ROZDZIAŁ XX

POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE

Konstytucja RP określa właściwość NSA i sądów administracyjnych. Art. 184 stanowi: NSA oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie kontrolę działalności administracji publicznej. Konstytucja RP odsyła do określenia właściwości sądów administracyjnych w ustawie Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności AP oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami j.s.t., SKO i między tymi organami a organami administracji rządowej. Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:

• wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami AP;

• wynikających z podległości służbowej między przełożonym i podwładnym;

• odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach AP, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa;

• wiz wydawanych przez konsulów.

Na podstawie Konstytucji RP i Ustawy o ustroju sądów administracyjnych został określony przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego. Przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego są sprawy sądowoadministracyjne. Sprawa sądowoadministracyjna- to rozpoznanie i rozstrzygnięcie przez sąd administracyjny skargi na zgodność z prawem działania lub bezczynności organów wykonujących AP. Elementem konstytutywnym sprawy sądowoadministracyjnej jest kontrola przez sąd administracyjny działalności AP. Element ten różni sprawę sądowoadministracyjną od sprawy administracyjnej. Cechą właściwą dla sprawy administracyjnej jest jej merytoryczne rozstrzygnięcie przez dokonanie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego w zakresie uprawnień lub obowiązków jednostki.

Rodzaje skarg do sądu administracyjnego: Stosowane są w legislacji 2 metody określenia właściwości sądów administracyjnych:

1. klauzula generalna - polega na tym, że w zasadzie do właściwości sądów administracyjnych należą wszystkie sprawy, o ile przepis prawa nie wyłącza ich właściwości. Klauzula generalna jest zazwyczaj uzupełniona enumeracją negatywną wyjątków;

2. enumeracja pozytywna - polega na tym, że do właściwości sądów administracyjnych należą wyłącznie sprawy wyraźnie wskazane przez przepis prawa.

Stosowane metody są różne w zależności od rodzaju skarg.

Skarga na decyzje administracyjne

Decyzja administracyjna w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu podatkowym jest formą rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej. W orzecznictwie sądowym został ukształtowany pogląd, że bez znaczenia jest nazwa nadana rozstrzygnięciu, a zatem czy organ wykonujący administrację publiczną nadał rozstrzygnięciu nazwę decyzji czy np. zezwolenia, pozwolenia, bądź nakazu. Pisma zawierające rozstrzygnięcia w sprawie załatwianej w drodze decyzji są decyzjami, jeśli tylko zawierają minimum elementów niezbędnych do zakwalifikowania ich jako decyzji. Do takich elementów należy zaliczyć:

• oznaczenie organu administracji państwowej wydającego akt;

• wskazanie adresata aktu;

• rozstrzygnięcie o istocie sprawy;

• podpis osoby reprezentującej organ administracyjny.

Kryterium kwalifikującym akt organu AP do kategorii decyzji administracyjnych będzie władcze i jednostronne rozstrzygnięcie o prawach lub obowiązkach indywidualnych jednostek. Przy kwalifikacji czynności organu AP należy zatem brać pod uwagę przedmiot czyli władcze i jednostronne rozstrzygnięcie o indywidualnych prawach i obowiązkach oraz formę rozstrzygnięcia, mając na względzie spełnienie przesłanek konstytutywnych zapewniających istnienie decyzji w obrocie prawnym.

Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają decyzje ostateczne. Przesłanką dopuszczalności zaskarżenia decyzji ostatecznej jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć wykorzystanie w sprawie prawa odwołania, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Niewykorzystanie prawa odwołania powoduje niedopuszczalność skargi. Przesłanka ta nie obowiązuje gdy skargę wnosi prokurator lub RPO.

Skarga na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym

1) postanowienia, na które służy zażalenie- na postanowienie służy zażalenie gdy k.p.a. tak stanowi

2) postanowienia kończące postępowanie- do takich postanowień zaliczymy postanowienie o niedopuszczalności odwołania, o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania oraz postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania. Postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze.

3)postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty- od tego postanowienia służy zażalenie. Do tego rodzaju postanowień można zaliczyć: postanowienie o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody.

Skarga na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym na które służy zażalenie. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tak jak k.p.a., przyjmuje rozwiązanie, że na postanowienie służy zażalenie, gdy ustawa tak stanowi.

Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają postanowienia ostateczne. Przesłanką dopuszczalności zaskarżenia ostatecznego postanowienia jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć wykorzystanie w sprawie prawa zażalenia. Niewykorzystanie prawa zażalenia powoduje niedopuszczalność skargi. Przesłanka ta nie obowiązuje, gdy skargę wnosi prokurator lub RPO.

Skarga na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu AP dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Do aktów uznających uprawnienia należy zaliczyć zaświadczenia. Do czynności z zakresu AP należy zaliczyć czynności materialno-techiczne np. czynności rejestracji.

Przesłanką dopuszczalności skargi na inne akty lub czynności z zakresu AP jest wezwanie na piśmie właściwego organu w terminie 14 dni do usunięcia naruszenia prawa.

Skarga na akty prawa miejscowego organów j.s.t i terenowych organów administracji rządowej

Kompetencje do stanowienia prawa miejscowego mają samorządy wszystkich szczebli a zatem samorząd województwa, powiatowy, gminny. Na mocy ustaw samorządowych organy stanowiące j.s.t stanowią akty prawa miejscowego: np. statuty, zasady gospodarowania mieniem, zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Ustawy szczególne mogą zawierać delegacje do stanowienia przez organy j.s.t. przepisów prawa miejscowego.

Przesłanką dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego na akty prawa miejscowego jest wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa.

Skarga na bezczynność organu wykonującego AP. Przesłanką dopuszczalności skargi na bezczynność organów jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed właściwym organem. W razie zatem skargi na niewydanie decyzji w ustawowo określonym terminie służy w postępowaniu administracyjnym zażalenie.

Skargi na akty organów j.s.t. i ich związków, inne niż akty prawa miejscowego podejmowane w sprawach z zakresu AP

Obejmuje też prawo do zaskarżania uchwał i zarządzeń organów j.s.t. które nie są przepisami prawa miejscowego. Przesłanką dopuszczalności na akty organów j.s.t. i ich związków jest wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa.

Skarga na akty nadzoru nad działalnością organów j.s.t. Zaskarżeniu podlega zarządzenie zastępcze wydane przez wojewodę.

Skarga na niewykonanie wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego. Szczególnym rodzajem skarg do sądu administracyjnego jest skarga na niewykonanie wyroku. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność organu lub stwierdzającym nieważność aktu, strona po uprzednim wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku, może wnieść skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Ten rodzaj skargi służy w przypadku rozpoznania skargi na działanie lub bezczynność organów wykonujących AP. Jej przedmiotem jest naruszenie przepisów ustawy.

Przesłanką dopuszczalności skargi na niewykonanie wyroku sądu jest pisemne wezwanie właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy.

Skargi w sprawach, w których ustawy szczególne przewidują sądową kontrolę.

Na podstawie ustaw szczególnych służy skarga do sądu administracyjnego:np.

• na uchwałę organu stanowiącego organu stanowiącego samorządu terytorialnego odrzucającą wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum;

• na bezczynność organów samorządu wojewódzkiego, powiatowego i gminnego.

ROZDZIAŁ XXI

PODMIOTY POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

1.Sąd administracyjny

Zgodnie z konstytucją sądami administracyjnymi są: NSA oraz wojewódzkie sądy administracyjne.

Wojewódzkie sądy administracyjne:

Tworzy się je dla jednego województwa lub dla większej liczby województw. Prezydent RP na wniosek Prezesa NSA w drodze rozporządzenia tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne. W skład wsa wchodzą: prezes sądu, wiceprezes lub wiceprezesi oraz sędziowie.

