuje środki utrzymania albo zatrudnienia albo prowadzenia innej działalności dla którego zaprzestanie działalności zatrudnienia albo prowadzenia działalności z uwagi na wiek oznaczałoby brak dochodów i w konsekwencji brak środków utrzymania.

Konstrukcja Ryzyka Wieku Emerytalnego:

  1. Biologiczna - naturalne zjawisko starzenia się człowieka i taką utratę zdolności wykonywania pracy z powodu wyczerpania się potencjału sił fizycznych, umysłowych człowieka. Może nastąpić wcześniej wypalenie zawodowe, psychiczne - nie mają sił do pracy

  2. Aspekt Ekonomiczny - polega na utracie możliwości zarobkowania wskutek tych procesów biologicznych które powodują niezdolność do pracy

  3. inne elementy - Społeczno-Ekonomiczne dot. Rynku Pracy , Finansowe

Społeczno- Ekonomiczny może dotyczyć blokowania miejsc pracy dla ludzi starszych po to aby otworzyć miejsca pracy dla młodych i odwrotnie może ulęgać przedłużeniu wiek emerytalny po to żeby wyrównać brak rąk do pracy

  1. Przesłanki nabycia prawa i wymiar emerytury przez ubezpieczonego urodzonego do dnia 31 XII 1948 r.

Na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227).

Art. 27. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

  1)   osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

  2)   mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Art. 27a. Emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Przepis art. 24a ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 28. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 pkt 2, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

  1)   osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

  2)   mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.

Przy ustalaniu emerytury pod uwagę brane są dwa czynniki: wysokość podstawy wymiaru składki uwzględnionego okresu składkowego i nieskładkowego oraz kwota bazowa, obowiązująca w dniu powstania prawa do świadczenia.

Emerytura jest sumą następujących składników:
•    24% kwoty bazowej, oraz
•    po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
•    po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Kwota bazowa stanowi 100% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto w gospodarce narodowej, ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne w poprzednim roku kalendarzowym. Kwota bazowa jest ustalana corocznie i obowiązuje od 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Od 1 marca 2010 wynosi 2716,71 zł

Podstawę wymiaru emerytury stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenie emerytalne z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

Obliczający emeryturę musi pamiętać, że istnieje gwarancja najniższej kwoty emerytury publikowana w każdym roku przez ZUS.

  1. Przesłanki nabycia prawa i wymiar emerytury przez ubezpieczonego urodzonego po dniu 31 XII 1948 r.

Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.

Art. 24. 1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

2. Dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, (…) zostaną ustanowione emerytury pomostowe.

(…).

Art. 24a. 1. Emeryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

2. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.

3. Emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

(…)6. Emerytura obliczona na zasadach określonych w ust. 2-5 nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

Art. 25. 1. Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175, z zastrzeżeniem art. 185.

(…)

Art. 26. (…)

2. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.

3(…).

Art. 26a. 1. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników, Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i ubezpieczenie emerytalno-rentowe, o których mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników na podstawie zaświadczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o okresach opłacania składek.

(…).

  1. Wcześniejsza emerytura według ustawy o EiR z FUS.

Wcześniejsza emerytura wiek bez zmian, co najmniej 60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna natomiast okres stażu kobieta do 15 lat, mężczyzna 20 lat. Wcześniejsza emerytura ze względu na pracę w warunkach szczególnych: wiek kobieta 55 lat, mężczyzna 60 lat. W rozporządzeniu wykazane prace uciążliwych, w warunkach szkodliwych, Pracownik może starać się na podstawie ustawy z 1998 r. o przejście na wcześniejszą emeryturę: kobieta 55 lat oraz 30 letni staż emerytalny, co najmniej 20 letni staż emerytalny i uznanie za osobę całkowicie niezdolną do pracy. Mężczyzna, pracownik może przejść na wcześniejszą emeryturę, jeżeli ma 60 lat, 25 letni staż emerytalny, całkowicie niezdolny do pracy. Inwalidzi, wojskowi, nauczyciele.

  1. Emerytura pomostowa

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi urodzonemu po 31 grudnia 1948 r. Będzie mógł przejść na emeryturę pomostową po osiągnięciu co najmniej 55 lat (w przypadku kobiet) i 60 lat (mężczyźni), jeżeli spełni łącznie następujące warunki:

* Pracujący w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (art. 4 u.e.p.).
Jeśli pracownik jest kobietą, dostanie emeryturę pomostową, o ile:
* urodziła się po 31 grudnia 1948 r.,
* ma co najmniej 55 lat,
* ma co najmniej 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
* udokumentuje co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy,
* przed 1 stycznia 1999 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określoną w art. 32 i art. 33 u.e.r.f.u.s,
* po 31 grudnia 2008 r. wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uwzględnioną w wykazie załączonym do u.e.p. w zał. 1 i 2.,
* rozwiązała stosunek pracy z pracodawcą.
Jeśli pracownik jest mężczyzną, dostanie emeryturę pomostowa, o ile:
* urodził się po 31 grudnia 1948 r.,
* ma co najmniej 60 lat,
* ma co najmniej 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym

charakterze
* udokumentuje co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy,
* przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określoną w art. 32 i art. 33 u.e.r.f.u.s,
* po 31 grudnia 2008 r. wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uwzględniona w wykazie załączonym do u.e.p. w zał. 1 i 2,
* rozwiązał stosunek pracy z pracodawcą.

