• MÓZG

• Mimo że masa mózgu stanowi średnio 2% masy ciała, wykorzystuje on aż 20 % przechodzącego przez organizm tlenu, a jego zużycie energii jest 10 razy szybsze niż pozostałych narządów.

• Nic dziwnego, w końcu pracuje bez ustanku. Nawet kiedy śpisz i pewne procesy ulegają spowolnieniu, mózg nie wyłącza się, ale wciąż działa.

• Glukoza to główne źródło energii dla mózgu

• Mózg człowieka waży średnio od 1200 do 1400 g (u osób dorosłych).

• Mózg jest bardzo wrażliwym narządem, dlatego też jest bardzo dobrze chroniony.

• Kości czaszki są naturalnym kaskiem ochronnym Mózg otaczają 3 opony. Każda z nich jest inna i każda ma inne zadania

• Składa się z mózgowia i rdzenia przedłużonego: część mózgowia, która łączy się z rdzeniem kręgowym. Przez niego przebiegają wszystkie impulsy, które idą z mózgu do rdzenia i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe dla wielu ważnych czynności odruchowych. Najważniejsze ośrodki to;
  • Ośrodek oddechowy
  • Ośrodek naczynioruchowy- reguluje stan napięcia ścian naczyń krwionośnych
  • Ośrodek czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii

• kora mózgowa - siedlisko świadomości człowieka, której powierzchnia wynosi 2200cm2. a grubość - do 4,5 cm.

• Zasada działania mózgu polega na przekazywaniu sygnałów elektrycznych - potencjałów czynnościowych w obrębie neuronu oraz sygnałów chemicznych (neuroprzekaźnik) mózgowia, które wraz z rdzeniem kręgowym tworzy ośrodkowy układ nerwowy

• W pniu mózgu znajdują się liczne pierwotne ośrodki odpowiedzialne za utrzymanie funkcji życiowych.

• Znajduje się tam:

• ośrodek oddychania,

• ośrodek regulujący pracę serca,

• ośrodek regulujący ciśnienie tętnicze,

• ośrodek regulujący temperaturę organizmu,

• ośrodek regulujący metabolizm,

• przysadka będąca ważnym gruczołem dokrewnym,

• ośrodki odruchowe wzroku i słuchu,

• ośrodek integracji bodźców ruchowych i czuciowych

• twór siatkowaty pnia mózgu, odpowiedzialny za zdolność do czuwania, za stan przytomności i zdolność do wybudzania.

• Pień mózgu stanowi także skupienie ośrodków nerwowych dla następujących czynności odruchowych:

• ssanie, żucie, połykanie, wymioty, kichanie, kaszel, mruganie powiekami, wydzielanie potu, regulowanie przemiany materii (wszystkie te odruchy są wrodzone i występują już u noworodków).

• Komórki kory mózgowej są bardzo wrażliwe na niedotlenienie

• Ustanie dopływu tlenu przez 4-5min od zatrzymania pracy serca powoduje, że zaczynają ginąć komórki kory mózgowej

• Jest to proces nieodwracalny,

• Serce człowieka to niezwykły narząd.

• W ciągu minuty potrafi przepompować ogromną jak na tak mały organ ilość krwi, a pracując nieustannie przez cały okres życia człowieka nie daje sobie ani chwili na odpoczynek.

• Posiada duże zdolności przystosowawcze, w odpowiedzi na wysiłek i zwiększone zapotrzebowanie na tlen niektórych tkanek, zwiększa szybkość swojej pracy i dostarcza taką ilość krwi, jaka w danej chwili jest potrzebna.

• Mimo, że jest tak wydajne i niezawodne, jest jednak bardzo wrażliwym narządem, któremu zdarza się odmawiać posłuszeństwa swojemu właścicielowi. Następstwa zaburzeń pracy serca mogą być fatalne w skutkach.

• Serce człowieka dorosłego ma wielkość zaciśniętej pięści,

• waży niespełna pół kilograma

• warunkach prawidłowych w spoczynku wykonuje od 60 do 100 (średnio 72) uderzeń na minutę.

• W ciągu przeciętnego życia serce uderza 2,5 miliarda razy. W czasie jednego cyklu sercowego człowieka przez serce przetłaczana jest całkowita objętość krwi w krwiobiegu.