Właściwość rzeczowa i miejscowa wsa

Wojewódzkie sądy administracyjne są właściwe we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych z wyjątkiem spraw dla których zastrzeżona jest właściwość NSA. Właściwość miejscowa-do rozpoznania sprawy właściwy jest wsa, na którego obszarze właściwość ma siedzibę organ AP, którego działalność została zaskarżona. Od tej reguły może zostać wprowadzone rozwiązanie szczególne, a mianowicie Prezydent RP ma delegację ustawową do przekazania w drodze rozporządzenia, wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznania spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wsa, jeżeli wymagają tego względy celowości. Wsa właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Wsa orzeka w składzie 3 sędziów. Od tej reguły ustawa dopuszcza wyjątki a mianowicie sąd na posiedzeniu niejawnym, uproszczonym, mediacyjnym orzeka w składzie jednego sędziego.

Naczelny Sąd Administracyjny

W skład NSA wchodzą: Prezes Naczelnego Sądu, wiceprezesi oraz sędziowie.

Właściwość NSA

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wsa;

• podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

• podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

• rozstrzyga spory o właściwość między organami j.s.t i między SKO oraz spory kompetencyjne między organami j.s.t a organami administracji rządowej;

• rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.

NSA orzeka w składzie 3 sędziów. Na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie 1 sędziego.

Wyłączenie sędziego.

Wyłączenie sędziego można usystematyzować na:

1. przyczyny wyłączenia z mocy ustawy - sędzia jest wyłączony z mocy ustawy w sprawach:

• jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

• swojego małżonka, krewnych, powinowatych;

• osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

• gdy był lub jest pełnomocnikiem jednej ze stron;

• świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron;

• brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia;

• brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach AP.

przyczyny wyłączenia sędziego na wniosek - sąd wyłączy sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego.

Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy. We wniosku należy uprawdopodobnić przyczyny wyłączenia. O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy. Postanowienie wydaje sąd w składzie 3 sędziów na posiedzeniu niejawnym po złożeniu wyjaśnień przez sędziego, którego wniosek dotyczy.

2.Strony postępowania sądowoadministracyjnego oraz podmioty na prawach strony i uczestnicy postępowania

Postępowanie sądowoadministracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, a zatem występują w nim 2 strony:

1. skarżący- jest nim podmiot legitymowany do złożenia skargi do sądu administracyjnego;

2. organ wykonujący AP, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

SKARŻĄCY:

1) legitymacja oparta na ochronie interesu prawnego

Interesem prawnym - jest tylko ten interes indywidualny (jednostki), który wynika z prawa np. legitymację do zaskarżenia decyzji o pozwoleniu na budowę wyznacza przepis ustawy -Prawo budowlane.

Legitymację do złożenia skargi mają:

• os. Fizyczne;

• os. Prawne;

• jednostki organizacyjne;

• gmina lub związek gmin;

• powiat lub związek powiatów;

• województwo;

• Rzecznik Praw Obywatelskich, któremu przysługuje skarga ochraniająca prawa i wolności człowieka i obywatela. Nie jest to interes własny Rzecznika, ale jednostki, której prawa i wolności zostały naruszone działaniem lub bezczynnością organu wykonującego AP.

2) legitymacja oparta na ochronie interesu publicznego

W oparciu o ochronę interesu publicznego legitymację do złożenia skargi do sądu administracyjnego ma:

• prokurator - wnosi on skargę ze względu na potrzebę ochrony porządku prawnego, więc powinien wskazać naruszenie prawa;

• organ nadzoru nad organem j.s.t.

• organ nadzoru nad samorządem zawodowym.

3)legitymacja oparta na ochronie interesu społecznego

Do podmiotów, których legitymacja do złożenia skargi jest oparta na ochronie interesu społecznego należy zaliczyć:

• organizację społeczną- może ona w postępowaniu sądowym występować, broniąc własnego interesu prawnego oraz w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym;

• inicjator referendum lokalnego;

• redaktor naczelny.

4) legitymacja do złożenia skargi, której konstrukcja nie opiera się na ochronie interesu prawnego, publicznego, społecznego- ustawa o dostępie do informacji publicznej.

ORGAN AP

Strona bierna postępowania sądowoadministracyjnego na samym etapie złożenia skargi. Dopiero potem nabywa uprawnienia z chwilą wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego.

Pojęcie organu AP:

1) ujęcie normatywne wynika z Art.5 k.p.a.

W Art.5 k.p.a. pojęcie organu zostało zdefiniowane w kilku pkt np.:

• ministrowie;

• centralne i naczelne organy;

• organy administracji zespolonej i niezespolonej- organy administracji zespolonej są pod starostą np. Powiatowy Inspektor; lub pod wojewodą np. Wojewódzki Inspektor - nazwa decyduje. Natomiast administracja niezespolona -organy wymienione w załączniku do ustawy o administracji rządowej.

• organy j.s.t. - orany gminy, powiatu, województwa, związków gmin, powiatów np.: kierownicy, straże, prezydent, wójt;

• orany w ujęciu funkcjonalnym- działają z upoważnienia, zlecenia np. zabranie wójtowi pewnych kompetencji i przekazanie innemu podmiotowi.

3. ujęcie doktrynalne - można wyróżnić 4 podstawowe cechy jakie powinien posiadać podmiot, aby był organem AP ( musza być spełnione łącznie):

• wyodrębnienie organizacyjne- drogą ustawy np. organem jest....; lub drogą uchwały j.s.t.; umowy lub zlecenia;

• posiadanie chociaż jednej kompetencji z zakresu prawa publicznego - z ustawy( kompetencje wymienione w ustawie); ze zlecenia, porozumienia;

• podmiot musi działać w imieniu państwa;

• możliwość stosowania środków przymusu, aby istniało władztwo administracyjne, środki egzekucyjne o charakterze pieniężnym i niepieniężnym.

Kompetencja organu AP:

1. kompetencja ogólna - zdolność prawna do prowadzenia orzecznictwa w postępowaniu administracyjnym, ma ją każdy organ AP; kompetencję ogólną mają:

• organy administracji rządowej: ministrowie, terenowe organy administracji rządowej(wojewodowie, działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, organy administracji niezespolonej;

• organy j.s.t.

• inne organy państwowe gdy są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień;

• inne podmioty, które zostały powołane na podstawie ustaw lub porozumień do załatwienia spraw indywidualnych.

2. kompetencja szczególna - wyznaczają ja 2 instytucje:

• właściwość;

• wyłączenie ze sprawy.

Właściwość organów AP - przez właściwość rozumiemy zdolność prawną organu do rozpoznania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.

Wyróżniamy 2 rodzaje właściwości:

• właściwość ustawowa - wynikająca wprost z przepisu ustawy.

• właściwość rzeczowa - jest to zdolność organów AP do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii. Właściwość rzeczowa jest w k.p.a. wymieniona jedynie z nazwy, a co do jej ustalenia odsyła do przepisów z zakresu działania organów AP. Właściwość rzeczową trzeba zatem ustalać na podstawie przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji organów AP.