Przy ustalaniu, czy został spełniony warunek 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uwzględnia się zarówno okresy, w których były wykonywane prace ustalone na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2009 r., jak też okresy, w których wykonywane były prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w nowych wykazach prac. Okresy te podlegają sumowaniu.

Postępowanie w sprawie emerytury pomostowej wszczyna się na wniosek zainteresowanego lub za pośrednictwem pracodawcy. Wysokość emerytury pomostowej oblicza się poprzez podzielenie podstawy wymiaru emerytury (czyli kwoty zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne wraz z kwotą zwaloryzowanego kapitału początkowego) przez statystyczny wskaźnik średniego dalszego trwania życia. Kwota emerytury pomostowej nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury, o której mowa w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Warto dodać, że do emerytury pomostowej można dorabiać. Jeżeli od wykonywanej pracy odprowadzane były składki na ubezpieczenia emerytalne, wówczas można poprosić ZUS o przeliczenie wysokości świadczenia.

  1. Emerytura kapitałowa

8 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Ustawa ta określa:

  1. rodzaje świadczeń pieniężnych wypłacanych ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych(OFE); 

  2. zasady nabywania prawa do emerytur kapitałowych; 

  3. zasady i tryb przyznawania emerytur kapitałowych;  

  4. zasady ustalania wysokości i wypłaty emerytur kapitałowych.

Rodzaje emerytur kapitałowych i zasady nabywania prawa do tych emerytur
Ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych przysługuje emerytura kapitałowa w postaci:

  1. okresowej emerytury kapitałowej (która przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia) lub  

  2. dożywotniej emerytury kapitałowej (która przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego dożywotnio po ukończeniu 65. roku życia).

Członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli:

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasa:

  1. w przypadku śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego;

  2. z dniem poprzedzającym dzień, w którym członek otwartego funduszu emerytalnego ukończył 65. rok życia;

  3. w przypadku wyczerpania środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym.

Otwarty fundusz emerytalny niezwłocznie informuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych o wystąpieniu przypadku, o którym mowa w ww. pkt 1 i 3.

Członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do dożywotniej emerytury kapitałowej, jeżeli:

Prawo do emerytury kapitałowej i jej wysokość ustala Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w drodze decyzji, na podstawie wniosku o ustalenie prawa do emerytury złożonego przez członka otwartego funduszu emerytalnego. 

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz podanej przez otwarty fundusz emerytalny kwoty środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego na dzień, o którym mowa w art. 8 pkt 2, i średniego dalszego trwania życia, o którym mowa w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej stanowi zaś zaokrąglony w górę do pełnych złotych iloczyn, zawartej w ofercie dożywotniej emerytury kapitałowej, obowiązującej w dniu złożenia wniosku o ustalenie prawa do dożywotniej emerytury kapitałowej, miesięcznej stawki dożywotniej emerytury kapitałowej, właściwej dla wieku emeryta, oraz wskaźnika wyliczonego jako wysokość składki podzielonej przez tysiąc.

  1. Pojęcie i przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. 
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła - w znacznym stopniu - zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

  1)   jest niezdolny do pracy;

  2)   ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

  3)   niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

2. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Warunek określony w art. 57 ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.

Osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje:

  1)   renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;

  2)   renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Renta okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

  1. Ryzyko niezdolności do pracy dla celów rentowych

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.

Oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz orzecznik ocenia niezdolność do pracy, jej stopień a także dokonuje ustaleń dotyczących:

Od orzeczenia lekarza nie przysługuje odwołanie. Orzeczenie stanowi podstawę dla organu rentowego do wydania decyzji w sprawie świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy.

Od 1 stycznia 2005 r. weszły w życie przepisy wprowadzające dwuinstancyjność w postępowaniu orzeczniczym. Organem orzekającym w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, natomiast w II instancji orzekają komisje lekarskie Zakładu. Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej Zakładu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Sprzeciw można wnieść za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Prawo wniesienia sprzeciwu przysługuje od orzeczenia lekarza orzecznika wydanego po 31 grudnia 2004 r.

  1. Zasady ustalania wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy

 Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

  1)   24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz

  2)   po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;

  3)   po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;

  4)   po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.

1a. Przy obliczaniu wysokości renty przepisy art. 53 ust. 3-5 stosuje się odpowiednio.

2. Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75 % renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.

3. Przy obliczaniu renty okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2-4, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

  1. Renta szkoleniowa

Rentę szkoleniową przyznaje się jeśli ubezpieczony spełni warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, może

otrzymać rentę szkoleniową. Renta przyznawana jest na okres 6 miesięcy. Na wniosek starosty istnieje możliwość przedłużenia tego okresu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego o dalsze 30 miesięcy.

