7768


FIZJOLOGIA - wykład 7:

FIZJOLOGIA UKŁADU POKARMOWEGO:

  1. MODYFIKACJE UZĘBIENIA

ROŚLINOŻERCA: DRAPIEŻNIK: WSZYSTKOŻERCA:

- siekacze - siekacza - siekacze

- trzonowce - kły - kły

- przedtrzonowe - przedtrzonowe

- trzonowce

Roślinożerca - bydło, owce, kozy, konie

Mięsożerca - pies, kot

Wszystkożerca - człowiek, świnia

  1. UKŁAD POKARMOWY CZŁOWIEKA

0x01 graphic

Stosunek długości jelit do ciała:

GATUNEK

ODCINEK PP

POJEMNOŚĆ (l)

STOSUNEK DŁUGOŚCI CIAŁA / DŁUGOŚCI PP

pies

Żołądek

Jelito cienkie

Jelito grube

4,33

1,62

1,0

1:6

koń

Żołądek

Jelito cienkie

Jelito grube

18

64

130

1:12

świnia

Żołądek

Jelito cienkie

Jelito grube

8,0

9,2

10,5

1:14

krowa

Żwacz - czepiec

Księgi

Trawieniec

Jelito cienkie

Jelito grube

180

14

13

66

38

1:20

  1. TYPY TRAWIENIA:

  1. Trawienie MECHANICZNE (gryzienie, rozcieranie, mieszanie)

  2. Trawienie CHEMICZNE (udział enzymów trawiennych)

  3. Trawienie BIOLOGICZNE (udział drobnoustrojów)

  1. ŚLINA:

GRUCZOŁY ŚLINOWE: RODZAJE ŚLINY:

- przyusznicze - surowicza (ś. przyusznicze)

- podjęzykowe - mieszana (ś. podjęzykowa)

- podżuchwowe - śluzowa (ś. podżuchwowa)

Produkcja śliny (dobowa):

OBJĘTOŚĆ (l)

pH

krowa

40-60

8,2-8,4

koń

30-40

7,3-7,8

owca

5-15

8,0-8,2

świnia

10-15

7,1-7,5

pies

0,3-0,5

7,3-7,8

SKŁAD ŚLINY

- 99% woda

- 1% składniki mineralne:

ROLA ŚLINY

  1. OCHRONA

- mechaniczne spłukiwanie śluzówki jamy ustnej

- rozcieranie soli zawartych w pokarmach i zabezpieczanie przed zaburzeniami osmotycznymi

- buforowanie kwaśnych i zasadowych składników pokarmowych

- wytwarzanie EGF (nabłonkowy czynnik wzrostu), zapewniają regenerację nabłonka w PP

  1. TERMOREGULACYJNA

  2. REGULACJA GOSPODARKI WODNEJ

  3. TRAWIENNA:

- nawilżanie, formowanie kęsa, ułatwianie połykania, działanie enzymów amylolitycznych

Ślina bogata w bioaktywne peptydy i białka takie jak:

AMYLAZA ŚLINOWA

- człowiek, małpy człekokształtne, świnia, szczur, ptaki (reszta ich nie ma!)

- wiązanie α-1,4-glikozydowa skrobi, rozkładając ją przez stadia dekstryn

- skrobia → amylodekstryny (fioletowe) → erytrodekstryny (czerwone) → achrodekstryny (bezbarwne) → maltoza

- ph 6,7

- temperatura 38-40 C

- jony Cl

REGULACJA WYDZIELANIA ŚLINY

  1. ODRUCHY BEZWARUNKOWE:

- receptory → błona śluzowa podniebienia, policzków, kubki smakowe, u przeżuwaczy śluzówka żwacza

- drogi dośrodkowe → włóka nerwu VII (twarzowego) i V (trójdzielnego)

- ośrodek wydzielania śliny w rdzeniu przedłużonym: część przednia → ślinianki podżuchwowe i podjęzykowe; część tylna → ślinianki przyusznice; przednia część podwzgórza

- drogi odśrodkowe → włókna przywspółczulne nerwu VII (podjęzykowa i podżuchwowa) i IX (przyuszna) oraz współczulne (odchodzące od piersiowego odcinka rdzenia kręgowego)