• Leży w śródpiersiu, w jamie klatki piersiowej, za mostkiem

• składa się z 2 przedsionków i 2 komór

• z przedsionka prawego przez zastawkę trójdzielną krew przepływa do komory prawej,

• a stąd przez pień płucny do obu płuc, tworząc krążenie czynnościowe płuc.

• z płuc krew zbierają cztery żyły uchodzące do przedsionka lewego

• z przedsionka lewego przez zastawkę dwudzielną krew przepływa do komory lewej a stąd do tętnicy głównej (łac. aorta). Krew z aorty zaopatruje odżywczo cały organizm człowieka

• Krew odtlenowana powraca z tkanek do serca żyłami głównymi : górną i dolną do prawego przedsionka (PP) serca, skąd przez zastawkę trójdzielną przepływa do komory prawej (KP). Tętnicami płucnymi jest transportowana do płuc, gdzie następuje jej utlenowanie. Powraca następnie do przedsionka lewego (PL) żyłami płucnymi skąd trafia do komory lewej (KL), a później aortą do pozostałych narządów.

• Cykl pracy serca (cykl hemodynamiczny serca) jest indukowany (pobudzony) przez układ bodźcoprzewodzący serca ,który pobudza komórki serca do skurczu w odpowiedniej kolejności wymuszając przepływ krwi.

• Grubość ściany serca wynosi średnio 15 mm. Ma kształt stożka

• Ewolucja serca dzieli się na skurcz i rozkurcz

• Określona grupa komórek serca, która ma zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów elektrycznych wywołujących skurcz serca.

• Wśród komórek mięśnia sercowego znajdują się komórki mięśniowe o zdolności wytwarzania i przewodzenia bodźców elektrycznych, które pobudzają pozostałe komórki mięśnia.

• 
  
  

Naczynia krwionośne są częścią układu krążenia.

Służą one do transportowania krwi przez organizm.

Są trzy główne rodzaje naczyń krwionośnych:

tętnice, które odtransportowują krew z serca, naczynia włosowate, za pośrednictwem których następuje wymiana substancji między krwią a tkankami

żyły, które transportuję krew z powrotem do serca.

• Tętnice leżą stosunkowo głęboko w ciele, w miejscach ochranianych elementami kostnymi, Nieliczne wyjątki u człowieka to np. gałęzie tętnic skroniowych.

• Po śmierci organizmu tętnice mają barwę białawą i zazwyczaj nie zawierają krwi, przepchniętej przez umierające serce do naczyń włosowatych i żylnych. W związku z tym przekroje zieją ,tzn. ich światło jest otwarte.

• Warstwa zewnętrzna zbudowana jest z tkanki włóknistej, dzięki której tętnice są mocne i odporne na ciśnienie, jakie w nich powstaje.

• Tętnice prowadzą krew bogatą w tlen i składniki odżywcze z serca do tkanek. Największe tętnice ciała, o grubej mięśniowej ścianie, wychodzą z lewej komory serca. Ich średnicę można porównać do węża do podlewania ogrodu.

• Dodatkową ich cechą jest sprężystość, która pomaga przezwyciężyć silny napływ krwi po każdym skurczu serca.

• Podczas dalszego przebiegu tętnice rozgałęziają się na mniejsze, których ściany tracą sprężystość i zawierają więcej włókien mięśniowych. Odgałęzienia tętnic dostarczają krew do wszystkich części ciała człowieka. Przepływ krwi w tkankach jest regulowany przez najmniejsze tętnice, tętniczki.

• Jednym z najważniejszych zadań krwi jest transport tlenu z płuc do komórek oraz transport dwutlenku węgla, końcowego produktu różnorakich procesów przemiany materii, z powrotem do płuc.

• W tętnicach i żyłach dorosłego człowieka krąży około 5 litrów krwi

• Jest narządem mięśniowym, którego złożone ruchy umożliwiają mówienie, żucie i połykanie

• Jego górna powierzchnia jest pokryta tkanką, która zawiera kubki smakowe

• Waży około 30dkg i u osób nieprzytomnych, ułożonych w niewłaściwej pozycji, jest przyczyną niedrożności dróg oddechowych

• Położenie krtani może się także zmieniać pod wpływem ruchów zginających szyję. Przy maksymalnie odchylonej głowie ku tyłowi krtań znacznie się podnosi, a przy pochyleniu głowy do przodu przy nieruchomej klatce piersiowej krtań leży tuż nad rękojeścią mostka.