Okres 6 miesięcy może ulec skróceniu, jeśli przed upływem tego okresu starosta zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub o tym, że osoba zainteresowana nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy jej wymiaru. Renta szkoleniowa nie może być niższa niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

  1. Ryzyko śmierci żywiciela rodziny

Śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty stanowi dla członków jego rodziny utratę żywiciela. Wyrównanie szkody związanej z utratą żywiciela następuje z ubezpieczenia społecznego: ubezpieczenia rentowego lub wypadkowego.

Ryzyko ubezpieczeniowe to skutek zdarzenia losowego, a w przypadku śmierci to przeszkoda uzyskiwania środków utrzymania z przyczyn losowych. Ryzyko ubezpieczeniowe to również chroniony prawem skutek zdarzenia losowego. Zakres i rozmiar kompensaty udzielanej członkom rodziny ma na celu przede wszystkim dostarczenie bieżących środków utrzymania, ale także spełnia funkcję odszkodowawczą.

Sam fakt utraty żywiciela nie jest wystarczający do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych. Niezbędne jest spełnienie określonych warunków do nabycia prawa do świadczeń. Nie w każdym przypadku utrata żywiciela będzie powodowała przyznanie tych samych świadczeń.

Zgodnie z ustawą emerytalną członkom rodziny przysługują, w razie śmierci ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, następujące świadczenia:

  1. Warunki nabycia prawa do renty rodzinnej i jej wymiar

Art. 65. 1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

2. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Art. 66. Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Art. 67. 1. Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71:

  1)   dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

  2)   przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej;

  3)   małżonek (wdowa i wdowiec);

  4)   rodzice.

2. Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Art. 68. 1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

  1)   do ukończenia 16 lat;

  2)   do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

  3)   bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Art. 69. Przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 2, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki określone w art. 68, a ponadto:

  1)   zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz

  2)   nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:

a)  nie mogą zapewnić im utrzymania albo

b)  ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Art. 70. 1. Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

  1)   w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

  2)   wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

2. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.

3. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

4. Wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2 i niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej:

  1)   przez okres jednego roku od chwili śmierci męża;

  2)   w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.

5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do wdowca.

Art. 71. Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

  1)   ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania;

  2)   spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca w art. 70 ust. 1 i 2 oraz, co do wieku, również w art. 70 ust. 5.

Art. 72. W razie ustania prawa do renty rodzinnej z powodu ustąpienia niezdolności do pracy stosuje się odpowiednio przepis art. 61.

Art. 73. 1. Renta rodzinna wynosi:

  1)   dla jednej osoby uprawnionej - 85 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;

  2)   dla dwóch osób uprawnionych - 90 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;

  3)   dla trzech lub więcej osób uprawnionych - 95 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

2. Za kwotę świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, uważa się kwotę emerytury, z zastrzeżeniem ust. 3, lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

3. Jeżeli emerytura zmarłego została obliczona wraz ze zwiększeniami, o których mowa w art. 26a lub art. 56 ust. 3 i 4, rentę rodzinną oblicza się jako procent świadczenia zmarłego w wysokości pomniejszonej o te zwiększenia, odpowiednio do liczby uprawnionych do renty. Tak obliczoną rentę rodzinną uzupełnia się do wysokości uwzględniającej 50 % zwiększenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do obliczania renty rodzinnej po osobach mających ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie przepisów, o których mowa w art. 195.

5. Renty rodzinne wypłaca się z Funduszu, z tym że koszty tych rent podlegają odpowiedniej refundacji:

  1)   w części odpowiadającej zwiększeniu, o którym mowa w ust. 3 i 4, oraz w części odpowiadającej okresom pracy w gospodarstwie rolnym uwzględnionym w myśl art. 63 ust. 1 - z funduszu emerytalno-rentowego określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników;

  2)   w części odpowiadającej podwyższeniu do kwoty świadczenia najniższego - z budżetu państwa.

Art. 74. 1. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, z uwzględnieniem ust. 2-4.

2. Renta rodzinna podlega podziałowi na równe części między uprawnionych.

3. W razie ujawnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania podziału renty rodzinnej po raz pierwszy lub zmiany warunków dotychczasowego podziału renty ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych organ rentowy dokonuje podziału świadczenia od miesiąca ujawnienia tych okoliczności. Przepisy art. 129 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.

4. W razie ujawnienia okoliczności powodujących ustanie podziału renty rodzinnej przepis art. 133 stosuje się odpowiednio.

  1. Dodatek pielęgnacyjny

Art. 75. 1. Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia, z zastrzeżeniem ust. 4.

2. Dodatek pielęgnacyjny wynosi 106,41 zł(3)  miesięcznie.

3. Kwotę dodatku, o którym mowa w ust. 2, podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja.

4. Osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.

Art. 76. 1. Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest sierota zupełna, przysługuje jej dodatek dla sierot zupełnych.

2. Dodatek, o którym mowa w ust. 1, wynosi 200 zł(4)  miesięcznie.

3. Kwotę dodatku, o którym mowa w ust. 2, podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja.

  1. Zasiłek pogrzebowy

Zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem pieniężnym, mającym na celu pokrycie kosztów pogrzebu. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu i jest wypłacany tylko z jednego tytułu. W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego z różnych tytułów przysługuje tylko jeden zasiłek pogrzebowy. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

  1. ubezpieczonego,

  2. świadczeniobiorcy,

  3. osoby, która w dniu śmierci nie miała wprawdzie ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniła warunki do uzyskania i pobierania jednego z tych świadczeń.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.