• Właściwość miejscowa - jest to zdolność prawna organu AP do rozpoznania i załatwienia spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju. Obowiązują następujące zasady ustalania właściwości miejscowej:

a)we wszystkich sprawach z wyłączeniem spraw dotyczących nieruchomości oraz prowadzenia zakładu pracy, właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania, w razie braku miejsca zamieszkania według miejsca pobytu, a jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju miejsca zamieszkania lub pobytu według miejsca ostatniego ich zamieszkania lub pobytu w kraju;

b)w sprawach dotyczących nieruchomości według miejsca położenia, a jeżeli nieruchomość leży na obszarze właściwości 2 lub więcej organów to organem właściwym będzie ten, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości; w sprawach zakładu pracy właściwość ustala się według miejsca, w którym on był, jest lub będzie prowadzony;

c) jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej według zasad wyżej wymienionych, to właściwość tę ustala się według miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania.

• właściwość instancyjna - to zdolność prawna organu AP do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia oraz w ograniczonym zakresie również ministrom. Organami wyższego stopnia są:

a) w stosunku do organów j.s.t. - SKO chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej;

b) w stosunku do wojewodów - właściwi ministrowie;

c)w stosunku do organów AP innych niż a) i b)- organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku- organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;

d)w stosunku do organów organizacji społecznych - organy nadrzędne lub państwowe organy nadzoru.

• Właściwość delegacyjna- możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy jednemu organowi AP przez drugi organ.. Możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy będącej przedmiotem postępowania jest przewidziana w przypadku wyłączenia organu AP.

Rozstrzyganie sporów o właściwość

Spór o właściwość ma miejsce wtedy, gdy rozbieżności co do zakresu działania organów państwowych występuje w odniesieniu do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia tej samej sprawy, czyli gdy mamy do czynienia z tożsamością sprawy, którą zajmują się co najmniej 2 organy.

Spory o właściwość mogą wystąpić tylko w zakresie właściwości ustawowej. Wyłączona jest możliwość sporów w zakresie właściwości delegacyjnej.

Spory o właściwość można podzielić na kilka rodzajów odpowiednio do zastosowanych kryteriów.

- przyjmując kryterium oceny wyodrębniamy:

spory pozytywne- co najmniej 2 organy uważają się za właściwe do rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy;

spory negatywne - organy nie uważają się za właściwe do rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy - te spory spełniają rolę gwarancyjną wobec stron, gdyż pozwalają im uzyskać ochronę prawną w sytuacji gdy żaden z organów nie uważa się za właściwy.

-przyjmując kryterium rodzaju organów pozostających w sporze wyodrębniamy

spory wewnętrzne - są to spory między organami AP

spory zewnętrzne- są to spory pomiędzy organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej i rozstrzyga je sąd administracyjny; spory miedzy organami AP a sądami powszechnymi rozstrzyga je Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym.

INSTYTUCJA WYŁĄCZENIA

Wyłączenie- utrata zdolności do prowadzenia postępowania w określonej sprawie; traci ją organ AP i członek organu kolegialnego. Natomiast wyłączenie pracownika nie prowadzi do utraty zdolności organu AP. Bezpośredni przełożony wyznaczy do prowadzenia sprawy innego pracownika.

Wyłączenie pracownika organu AP

1) ze względu na bliskość wobec strony:

-jest ze stroną w takim stosunku prawnym i wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;

-jest to sprawa jego małżonka, krewnych , powinowatych;

-sprawa dotyczy osoby związanej z pracownikiem stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli;

-pracownik był lub jest przedstawicielem jednej ze stron albo przedstawicielem jest osoba związana z nim węzłem pokrewieństwa, powinowactwa, stosunkiem przysposobienia , opieki lub kurateli;

-jedną ze stron jest osoba będąca w stosunku nadrzędności służbowej wobec niego.

2)ze względu na bliskość wobec sprawy;

-jest w niej stroną;

-był w sprawie świadkiem lub biegłym;

-brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji;

-z powodu danej sprawy wszczęto przeciwko pracownikowi dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne.

Wyłączenie organu AP

Organ AP podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

1)jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunku małżeństwa, krewnych powinowatych, stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli;

2)osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeństwa, krewnych, powinowactwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Wyłączenie członka organu AP

Instytucja ta jest identyczna w swej konstrukcji z instytucją wyłączenia pracownika organu AP. Jeżeli w wyniku wyłączenia członków organu kolegialnego organ ten nie może podjąć uchwały z powodu braku kworum, to organ ten traci zdolność prawna do załatwienia sprawy. W takim przypadku sprawę załatwia organ bezpośrednio wyższego stopnia albo też może on wyznaczyć do załatwienia sprawy inny podległy mu organ.

Inne podmioty postępowania sądowoadministracyjnego:

W postępowaniu sądowoadministracyjnym oprócz stron z mocy prawa uczestniczą na prawach strony osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosły skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego. Podmioty te mogą uczestniczyć po stronie skarżącego jak i organu AP.

Udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego.

Współuczestnictwo w postępowaniu sądowoadministracyjnym:

1)współuczestnictwo materialne- występuje gdy istnieje wielość podmiotów w sprawie sądowoadministracyjnej będącej przedmiotem postępowania.

2)współuczestnictwo formalne - gdy sąd korzysta z uprawnienie do połączenia toczących się przed nim kilku oddzielnych spraw pozostających ze sobą w związku. Chodzi o sprawy, które są podobne, mają ten sam stan faktyczny. Każda sprawa będzie zakończona wyrokiem.

Zdolność sądowa - zdolność występowania przed sądem jak strona

Zdolność sądową przed sądami administracyjnymi mają:

• Osoby fizyczne i prawne;

• Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nie posiadające osobowości prawnej;

• Inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej;

• Organizacje społeczne choćby nie miały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

Zdolność procesowa- zdolność do czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Mają ją:

• Osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność w sprawach, które może dokonywać samodzielnie; zakres czynności, który przysługuje osobie fizycznej nie mającej pełnej zdolności może wynikać tylko z przepisów prawa;

• Osoby prawne;

• Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nie mające osobowości prawnej;

• Inne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej;

• Organizacje społeczne choćby nie miały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

Reprezentacja stron w postępowaniu sądowoadministracyjnym

1)Przedstawicielstwo strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym

• Reprezentacja osoby fizycznej nie mającej zdolności procesowej - według ustawy osoba nie mająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. Przedstawiciel ustawowy ma obowiązek wykazania swojego umocowania dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu.

• Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy lub osoby uprawnione do działania w ich imieniu.

Przedstawiciel ustawowy lub organ albo osoby uprawnione mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu.

Dla strony nie mającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego jak również dla osoby nie mającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanawia kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność niecierpiącą zwłoki.

2)Pełnomocnictwo procesowe - strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Pełnomocnikiem strony może być tylko adwokat lub radca prawny a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo oraz osoby pozostające ze strona w stosunku przysposobienia a także inne osoby jeżeli przewidują to przepisy szczególne.

Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy w tym nie posiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.

Zakres przedmiotowy pełnomocnictwa:

1) pełnomocnictwo ogólne- do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi;

2)pełnomocnictwo do prowadzenia poszczególnych spraw;

3)pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności postępowania np. wniesienie skargi, reprezentacji na rozprawie.

Strona udziela pełnomocnictwa w formie pisemnej. Dopuszczalne jest udzielenie pełnomocnictwa w formie ustnej, ale tylko na posiedzeniu sądu przez złożenie przez stronę oświadczenia i wpisanie jego treści do protokołu. Pełnomocnictwo wymaga podpisu mocodawcy, ale w czasie gdy strona nie może się podpisać podpisuje je osoba upoważniona z wymienieniem przyczyn ze względu na które strona sama się nie podpisała.

Udzielenie pełnomocnictwa jest skuteczne w postępowaniu do czasu jego wypowiedzenia, z tym że wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu od dnia zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do strony przeciwnej i innych uczestników-od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo jest obowiązany działać za stronę jeszcze przez 2 tygodnie chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku.

