SYSTEM EDUKACJI W POLSCE:- przygotowanie do szkoły- szkoła podstawowa- gimnazjum- (liceum ogólnokształcace- szkoła policealna, liceum profilowane- szkoła policealna, zawodówka- sz. policealna)- matura- studia zawodowe, uzupełniające studia magisterskie- studia magisterskie- studia doktoranckie.

- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej Sportu z dnia 26 lutego 2007 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,- od IX 1999 obowiązuje w szkole ponadpodstawowej i gimnazjum,- od IX 2002 szkoła ponadgimnazjalna

ETAP EDUKACYJNY- to podzielony okres nauki o wyraźnie jasno określonych celach dla danego etapu dostosowany do wieku rozwojowego ucznia.

ETAPY EDUKACYJNE SZKOLENEJ:

- etap I- klasy I-III SP- kształcenie zintegrowane, ( ogólny cel: uczeń powinien przejść od zabaw do nauki, ramowy plan nauczania szkoły podstawowej (2002),

ramowy plan nauczania dla SP:- kształcenie zintegrowane 54,- Eligia 6,- godziny do dyspozycji dyrektora 12, razem 72

- etap II- klasy IV-VI SP, przedmioty, bloki przedmiotowe, ściezki edukacyjne( ogolny cel: pokazać uczniowi różnorodność świata, rozbudzić zainteresowania) po IV-stej klasie jest egzamin,

ramowy plan nauczania dla SP:- j. polski 16,- historia i społeczeństwo 4,- j.obcy nowożytny 8,- matematyka 12,- przyroda 9,- plastyka2,- muzyka 2,- technika 2,- informatyka 2,- wychowanie fizyczne 9+3,- religia 6,- godz do dyspozycji dyrektowa 6, razem 87.

- etap III- klasy I-III gimnazjum- przedmioty, blok przedmiotowy, ścieżki edukacyjne( ogólny cel: wdrążyc ucznia do naukowego poznawania świata),

ścieżki edukacyjne:- edukacja filozoficzna,- edu. czytelnicza i medialna,- edu. pozdrowotna,- edu. ekologiczna,-edu. regionalna-dziedzictwo kulturowe w regionie,- obrona cywilna,- edu. europejska,- kulturapolska na tle cywilizacji i śródziemnomorskiej. gimnazjum kończy się egzaminem gimnazjalnym.

Ramowy plan nauczania dla gimnazjum:- j. polski 14 godz,- historia 6,- wiedza o społeczeństwie 3,- j obcy nowożytny 9+(od 6 do 9),-Matematyka 12,- fizyka i astronomia 4,- chemia 4,- biologia 4,- geografia 4,- plastyka 3,- muzyka 3,- technika 2,- informatyka 2,- wychowanie fizyczne 9+3,- Godz z wychowawcą 3. razem 82+(Pd 6 do 9),- religia 6,- godz do dyspozycji dyrektora 6.

-etap IV- szkoła ponadgimnazjalna- przedmioty, ścieżki edukacyjne.

Edukacja ponadgimnazjalna:- ciągłość i spójność z celami kształcenia ogólnego i wychowania, które były dla Sp iG,- przygotowanie do: integracji, globalizacji, wymiany informacji, postepu naukowo- technicznego,- kształcenie ogólne w zakresie podstawowym,- dodatkowo kształcenie ogólne w zakresie rozszerzonym dla wybranych przedmiotów LO,- ścieżki edukacyjne w Lo,LP i T i szkołach zawodowych- kontynuacja jak w niższych etapach edukacyjnych.

RAMOWY PLAN NAUCZANIA- zwany siatką godzin zawiera zestaw zajęć edukacyjnych w danym etapie edukacyjnym, liczby godzin do dyspozycji dyrektora realizowanych tygodniowo trzyletnim okresie nauczania.

BLOK PRZEDMIOTOWY- zajęcia przedmiotowe które skupia treści z kilku przedmiotu nauczania, mogą się one mieszać być pomieszane np. przyroda, geografia, biologia, sztuka

SCIEŻKI EDUKACYJNE- rodzaj zajęcia edukacyjnego podczas którego uczeń poznaje materiał nauczania o wyraźnych walorach wychowawczych np. kształtujących pogląd, przekonanie uczniów, podstawe uczniów. Mogą być realizowane w dwojaki sposób: 1 sposób- jako zajęcia modułowe, 2 sposób: program ścieżki zostaje dołączony do realizacji przez nauczycieli róznych przedmiotów, takie decyzje decyduje dyrektor. 1.edukacja prozdrowotna,2. edukacja ekologiczna,3. edukacja czytelnicza i medialna,4. wychowanie do życia w społeczeństwie:- wychowanie do życia w rodzinie,- wychowanie regionalne-dziedzictwo kulturowe w regionie,- wychowanie patriotyczne i obywatelskie.

PROFILE KSZTAŁCENIA OGÓLNOZAWODOWEGO W LICEACH PROFILOWANYCH:- chemiczne badanie środowiska,- ekonomiczno- administracyjny,- elektroniczny,- elektrotechniczny,- kreowanie ubiorów,- kształtowanie środowiska,- leśnictwo i technologia drewna,- mechaniczne techniki wytwarzania,- mechatroniczny,- rolniczo- spożywczy,- socjalny,- transportowo- spedycyjny,- usługowo- gospodarczy,- zarządzanie informacja.

PODSTAWA PROGRAMOWA- to rozporządzenie ministra które składa się z 2 części- ogólnej w której zostały określone cele globalne i drugiej cześci w której do każdego przedmiotu, bloku przedmiotowego i ścieżki edukacyjnej zostały ogólnie określone cele edukacyjne, zadanie szkoły, treści nauczania i osiągnięcia uczniów. Jest to podstawa budowania, konstruowania programów nauczania.

PROGRAM NAUCZANIA- Curicullum- dosłownie” tor wyścigu rydwanów”. Określa waidomosci, umiejętności i nawyki o trwałych walorach poznawczych jakie ma uczeń poznać z danego przedmiotu w danym etapie edukacyjnym, w jakiej kolejności ma je poznawać oraz przy pomocy jakich procedur czeli metod środków dydaktycznych. Jest podstawowym elementem pakietu edukacyjnego, do niego musi być napisany podręcznik( zeszyt przedmiotowy dla ucznia, karta pracy),program nauczania musi być dopuszczony do uzytkuy szkolnego przez MEN. Dowodem dopuszczenia do uzytku skzlnego jest nadanie numeru DKW-nr/rok wydania.zawiera zakres materiału rzeczowego dla danego przedmiotu, dokument jest oparty na podstawie programowej, musi być zgodny z podstawa programową, element pakietu edukacyjnego to zeszyt, podręcznik.

ZNACZENIE NAZWY „DYDAKTYKA”:

- etmologia- pochodzi z jez. Greckiego didaskos- pouczający, didasko- uczą.

Znaczenie:

-sztuka nauczania pocz XVII w traktowana jako umiejętność praktyczna w opracowaniach W.Ratkego,

- sztuka nauczania i wychowania II poł XVII w- Jan Amos Koniecki w 1657 wydaje pracę Pt” Wielka dydaktyka przedstawiająca uniwersalną sztukę nauczania wsyztyskich wszytskeigo”, dydaktyka jest warunkiem niezbędnym do „ubarwiania obyczajów w kierunku wszechstronnej moralności”,

- teoria nauczania wychowującego pocz XIX w:* Jan Fryderyk Herbart tworca teorii, podporządkowanej w pedagogice- stworzył podstawy szkoły tradycyjnej, proces nauczania> procesem uczenia się( nauczyciel był podmiotm w procesie dydaktycznym, zadaniem dydaktyki była analiza czynności wykonywanych w szkole przez nauczyciela, sosowano podające metody nauczania),

- teoria uczenia się XIX/XXw:* John Dewey tworzył główne założenia szkoły progresywistycznej (postępowej)- proces nauczania<proces uczenia się- podmiotem i aktywna strona w procesie dydaktycznym jest uczeń, zadaniem dydaktyki była analiza czynności wykonywanych przez uczniów a nie nauczycieli, nacisk na rozwijanie róznych operacji myślowych, aktywności badawczej, rozwoju umiejętności praktycznych u ucznia.,

- nauka o nauczaniu i uczeniu się (współcześnie):* dwie czynności nie sa ani przeciwstawne ani podporządkowane, tworzą zintegrowana całość czyli proces nauczania- uczenia się,* definicja: dydaktyka to nauka którą tworzy system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu zależności i prawidłowości( stale powtarzającej się związki) nauczania- uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka,* dydaktyka pełni funkcje: teoretyczna( o charakterze diagnostycznym i prognostycznym), praktyczna( instrumentalna).

DYDAKTYKA JAKO TEORIA NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ:- dydaktyka ogolna-ogólna teoria nauczania- uczenia się obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej, wszystkie składniki procesu dydaktycznego traktuje „ponad przedmiotowo” formułując na tej podstawie określone zasady i reguły nauczania- uczenia się- dydaktyki szczegółowe- odnoszą się do teorii nauczania poszczególnych przedmiotów, zakres formułowanych przez nie zasad i reguł jest znacznie węższy.

PODSTAWOWE POJĘCIA DYDAKTYCZNE:

- uczenie się- to proces zamierzonego nabywania przez uczący się przedmiot określonych wiadomości, umiejętności i nawyków dokonujących się w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości. bezpośrednie poznawanie rzeczywistości- samodzielnie poprzez odkrywanie cech, właściwości, doświadczanie. Pośrednie poznawanie rzeczywistości- przez nauczyciela przez autora podręcznika, który to doświadczył a my wykorzystujemy jego wiedzę.

Cechy procesu uczenia się:- planowość i wynikająca z niej ciągłość, wewnętrzna spójność poszczególnych czynności, warunkująca świadome zorganizowane uczenie się,- aktywność osoby uczącej się- jest własna czynność przedmiotu uczącego się,- przyczyna uczenia się- dostatecznie silne motywy np. zaspokojenie potrzeb poznawczych, zainteresowania, wykonanie zadania,- skutki uczenia się- nabycie przez uczący się przedmiot wiadomości, umiejętności i nawyków jako postawa modyfikacji dotychczasowych form zachowania się lub ukształtowania się nowych form,- przedmiot uczenia się- rzeczywistość przyrodnicza, społeczna, techniczna, kulturowa,

- nauczanie- to organizowanie uczenia się i kierowanie uczeniem się uczniów. W przypadku zinstytucjonalizowanego ma charakter systematyczny, planowany, bezpośredni. Nauczanie cechuje złożoność gdyż odnosi się jednocześnie do społecznych ze sobą procesów. Złożoność procesu nauczania:- dążenie do kierowniczej roli nauczyciela z zachowaniem pełnej samodzielności myslenia i działania ucznia,- jest determinowana przez cel, tresc, osobowość nauczyciela, zasób wiedzy wyjściowej uczniów materialno- technicznej wyposażenie szkoły i inne oraz uwzględnia elementy wychowawcze,- występuje w formie rożnych czynności( pokaz, doświadczenie),- skraca wiele funkcji- przygotowuje do opanowania nowego materiału, porządkuje go, pogłębia i utrwala,- ma charakter propedentryczny lub naukowy, systematyczny lub egzemplaryczny, przedmiotowy lub interdyscyplinarny.

- kształcenie- proces uczenia się w połączeniu z wszechstronnym rozwojem:- rozwój zainteresowań: zdolności poznawczych( myslenie, spostrzeganie, uwaga, pamięć, wyobraźnia),- kształtowanie u uczniów określonych postaw,- wdrożenie do systematycznego i samodzielnego zdobycia wiedzy,- wdrożenie do indywidualnej i zespołowej działalności poznawczej,- wpojenie wartościowych zasad postepowania.

Kształtowanie obejmuje świadome, planowane i systematyczne oddziaływanioe dydaktyczno- wychowawcze na uczniów( kształcenie zinstytucjonalizowane). Kształcenie może być organizowanie i kierowane:- bezpośrednio( kieuje nauczyciel),- pośrednio( kieruje autor podręcznika, książki, artykułu, programu telewizyjnego i innych opracowań). Kształcenie ma charakter ogólny i zawodowy.

(kształcenie ogólne- to zaznajomienie uczniów z dorobkiem kultury nagromadzonej przez ludzkość z wiedzą o przyrodzie i psołeczeństiwe z najważniejszymi prawami rządzącymi rozwojem przyrody i życia społecznego z zastosowaniem tych praw w róznych dziedzinach życia jak również na kształtowaniu umiejętności posługiwania się tymi prawami w praktyce.

Kształcenie zawodowe- zmierza do przekazania uczniowi określonego zasobu wiedzy z danje specjalności o charkterze np.uslugowym, produkcyjnym, rolniczo- spożywczym. Podstawą tego procesu jest minimalne wykształcenie ogólne. Rezultatem kształcenia zawodowego jest wykształcenie zawodowe.)

-wychowanie- jest kształceniem w powiązaniu z realizacja ideału wychowawczego. Przedmiot uczący się oprócz wykształcenia ogólnego i zawodowego:- nabywa poczucie współodpowiedzialności za sprawy dnia dzisiejszego za przyszłość narodu,- przejawia gotowość do efektywnej pracy i aktywnego udziału w realizacji humanistycznej ideałów,-charakteryzuje się dużą wrażliwością i wysokim poziomem morlanym, zdyscyplinowanej podstawie wyrobionym smaku estetycznym, żywą inteligencją etc.

ETAPY PROCESU DYDAKTYCZNEGO:

-planowanie- planowanie procesu dydaktycznego na czterech poziomach uszczególnia: 1.planowanie ogólne- cele globalne: cześć I podstawy programowej( rozporządzenie MENiS) cele sa oczekiwane, zakładane osiągnięcia, .

2.planowanie kierunkowe- cele kierunkowe- na które składają się cele edukacyjne, zadanie szkoły, treści nauczania i osiągnięcia uczniów w obrębie poszczególnych przedmiotów, blok przedmiotowy lub ścieżka edukacyjna w danym etapie edukacyjnym( nie określa szczegółowo zakresu nauczania), odnoszą się do konkretnych przedmiotów w danym etapie edukacyjnym( 3 lata).

3.planowanie etapowe- cele etapowe- określenie zakresu nauczania w oparciu o materiał nauczania( informacja rzeczowa z danego przedmiotu jaką uczeń ma poznać) program nauczania przedmiotu zatwierdzany przez MENiS. Zagadnienia z danego przedmiotu na okres 3 lata.

4.planowanie szczegółowe- cele szczegółowe- pojedyncze zajęcia, jednostki lekcyjne zawężone do 45 min- co ma osiągnąć przedmioty, formułuje je nauczyciel. Plan dydaktyczno- wychowawczy nauczyciela przedmiotu( szczegółowy plan kierunkowy i wynikowy) plan wychowawcy klasy etc.

CELE GLOBALNE KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO W SP I G I SZKOŁACH PONADGIMNAZJALNYCH W:

-zakresie nauczania:- nauka swobodnego wypowiadania się, pisania i czytania ze zrozumieniem,- zdobywanie rzetelnej wiedzy, poznawanie wymaganych pojęć,- dochodzenie do rozumienia, unikanie pamięciowego opanowania treści,- dostrzeganie związków i zależności( przyczyno- skutkowych, czasowych, funkcjonalnych),- traktowanie wiadomości przedmiotowych w sposób integralny,- poznawanie zasad rozwoju osobowego i życia społecznego,- poznawanie dziedzictwa kultury narodowej na tle kultury europejskiej.

-zakresie umiejętności:- planowanie, organizowanie i ocenianie własnej nauki i bycia odpowiedzialnym za nią,- skutecznego porozumienia się, prezentowania własnego punktu widzenia, uwzględniania poglądów innych ludzi,- współdziałaniu w zespole, podejmowaniu indywidualnych i grupowych decyzji, rozwiązywania problemów w sposób twórczy,- poszukiwania, podporządkowywania i wykorzystywania informacji z rożnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną,- odnoszenia do praktyki zdobytej wiedzy,- rozwijania sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań,- przyswajania metod negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i problemów społecznych.