  1. ODRUCHY WARUNKOWE:

- drogi dośrodkowe → nerwy wzrokowe i węchowe

RODZAJE ŚLINY

  1. ślina PARASYMPATYCZNA - obfita, rzadka, dużo białka, mało mucyn, mało ciał stałych, podrażnienie włókien parasympatycznych → wzrost wydzielania śliny

  2. ślina SYMPATYCZNA - niewielka ilość, gęsta, ciągliwa, niewielka ilość białka, dużo mucyn, duża ilość ciał stałych, podrażnienie włókien sympatycznych → hamowanie sekrecji

  1. POŁYKANIE:

3 fazy:

1. Ustna dowolna

2. Gardłowa dowolna

3. Przełykowa odruchowa

ODRUCH POŁYKANIA

- ośrodek w rdzeniu przedłużonym

- zatrzymanie oddechu

- podniesienie podniebienia miękkiego / zamyka nozdrza tylne

- przesunięcie kęsa pokarmu do cieśni gardłowej i podniesienie krtani / zamyka drogi oddechowe

  1. ŻOŁĄDEK:

0x08 graphic

- część wpustowa

- część denna

- część odźwiernikowa

GRUCZOŁY WŁAŚCIWE

- komórki śluzowe - produkują śluz

- komórki główne - pepsynogen

- komórki okładzinowe - woda, elektrolity, HCl, czynniki wewnętrzne (ułatwienie wchłaniania witaminy B12)

SKŁAD DOKU ŻOŁĄDKOWEGO

- pepsynogen → pepsyna (aktywna wobec HCl przy pH <5 → autokataliza); optymalne pH 1-2, u niektórych 3-3,5, endopeptydazy → wiązania peptydowe utworzone przez aminokwasy aromatyczne (fenyloalanina, tyrozyna) lub dwukarbosylowe wewnątrz łańcucha

- podpuszczka (renina, chymozyna); pH 6-6,5; kazeina → parakazeinian Ca

- lipaza żołądkowa

- kwas solny

REGULACJA WYDZIELANIA SOKU ŻOŁĄDKOWEGO

- wydzielanie PODSTAWOWE 1. - faza głowowa (j. ustna)

- wydzielanie TRAWIENNE 2. - faza żołądkowa

3. faza jelitowa

Wrzody żołądka oraz dwunastnicy [np. u ptaków w żołądku mięśniowym są nadżerki]

Przyczyny:

  1. wchłanianie w żołądku: aspiryna, etanol

  2. helicobacter pylori

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA ŻOŁĄDKA

  1. skurcze TONICZNE - długotrwałe skurcze o niewielkiej sile, dopasowują stopień rozciągnięcia ściany żołądka do zawartości

  2. skurcze PERYSTALTYCZNE - przesuwanie pokarmu w kierunku dwunastnicy, rozdrabnianie i mieszanie treści

  1. TRZUSTKA:

- jest gruczołem zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczym

a) część wewnątrzwydzielnicza (komórki pęcherzykowe, śródpęcherzykowe) - sok trzustkowy: enzymy oraz woda i elektrolity

b) część wewnątrzwydzielnicza (wyspa Langerhansa) - insulina, glukagon, polipeptyd trzustkowy PP, somatostatyna

SOK TRZUSTKOWY

- pH 7,1-8,4 (zależy od zawartości HCO3-)

- jony - Na, K, Mg, Cl, mocznik, kwas moczowy, fosforany, wodorowęglany, białka enzymatyczna

- izotoniczny do osocza

ENZYMY SOKU TRZUSTKOWEGO

    1. PROTEOLITYCZNE:

  1. ENDOPEPTYDAZY:

- TRYPSYNA - głównie lizozym i arginina (aktywowana przez enterokinazę, autokatalizę)

- CHYMOTRYPYNA A i B → tyrozyna, fenyloalanina, tryptofan, leucyny, metionina, aktywowana przez trypsynę

b) EGZOPEPTYDAZY:

- KARBOKSYPEPTYDAZA A - fenyloalanina, tyrozyna, aminokwasy rozgałęzione

- KARBOKSYPEPTYDAZA B - aminokwasy zasadowe, lizyna, arginina

    1. LIPOLITYCZNE:

- LIPAZA - rozkład tłuszczów do kwasów tłuszczowych, monoglicerydów, glicerolu

- FOSFILIPAZA A (lecytynowa) - odczepia resztę kwasu tłuszczowego w pozycji 2 (lecytyny)

- FOSFOLIPAZA B - odczepia drugą resztę lecytyny

- ESTERAZY - działają na wiązania estrowe cholesterolu i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (ADEK)

    1. AMYLOLITYCZNE:

- AMYLAZA TRZUSTKOWA

- MALTAZA

- NUKLEAZY - rozkład kwasów nukleinowych na nukleotydy

REGULACJA WYDZIELANIA SOKU TRZUSTKOWEGO

FAZY WYDZIELANIA SOKU TRZUSTKOWEGO

- faza głowowa 20%

- faza żołądkowa 5-10%

- faza jelitowa 70-80%

  1. SOK JELITOWY:

- gruczoły dwunastnicze i jelitowe, kilkadziesiąt-kilkaset mln/24h

1. PROTEOLITYCZNE

- PEPTYDAZY

- DIPEPTYDAZY

- AMINOPEPTYDAZY

2. LIPOLITYCZNE

- LIPAZA JELITOWA

3. AMYLOLITYCZNE

- LAKTAZA

- MALTAZA

- SACHARAZA

4. POLINUKLEOTYDAZY

  1. WĄTROBA

- woreczek żółciowy (u ludzi - pęcherzyk)

- u konia brak woreczka!

ŻÓŁĆ

- brak enzymów trawiennych!!

- 10-15 ml / kg

- pH 7,4-8,0

- 93% woda

- 7% składniki stałe (sole żółciowe!, fosfolipidy, cholesterol, kwasy tłuszczowe, barwniki - bilirubina i biliwerdyna, ślady białka, jony HCO3-, Cl, H, Na, Ca)

PRODUKCJA ŻÓŁCI

    1. czynniki HUMORALNE zwiększają produkcję żółci:

- sekretyna

- gastryna

- histamina

- glukagon

- sole kwasów żółciowych

    1. czynniki wpływające na wydzielanie:

- CCK (cholecystokinina)

- nerw X

FUNKCJE ŻÓŁCI

  1. zmniejszanie napięcia powierzchownego

  2. emulgacja tłuszczy

  3. umożliwiają wchłanianie tłuszczów i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (ADEK)

  4. neutralizacja kwaśnej treści pokarmowej napływającejdo dwunastnicy

  5. pobudza perystaltykę jelit

  6. działanie przewgnilne

FUNKCJE WĄTROBY

- produkcja żółci

  1. metabolizm węglowodanów (synteza glikogenu, glikogenoliza, glukoneogeneza)

  2. metabolizm tłuszczów (synteza kwasów tłuszczowych z octanów i cukrów, zamiana kwasów nienasyconych w nasycone, synteza cholesterolu, pochodnych kwasów tłuszczowych i witaminy D)

  3. metabolizm białek (przekształcenie aminokwasów - dezaminacja, transaminacja, synteza aminokwasów, endogennych, synteza mocznika, synteza białek osocza z wyjątkiem immunoglobulin)

  4. metabolizm nukleotydów (wytwarzanie kwasu moczowego)

  5. detoksykacja organizmu (wiązanie, rozkład, magazynowanie i wydalanie toksyn, leków itp. metabolizm ksenobiotyków)

  6. rozkład hormonów

  7. usuwanie zużytych krwinek

  8. magazynowanie witamin ADEK, żelaza

  9. termoregulacja (wytwarza dużo ciepła)

  10. synteza i wydzielanie żółci

  1. JELITO CIENKIE

- DWUNASTNICA (pierwszy odcinek, zaraz za żołądkiem) - uchodzą do niej przewody dwóch narządów: wątroby i trzustki

- JELITO CZCZE - między dwunastnicą a jelitem biodrowym, tworzy liczne pętle

- JELITO BIODROWE - rozpoczyna się jelitem czczym be wyraźnej granicy (średnica i grubość ścian)