Należy również uwzględnić instytucję wygaśnięcia pełnomocnictwa, które ma miejsce w razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej. W takim przypadku pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.

Sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności osobę nie mogącą przedstawić pełnomocnictwa. Sąd wyznacza równocześnie termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swojej czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd pominie czynności procesowe tej osoby.

3.Prokurator, RPO i organizacja społeczna w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przyznaje prokuratorowi, RPO, organizacji społecznej prawo do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Udział prokuratora i RPO w postępowaniu sądowym jest uzasadniony wystąpieniem przesłanek: ochrony praworządności, ochrony praw człowieka i obywatela.

Prokurator oraz RPO w postępowaniu sądowoadministracyjnym mają prawo:

• Wziąć udział w toczącym się postępowaniu;

• Wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na działanie lub bezczynność organu wykonującego AP;

• Wnieść skargę kasacyjną do NSA

• Wnieść zażalenie do NSA

• Wnieść skargę o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego.

Prokuratorowi i RPO przysługują jeżeli korzystają z przyznanych praw, prawa strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Organizacja może być stroną postępowania sądowoadministracyjnego lub uczestnikiem tego postępowania. Może ona uczestniczyć w postępowaniu w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Sąd dopuszcza organizację społeczną w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

ROZDZIAŁ XXII

CZYNNOŚCI PROCESOWE W POSTĘPOWANIU SĄDOWOADMINISTRACYJNYM

Postępowanie sądowo administracyjne- to uregulowany prawem procesowym ciąg czynności procesowych sądu administracyjnego i innych podmiotów tego postępowania podjętych w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania bądź zaniechania działania przez organ wykonujący AP.

Czynności procesowe- to czynności podjęte przez podmiot postępowania sądowoadministracyjnego w formie, treści i trybie regulowanym prawem procesowym, których celem jest wywołanie skutków prawnych w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Czynności procesowe można sklasyfikować na podstawie kryterium podmiotu dokonującego tych czynności na:

• Czynności procesowe sądu - czynności procesowe sądu muszą spełniać 3 warunki: muszą być dokonane przez sąd w rozumieniu przepisów prawa, muszą być dokonane w formie uregulowanej prawem procesowym; muszą być podjęte wobec stron lub uczestników postępowania.

Czynności procesowe sądu klasyfikowane są na czynności przygotowawcze, które mają na celu przygotowanie rozstrzygnięcia skargi i czynności orzekania.

• Czynności procesowe stron i uczestników postępowania - czynności procesowe stron i uczestników postępowania to wszelkie czynności podejmowane przez te podmioty w celu wywołania skutku prawnego w procesie, a zatem w zakresie jego powstania, zmiany, zakończenia. Elementy konstytutywne czynności procesowych stron to: spełnienie wymogów co do treści i formy określonej przez prawo procesowe; dokonanie czynności procesowej w terminie przewidzianym prawem procesowym. Dotyczy to też czynności uczestników postępowania.

1.Pisma procesowe

Pisma procesowe w postępowaniu sądowym obejmują wnioski i oświadczenia stron oraz uczestników postępowania w celu wszczęcia postępowania i jego przebiegu.

Wymogi formalne co do treści i formy pism procesowych. Usuwanie skutków braku pism.

Każde pismo procesowe powinno zawierać:

• Oznaczenie sądu do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

• Oznaczenie rodzaju pisma;

• Osnowę wniosku lub oświadczenia;

• Podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

• Wymienienie załączników.

Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń lub siedziby stron ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.

Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa.

Strona , która wnosi pismo, powinna do niego dołączyć jego odpisy i odpisy załączników w celu doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Odpisami mogą być uwierzytelnione fotokopie bądź uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej.

Formą pisma procesowego jest forma pisemna, a zatem wyłączona jest forma ustna. Jedynie przepis szczególny może dopuścić formę ustną .

Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania. Jeżeli strona nie uzupełniła lub nie poprawiła pisma w terminie, przewodniczący pozostawia pismo bez rozpoznania. Na zarządzenie służy zażalenie.

2.Doręczenia

Sąd dokonuje doręczeń przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione przez sąd osoby lub organy. Pismo może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim wypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych.

W toku sprawy adwokaci i radcy prawni mogą doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty. Doręczenie adresatowi może nastąpić także przez wręczenie mu pisma bezpośrednio w sekretariacie sądu.

Osoby którym dokonuje się doręczeń. Jeżeli stroną jest osoba fizyczna, doręcza się jej osobiście, a gdy nie ma zdolności procesowej- jej przedstawicielowi ustawowemu.

Jeżeli stroną jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, pisma doręcza się organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed sądem lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism.

Strona zamieszkałą za granicą, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy, jest obowiązana wraz z wniesieniem skargi ustanowić pełnomocnika do doręczeń.

Sąd ustanawia kuratora jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane.

Czas, miejsce i sposób doręczeń. W dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej doręczeń można dokonywać tylko w wyjątkowych przypadkach, za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu. Za porę nocną uważa się czas od godziny 21 do godziny 7.

Doręcza się pisma w mieszkaniu. Jeżeli nie można w ten sposób doręczyć, doręcza się w miejscu pracy lub tam gdzie się adresata zastanie. Pisma dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres do doręczeń.

Strony i ich przedstawiciele maja obowiązek zawiadamiać sąd o każdej zmianie swojego zamieszkania, adresu do doręczeń lub siedziby.

Oprócz doręczenia właściwego tj. doręczenia pisma osobie, która jest adresatem, ustawa dopuszcza doręczenie zastępcze, a mianowicie jeżeli doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu lub dozorcy, jeżeli osoby te nie mają sprzecznych interesów i podjęły się oddania mu pisma.

Jeżeli nie można doręczyć pisma w sposób właściwy lub zastępczy, pismo składa się na okres 7 dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce na korespondencję, a gdy to nie jest możliwe, na drzwiach mieszkania adresata lub w miejscu wskazanym jako adres do doręczeń, na drzwiach biura lub innego pomieszczenia w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe.

Stwierdzenie i skutki doręczeń. Adresat pisma, osoba, która podjęła się oddania pisma, potwierdza odbiór pisma i jego datę własnoręcznym podpisem. Jeżeli tego nie może lub nie chce uczynić , doręczający sam oznacza datę doręczenia oraz przyczyny braku podpisu. Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, zwraca je sądowi z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją dołącza się do akt sprawy

Doręczenie pisma w trybie uregulowanym prawem procesowym ma znaczenie dla określenia dnia wywołania skutku prawnego dla obliczenia terminów. Przestrzeganie przepisów o doręczeniach jest warunkiem zapewnienia jednostce prawa do sądu i możliwości obrony interesu prawnego. Przepisy o doręczeniach mają stronom zapewnić możliwość zapoznania się z treścią pisma natomiast czy adresat wykorzysta tą możliwość nie ma znaczenia prawnego dla oceny skuteczności doręczenia.

3.Posiedzenia sądowe

Można wyróżnić dwa rodzaje posiedzeń sądowych: posiedzenia jawne i posiedzenia niejawne.

Posiedzenia jawne. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawę na rozprawie.

Zasada jawności gwarantuje stronie prawo udziału w postępowaniu. Posiedzenia jawne zatem odbywają się z udziałem stron i uczestników postępowania oraz publiczności. Na posiedzeniu jawnym wstęp na salę sądową mają poza stronami i osobami wezwanymi tylko osoby pełnoletnie.

Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa lub porządkowi publicznemu. Sąd na wniosek strony zarządza odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych jeżeli wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes prywatny. Postanowienie ten wniosek ogłasza się publicznie.