Od 1 grudnia 2010 r. do dnia 28 lutego 2011 r.-6406,16 zł

  1. Postępowanie w sprawach o emeryturę i rentę

Postępowanie w sprawach świadczeń emerytalno - rentowych wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że z samej ustawy wynika konieczność podjęcia postępowania z urzędu. Do wniosku należy dołączyć określone dokumenty. Wszystkie dokumenty (dowody), które dołączamy do wniosku, powinny być policzone, a ich liczba wpisana w odpowiedniej rubryce.
Oprócz wypełnienia formularza wniosku konieczne jest także wypełnienie formularza ZUS Rp-6, w którym oprócz danych personalnych należy zamieścić informacje o przebytych okresach składkowych i nieskładkowych oraz informacje o dokumentach, jakie przedkładane są na potwierdzenie tych okresów. Organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Decyzje w sprawach świadczeń wydają i świadczenia te wypłacają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Wyznaczone przez prezesa ZUS jednostki organizacje Zakładu wydają decyzje w sprawie świadczeń i świadczenia te wypłacają:

  1. Ryzyko niezdolność do pracy i niemożności świadczenia pracy

Trudna sytuacja życiowa

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

Opiekuńczość społeczna wobec ludzi, którzy z różnych powodów ulegali deformacji, skłaniająca ich do zachowań o problemowym charakterze wskazuje na jeszcze inną kategorię interreakcji społecznych związanych ze strategiami opiekuńczymi, które skierowane są przede wszystkim do ludzi dotkniętych ubóstwem, chorobą, niepełnosprawnością, upośledzeniem. Interwencja państwa jest tu konieczna.

Warunki nabycia prawa do zasiłku chorobowego

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

Do wymienionych okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się także poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.
Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby, traktuje się niemożność wykonywania pracy:

Zasiłek chorobowy przysługuje także po ustaniu tytułu ubezpieczenia (np. rozwiązaniu umowy o pracę), w przypadku gdy:

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o chorobach zakaźnych i zakażeniach lub z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, bądź w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych - nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą - nie dłużej niż przez 9 miesięcy.

Jeżeli jednak po upływie okresu zasiłkowego, ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, okres zasiłkowy ulega przedłużeniu - nie dłużej jednak niż na dalsze 3 miesiące. O przedłużeniu okresu zasiłkowego orzeka, na wniosek lekarza leczącego, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Okres zasiłkowy nie ulega przedłużeniu osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wysokość i podstawa wymiaru zasiłku chorobowego.

Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku, natomiast za okres pobytu w szpitalu - 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Miesięczny zasiłek może także wynosić 100% podstawy wymiaru zasiłku, pod warunkiem jednak, że niezdolność do pracy:

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się jednakże do okresu zasiłkowego.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy, przypadającej w czasie:

32. Świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie rehabilitacyjne to świadczenie chorobowe, będące przedłużeniem zasiłku chorobowego, przysługujące po wyczerpaniu okresu zasiłkowego.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy.

Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:

Ponadto świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje:

Świadczenie rehabilitacyjne jest niższe od zasiłku chorobowego.

Podstawowa jego wysokość to 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (wynagrodzenia za pracę) za okres pierwszych 3 m-cy i 75% podstawy za pozostały okres.

Wyjątek: - ciąża - wypadek przy pracy - 100% podstawy wynagrodzenia.

33. Zasiłek wyrównawczy

Zasiłek wyrównawczy jest świadczeniem okresowym z tytułu ubezpieczenia chorobowego, przysługujące wyłącznie pracownikowi, z tytułu jego czasowej, zmniejszonej sprawności do pracy .

Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem  ze zmniejszoną sprawnością do pracy, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy. Zasiłek wyrównawczy przysługuje wówczas przez okres rehabilitacji, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące.

Zasiłek nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Jeżeli konieczność poddania się rehabilitacji zawodowej spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, pracownikowi przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego, w pozostałych przypadkach przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje w przypadku, gdy:

Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację a wynagrodzeniem miesięcznym osiąganym podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem.

34. Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:

Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z naruszeniem przepisów prawa, jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. W przypadku, gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a pracownicy nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje jej do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek macierzyński przysługuje także pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas określony, na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje także ubezpieczonemu, który przyjmuje dziecko na wychowanie, na takich samych zasadach, które dotyczą ubezpieczonej. Również w razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu - ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, jeżeli przerwą zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Matka dziecka, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie może zrezygnować z dalszego pobierania zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego wykorzystuje ubezpieczony ojciec dziecka.

W przypadku, gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej, ubezpieczona może po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez okres co najmniej 8 tygodni po porodzie, przerwać okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, a pozostałą jego część wykorzystać w terminie późniejszym, po wypisaniu dziecka ze szpitala.

