1) sciany z ceramicznych elementow murowyuch

Ściany jednowarstwowe-wykonywane na całej swojej grubości z jednego rodzaju elementów murowych, połączonych zaprawą murarską. Współczesne wymagania cieplne dotyczące ścian jednowarstwowych określają współczynnik przenikania ciepła U dla ścian zewnętrznych nie większy niż 0,5 W/ m²K. Wymusza to konieczność stosowania do ich konstrukcji odpowiednich materiałów np.: bloczków z betonu komórkowego lub gazobetonu, bloczków keramzytowych lub pustaków z ceramiki porowatej.

Pustaki z ceramiki porowatej to między innymi pustaki poroton, porotherm i kroterm. Mają one ukształtowane boczne skrzydełka połączeniowe, dzięki czemu można je łączyć techniką cienkospoinowego murowania przy pomocy gotowych zapraw termoizolacyjnych stosując grubość spoiny 1-2mm. Pustaki te posiadają dużą wytrzymałość na ściskanie, co pozwala na wykonanie z nich ścian konstrukcyjnych. Własności te powodują, że nie występuje konieczność stosowania w tych ścianach dodatkowych materiałów termoizolacyjnych. Ściany wykonane z pustaków porowatych są lekkie, odznaczają się wysoką akumulacją, statecznością i izolacyjnością cieplną, prawidłową regulacją wilgotności powietrza w pomieszczeniu a przy tym znaczną wytrzymałością, wieloletnią trwałością eksploatacyjną, ognioodpornością, odpornością na korozję atmosferyczną i biologiczną i dobrą izolacyjnością akustyczną. Są przy tym bardzo proste do wykonania. Z pustaków ceramicznych nie należy jednak wykonywać ścian fundamentów oraz cokołów do wysokości 50 cm ponad poziomem przylegającego terenu, ścian zawierających przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne oraz ścian pomiędzy segmentami mieszkalnymi, jeżeli nie są spełnione wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej.

Z uwagi na wysoki współczynnik przenikania ciepła do wykonania jednowarstwowych ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych nie stosuje się już cegieł ceramicznych, gdyż wybudowany z nich mur spełniający aktualne wymagania cieplne musiałby mieć znaczną grubość.

Do budowy ścian jednowarstwowych nadają się również wyroby wapienno-piaskowe (silikaty), jednak z uwagi na niską izolacyjność termiczną znajdują zastosowanie do budowy zewnętrznych ścian budynków gospodarczych i pomocniczych oraz ścian wewnętrznych. Silikaty charakteryzują się dużą nasiąkliwością toteż cegieł i bloków wapienno-piaskowych nie stosuje się w murach piwnicznych i cokołach do wysokości 50 cm ponad poziom terenu.

Ściany dwuwarstwowe - wykonuje się z dwóch równoległych warstw muru wykonanych na ogół z różnych materiałów, ze spoiną podłużną między nimi. Szczególnym przypadkiem jest ściana złożona z konstrukcyjnej warstwy wewnętrznej i przymocowanej do niej od zewnątrz izolacji termicznej pokrytej cienkowarstwowym tynkiem strukturalnym lub panelami elewacyjnymi. Współczynnik przenikania ciepła U w ścianach dwuwarstwowych powinien być nie większy niż 0,3 W/ m²K. Warstwę konstrukcyjną można wykonać z elementów ceramicznych, silikatowych, z betonu komórkowego lub prefabrykatów z betonu zwykłego z wypełniaczami. Izolację cieplną stanowią płyty ze styropianu, polistyrenu ekstrudowanego, wełny mineralnej lub pianki poliuretanowej.

Ściany trójwarstwowe składają się z trzech warstw - wewnętrznej warstwy nośnej, warstwy izolacji termicznej i zewnętrznej warstwy osłonowej, często oddzielonej od ocieplenia wentylowaną pustką powietrzną grubości od 3 do 5cm. Materiał i grubość poszczególnych warstw muszą być tak dobrane, żeby cała ściana miała współczynnik przenikania ciepła U < 0,3 W/ m²K. Wentylowana szczelina powietrzna odprowadza wykraplającą się wewnątrz ściany parę wodną poprzez otwory znajdujące się w warstwie licującej oraz chłodzi i wentyluje warstwę zewnętrzną. W ścianach bez szczeliny powietrznej brak jest chłodzenia warstwy zewnętrznej od wewnątrz, co przy intensywnym nasłonecznieniu prowadzi zwykle do powstania mikrozarysowań, zawilgocenia ściany i pogorszenia parametrów izolacji termicznej. Wprowadzenie kanałów wentylacyjnych do konstrukcji ściany tuż pod powierzchnią licową pozwala na wykonywanie elewacji charakteryzującej się dużym oporem dyfuzji pary, nie dopuszcza do zawilgocenia materiału termoizolacyjnego i utrzymuje stałe właściwości termoizolacyjne ściany.

Warstwę wewnętrzną ściany trójwarstwowej wykonuje się najczęściej z cegły, pustaków ceramicznych, bloczków wapienno-piaskowych lub betonu komórkowego. Izolację cieplną wykonuje się najczęściej z płyt styropianowych, płyt z wełny mineralnej lub szklanej, pianki poliuretanowej, materiałów sypkich pochodzenia roślinnego, takich jak wióry drzewne, trociny, lub mineralnego - keramzytu. Na warstwy elewacyjne stosuje się cegłę kratówkę o pionowych otworach, którą następnie pokrywa się tynkiem, oraz cegły licowe i klinkierowe, czasami drążone, nie wymagające tynkowania. Warstwa elewacyjna połączona jest z warstwą nośną za pomocą metalowych kotew i chroni ścianę przed czynnikami atmosferycznymi i ewentualnymi uszkodzeniami mechanicznymi.

Ściany trójwarstwowe są ścianami trwałymi, odpornymi na działanie ognia. Długo trzymają ciepło i zapewniają korzystny mikroklimat wnętrza oraz dobrą izolację akustyczną. Są jednak pracochłonne, mają stosunkowo dużą grubość i ciężar, co zwiększa koszt budowy domu.

Ściany z pustaków ceramicznych-Najbardziej popularnym obok cegły pełnej, materiałem do budowy zewnętrznych murów nośnych są pustaki ceramiczne. Przenikanie ciepła przez cegłę pełną jest stosunkowo szybkie, aby więc utrzymać korzystną dla człowieka temperaturę wnętrz przy stosunkowo niewielkiej grubości muru, do budowy ścian zastosowano pustaki z możliwie jak największą liczbą otworów w samym pustaku. Powietrze zamknięte w komorach pustaka stanowi znakomity materiał izolacyjny. Obecnie najczęściej stosowanymi w budownictwie krajowym pustakami są pustaki typu Max, Sz i U. W miarę jednak, jak zaostrzały się normy dotyczące przepuszczalności ciepła i one okazały się być niewystarczające do konstrukcji murów jednowarstwowych.

Zupełnie nową konstrukcję pustaków ceramicznych stanowią pustaki typu Poroton, które obok klasycznych otworów wykonywanych mechanicznie w procesie formowania pustaków, posiadają dodatkowe mikropory (mikroskopijne pustki rozmieszczone w całej objętości materiału) powstające w samych ściankach. Mikropory te powstają w procesie wypału pustaka w wyniku dodania do mieszanki ceramicznej trocin lub drobnego granulatu styropianowego. Technologia ta zdecydowanie podwyższa izolacyjność cieplną (zdolność do nieprzewodzenia ciepła) nowych pustaków i zbudowanego z nich muru. Podczas gdy pustak Max ma współczynnik przewodzenia ciepła 0,43, to pustak Kroterm tylko 0,18. Co prawda pustak Kroterm jest grubszy, cięższy, i przede wszystkim droższy, ale można z niego budować mur jednowarstwowy (nie wymagający ocieplania), wykańczany po obu stronach tynkiem. Ostatnio pojawiło się na rynku sporo pustaków nowej generacji, pod różnymi nazwami takimi jak Kroterm, Poroterm czy Megaterm. Pomimo, że są one droższe od pustaków starej generacji, to jednak wydaje się, że stanowią one idealny budulec, z którego ściana zewnętrzna jest w ostatecznym rozrachunku tańsza i prostsza do wykonania niż ściana dwu- czy trójwarstwowa.

Sciany- Ze względu na pracę statyczną ściany dzielimy na nośne, nienośne, osłonowe i działowe. Ściany nośne, czyli konstrukcyjne przekazują ciężar własny, ciężar stropów i ścian wyższej kondygnacji, obciążenie z dachu, obciążenie wiatrem i obciążenia użytkowe budynku, na elementy konstrukcyjne znajdujące się bezpośrednio pod nimi, tj. na ściany niższej kondygnacji, podciągi, belki, słupy lub bezpośrednio na fundamenty. Ściany nienośne, osłonowe i działowe ściany wewnętrzne przenoszą na ogół tylko obciążenie od ciężaru własnego.