-zakresie wychowania:- rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawd, dobra i piękna w świecie,- poczucie użyteczności zarówno poszczególnych przedmiotów nauczania jak i całej edukacji na danym etapie,- dążenie do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, umiejętnie godzenie dobra wąłsnego z dobrem innych, odpowiedzialność za siebie z odpowiedzialnością za innych, wolności własnej z wolnością innych,- poszukiwanie, odkrywanie i dążenie na drodze rzetelnej pracy do osiągnięcia wielkich celów życiowych i wartości ważnych dla odnalezienia własnego miejsca w świecie,- kształtowanie w sobie postaw dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów.

MATERIAŁ NAUCZANIA- Materiał nauczania stanowi informacja wykorzystywana w nauczaniu do osiągnięcia celów nauczania. Informacja ta jest zaczerpnięta głównie z odpowiednich dyscyplin naukowych. Terminy "materiał nauczania" i "treść nauczania" bywają stosowane zamiennie, co sprzyja materializmowi dydaktycznemu. Materializm prymitywny wynika ze słabej znajomości materiału nauczania i niezdolności nauczyciela do operowania wiadomościami, a materializm oświecony - zwany też "encyklopedyczny" - wynika, przeciwnie ze zbyt wysokiej kompetencji naukowej, nie zrównoważonej odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym. Wyodrębnienie struktury materiału nauczania kieruje uwagę nauczyciela ku wyższym kategoriom celów nauczania, wymagającym operowania układem wiadomości.

PAKIET EDUKACYJNY DLA NAUCZYCIELA- Pakiet edukacyjny stanowi dydaktyczną obudowę programu jednostki modułowej i składa się z poradnika dla ucznia oraz poradnika dla nauczyciela. W strukturze poradnika dla ucznia wyróżnia się: wprowadzenie, wymagania wstępne, cele kształcenia, materiał nauczania i zestawy ćwiczeń, zestawy zadań testowych, literaturę. W strukturze poradnika dla nauczyciela wyróżnia się: wprowadzenie, wymagania wstępne, cele kształcenia, przykładowe scenariusze zajęć, ćwiczenia, ewaluację osiągnięć ucznia, literaturę. Pakiety umożliwiają uczniom naukę samodzielnie lub pod kierunkiem nauczyciela. Stanowią z jednej strony cenne źródło informacji dla ucznia, z drugiej umożliwiają nauczycielom korzystanie z gotowych rozwiązań dydaktycznych, jak: przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych, efektywne metody nauczania, sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów. Mogą też inspirować nauczycieli do pracy nad własnymi, twórczymi rozwiązaniami w zakresie organizacji procesu dydaktycznego. Nauczyciel może występować w roli doradcy, który organizuje i kieruje przebiegiem procesu dydaktycznego oraz dostarcza uczącym się informacji o postępach w nauce.

WARUNKI DOPUSZCZENIA PROGRAMU NAUCZANIA DO UZYTKU SZKOLNEGO: 1.zgodnosć z podstawą programową, 2.poprawność konstrukcyjna programu:- charakterystyka programu,- zestaw celów nauczania i oczekiwanych osiągnięć,- wykaz materiału lub treści nauczania,- opis procedur zmierzających do celu,- opis procedur pomiaru oceny wewnątrzszkolnej.3. poprawność merytoryczna(poprawność rzeczowa materiału):- zgodność z ustaleniami dyscypliny naukowej,- najnowsze tendencje i osiągnięcia nauki,4. poprawność dydaktyczna programu( poprawność metodyczna):- materiał przystępny dla ucznia,- materiał o ukąłdzie zgodnym ze stopniem trudności,- materiał o wartościach motywacyjnych- rozwój zainteresowań uczniów,- zróżnicowanie metod i form pracy,- indywidualizacja- zróżnicowanie wymagań programowych.

KRYTERIA DOBORU MATERIALNEGO NAUCZANIA: a)kryterium filozoficzne:* materiał nauczania reprezentuje:- całokształt dorobku ludzkości,- wytwarza w uczniach cechy społecznie pożądane- patriotyzm, szacunek,- pozwoli rozwinąć zdolności poznawcze.

Teorie doboru materialnego nauczania:- utylitaryzm dydaktyczny,- formalizm dydaktyczny( na którego najwyższy materiał to ten który rozwijał umiejętności intelektualne),- encyklopedyzm/ materializm dydaktyczny( uczeń ma poznać jak najwięcej wiedzy, wiadomości która ma charakter encyklopedyczny),- encyklopedyzm/ materializm funkcjonalny( uczeń ma poznać fakty, wiedzy encyklopedycznej tyle ile jest mu potrzebne do wykorzystania- wiedza operatywna, stosowana przez ucznia)

b)kryterium skuteczności dydaktycznej- bezy autor wiedział kiedy wprowadzić zmiany, czego jeszcze nie wie, przy pomocy czego musi skorzystać, co już poznał do tej pory co wie mniej więcej od pojedynczej do złożonej, od bliskich do odległych, od znanych do nowych.

UKŁAD MATERIAŁU W PROGRAMIE NAUCZANIA:- linearny( uczeń poznaje pojęcie informacji, jedna po drugiej), tworzą łańcuchy, programy realizowane sa pod tym kątem- wystepuje na studiach układ materiału krytykowany.,- rozgałęziony,- spiralny( koncentryczny)- uczeń poznaje jakies pojęcia, jakieś informacje, później wraca do tej I i ja rozbudowuje. Wiadomości z innych przedmiotów powinny być ze sobą zgodne nie zakłócać wiadomości np. jezyk polski średniowiecze i historia w tym samy czasie.,- mieszany

ETAPY PROCESU DYDAKTYCZNEGO: materiał nauczania- cele nauczania- wymagania programowe= planowanie -> realizacja-> ocenianie

TAKSONOMIA POZNAWCZYCH CELÓW NAUCZANIA WG NIEMIERKO:

I wiadomości- A zapamiętanie( uczeń pamięta terminy, fakty prawa i teorie naukowe, zasady działaniami nie myli ich i nie zniekształca), B zrozumienie wiadomości( uczeń przedstawia je w innej formie niż zapamiętał, wyjaśnia omawia, streszcza, porządkuje)

II umiejętności= stosowanie- C stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych( uczeń posługuje się wiadomościami wg poddanych uprzednio mu wzorów, co oznacza opanowanie umiejętności manualnych lub intelektualnych), D stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych( uczeń stosuje wiadomości w sytuacjach nowych lub znacznie złożonych formułuje problemy, plan działania, tworzy oryginalne przedmioty, wartościuje wg kryteriów.

Umiejętności: 1.proste umiejętności intelektualne( podstawowe operacje myślowe), analizowanie, synkretyzowanie, szukanie cech wspólnych, różniących, porównywanie, klasyfikowanie( podporządkowanie segregowanie wg jakiś właściwości, wartości znaczenia), uogólnienie( formuowanie ogólnych wniosków na podstawie poszczególnych szczegółów), konkretyzacja. 2.proste umiejętności manualne, korzystania z dostępnych środków dydaktycznych, zakładania i prowadzenia hodowli upraw roślinnych, posługiwanie się przyrządami optycznymi i aparaturą laboratyjną, kształtowania i ochrony środowiska itd. 3.wyższa umiejętności intelektualna( złożone operacje myślowe) wnioskowanie, definiowanie, wartościowanie, abstrahowanie, ekstrapolacja.

EKSTRAPOLACJA-przewidywanie dalszego zjawisk, przebiegu zjawiska dalje na podstawie zjawiska inaczej przeciąganie zjawiska.

ABSTRAHOWANIE- tworzenie wyobrażeń na podstawie wyobrażeń które mamy już na jakis temat.

CZASOWNIKI OPERACYJNE- precyzuja czynność jaka ma wykonać, opanować uczeń. Szczegółowe cele operacyjne wyrażamy w formie wykonawczej stosuja odpowiednie czasowniki operacyjne.

CZASOWNIKI OPERACYJNE KATEGORII:

A- określenie wieloznaczne= wiedzieć znać, nie precyzują i nie wyznaczają,- określenie konkretne= nazwać, podać definicję, wymienić, wyliczyć.

B- określenie wieloznaczne= rozumieć,- określenie konkretne= streścić, wyjaśnić, zilustrować, rozróżnić.

C- określenie wieloznaczne= umieć kształtować,- określenie konkretne= zanalizować, syntetyzować, sklasyfikować, porównać, skonkretyzować, zastosować, zmierzyć, rozwiązać, narysować, obliczyć

D- określenie wieloznaczne= umieć kształtować,- określenie konkretne= wybrać sposób, dowieść, ocenić, przewidzieć, wykryć, zaplanować, zaprojektować i inne.

NA POSTAWY SKŁADAJĄ SIĘ:- kształtowanie poglądów ucznia,- kształtowanie przekonań u uczniów,- kształtowanie sądów na jakiś temat,- tworzenie własnej opinii,- komunikowanie się z innymi, grupą,- kształtowanie szacunku dla starszych, nauczycieli,- poszanowanie mienia szkoły, kolegi,- zachowanie porządku.

WYMAGANIA PROGRAMOWE- są zbiorem szczegółowych celów sklasyfikowanych na kilka poziomów wymagań, spełnienie poziomów wymagać jest warunkiem uzyskania określonych stopni szkolnych. Wymagnia programowe określa nauczyciel i przyporządkowuje je standardom. Wymagania tworzą heiarchię

Konieczne- K- 2 dop

Podstawowe K+P- 3 dst

Rozszerzające K+P+R- 4 db

Dopełniające K+P+R+D- 5 bdb

Wykraczające K+P+R+D+W- 6 cel

WYMAGANIA PODSTAWOWE- obejmują cele z kategorii a B C i czasami z D, które spełniaja warunek:- łatwe do przyswojenia przez ucznia,- najpewniejsze i najdonoslejsze naukowo,- niezbędne dalszym kształceniu w odrębie przedmiotu,- bezpośrednio użyteczne w żyiu pozaszkolnym i w ewentualnie w pracy zawodowej.

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE- obejmują wiadomości z kategori A, B i umiejętności głownie z D oraz z C w nowych sytuacjc\ach, które są:- trudne do opanowania przez ucznia,- twórcze naukowo, hipotetyczne,- wyspecjalizowane ponad potrzeby głównego kierunku kształcenia w odrębie przedmiotu,- z dala od użytecznego bezpośredniego w zyciu pozaszkolnym.

KRYTERIA WYMAGAŃ PROGRAMOWYCH:- łatwość i przystępność materiału nauczania dla ucznia,- pewność i doniosłość naukowe,- niezbędność w dalszym nauczaniu,- użyteczność w życiu przedszkolnym i pracy zawodowej.

Temat: budowa właściwości i znaczenie składników pokarmowych w odżywianiu człowieka

1.material nauczania

a) pojęcie odżywiania jako dostarczanie pokarmu komórkim

b) składniki pokarmowe i ich rola

c)najważniejsze witaminy i ich rola

d)znaczenie wody w odżywianiu i błonnika w odzywianiu człowieka

e) klasyfikacja węglowodanów

f)pojęcie mikro i makro składników oraz przykłady pierwiastków do nich należących

g)pokarmy a zawartość składników pokarmowych

h) skutki niedoboru składników pokarmowych

i) budowa chemiczna skąłdników pokarmowych

j)doświadczalne badanie właściwości skąłdników

2. określenie szczegłówych celów nauczania

Kategoria A- zapamiętywanie widomości:- wymienia skąłdniki pokarmowe P,- wymienia najważniejsze witaminy R,- przedstawia klasyfikacje węglowodanów R,- wylicza pierwiastki należące do makro i mikro składników D.

Kategoria B- zrozumienie wiadomości:- wyjąsnia pojęcie odzywianie P,- omawia ogólna role sk…ładników pokarmowych P,- omawia role najważniejszych witamin R,- wyjaśnia znaczenie błonnika w odzywianiu człowieka P,- wyjąsnia pojęcie mikro i makro składników D.

Kategoria C- stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych- uzasadnienia role wody w odzywianiu P,- charakteryzuje składniki pokarmowe D,- porównuje wartości energetyczne składników pokarmowych R,- określa składniki w pokarmach spożywczych najczęściej P,- przewiduje skutki niedoboru składników pokarmowych w pokarmach spożywczych najczęściej R.

Kategoria D- stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych- analizuje składniki pokarmowe pod względem budowy chemicznej D,- planuje i wykonuje proste doświadczenie ilustrujące właściwości węglowodanów białek, tłuszczy D/W.

DOKUMENTACJA NAUCZYCIELA PRZEDMIOTU- plan dydaktyczno wychowawczy:

- plan kierunkowy- w skład materiału nauczania z całego roku szkolenego na tematy lekcyjne , do każdego tematu określenie celów poznawczych ( ABCD) postaw oraz procedur osiądania celów( strategia i metody nauczania, środki dydaktyczne),

- plan wynikowy- do każdego tematu określenie wymagań programowych ( PRD) i przyporządkowanie ich do stana\dardów wymagań egzaminacyjnych.

- rozporządzeniem MEN z dania 30.04.03 w sprawie warunków i sposobów oceniania klasyfikowania i programowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych.

CZYNNOŚCI MÓZGU WARUNKUJE UCZENIE SIĘ:- lewa półkula odpowiada za:- język,- logikę,- działania matematyczne,- pojęcie liczby,- nadawanie porządku,- linearność,- analizę,- uczenie się części a później całości,- czytanie fonetyczne,- tworzenie tekstów piosenek,- marzenia na jawie. - prawa półkula odpowiada za:- kształty i wzory,- manipulowanie przestrzeni,- rytmiczność,- muzykalność,- wyobraźnie i intuicję,- postrzeganie wymiaru,- syntezę,- uczenie się całości dopiero potem części i postrzeganie równych faktów,- czytanie całościowe,- tworzenie melodi piosenek.

TYPY UCZENIA SIĘ:

-wzrokowcy:- preferencje: lubią demonstracje i pokazy, lubią wykresy i tabele, lubia opisy, pamiętają twarze i imiona, lubią robić notatki, lubia patrzeć i rysować, preferują sztuki wizualne. -reakcje fizjologiczne: ruchy gałek ocznych w górze, płytki oddech, wysoki nosowy głos, napięte mięśnie, spostrzeganie w góre podczas odbierania informacji,- sposób wypowiedzi: chyba to Idze, to mi dobrze wygląda, możesz to sobie wyobrazić, jak to widzisz?, wyobrażasz się w takiej sytuacji?

-słuchowcy:- preferencje: lubią dialog i rozmowy, powtarzają głośno to co napisali, lubią słuchać, lubia wykłady, rozmawiają ze soba, lubią długie wypowiedzi własne, lubia muzykę, lubia mrowić o dziełach sztuki niż je oglądać, pamiętają brzmienie głosów,- reakcje fizjologiczne: ruch gałek ocznych na jednym poziomie, oddech równomierny głęboki, czysty, melodyjny ton głosu, słabe napięcie mięsni, przychyona głowa podczas odbierania informacji,- sposób wypowiedzi: słucham cie, jak to powiedzie, gdzieś mi dzwoni, cos mi mówi.

-czuciowcy:- preferencje: uczą się przez wykonywanie i bezpośrednie zaangażowanie, lubia emocje ruch, lubia słuchać, lubią czytać, pamiętają to co sami wykonali, musza się poruszać cos trzymać, gestykulować,- reakcje fizjologiczne: ruchy gałek ocznych w dół, głęboki oddech z udziałem przepony, niski głos, duża ruchliwość, spoglądanie w dół podczas odbierania informacji,- sposób wypowiedzi: nie czuje się z tym dobrze, łapiesz to?, to mnie odpycha, nie kontaktuje z ..

LEKCJE JAKO FORMA NAUCZANIA- według Klemensiewicza -lekcje pojmujemy jako swoisty akt nauczania i uczenia się który stanowi jedność całą i zamkniętą, celowo i porządnie zbudowaną, uwieńczoną, określonym i pożądanym wynikiem kształcąco- wychowawczym.

CECHY LEKCJI:- podstawowa forma o systemie klasowo ekcyjnym,- ma charakter gromadnego nauczania,- zamyka się w czasie jednej godziny szkonej,- jest jednością( jeden temat z zamkniętą o budowie dydaktycznej),- powinna przynosić z góry ustalone trzy fazy wstep, część właściwa i zakończenie.