Od 1 stycznia 2009 r. w przypadku, gdy ubezpieczona wymaga opieki szpitalnej, po wykorzystaniu przez nią zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie, może przerwać pobieranie zasiłku macierzyńskiego, natomiast ubezpieczony - ojciec dziecka ma prawo do części zasiłku macierzyńskiego odpowiadającej okresowi pobytu ubezpieczonej w szpitalu. Łączny wymiar zasiłku macierzyńskiego wykorzystanego przez ubezpieczoną matkę dziecka i ubezpieczonego ojca dziecka nie może jednak przekraczać wymiaru określonego przepisami Kodeksu pracy.

Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Okres ten od 1 stycznia 2009 r. z tytułu urodzenia dziecka wynosi:

Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10 roku życia. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego w takim przypadku od 1 stycznia 2009 r. nie może być krótszy niż 9 tygodni (63 dni).

W razie urodzenia dziecka po ustaniu zatrudnienia lub w czasie urlopu wychowawczego zasiłek macierzyński przysługuje przez okres skrócony o 2 tygodnie, tj. przez okres 18, 29, 31, 33 lub 35 tygodni liczonych od dnia porodu. Zasiłek macierzyński w czasie urlopu wychowawczego przysługuje przez okres skrócony o 2 tygodnie tylko wówczas, gdy pełny wymiar urlopu macierzyńskiego przypada w całości w czasie udzielonego urlopu wychowawczego. Jeżeli pełny wymiar urlopu macierzyńskiego wykracza poza udzielony pracownicy urlop wychowawczy, pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze, bez skracania o 2 tygodnie, tj. przez okres odpowiednio 20, 31, 33, 35 lub 37 tygodni liczonych od dnia porodu.

W przypadku urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, ubezpieczona ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. W razie śmierci dziecka po upływie 8 tygodni życia, ubezpieczona zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Zasiłek macierzyński przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:

Zasiłek macierzyński nie przysługuje:

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu.

Do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.

Zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.

35. Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem okresowym dla ubezpieczonego, który podlega obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

    1. zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8. w przypadku:

      • nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,

      • porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

      • pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,

  1. chorym dzieckiem w wieku do lat 14,

  2. innym chorym członkiem rodziny (za innego członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat).

Prawo do zasiłku przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, a zasiłek wypłaca się tylko jednemu z rodziców, temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem do lat 8 i chorym dzieckiem do lat 14, albo 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innymi chorymi członkami rodziny. Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny z różnych przyczyn i bez względu na liczbę dzieci i liczbę członków rodziny wymagających opieki, nie może przekroczyć 60. dni w roku kalendarzowym.

Od 1 stycznia 2009 r. w przypadku, gdy ubezpieczona matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, przebywa w szpitalu, ubezpieczonemu ojcu dziecka przysługuje za okres pobytu matki dziecka w szpitalu dodatkowy zasiłek opiekuńczy z tytułu osobistego sprawowania opieki nad nowourodzonym dzieckiem, w wymiarze do 8 tygodni, tj. do 56 dni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia. Wymiar zasiłku opiekuńczego w takim przypadku nie jest związany z rokiem kalendarzowym i jest niezależny od wymiaru określonego wyżej (60 i 14 dni). Przepis ten ma zastosowanie także do innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje pod warunkiem, że nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić opiekę. W przypadku sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 2, zasiłek opiekuńczy przysługuje nawet wówczas, gdy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę.

Od dnia 14 czerwca 2008 r., tj. od daty wejścia w życie ustawy z dnia 11 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 93, poz. 582), zasiłek opiekuńczy przysługuje wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, tj.:

Przed tą datą zasiłek opiekuńczy przysługiwał wyłącznie ubezpieczonym podlegającym obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu (pracownikom, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz osobom odbywającym służbę zastępczą), a od dnia 16 marca 2007 r., tj. od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2007 r., sygn. akt P 45/06 (Dz.U. Nr 47, poz. 318), zasiłek opiekuńczy przysługiwał także osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym dobrowolnie, ale tylko w ograniczonym zakresie - z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 14 oraz innym chorym członkiem rodziny (w tym z tytułu opieki nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat).

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje:

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracowników stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu.

Do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku

37. Postępowanie w sprawach o zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i macierzyńskiego

Postępowanie w sprawach zasiłków dotyczy zasad ustalanie prawa do zasiłków i zasad ich wypłaty. W tym zakresie zawiera też elementy kontroli i sankcji. W przepisach o postępowaniu jest też mowa o świadczeniach bezpodstawnie pobranych i przedawnieniu roszczeń oraz o roszczeniach regresowych.

Art. 61 dotyczy 2 podmiotów -płatnika i ZUS - obowiązanych do ustalenia prawa do zasiłku i wypłaty zasiłku. W większości przypadków są to płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, ale tylko w okresie trwania ubezpieczenia i tylko ci, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Gdy płatnik zgłasza mniej ubezpieczonych oraz w stosunku do wszystkich ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność i duchownych- - tym podmiotem jest ZUS.