Zewnętrzne ściany nośne muszą spełniać określone wymagania techniczne. Winny posiadać odpowiednią nośność, dobrą izolacyjność cieplno-wilgotnościową, dobrą izolacyjność akustyczną, mrozoodporność, odporność na korozję i działanie czynników biologicznych, wysoką odporność ogniową, wysoką akumulacyjność i statecznością cieplną, niską wilgotność w stanie powietrzno-suchym, niezbyt wysoką nasiąkliwość, korzystną paro-przepuszczalność, zdolność do szybkiego wysychania, estetyczny wygląd i możliwie niski koszt wykonania.

Ściany nośne przenoszą bardzo duże obciążenia, toteż ich nośność musi być dostosowana do najniekorzystniejszych warunków użytkowania. Izolacyjność cieplno-wilgotnościowa ściany jest określona odpowiednimi normami. Wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej określają maksymalną dopuszczalną wartość współczynnika przenikania ciepła U dla danych warunków klimatycznych, a także najniższą dopuszczalną temperaturę na wewnętrznych powierzchniach przegród zewnętrznych, tzw. temperaturę punktu rosy. Obowiązująca w tym zakresie norma PN-82/B-02020 żąda, aby wartość współczynnika przenikania ciepła dla ściany zewnętrznej nie była wyższa niż 0,75 W/ m²K. Wymagania wilgotnościowe określają warunki ochrony wewnętrznych powierzchni ścian przed zawilgoceniem i skraplaniem wody, określają także szybkość wysychania ścian. Konstrukcja ściany powinna być taka, aby nie dochodziło do skraplania pary wodnej na jej powierzchni wewnętrznej. Ściana musi być również odizolowana od wilgoci i zabezpieczona przed kapilarnym podciąganiem wody. Zawilgocenie i przemarzanie ścian niszczy strukturę materiałów ściennych, powoduje powstawanie plam i wykwitów, zagrzybienie i stwarza złe warunki zdrowotne w pomieszczeniach.

3) SPOSOBY WYKONYWANIA PRZEWODÓW KOMINOWYCH- Z uwagi na przeznaczenie przewody kominowe dzieli się na wentylacyjne, dymowe i spalinowe. Do wykonywania przewodów kominowych można stosować ceramiczne i silikatowe (tylko do przewodów wentylacyjnych) cegły pełne klasy, nie niższej niż 15. W celu zapewnienia maksymalnego ciągu przewody powinny być prowadzone w ścianach ogrzewanych wewnętrznych, a nie należy ich lokalizować w nie ogrzewanych ścianach przylegających do klatek schodowych lub w ścianach zewnętrznych. Przewody wentylacyjne i dymowe mogą być łączone we wspólne bloki, co pomaga w ogrzewaniu się przewodów wentylacyjnych, a w konsekwencji poprawia siłę ciągu. Przewody dymowe należy prowadzić od otworów wycierowych do wylotów komina zgodnie z projektem budynku. Kanały dymowe opuszcza się poniżej najniższego paleniska, z reguły aż do piwnic. Otwory wycierowe usytuowane w piwnicach powinny znajdować się na poziomie od 1,0 do 1,2 m od podłogi i powinny być zamknięte hermetycznymi drzwiczkami. Dolna krawędź otworu wyciekowego przewodu z palenisk usytuowanych w pomieszczeniach, w których znajduje się wlot, powinna znajdować się na wysokości 0,3 m od podłogi. Otwory wycierowe powinny być łatwo dostępne, mieć osadnik na sadze i być zamknięte szczelnymi drzwiczkami. Wyloty przewodów dymowych należy umiejscawiać:

- przy dachach płaskich o kącie nachylenia 12°co najmniej o 0,6 m powyżej poziomu kalenicy;

- przy dachach stromych o kącie nachylenia powyżej 12° i pokryciu łatwo zapalnym jak wyżej;

- przy dachach stromych o kącie nachylenia powyżej 12° i pokryciu niepalnym, niezapalnym i trudno zapalnym co najmniej o 0,3 m powyżej powierzchni dachu oraz w odległości co najmniej 1,0 m;

Przewody spalinowe należy prowadzić od otworów rewizyjnych do wylotów komina wg. projektu budynku; odległość pionowa pomiędzy otworem wlotowym a rewizyjnym powinna wynosić co najmniej 0,4 m (zalecane 1,5 m); Przewody wentylacyjne należy prowadzić od wlotu do wylotu komina. Wloty do przewodów powinny być zlokalizowane tuż pod sufitem. W pomieszczeniach pozbawionych okien należy przewidzieć 2 otwory wentylacyjne, jeden na górze pod sufitem, drugi na dole przy podłodze. Aby nie powodowa zawirowań przewody powinny być prowadzone w miarę możliwości pionowo, bez załamań. Ewentualne odchylenie przewodu od pionu nie powinno przekraczać 30°. Kanały mogą mieć przekrój kołowy albo kwadratowy. Minimalny przekrój przewodów kominowych z cegieł wynosi 140 x 140 mm.

Grubości przegród z cegieł między poszczególnymi przewodami oraz między tymi przewodami a licem muru wewnętrznego powinny wynosić ½ cegły. Przegrody między przewodami a licem muru zewnętrznego powinny mieć grubość co najmniej 1 cegły.

Do wykonywania kominów ponad dachem można używać cegieł licowych. W przypadku użycia cegieł bielicowych jest konieczne otynkowanie komina. W miejscu przejścia komina przez dach należy wykonać obróbkę blacharską zabezpieczające poddasze przed wodą opadową. Wierzch komina powinien być nakryty czapka żelbetową z kapnikiem. Pod czapką powinna być położona papa.

4) IZOLACJE PRZECIWWILGOCIOWE W BUDYNKACH PODPIWNICZONYCH

W budynkach podpiwniczonych jest wymagane wykonanie:

- w ścianach zewnętrznych dwóch izolacji poziomych ( nad ławą fundamentową oraz min. 0,3 m nad poziomem terenu), a w ścianach wewnętrznych izolacji poziomej nad ławą fundamentową (zwykle na poziomie izolacji układanej w podłodze)

- pionowej izolacji wodochronnej ścian zewnętrznych stykających się z gruntem

- poziomej izolacji wodochronnej w podłogach układanych na gruncie

Po wykonaniu ław fundamentowych układa się izolacje poziome, dopasowując ich poziom do projektowanego usytuowania izolacji podłóg.

Izolacje poziome powinny powinny być wysunięte po 50-100 mm poza powierzchnię wznoszonej ściany, w celu ich właściwego połączenia z później wykonywanymi izolacjami, pionową ścian i poziomą podłóg.

Po wymurowaniu ścian piwnic na wysokość conajmniej0,3 m powyżej poziomu terenu układa się druga izolację poziomą, która powinna być połączona z zewnętrzna izolacja pionową.

Obie izolacje w strefie cokołu mają chronić ścianę przed zawilgoceniem od topniejącego śniegu i rozprysków deszczu.

Podłoże pod izolację należy wyrównać zaprawą cementową (zalecane są dodatki uszczelniające) i w zależności od rodzaju użytej izolacji również zagruntować.

Izolacje poziome wykonuje się najczęściej z pap asfaltowych przyklejanych do podłoża i sklejanych lepikiem między sobą.

Izolacje z mas nakłada się w co najmniej 2 warstwach, natomiast materiały rolowe, poza przyklejeniem do podłoża na ogół dodatkowo mocuje się mechanicznie na górnej krawędzi.

Bardzo starannie i dokładnie należy połączyć izolację poziomą i pionową. Izolacje pionowe należy chronić przed uszkodzeniami mechanicznymi, które mogą wystąpić przy zasypywaniu wykopu gruntem.