FUNKCJE JELITA CIENKIEGO

  1. Trawienie i wchłanianie pokarmów

  2. Przesuwanie (pasaż) nie strawionej części w kierunku jelita grubego

  3. Trawienie odbywa się dzięki enzymom pochodzenia między innymi z trzustki i wątroby, polega na rozkładowi substancji pokarmowych na związki proste, które są wchłaniane do krwi

  4. Pasaż treści pokarmowej odbywa się dzięki rytmicznym skurczom błony mięśniowej (ruchy perystaltyczne)

  5. Regulacja poprzez komórki nerwowe i hormony

POWIERZCHNIA CHŁONNA NABŁONKA JELITOWEGO

  1. Pofałdowanie błony śluzowej (wzrost powierzchni 3krotny)

  2. Kosmki jelitowe - (palczaste lub w kształcie listków uwypuklenia błony śluzowej) zwiększają powierzchnię wchłoną 10-14krotnie

  3. Rąbek szczoteczkowy - liczne mikrokosmki - palczaste uwypuklenia błony komórek enterocytów (kilkaset na każdy enterocycie) wzrost powierzchni 20krotny

0x08 graphic

KOSMEK JELITOWY

wysokość: 1 mikrometr, szerokość: 0,1 mikrometra

WCHŁANIANIE SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH

Jelito cienkie → duża powierzchnia resorpcyjna → fałdy, kosmki, mikrokosmki

MIKROKOSMI - wytwór enterocytów, wysokość 1 mikrometr, szerokość 0,5 mikrometra

DYFUZJA - ilość wchłoniętej substancji zależy od jej masy cząsteczkowej, rozpuszczalności, różnicy stężeń, w świetle jelita i płynie śródtkankowym lub krwi, ewentualnie pH

WCHŁANIANIE CZYNNE - wbrew gradientowi elektrochemicznemu, zachodzi przy udziale związków wysokoenergetycznych (ATP)

  1. JELITO GRUBE

- rozkład przez mikroorganizmy cukrów strukturalnych do monocukrów → fermentacje → kwasy tłuszczowe (LKT)

- wchłanianie H20, Na+, K+, produktów powstałych przy fermentacji cukrów i białek

- formowanie kału

PROCESY ZACHODZĄCE W JELICIE GRUBYM

  1. Trawienie błonnika przy udziale enzymów pochodzenia bakteryjnego

  2. Beztlenowy rozpad białek? przy udziale enzymów pochodzenia bakteryjnego (gnicie)

  3. Bakteryjna synteza witaminy K

  4. Wchłanianie H20

  5. Wydalanie nadmiaru jonów z kałem (nie wchłonięte w jelicie)

  6. Formowanie kału (nie strawione resztki pokarmu + bakterie)

  1. MOTORYKA JELIT

- automatyzm oraz unerwienie wegetatywne

- związana z mięśniówką gładką - podłużną i okrężną w ścianie narządów, ponad to obecność warstwy mięśniowej w błonie śluzowej i elementy kurczliwe w kosmkach

- mieszanie treści pokarmowej i jej transport z szybkością zapewniającą trawienie i wchłanianie

- oczyszczanie PP z nie strawionych części pokarmu, bakterii i wydzielanych soków

- silniejsza w jelicie cienkim

- skurcze pojedyncze (fazowe, segmentowane) - pojawiają się w wielu miejscach, dotyczą głównie mięśni okrężnej, powodują mieszanie treści pokarmowych, wykazują charakter wędrujący na krótkie odległości, są wyraźne w dwunastnicy, początkowym odcinku jelita czczego i rozchodzą się z duża szybkością do 10 cm/s

- propulsywne - perystaltyczne, antyperystaltyczne, propulsywne przyśpieszone (błyskawiczne), przenoszone na dalsze odległości

PRZEŻUWACZE

- bydło

- owce

- kozy itp.