Posiedzenia niejawne. Ustawa przyjmuje zasadę jawności posiedzeń sądowych. Od tej zasady wyjątek może wprowadzić tylko przepis szczególny. Na posiedzeniu niejawnym mogą być rozpoznawane kwestie wypadkowe, kwestie dotyczące braków formalnych czynności procesowych stron, dopuszczalności skargi, rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego, ustanowienie kuratora dla strony.

Na posiedzenie niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane.

Wyznaczenie i przebieg posiedzeń sądowych. Posiedzenia sądowe wyznacza przewodniczący z urzędu, ilekroć wymaga tego stan sprawy. O posiedzeniach zawiadamia się strony na piśmie lub przez ogłoszenie podczas posiedzenia. Stronie nieobecnej na posiedzeniu jawnym należy zawsze doręczyć zawiadomienie na następne posiedzenie. Zawiadomienie powinno być doręczone co najmniej na 7 dni przed posiedzeniem. W przypadkach pilnych termin ten może być skrócony do 3 dni.

W zawiadomieniu o posiedzeniu sądu oznacza się:

• Imię, nazwisko albo nazwę i siedzibę zawiadamianego oraz adres zawiadamianego;

• Sąd oraz miejsce i czas posiedzenia;

• Skarżącego oraz przedmiot sprawy;

• Cel posiedzenia;

• Skutki niestawiennictwa.

Nieobecność stron lub ich pełnomocników na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

W posiedzeniu bierze udział prokurator lub RPO jeżeli wnieśli skargę albo gdy zgłosili swój udział w postępowaniu przed sądem, a zatem sąd obowiązany jest zawiadomić o terminie rozprawy. Nieobecność prokuratora lub RPO na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania skargi przez sąd.

Posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym. Dopuszczalne jest przeprowadzenie posiedzenia poza tym budynkiem, ale tylko wówczas, gdy czynności sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądowym ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenia kosztów.

Przebiegiem posiedzenia kieruje przewodniczący, który otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia, udziela głosu, zadaje pytania, upoważnia do zadawania pytań i ogłasza orzeczenia.

Po wywołaniu sprawy rozprawę rozpoczyna sprawozdanie sędziego, który zwięźle przedstawia na podstawie akt sprawy ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów skargi. Po złożeniu sprawozdania strony najpierw skarżący a potem organ, zgłaszają ustnie swoje żądania i wnioski oraz składają wyjaśnienia. Przewodniczący udziela głosu pozostałym stronom według ustalonej przez siebie kolejności.

Odroczenie rozprawy może nastąpić tylko gdy daje do tego podstawę przepis prawa.

W celu zapewnienia prawidłowego przebiegu posiedzenia sądowego sąd ma prawo do stosowania środków policji sesyjnej(ukaranie karą porządkową grzywny).

Przewodniczący zamyka rozprawę gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. Rozprawa może być zamknięta również w przypadku gdy ma być przeprowadzony jeszcze uzupełniający dowód z dokumentów znanych stronie a przeprowadzenie rozprawy co do tego dowodu sąd uznał za zbyteczne.

Z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant pod kierownictwem przewodniczącego spisuje protokół.

Protokół powinien zawierać:

• Oznaczenie sądu, miejsce i daty posiedzenia, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta, prokuratora, stron jak również obecnych na posiedzeniu przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz oznaczenie sprawy i wzmiankę co do jawności;

• Przebieg posiedzenia, w szczególności wnioski i twierdzenia stron;

• Czynności stron mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Protokół podpisuje przewodniczący i protokolant.

Przebieg czynności protokołowanych może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury dźwiękowej, o czym należy przed uruchomieniem aparatury uprzedzić wszystkie osoby uczestniczące w czynności.

Strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu na następnym posiedzeniu, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia posiedzenia z którego sporządzono protokół.

Z posiedzenia niejawnego sporządza się notatkę urzędową, jeżeli nie wydano orzeczenia.

4.Terminy

Wyróżnia się terminy materialne i procesowe.

Terminem materialnym jest okres, w którym może nastąpić ukształtowanie praw lub obowiązków jednostki.

Terminem procesowym jest okres dokonania czynności procesowej przez podmioty postępowania lub uczestników postępowania.

Podział na terminy materialne i terminy procesowe jest istotny w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Podstawową rolę mają terminy procesowe ale w zakresie orzekania sąd administracyjny jest obowiązany uwzględnić terminy materialne.

Terminy procesowe można klasyfikować na podstawie różnych kryteriów. Istotny jest dla skutków procesowych podział na terminy ustawowe i terminy wyznaczone(sądowe).

Terminy ustawowe. Są wyznaczone wprost z przepisów ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie delegacji ustawowej. Terminem ustawowym będą terminy wyznaczone przez ustawę np. termin do wniesienia skargi, termin do usunięcia braków formalnych pisma procesowego itd. Terminy ustawowe wyznaczone stronom, podmiotom na prawach stron i uczestnikom postępowania nie mogą być przez sąd ani skracane ani przedłużane. Zachowanie terminu ustawowego jest warunkiem skuteczności czynności procesowej dokonanej przez te podmioty. Uchybienie terminu ustawowego powoduje zatem bezskuteczność czynności procesowej. Od negatywnych skutków uchybienia terminu strona może bronić się wyłącznie składając wniosek o przywrócenie terminu.

Terminy ustawowe mogą być w przepisach prawa wyznaczone również dla sądu. Skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę.

Terminy sądowe. Terminy sądowe są wyznaczane przez sąd lub przewodniczącego. Przewodniczący może z ważnej przyczyny przedłużyć termin sądowy z urzędu lub na wniosek strony zgłoszony przed upływem terminu, a także skrócić termin sądowy na wniosek strony. Terminami sądowymi są: terminy wyznaczone przez sąd do usunięcia braków w zakresie zdolności sądowej lub procesowej, wyznaczenie terminu przedstawienia pełnomocnictwa, wyznaczenie terminu rozprawy. Uchybienie terminu sądowego w zależności od tego jakiej czynności dotyczy wywołuje różne następstwa prawne. Uchybienie terminu do dokonania czynności przez stronę powoduje jej bezskuteczność, w razie gdy nie zostanie usunięty brak co do pełnomocnictwa sąd pominie czynności procesowe podjęte przez tą osobę.

Sposób obliczania terminu. Terminy ustawowe biegną od zdarzenia prawnego wskazanego w przepisie prawa. Termin do złożenia skargi biegnie od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, a gdy chodzi o skargę na inne niż decyzje i postanowienia akty i czynności skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

Terminy sądowe wyznaczone przez sąd lub przewodniczącego rozpoczynają się od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy ustawa przewiduje doręczenie z urzędu - od dnia jego doręczenia.

Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Termin uważa się zachowany jeżeli pismo zostało oddane w polskim urzędzie pocztowym lub polskim urzędzie konsularnym. Nadanie pisma w polskim urzędzie pocztowym, oddanie pisma w polskim urzędzie konsularnym, jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu.

Przywrócenie terminu. Czynność w postępowaniu sądowym podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Od negatywnych skutków uchybienia terminu strona może bronić się składając wniosek o przywrócenie terminu.

Dopuszczalność przywrócenia terminu jest obwarowana przesłankami materialnymi i formalnymi.

Przesłanki materialne, które muszą wystąpić łącznie to:

• Uchybienie terminu przez stronę bez własnej winy

• Przywrócenie terminu nie jest dopuszczalny jeżeli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego.

Przesłanki formalne przywrócenia terminu:

• Złożenie przez stronę wniosku w formie pisma procesowego o przywrócenie terminu. W piśmie strona musi uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu;

• Równocześnie z wnioskiem należy dopełnić czynności procesowej dla której został ustanowiony termin;

• Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu musi zostać złożone w ciągu 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Termin do złożenia wniosku jest terminem ustawowym i na ogólnych zasadach może zostać przywrócony.

Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu strona wnosi do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.

Sąd rozpoznaje wniosek o przywrócenie terminu na posiedzeniu niejawnym. Po rozpoznaniu wniosku sąd w formie postanowienia orzeka bądź o przywróceniu lub odmowie przywrócenia terminu. Na postanowienie o przywróceniu bądź odmowie terminu służy zażalenie.

Spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywrócenie terminu sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o odrzuceniu wniosku przysługuje zażalenie.

Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia. Sąd może jednak stosownie do okoliczności wstrzyma postępowanie lub wykonanie orzeczenia.

Postępowanie, którego przedmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie wniosku o przywrócenie terminu jest postępowaniem incydentalnym

ROZDZIAŁ XXIII

KOSZTY POSTĘPOWANIA

1.Koszty sądowe

Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków.

Opłaty sądowe. Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna. W każdym piśmie wszczynającym postępowanie sądowe w danej instancji należy podać wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty. Następnym obowiązkiem jest uiszczenie opłaty sądowej. Opłatę sądową należy uiścić przy wniesieniu pisma do sądu podlegającego opłacie. Opłatę uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek banku właściwego sądu. Końcówki opłat zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych. Została zatem wyłączona możliwość korzystania z formy uiszczenia opłaty w znaczkach skarbowych.

Spełnienie obowiązku uiszczenia opłaty sądowej powoduje negatywne następstwa dla strony składającej pismo. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna oplata. W celu wykonania przez stronę tego obowiązku, jeżeli nie uiściła ona opłaty sądowej, przewodniczący wzywa wnoszącego pismo aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Stronie zamieszkałej lub mającej siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący wyznacza termin do uiszczenia opłaty nie krótszy niż 2 miesiące. Nie wzywa się do uiszczenia opłaty stałej, jeżeli pismo jest wniesione przez adwokata lub radcę prawnego. Na zarządzenie przewodniczącego i postanowienie o odrzuceniu skargi służy zażalenie, które jest wolne od opłat.

Prawo do żądania kosztów sądowych przedawnia się z upływem 3 lat licząc od dnia w którym koszty należało uiścić. Należności z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych mogą być umorzone lub zapłata tej należności może być odroczona albo rozłożona na raty, jeżeli jej ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami.

Wpis. Od pism wszczynających postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym i NSA pobiera się wpis. Pismami wszczynającymi postępowanie są: skarga, skarga kasacyjna oraz skarga o wznowienie postępowania. Wyróżnia się 2 rodzaje wpisów: wpis stosunkowy i wpis stały.

Wpis stosunkowy. Pobiera się w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne.

W innych sprawach pobiera się wpis stały.

Opłata kancelaryjna. Opłatę kancelaryjną pobiera się za stwierdzenie prawomocności oraz wydawanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt. Opłatę kancelaryjną pobiera się także za odpisy, wyciągi, kopie i wydruki oraz zaświadczenia i inne dokumenty wydawane na podstawie zbiorów gromadzonych i prowadzonych w sądzie poza aktami sprawy.

Wydatki. Do wydatków zalicza się w szczególności:

• Należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie;

• Koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonywania czynności sądowych poza budynkiem sądowym.

Strona, która wniosła o podjęcie czynności połączonej z wydatkami jest obowiązana wpłacić zaliczkę na ich pokrycie. Wysokość zaliczki i termin jej wpłacenia wyznacza sąd. W sytuacji nie wpłacenia zaliczki kwotę potrzebną na pokrycie wydatków wykłada się tymczasowo z budżetu sądu administracyjnego. Wyłożona kwota jest należnością budżetu państwa, którą zwraca strona zobowiązana do wpłacenia zaliczki.

Termin do wpłacenia kwoty wyłożonej z budżetu jest wyznaczony ustawowo i wynosi 14 dni od dnia wezwania przez przewodniczącego. Jeżeli strona nie uiści kwoty wyłożonej z budżetu w określonym terminie, sąd na posiedzeniu niejawnym wyda postanowienie nakazujące ściągnięcie wyłożonej kwoty, bez wstrzymania biegu postępowania.

2.Zasady co do ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do uiszczenia kosztów sądowych obowiązany jest ten kto wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powoduje wydatki.

W fazie wszczęcia postępowania regułą obowiązującą jest, że osoba występująca z żądaniem rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działanie lub bezczynności organu wykonującego AP musi uiścić koszty sądowe(wpis)pod rygorem odrzucenia skargi.

Pierwszą zasadą jest zasada odpowiedzialności za wynik postępowania. Jest to zasada podstawowa która ma znaczenie dla wyprowadzenia następnych zasad obowiązujących w tym zakresie.

Ustawa przewiduje zasadę zwrotu kosztów postępowania jednej stronie przez drugą.

W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym obowiązuje reguła zwrotu kosztów postępowania skarżącemu przez stronę przeciwną (organ).

Prawo to jednak przysługuje tylko w razie uwzględnienia skargi lub umorzenia postępowania.

W razie uwzględnienia skargi przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw.

Zwrot kosztów stronie skarżącej od organu przysługuje także w razie gdy sąd umarza postępowanie.

Odmienne zasady w tym zakresie obowiązują przed NSA wszczętym na podstawie skargi kasacyjnej, w którym strony co do zasad zwrotu mają równe prawa.

Należy rozróżnić przypadki gdy skarga kasacyjna została uwzględniona oraz w razie oddalenia skargi kasacyjnej.

W razie uwzględnienia skargi kasacyjnej należy się stronie, która wniosła skargę kasacyjną, zwrot poniesionych przez nią niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego:

• Od organu - jeżeli w wyniku skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu I instancji oddalający skargę;

• Od skarżącego - jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu I instancji uwzględniający skargę.

W przypadku oddalenia skargi kasacyjnej strona, która wniosła skargę kasacyjną, jest obowiązana zwrócić niezbędne koszty postępowania kasacyjnego poniesione przez:

• Organ - jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu I instancji oddalający skargę;

• Skarżącemu - jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu I instancji uwzględniający skargę.

Drugą zasadą jest zasada zwrotu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia ochrony interesu prawnego. Do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radca prawnym, zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie.

Do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Trzecią zasadą jest zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania. Jest to zasada w sposób bezpośredni powiązana z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. W razie częściowego uwzględnienia skargi sąd może w uzasadnionych przypadkach zasądzić na rzecz skarżącego od organu tylko część kosztów, w szczególności jeżeli skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu ustalonej w celu pobrania wpisu.

Czwarta zasadą jest zasada zawinienia. Niezależnie od wyników spraw, sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów w całości lub części wywołanych jej niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.

Piątą zasadą jest zasada koncentracji kosztów postępowania. Która polega na tym ,że sąd rozstrzyga o zwrocie kosztów w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie.

3.Zwolnienie od kosztów sądowych

Zwolnienie z mocy prawa oparte jest zarówno na kryterium przedmiotowym(rodzaju spraw) jak i na kryterium podmiotowym.

Zwolnienie z mocy prawa od uiszczenia kosztów sądowych służy stronie skarżącej w sprawach:

• Z zakresu pomocy i opieki społecznej;

• Dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej;

• Dotyczących chorób zawodowych, świadczeń leczniczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych;

• Ze stosunków pracy i stosunków służbowych;

• Z zakresu ubezpieczeń społecznych;

• Z zakresu powszechnego obowiązku obrony.

Zwolnienie z mocy prawa przysługuje:

• Prokuratorowi i RPO

• Kuratorowi strony wyznaczonemu przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy.