6)DRENAŻ OPASKOWY I POWIERZCHNIOWY

opaskowy- zwany również otokowym lub pierścieniowym; jest to przewód rurowy okalający zazwyczaj obiekt w obszarze jego posadowienia; ma za zadanie odebranie wody zbierającej się i spiętrzającej przy ścianach i fundamentach oraz spływającej z drenażu powierzchniowego ułożonego pod podłogą, a następnie doprowadzenia tej wody do studzienki zbiorczej i dalej do kanalizacji deszczowej lub innego ujęcia; zasady projektowania i wykonania:

- drenaż musi mieć równomierny spadek, w jego zasięgu powinny pozostawać wszystkie zagrożone przez wodę elementy budynku

- przy wszystkich punktach załamania należy zaprojektować studzienki kontrolne

- przewody drenażowe należy układać tak, aby najwyższy punkt układu odwadniającego znajdował się poniżej poziomej izolacji w piwnicy, a najniższy powyżej podeszwy ławy fundamentowej;

- najczęściej przyjmuje się spadek 0,5%, przy zalecanym 1%

- najczęściej stosuje się sączki o średnicy 100 mm, wykonane z tworzywa sztucznego w postaci przewodu perforowanego, przejmującego wodę całą swoją powierzchnią;

- ciągi sączków muszą być na całej długości i ze wszystkich stron otoczone materiałem o trwałej przepuszczalności

- jako zabezpieczenie drenu i osypki żwirowej stosuje się maty filtracyjne z włókien syntetycznych, układanych w sposób ciągły między gruntem a obsypką;

- pionowa warstwa filtracyjna na całej swej powierzchni musi zbierać wodę przesączającą się z zasypki wykopu i odprowadzać ją do drenażu opaskowego;

powierzchniowy- zwany również podpodłogowym ; przejmuje wodę a następnie doprowadza ją do drenażu opaskowego; jego wykonanie jest konieczne gdy woda oddziałuje na podłogi piwnic (np. dopływ wody od spodu budowli, duże wahania poziomu wód gruntowych); zasady wykonania i projektowania:

- na gruncie zaleca się położenie maty filtracyjnej

- podstawową warstwę drenującą grubości co najmniej 0,2 m wykonuje się zwykle ze żwiru o uziarnieniu jak do betonu

-przewody drenarskie (sączki) o średnicy przeważnie 100 mm należy układać w odstępach co najwyżej 3,5 m i ze spadkiem co najmniej 0,5% w kierunku do przewodu zbiorczego, z którym powinny być połączone pod kątem ostrym względem kierunku odpływu;

11) TYCZENIE I UTRWALANIE POŁOŻENIA BUDYNKU, ŁAWY SZNUROWE (DRUTOWE)- Sposoby wytyczania i utrwalania zarysów obiektów budowlanych na gruncie są różne, w zależności od rodzaju budowli oraz od sposobu jej wykonywania. Najczęstszymi metodami utrwalania pomiarów geodezyjnych w terenie są:

- oznaczanie punktów charakterystycznych przez palikowanie

- zaznaczanie osi geometrycznych budowli metodą ław drutowych

- zaznaczanie metodą graficzną charakterystycznych elementów na istniejących obiektach budowlanych;

Przy wszystkich tych metodach pamiętać należy o umieszczeniu znaków charakterystycznych punktów lub przebiegu osi w odległości co najmniej 0,5 m poza krawędziami skarp wykopu, starając się umocnić je tak, aby nie mogły ulec odchyleniu w czasie robót. Do wyznaczenia osi między przeciwległymi ławami używa się jedynie dobrze napiętego cienkiego drutu stalowego. Do wyznaczenia punktów przecięcia osi na gruncie lub elementach konstrukcji używa się pionów geodezyjnych.

Oprócz wyznaczenia położenie obiektu budowlanego w terenie, należy wyznaczyć jego poziom posadowienia, w stosunku do którego będą odmierzane wszystkie elementy wysokościowe budowli. Poziom odniesienia utrwala się na repetach. Szkic tyczenia powinien zawierać:

- punkty terenowe osnowy geodezyjnej

- punkty charakterystyczne obrysu obiektu na żądanym poziomie

- miary czołowe między poszczególnymi punktami

- miary niezbędne do zlokalizowania wszystkich punktów głównych obiektu

- rozmieszczenie reperów roboczych i ich wysokości odniesione do poziomu zerowego obiektu i do układu wysokościowego, w jakim została wykonana mapa do celów projektowych;

ŁAWA SZNUROWA (DRUTOWA)- przed przystąpieniem do wykonania wykopu pod fundament należy ustawić ławy drutowe; służą one do wyznaczenia fundamentów budowli i składają się ze słupków wbitych w ziemię, wystających około 1m ponad teren, oraz z przybitych do nich poziomo desek; na deskach rozciąga się druty, które wyznaczają obrys fundamentów i ścian budynków;

12) Fundamenty bezpośrednie-Stopy fundamentowe konstruuje się na mocnym gruncie jako fundament pod pojedyncze słupy, których rozstaw jest większy niż 4-5 m. Wykonuje się je z kamienia, cegły lub zbrojonego betonu. Obecnie często znajdują zastosowanie stopy prefabrykowane w całości lub składane z kilku elementów.

Małe stopy obciążone osiowo projektuje się jako kwadratowe, stopy obciążone mimośrodowo projektuje się jako prostokątne. Przy większych polach powierzchni podstawy stosuje się przekrój schodkowy, uzyskując w ten sposób oszczędność materiału. Stopom o bardzo dużych wymiarach nadaje się kształt wieloboczny a w przekroju pionowym mają one kształt prostokątny, schodkowy lub trapezowy. Stopy dla budynków jednorodzinnych zbroi się zwykle w warstwie dolnej siatką z prętów stalowych. Ilość i rodzaj potrzebnego zbrojenia określa projektant budynku.

Ławy fundamentowe stanowią fundamenty pod ściany budynków. W budynkach murowanych o 3 - 4 kondygnacjach, posadowionych powyżej wody gruntowej na jednolitym gruncie nośnym, ławy fundamentowe mogą być wykonane z cegieł. Jeśli jednak z obliczeń wypada znaczna szerokość fundamentu ceglanego, wymagająca więcej niż 4 odsadzek, lub spód fundamentu znajduje się poniżej poziomu wody gruntowej, wówczas ławy wykonuje się z betonu lub betonu zbrojonego. Ławy żelbetowe stosuje się na gruntach słabych, gdy zachodzi niebezpieczeństwo nierównomiernego osiadania budynku, przy dużych obciążeniach fundamentu i ograniczonej wysokości ławy oraz pod rzędy słupów w przypadku, gdy rozstaw słupów jest niewielki.

W budownictwie jednorodzinnym najczęściej stosuje się ławy żelbetowe zbrojone podłużnie 4 prętami stalowymi o średnicy 10 - 14mm. Pręty zbrojeniowe łączy się strzemionami o średnicy 4,5 - 6 mm, rozstawionymi co 25 - 30cm. Grubość otuliny betonowej dla prętów zbrojeniowych przyjmuje się równą 5cm gdy pod ławą wykonana jest warstwa chudego betonu klasy 7,5 o grubości co najmniej 10cm. Gdy brak jest podkładu z chudego betonu grubość otuliny zbrojenia wynosi 7cm.

W budynkach o konstrukcji szkieletowej, posadowionych na słabych gruntach, pod szeregiem słupów nośnych projektuje się często ruszt fundamentowy powstały z krzyżujących się ław. Ma on na celu zwiększenie sztywności fundamentu i zapewnienie równomiernego osiadania budynku.

Znaczną sztywność fundamentu uzyskuje się także konstruując płyty fundamentowe. Projektuje się je wówczas, gdy z obliczeń konstrukcyjnych ogólna powierzchnia ław lub stóp wypada tak duża, że opłacalne jest połączenie ich w jedną całość tworzącą jednolitą płytę. Płyty fundamentowe są dobrym rozwiązaniem w przypadku, gdy grunt pod budynkiem jest niejednorodny a także, gdy podziemia budynku znajdują się poniżej zwierciadła wody gruntowej i konieczne jest wykonanie izolacji wodoszczelnej w części podziemnej. Konstrukcja płyt fundamentowych zależy od nacisku podłoża i może mieć formę płyty o jednakowej grubości lub płyty użebrowanej.

Skrzynie fundamentowe projektuje się najczęściej pod budynki wysokie. Konstrukcja tych fundamentów przypomina monolityczną skrzynię zbudowaną z żelbetowych ścian podłużnych i poprzecznych, zwieńczonych u góry i u dołu żelbetowymi płytami. Ten rodzaj fundamentów cechuje się bardzo dużą sztywnością toteż stosuje się go również do posadowienia budynków na terenach szkód górniczych.

Głębokość posadowienia fundamentów bezpośrednich przyjmuje się poniżej głębokości przemarzania gruntu, określonej w normie budowlanej PN-81/B-03020. W zachodniej Polsce głębokość przemarzania przyjmuje się równą 80cm, w Polsce centralnej i wschodniej 1,0m. Dla obszarów górskich i na Mazurach głębokość ta wynosi 1,2m a na Pojezierzu Suwalskim nawet 1,4m. Fundament posadowiony zbyt płytko - powyżej granicy przemarzania może być zimą nierównomiernie podnoszony w wyniku zamarzania wody w gruncie, co spowoduje pękanie ław fundamentowych.

Fundamenty pośrednie-Jeśli w poziomie posadowienia znajduje się grunt nie nadający się do posadowienia bezpośredniego stosuje się fundamentowanie pośrednie. W grupie fundamentów pośrednich wyróżnia się fundamenty podparte, sięgające nośnej warstwy gruntu i fundamenty zawieszone w słabym gruncie, utrzymujące się dzięki tarciu gruntu o ścianki boczne fundamentu. Z fundamentów tego rodzaju najczęściej są stosowane pale i studnie.

