Nauczanie bezposrednie

Nauczanie bezpośrednie ma wiele nazw, np..:

• model szkoleniowy- wg Joyce, Weil

• aktywne nauczanie- wg Good, Grours, Ebmeier

• nauczanie zupełne- wg Hunter

• nauczanie wprost- wg Rosenshine, Stephens

ANALIZA SYSTEMOWA

Analiza systemowa- ma charakter interdyscyplinarny, powstała na pograniczu wielu dyscyplin i na wiele wywarły wpływ, żeby wspomnieć biologię, teorię organizacji, teorie społeczne i teorie uczenia się.

W dydaktyce podejście systemowe umożliwia metodyczne rozkładanie złożoności umiejętności i wiadomości na części składowe, co w efekcie pozwala nauczać i uczyć się ich skuteczniej.

Systemowy punkt widzenia na pedagogikę reprezentują dwaj uczeni i specjaliści projektowania dydaktycznego Gagne i Briggs.

PSYCHOLOIA SZKOLENIA

Analiza systemowa wzbogaciła teoretyczne postawy nauczania bezpośredniego i dodała mu precyzji.

BADANIA NAD EFEKTYWNOŚCIĄ NAUCZANIA

Nauczyciele zauważyli, że metody stosowane na szkoleniach pracowników można przystosować do uczenia umiejętności szkolnych, takich jak czytanie i pisanie, umiejętności matematyczne oraz niektórych umiejętności przyrodniczych i społecznych.

MODELOWANIE I POKAZ

Według A. Bandury dużą część tego, czego się uczymy zawdzięczamy modelowaniu. Większą część swojego zachowania ludzie uczą się przez obserwacje i modelowanie.

Jeżeli chodzi o pokaz to jest to metoda, na której można oprzeć uczenie się poprzez modelowanie. By pokaz był skuteczny i właściwy należy przestrzegać pewnych zasad. Są to:

• skuteczność pokazu wymaga od nauczyciela pewności, że wszystkie elementy demonstrowanego zachowania są przedstawione dokładnie i poprawnie,

• warunki, w jakich przeprowadza się pokaz, mają umożliwić uczniowi wyraźne uświadomienie sobie tego, co się dzieje,

• objaśnienia i dyskusja w trakcie pokazu korzystnie wpływają na późniejsze osiągnięcia ucznia.

ĆWICZENIA I TRANSFER

Istotną właściwością modelu nauczania bezpośredniego jest posługiwanie się ćwiczeniami praktycznymi, takimi które wspomagają transfer.

Transfer uczenia się jest sprawą bardzo ważną, jako że w szkole uczymy się po to, żeby nastąpił transfer uczenia się na sytuacje pozaszkolne. Przykładem zobrazowującym to może być, np.: nauka czytania dzieci by potem mogły czytać książki, gazety, magazyny czy działa literackie.

WŁASNOŚCI MODELU

Model nauczania bezpośredniego można opisać, charakteryzując właściwe dla niego efekty nauczania, bieg lekcji, czyli syntaksę modelu oraz strukturę środowiska dydaktycznego.

ZAKŁADANE EFEKTY NAUCZANIA

Model nauczania bezpośredniego został zaprojektowany z myślą o uczeniu się wiedzy proceduralnej koniecznej do opanowania prostych i złożonych umiejętności oraz o uczeniu się silnie ustrukturowanej wiedzy deklaratywnej, której nauczać można krok poi kroku.

Model nauczania bezpośredniego przydaje się do nauczania umiejętności.

BIEG LEKCJI

Syntaksa lekcji w modelu podającym zawiera pięciu faz. Początek stanowi podanie celów (uzasadnienie potrzeby uczenia się przewidzianych umiejętności i wiadomości) i wywołanie nastawienia. Potem następują: pokaz danej umiejętności lub wiadomości, ćwiczenia, informacja zwrotna o poczynionych postępach. Rozbudowanie ćwiczenia, których celem jest transfer opanowanych w klasie umiejętności, zamykają model.

FAZA	CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
Faza 1. Podanie celów i wywołanie nastawienia	Nauczyciel omawia cele lekcji, dostarcza informacji wstępnych, wyjaśnia dlaczego lekcja będzie ważna. Wywołuje gotowość uczniów do nauki.
Faza 2. Pokaz wiedzy lub umiejętności	Nauczyciel demonstruje w poprawnej postaci umiejętność lub podaje tworzące łańcuch małe porcje wiadomości.
Faza 3. Ćwiczenia pod kierunkiem	Nauczyciel ustala dokładną strukturę początkowych ćwiczeń.
Faza 4. Sprawdzenie opanowania umiejętności i wiadomości, sprzężenia zwrotne	Nauczyciel kontroluje prawidłowość wykonywanych czynności i dostarcza informacje zwrotne.
Faza 5. Rozbudowanie ćwiczenia, transfer	Nauczyciel ustala warunki rozbudowanych ćwiczeń, zwraca uwagę na przeniesienie (transfer) umiejętności na bardziej złożone sytuacje.