KLASYFIKACJA LEKCJI:- lekcja „nowa”:- o toku podającym (strategia A),- o toku poszukującym (strategia P),- o toku operacyjnym( strategia O),- o toku eksponującym, ekspozycyjnym, emocjonalnym( strategia E),- lekcja powtórzeniowa,- lekcja kontrolna

KONSPEKT LEKCJI:- część I ogólna:- prowadzący, szkoła, klasa, data,- temat( informuje o zakresie materiału nauczania lub o czynnosciah wykonywanych przez ucznia),- cele kształcenia( cele poznawcze ABCD oraz postawy),- strategia i metody nauczania uczenia się,- formy pracy uczniow,- środki dydaktyczne.- Część II tok lekcji:- ogniwo lekcji- moment lekcji- określa przebieg lekcji na który składają sie czynności nauczyciela i uczniów,- stosowana metoda nauczania uczenia się, środki dydaktyczne,- miejsce na uwagi i spostrzeżenia.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW:- strategia nauczania- uczneia się- sposób organizowania procesu dydaktycznego obejmuje kompleksy działań tzn, dobór celów i wymagań z środków stanowiących operacyjne założenie nauczania- uczenia się,- metoda nauczania- uczenia się- droga działania zweryfikowanych celowo i systematyczne stosowany sposób kierowania przez nauczyciela procesem nauczenia się prowadzących do założonego wyniku. Na dany sposób składają się czynności i myślowe i praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w określonej kolejności,* niektóre z metody posiadają liczne odmiany określane jako techniki nauczania- uczenia się.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:- przedmioty metrialne które oddziaływujące na wzrok, słuch. Dotyk itd., ułatwiające bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości i dzieki czemu usprawiają proces nauczania- uczenia się umożliwiają uzyskane optymalnych osiągnięć,- funkcje środków dydaktycznych:- upoglądowienie procesu kształcenia,- ułatwia przeprowadzanie procesów myślowych,- pomocy w wykonywaniu przez ucznia ćwiczeń,- eksponowanie materiału wywołującego przeżycie.

STRATEGIA A(główne założenia):- przyswajanie gotowej wiedzy przez uczniów( zetkniecie się ucznia z nową wiedza- treści nauczyciela opisowej, skojarzenie nowej wiedzy z posiadana już wiedza- asocjacja),- rozumowanie odtwórcze- wiedza z tzw. Drugiej reki.

STRUKTURA LEKCJI W PROCESIE NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ( strategia A):

Faza wstępna:

1.wprowadzenie ładu zewnętrznego i wewnętrznego( ład zewnętrzny- to sprawne wejście uczniów do klasy, uczniowie zajmują swoje miejsca, przygotowują przybory, podręczniki, zeszyty, utrzymanie dyscypliny, w tym czasie nauczyciel do ładu wewnętrznego)

2.(sprawdzenie pracy domowej.

3.sprawdzenie wiedzy z poprzedniej lekcji

Faza właściwa:

4.okreslenie celu lekcji i wprowadzenie do tematu(zapisanie tematu lekcji)

5. opracowanie nowego materiału: a)sposobem całościowym, b) sposobem etapowym.

6.usystematyzowanie i utrwalenie nowej wiedzy

7. wbudowanie nowej wiedzy w system dotychczasowej wiedzy

8. zastosowanie nowej wiedzy w nowych sytuacjach dla ucznia.

9.(zadanie i objaśnienie pracy domowej)

METORY NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ SOSOWANE W TOKU PODAJĄCYM( strategia A):

*wykład( nie powinno być go w 2,3 etapach tylko w szkołach ponad gimnazjalnych w ostatnich klasach):- informacyjny,- konwersatoryjny,- problemowy= słowo dominuje,

* odczyt,

* prelekcja,

* referat ucznia,

* opowiadanie- akcja zdarzeń

*opis, wyjaśnienie- objaśnienie,

* anegdota,

* pogadanka dydaktyczna( należy do najstarszych metod, Sokrates uczył poprzez zadawanie pytań, jest to rodzaj rozmowy nauczyciela z uczniem lub uczniami w której stawia kolejne pytania logiczne powiązane, które maja doprowadzić do celu które zna nauczyciel. Liczba pytań naprowadzających do celu mogą być różna ilość. W czasie pogadanki uczeń ma się odwołać do swojej wiedzy i być w stanie w danym momencie oddzielić odpowiedzi. Rodzaje pogadanki:- pogadanka wstępna- wprowadzenie do tematu,- pogadanka przedstawiająca nowe wiadomości,- pogadanka utrwalająca,- pogadanka kontrolna),

* pokaz- metoda oglądowa, spostrzeganie wizualne( zespół czynności dydaktycznych nauczyciela polegający na demonstrowaniu uczniom naturalnych przedmiotów lub ich modeli a także określonych zjawisk, wydarzeń lub procesów i stosowanym objaśnieniu ich istotnych cech. Cechy pokazu:- postrzeganie przez uczniów- obserwacja pośrednia ukierunkowane na istotne nie przypadkowe zewnętrzne właściwości demonstrowanych rzeczy i zjawisk,- słowo stale towarzyszy obserwacji prowadzonej przez uczniów i służy do wyjaśnienia jej przebiegu i wyników,- odpowiedziom słownym podczas pokazu towarzyszy właściwy obraz treści zgodnie z zasadą i poglądowości o której uczniowie uczą się o rzeczach a nie o cudzych wyobrażeniach tych rzeczy,- występuje łącznie z innymi metodami- opowiadanie, opis, wykład,- warunki pokazu: wszyscy powinni mieć właściwy dostęp, aby dokładnie obejrzeć spostrzeganie z różnymi zmysłami, ukazanie najważniejszych cech).

STRATEGIA P( główne założenia):- samodzielnie zdobywanie wiedzy poprzez ucznia w wyniku rozwiązywania problemów teoretycznych lub praktycznych poprze: znalezienie się ucznia w sytuacji problemowej i sformowanie wynikających z nich pytań problemów badań do rozwiązania, wykonanie na podstawie odpowiednich poszukiwań proponowanych samodzielnie przez ucznia rozważań, hipotez, sprawdzanie tych hipotez na drodze teoretycznej lub praktycznej),- wdrażanie do aktywnego poznawania świata poprzez poszukiwanie istoty rzeczy i zjawisk, wyjaśnienie dlaczego? Oraz stosowanie najlepszych i racjonalnych form działania indywidualnego i grupowego, zbiorowego,- rozumowanie twórcze które zapewnia wszechstronny rozwój zdolności poznawczych ucznia.

PROBLEM W PROCESIE DYDAKTYCZNYM:- według Kruszewskiego problem to struktura niepełnych danych, ta definicja zwraca uwagę na układ faktów, pojęć w których powstała luka,- problem to zadanie wymagające pokonania jakiejś trudności o charakterze praktycznym i teoretycznym przy udziale aktywności badawczej przedmiotu (Okoń). Materiał nauczania jest tak skonstruowany, zestawia ucznia wobec trudności, uczeń ma budować, znaleźć rozwiązanie problemu,- to rodzaj zadania które uczący powinien rozwiązywać w sytuacji wystąpienia braku niezbędnej wiedzy stąd uczący się musi samodzielnie opanować nowe treści lub znaleźć nowe relacje miedzy wiadomościami już przyswojonymi( Szlosek).

KLASYFIKACJA PROBLEMÓW:* ze względu na rodzaj rozwiązania:- problem orientacyjny- poznawczy,- problem decyzyjny,- problem wykonawczy,* ze względu na sposób dochodzenia do rozwiązywania problemów:- problem typu” odkryj”: np. prawo Archimedesa formy przystosowania się do środowiska właściwości ruchu planet,- problem typu” wynaleźć: np. urządzenie do..,* ze względu na liczbę rozwiązań:- problem otwarty- liczba rozwiązań nieograniczona,- problem zamknięty- zawiera zestaw możliwych rozwiązań: dywengenacyjny- o wielu rozwiązaniach, konwergencyjny o jednym rozwiązaniu)

STRUKTURA LEKCJI W PROCESIE NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ( strategia P):

1.wprowadzenie ładu wewnętrznego i zewnętrznego.

2.( sprawdzenie pracy domowej)

3.sprawdzenie wiedzy wyjściowej

4.uruchonienie wiedzy wyjściowej

5. stworzenie sytuacji problemowej- ukazanie uczniom trudności, czego jeszcze nie wiedza.

6.sformuowanie problemu(tematu lekcji) i problemów.

7.plan pracy nad rozwiązaniem problemu/ problemów: a) sformułowanie hipotez( hipoteza- to oczekiwana ,przypuszczalne, przewidywalne rozwiązaniem problemu, w danej części które trzeba zweryfikować, sprawdzić i potwierdzić. Hipoteza musi być tak sformułowana by dać się zweryfikować, sprawdzić uczniowi, jeżeli się nie potwierdza to jest błedne przypuszczenie), b) określenie sposobu weryfikacji hipotezy- w jaki sposób potwierdzic te hipotezy nauczyciel okresla jakie metody do tego użyć- metody poszukujące, c) weryfikacja hipotez- czas samodzielnej pracy uczniów nad zrozumieniem rozwiązania na potwierdzenie którejś z hipotez, d) rozwiązanie pod problemów- określenie czasu dla uczniów, może być praca w zespołach.

8. rozwiązanie problemu głównego poprzez usystematyzowanie i uogólnienia rozwiązań problemow.- rozwiązaniem jest którejś z opcji.

9.usystamatyzianie i utrwalenie nowej wiedzy.

10. umodelowanie nowej wiedzy w system dotychczasowej wiedzy- scalenie wiedzy.

11.zastosowanie nowej wiedzy w nowych sytuacjach dla ucznia

12.( zadanie i objaśnienie pracy domowej).

METODY NAUCZANIA UCZENIA SIĘ STOSOWANE W POSZUKUJĄCYM TOKU NAUCZANIA( strategia P):

* dyskusja dydaktyczna:

- d. plenarna,

- d. okrągłego stołu,

- debata,- burza mózgów,

- dyskusja panelowa,

- d. punktowania,

- d. wielokrotna,

- metaplan,

- drzewo decyzyjne,

- ścigana kula,

- dywanik pomysłów,

- myślowe kapelusze,

- PMI- plus minus interesujące,- inne.

* studium przypadku( metoda przypadku),

* metoda sytuacyjna,

* inscenizacja,

* drama,

* praca z materiałem źródłowym- tekstem, dokumentem.

* metoda modelowania,

* metoda projektów,

*pomiary z obliczeniami.

METODY BADAWCZE:- metoda obserwacji- laboratoryjnej, w środowisku naturalnym lub społecznym,- metoda eksperymentu- laboratoryjnego w środowisku naturalnym lub społecznym= opierają się na przeprowadzeniu doświadczenia bezpośrednie poznawanie rzeczywistości.

DYSKUSJA DYDAKTYCZNA- polega na zorganizowanej wymianie mysli, poglądów i wiedzy uczestników grupy na dany temat.

CELE DYSKUSJI:- jest znalezienie rozwiązania problemu( poprzez uzupełnianie się miedzy dyskutujących),- zagłębienie tematu( poprzez zestawienie róznych punktów widzenia i odmiennych poglądów),- uzgodnienie stanowiska( poprzez wybór miedzy racjami lub opracowaniem stanowiska kompromisowego= przedstawiciele różnych grup),- wybór jednego stanowiska (poprzez porównanie racji i propozycji poprze wybór ze względu na przyjęte kryterium)

PRZEBIEG DYSKUSJI( 3 fazy):1.zagajenie( sformuowanie problemu, zapoznanie z istotą omawianego zagadnienia celem pobudzenia do myslenia),2. dyskusja właściwa( sprowadza się do zespołowego rozwiązania problemu),3. podsumowanie wyników( zwykle realizuje prowadzący dyskusje)

WARUNKI DOBREJ DYSKUSJI:- zachowanie właściwego kierunku dyskusji zgodnego z celem( plan dyskusji), nie wychodzenie poza temat,- „uchylanie” wypowiedzi nie na temat,- precyzja i zwięzłość wypowiedzi( prowadzący reguluje czas wypowiedzi),- kultura słowa, szacunek w stosunku do współrozmówców)

ZANCZENI DYSKUSJI W PROCESIE DYDAKTYCZNYM:- pobudza i rozwija myslenie,- pomaga kształtować i wypowiadać poglądy, formuowac opinie sądy i przekonania,- uczy wartościowadzania( oceniania) wypowiedzi innych ludzi,- uczy krytycznego spojrzenia na własne poglądy i zmusza do ich weryfikacji.

BURZA MÓZGÓW- giełda pomysłów, fabryka pomysłów, metoda obronna, metoda wartościowania.

Etap I

-faza 1:- wprowadzenie wstępnie określającego problemu(rozeznanie w zagadnieniu),- sprecyzowanie problemu( jakie jest zadanie do rozwiązania),

-faza 2:- zgłaszanie pomysłów przez specjalistów jak i przez laików( zasady: im więcej pomysłów tym lepiej, nie odrzucaj pomysłów tylko dlatego ze nie pasują do ogólnie przyjętych schematów, buduj w oparciu o pomysły innych, wstrzymaj się z ocena),- rejestrowanie pomysłów

Etap II( po pewnym czasie)

-faza 3( myślenie krytyczne):- wartościowanie zgłoszonych propozycji i wąskim gronie ekspertów( bez laików),- dokonanie wyboru przez ekspertów pomysłów najlepszego lub opracowania syntezy kilku ciekawych pomysłów będących rozwiązaniem.

-faza 4:- omówienie na spotkaniu plenarnym pomysłu uznanego przez ekspertów- za najbardziej wartościowy.

DYSKUSJA PANELOWA- uczestniczą w niej dwie grupy: dyskutujące( eksperci- tworzą panel dyskusji) i słuchaczy( audytorium-uczący się, obserwujący),- w 1 fazie biorą udział tylko eksperci, w 2 mogą zabrać głos osoby z audytorium.

Przebieg:

-faza O(przygotowanie panelu)- dobór specjalistów przedstawiających problem z różnych stron, reprezentujących inne punkty widzenia.

-faza 1:- wprowadzenie do dyskusji,- wypowiedzi ekspertów o charakterze informacyjno- postulatywnym,- dyskusja pomiędzy członkami panelu.

-faza2:- pytania składane przez osoby z audytorium pod adresem ekspertów,- uzupełnienie wypowiedzi przez cżłonko0w panelu odpowiadanie na pytania,- dyskusja plenarna z udziałem wszystkich uczestników.

-faza3:- ostateczne ustosunkowanie się osób z audytorium do stanowisk zaprezentowanych przez Paner( np. w wyniku głosowania),- podsumowanie przez prowadzącego.

Prowadzący dyskusje jest członkiem panelu zadania- umiejętnie wprowadzenie do tematu, udzielenie głosu członków panelu(1 faza) oraz członkom audytorium( 2 faza), dbałość o dyscyplinę metoryczna i morlana, zabieranie głosu jako ekspert.

Podsumowanie: cechy wysoka kultura wypowiedzi i zachowań, dobra znajomość wypowiadania kompetentne wprowadzić nie do tematu i zsyntezowanie wypowiedzi.

Zastosowanie:- konferencje, sesje naukowe, telewizyjne,- w szkole jako dyskusja z podziałem na role,- w roli ekspertów mogą występować wcześniej przygotowani uczniowie,- dobór uczniów nie może być przypadkowy.

METAPLAN- to graficzny zapis dyskusji( uczestnicy tworzą plakat będący zapisem ich rozważań). Technikę można prowadzić dwoma sposobami pracując z całą klasa (powstaje 1 wspólny plakat) lub dzieląc ja na kilka grup( powstaje kilka plakatów). Nauczyciel przedstawia problem, który będzie przedmiotem dyskusji i przygotowuje niezbędnie do wykonania plakatów, materiały( duże arkusze papieru pakowego, wykonanie z kolorowego papieru kółka, owale, prostokąty i chmurki, kolorowe flamastry, taśma samoprzylepna, klej) uczniowie mogą wcześniej przygotować materiały do lekcji. Nauczyciel wyznacza grupom czas na przedyskutowanie problemu i wykonanie plakatów a następnie poszczególne zespoły prezentuja efekty swojej pracy, podsumowaniem lekcji jest zbieranie wszystkich wniosków które zostały zgłoszone.