Pale dzielimy na normalne, stojące i zawieszone. Pale normalne to takie, których nośność w równym stopniu zależy od oporu gruntu pod ostrzem i od oporu tarcia wzdłuż pobocznicy pala. W palach stojących nośność zależy od oporu pod ostrzem pala, natomiast w palach zawieszonych nośność zależy głównie od oporu tarcia gruntu wzdłuż pobocznicy pala. Pale mogą być wykonane z drewna i stali, jednak najczęściej stosowane w praktyce są pale betonowe i żelbetowe.

Studnie opuszczone są formą posadowienia pośredniego, stosowaną w przypadkach, gdy grunt nośny zalega głęboko, na fundament działają znaczne obciążenia poziome i dodatkowo pomieszczenia podziemne mają spełniać rolę użytkową. Studnia opuszczana jest to ciężka, żelbetowa skrzynia, zagłębiająca się pod wpływem własnego ciężaru w wyniku stopniowego wybierania gruntu ze środka i usuwania go na zewnątrz. Studnie mogą być jednokomorowe o przekroju kolistym lub wielokomorowe o przekroju kwadratowym, bądź prostokątnym.

19) STROPY, PODZIAŁ, RODZAJE-Stropy są przegrodami poziomymi dzielącymi budynek na kondygnacje. Składają się z konstrukcji nośnej oraz - zależnie od funkcji jaką pełnią - z podłogi, podsufitki i izolacji. Zadaniem stropów jest przenoszenie ich ciężaru własnego, obciążeń zmiennych i ciężaru ścian działowych, usztywnienie budynku w kierunku poziomym, a także ochrona poszczególnych kondygnacji przed przenikaniem ciepła i dźwięków bądź pary wodnej.

W zależności od rodzaju materiałów stosowanych na konstrukcję nośną rozróżnia się stropy:

• drewniane

• stalowe

• stalowo - betonowe

• stalowo - ceramiczne

• ceramiczno - żelbetowe

• żelbetowe

• z betonu sprężonego

W zależności od przeznaczenia funkcjonalnego stropy dzielimy na:

• międzykondygnacyjne

• nad podziemiami

• poddasza

• stropodachy

Pod względem konstrukcyjnym rozróżnia się stropy:

• płytowe zbrojone jedno i wielokierunkowo

• płytowo - żebrowe

• gęstożebrowe

• belkowe

• kasetonowe

• itp.

20) STROPY GĘSTOŻEBROWE-stropy o żebrach rozstawionych nie rzadziej niż co 900mm, są najczęściej wykonywane jako prefabrykowane - monolityczne. Składają się one z belek (żeber) prefabrykowanych, pustaków i betonu (nadbetonu) ułożonego na budowie.

STROP AKERMANA - to strop monolityczny, z wypełnieniem pustakami ceramicznymi; pustaki mają wysokość 150, 180, 200 lub 220 mm (cztery typy) oraz długość 195 mm (odmiana 200) i 295 mm (odmiana 300). W konstrukcji stropu pustaki powinny być tak układane, żeby w sąsiednich pasmach były przesunięte o pół długości pustaka.

Płyta stropu ma najczęściej grubość 30 lub 40 mm, zależnie od wartości i rodzaju obciążenia zmiennego. Żebra stropu zbroi się prętami oraz strzemionami o średnicy 4,5 mm. W strefach przypodporowych może okazać się konieczne zagęszczenie strzemion ze względu na siły poprzeczne. Jeżeli na strop działają niewielkie obciążenia , to strzemiona można zastosować tylko na odcinkach przypodporowych długości 1/5 rozpiętości przęsła w świetle.

Jeżeli trzeba zwiększyć przekrój żeber przy podporze w celu przeniesienia znacznych sił poprzecznych , to można w każdym żebrze wyjąć pustaki ( na ogół nie więcej niż 2) i ewentualnie zastąpić je ułożonymi na płask cegłami dziurawkami.

Strop Akermana wykonuje się jako jednoprzęsłowy swobodnie podparty lub częściowo utwierdzony, a także jako wieloprzęsłowy ciągły.

Do wykonania stropu jest niezbędne zastosowanie deskowania pełnego lub ażurowego ( pod żebrami), odpowiednio opartego na podporach montażowych. Podpory te można usunąć po osiągnięciu przez nadbeton stropu pełnej wytrzymałości 28 - dniowej.

STROP CERAM - strop monolityczny, składa się z prefabrykowanych belek stalowo - ceramicznych, pustaków ceramicznych i betonu monolitycznego klasy co najmniej B15.

Belki stropowe Ceram mają długość 2370 ÷ 7170 mm (ze stopniowaniem co 300 mm). Tworzą je stalowe kratownice przestrzenne, których pas górny stanowi pręt Ǿ8 mm; krzyżulce są wykonane z prętów Ǿ5 mm. Z brojenie dolne dodatkowe ( w belkach długości 3870 mm i większe) stanowią pręty Ǿ6÷16 mm.

W zależności od osiowego rozstawu ( w centymetrach) w konstrukcji stropu rozróżnia się cztery rodzaje belek: 40, 45, 50 i 60, a w zależności od typu pustaków stropowych - dwa typy belek ( typu A i B). Rozróżnia się 13 odmian belek (w zależności od wysokości pustaków stropowych wyrażonej w milimetrach).

W zależności od szerokości dostosowanej do osiowego rozstawu belek stropowych (w centymetrach) rozróżnia się cztery rodzaje pustaków: 40, 45, 50 i 60, a w zależności od kształtu przekroju poprzecznego dwa typy pustaków: A i B. Rozróżnia się również dziewięć odmian pustaków (w zależności od ich wysokości wyrażonej w milimetrach).

Poszczególne rodzaje, typy i odmiany belek mogą być stosowane tylko z takimi samymi rodzajami, typami i odmianami pustaków.

Podczas montażu belki stropu należy tymczasowo opierać na podporach pośrednich (do czasu uzyskania przez beton uzupełniający ułożony na budowie jego pełnej wytrzymałości 28- dniowej). W wypadku stropu o rozpiętości do 3,90 m stosuje się jedną tego rodzaju podporę w pobliżu środka rozpiętości, do 6,00 m - dwie podpory usytuowane co około 1/3 rozpiętości, a powyżej 6,00 m - trzy podpory co około ¼ rozpiętości. Zaleca się aby takie podpory były stosowane również przy ścianach.

W wypadku stropów o rozpiętości 5,40 m i większej zaleca się tak wykonać podpory montażowe, aby uzyskać wygięcie belek stropu do góry, w środku ich rozpiętości równe 10 mm. W stropie Ceram o rozpiętości większej niż 4,50 m należy wykonać jedno żebro rozdzielcze , usytuowane w pobliżu środka rozpiętości.

STROP FERT - tak jak strop Ceram - składa się z prefabrykowanych belek stalowo - ceramicznych, pustaków ceramicznych i betonu monolitycznego (nadbetonu) klasy co najmniej B15.

Belka stalowo - ceramiczna jest lekką kratownicą przestrzenną o przekroju trójkątnym, której pas górny stanowi pręt Ǿ8mm, a dolny dwa pręty Ǿ8mm oraz pręty dodatkowe Ǿ6÷14 mm.

Obecnie stosowane są stropy Fert-40, Fert-45 i Fert-60. Stropy Fert zostały zaprojektowane jako swobodnie podparte. Przyjęto, że mogą być one poddane działaniu obciążenia zewnętrznego o odpowiednich wartościach.

Sposoby oparcia belek stropów Fert, wbetonowania w podciągi, a także konstruowania podparć montażowych oraz zasady stosowania żeber rozdzielczych są takie same jak w przypadku stropu Ceram.

STROP DZ - konstrukcja monolityczno - prefabrykowana, składająca się z belek prefabrykowanych rozstawionych co 600 mm, pustaków oraz ze współpracującego z żebrami betonu pachwinowego i nadbetonu grubości 30mm ułożonych na budowie.

W stropach obciążonych równomiernie , o rozpiętości modularnej 5,40 mi większej należy stosować co najmniej jedno poprzeczne żebro rozdzielcze.