Zwolnienie przysługuje stronie, której zostało przyznane prawo pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym, w zakresie określonym w prawomocnym postanowieniu o przyznaniu pomocy.

Rada Ministrów ma delegację ustawową do wydania rozporządzenia o zwolnieniu od kosztów sądowych organizacji społecznej. Zwolnienie to może dotyczyć tylko zwolnienia od wpisu we własnych sprawach organizacji.

Zwolnienie z mocy prawa od kosztów sądowych, jeżeli przepis prawa nie określa zakresu tego zwolnienia, oznacza całkowite zwolnienie z obowiązku wnoszenia opłat sądowych jak i ponoszenia wydatków.

4.Prawo pomocy

Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania.

Prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi.

Zakres prawa pomocy. Obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Zakres przyznania prawa pomocy. Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje tylko zwolnienie od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Przesłanki przyznania zakresu pomocy społecznej.

Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:

• W zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

• W zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Osobie prawnej, innej jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej prawo pomocy może być przyznane:

• W zakresie całkowity - jeżeli wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania;

• W zakresie częściowym - jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Tryb udzielenia prawa pomocy. Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek. Wniosek powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna - ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o nie zatrudnieniu lub nie pozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradca podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wniosek składa się na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru.

Jeżeli złożone przez stronę oświadczenie zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości strona jest zobowiązana złożyć na wezwanie w określonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

Wniosek o przyznanie prawa pomocy, który nie został złożony na urzędowym formularzu lub którego braków strona nie uzupełniła w zakreślonym terminie pozostawia się bez rozpoznania.

Rozpoznanie wniosku należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy.

Czynności w zakresie postępowania o przyznanie prawa pomocy mogą wykonywać referendarze sądowi, wydając zarządzenia oraz postanowienia.

Sprzeciw. Od wydanego prze referendarza sądowego zarządzenia o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania, wydanego na posiedzeniu niejawnym postanowieniu o przyznaniu lub odmowie przyznania prawa pomocy służy sprzeciw. Sprzeciw służy w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia lub postanowienia. Sprzeciw wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego wymaga uzasadnienia.

Sprzeciw wniesiony po terminie oraz sprzeciw, którego braki formalne nie zostały uzupełnione, a także sprzeciw wniesiony prze adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego nie zawierający uzasadnienia sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie służy zażalenie.

Jeżeli nie wniesiono sprzeciwu albo wniesiony sprzeciw został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie wydane przez referendarza sądowego ma skutki orzeczenia sądowego.

Cofnięcie prawa pomocy. Przyznane prawo pomocy może być cofnięte w całości lub w części, jeżeli się okaże, że okoliczności na których podstawie je przyznano nie istniały lub przestały istnieć. O cofnięciu przyznania prawa pomocy orzeka właściwy wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie służy zażalenie.

Wygaśnięcie prawa pomocy. Przyznanie prawa pomocy wygasa ze śmiercią strony, która je uzyskała.]

ROZDZIAŁ XXIV

POSTĘPOWANIE PRZED WOJEWÓDZKIM SĄDEM ADMINISTRACYJNYM

1.Wszczęcie ogólnego postępowania sądowoadministracyjnego

Wszczęcie ogólnego postępowania sądowoadministracyjnego jest oparte na zasadzie skargowości. Postępowanie to bowiem może być wszczęte wyłącznie na podstawie złożonej przez legitymowany podmiot skargi. Zasadę skargowości ustanawia ustawa o NSA. Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stanowi, że jeżeli ustawy tak stanowią, postępowanie sądowe wszczyna się na wniosek. Ustawa ta wyraźnie rozgranicza czynności procesowe dokonane w formie skargi i czynności procesowe dokonane w formie wniosku.

2.Legitymacja do złożenia skargi

Omówione wyżej...

3.Przesłanki dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego

Dopuszczalność drogi postępowania przed sądem administracyjnym jest obwarowana wieloma ograniczeniami, do których należy właściwość sądu administracyjnego, co jest uzasadnione podziałem kompetencji sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne, sądy wojskowe.

Ustawa o NSA przyjmowała 2 przesłanki dopuszczalności skargi:

• Wyczerpanie środków obrony na drodze przed organem wykonującym AP

• Pierwszeństwo drogi administracyjnej - nie można wnieść skargi do sądu, jeżeli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu lub innej czynności.

Ustawa - prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ustanawia jedną przesłankę dopuszczalności skargi - wyczerpanie środków obrony przed organem wykonującym AP.

Przesłanką dopuszczalności skargi na akty podjęte w postępowaniu administracyjnym jest wyczerpanie środków zaskarżenia ale pod warunkiem że służyły one w postępowaniu.

Należy zatem wyróżnić 2 sytuacje: po pierwsze, gdy przepis prawa procesowego reguluje środki zaskarżenia od decyzji, postanowienia, bezczynności w postępowaniu administracyjnym, a po drugie gdy przepis prawa procesowego nie przyznaje prawa do zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym.

Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu czynności - do usunięcia naruszenia prawa.

W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa.

Wyczerpanie środków zaskarżenia nie jest przesłanką obowiązującą gdy skargę do sądu administracyjnego wnosi prokurator lub RPO.

Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej jako przesłanka dopuszczalności. W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.

Weryfikacja na drodze administracyjnej ma pierwszeństwo, jeżeli postępowanie administracyjne zostało wszczęte przed złożeniem skargi. Nie powoduje jednak odrzucenia skargi, jedynie zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego. Jeżeli jako pierwsze zostało wszczęte postępowanie sądowoadministracyjne, ma ono pierwszeństwo, a postępowanie administracyjne wówczas podlega umorzeniu, gdy jest to postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub wznowienia postępowania.

4.Wymagania formalne wniesienia skargi do sądu administracyjnego

Rozwiązania prawne wyznaczające wymagania, jakie muszą być spełnione dla skutecznego złożenia skargi, mają podstawowe znaczenie do oceny otwarcia jednostce drogi do sądu.

Do wymagań formalnych skargi do sądu administracyjnego zalicza się wymagania dotyczące treści i formy, trybu wnoszenia, uiszczenia wpisu od skargi.

Treść skargi. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:

• Wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

• Oznaczenie organu, którego działanie lub bezczynność skarga dotyczy;

• Określenie naruszenia prawa.

Forma skargi. Skarga jest pismem procesowym skarżącego co przesądza, że może być składana wyłącznie w formie pisemnej.

Termin do wniesienia skargi. Regulacja terminu do złożenia skargi jest dostosowana do rodzaju skargi.

Skargę na decyzje(postanowienia) wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu decyzji(postanowienia).

Skargę na innego rodzaju akty i czynności wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania o usunięciu naruszenia prawa.

Prokurator, RPO mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi.

Uchybienie ustawowego terminu do złożenia skargi powoduje bezskuteczność skargi. Od negatywnych skutków uchybienia terminu strona skarżąca może bronić się składając do sądu administracyjnego wniosek o przywrócenie terminu.

Tryb wnoszenia skarg. Tryb wnoszenia skarg jest pośredni a mianowicie, skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.. Organ obowiązany jest przekazać skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia.

Ustawa prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ustanowiła 4 rodzaje gwarancji wykonania obowiązku przez organ a mianowicie:

• Wymierzenie przez sąd na wniosek skarżącego, grzywny;

• Jeżeli organ nie przekazał skargi sądowi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości;

• Zawiadomienie przez skład orzekający lub prezesa sądu organów właściwych do rozpatrzenia petycji, skarg i wniosków o rażących przypadkach naruszenia obowiązków prze organ;

• Możliwość rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym.