Zaświadczenie lekarskie jest dowodem stwierdzającym czasową niezdolność do pracy lub inne przyczyny uprawniające do świadczeń chorobowych. Podobne zresztą znaczenie ma w prawie pracy: jest dowodem zaistnienia niezdolności do pracy, a ta z mocy prawa usprawiedliwia nieobecność w pracy, ale dokument wystawiony przez lekarza jest dokumentem prywatnym i nie wiąże sądu. Obowiązek dostarczenia tego dowodu płatnikowi lub do ZUS obciąża ubezpieczonego, a dla dokonania tego obowiązku ustalono 7-dniowy termin od daty otrzymania zaświadczenia, pod groźbą potrącenia 25% kwoty zasiłku za każdy dzień zwłoki przypadającej po tym terminie, chyba, że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego. Zarówno ubezpieczony jak i płatnik mogą wystąpić do ZUS z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku. Chodzi więc o kwestię, w jakim charakterze występuje płatnik i jaki charakter ma jego decyzja w przedmiocie zasiłku. Obecnie płatnik jest odrębnym podmiotem ubezpieczeń społecznych, i temu podmiotowi w ustawie przyznano kompetencję ustalania uprawnień do świadczeń chorobowych w ściśle określonym podmiotowym i przedmiotowym zakresie. Podjęcie przez płatnika takiej decyzji ma skutki prawne. Decyzja ta nie ma jednak pewnej właściwości: nie otwiera drogi sądowej, czyli normalnej drogi w sprawach ubezpieczeń społecznych. Przedtem ubezpieczony musi uzyskać decyzję ZUS i dopiero od tej decyzji przysługuje mu odwołanie, o czym jest mowa w ustawie o s.u.s. i w k.p.c. Chodzi o zasadę, że odwołanie do sądu przysługuje od decyzji organu rentowego, co nie podważa prawnego znaczenia decyzji płatnika.

Świadczenia są wypłacane przez płatnika w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzenia, a przez ZUS na bieżąco, nie później niż w ciągu 30 dni od złożenia dokumentów niezbędnych do ustalenia uprawnienia. Świadczenia wypłaca się osobie uprawnionej lub upoważnionej do podjęcia wypłaty wynagrodzenia lub dochodu. Wypłatę wstrzymuje się, jeżeli prawo do świadczenia ustało albo ukaże się, że nie istniało. Dla świadczeń chorobowych przewidziane są 2 terminy przedawnienia roszczeń - 6 miesięcy i trzy lata. Krótszy z tych terminów liczy się w zasadzie od dnia wymagalności świadczenia albo od dnia ustania przeszkody, której doznał uprawniony w zgłoszeniu roszczenia. Termin 3 letni przewidziano dla przypadku, gdy niewypłacenie świadczenia było następstwem błędu w ustaleniu prawa albo wypłacie, popełnionego przez płatnika lub ZUS. Płatnikom i ZUS przysługuje prawo kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem.

Pojęcie wypadku przy pracy

1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

2. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

3. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:

1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;

2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;

3a) sprawowania mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w Rzeczypospolitej Polskiej;

4) odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący;

5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;

6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;

7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;

8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;

11) odbywania służby zastępczej;

12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium;

13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;

14) pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.

Wypadek w drodze z pracy i do pracy - jest to odrębna kategoria wypadków, która nie jest objęta tym samym ubezpieczeniem wypadkowym, która jest chroniona w ramach ogólnych przepisów.

Jest to zdarzenie nagłe spowodowane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania pracy albo innej działalności, wystąpił tytuł ubezpieczenia chorobowego, pod warunkiem, że droga była najkrótsza i nie została przedłużona, ani przerwana.

Ubezpieczeniu podlegają te osoby, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Cechy: nagłe zdarzenie, przyczyna, droga jako miejsce zdarzenia, droga może być przedłużona pod warunkiem, że (zakupy, dziecko z przedszkola) jest najkrótsze pod względem komunikacyjnym, czyli dogodna

Droga z i do pracy to droga do miejsca i z miejsca aktualnego wykonywania zadań, zawodu, funkcji, spożywania posiłków, odbywania nauki i studiów.

Pojęcie niepracowniczego wypadku przy pracy

Zdarzenie nagłe które spowodowane przyczyną zewnętrzną powoduje uraz lub śmierć które następuje w okresie ubezpieczenia wypadkowego niepracowniczego.

Art. 3 ust. 3 ustawa wypadkowa wymienia te sytuacje osoby które nie sa pracownikami. Zasady ustalania czy dany wypadek dane zdarzenie jest wypadkiem albo nie jest wypadkiem są uregulowane odrębnie.

Do wypadków pracowniczych i niepracowniczych mamy 2 Rozporządzenia odrębne.

Jeżeli chodzi o wypadki pracownicze to okoliczności powstania wypadku, ustalenie czy to jest wypadek lub nie jest, czy zachodzą okoliczności wyłączające odpowiedzialność - dokonuje Zespół Powypadkowy powoływany przez pracodawcę w skład którego wchodzi : pracownik przeszkolony w zakresie BHP i Społeczny Inspektor Pracy

Natomiast w przypadku wypadków niepracowniczych tego ustalenia dokonuje podmiot na rzecz którego była wykonywana praca.

38. Pojęcie choroby zawodowej

Pojęcie art. 4 ustawy wypadkowej z 2004 r.

Za chorobę zawodową należy uznać chorobę która jest spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy” np. czynnik szkodliwy -napromieniowanie.