*STROP DZ-3 zaprojektowano z uwzględnieniem 2 wariantów wartości charakterystycznych obciążenia uzupełniającego: 3,25 i 4,50 kN/m2; z tych założeń otrzymano 11 odmian zbrojenia belek; projektując strop, oblicza się wartość charakterystyczną obciążenia uzupełniającego i dobiera wymaganą odmianę belek; stropy te o rozpiętości modularnej 4,20 m i większej są w czasie montażu i dojrzewania betonu podpierane w środku rozpiętości;

*STROP DZ-4 stosuje się w budownictwie oświatowym i rolniczym; belki i nadbeton wykonuje się z betonu i stali jak w DZ-3; podpiera się je montażowo poprzecznicami w 2 miejscach, w środkowej części rozpiętości; głębokośc oparcia belek nie powinna być mniejsza niż 80 mm, a szerokość podpory 200 mm;

*STROP DZ-5 stosuje się w budownictwie oświatowym i rolniczym; belki i nadbeton wykonuje się z betonu i stali jak w DZ-3; podpiera się je podczas montażu na 2 poprzecznicach usytuowanych pod skrajnymi otworami na żebra rozdzielcze; głębokość oparcia belek nie powinna być mniejsza niż 100 mm, a szerokośc podpory - niż 250 mm;

STROPY TERIVA to stropy gęstożebrowe składające się z kratownicowych belek prefabrykowanych ze stopką betonową, pustaków betonowych (z betonów lekkich) i betonu monolitycznego; kratownica przestrzenna stropów Teriva składa się prętów górnego i dwóch prętów dolnych Ǿ8mm ze stali klasy A-III oraz krzyżulców Ǿlub 6 mmze stali klasy A-0 lub A-I; w stropach Teriva II o rozpiętości 7,80 m oraz Teriva III o rozpiętości 6,60 i 7,20 m należy dodatkowo układać na budowie w strefach przypodporowych długości co najmniej 1,2 m zbrojenia składające się z 4 prętów podłużnych Ǿ8 mm ze stali klasy A-III oraz strzemion Ǿ5,5 mm (w kształcie litery U) rozstawionych co 100 mm;

Sposoby podparcia belek stropów Teriva, wbetonowywania w podciągi,a także podparć montażowych są takie same jak w przypadku stropu Ceram;

21) Wieńce w stropach gęstożebrowych- Wieńce spinają ściany i w ten sposób usztywniają konstrukcję domu. Dobrze wykonane rozkładają równomiernie obciążenie ze stropów (zapobiegają niekorzystnym naciskom punktowym), które następnie przekazywane jest na ściany. Wieńce trzeba wykonać wzdłuż wszystkich ścian zewnętrznych i nośnych ścian wewnętrznych. Wysokość wieńców nie może być niższa niż grubość stropów.
TERIVA I Wieńce stropowe-Na obrzeżach stropów na ścianach nośnych i ścianach równoległych do belek należy wykonać wieńce żelbetowe o wysokości nie mniejszej niż wysokość stropu i szerokości co najmniej 12 cm. Zbrojenie wieńców powinno składać się co najmniej z trzech prętów o średnicy nie mniejszej niż 10mm. Zaleca się stosowanie 4 prętów średnicy 10 mm. Strzemiona o średnicy 4,5 mm powinny być rozmieszczone co 25 cm. Pręty zbrojeniowe belek należy zakotwić w wieńcach. Wieńce należy betonować równocześnie ze stropem.

TERIVA I BIS, TERIVA II i TERIVAIII

Na obrzeżach stropów na ścianach nośnych i ścianach równoległych do belek należy wykonać wieńce żelbetowe o wysokości nie mniejszej niż wysokość stropu i szerokości co najmniej 18 cm. Zbrojenie wieńców powinno składać się co najmniej z trzech prętów o średnicy nie mniejszej niż 12mm. Zaleca się stosowanie 4 prętów średnicy 12 mm. Strzemiona o średnicy 5,5 mm powinny być rozmieszczone co 30 cm. Pręty zbrojeniowe belek należy zakotwić w wieńcach. Wieńce należy betonować równocześnie ze stropem (rys. 3).

TERIVA 4,0/1

Wieńce stropowe-Na obrzeżach stropów na ścianach nośnych i ścianach równoległych do belek należy wykonać wieńce żelbetowe o wysokości nie mniejszej niż wysokość stropu i szerokości co najmniej 10 cm. Zbrojenie wieńców powinno składać się co najmniej z trzech prętów o średnicy nie mniejszej niż 10mm. Zaleca się stosowanie 4 prętów średnicy 10 mm. Strzemiona o średnicy 4,5 mm powinny być rozmieszczone co 25 cm. Pręty zbrojeniowe belek należy zakotwić w wieńcach. Wieńce należy betonować równocześnie ze stropem. Z uwagi na konieczność stosowania w stropach gęstożebrowych zbrojenia podporowego, jako zasadę należy przyjąć projektowanie zbrojenia wieńca tak, aby górne pręty wieńca znajdowały się około 30 mm od górnej powierzchni stropu. Umożliwi to ułożenie zbrojenia podporowego z możliwością jego właściwego otulenia betonem w projektowanej wysokości stropu.

24) STROP KLEINA z plyta prefabrykowana wps- składa się z belek stalowych dwuteowych, z płyt płaskich międzybelkowych wykonanych z cegły i zbrojonych prętami stalowymi lub płaskownikami. Płyty ceramiczne oparte są na dolnych stopkach belek stalowych. W zależności od rozstawu belek i wielkości obciążeń płyty międzybelkowe można wykonać typu lekkiego (1/4 cegły), typu półciężkiego (grubość 1/4 cegły plus żeberka wzmacniające z cegieł ustawionych na rąb) lub typu ciężkiego (1/2 cegły). Rozstaw belek wynosi 1,0 - 1,6 m. Płytę stropową wykonuje się na deskowaniach podwieszonych do dolnej stopki belek. Strop belkowy KLEINA powstał przed wojną, obecnie jest rzadko stosowany

Zamiast płyt Kleina z cegły do wypełnienia pól w stropie między belkami stalowymi stosuje się również prefabrykowane płyty żelbetowe. Przez zastosowanie prefabrykowanych płyt żelbetowych w stropach z belek stalowych dwuteowych uzyskuje się następujące korzyści: całkowitą eliminację drewna na deskowanie, skrócenie czasu wykonania stropu oraz możliwość ułożenia płyt przez niewykwalifikowanych robotników, obniżenie masy własnej stropu ze względu na mniejszą masę 1m2 płyty żelbetowej niż 1m2 płyty Kleina z cegły.

Wiele jest odmian tego rodzaju prefabrykowanych płyt żelbetowych. Powszechnie stosowane są płyty typu WPS oraz typu PS 170 i PSW 170. Płyty te produkowane są o szerokości 40 cm i zróżnicowanej rozpiętości co 10 cm. Płyty WPS mają kształt prostokąta, wzmocnione są wzdłużnie trzema żebrami, w obu końcach mają wgłębienie dla oparcia na stopce dolnej belki stalowej dwuteowej (rys. 20-12). Płyty WPS można stosować w stropach mających belki nie niższe niż 14 cm - NP 14, aby miały wystarczające oparcie na stopce belki. Płyty układa się ręcznie szczelnie obok siebie na stopkach dolnych belek. Po zasłaniu całej powierzchni stropu płytami, spoiny między krawędziami płyt a bokami belek wypełnia się zaprawą cementową 1: 2 lub 1: 3. Układanie płyt i wypełnienie spoin zaprawą wykonuje się z pomostu z desek grubości 32 mm ułożonych na górnej stopce belek.Przy zastosowaniu niskich belek wysokości 14 i 16 cm mogą wystąpić trudności przy wsuwaniu płyt na dolne stopki. W takich przypadkach belki należy nieco przechylić i podklinować dla zabezpieczenia przed wywróceniem. Po ułożeniu płyt kliny trzeba usunąć, aby belki wróciły do pionowego położenia. Z tego powodu nie należy wmurowywać końców belek przed ułożeniem płyt, jeżeli ich wysokość nie jest większa niż 16 cm. Powierzchnię belek powyżej płyty należy powlec lepikiem asfaltowym lub mlekiem cementowym w celu zabezpieczenia przed rdzewieniem, stopkę dolną zaś owinąć siatką drucianą przed ułożeniem płyt. Płyty można obciążyć po stwardnieniu zaprawy w spoinach. Konstrukcja stropów na belkach stalowych i z płyt typu WPS została podana na rys. 20-13 i 20-14. Płyty PS 170 i PSW 170 mają kształt prostokąta z lekko ściętymi dwoma narożnikami. Ścięcia tych narożników umożliwiają ułożenie płytek na dolnych stopkach belek bez potrzeby przechylania ich na czas układania płytek. Płyty PS 170 wzmocnione są dwoma, a płyty PSW 170 trzema żebrami podobnie jak płyty WPS. Płyty WPS stosuje się do stropów tam, gdzie występują ścianki działowe o masie 320-500 kg/m2. Wykonanie stropów z belek stalowych i płyt PS 170 i PSW 170 odbywa się tak, jak wykonanie stropów przy zastosowaniu płyt żelbetowych WPS (rys. 20-15). Wszystkie omówione typy płyt przy transportowaniu układa się na rąb (na kant) długością w kierunku jazdy oraz szczelnie, aby nie następowało przesuwanie ich w czasie jazdy, co mogłoby spowodować obtłuczenie krawędzi lub popękanie płyt. W podobny sposób składuje się je na placu budowy. Podnoszenie płyt powinno odbywać się w położeniu pionowym płyty.