DRZEWO DECYZYJNE:- wykorzystujemy di podejmowania decyzji,- jest to graficzny zapis analizy procesu podejmowania decyzji,- uświadomienie u-ów ze każda decyzja powoduje określone skutki pozytywne lub negatywne, uczy przewidywania konsekwencji postępowania i ponoszenia odpowiedzialności za nie,- forma graficzna drzewka zmusza do logicznego myślenia i precyzyjnego sformułowania sądów,- poprawne wypełnianie schematu wymaga,- zdefiniowanie problemu( u podstawy pnia),- sformowanie warunków rozwiązania problemu( drzewko będzie miało tyle gałęzi ile jest tych możliwości, wariantów rozwiązania),-określenie pracy lub ich skutków każdą możliwości,- podjęcie decyzji kierując się celami i wartościami dla osoby wybierającej.

STRATEGIA O( główne założenia): celem jest wyćwiczenie przez ucznia podczas lekcji określonej operacji, zespołu czynności nazywana jest lekcją ćwiczeniową. Cechuje ja powtarzalność działań np. wcześniej przedstawionego wzorca. Treści nauczania maja charakter matematyczny( określone zasady reguły postępowania) uczeń postępuje wg korzysta z instrukcji postępowania obsługi.

STRUKTURA LEKCJI W PROCESIE NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ( strategia O):

1.wprowadznie ładu wewnętrznego i zewnętrznego.

2.(sprawdzenie pracy domowej)

3.uświadomienie celu lekcji( podanie nazwy, znaczeń danego działania, operacji sformułowanie tematu.)

4. ustalenie zasad i reguł (które w danym działaniu mają znaleźć zastosowanie, często w oparciu o dotychczasowe wiadomośći).

5. wzorcowy pokaz danej czynności, operacji przez nauczyciela.

6.wykonywanie zadań przez ucznia pod kontrola nauczyciela

7.systematyczne i samodzielne ćwiczenie( posługiwanie się dana operacją)

8.usystematyzowanie o utrwalenie nowej wiedzy

9.wbudowanie nowej wiedzy w system posiadanej wiedzy przez ucznia.

10.zastosowanie nowej wiedzy w nowych sytuacjach dla ucznia.

11.( zadanie i objaśnienie pracy domowej)

METODY NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ STOSOWANE W TOU OPERACYJNYM:* ćwiczenia utrwalające wprowadzaną operacje:- słowne( wymowne, znajomości słów, odczytywanie danych),- pisemne( nanoszenie danych na mapy, zadania matematyczne, gimnazjalne, ortograficzne, krzyżówki genetyczne w nauczaniu językówocych itp.),-praktyczne= manulane( wyszukiwanie informacji w słowniku, katalogu, rozpoznawanie gatunków roślin i zwierząt, minerałów i skał, gleb, prowadzenie hodowli zwierząt i uprawa roślin, obsługiwanie urządzeniami i odczytywanie danych, mikroskop, lupa, ),

* gry dydaktyczne( planszowe, symulacje komputerowe, quizy, konkursy, turnieje):- symulacyjne( ilustruje model rzeczywistości, zadania historyczne, zachowania ludzkie, zjawiska przyrody, urządzenia techniczne, uczestnik wykorzystuje powtarzające się działania w tych modelach rzeczywistości, działania maja charakter urozmaicony.),- decyzyjne( opiera się również na symuacji rzeczywistości uczestnik gry dziala poprzez zdobywaniu informacji, podejmowania decyzji i ocenianie jej skutków),- logiczne( krzyżówki, szarady, stosowane w fazie wstępnej i zakończeniowej lekcji)

GRA- jest rodzajem ćwiczenia w formie zabawy, musi posiadać określone zasady motywuje do działania ze względu na przyjemny charakter, rywalizacje, dążenie do sukcesu. Polecane są w klasie gdzie jest niska motywacja i brak zainteresowania

STRATEGIA E( główne założenia):-istotna lekcji jest uczenie się przez przezywanie, również w szkole następuję proces rozwoju uczuciowości u ucznia, przedmiotem przezyć może być rzeczywistości przyrodnicza, społeczna, sztuka eksponowania na lekcji w postaci „dzieła”. Ekspozycja „dzieła” winna wywoływać emocje, podczas których nastepuje analiza części składowych „dzieła” a nastepnie ich uogólnienie(synteza, scalenie). Dobrane treści nauczania wyzwalają stany uczuciowe( solidarność, koleżeństwo, ambicja, szcunek, wdzięczność, współczucie, odpowiedzialność) pod upływem których uczeń przezywa radość, wzruszenie, zachwyt, zal, niepokój, bunt.

STRUKTURA LEKCJI W EMOCJONALNYCH TYKI NAUCNAIA- UCZENIA SIĘ:

1.wprowadznie ładu wewnętrznego i zewnętrznego.

2.(sprawdzenie pracy domowej)

3.część wstepna nawiazuje do „dzieła”

4.ekspozycja- przedstawienie „dzieła”

5. analiza i interpretowanie wartości znaczenia poszczególnych elementów „dzieła”

6. dokonanie syntezy miedzy odnośnie przedtswionego „dzieła”

7.podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy.

8.usystematyzowanie o utrwalenie nowej wiedzy

9.wbudowanie nowej wiedzy w system posiadanej wiedzy przez ucznia.

10( zadanie i objaśnienie pracy domowej)

LEKCJA POWTÓRZENIOWA- przygotowanie uczniow do sprawdzenia ich wiedzy.

ETAPY PRZYGOTOWANIA LEKCJI POWTÓRZENIOWEJ:- selekcja materiału nauczania do powtórzenia poprzez analize treści nauczania w celu ustalenia jakie wiadomości i nawyki powinny być utrwalone te które przydadza się w dalszym kształceniu, bezpośrednio użyteczne w zycziu pozaszkolnym, zawodowym, najpewniejsze i najdonoslejsze naukowo, łatwe do przyswojenia przez ucznia,- analizowanie braków- luk w wiedzy ucznia,- analiza korekcji miedzy powtarzanymi treściami a treściami innych działów.

METODY UTRWALENIA NAUCZANIA:- uczebnie się na pamięć( opanowanie celów z kat A),- powtarzanie i ćwiczenie( jest odmiana powtarzania),- sprawdzabnie które jest ponownym przeglądem nabytych wiadomości i umiejętności la przekonania się o stopniu ich opanowania.

ODMIANY POWTÓRZANIA:- łańcuchowe- odtworzenie przebiegu lekcji z zachowaniem uprzedniego ukąłdu informacji i tych samych sformułowań, nadużywanie grozi „ mechanizmem” i utratą zapamiętywania logicznego,- wyrywkowe- stanowi uzupełnienie powtarzania łańcuhcowego, uczy wyodrębniania części wyrywkow z całości, nadużywanie grozi zapamiętywaniem elementów wyrywanych z całości np. tabliczka mnożenia,- strukturalne- utrwalenie wiadomości podstawowych, wokół których grupuja się treśvi pochodne. Nie obciąza się w te sposób pamieci uczniów zbędnymi szczegółami, które mogą oni sami wyprowadzić przez logiczne rozumowanie,- syntetyczne( problemowe, przekrojowe)- powtarzanie przez rozwiązywanie problemów, terści są poddawane jakby nocnej obróbce nastepuje tu proces powtarzania z pogłębieniem i systematyzowaniem treści,- powtarzanie przez ćwicznie- ćwiczenia powinny umieć przebieg urozmaiconych żeby nie trwlały stereotypów i zmuszały do myslenia i działania twórczego.

STRUKRURA( PRZEBIEG) LEKCJI POWTÓRZENIOWEJ: - powtarzanie strukturalne przez ćwiczernie- ogniwa lekcji odpowiadają strategi O,- powtarzanie syntetyczne- ogniwa lekcji odpowiadaja strategii P,- powtarzanie łańcuchowe -struktura lekcji A.

KARTA PRACY- jest środkiem dydaktycznym często stosowanym:- ukierunkowuje prace ucznia na lekcji,- zawiera zbiór zadań z objeśnianiami do wykonania przez ucznia,- zapewnia samodzielną pracę ucznia, formuowanie wniosków,- podporzadkuje informacje przez strukturyzacje treści i uogólnienia,- optymalizuje powtórzenie, utwalenie i przygotowania się do pracy klasowej.

EWAULACJA- osiągnięć szkolnych obejmuje dwa procesy: sprawdzanie osiągnieć uczniów i ocenianie warunków.

SYSTEM OCENIANIA:

-ocenianie wewnątrzszkolne(WSO):- organizują nauczyciee w ciągu całego roku szkolnego,- służy głównie wspieraniu rozwoju ucznia( funkcja diagnostyczna, powinna przeważąć nad f. klasyfikacyjną> klasyfikacyjna),- zapisany w statusie szkoły.

-ocenianie zewnętrzne:- obejmuje sprawdzian w VI kl, egzamin gimnazjalny, egzamin maturalny i egzamin zawodowy,- organizacja OKE( Okręgowe Komisje Egzaminacyjne), CKE( Centralna Komisja Egzaminacyjna)- służy głownie sprawdzaniu osiągnięć ucznia wobec standardów wymagań egzaminacyjnych( funkcja klasyfikacyjna), opis wiedzy jaka posiada po 3 latach.

STRATEGIE SPRAWDZANIA I OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIOW

I STRATEGIA SYSTEMATYCZNA- zgodna z Rozporządzeniem MEN z dnia 30.04.07 w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych.

Sprawdzaniu i ocenianiu podlegają:- osiągnięcia edukacyjne ucznia,- zachowanie ucznia. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomi i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunki do wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej. Ocenianie zachowania ucznia polega na rozpoznawaniu przez wychowawcę klasy, nauczycieli oraz przez ucznia zasad współżycia społecznego i norm etycznych.

WSO ocenianie wewnątrzszkolne ( zgodnie z rozporządzeniem) spełnia funkcję diagnostyczną przez :- udzielanie uczniowi pomocy samodzielnym planowaniu jego rozwoju,- motywowaniem ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu,- dostarczenie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach ale również o trudnościach w nauce w zachowaniu oraz o specjalnych uzdolnieniach ucznia,- ma na celu umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno- wychowawczej dla skuteczności nauczania.

Rola klasyfikacyjna WSO ma na celu informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i zachowania oraz o postępach w tym zakresie.

WSO OBEJMUJE:- formułowane przez nauczycieli wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych, śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych( przedmiotów),- ustalenie kryterium oceniania zachowania,- ocenianie bieżące i śródroczne( semestralne), ustalenie ocen klasyfikacyjnych oraz śródroczne ocenianie zachowania odbywa się w skali i w formach przyjętych przez szkołę, z przedmiotów też,- ustalanie ocen końcowo-rocznych przedmiotów edukacyjnych obowiązkowych i dodatkowych, zachowania wg skali przyjętej w kraju,- szczegółowe warunki i sposób oceniania WSO określa status szkoły,- nauczyciel na początku roku szkolnego informuje uczniów i rodziców o wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania ocen klasyfikacyjnych z przedmiotów oraz informowanie o sposobie sprawdzania osiągnięć ucznia,- oceny SA jawne dla ucznia i jego rodziców( uczeń wie co to za ocena),- na wniosek ucznia lub rodziców nauczyciel uzasadnia określona ocenę,- na wniosek ucznia lub rodziców sprawdzone i ocenione pisemne prace klasyfikacyjne lub inna oceniana dokumentacja ucznia jest dostępna rodzicom i uczniowi,- u uczniów z orzeczeniami z poradni psychologiczno- pedagogicznej nauczyciel ma obowiązek ustalić obniżone wymagania względem tego ucznia,- przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, techniki, plastyki i muzyki należy w szczególności brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywaniu się z obowiązków wynikających ze specyfiki zajęć( nie każdy ma zdolności muzyczne, plastyczne),- dyrektor szkoły zwalnia ucznia z zajęć wychowania fizycznego, techniki, informatyki na podstawie opinii wydanej przez lekarza.

Skala ocen osiągnięć edukacyjnych od 1 do 6. w klasach 1-3 SP oceny śródroczne i klasyfikacyjne SA ocenami opisowymi. Oceny z zajęć edukacyjnych nie maja wpływu na ocenę z zachowania.

ŚRÓDROCZNA I ROCZNA OCENA KLASYFIKAYJNA OKREŚLA:- obecność na lekcjach( frekwencja),- postępowanie zgodne z doborem społeczności szkolnej,- dbałość o honor szkoły,- dbałość o piękno mowy ojczystej,- dbałość o bezpieczeństwo i zdrowie własne i innych osób,- godne, kulturalne zachowanie w szkole i poza nia,- okazywanie szacunku innym osobom.

Śródroczna( i roczna) ocena klasyfikacyjna z zachowania w klasie 1-3 SP jest ocena opisową. Roczna ( i śródroczna) ocena klasyfikacyjna z zachowania od klasy IV SP to wzorowa, bardzo dobra, dobra, poprawna, nieodpowiednia, naganna. Ocena klasyfikacyjna z zachowania nie ma wpływu na oceny z zajęć edukacyjnych i nie ma wpływu na promocje do klasy programowo wyżej. Rada pedagogiczna może przyjąć wniosek na nie promowanie ucznia do kalsy wyższej gdy uczeń po raz drugi z rzędu otrzymał ocenę naganną z zachowania( może ukończyć) uczeń który po raz trzeci z rzędu w danej szkole otrzymał ocenę negatywną z zachowania nie otrzymuje promocji i ukończenia danej szkoły( nie ukańcza)

II STRATEGIA SPOŹNIOONEJ ANALIZY- wg której nauczyciele określają wymagania po zrealizowanym dziale programowym przez praca klasową

III STRATEGIA PRYMATU METOD SPRAWDZANIA- polega na tym iż nauczyciel stosuje wybrane przez siebie, ulubione przez siebie formy kontroli. Zarzutem jest to ze sprawdza jednostronnie wiedze i umiejętności, uczniowie uczą się pod wymagania i formy nauczania nauczyciela.

IV STRATEGIA PRZEMOWY WYCHOWAWCZEJ- wg niej nauczyciele biorą pod uwagę zachowanie się ucznia jako nagrode lub jako kare podczas oceniania osiągnięć przedmiotowych. Gdy zachowanie asie ucznia jest nagroda nauczyciel odbiera przychylnie. Ale gdy zachowanie się ucznia jest kara nauczyciel stosuje ocenianie zaostrzone( stawia wysokie wymagania na niskie stopnie) ocenianie negatywne.

ZASADY SPRAWDZANIA I OCENIANIA OSIĄGNIEĆ SZKOLNYCH( normy nauczania podczas kontroli) nauczycielu pamiętaj!! 1.upodobnienie sytuacji sprawdzania do naturalnego stosowania wiedzy wg tej zasady najlepszą sytuacja do sprawdzania jest sytuacja wynikająca z praktyki, życia( egzamin praktyczny- uczeń wykonuje zadanie, wytwór fizyczny egzamin pisemny- podczas niego uczeń zdany jest sam na siebie, nauczyciel nie ukierunkowywuje egzamin ustny- odpytywanie ustne, brak samodzielnego wypowiadania wypowiedzi, nauczyciel ukierunkowywuje). 2.sprawdzanie wiadomości poprzez umiejętności oznacza ze sprawdzając umiejętności nauczyciel sprawdza jednocześnie rozumienie zapamiętanej wiadomości. 3.unikanie dydaktyzmu unikanie brania pod uwagę wysiłku ucznia w ocenie osiągnięć edukacyjnych, wyjątki: wychowanie fizyczne, technika, plastyka. muzyka.(obiektywne ocenianie, nie podwyższanie ocen pupilkowi, być sprawiedliwym, mówić wprost ze ktoś ma trudności w czymś). 4.odroczne korygowanie wymagań- nauczyciel nie powinien zmienić reguł w toku gry np. gdy dana kalsa źle się zahowuje nauczyciel: ja im pokaże gdy klasa- uczniowie SA tacy dobrzy, nauczyciel- nie będę ich pytać, sprawdzać ich wiedzy!- niesystematyczn kontrolowanie.

