umowne sposoby przedstawiania przestrzeni na płaszczyźnie

(rodzaje perspektywy i ich charakterystyka)

Perspektywa - (łac. perspectiva), czyli umowne sposoby przedstawiania przestrzeni na płaszczyźnie)

Perspektywa rzędowa

Wywodzi się z prehistorii i polega na tym, że obiekty leżące głębiej/dalej rysowano nad obiektami będącymi bliżej obserwatora. Stosowano ją także i znacznie później - w malarstwie staroegipskim, często łącząc ją z kompozycją pasową.

Perspektywa pasowa

Sposób przedstawiania przestrzeni za pomocą pasów umieszczonych jedne nad drugimi. Pasy odpowiadają planom obrazu - pas najniższy oznacza plan najbliższy, a pasy wyższe - plany coraz dalsze. Wielkość przedstawianych przedmiotów w pasach jest taka sama. Ten sposób pozwala na pełne rozwinięcie kształtów.

Perspektywa kulisowa

Pochodzi z odległych czasów. W realnym świecie przedmioty znajdujące się bliżej obserwatora, przesłaniają częściowo te, które położone są za nimi. W ten sposób formy zachodzące w obrazie jedna na drugą, wywołują wrażenie, że ta, która ukazana jest w całości, znajduje się bliżej, a ta, która jest częściowo przesłonięta - dalej.

Perspektywa topograficzna

Stosowana już w starożytności przez Egipcjan. To przedstawienie krajobrazu na płaszczyźnie „z lotu ptaka” przy jednoczesnym zaznaczeniu w nim obiektów widzianych z boku (np. drzewa). Inaczej mówiąc polega na tym, że obiekty rozmieszczone planowo na płaszczyźnie obrazu w sposób przypominający mapę.

Perspektywa intencjonalna

Przeważa w niej ekspresja i symbolika, a nie naturalizm - postaci i rzeczy ważniejsze są ukazywane jako większe. Perspektywa ta stosowana była już w starożytnym Egipcie. Istnieje tu tendencja do eksponowania postaci (często są tej samej wielkości co budynki)

Perspektywa intuicyjna

Jej prekursorem w Europie był Giotto. Autor intuicyjnie (wrażeniowo) przedstawia perspektywę na obrazie. Przedstawione są bryły, ale nie jest to perspektywa zbieżna. Wstępuje często z perspektywą intencjonalną.

Perspektywa zbieżna (linearna)

Często uważa się, że to renesans odkrył tę perspektywę, ale tak naprawdę stosowano ją już dużo wcześniej. Jest ona związana z geometrią i optyką (np. Idealne miasto, 1475 Piero Della Francesco)

Horyzont perspektywy - znajduje się na wysokości oczu obserwatora (dlatego każdy inaczej postr4zega ukazane przedmioty)

1. Perspektywa z jednym punktem zbiegu.

Najprostsza perspektywa linearna. Wszystkie linie są równoległe do siebie, prostopadłe do płaszczyzny obrazu - wydaję się zbiegać w jednym punkcie na horyzoncie. Najlepiej udaje się ją utrwalić na fotografii.

2. Perspektywa z dwoma punktami zbiegu.

Zwana też perspektywą skośną. Może być rysowana z natury. Bardziej dokładne przedstawienia uzyska się dzięki metodzie rzutowania z planów stosowanej przez architektów. Znajdują się tu dwa punkty zbiegu.

3. Perspektywa z trzema punktami zbiegu

Pojawia się w przypadków dużych i wysokich obiektów (jak budynki na Manhattanie). Ściany budynku zdają się zbiegać do środka widzianego obrazu. Dodatkowy, trzeci, punkt pojawia się w punkcie przecięcia linii będących przedłużeniem ścian budynku.

Perspektywa powietrzna

Jest adaptowana do malarstwa. Stosowana już przez Leonarda da Vinci i związana z warstwą powietrza. Im coś jest dalej, tym znajduje się za większą masą powietrza, a przedmioty znajdujące się w oddali są:

mniej wyraźne (rozproszone kontury)

lekko zabarwione na niebiesko (zimniejsze kolory)

Perspektywa malarska

Związana z perspektywą powietrzną. Łączy się ze stosowaniem konkretnych kolorów. To, co jest w ciepłych kolorach jest bliższe, a to, co jest w kolorach zimniejszych - dalsze.

System planów

Poprzedza kubizm. Ukazywano też w ten sposób głębie. To nowy sposób budowania przestrzeni obrazu, który zastąpił w sztuce nowoczesnej dawna perspektywę linearną - system planów, biegnących równolegle względem siebie albo pod pewnymi kątami w głąb obrazu, dając wrażenie trzeciego wymiaru. Nie naśladował on jednak jak w wypadku perspektywy linearnej, przestrzeni rzeczywistej. Był to system znacznie bardziej skomplikowany niż dawny układ kulisowy, z którego jednakże wziął swój początek. Czasami artyści dla uzyskania wrażenia głębi posługiwali się metodą przesłaniania jednych form przez inne. Powstały w ten sposób tak zwane plany obrazu, ułożone w sposób dość skomplikowany, ale jednak czytelny.

1

---