0x08 graphic

Przedżołądki:

-żwacz

-czepiec

-księgi

Żołądek właściwy:

-trawieniec

    1. WARUNKI BYTOWANIA PIERWOTNIAKÓW I BAKTERII W PRZEDŻOŁĄDKACH

- środowisko beztlenowe

- pH 6-7

- temperatura około 40 C

- obecność składników odżywczych

    1. TRAWIENIE U PRZEŻUWACZY

żołądek złożony, 4 komorowy

ŻWACZ - kadź fermentacyjna, ty bytują bakterie i pierwotniaki (symbioza), pojemność 120-150 l

- temperatura - 40 C

- pH - 6,5-7

- beztlenowość

    1. FUNKCJE BAKTERII W ŻWACZU

  1. Produkcja enzymów trawiennych

  2. Produkcja kompleksu witamin z grupy B

  3. Tworzenie kanalików do przemieszczania gazów powstających w wyniku procesów fermentacyjnych

  4. Pokarm dla pierwotniaków

Dla przeżuwaczy charakterystyczne zjawisko to:

  1. Odłykanie - reakcja odruchowa

  2. Odbijanie gazów - powstałe w żwaczu w czasie fermentacji: CO2, CH2, NH4, H2S, H2. 1-2 razy na minutę, jednorazowo 0,5-1,7 l gazów, co daje 25-35 l/godzinę

  3. Przeżuwanie - szereg następujących po sobie odruchów:

    1. odłykanie

    2. powtórne żucie

    3. ponowne łykanie

    1. TRAWIENIE WĘGLOWODANÓW U PRZEŻUWACZY

SKROBIA CELULOZA HEMICELULOZA POLIMERY FRUKTOZY PEKTYNY

↘ ↓ ↙ ↓ ↓

G L U K O Z A F R U K T O Z A K WA S

U R O N O W Y

↘ ↙ ↙

K W A S

P I R O G R O N O WY

↙ ↓ ↘

KWAS KWAS KWAS

MRÓWKOWY OCTOWY MLEKOWY

↙ ↘ ↓

↓ KWAS KWAS KWAS

OCTOWY PROPIONOWY MASŁOWY

H2, CO2, CH4 6 : 3 : 1

Wchłanianie w 90%, stanowi to około 70% energii metabolicznej dostarczanej do procesów życiowych.

    1. PRZEMIANY ZWIĄZKÓW AZOTOWYCH (białkowych i niebiałkowych)

ślina

pokarm ­­­­­­­­­­­­­­­­­­ → NBN ↙

↘ ↙

BIAŁKO

↙ ↘

↙ AMINKOWASY

BIAŁKO ← ← ← ↓ ← AMONIAK

MIKROORGANIZMY

↓ ↓

trawieniec i jelito cienkie

1-2 kg białka drobnoustrojów dziennie jako źródło aminokwasów

    1. WYKORZYSTANIE LOTNYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH

ŻWACZ

LKT

↙ ↙ ↓ ↘ ↘

kwas pirogronowy kwas kwas octowy kwas propionowy, octowy, maslowy

kwas mlekowy masłowy ↓ ↓ ↓

↘ ↙ TŁUSZCZ KWASY UTLENIANIE

GLUKOZA MLEKA TŁUSZCZOWE KOMÓRKOWE

CIAŁO KETONOWE

TKANKA WSZYSTKIE

WĄTROBA GRUCZOŁ MLECZNY TŁUSZCZOWA TKANKI

Rynienka przełykowa - u młodych przeżuwaczy twór zbudowany z 2 warg biegnących wzdłuż czepca, po dnie ksiąg do ujścia księgowo-trawieńcowego

Cykl żwaczowo-czepcowy na 5 minut po nakarmieniu.

Częstość skurczów jest najwyższa ok. 10 godzin po karmieniu

Aktywność ruchowa zależy od:

- wypełnienia trawieńca, ksiąg i czepca

- składu chemicznego paszy

- pH treści żwacza

- poziomu cukru we krwi

Ruchy żołądka są ściśle związane z układem nerwowym:

Ośrodek odpowiedzialny za ruchy przedżołądków znajduje się w rdzeniu przedłużonym.

Ośrodek hamowania ruchów w wyższych piętrach pnia mózgu.