LEKCJA KONTROLNA

PROCES KONTROLII- składa się z trzechfaz, składają się na nie czynności: I faza kontroli- uzyskiwanie informacji o stanie procesu nauczania- uczenia się w danej chwili, II faza kontroli- obejmuje porównywanie uzyskanej informacji z założonymi wymaganiami, III faza kontroli- plan kontroli- wnioskowanie o rzeczywistym stanie procesu nauczania- uczenia sie na podstawie stopnia zgodności uzyskanej informacji z planowanym, założonymi wymaganiami.

RODZAJE KONTROLII ZE WZGLĘDU NA TERMIN ICH PRZEPROWADZANIA:- kontrola wstępna- ma na celu określenie wiedzy wyjściowej uczniów( diagnoza -test na początku roku szkolnego, co uczniowie wiedzą, jaka wiedzę posiadają np. podział na grupy z języków obcych),- kontrola bieżąca- obejmuje sprawdzanie zrozumienia nowego materiału podczas lekcji, odpytywanie na początku lekcji z poprzedniej lekcji,- końcowa kontrola- ocenianie z prac klasowych, roczna, półroczna ocena. Odmiana końcowje kontroli jest kontrola dystansowa, która służy klasyfikowaniu uczniów na podstawie osiągnięć i trwałości wiedzy, bo dotyczy sprawdzania z okresu kilku lat( egzamin zewnętrzny)

FORMY KONTROLII: praktyczne, pisemne- sprawdziany( prace, klasówki, testy, kartkówki, kolokwium), ustne- indywidualne odpytywanie na forum klasy, pogadankam, dyskusja dydaktyczna.

ZNACZENIE KONTROLII:- spełnia funkcje dydaktyczna ponieważ jest składnikiem procesu dydaktycznego jest potwierdzeniem właściwego działania nauczyciela i uczniów szkoły,- fukcja wychowawcza- mobilizuje ucznia do systematycznej pracy, sprzyja trwałości wiedzy, motywuje do dalszej pracy,- funkcja społeczna- sprawiedliwa i wnikliwa ocena prowadzi do uznania ucznia i jego pracy oraz wzmacnia prestiż społeczności uczniowskiej.

POJĘCIE OCENY- to sąd wartościujący stosunek pozytywny( aprobata) lub negatywny( dezaprobata) wobec jakiegoś stanu rzeczy w tym przypadku wobec stanu osiągnięć ucznia.

KLASYFIKACJ OCENY- wyróżniamy ocene opisowa w kalsach 1-3 SP z zajęć edukacyjnych i zachowania. Ocena opisowa przedstawiona jest słowami( jakie czynności uczeń opanował i jakie opanował uczeń nie do końca). Ocena alternatywna posiada dwa stopnie w swojej skali- zdał/ niezdar, zaliczył/ nie zaliczył. Od IV do liceum jest6stopniowa skala ocen( 1-6) a na studiach 4stopmnoowa skala ocen(2-5)

TEST- jest zbiorem zadań celowo dobranych i przeznaczonych do rozwiązania w określonym czasie reprezentujących wybrany zakres treści nauczania w taki sposób by z ich wyników można by było wnioskować o stopniu opanowania tej treści. Zadania są rozwiązywane niezależnie od siebie( od wyniku). Zadania o wspólnym materiale źródłowym tworzą wiązkę zadań. Częścią składowa testu sa zadania.

RODZAJE TESTÓW OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH:

1.rodzaje pomiary:- test różniący- układem odniesienia wyniku ucznia sa wyniku innych uczniów( uczniów porównuje się ze soba- wyróżnienie najlepszego i najgorszego wyniku), treść może wynikać poza obszar wymagań( olimpiady) nie stosuje się testu różniącego do oceny z zajęć edukacyjnych,- test sprawdzający(jednostopniowy)- układem odniesienia wyniku ucznia jest jeden stopień wymagań i wyraża się to ocena alternatywna zadał/ nie zdał,- test sprawdzający( wielostopniowy)- układem odniesienia wyniku ucznia są kilkustopniowe wymagania(KPRD) jaki stopień spełnia uczeń wykorzystywany do oceny osiągnięć ucznia.

2.zaawansowane konstrukcje:- nieformalny- to test który nie przeszedł próby ulepszeń( po skonstruowaniu źle był stosowany do oceny uczniów),- standaryzowany- to test który pomyślnie przeszedł proces ulepszania, niejednoznacznie sformułowania poprawione.

3.zasięg stosowania:- nauczycielki- uopisany prze4z autora i stosowany przez niego do jego potrzeb( może być standaryzowany/ napisany),-szerokiego użytku- testy stosowan w badaniach pomiaru, pomiarow uczenia np. przez kuratorium.

4.sposób udzielania odpowiedzi:- praktyczny- kiedy będzie kilka zadań praktycznych celowo dobranych do rozwiązania,- ustny- słowne wypowiadanie, udzielani8e odpowiedzi na poszczególne pytania,- pisemny- udzielanie formuowanie odpwoeidzi samodzielnie przez ucznia i ybieranie gotowej odpowiedzi.

Zadania stosowane w treści pisemnym mogą zawierac materiały źródłowe.

Za materiały źródłowe przyjęto:- tekst źródłowy np. artykuł z prasy, publikacja naukowa, popularno- naukowa, dosłownie wzięty cytat T,- schemat, rysunek, fotografia, obraz które mogą być podstawą analizy/ syntezy jakieś równań R,- opis sytuacji8 dokonany przez autora zadania( cytat, np. zadanie z treścia z matematyki) S,- opis lub rysunek oświetlający problem D,- wyniki badań uzyskanych na drodze ankiety, wywiady, eksperymentu lub innego doświadczenia np. tabela z danymi( to zadanie wykorzystywane jest do wnioskowania) WP.

RODZAJE ZADAŃ:

I zadania otwarte( to wszystkie te w których uczeń samodzielnie formułuje odpowiedzi)

Formy zadań:1. zadanie rozszerzonej odpowiedzi(RO) 10-20 minut, 2 typy: a- zadanie opierające się na czynnościach słownych( zawarta wypowiedź werbalna tzw. rozprawka), b- zadanie opierające się na czynnościach na symbolach np. wyprowadzenie jakiegoś wzoru, przeżut bryły, wykonanie rysunku.

Uczeń udziela długiej wypowiedzi za pomocą słów lub znaków, oceniana jest zawartość, metoryka oraz sposób ujęcia wypowiedzi np. logiczna konstrukcja wypowiedzi czy uczeń w pracy porusza kilka konspektów, oryginalności czy słowa opierane SA na rysunku, literaturze czy wyprzedza plan. Zadanie to wymaga skonstruowania klucza odpowiedzi czyli ustalenia minimum.

Uwagi do konstruowania: w poleceniu stosujemy czasownik operacyjny określający złozone czynności u ucznia np. uzasadnij, dokonaj oceny

2. zadanie krótkiej odpowiedzi(KO) 1-3 minut, 2 typy: a- odpowiedź pojedyncza od 1 do 5 zdań, która odnosi się do pojedynczej czynności prostej( wymień, wyjaśnij) lub w 1 zdaniu, b- wyliczanie( wymień elementy, składniki, które składają się na coś)

Uwago do konstruowania zdania:- w poleceniu stosujemy czasownik operacyjny zawierający prosta czynność myślową w oparciu o materiał nauczania,- unikać sprawdzania stosowania do zadań definicji praw, zasad, reguł.

3. zadanie z luką(L), 40 sekund, 2 typy: a- uzupełnienie pustych miejsc w skonstruowanym już zdaniu, b- korekta, polegająca na znalezieniu w zbudowanym już zdaniu błędu- stosowana najczęściej w językach obcych.

Uwago do konstruowania zdania:- luka nie pwoinna rozpoczynać zdania( czyli być na początku zdania),- w zdaniu pojedynczym 1 luka umieszczona w końcowej części zdania lub na końcu,- w zdaniach złożonych w każdej części składowej zdania może być 1 luka,- luki powinny być o tej samej, jednakowej długości,- nie stosujemy zadań z luką żywcem wziętych z reguł, definicji książkowych.

II zadania zamknięte- w których uczeń wybiera zgodnie z forma zadania podana odpowiedź( uczeń dokonuje wyboru, nie tworzy sam), materiał źródłowy, polecenie/ werstraktory( poprawne)/ dystraktory( nipoprawne).

Formy zadań:1. zadanie wyboru wielokrotnego(WW) 1-5 minut, 4 typy: a- jedna odpowiedź prawdziwa spośród podanych, b- jedna odpowiedź fałszywa spośród podanych, c- najlepsza odp spośród podanych, d- zmienna liczba prawidłowych odp.(mało wykorzystywana).

W testach osiągnięć szkolnych liczba w ogóle odpowiedzi w klasach 1-3 SP wynosi trzy a,b,c, natomiast już od IV kl SP co najmniej cztery- a,b,c,d- dlatego żeby było mniejsze prawdopodobieństwo strzału. W testach osiągnięć szkolnych zewnętrznych obowiązuje że uczniowie wybierają jedna odpowiedź. Dystraktory powinny mieć pozory prawidłowości które polegają na tym że są tematycznie związane, takiej samej długości jak prawdziwa, zawierać określenia/ pojęcia związane z treścią zadania, nie mogą być banalne.

2. dobierane (O) 1 minuta, 2 typy: a-zadanie polegające na przyporządkowaniu odp do hasła, b- zadanie polegające na kalsyfikacji elementów tworzących zbiór.

3. prawda- fałsz (P_F) 30 seknud, 2 typy: a- wybór alternatywny, b- wybór skalowany

Uwago do konstruowania zdania:- w….. zadania nie można pytać o prawdę lub fałsz w przypadku stwierdzenia ogólno-filozoficznego.

OCENA ZADAŃ OTWARTYCH ZE WZGLĘDU NA DOSTOSOWANIE:-

1.zadanie rozszerzonej odpowiedzi(RO), zalety:- wszechstronność( za pomocą tego zadania możemy uzyskać informację o różnych czynnościach u uczniach),- wywiera pozytywny wpływ na uczenia się( gruntowe przygotowanie się ucznia),- związek z działaniem praktycznym( jest to przydatne w życiu np. podanie, życiorys). Wady:- wybiórce reprezentowanie treści nauczania( rozważne określenie wypowiedzi- czas),- wyniki SA niezakleżbne od zdolności( językowych, rysunkowych. Matematycznych),- punktowanie zadań jest mało obiektywne i czasochłonne.

2. zadania krótkich odpowiedzi i z luką (KO), (L), zalety:- zadowalająca reprezentatywność treści nauczania,- punktowanie jet bardziej obiektywne w stosunku do dania RO,- niepodatność na zgadywanie,- łatwość konstrukcji, szczególnie w stosunku do zadań zamkniętych. Wady:- treści nauczania SA poszatkowane,- ciążenie ku niskim kategoriom celów nauczania( kat A nie jest celem),- niepełny obiektywizm punktowania w stosunku do zadań zamkniętych.

OCENA ZADAŃ ZAMKNIĘTYCH: zalety:- wszechstronność( możemy wykorzystać do sprawdzania osiągnięć uczniów ABC a najlepiej umiejętności z kat CD),- sprawność pomiarowa( uczeń czyta i myśli a nie czyta i pisze),- obiektywne i sprawne punktowanie,- wdraża do podejmowania decyzji. Wady:- niemożność tworzenia syntez,- obraz rzeczywistości sprowadzony do zamkniętych reguł,- przewaga formy zadań nad treścią,- trudność i czasochłonność konstrukcji,- podatność na zgadywanie.

OCENIANIE ZEWNĘTRZNE- SPRAWDZIAN W VI KL: a) miejsce- macierzysta szkoła ucznia, b)termin- połowa kwietnia, c) czas trwania- 60 minut, d) cechy egzaminu:- powszechny( jednakowy w całym kraju),- obowiązkowy( nie przystąpienie powtarzanie klasy VI, w sytuacjach losowych możliwość przystąpienia w wyznaczonym terminie od 20.08 w całym kraju, zwolnienie ze spr decyduje dyrektor OKE- laureaci konkursów, ci którzy nie lokują pojęcia dalszej nauki,- ponad przedmiotowy, standardy uniwersalnych umiejętności( ogólnych kompetencji). Standardy wymagań egzaminacyjnych to normy jakie ma spełniać uczeń( czytanie, pisanie, rozumienie, korzystanie z informacji, wykorzystywanie wiedzy w praktyce). E) forma sprawdzianu- pisemna( 6 form zadań), zadania powiązane motywem przewodnim, uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych- inne formy, wyniki podawane w punktach max liczba 40 pkt, do szkół musza być przekazane do 10 czerwca wynik nie ma wpływu na ukończenie szkoły.

OCENIANIE ZEWNETRZNE- EGZAMIN GIMNAZJALNY: a) Miejsce-macierzysta szkoła-, b) Termin- koniec kwietnia-Powszechny i obowiązkowy- Forma(zadania otwarte i zamknięte) dwie części egzaminu a każda trwa 120 min1 część humanistyczna (j-polski, historia, WOS, sztuka i ścieżki: filozoficzna, regionalna, czytelnicza i medialna, europejska i kultury polskiej na tle tradycji i śródziemnomorska) standardy wymagań egzaminacyjnych -MENI Czytanie i odbiór tekstów kultury II Tworzenie własnego tekstu 2 Część matematyczno-przyrodnicza (matematyka, biologia, geografia, chemia, fizyka i astronomia oraz scieszko: filozoficzne, przyrodnicza, ekologiczna ,czytelnicza i medialna, regionalna i europejska) standardy wymagań egzaminacyjnych MENI Umiejętne stosowanie terminów i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno przyrodniczych II Wyszukiwanie i stosowanie informacji III Wskazywanie i wyszukiwanie związków i zależności IV Stosowanie zintegrowanej wiedzy, umiejętności do rozwiązywania problemów

EGZAMIN MIEDZYPRZEMDIOTOWY- EGZAMIN MATURALNY- składa sie z części ustnej i pisemnej część ustna przeprowadzają nauczycie w szkole dotyczy ona przedmiotów; j-polski, język obcy nowożytni, język mniejszości narodowych, język obcy drugi
Przeprowadzają ja 2 nauczycie ,z których jeden jest egzaminatorem pełni role przewodniczącego jest on wpisany na liste, nie może to być nauczyciel który uczył ucznia w poprzednim roku nauki,2 nauczyciel jest zewnarz.- Część zewnętrzna przeprowadzona jest przez zespoły nadzorujące czuwają one nad poprawnością przeprowadzanego egzaminu.
Część pisemna obejmuje przedmioty obowiązkowe 3lub 4-j-polski który może być zdawany na poziomierozszeżonym lub podstawowym-język obcy nowożytnymi który może być zdawany na poziomie rozszerzonym lub podstawowym-przedmioty do wyboru to: biologia, chemia, fizyka i astronomia, geografia, historia, historia muzyki,historia sztuki, matematyka, WOS, wiedza o tancu.- uczeń może zdawać 1,2lub3 przedmioty+ informatyka, łaciński, kultura łacińska, drugi obcy nowożyni, język mniejszośći etnicznej, język regionalny-język angielski,francuski,hiszpanski,niemiecki,rosyjski,włoski-przystępujący może poprawić egzamin maturalny bądz uzupełnic o inny przedmiot w ciagu 5 lat od przystapienia.- jeśli otrzyma sie 30% wyniku egzaminu jest on zaliczony pozytywnie

Korzyści-Uczeń zdaje jeden egzamin , wstęp na studia.-Egzamin obiektywny.Nie korzyści-uczeń musi na początku dokonać wyboru przedmiotó i kierunku na studia

BUDOWANIE PISEMNEGO SPRAWDZIANU: 1 Sporządzenie planu sprawdzianu, 2 Budowanie zadan według planu sprawdzianu, 3 Ocena trafności i formy zadania przed przeprowadzeniem, 4 Skonstruowanie drugiej lub kilku wersji sprawdzianu, 5 Ustalenie normmy ilościowej w dwóch rodzajach Plan sprawdzianu powinien zawierać czynności uczniów jakie chcemy sprawdzić z danego działu programowego. Plan rozpoczynamy od ustalenia ilości zadan, liczba zadań zależy od czasu kontroli i od formy powinny być zblokowane. Ustalamy liczbę zadań do poszczególnych poziomów wymagan. (np. 12 zadan)P- minimum 50% wszystkich zadan (6)R-25% (3)D-25% (3)Ustalamy liczbę zadań do kategori celów A-min 10% (1)B- min 20%-30% (2-3) C-min 50% (6)D-20%-10% (2) 10%-20%zadań -PW planie sprawdzianu te czynności porządkujemy wtabeli według poziomu wymagań najpierw czynności z poziomu P,R,D. W planie sprawdzianu przydzielamy punktacje za rozwiązanie poszczególnych zadan punktacja powinna być zrównowarzona. Treśc zadania musi byc tak skonstruowana by uczen ją zrozumiał. Np Uczen ma porównać 2 elementy to w tresci zadania pytamy? Podaj cechy wspolne klub różnice.
Budując zadania do kategori C i D na umiejętności musimy stworzyć w zadaniu sytuałacje gdzie uczeń jest zmuszony wykorzystać umiejętności.