• W przypadku dostania się do krtani drobin pokarmowych, następuje mimowolna reakcja obronna, wynikająca z bogatego unerwienia śluzówki krtani, polegająca na wykrztuszeniu ciał obcych z krtani. W ostatniej fazie połykania krtań powraca na swoje pierwotne miejsce, a nagłośnia pociągana przez połączone z nią więzadła powraca na swoje właściwe miejsce, otwierając wejście do krtani.

Nagłośnia to nieparzysty fałd zamykający wejście krtani, zbudowany z chrząstki nagłośniowej, pokrytej tkanką miękką, więzadeł i mięśni. Nagłośnia jest położona od tyłu nasady języka i ku jej dołowi. Wejście do krtani od tyłu i z boku jest ograniczone przez fałdy nalewkowo- nagłośniowe, zapobiegając przedostawaniu się pokarmów do dróg oddechowych podczas procesu połykania. U niemowląt fałd ten jest nie do końca wykształcony, przez co wraz z pokarmem do żołądka dostaje się powietrze. Nie jest możliwe jednoczesne przełykanie pokarmu i oddychanie

• Płuca dorosłego człowieka mogą pomieścić do ok. 5 litrów powietrza.

• Dorosły człowiek robi od 16 do 24 oddechów na minutę.

• W płucach zachodzi wymiana gazowa.

• Zbudowane jest z oskrzeli (częściowo wnikających do płuc) rozwidlających się potem na oskrzeliki, a bezpośrednio za wymianę gazową odpowiadają pęcherzyki płucne - wymieniają tlen i dwutlenek węgla z krwią.

• Całe płuca pokryte są opłucną - delikatną tkanką okrywającą.

• W organizmie człowieka występuje płuco prawe i lewe. Prawe trzypłatowe, lewe dwupłatowe

• Oddychanie składa się z dwóch faz: wdechu i wydechu.

• Częstość oddychania u ludzi zdrowych wynosi: 16-18 razy na 1 minutę u dorosłych,

• 20-30 razy u dzieci,

• 30-35 u noworodka.

• Ilość powietrza, jaką wprowadzamy do płuc w czasie jednego wdechu, nazywamy objętością oddechową - wynosi ona 5-10 ml/kg masy ciała w spoczynku.

• Przyspieszenie oddychania u człowieka dorosłego powyżej 40 razy i zwolnienie poniżej 8 na min jest objawem niepokojącym, prowadzącym do niedotlenienia organizmu.

• W warunkach fizjologicznych na zmianę szybkości oddychania wpływa wzmożony wysiłek fizyczny, stany emocjonalne.

• W warunkach patologicznych na przyspieszenie oddychania wpływają: stany gorączkowe, bolesne urazy, zabiegi operacyjne. Chory oddycha wtedy płytko i szybko - nie chcąc dopuścić do uczucia bólu, który powodują głębsze oddechy.

• Na zwolnienie oddychania wpływają: schorzenia mózgowia, zatrucia wewnątrzpochodne, np.: mocznica, śpiączka cukrzycowa, zatrucia zewnątrzpochodne substancjami działającymi na ośrodek oddechowy (depresja oddechowa), np. morfiną

• Skład powietrza wdychanego, tlen - ok. 21%;dwutlenek węgla - ok. 0,03%;azot - ok. 78%;

• Skład powietrza wydychanego, tlen - ok. 17%;dwutlenek węgla - ok. 4%;azot - ok. 78%;

• Przepona

• Główny mięsień oddechowy

• Oddziela jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej

• Ruchy przepony są niezależne od woli człowieka

• Praca przepony powoduje zmianę kształtu oraz objętości klatki piersiowej co umożliwia wdychanie i wydychanie powietrza.

• Ludzki szkielet tworzą kości i chrząstki, stanowią około 20% ciężaru ciała. Szkielet składa się z około 200 kości, które tworzą rusztowanie ciała i zapewniają mu ochronę.

• Ze względu na kształt kości dzieli się na długie, krótkie, płaskie i różnokształtne

• Klatka piersiowa

• Od tyłu wzmacnia ją 12 kręgów piersiowych i 12 par żeber, od przodu chrząstki żebrowe i mostek

• Chroni ważne narządy, znajdujące się wewnątrz, porusza się podczas oddychania

• Podczas oddychania chrząstki żebrowe mogą się rozciągać, co pozwala klatce piersiowej na zwiększanie swojej objętości

• Mostek jest długą, płaską kością, która leży pionowo na środku przedniej ściany klatki piersiowej

• Zebra łączą się z mostkiem za pomocą chrząstek żebrowych, co sprawia, że ściany klatki piersiowej są ruchome

• Składa się z: rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego

• Kręgosłup Zapewnia naszemu ciału giętkość i sprawia, że możemy stać prosto.