Rys. 20-12. Prefabrykowana płyta żelbetowa typu WPS do wypełnienia pól w stropie na belkach stalowych dwuteowych.





Rys. 20-13 Strop budynku mieszkalnego na belkach stalowych z wypełnieniem płytami WPS i podłogą z desek na legarach 1 - belka stalowa, 2 - płyta WPS, 3 - siatka druciana, 4 - legar, 5 - deski, 6 - polepa, 7 - papa, 8 - zaprawa cementowa.



Rys. 20-14 Strop od poddasza budynku inwentarskiego lub mieszkalnego na belkach stalowych z wypełnieniem płytami WPS i polepą ocieplającą: 1 - belka stalowa, 2 - polepa, 3 - płytki WPS, 4 - zaprawa cementowa.



Rys. 20-15 Strop na belkach stalowych z wypełnieniem płytkami PS 170 i PSW 170: 1 - belka stalowa, 2 - płytka PS 170, 3 - płytka PSW 170. opr.lew

26,5) STROP - jest to przekrycie płaskie dzielące budynek na kondygnacje.

STROPODACH - przekrycie spełniające jednocześnie rolę stropu i dachu.

ZASADNICZY ELEMENT STROPU - konstrukcja nośna w postaci płyty lub złożona z dyli, belek albo żeber i płyt oraz wypełnienia.

DODATKOWE ELEMENTY STROPU - podsufitka, podłoga, izolacje.

FUNKCJE STROPÓW:

• Dzielą budynek na kondygnacje

• Organizują wnętrze budynku

• Stanowią przegrody termiczne, akustyczne, przeciwogniowe i przeciwwilgociowe

• Przenoszą obciążenia własne i użytkowe na ściany i podpory

• Wiążą budynek nadając mu sztywność przestrzenną

STROP DREWNIANY:

Stosowanie drewna oraz innych materiałów łatwopalnych do stropów dopuszczalne jest tylko w przypadkach określonych szczegółowymi przepisami.

Stropy drewniane budynków przeznaczonych na pobyt ludzi powinny zawierać warstwę izolacyjną, suchą, niepalną, dźwiękochłonną, pozbawioną zanieczyszczeń organicznych lub działających szkodliwie na drewno oraz w miarę możności lekką.

Stropów drewnianych nie wolno stosować:

• nad piwnicami,

• pod pralniami, kuchniami zbiorowego żywienia, ustępami spłukiwanymi, łazienkami, natryskami, loggiami i innymi pomieszczeniami wilgotnymi lub takimi, w których podłoga jest stale zmywana.

RODZAJE STROPÓW DREWNIANYCH:

1. belkowy

2. belkowy na ślepym pułapie

3. podwójny

Elementem nośnym stropu jest belka o stosunku przekroju szerokości do wysokości

5:7 lub 4:7, co zapewnia jej pożądaną sztywność. Belki na całej długości przęsła powinny stanowić jednolitą całość, gdyż ich przedłużanie jest kłopotliwe i pracochłonne. Złącza belek drewnianych można wykonywać na podporach układając je „na mijankę” i wzmacniając klamrami lub cokołami „na styk”, lub wzmacniając połączenie dwustronnymi nakładkami z płaskownika stalowego. Długość oparcia belki na murze musi być większa niż 12 cm. Belki stropowe układa się na ścianach nośnych w odstępach co 60-120 cm.

Ze względu na możliwość pożaru, belek nie można opierać na murach kominowych, ani też bliżej niż 30 cm od przewodów dymowych. Belki, które trafiają na mur kominowy opiera się na wymianach (przejmach). WYMIAN - belka równoległa do ściany kominowej, oparta na belkach ułożonych poza kominem.

Rozmieszczenie belek stropu rozpoczyna się od belek przy ścianach zewnętrznych, odsuniętych od nich około 3 cm, następnie przy wewnętrznych, kolejno pod ściankami działowymi górnej kondygnacji i na końcu w przestrzeni między ułożonymi belkami, zachowując równy rozstaw.

Belki na murze zewnętrznym opiera się co najmniej na taką głębokość jak wysokość belki. Koniec belki trzeba zaimpregnować środkami przeciwgnilnymi i owinąć papą. Przy obmurowaniu pozostawia się od czoła i ponad belką 3-4 cm wolną przestrzeń dla umożliwienia wentylacji. Aby strop spełniał rolę usztywnienia ścian, belki stropowe w ścianach nośnych należy zakotwić czołowo w odstępach co 2,5 cm. Ściany szczytowe kotwi się kotwami poprzecznymi, sięgającymi co najmniej 3 belek. Szereg belek tworzy rodzaj rusztu pod podłogę (strop nagi), na której może być ułożona polepa, spełniająca rolę warstwy ocieplającej i osłony przed ogniem.

 

Zalety stropu drewnianego

Główną zaletą stropów drewnianych jest lekkość ich konstrukcji, przy jednocześnie wysokich w stosunku do masy własnej parametrach wytrzymałościowych. Z pewnością stropy belkowe wyśmienicie nadają się do obiektów budownictwa mieszkaniowego, jednorodzinnego. Stanowią idealne rozwiązania przy konstruowaniu stropu poddasza. Prawidłowo zaprojektowane i wykonane zgodnie z zasadami sztuki budowlanej, mogą przez dziesiątki lat pełnić swoja funkcję. Ponadto ważne jest, że stropy drewniane wykonuje się w technologii suchej, co biorąc pod uwagę krajowe warunki klimatyczne, pozwala na wykonanie stropu także w okresie niskich temperatur. Ponadto nie bez znaczenia jest łatwość wykonania konstrukcji stropu oraz ewentualnych remontów konstrukcji.

Rys. 5. Strop deskowy: a) bez izolacji cieplnej, b) z izolacją cieplną; 1-belki, 2-podsufitka, 3-podłoga, 4-płyta pilśniowa, 5-papa, 6-polepa, 7-rozpórki.

 

Praktyka wykazała także znaczną odporność stropów drewnianych z wkładem izolacyjnym z wełny mineralnej na działanie ognia w sytuacjach ekstremalnych. Oczywiście stosowanie tego typu stropu wymusza technologię konstruowania lekkich ścianek działowych. Ponadto stawia duże wymagania instalacjom wodno-kanalizacyjnym i elektrycznym w budynku.

27) Dach to górna (najwyższa) część budynku, mająca za zadanie osłanianie go przed wpływami atmosferycznymi. Może być pokryty słomą lub trzciną (strzecha) albo dachówką, gontem, łupkiem, blachą (najczęściej stosowana dzisiaj to blacha miedziana, stalowa ocynkowana, najczęściej dodatkowo powlekana tworzywem np. poliesterem), papą, eternitem, itp. W budynkach tradycyjnych konstrukcję nośną dachu stanowi więźba dachowa, której rolę obecnie przejęły wiązary stalowe (kratownice), ew. żelbetowe lub łupiny żelbetowe. Niektóre budynki współczesne dążą do zacierania różnicy między dachem a ścianą.

Kształt dachu może być uwarunkowany klimatem (dach cztero- i dwuspadowy) lub względami estetycznymi (dach kopulasty, mansardowy).

Podstawowymi wymaganiami stawianymi konstrukcjom dachowym jest zapewnienie szczelności, niezależnie od siły i kierunku wiatru oraz łatwości odprowadzania wody i samooczyszczania się ze śniegu. Najłatwiej śnieg zsuwa się z dachu bez nadbudówek o pochyleniu powyżej 45° i gładkim, równym pokryciu. Wszelkie załamania pokrycia dachowego tworzące kąt wklęsły, ułatwiają zaleganie śniegu, który topiąc się, może łatwo przenikać pod poszycie dachowe.

Tradycyjnym materiałem stosowanym w konstrukcjach dachowych jest drewno z drzew iglastych, głównie sosny, świerka i jodły. Drewniane konstrukcje dachowe stanowią rozwiązanie, które pomimo wielu zmian technologicznych w budownictwie pozostało do dzisiaj w formie na ogół nie zmienionej. Zaletą konstrukcji drewnianej jest mały ciężar oraz łatwość montażu, wadą zaś - łatwopalność, podatność na korozję biologiczną oraz wrażliwość na wodę. Wynika stąd konieczność zastosowania na elementach więźby dachowej impregnatów grzybobójczych, owadobójczych i przeciwwilgociowych.

Elementami składowymi konstrukcji dachu są belki stropowe, murłaty, krokwie, płatwie, jętki, słupy, kleszcze i miecze. W zależności od użytych elementów i sposobu ich łączenia konstrukcja dachu będzie: krokwiowa, krokwiowo-jętkowa, płatwiowo-kleszczowa. Konstrukcja dachu może być wykonana również z wiązarów kratowych wykonanych z desek.