Do zbudowania zadań sytuacyjnych, wykorzystujemy materiały źródłowe czyli:- 1 tekst źródłowy (fragment publikacji artykuł),- 2 rysunek, schemat fotografia ,obraz itp.,- 3opis sytuacji przedstawiony w postaci przeprowadzonego tekstu przez autora zadania.,- 4 opis lub rysunek naswietlajacy problem,- 5 wyniki badań, obejmują dane, eksperymentu z wywiadu, ankiety na wykresie, diagramie i na ich podstawie uczeń formułuje wnioski tendencje.
Po sformułowaniu zadań musimy ocenic ich poprawność, analiza wstępna obejmuje poprawność merytoryczność, zgodność z planem sprawdzianu, czy treść jest jednoznacznie sformułowana, czy zadanie jest atrakcyjne dla ucznia.

Ad 5 norma ilościowa to minimum jakie ma spełnić uczeń,aby zaliczy.A według spełnionych wymagan (pomiar sprawdzający wielo poziomowy)norma wynosi 70% do kazdego poziomu wymagan 50% to ocena dopuszczającaB w odniesieniu do wszystkich zadaN sprawdzianu (pomiar sprawdzający jednopoziomowy) (40%-54% dop. 55%-69% dst,70-84%db,85-100%bdb)
INTERPRETACJA WYNIKÓW SPRAWDZANIA: 1 Punktowanie rozwiązań zadań,- 2 Uszeregowanie prac uczniów według spełnionych wymagań(do wymagań pełnych, najpierw w w układach regularnych [+++,++-.+--,---] na końcu w kładach nieregularnych[-++,-+-,--+] lub od najwyższej punktacji w odniesieniu do wszystkich zadan,- 3 Skonstruowanie tabeli zbiorczej (zadania uporządkowane według poziomów wymagan, ucznia według spełnionych poziomów wymagań),- 4 Ustalenie stopnia oceny szkolnej.- 5 Analiza jakościowa i ilościowa zadań kontrolnych (wartościowanie zadań ze względu na ich przydatność do określonego tekstu osiągnięć szkolnych. Badanie w większej liczbie uczniów 100-300 jest więcej niż 10% nieregularnych to jest sygnał, że autor zadania trudne umieścił w części P.

PODZIAŁ ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH( okoń 1987): a) środki proste: -środki słowne( teksty źródłowe),- środki wzrokowe:- bezpośrednie( naturalne okazy w naturalnym środowisku, naturalne okazy w środowisku sztucznym, okazy spreparowane),- pośrednie( modele, obrazy),- uogólniające( znaki symbolizujące umowne treści, mapy, modele cybernetyczne, schematy, wykresy, diagramy). B) środki złożone:- mechaniczne środki wzrokowe( urządzenia techniczne umożliwiające przekaz np. aparat fotograficzny, diaskop, mikroskop, komputer),- środki słuchowe( przekazuje dźwięk),- środki wzrokowo- słuchowe( audiowizualne- łączą obrazy z dźwiękiem p dvd, audio),- środki autoanalizujace proces uczenia się (komputery, kalkulator, gabinety, laboratoria językowe).

KSIĄŻKI SZKOLNE( klasyfikacja):1.podręczniki:- uniwersalne( np. większość akademickich dostarczają aktualnej wiedzy z danej dziedziny, niezależnie od realizowanych w danej szkole programów czy złożeń),- systematyczne- dostarczają wiedzy z danej dziedziny zgodnie z przyjętym w danym typie szkoły programem nauczania,- do ćwiczeń,- programowane- uczący postępuje zgodnie z przyjętym kluczem dochodzenia do nowej wiedzy np. skonstruowanie na wzór kluczy do oznaczania roślin i zwierząt. 2. ksiązki pomocnicze:- atlasy, słowniki, encyklopedie, lektury, przewodniki, klucze, wpisy i inne.

PODRĘCZNIK SZKOLNY:- jest środkiem dydaktycznym- słowno- wzrokowym,- jest podręcznikiem systematycznym -układ treści podręcznika zgodny z programem nauczania,- musi być dopuszczony do użytku szkolnego- numer nadania,- zastosowanie w każdej kategorii nauczania- APOE.

Funkcje dydaktyczne:- informacyjna( dostosowany do wieku odbiorcy, nie powinien zawierać na określonym etapie edukacji zbyt wiele poję, język prosty, nie zawisły, wyważone rysunki),- badawcza( jest spełniona jeżeli uczeń może za pomocą podręcznika badać samodzielnie rzeczywistość, teksty w innej czcionce, tekst podręcznika ma układ problemowy, autor stawia pytanie, podaje hipotezę, przeprowadza dowód na słuszność hipotezy),- transformacyjna( jest spełniona jeżeli uczeń przenosi wiedze również teoretyczna na praktyczna, działanie w sytuacjach pozaszkolnych, jest spełniona kiedy uczeń ma poczucie spłenienia wiedzy),- samokształceniowa( jest spełniona kiedy autor podręcznika daje możliwość samodzielnego pogłębiania wiedzy z przedmiotu, jest spełniona kiedy autor podaje inne źródła wiedzy- książki, podręczniki, strony internetowe),- motywacyjna( jest spełniona kiedy uczeń chętnie korzysta z podręcznika ,kiedy rozumie tekst, język, kiedy szata graficzna ułatwia pewnych procesów),- kontrolna, autokontrola, kreatywna( jest spełniona kiedy uczeń może sprawdzać siebie oraz może korygować swoja wiedze, przykładowy sprawdzian, zadania),- integracyjna( jest spełniona kiedy autor podręcznika scala działy programowe),- wychowawcza( jest spełniona kiedy kształtuje postawe badawczą , rozwija zainteresowania uczniów, mobilizuje do samodzielnego sprawdzania swojej wiedzy).

BUDOWA FORMALNA PODRECZNIA wg Zujewa: 1.komponenty tekstowe:* tekst podstawowy:- tekst teoretyczno- poznawczy( ma za zadanie dostarczać wiedze, spełnia gł funkcje informacyją, dodatkowo motywacyjną),- tekst instrumentalno- praktyczny( do wypowiedzi autora kierowane do ucznia jak uczeń ma z tym tekstem pracować, spełnia funkcje badawczą, motywacyjna, kontrolną),- tekst uzupełniający( obejmuje ciekawostki, przypisy, zestawienia, dane statystyczne, materiały źródłowe- spełnia funkcje samokształceniową, motywacyjną). 2.komponenty pozatekstowe:* aparat ilustracyjny:- ilustracje dominujące( to te które dominują w przekazie informacji, nie można zastąpić ich słowami),- ilustracje równorzędne( te co można zastąpić słowami, wykres, tabela, schemat),- ilustracje obsługujące( to te które wzmaniaja emocjonalnie, wydmowe tekstu),* aparat organizacji przyswojenia( obejmuje wszystko to co ułatwia przyswojenie nowego materiału nauczania np. podsumowanie ,struktury wiedzy, słowniczek, tabele zbiorcze, bloki kontrolne, wytłuszczenia, podkreślenia),* aparat orientacji podręcznika( obejmuje wszystko to co ułatwia poruszanie się po podręczniku, obejmuje spis treści, wstęp, indeks nazw, karty tytułowe rozdziałów, barwne grzbiety rozdziałów, podkreślenia, wytłuszczenia, ramki w tekscie, barwa, symbole i hasła na marginesach i w tekście).

PRACOWNIA SZKOLNA:1.trzyizbowe( np. sala biologiczna, gabinet hodowlany, gabinet przyrodniczy), dwuizbowa, jednoizbowa. 2.powinna spełniać uwarunkowania ergonomiczne i prakseologiczne.

Ergonomia- antropotechnika, psychologii inżynieryjna, nauka zajmująca się badaniami nad optymalnym dostosowaniem maszyn, urządzeń i warunków pracy do psychofizycznych właściwości człowieka.

Ergonomia pedagogiczna- zajmuje się optymalizacja warunków materialnych prac szkolnej- stanowiskiem ucznia i nauczyciela, optymalizacje środków dydaktycznych ,bhp, warunkami reakracyjnymi oraz estetykę szkoły i otoczenia

UWARUNKOWANIA ERGONOMICZNE PRACOWNI SZKOLNEJ: 1.instalacje:* oświetlenie ( naturalne: okna zwrócone na południowy-wschód lub południowy- zachód, sztuczne: natężenie światła, liczba lamp regulują normy, dodatkowo oświetlenie miejscowe, oświetlenie tablicy, odpowiednia liczba gniazd elektrycznych ściennych),* regulowanie temperatury(18-22),* dostęp do wody,* zasłony zaciemniające okna,* ekrany do projekcji* stałe lub przenośne),* apteczka I pomocy. 2.umeblowanie:* normatywna powierzchnia 68m2 (36-40 uczniów) powierzchnia użytkowa 1,65 m2/ na ucznia,* stoliki i krzesła dostosowane do wzrostu ucznia (3kat wielkości),* ustawienie mebli( układ stolików, wysokość tablicy, biurko nauczyciela, szafy),* zachowanie zasad bhp(:- ład i porządek- właściwy układ mebli i środków dydaktycznych, wdrażanie uczniów do porządku, dopuszczalne obciążenie uczniów do 16 lat, chłopcy 8 kg, dziewczęta 5kg,- meble nie mogą blokować dostępu do okien i drzwi,- nie stosować półek szkolnych wyższych partiach meblościanek, dostosować ciężar do wytrzymałości, unikać szkła w dolnej części szaf,- stosować drabinę z poręczą,- półki wiszące, rośliny doniczkowe nie zawieszamy nad głowami uczniów,- substancje łatwo palne, trujące lub szkodliwe dla zdrowia oznakowane i przechowywane pod zamknięciem, zakaz wynoszenia przez uczniów poza pracownię,- regulamin pracowni.)

PRAKSEOLOGIA- nauka o sprawnym działaniu. Bada głownie czynności świadome, akty działania zamierzone i zaprojektowane z punktu widzenia możliwości ich uprawnienia. Cechy tych czynności to zaplanowanie i określenie celu, sprawny wysiłek przy zastosowaniu właściwych środków i metody postępowania ukierunkowane na realizację celów. W tych czynnościach złożonych( praktycznych i umysłowych) ważne jest następstwo czynności prostych okoliczności w jakich podejmuje się czym i jak daleko można doprowadzić do optymalizacji działania w tych warunkach.

INNE FORMY NAUCZANIA POZA LEKCJAMI:- praca domowa,- zajęcia terenowe,- zajęcia fakultatywne,- zajęcia poza lekcyjne,- zajęcia poza szkolne

PRACA DOMOWA ZE WZGLĘDU na cel zadawania: -uzupełniająca jest uzupełnieniem tematu realizowanego podczas lekcji i mieści się w ramach programu nauczania. Nie powinna być zbyt skomplikowana, gdyż każdy uczeń powinien ją wykonać. Na końcu lekcji nauczyciel musi sprecyzować polecenie, spytać uczniów czy zrozumieli,- utrwalająca- służy utrwaleniu materiału poznanego na lekcji towarzyszy strategi O np. wykonanie innych zad z matematyki ale z tym samym wzorem itd.,- poszerzająca- jest skierowana do uczniów zainteresowanych, wykracza poza program nauczania, ale wiąże się z tematem lekcji,- przygotowująca do nowego tematu lekcji- może być przygotowaniem teoretycznym a także przygotowanie materiałów do zajęć.

Na czas pracy domowej:- krótkoterminowa która musi wykonać z lekcji na lekcje,- długoterminowa którą uczeń wykonuje w czasie określonym przez nauczyciela.

Kontrolowanie pracy domowej- sprawdzamy w zeszytach czy jest praca domowa, bierzemy np. 2 zeszyty i oceniamy prace domową.

ZAJECIA TERENOWE- programowo związane z przedmiotem ale realizowane poza pracownia szkoły, odnosi się do wszystkich przedmiotów np. wyjście do kina, muzeum.

Ze względu na czas trwania za zajęcia terenowe uważamy zajęcia realizowane:- kilka minut w trakcie zajęć poza pracownia,- od początku do końca lekcji poza pracownią,- kilkugodzinne,- kilkudniowe-zielona szkoła.

METODYKA PROWADZENIA ZAJĘĆ TERENOWYCH:- zaczynamy od przygotowania koncepcyjnego- musimy sformułować temat który odpowiada celom zajęć, formułujemy cele, celom nauczyciela podporządkowuje wybór miejsca zajęć, ilustracja terenu przez nauczyciela. W celu zapoznaniem się z miejscem, uzupełnieniem wiadomości, zaangażowanie uczniów do przygotowania zajęć np. przygotowanie ciekawostki itp., nauczyciel udziela instruktarzu bhp, rozdaje uczniom karteczkę z informacja dla rodziców o terminie, kosztach, miejscu i wyrażeniu zgody. Rozpoczęcie zajęć przypomnienie zasad bhp. Zajęcia powinny aktywizować uczniów(strategia O,P). opracowanie zajęć terenowych -zakończenie podsumowuje pracę uczniów:- wykonanie sprawozdania z wykonanych zadań, opisanie wyników, wykonanie zbiorów, przygotowanie gazetki, apel, plakat, fotografia+ film( prezentacja).

ETAPY PROCESU BADAWCZEGO:1. sformułowanie celu i problemu pracy badawczej, 2. sformułowanie hipotez badawczych, 3.ustalenie i dobieranie próby do badań- określenie kto jest obiektem badań, 4.opracowanie procedury badawczej, 5.konstruowanie narzędzi badawczych do kreślonych technik, wybranych metod badawczych- jest nim instrument do zbierania danych, 6. przeprowadzenie badań próbnych, 7. przeprowadzenie badań właściwych, 8. opracowanie wyników badań, 9.wyprowadzenie z badań empirycznych teorii pedagogicznej. 10.ukazanie związku teorii pedagogicznej z praktyka dydaktyczno- wychowawczą.

KLASYFIKACJE METOD BADAWCZYCH:* za Zaczyńskim(1995):- metoda obserwacji,- metoda eksperymentu pedagogicznego,- metoda wywiadu,- metoda ankietowa,- metoda socjometryczna,- metoda testowa,- metoda analizy dokumentów,* za Pilchem(1995):- eksperyment pedagogiczny,- monografia pedagogiczna,- metoda indywidualnych przypadków,- sondaż diagnostyczny(wywiad, ankieta).

METODA NAUKOWA:- jest to sposób dochodzenia do twierdzeń uzasadnionych i sprawdzonych, metodę można określić jako zespół czynności które należy wykonać i procesów które muszą się odbyć aby można było uzyskać uzasadnione i sprawdzone twierdzenie o badanych faktach,- każda metoda naukowa ma swoistą technikę zbierania i opracowywania materiałów stanowiących źródło formułowania wniosków. Umiejętność posługiwania się dana metodą wymaga opanowania techniki jej stosowania.