    1. HORMONY WYDZIELANE W JELICIE CIENKIM

GASTRYNA

- to hormon wydzielany przez komórki G części odźwiernikowej jelita

Bodźcami pobudzającymi wydzielanie gastryn są:

- obecność treści pokarmowej - w żołądku, aminokwasy i peptydy

- rozciąganie ścian żołądka oraz pobudzanie nerwu błędnego

Gastryna pobudza:

- wydzielanie soku żołądkowego

- wzrost nabłonka jelita cienkiego i grubego

SEKRETYNA

- wydzielana w śluzówce dwunastnicy

- narząd docelowy to trzustka i wątroba

- symulatory wydzielania:

a. działanie kwaśnej papki pokarmowej na błonę śluzową dwunastnicy

Działanie:

- stymuluje wytwarzanie alkalicznych składników soku trzustkowego

- pobudza wątrobę do wytwarzania żółci

CHOLECYSTOKININA (CCK)

- wydzielana w śluzówce dwunastnicy i jelita czczego

- narząd docelowy - trzustka i woreczek żółciowy

- symulatory:

a. obecność kwasów tłuszczowych i częściowo rozłożonych białek w dwunastnicy

Działanie:

- stymuluje uwalnianie enzymów trawiennych trzustki, opróżnianie i obkurczanie woreczka żółciowego

- hamuje czucie głodu

MOTYLINA

- wydzielana przez śluzówkę jelita cienkiego

- stymuluje skurcze mięśni gładkich jelita

- jej antagonista przyśpiesza opróżnianie żołądka oraz pobudza motorykę odcinka żołądkowo-jelitowego

ENTEROGASTRON

- wydzielana w śluzówce dwunastnicy oraz początkowym odcinku jelita grubego

- stymulacje:

a. pod wypływem bodźców nerwowych i obecności kwasów tłuszczowych i glukozy

Działanie:

- hamuje na drodze humoralnej wydzielanie soku żołądkowego

- zmniejsza aktywność skurczową żołądka powodując powolne opróżnianie

PANKREOZYMINA

- wydzielana w śluzówce dwunastnicy

- narząd docelowy - trzustkowy

- powoduje zwiększanie stężenia enzymów trawiennych w soku trzustkowym, przy stałej jego objętości

GRELINA

- została odkryta w 1999 roku

- około 60-70% greliny występuje we krwi

- jest uwalniana z komórek okładzinowych trzonu i dna żołądka

- działa poprzez swoiste receptory umiejscowione m. in. w podwzgórzu, przysadce mózgowej, trzustce, nerkach, mięśniu sercowym, naczyniach krwionośnych, tkance tłuszczowej, jajnikach i łożysku

- grelina jest bezpośrednio związana z kontrolą równowagi energetycznej prze pobudzenie apetytu, zwiększenie pobierania pokarmu, inicjowanie przyjmowania posiłków, a także przez oszczędzanie gromadzonej tkanki tłuszczowej

- ponad to grelina zwiększa wydzielanie kwasu solnego i uwalnianie gastryny, reguluje aktywność motoryczną PP, a także działa ochronnie na błonę śluzową żołądka i jelit

APELINA

- wyizolowana po raz pierwszy w 1998 roku

- w ostatnich latach odkryto obecność apeliny w rozmaitych narządach: w PP, tkance tłuszczowej, mózgu, nerkach, wątrobie, płucach

- apelina jest jednym z hormonów wydzielanych przez komórki tłuszczowe i jej nadmiar stwierdza się w przebiegu chorób związanych z otyłością

- różne badania udowodniły istotną rolę apeliny w patogenezie otyłości i kontroli metabolizmu. Wykazano, że apelina działa na ośrodek pragnienia, hamując głód oraz modyfikuje sekrecję hormonów przysadkowych i podwzgórzowych. W wielu badaniach wykazano, że o stężeniu apeliny wyraźnie decyduje stan odżywienia organizmu (…)

Fizjologia - wykład 7: FIZJOLOGIA UKŁADU POKARMOWEGO

12



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
praca magisterska wa c 7768
7768
7768
7768
7768
7768
miernictwo1 niepewnosci id 7768 Nieznany
7768

więcej podobnych podstron