Do najpopularniejszych materiałów pokryciowych dachów spadzistych należą obecnie gonty papowe, blachodachówki oraz dachówki ceramiczne i cementowe.

Produkowane obecnie gonty bitumiczne, zwane też często dachówkami bitumicznymi i papy nowej generacji, mają wielowarstwową strukturę opartą na trwałych osnowach i asfaltach modyfikowanych. W ofercie handlowej znajdują się gonty z pokryciem metalowym, które cechuje szeroki zakres temperatur eksploatacji i duża wytrzymałość mechaniczna a także estetyka i łatwość montażu. Gonty bitumiczne produkowane są w postaci pasm długości ok. 1 m i szerokości 30-35 cm. W zależności od rodzaju wycięcia gonty mogą mieć kształt prostokątny, heksagonalny, owalny i trójkątny. Szeroka jest także gama kolorystyczna tych wyrobów. Małe wymiary i kształt cięcia pozwalają na łatwe dopasowanie do kształtu dachu. Metr kwadratowy tego pokrycia waży ok. 8-15 kg. Gonty bitumiczne można stosować na dachach o nachyleniu połaci od 10 do prawie 90°. Przy mniejszym nachyleniu połaci dachowej zalecane jest ułożenie pod gont warstwy papy podkładowej. Gonty układa się na podłożu z desek, sklejek lub betonu.

Innym popularnie stosowanym pokryciem są blachy profilowane, formowane w kształcie dachówek zwane blachodachówkami. Produkowane z blach aluminiowych lub stalowych ocynkowanych, powlekanych obustronnie warstwami ochronnymi od strony zewnętrznej pokrywane są barwną warstwą dekoracyjną. Niekiedy warstwę dekoracyjną stanowi posypka kwarcowa lub granulat ceramiczny. Blachodachówki wytwarzane są w postaci paneli o rozmaitych wymiarach kształtach i wzorach w bogatej gamie kolorystycznej. Układa się je zwykle na drewnianych łatach, lecz dostępne są również panele samonośne z wbudowanymi wzmocnieniami, co pozwala na montaż bez stosowania łat. Blachodachówki można stosować przy pochyleniu połaci dachowej powyżej 12°. Metr kwadratowy balchodachówki waży ok. 5 kg.

Bardzo popularnym obecnie i posiadającym długą tradycję pokryciem dachowym są dachówki ceramiczne i cementowe o rozmaitych kształtach. Dzięki unowocześnionym technologiom produkcji i szkliwieniu dachówki ceramiczne posiadają bardzo dużą odporność na działanie wody i promieniowania słonecznego. Dachówki cementowe pokrywa się farbami silikonowymi i akrylowymi, co podnosi ich walory estetyczne i uodparnia na działanie czynników atmosferycznych.

Pokrycia dachówkowe nie wymagają konserwacji podczas całego okresu eksploatacji. Dzięki małym rozmiarom łatwo uzyskuje się oszczędność materiału w trakcie krycia dachu. Jako elementy drobnowymiarowe poddają się swobodnym ruchom wywołanym zmianami temperatury - bez powstawania naprężeń w konstrukcji pokrycia. Zaletą dachówek jest też lepsza niż w przypadku pokryć z blachy ochrona przed hałasem, i zapewnienie większego bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Dachówki ceramiczne należą do ciężkich pokryć dachowych - dają obciążenie do 60 kg/ m², cementowe zaś do 50 kg/ m².

28) Dach to górna (najwyższa) część budynku, mająca za zadanie osłanianie go przed wpływami atmosferycznymi. Może być pokryty słomą lub trzciną (strzecha) albo dachówką, gontem, łupkiem, blachą (najczęściej stosowana dzisiaj to blacha miedziana, stalowa ocynkowana, najczęściej dodatkowo powlekana tworzywem np. poliesterem), papą, eternitem, itp. W budynkach tradycyjnych konstrukcję nośną dachu stanowi więźba dachowa, której rolę obecnie przejęły wiązary stalowe (kratownice), ew. żelbetowe lub łupiny żelbetowe. Niektóre budynki współczesne dążą do zacierania różnicy między dachem a ścianą.

Kształt dachu może być uwarunkowany klimatem (dach cztero- i dwuspadowy) lub względami estetycznymi (dach kopulasty, mansardowy).

Niektóre rodzaje dachów:

• dach czterospadowy

• dach dwuspadowy

• dach pulpitowy

• dach mansardowy

• dach naczółkowy

• dach półszczytowy

• dach namiotowy

• dach wieżowy

• dach kopulasty

• dach hełmowy

Części dachu:

• kalenica

• kosz

• połać dachowa

• okap

Stropodach jest to strop nad ostatnią kondygnacją budynku, który spełnia jednocześnie rolę dachu, jest to dach płaski. Cechą charakterystyczną takiego rozwiązania jest brak poddasza. Ze względów konstrukcyjnych i fizycznych (czyli układ warstw) stropodachy dzielimy na:

• stropodachy wentylowane, uważane za poprawne rozwiązanie dla budownictwa mieszkaniowego

• stropodachy pełne, stosowane częściej w budownictwie przemysłowym.

Stropodachy pełne zbudowne są z następujących warstw:

• warstwa konstrukcyjna (strop lub inny element nośny dachu np. trapezowa blacha fałdowa)

• warstwa paroizolacji (nie zawsze stosowana; wykonywana z folii lub papy)

• warstwa termoizolacji (obecnie najczęściej wełna mineralna, rzadziej styropian)

• warstwa pokrycia dachowego (papa)

Stropodachy wentylowane zbudowne są z następujących warstw:

• warstwa konstrukcyjna (zazwyczaj strop)

• warstwa paroizolacji (nie zawsze stosowana, wymagana nad pomieszczeniami o dużym nasyceniu powietrza parą wodną, tzw. pomieszczenia mokre; wykonywana z folii lub papy)

• warstwa termoizolacji (obecnie najczęściej wełna mineralna, rzadziej styropian)

• przestrzeń powietrzna wentylowana lub odpowietrzana

• warstwa konstrukcyjna pod pokrycie dachowe (najczęściej żelbetowe płyty korytkowe wraz z warstwą wyrównującą z zaprawy cementowej lub betonu ułożone na ściankach ażurowych postawionych na najwyższym stropie)

• warstwa pokrycia dachowego (papa).

Do stropodachów zalicza się także tarasy nad pomieszczeniami. Tarasy różnią się od opisanych wyżej stropodachów warstwą nawierzchni, która oprócz izolacji przeciwwodnej musi zapewnić także odporność na uszkodzenia mechaniczne powstające przy użytkowaniu.

29) Odwodnienie dachu: wodę z opadów atmosferycznych, roztopionego śniegu odprowadza się z dachu na zewnątrz - przy pomocy rynien i rur spustowych albo do wewnątrz - przy pomocy wpustów dachowych i rur spustowych usytuowanych wewnątrz budynku.

Wpust to element połączenia wpustowego.

Ponieważ wpusty przenoszą całe obciążenie złącza, to w celu zminimalizowania ich rozmiarów wykonuje się je zwykle ze stali wysokiej jakości.

Ze względu na kształt wpusty dzielą się na:

wpusty pryzmatyczne o przekroju prostokątnym

wpusty czółenkowe o przekroju półsferycznym.

31) Wiązar (więzar) - w budownictwie jest to podstawowy element konstrukcji dachu. W zależności od użytego materiału można wyróżnić:

• wiązar drewniany - w budownictwie tradycyjnym jest to para krokwi opartych na belce stropowej lub ścianie zewnętrznej budynku za pośrednictwem murłaty. W zależności od rozpiętości podpór i zastosowanego rozwiązania wiązar wzmacnia się dodatkowo drewnianymi belkami. Najczęściej stosowane rozwiązania wiązarów ciesielskich:

• wiązar krokwiowy,

• wiązar jętkowy,

• wiązar płatwiowo-kleszczowy,

• wiązar wieszarowy,

• wiązar stalowy - kratownica lub blachownica

• wiązar żelbetowy - kratownica

W rozwiązaniach inżynierskich stosuje się: kraty, łuki, ramy wykonane na ogół z desek lub materiałów drewnopochodnych, łączone przy pomocy gwoździ lub kleju.

Wiązar krokwiowy - najprostszy wiązar o rozpiętości do 6,0 m. Składa się z krokwi opartych na belkach stropowych ( jak na rys.) lub ścianach budynku (na murłatach lub belkach oczepowych). Krokwie przenoszą siły (naprężenia) ściskające i zginające.