• Chroni również delikatny rdzeń kręgowy

• Składa się z 33 kości zwanych kręgami

• Dzieli się na 5 odcinków: 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych, 4 guziczne

Rdzeń kręgowy

• Jest drogą łączącą mózg z resztą ciała. Dzięki niemu możliwe jest przechodzenie sygnałów z mózgu w dół w celu kontroli funkcjonowania organizmu oraz przekazywanie informacji ze wszystkich narządów i układów do mózgu

• Ma długość 42 - 45cm i około2,5cm średnicy

• Wychodzi z rdzenia przedłużonego, znajdującego się w podstawie czaszki, kończy się pomiędzy pierwszym a drugim kręgiem lędźwiowym

• Jest chroniony przez kostne kręgi kręgosłupa

• Przemieszczenie kręgów szyjnych jest bardzo groźne, gdyż brak stabilności w tej okolicy może prowadzić do uszkodzenia lub przerwania ciągłości rdzenia kręgowego przez ostry brzeg kręgu szyjnego. Dochodzi wówczas do porażeń, które w większości skutkują kalectwem do końca życia lub śmiercią

• Mięsień przepony niezbędny do oddychania jest unerwiany przez czwarty nerw rdzeniowy, a przerwanie rdzenia kręgowego powyżej tego poziomu powoduje zgon

Uraz kręgosłupa

• W wyniku silnego urazu głowy może dojść do złamania zęba kręgu obrotowego(jest to masywny wyrostek, który łączy się z atlasem. Jeżeli dojdzie do przemieszczenia się tej kości, zwykle kończy się to zgonem.

• Dlatego niezwykle ważne jest, by w miejscu wypadku, jeżeli nie można wykluczyć urazu kręgosłupa szyjnego, nie poruszać poszkodowanego do momentu odpowiedniego zabezpieczenia kręgosłupa szyjnego lub przybycia służb medycznych

• U zdrowych, młodych ludzi do 30 roku życia kości są mocne, zawierają dużo składników mineralnych. Wynika to z przeważającej ilości procesów powstawania komórek kostnych. Z kolei po 45 roku życia mogą stawać się kruche (dlatego częściej dochodzi do złamań).

Narządy jamy brzusznej - śledziona

• Znajduje się w jamie brzusznej, leży wewnątrzotrzewnowo, w lewym podżebrzu pomiędzy IX a XI żebrem. Jej funkcja to wytwarzanie immunoglobulin

• Wielkość i kształt śledziony w dużej mierze zależą od stopnia wypełnienia jej krwią. Średnio waży około 150 g i mieści około 50 ml krwi, chociaż może jej zmagazynować kilkakrotnie więcej. Śledziona nie jest niezbędna do życia, kiedy jej nie ma, jej funkcję przejmują inne narządy

wątroba

• U ludzi znajduje się pod przeponą, w prawym podżebrzu

• wątroba spełnia cztery funkcje:

• Detoksykacyjną- neutralizuje toksyny

• Metaboliczną- przekształca węglowodany w glukozę

• Filtracyjną- amoniak przekształca w mocznik

• Magazynującą- żelazo, witaminy

Wątroba jest największym gruczołem ciała ludzkiego, który leży tuż pod przeponą, po prawej stronie jamy brzusznej. U dorosłego człowieka waga tego gruczołu dochodzi do 1500 g. Jest ona zbudowana prawie wyłącznie z komórek wątrobowych, czyli hepatocytów. Jest to narząd miękki, a jednocześnie kruchy i łatwo pękający przy silnym urazie

• Wątroba jest jednym z narządów, bez których nie można żyć. Dlatego istotne jest, aby dbać o nią i nie dopuścić do uszkodzeń, a w razie wystąpienia takowych należy wiedzieć jak się zachować. Wątroba jest nieunerwiona, dlatego mimo uszkodzeń i zmian chorobowych nie boli. Wątroba jest w stanie regenerować się, w przypadku ciężkich i długotrwałych działań toksycznych i uszkodzeń, czasami nie jest w stanie się zregenerować

---