STRUKTURA ŚRODOWISKA DYDAKTYCZNEGO

Model nauczania bezpośredniego wymaga od nauczyciela starannej strukturyzacji i zharmonizowania poszczególnych elementów środowiska dydaktycznego. Warunkiem efektywności modelu jest skrupulatne rozpatrzenie każdego drobiazgu określającego umiejętność lub wiedzę przeznaczoną do nauczania, charakter pokazu, a także rodzaj i harmonogram ćwiczeń.

POSTĘPOWANIE NAUCZYCIELA

Umiejętne posługiwanie się modelem nauczania bezpośredniego wymaga od nauczyciela określonego postępowania na etapie przedlekcyjnym, śródlekcyjnym i zamykającym.

ZADANIA PRZEDLEKCYJNE

Model nauczania bezpośredniego nadaje się do każdego przedmiotu szkolnego, najbardziej jednak do treści, których istotą jest zachowanie wykonawcze, a więc takich, jak umiejętności językowe czy sprawności fizyczne.

Opracowanie celów:

Poprawnie postawione cele dotyczą ucznia, są konkretne, opisują sytuację, w której badane będą osiągnięcia uczniów i określają odpowiedni poziom wykonania.

Analiza zadań:

Analiza zadań stanowi narzędzie, za pomocą którego można dość dokładnie określić naturę danej umiejętności lub wyraźnie ustrukturowanego fragmentu wiedzy.

U podstaw analizy zadania leży myśl, że jeśli dojdzie do zrozumienia czegoś jest procesem złożonym lub jeśli złożona jest umiejętność, nie należy jednego ani drugiego uczyć w całości i na razie, lecz podzielić na sensowne części składowe.

Analiza zadania umożliwia precyzyjne określenie, co musi umieć uczeń by mógł wykonać daną umiejętność. Proces ten składa się z czterech etapów.

PROWADZENIE LEKCJI

Jak wiadomo lekcja składa się z 5 faz i teraz postaram się je pokrótce opisać.

Podanie celu i wywołanie nastawienia:

Należy poinformować uczniów o celu oraz jak cele danej lekcji mają się do poprzednich i, w większości przypadków, jak mają się do celów nadrzędnych, długofalowych. Uczniowie powinni wiedzieć także, jak jest przewidziany tok lekcji i czas trwania jej poszczególnych części.

Lekcje nastawione są na wyrobienie składowych umiejętności, których związek z innymi nie mus być jasny dla uczniów, a sens uczenia się ich powinien być oczywisty. Jednocześnie wymagają one od ucznia motywacji do nauki i gorliwości w wykonywaniu ćwiczeń.

Przeprowadzenie pokazu:

Model nauczania bezpośredniego w znacznym stopniu opiera się na założeniu, że wiele z tego, co potrafi zrobić uczeń, wzięło się z obserwowania innych.

Pokaz opanowania jakiegoś pojęcia lub jakieś umiejętności wymaga od nauczyciela, nim przystąpi do pokazu:

- gruntowanego zrozumienia pojęcia i biegłości w wykazywaniu się umiejętnością

- próbnego przećwiczenia wszystkich elementów pokazu.

Ćwiczenia pod kierunkiem:

W modelu nauczania bezpośredniego chwilą krytyczną jest ta, kiedy nauczyciel przystępuje o zorganizowania ćwiczenia pod swoim kierunkiem.

Zasady pomagające nauczycielowi poprowadzić ćwiczenia:

1. Zadawaj niewielkie sensowne ćwiczenia

2. Zadawaj ćwiczenia tak, żeby doprowadzić do przeuczenia

3. Pamiętaj o zaletach i wadach ćwiczeń zmasowanych i ćwiczeń rozłożonych w czasie

4. Nadzoruj wstępna fazę ćwiczeń

Sprawdzenie i informacje zwrotne:

Najważniejszym zadaniem nauczyciela jest także zagwarantowanie uczniom sprzężenia zwrotnego niosącego im znaczące informacje, oraz znajomość rezultatów.

Zasady by zapewnić skuteczne sprzężenie zwrotne ucznowi:

1. Dostarcz informacji zwrotnej najszybciej jak możesz

2. Informacja zwrotna powinna być konkretna

3. Zwracaj uwagę na czynności, nie na intencje

4. Dostosuj sprzężenie zwrotne do stopnia zaawansowania ucznia

5. Kładź nacisk na pochwały i potwierdzające informację zwrotną

6. Jeśli decydujesz się na ujemne sprzężenie zwrotne, pokaż prawidłowo wykonana czynność

7. Skieruj uwagę uczniów na proces wykonywania zadania a rezultaty czynności

8. Wyjaśnij uczniom, jak ocenić własne osiągnięcie

ZADANIE POZALEKCYJNE

Zadania końcowe w modelu nauczania bezpośredniego obejmują zorganizowanie samodzielnych ćwiczeń oraz kontrolę opanowania wiedzy i umiejętności.

Ćwiczenia samodzielne:

Praca domowa i ćwiczenia samodzielne stanowią dla uczniów okazję do posługiwania się nową wiedzą i nowymi umiejętnościami na własną rękę.

Kontrola:

Kontrola powinna opierać się na testach praktycznych, sprawnościowych, mniej zaś przydatne będą proste testy wiedzy deklaratywnej.

---