Wiązar jętkowy - wiązar drewniany o rozpiętościach do 9,0 m. Składa się z krokwi, które przenoszą naprężenia zginające i ściskające oraz poziomej poprzeczki - jętki, która przenosi naprężenia ściskające. Może być oparty na belkach stropowych (jak na rys.) lub ścianie za pośrednicwem murłaty lub belki oczepowej.

Elementy wiązara jętkowego:

belka stropowa krokiew jętka

Wiązar płatwiowo-kleszczowy - najczęściej spotykane wiązary, stosowane przy większych rozpiętościach; w zależności od rozstawu podpór stosuje się konstrukcje jedno-, dwu- i trój- i więcej stolcowe. Na załączonym szkicu pokazano wiązar dwustolcowy. Rozstaw podpór dla rozwiązań jednostolcowych - do 8,0 m; dwustolcowych - 9,0 - 10,0 m; trójstolcowych - do 16,0 m. Krokwie przenoszą obciążenia z pokrycia dachowego; płatwie - to elementy poziome ułożone wzdłuż więźby dachowej; służą jako podpory dla krokwi. Miecze usztywniają więźbę w kierunku podłużnym i jednocześnie zmniejszają rozpiętość płatwi. Słupki (stolce) przekazują obciążenia z płatwi pośrednich bezpośrednio na strop poddasza. Kleszcze stanowią element usztywniający więźbę w kierunku poprzecznym. Słupy wraz z płatwiami i mieczami stanowią układ zwany ramami stolcowymi. Szczegół połączenia węzła: krokiew, płatew, słupek, miecze i kleszcze, w rozwiązaniu tradycyjnym zazwyczaj stosuje się złącza: oparcie krokwi na płatwi - na wrąb; połączenie z kleszczami - na jaskółczy ogon; oparcie płatwi na słupku - na czop i gniazdo; kleszcze obejmują słupek opierając się na wrębach; połączenie mieczy z słupkiem i płatwią - na czop i gniazdo. Cały węzeł usztywniony śrubą stężającą.

Wiązary tego typu można stosować w dachach stromych lub o małym nachyleniu połaci dachowych.

Wiązar wieszarowy - wiązar dachowy, rozwiązanie jedno- lub dwuwieszakowe. W rozwiązaniach tego typu wieszak (element rozciągany) dźwiga kilka par krokwi za pośrednictwem płatwi. Rozwiązania jednowieszakowe (jak na rys.) stosuje się do rozpiętości 8,0 m; przy większych rozpiętościach konieczne jest ze względów statycznych zastosowanie dodatkowych krzyżulcy.

Elementy wiązara: ściąg zastrzał wieszak płatew kalenicowa płatew stopowa krokiew miecz

33) Bardzo ważnym zagadnieniem jest ocieplenie dachu. W każdym domu najwięcej ciepła ucieka przez dach, dlatego powinien być on lepiej izolowany niż inne zewnętrzne przegrody budynku a ocieplenie należy chronić przed wilgocią. Ocieplony dach pełni funkcję przegrody cieplnej, w której występują niekorzystne zjawiska skraplania się pary wodnej, zagrażające trwałości izolacji. Dlatego też każdy ocieplony dach ma konstrukcje wielowarstwową, na którą składa się warstwa paroizolacji, warstwa termoizolacyjna, warstwy wstępnego krycia oraz właściwe pokrycie dachowe.

Paroizolacja i termoizolacja, bez względu na materiał pokrycia dachowego, są zawsze montowane w podobny sposób, natomiast wybór materiału warstwy wstępnego krycia i technika jej montażu zależy od rodzaju pokrycia dachowego.

Różnica temperatur po obu stronach dachu zwłaszcza w sezonie grzewczym może dochodzić nawet do 50 stopni, nic więc dziwnego, że na granicy pomiędzy niską temperaturą na zewnątrz a wyższą, stałą temperaturą panującą wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych dochodzi do zjawiska skraplania się pary wodnej. Najczęściej przejście pary przez punkt rosy leży w środkowej części ocieplonego dachu, tam, gdzie zazwyczaj znajduje się warstwa termoizolacji. Aby nie dopuścić do zawilgocenia ocieplenia, od strony pomieszczeń mieszkalnych zakłada się warstwę paroizolacji w postaci specjalnych folii paroizolacyjnych. Połączenia arkuszy folii dokonuje się przy pomocy specjalnie do tego celu przeznaczonych taśm klejących. Aby paroizolacja działała skutecznie należy pamiętać o wykonaniu szczelnych połączeń z elementami konstrukcyjnymi, które przerywają ciągłość warstwy paroizolacyjnej.

Ocieplenie dachu stanowi warstwa termoizolacyjna wykonana zwykle z wełny mineralnej wypełniającej przestrzenie pomiędzy krokwiami. Dla zapewnienia wymaganego normami współczynnika przenikalności cieplnej dachu równego 0,3 W/ m² warstwa wełny mineralnej musi mieć minimalną grubość 20cm. Termoizolacja musi być dobrze zabezpieczona przed obsuwaniem się pod wpływem własnego ciężaru.

Warstwa wstępnego krycia zabezpiecza przed ewentualnymi przeciekami oraz zapewnia możliwość odparowania wilgoci z termoizolacji. Sposób wykonania tej warstwy zależy od rodzaju pokrycia dachowego. Na dachach, gdzie pokrycie dachowe układane jest na poziomych łatach, rolę tradycyjnego deskowania spełniają dachowe folie paroprzepuszczalne, pozwalające na dyfuzję pary wodnej z warstwy termoizolacyjnej i zapewniające ochronę przed wilgocią i wiatrem. Dotyczy to dachów krytych trzciną, gontami drewnianymi, dachówkami ceramicznymi i betonowymi, blachodachówką oraz płyt bitumicznych i włóknocementowych.

Rozróżnia się dwa rodzaje folii wstępnego krycia. Różnią się one stopniem przepuszczalności pary wodnej, z czym wiąże się sposób ich montażu nad izolacją cieplną. Folia niskoparoprzepuszczalna wymaga pozostawienia szczeliny wentylacyjnej między warstwą ocieplenia a folią, natomiast folia wysokoparoprzepuszczalna układana jest bezpośrednio na warstwie ocieplenia.

Warstwę wstępnego krycia stanowi także poszycie z desek lub wodoodpornej płyty wiórowej OSB. Poszycie z desek stanowi jedyną możliwą do zastosowania warstwę wstępnego krycia przy kryciu papą, dachówkami bitumicznymi, łupkiem oraz blach płaskich.
Poszycie pod dachówki bitumiczne musi być dodatkowo pokryte warstwą papy podkładowej oraz masą hydroizolacyjną w miejscach zagrożonych przenikaniem wody przy obróbkach blacharskich - wzdłuż okapów, koszy zlewowych wokół okien dachowych i kominów.

Deskowanie, jako warstwa wstępnego krycia stosowana jest również w przypadku krycia blachą gładką ze stali ocynkowanej, blachy cynkowej i miedzianej. Staranne połączenia arkuszy blach na wszystkich krawędziach na rąbek lub zwój zapewniają pokryciu szczelność. Aby nie tworzyć ognisk korozji na styku różnych materiałów, do przybijania desek należy zastosować gwoździe wykonane z tego samego materiału co materiał pokrycia. Przy kryciu blachami w arkuszach w deskowaniu pozostawia się 5cm odstępy między deskami, aby umożliwić swobodny dostęp powietrza pod pokrycie. Ma to na celu osuszenie skraplającej się na spodniej stronie blachy pary wodnej, która w przeciwnym razie prowadziłaby do trwałego zawilgocenia desek i korozji blachy.

Pod poszyciem powinna być pozostawiona szczelina wentylacyjna około 2,5 cm grubości, oddzielająca warstwę ocieplenia od desek. Przy nachyleniu połaci dachowych poniżej 20^o stosowane są obecnie warstwy rozdzielające wykonane ze specjalnych folii wysokoparoprzepuszczalnych pokrytych gęstą plecionką z włókien sztucznych. Folie takie o grubości kilkunastu milimetrów oddzielają blachę od deskowania, umożliwiając wentylację spodniej części pokrycia i nie dopuszczają do przedostawania się wilgoci na deski. Innym sposobem wentylowania jest zastosowanie kontrłat, czyli poprzecznych listew, pod którymi umieszcza się folię o wysokiej paroprzepuszczalności. Ponieważ poszycie przybijane jest na kontrłatach, można do folii dosunąć ocieplenie, odpowiednią wentylację zapewnia bowiem przestrzeń pomiędzy folią a deskowaniem o grubości kontrłaty. Należy jednak pamiętać, że właściwa wentylacja dachów jest możliwa jedynie przy zapewnieniu właściwej drożności przestrzeni wentylacyjnych, czyli odpowiedniej liczby wlotów i wylotów wentylacyjnych. Wloty wentylacyjne umieszcza się w części okapowej dachu a wyloty w okolicach kalenicy.

---