Wykaz chorób zawodowych Warunek jest występowanie tej choroby w wykazie. Warunki - czynniki zewnętrzne szkodliwe dla zdrowia, sposób ryzyka pracy, choroba wykazana w wykazie i związek tej choroby z wykonywaną pracą.

Decyzje podejmowane w sprawie choroby zawodowej: właściwy powiatowy Inspektor Sanitarny na podstawie dokumentów wydanych przez lekarza medycyny pracy, od decyzji służy odwołanie do Wojewódzkiego Inspektora Pracy, a następnie do Sądu wyższej instancji.

Rozporządzenie z 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych - jeżeli jest choroba wymieniona w wykazie tj. choroba zawodowa

Warunki uznania schorzenia za chorobę zawodową

Decyzje podejmowane w sprawie choroby zawodowej: właściwy powiatowy Inspektor Sanitarny na podstawie dokumentów wydanych przez lekarza medycyny pracy, od decyzji służy odwołanie do Wojewódzkiego Inspektora Pracy, a następnie do Sądu wyższej instancji.

Jest tu podwójne orzecznictwo:

Jeśli chodzi o medyczne to w:

- I instancji orzekają - Instytuty Medycyny Pracy , Oddziały Chorób Zawodowych - szpitale. Można się odwołać od tego orzeczenia medycznego do - II instancji czyli do Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego - jest ostateczne.

Orzecznictwo administracyjne w I instancji przez Powiatowych Inspektorów Sanitarnych - orzeka o zachorowaniu na chorobę zawodową bądź o braku tej choroby u danej osoby, w II instancji orzekają Wojewódzcy Inspektorzy Sanitarni a w III instancji - Sąd Administracyjny - Wojewódzki Sąd Administracyjny.

Decyzje administracyjne Powiatowego ( Wojewódzkiego ) Inspektora Sanitarnego stanowią podstawę do orzeczenia do Renty.

39. Wyłączenie prawa do świadczeń z tytułu wypadku pracy

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy:

  1. wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dot. ochrony życia i zdrowia spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

  2. jeżeli osoba która uległa wypadkowi znajdowała się

Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, pracodawca kieruje go na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie, a ubezpieczony ma obowiązek poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.
Podstawa prawna: art. 21 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

  1. Zasiłek chorobowy powypadkowy

Zasiłek chorobowy powypadkowy przysługuje każdemu ubezpieczonemu od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, za które ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru (art. 8 ust. 1 i 2 ustawy).

Podstawę wymiaru stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

  1. Świadczenie rehabilitacyjne powypadkowe

Świadczenie rehabilitacyjne to świadczenie chorobowe, będące przedłużeniem zasiłku chorobowego, przysługujące po wyczerpaniu okresu zasiłkowego. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

O niezdolności do pracy oraz o rokowaniu co do odzyskania zdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS. Od orzeczenia lekarza orzecznika ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu albo orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowi podstawę do wydania przez ZUS decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.

Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje również w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, za które ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.

Podstawę wymiaru stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

Prawo do renty rodzinnej jest uzależnione od tego, czy zmarły w chwili śmierci spełniał warunki do nabycia emerytury lub renty albo miał ustalone prawo do jednego z tych świadczeń (pobierał jedno z nich).

Prawo do renty rodzinnej powstaje także w przypadku zaginięcia funkcjonariusza w czasie pełnienia służby.

Członkom rodziny zmarłego ubezpieczonego, rencisty lub emeryta renta rodzinna zostanie przyznana, o ile spełnią określone warunki wymagane do przyznania tej renty.

Rentę rodzinną uzyskają:

  1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione

  1. Przyjęte na utrzymanie i wychowanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, jeżeli spełniają warunki przewidziane dla dzieci własnych (przedstawione w pkt 1), a ponadto zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony, emeryt lub rencista lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd;

  2. Wdowa, jeżeli w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania dziecka (dzieci), wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat, lub dziecka całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnego do pracy, uprawnionego do renty rodzinnej. Warunkiem wymaganym do przyznania wdowie renty rodzinnej jest stwierdzenie, że w chwili śmierci małżonka pozostawała z nim we wspólnocie małżeńskiej. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia podanych wyżej warunków miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. Wdowa nie spełniająca warunków do renty rodzinnej i niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej: przez okres jednego roku od chwili śmierci męża oraz w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża;

  3. Wdowiec - musi spełnić te same warunki co wdowa. Wdowcowi nie przysługuje okresowa renta rodzinna;

  4. Rodzice, przy czym za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające, jeżeli ubezpieczony (emeryt, rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania oraz spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca (oprócz warunków dotyczących małżonki rozwiedzionej i nie spełniającej warunków do renty rodzinnej).

43. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci spowodowanej wypadkiem przy pracy bądź chorobą zawodową

Jednorazowe odszkodowanie jest świadczeniem z ubezpieczenia wypadkowego. Przysługuje ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, a w razie jego śmierci uprawnionym członkom rodziny.

Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie rokujące poprawy.

Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6miesięcy, mogące ulec poprawie.

Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy ustala lekarz orzecznik ZUS. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.
Służy pokryciu szkód na zdrowiu poniesionych wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, utrzymujących się nadal po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Nabycie prawa do jednorazowego odszkodowania nie jest uwarunkowane obniżeniem przychodów z tytułu zarobkowania (np. wynagrodzenie za pracę). Nie wyłącza tego prawa uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Jednorazowe odszkodowanie za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje w wysokości:
20% przeciętnego wynagrodzenia - od dnia 1 kwietnia 2007 r.
Do 31 marca 2009r. kwota ta wynosiła 538.00zł
Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie, z uwzględnieniem okresów przejściowych, o których mowa powyżej.
Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy, a także jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy w stosunku do rencisty została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Przyznanie (odmowa przyznania) jednorazowego odszkodowania następuje w drodze decyzji ZUS. Od decyzji przysługuje odwołanie w trybie i na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna: art. 11, art. 12, art. 15 oraz art. 16 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

44. Powypadkowa renta z tytułu niezdolności do pracy

Niezależnie od jednorazowego odszkodowania przysługują z ubezpieczenia wypadkowego również

- renta z tytułu niezdolności do pracy,

- renta szkoleniowa,

- renta rodzinna

-i dodatki do renty.
Wymienione świadczenia przysługują niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta szkoleniowa z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż:
80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
60% podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,
100% podstawy jej wymiaru - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.

Renta z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, przywraca się w razie ponownego powstania tej niezdolności, bez względu na okres, jaki upłynął os ustania prawa do renty.

Renty z ubezpieczenia wypadkowego, dodatek dla sieroty zupełnej oraz dodatek pielęgnacyjny z tego ubezpieczenia podlegają waloryzacji w terminach i na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
Podstawa prawna: art. 18, art. 20 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości kreślonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Wzór na ustalenie wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy jest w zasadzie taki jak dla ustalenia wysokości emerytury starszych ubezpieczonych: 24% kwoty bazowej plus po 1,3% indywidualnej podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych plus po 0,7% tej podstawy za każdy rok okresów nieskładkowych. Wzór ma jeszcze jeden czwarty element. Uwzględnia się mianowicie tzw. okres uzupełniający, który ma wartość okresu nieskładkowego (po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok). Jest to okres brakujący do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, przypadający na czas między dniem zgłoszenia wniosku o rentę, w którym ubezpieczony skończyłby 60 lat.

Renta szkoleniowa - przyznaje się ją w razie stwierdzenia w orzeczeniu lekarskim celowości przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, spowodowaną wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową

Rentę szkoleniową przyznaje się na okres 6 miesięcy, który może być przedłużony w zależności od obiektywnych możliwości przekwalifikowania zawodowego oraz postawy samego rencisty, z uwzględnieniem opinii starosty.
Renta szkoleniowa z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż:
80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
60% podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,
100% podstawy jej wymiaru - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.
Renta szkoleniowa ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS.

45. Powypadkowa renta szkoleniowa

Renta szkoleniowa - przyznaje się ją w razie stwierdzenia w orzeczeniu lekarskim celowości przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, spowodowaną wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową

Rentę szkoleniową przyznaje się na okres 6 miesięcy, który może być przedłużony w zależności od obiektywnych możliwości przekwalifikowania zawodowego oraz postawy samego rencisty, z uwzględnieniem opinii starosty.
Renta szkoleniowa z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż:
80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
60% podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,
100% podstawy jej wymiaru - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.
Renta szkoleniowa ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS.

0x01 graphic

1

Sytuacja krytyczna

KOSZTY

Choroba

Spadek dochodów

Jeśli w tym momencie nie otrzyma pomocy

Sytuacja katastrofalna


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Polityka społeczna i system ubezpieczeń WSPIA Dral 2011, Prywatne, Studia
Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych (Pytania do zal.PSiSUS 2011 SUM), Notatki
Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych (testy), Notatki
Polityka spoleczna i system ubezpieczen spolecznych Sierocka[2]
Ostateczne Polityka spoleczna i system ubezpieczen spolecznych[1]
52 strony Polityka społeczna, Studia magisterskie- administracja, Polityka społeczna i system ubezpi
Polityka spo-eczna i system ubez piecze+őTŁ spo-ecznych, Studia magisterskie- administracja, Polityk
Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych test uj
Polityka spoleczna i system ubezpieczen spolecznych Sierocka
polityka z prymusow na dzien 20.05, Archiwum I i II sem, Polityka społeczna i system ubezpieczeń spo
ZAGADNIENIA POLITYKA SPOŁECZNA I SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH, Studia administracja, Polityka spo
Polityka spoleczna i system ubezpieczen spolecznych
1 Polityka spoleczna i system ubezpieczen spolecznych - wykłady, Studia magisterskie- administracja
Polityka spoleczna i system ubezpieczen spolecznych Sierocka - wykłady(2), NAUKA, wsap
POLITYKA SPOŁECZNA I SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 11
Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych (testy), Notatki
Polityka spoleczna i system ubezpieczen spolecznych Sierocka wykłady
Niemcy, nauka, polityka społeczna, Systemy polityczne (esence)

więcej podobnych podstron