OBSERWACJA:- podstawowa metoda gromadzenia informacji polegająca na systematycznym rejestrowaniu zachowań i cech osoby obserwowanej oraz na interpretacji uzyskanych danych,- narzędziem badawczym jest arkusz obserwacji,- planowanie obserwacji obejmuje określenie: przedmiotu obserwacji, celu obserwacji, obiektu obserwacji, techniki obserwacji ze względu na sposób jej przeprowadzenia, zachowania się obserwatora, zasad opracowania danych.

RODZAJE OBSERWACJI:- psychologiczna- przedmiotem SA czynności świadczące o określonych czynnościach psychicznych lub właściwościach osobowości obserwowanej jednostki, o jej spostrzegawczości, wyobraźni, pamięci, myśleniu, zdolnościach itp.,- pedagogiczna- przedmiotem SA czynności będące wytworem procesu wychowania, nabywania wiadomości, umiejętności i postaw.

KLASYFIKACJA OBSERWACJI ze względu:

*na treść= zakres obserwacji:- obserwacja całościowa- wszystkie zachowania,- obserwacja tematyczna.

*liczbę obserwowanych osób:- obserwacja jednostkowa,- obserwacja grupowa.

*udział obserwatora:- obserwacja bezpośrednia- sam badacz bezpośrednio rejestruje,- obserwacja pośrednia- posługuje się pomocnikami w gromadzeniu.

* typ kontaktu z obserwowanymi:- obserwacja jawna,- obserwacja uczestniczaca ukryta,- obs. Uczestnicząca jawna,- obserwacja pozornie uczestniczaca- przeprowadza osoba która nie odgrywa znaczącej roli w procesie dydaktycznym np. pomocnik.

* czas prowadzenia obserwacji:- ciagła,- w określonym czasie,- próbek czasowych np. 5 min, 15 min przerwy.

* aktywność obserwatora:- bierna- nie zmienia sytuacji, obserwuje taka jaka jest,- czynna(eksperyment pedagogiczny)

* uszczegółowienie obserwacji i stopień standaryzacji zapisu:

- luźna(- brak określonego celu,- ustawiczne rejestrowanie bodźców,- brak świadomej rejstracji,- liczba zaobserwowanych danych zależy od spostrzegawczości obserwatora: dotyczy wiele spraw, duża plastyczność zmiany tematu, nie daje materiału do wnioskowania o przyczynach zjawisk lub do szukania prawidłowości przyczynowo- skutkowych, wyniki obserwacji rejestrowane w formie zapisu informującego o wrażeniach lub brak rjstracji),

- pogłębiona obserwacja celowa(- określa cel- obserwacja wybiórcza,- obserwacja wszystkich wydarzeń związanych z celem= zapis obserwowanych zjawisk bez ujęcia w kategorię zachowań,- daje informacje dokładne ale nie zawsze wystarcza to do zrozumienia zjawisk,- skłonność do dostrzegania i oceniania zjawisk istotnych tylko dla obserwatora- wpływ intuicji obserwatora),

- obserwacja znaczących zdarzeń(- obserwacja poszczególnych zdarzeń na tle sytuacji,- sytuacje zapisane w sposób planowy,- obserwacja celowa, stale powtarzana,- dobór zdarzeń dokonany z określonym kryterium= wydarzenia spotykające wszystkich członków klasy lub wybranych uczniów,- długa ocena zapisów obserwacji umożliwia tzw podłużne studia nad rozwojem ucznia,- zapisy znaczące zdarzeń dokonywane w krótkim czasie i dotyczące różnych osób umożliwiają dokonanie porównań miedzy nimi,- zapisy znaczących zdarzeń mogą być porównane i dokonywane przez różne osoby= te wyniki daja orientację co do jednego dziecka),

- obserwacja skategoryzowana(- interesujące obserwatora zdarzenia ujęte są w kategorie zachowań,- głównym zadaniem obserwatora jest stwierdzeniem czy wystąpiło zjawisk wchodzące w zakres danej kategorii,- zasady tworzenia listy kategorii: listę uczniów tworzy się gdy obserwowane zachowanie jest znane badaczowi w ogólny sposób, kategorie nie mogą mieć krzyżujących się zakresów, lista kategorii służy obserwatorowi do przypomnienia o zachowaniu które są obserwowane i są skrótowym zapisem informacji, tworzenie dwustopniowej kategoryzacji w której uszczególnienie naprowadza obserwatora na lepsze poznanie pojedynczych zjawisk danej kategorii.,- rozwinięciem obserwacji skategoryzowanej jest obserwacja topograficzna.

EKSPERYMENT- metoda naukowa badania określonego wycinka rzeczywistości polegająca na wywołaniu lub tylko zmienianiu przebiegu badanych procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś czynnika obserwowań zmian pod jego wpływem zachodzących.

RODZAJE EKSPERYMENTÓW:- eksperyment laboratoryjny- swobodne „manipulowanie” zmienna niezależna której działanie odbywa się w nienaturalnych dla danego zdarzenia warunkach, czynnik ten daje się względnie dokładnie izolować poprzez wyznaczanie siły i kierunku jego oddziaływania( nauk matematyczno- przyrodniczych częściowo psychologia),- eksperyment naturalny- zmienna niezależna działa w warunkach dla danego procesu naturalnych której oddziaływanie modyfikowane jest poprzez zmienne pośredniczące,- eksperyment pedagogiczny- jest rodzajem eksperymentu naturalnego.

TECHNIKI EKSPERYMENTU:- technika jednej grupy-polega na wprowadzeniu do znanej sytuacji czynnika eksperymentalnego i mierzeniu zmian zachodzących pod jego wpływem tak aby możliwe było porównanie stanu początkowego ze stanem końcowym,- czas jest czynnikiem modyfikującym wpływ zmiennej niezależnej na zależna,- technika grup równoległych- wyróżnia się grupę eksperymentalna( E) i kontrolna(K), nie eliminuje braku zrównoważenia grup porównawczych,- technika dotacji- jest kombinacja techniki dwóch grup z której bierze równoczesność badania grupy kontrolnej i eksperymentalnej a z techniki jednej grupy czasowa przemienność ról każdej z badanych grup.

ZASTOSOWANIE EKSPERYMENTU W BADANIACH PEDAGOGICZNYCH:

Techniczne granice:- trudność obiektywnego pomiaru( złożoność przedmiotu i niemożność tłumaczenia zjawisk jakościowych na język liczb.

Moralne granice:- niemożność badania poczuć moralnych dziecka przez „mierzenie” jego reakcji na celowo eksponowane zachowania naganne( wartość poznawcza jest nie wspólmienna do szkód moralnych),- ograniczenie badań które mogą przeszkadzać w moralnym rozwoju wychowanka pod względem intelektualnym, społecznym ,etycznym i fizycznym( eksperyment pedagogiczny z założenia powinien być eksperymentem twórczym- polepszenie zastanego stanu rzeczy),- sA mniejsze w badaniach nad technikami i efektami nauczania dydaktyka może stosować eksperyment w szerszym zakresie niż inne działy pedagogiczne.

METODA WYWAIDU:- polega na zdobywaniu informacji poprzez bezpośrednie stawianie pytań osobom(respondentom) które mogą udzielić pewnych informacji,- zastosowanie w celu poznania(:-faktów na podstawie wypowiedzi osoby uznanej za wiarygodną,- osoby rozmówcy, jej poglądów, przekonań,- dane z samoobserwacji lub obserwacji bezposreniej respondenta są najbardziej wiarygodne,- dobry wywiad powinien być połączony z obserwacja respondenta,- należy porównać spontaniczne zachowanie z deklarowanymi treściami i postawami ale również na treści wyolbrzymione,- spontaniczne zachowanie informuje o wiarygodnej wypowiedzi),- narzędziem badawczym jest kwestionariusz zawierający zbiór pytań.

WARUNKI PRZEPROWADZANIA WYWIADU:- rozmówca musi wyrazić zgodę na przekazanie swoich mysli,- treść, zakres, struktura, zbiór pytań SA dostosowane do celu badania,- treść i sposób zadawania pytań oparte SA na znajomości prawideł psychologicznych i pedagogicznych dotychczasowych zachowań i zdarzeń będących tematem wywiadu konieczność znajomości,-,- właściwie przygotowane przeprowadzającego rozmowę,- stworzyc atmosferę zaufania i szczerości która motywuje respondenta do uczestnictwa w rozmowie,- rozumieć wypowiedz,- odpowiednio interpretować,- dotrzeć do ważnych danych,- kontrolować wiarygodność danych,- nie dopuszczać do groźby zerwania kontraktu,- nie okazywać się osoba naiwna przejmującą, bezkrytycznie fałszywe informacje.

TECHNIKI WYWIADU:- wywiad swobodny(niekierowany)- prowadzący stawia pytania ogólnie sformułowane a respondent sam decyduje o szczegółowej treści i zakresie swojej wypowiedzi, stosowany gdy: inicjatywa wychodzi od rozmówcy, z własnej woli podaje dane, nie ma trudności z ich prezentacja, jest najbardziej zainteresowany i istocie problemu.,- wywiad częściowo kierowany- prowadzący ma przygotowany zbiór ogólnych i szczegółowych pytań ale korzysta z niego elastycznie, dopasowując kolejność i treść pytania do uzyskiwanego materiału,- wywiad kierowany- inicjatywa prowadzącego ma przygotowany kwestionariusz uzupełnia ewentualnie pytania dodatkowymi. Kierowanie wywiadem następuje gdy respondent: nie ma chęci do spontanicznego wypowiadania się, nie odróżnia informacji istotnych od nieistotnych, ma trudności z werbalizacja i konstruowaniem wypowiedzi.,- wywiad skategoryzowany- kwestionariusz składa się z pytań zamkniętych, prowadzącemu nie wolno zmieniać treści i kolejności pytań, ponieważ warunki i przebieg muszą być identyczne dla wszystkich respondentów. Zastosowanie tylko wtedy gdy potrzebne są ściśle określone informacje

WARTOŚCI POZNAWCZE WYWIADU: uzależnione są więc od:- jego przygotowania,- jego przebiegu,- interpretacji uzyskanych informacji (odpowiedzi)

Wywiad może mieć charakter wywiadu swobodnego czyli rozmowy prowadzonej lub wywiadu kwestionariuszowego.

ANKIETA- najbardziej popularny sposób uzyskiwania informacji od specjalnie dobranej reprezentacji nabywców. Dla ustalenia badanej populacji konsumentów stosuje się dobór losowy, gdy niewielka jest ich liczba i nieznana ich struktura, dobór losowy systematyczny, gdy dostępna jest lista całej populacji oraz dobór losowy warstwowy dla uzyskania bardziej dokładnych wyników charakteryzujących badanych.

TECHNIKI ANKIETY- w socjologii polega na rozdawaniu respondentom kwestionariuszy z pytaniami, z prośbą o ich wypełnienie. Wyróżnia się różne techniki ankietowe, m.in. są to ankieta pocztowa, ankieta audytoryjna. Mniej precyzyjne, często używane przez osoby nie prowadzące badań, są ankiety prasowe. Ankieta w odróżnieniu od kwestionariusza jest anonimowa i zawiera m.in. pytania otwarte. Do najbardziej znanych podziałów ankiet można zaliczyć:1) zależnie od sposobu doboru respondentów:- badania reprezentacyjne - gdy zbiorowość próbna stanowi statystyczną reprezentację całej zbiorowości,- badania quasi - reprezentacyjne - badana zbiorowość tylko pod pewnymi względami spełnia wymagania metody reprezentacyjnej,- badania zbiorowości incydentalnych, przypadkowych, gdy respondentami są np. przechodnie uliczni;2) zależnie od metody kontaktowania się z respondentami:- ankieta bezpośrednia,- ankieta telefoniczna,- ankieta pocztowa,- ankieta prasowa,- ankieta radiowa i telewizyjna,- ankieta komercyjna,- ankieta komputerowa,- ankieta audytoryjna,- ankieta rozdawana;3) według charakteru zbiorowości respondentów:- ankieta opinii konsumentów,- ankieta opinii ekspertów,- ankieta opinii handlowców;4) według jawności danych respondenta:- ankieta jawna,- ankieta anonimowa;5) zależnie od ilości poruszanych tematów:- ankieta jednotematyczna,- omnibus. Metoda ankietowa wykształciła wiele szczegółowych technik badawczych, które biorą swoje nazwy od sposobu rozprowadzenia narzędzia pomiarowego wśród badanych. Ze względu na sposób rozprowadzenia wyróżnia się ankiety:· Pocztowe - kwestionariusz ankiety jest rozsyłany pocztą do poszczególnych osób;· Prasowe - kwestionariusz jest zamieszczany na łamach prasy codziennej lub periodycznej (lub dołączony do niej);· Opakowaniowe - kwestionariusz jest wydrukowany na opakowaniu lub umieszczony wewnątrz opakowania;· Audytoryjne - kwestionariusz jest rozdawany na sympozjach, zjazdach i innych zgromadzeniach;· Rozdawane - kwestionariusz jest dostarczany respondentowi przez ankietera, z prośbą o samodzielne wypełnienie;

NARZĘDZIE ABDAWCZE ANKIETY:- wstęp : temat badania, informacja o instytucji prowadzącej badania, wyjaśnienie celu badania dla respondenta, zachęta do wypełnienia kwestionariusza (dot. tylko ankiety) i udzielania wyczerpujących i prawdziwych odpowiedzi, pytania rekrutacyjne (opcjonalnie), instrukcja wypełniania kwestionariusza,- Rodzaje pytań przykładowej kategorii : pytania wprowadzające, pytania filtrujące, pytania otwarte, pytania zamknięte,- metryczka

SPOSOBY ZADAWANIA PYTAŃ W ANKIECIE- Sformułowanie pytań należy dokładnie przemyśleć, aby przyniosły pożądane efekty, muszą spełniać wiele warunków. Muszą być jasne, jednoznaczne i dokładne, dostosowane do języka potocznego środowiska, w którym przeprowadza się ankietę oraz do wieku i wykształcenia. Pytania muszą dotyczyć spraw ważnych i koniecznych, ponieważ że liczba pytań nie może przekraczać granic psychofizycznej wytrzymałości badanych. Zaleca się także stosowania w pytaniach formy grzecznościowej, czyli formy osobowej. Pytania także nie mogą sugerować odpowiedzi, z kolei pytania kontrolne (tyczące się tej samej kwestii nie powinny się znajdować w bliskim sąsiedztwie. Ankieta powinna zawierać pytania zamknięte i otwarte. Pytania zamknięte są często nazywane pytaniami skategoryzowanymi (zawierają gotowy zestaw odpowiedzi). W niektórych przypadkach ankieterzy odczytują respondentowi możliwe odpowiedzi, w innych - potencjalne odpowiedzi wydrukowane są na kartach wspomagających i prezentowane respondentowi. Po ich odczytaniu respondent dokonuje wyboru, a ankieter zapisuje odpowiedzi do ankiety. Typowym przykładem pytania zamkniętego jest proste pytanie o charakterze dychotomicznym z dwiema możliwościami odpowiedzi. Pytania tego typu stosujemy, gdy chcemy ustalić konkretne fakty. Innym rodzajem pytania zamkniętego jest pytanie wielokrotnego wyboru, czyli z kilkoma odpowiedziami. Pytania zamknięte umożliwiają ankieterowi i respondentowi szybkie przeprowadzenie ankiety, jednak jest prawie niemożliwe przygotowanie ankiety jedynie z pytaniami zamkniętymi. Gdy ankietowani słyszą wcześniej odpowiedzi to nie można liczyć na spontaniczność odpowiedzi. Dlatego stosuje się również pytania otwarte, dają one możliwość respondentowi całkowicie swobodnej odpowiedzi. W pytaniu otwartym ankieter zapisują dosłowną odpowiedź, czyli w I-szej osobie. Nie można poprawiać stylistycznie wypowiedzi, ponieważ nie będzie oddawać ona wtedy właściwej odpowiedzi ankietowanego, im bardziej dosłowne wypowiedzi to wywiad i ankieta są lepsze. Nie można także okrajać wypowiedzi, ponieważ można pominąć istotny element do analizy oraz wyznaczone miejsce na pytanie otwarte musi zostać wypełnione, bo przy analizie może być niewiadomo, czy pytanie w ogóle zostało postawione. Bardzo ważnym elementem jest również wygląd zewnętrzny, określa go w pewnym sensie charakter ankiety. Rozmiar ankiety nie powinien zniechęcać ankietowanego do wypełnienia, ale nie zaleca się, aby ankieta była zadrukowana, wówczas może stać się mało przejrzysta. Rozmiar ankiety należy więc ograniczać głównie przez eliminację pytań stawianych „na wszelki wypadek” lub ze względu na interesującą kwestię, które nie są ściśle związane z tematem badań. Ankieta powinna być przejrzysta i czytelna, każdą grupę problemową, podobnie jak każde pytanie, należy wyraźnie oznaczyć liczbami lub literami.

ZASADY NAUCZANIA- Przez lata dydaktycy różnie interpretowali pojęcie zasad. B. Nawroczyński mianem tym określał całość problematyki ogólno-dydaktycznych. Z kolei K. Sośnicki zasadami nazywał najogólniejsze prawidła, których nauczyciel powinien przestrzegać we wszystkich swoich zabiegach dydaktycznych. Ogólnie rzecz biorąc, zasadami nauczania przyjęto nazywać ogólne normy postępowania określające jak należy realizować cele kształcenia. Nasza dydaktyka wyróżnia następujące zasady:

1. zasada poglądowości :- bezpośrednie poznanie rzeczywistości oparte na obserwacji, pomiarze i czynnościach praktycznych powinno być punktem wyjścia w tych przypadkach gdy uczniowie nie dysponują jeszcze zasobami spostrzeżeń i wyobrażeń,- aby uczeń mógł zdobyć rzetelną, trwałą i operatywna wiedzę w drodze bezpośredniego poznawania, należy umiejętnie kierować jego działalnością poznawczą tzn. dostarczać mu odpowiednich wskazówek, zwracać jego uwagę na istotne cechy przedmiotu

2. zasada przystępności w nauczaniu (stopniowania trudności) :- wychodzimy od tego co dla ucznia bliskie, - od tego co jest dla uczniów łatwiejsze do tego co jest trudniejsze , - od tego co jest uczniom znane do tego co nowe i mało znane , - w procesie nauczania - uczenia się należy uwzględniać różnice w tempie pracy i stopniu zaawansowania w nauce

3. zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie kształcenia

- nauczyciel stara się poznać indywidualne zainteresowania uczniów, stawiać uczniów w sytuacjach wymagających dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami, a posiadaną wiedzą oraz stwarzać warunki dla grupowych form pracy

4. zasada systematyczności :- warunkiem jest określenie stanu wiedzy wyjściowej uczniów oraz systematyczne nawiązywanie do niej , - ustalanie tzw. merytorycznego stanu wiedzy wyjściowej uczniów oraz eksponowanie na jego tle i w powiązaniu z nimi wiadomości i umiejętności co wymaga na ogół podzielenia tematu na punkty i podpunkty , - streszczenia i systematyzujące powtórzenia powinny być stosowane nie tylko na początku lekcji, gdy zazwyczaj dotyczą materiału zrealizowanego dawniej, ale także na końcu lekcji - dla utrwalenia (...) i po jego zakończeniu tematów cząstkowych,- wdrażanie uczniów do pracy samodzielnej i systematycznej  

5. zasada trwałości wiedzy uczniów:- nowy materiał musi być ukierunkowany na zainteresowania uczniów i wytworzyć pozytywne motywy uczenia się ,- ćwiczenia mające na celu utrwalenie przerobionego materiału stosujemy po sprawdzeniu czy wszyscy uczniowie dobrze zrozumieli ów materiał , - systematyczna kontrola wyników nauczania połączona z uzasadnioną i komunikowaną uczniom ocena ich pracy, wpływa korzystnie na trwałość wiedzy

6. zasada operatywności wiedzy : - zasada ta akcentuje potrzebę wdrażania dzieci do dostrzegania i samodzielnego rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych

7. zasada wiązania teorii z praktyką: - najogólniej zdobyta wiedzą uczeń powinien posługiwać się w różnorakich sytuacjach praktycznych

SYSTEMY DYDAKTYCZNE:

-system tradycyjny -Szkoła tradycyjna tzw. szkoła herbartowska charakteryzowała się tym, że jej najwyższym celem było kształtowanie moralnie silnych charakterów.: podział treści nauczania na przedmioty, przekaz wiedzy przez nauczyciela, uczniowie są na ogół pasywni, uczniowie nie decydują o doborze treści nauczania, dominuje uczenie się pamięciowe, zachęcanie uczniów do nauki ma motywy zewnętrzne, częsta kontrola wyników nauczania, współzawodnictwo, szkoła jest jedynym terenem uczenia się tylko pracy domowe wykonywane są po za nią, słaby nacisk na samorzutną twórczość uczniów.

-system progresywistyczny- System "Nowego wychowania" stworzony przez Deweya czyli tzw. szkoła progresywistyczna.:- Podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki.,- Uczniowie samodzielnie zdobywali wiedzę, byli aktywni a nauczyciele pełnili role obserwatorów.,- Uczniowie mieli pewien wpływ na dobór treści nauczania.,- Dominowało nauczanie oparte na rozwiązywaniu problemów.,- Motywy wewnętrzne, a więc zainteresowania i potrzeby miały pobudzać uczniów do nauki.,- Niezbyt częsta kontrola wyników nauczania. Duży nacisk na samokontrolę!,- Szkoła była głównym ale nie jednym miejscem w którym uczeń zdobywał wiedzę i uczył się.,- Silny nacisk na samorzutną twórczość uczniów. (Czesław Kupisiewicz "Podstawy Dydaktyki Ogólnej")

- System współczesny- Dydaktyka współczesna na pewno różni się od systemu tradycyjnego bądź od systemu nowego wychowania jednak nie odrzuca wszystkich założeń i postulatów, głoszonych przez ich twórców, np. postulatu zaznajamiania uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy czy progresywistycznego zalecenia aby aktywować dzieci i młodzież w procesie nauczania. Dydaktyka współczesna nie zaleca aby w procesie nauczania-uczenia się wiązano w sposób rygorystyczny poszczególne sposoby poznania z określonymi fazami psychofizycznego rozwoju uczniów. System współczesny twierdzi, że nie jest słuszny postulat kształcenia dzieci najpierw na treściach konkretnych, a dopiero później na materiale abstrakcyjnym ponieważ każdemu poziomowi myślenia konkretnego, sensoryczno-ruchowego, odpowiada dynamicznie i rozwojowo określony poziom myślenia abstrakcyjnego. Konieczne jest aby już od pierwszych dni pobytu dziecka w szkole rozwijać jego myślenie abstrakcyjne!We współczesnym systemie dydaktycznym istotę procesu nauczania-uczenia się pojmuje się zupełnie inaczej niż robili to herbartyści bądź progresywiści. Zakłada się dziś, że uczniowie powinni przyswajać sobie podstawy usystematyzowanej wiedzy jak również zdobywać określone umiejętności zarówno w drodze samodzielnych poczynań poznawczych, w tym empirycznych, organizowanych jednak przez nauczyciela, jak i poprzez działalność o charakterze recepcyjnym. Przyjęło się w systemie współczesnym koncepcję ogniw nauczania-uczenia się. Koncepcja ta uwzględnianie tylko różnorakość i wielość zadań dydaktycznych realizowanych w szkołach różnych typów i szczebli, lecz również czynności wykonywane podczas nauki szkolnej przez nauczyciela, jak i przez uczniów, co odpowiada interakcyjnemu charakterowi tych czynności.

OSOBOWOŚĆ NAUCZYCIELA- Praca nauczyciela jest procesem twórczym. Nauczyciel musi wciąż poszukiwać nowych i oryginalnych rozwiązań w pracy dydaktycznej. Pedagog zapominający o tym, popadający w rutynę, nie może być nauczycielem efektywnym (a tym samym - postępuje nieetycznie). Wychowawca winien podchodzić do swej pracy niekonwencjonalnie, innowacyjnie, samodzielnie rozwiązywać zagadnienia z praktyki życia szkoły, modyfikować własne sposoby działania. Być otwartym na dialog z uczniami. W ten sposób manifestuje się osobowość, postawę, ideały i wartości nauczyciela. Musi on mieć świadomość, iż wszystkie jego działania zawodowe pozostawią trwały ślad w postawach wychowanków. Uczniowie identyfikują treści z osobą podającego je wychowawcy. Jeśli odrzucą wychowawcę - odrzucą też to, co chciał im przekazać, jeśli zaakceptują, jeśli zaakceptują - proces dydaktyczno - wychowawczy będzie z pewnością efektywny osobowość nauczyciela, jako drugiego podmiotu w procesie dydaktyczno - wychowawczym, jest niezwykle istotna. Nauczyciel powinien traktować swoją pracę jako służbę innym (chociaż jest to zawód) mówi się o takim człowieku „nauczyciel z powołania”. Nauczyciel to człowiek z określonymi zainteresowaniami, dbający o ich rozwój. W tym co robi jest autentyczny, ale panuje nad swoimi odruchami, jest aktywny, nie pozostaje obojętny wobec sytuacji, które są niezgodne z uznawanymi przez niego wartościami. Potrafi realnie ocenić swoje sukcesy i niepowodzenia. Prawdziwy nauczyciel nigdy nie jest w pełni zadowolony z siebie, zawsze pracuje nad swoim rozwojem i warsztatem dydaktycznym. Jest człowiekiem poszukującym nowych metod i sposobów realizowania celów. Jest otwarty na potrzeby drugiego człowieka, przychylny dla ludzi, cechuje go empatia. Rozumie potrzeby dzieci, rozpoznaje ich zainteresowania. Potrafi udzielać porad, trafnie ocenia środowisko, z którego wywodzi się uczeń. Posiada umiejętności prowadzenia pracy profilaktycznej oraz kompensacyjnej (ew. resocjalizacyjnej). Ważne jest, aby nauczyciel umiał przekazać wiedzę w interesujący sposób, łatwo nawiązywał kontakt z dziećmi, radził sobie z problemami wychowawczymi, umiał wykorzystywać własne doświadczenie, niezależność w myśleniu i działaniu, inteligentny, świadomy kształtowania i rozwijania struktur osobowości - tak własnej, jak i innych (tzn. uczniów, na których wpływa w procesie dydaktyczno - wychowawczym) (Żebrowski 1993). Bardzo ważne jest, by wychowawca posiadał wiedzę o człowieku oraz wrażliwość etyczną.

DOSKONALENIE ZAWODOWE- stało się trwałym elementem kształcenia każdego zawodu. Dzięki formom kształcenia zawodowego można wdrażać najnowsze osiągnięcia nauki i techniki. Doskonalenie pracowników społecznych rozpoczęło się w Polsce od organizowania krótkoterminowych kursów.

AWANS ZAWODOWY- jest to pewna forma motywacji do dalszej pracy, awans zawodowy jest również motywowany finansowo, ale także stopniem awansu i związanego z nim autorytetu. Nauczyciele chcą być coraz lepsi, mieć coraz wyższe kwalifikacje i umiejętności . System awansu zawodowego nauczycieli został uznany za jedną z kluczowych zmian w reformie systemu edukacji. Od dnia 3 sierpnia 2000 roku „awans zawodowy” stał się najmodniejszym wyrażeniem wśród nauczycieli . Stał się obowiązkiem w pracy każdego nauczyciela, czymś, bez czego jego praca będzie „stać w miejscu”. Rozwój nauczyciela zależy od bardzo wielu czynników zewnętrznych - motywacyjnych, psychicznych, duchowych itp., wypływających z osobistych dyspozycji i różnorodnych składników osobowości samego człowieka oraz od licznych czynników zewnętrznych, często w dużym i znaczącym stopniu niezależnych od niego . Wszelkie obowiązki związane z awansem zapisane są w Karcie Nauczyciela oraz w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Każdy nauczyciel musi spełnić wiele warunków, aby uzyskać kolejny stopień awansu zawodowego m.in.: · Posiadać wymagane kwalifikacje; · Odbyć stażu zakończony pozytywną oceną dorobku zawodowego; · Uzyskać akceptację komisji kwalifikacyjnej lub zdać egzamin przed komisją egzaminacyjną .

STOPNIE AWANSU ZAWODOWEGO:

- Nauczyciel stażysta - 9 miesięcy, jest to pierwszy etap pracy w roli nauczyciela, wkracza on na drogę świadomego planowania rozwoju zawodowego . „Stażyście ubiegającemu się o awans nauczyciela kontraktowego awans pozwala zapoznać się z dokumentacją wewnątrzszkolną, pozwala eliminować błędy, stwarza warunki współpracy, podnosi prestiż zawodowy” . Początek stażu odbywa się w pierwszym dniu pracy, o czym mówi Karta Nauczyciela. Jest to przeważnie okres przygotowawczy, w którym nauczyciel nabywa wiedzę, zdobywa również nowe doświadczenie, które „poprowadzi” go do uzyskania wyższego stopnia zawodowego. Dyrektor szkoły powinien przydzielić mu opiekuna, a najlepiej doświadczonego kolegę. Nie jest konieczne, żeby był to nauczyciel tego samego przedmiotu, ale istotne jest jego doświadczenie w pracy dydaktycznej oraz wychowawczej. Opiekun powinien udzielać pomocy w przygotowaniu i realizacji planu rozwoju zawodowego.

- Nauczyciel kontraktowy - 2 lata 9 miesięcy, staż skrócony- od 9 miesięcy do 2 lat, ma już on za sobą pierwsze doświadczenia w roli nauczyciela. Nauczycielowi kontraktowemu ubiegającemu się o awans na nauczyciela mianowanego awans daje poczucie stabilizacji, stwarza perspektywy satysfakcji finansowej, potwierdza własne kompetencje na zewnątrz . Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej dwóch lat . Rozpoczyna go 1 września na własny wniosek skierowany do dyrektora szkoły. Ów nauczyciel powinien ubiegając się o awans:
· Uczestniczyć w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych wynikających ze statutu oraz potrzeb szkoły;
· Samodzielnie lub przez udział w różnych formach doskonalenia zawodowego pogłębiać swoją wiedzę i umiejętności zawodowe; · Poznawać przepisy dotyczące systemu oświaty, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 Karty Nauczyciela - przepisy dotyczące pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły .
Wymagania, których spełnienie jest niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego obejmują: · Umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w której nauczyciel odbywał staż, · Znajomość środowiska uczniów, ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem uczniów, · Umiejętność omawiania własnych lub obserwowanych zajęć, · Znajomość organizacji i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż .

-nauczyciel mianowany- 2 lata 9 miesięcy, staż skrócony- 9 miesięcy, 1 rok i 9 miesięcy, Nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy składają wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu . Komisję egzaminacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego powołuje organ prowadzący szkołę.
W skład komisji wchodzą: 1) przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący; 2) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny; 3) dyrektor szkoły; 4) dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania .

Ostatnim stopniem awansu zawodowego jest ubieganie się o stopień nauczyciela dyplomowanego. Nauczycielowi mianowanemu ubiegającemu się o awans nauczyciela dyplomowanego awans służy samorealizacji zawodowej, przyczynia się do poszerzenia kompetencji zawodowych, pobudza nie ujawnione dotąd możliwości twórcze w dziedzinie dydaktyki, metodyki, czy pedagogiki . Ten etap można nazwać „swoistą zbieraniną”, gdyż nauczyciel starający się o stopień nauczyciela dyplomowanego, musi oddać „teczkę” z dokumentami, potwierdzającą jego dotychczasowe dokonania. Do „humoru szkolnego można zaliczyć sytuację, kiedy nauczyciel prosi o zaświadczenie ze skupu makulatury jako dowód współpracy ze środowiskiem lokalnym czy zakładanie wideoteki dokumentującej nowoczesne metody działania . Nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego . Staż trwa 2 lata i 9 miesięcy, skrócony: 1 rok i 9 miesięcy. Nauczyciel mianowany ubiegając się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego powinien :
· Podejmować działania mające na celu doskonalenie warsztatu i metod pracy, w tym doskonalenie umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
· Realizować zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły;
· Pogłębiać wiedzę i umiejętności służące własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy szkoły, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego - z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.

---