Uiszczenie wpisu od skargi. Zobacz koszty sądowe.

5.Moc skargi do sądu administracyjnego

Skarga do sądu administracyjnego nie jest środkiem bezwzględnie suspensywnym. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub bezczynności. Skarga ma natomiast moc środka względnie suspensywnego.

Ustawa prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi szczegółowo reguluje wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, przyznając w tym zakresie właściwość organowi, a następnie po przekazaniu skargi sądowi:

• w razie wniesienia skargi na decyzje lub postanowienie - organ, który wydał decyzje lub postanowienie, może wstrzymać z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym j4est uzależnione nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;

• w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynność z zakresu AP dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa- właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub części;

• na uchwałę organów j.s.t. i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.

Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawy szczególne wyłączą wstrzymanie ich wykonania.

6.Granice rozporządzalności prawem skargi przez skarżącego

Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności.

7.Stadia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym

W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym można wyróżnić 3 stadia: postępowanie wstępne, postępowanie rozpoznawcze i podjęcie orzeczenia.

Postępowanie wstępne. Przewodniczący wydziału lub wyznaczony sędzia zarządza skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy. W pierwszej fazie wstępnej skompletowanie akt jest niezbędne do ustalenia dopuszczalności podjęcia postępowania w sprawie.

Po otrzymaniu skargi na akt lub czynność organu wykonującego AP i skompletowaniu akt przewodniczący bada skargę. W razie gdy skarga jest dotknięta brakami, które można usunąć np. brak podpisu skarżącego, wzywa stronę skarżącą do ich usunięcia w terminie. Bada zdolność sądową i procesową stron i w razie stwierdzenia braku kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie ustalenia wstępnego jej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne.

Na posiedzeniu niejawnym sąd bada niedopuszczalność skargi. Przyczyny niedopuszczalności możemy podzielić na przyczyny przedmiotowe i podmiotowe.

Niedopuszczalność skargi z przyczyn przedmiotowych będzie miała miejsce gdy:

• sprawa będąca przedmiotem skargi nie należy do właściwości sądu administracyjnego - sąd administracyjny jest obowiązany zbadać, czy w sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy. Jeżeli stwierdzi że w sprawie nie jest właściwy, odrzuci skargę. Sąd nie może odrzucić skargi jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy. Natomiast gdy ustali że sprawa należy do właściwości innego sądu administracyjnego, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu;

• skarga została złożona w sprawach, w których sąd administracyjny nie jest właściwy - np. w sprawie wynikającej z nadrzędności i podległości w stosunkach między organami AP;

• skarga została złożona na akt nieistniejący(np. decyzję niedoręczoną lub nieogłoszoną);

• skarga została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt podjęty poza postępowaniem administracyjnym bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa;

• gdy skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, która jest w toku lub już została osądzona.

Z przyczyn podmiotowych skarga będzie niedopuszczalna:

• gdy została złożona przez podmiot nie mający legitymacji do złożenia skargi, a będzie to miało miejsce, gdy ze skargi wynika, że sprawa nie dotyczy interesu prawnego wnoszącego skargę;

• jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa przez przedstawiciela albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony.

Na posiedzeniu niejawnym sąd bada zachowanie terminu do wniesienia skargi. Uchybienie terminu, jeżeli nie został przywrócony, powoduje odrzucenie skargi oraz czy uzupełniono w wyznaczonym terminie braki formalne skargi.

Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania sąd ustali wystąpienie jednej z przeszkód uniemożliwiających nadanie skardze dalszego biegu to wydaje postanowienie o odrzuceniu.

Sąd odrzuci skargę:

• jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;

• wniesiona została po upływie terminu do jej wniesienia;

• gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;

• jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już osądzona;

• jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy;

• jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.

Jeżeli w wyniku czynności przewodniczącego lub wyznaczonego sędziego albo w wyniku przeprowadzenia postępowania niejawnego sąd ustali, że nie ma podstaw do odrzucenia skargi, sprawę kieruje do rozpoznania.

8.Postępowanie mediacyjne

Szczególnym etapem postępowania sądowego po ustaleniu dopuszczalności skargi i spełnieniu wymagań formalnych jest postępowanie mediacyjne. Postępowanie mediacyjne jest prowadzone na wniosek stron, a także bez wniosku stron, przed wyznaczeniem rozprawy. Celem postępowania mediacyjnego jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Z istoty postępowania mediacyjnego wynika, że odbywa się ono z udziałem stron, a także podmiotów na prawach strony i dopuszczonego uczestnika postępowania.

Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub wyznaczony przez przewodniczącego referendarz sądowy.

Z posiedzenia mediacyjnego sporządza się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje przewodniczący prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony.

Wynik postępowania mediacyjnego ma znaczenie dla następnych stadiów postępowania sądowego. Jeżeli bowiem strony dokonają ustaleń w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji. Na akt wydany na podstawie ustaleń postępowania mediacyjnego mogą strony lub podmiot, któremu jest przyznana legitymacja do złożenia skargi, wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności.

Wynikiem postępowania mediacyjnego jest też brak dokonania ustaleń. W takim przypadku rozpoznanie sprawy sądowoadministracyjnej następuje na rozprawie.

9.Samokontrola organu wykonującego AP

Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.

Przesłanką dopuszczalności jest uwzględnienie skargi w całości, co oznacza uwzględnienie zarzutów i wniosków skargi oraz powołanej podstawy prawnej.

Inna przesłanką ograniczającą dopuszczalność samokontroli jest związanie organu przepisami o właściwość, co powoduje że tylko jeśli na podstawie przepisów prawa jest właściwy do weryfikacji decyzji może uwzględnić skargę. Rozwiązanie to usuwa wątpliwości interpretacyjne co do podstaw weryfikacji aktu w trybie uwzględnienia skargi. Uwzględnienie skargi w całości jest podstawą do umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego.

10.Postępowanie rozpoznawcze

Postępowanie rozpoznawcze jest podstawowym stadium postępowania sądowoadministracyjnego. W stadium tym sąd rozpoznaje sprawę sądowoadministracyjną.

Sąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyjątek dopuszczalny jest tylko wtedy, gdy organ wykonujący AP nie przesłał akt sprawy. W takim przypadku na żądanie skarżącego sąd rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.

Sąd rozpoznaje zatem na podstawie akt sprawy, co oznacza, że sąd rozpoznaje sprawę na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności.

Sąd może jednak z urzędu lub na wniosek strony przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie.

Forma postępowania rozpoznawczego. Podstawowa formą postępowania rozpoznawczego jest rozprawa. Wynika to z konstytucyjnej zasady jawności że posiedzenia sądowe są jawne oraz że sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy.

Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzane w trybie zwykłym a zatem na rozprawie, ale też jest dopuszczalne przeprowadzenie rozpoznania w trybie uproszczonym.

Postępowanie uproszczone jest dopuszczalne jeżeli:

• decyzja lub postanowienie są dotknięte wada nieważności albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;

• strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy;

• organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.

Rozpoznanie w trybie uproszczonym może być zastosowane co oznacza, że forma ta nie jest obligatoryjna, a jej zastosowanie wynikać winno ze względów przyspieszenia załatwienia sprawy.

W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Na posiedzeniu niejawnym mogą uczestniczyć tylko osoby wezwane.

11.Zawieszenie i umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego

W toku postępowania mogą powstać przeszkody o charakterze przejściowym lub trwałym, które uniemożliwiają prowadzenie postępowania przed sądem administracyjnym. Przeszkody przejściowe są podstawą do zawieszenia postępowania.

Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego. Ustawa-prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi reguluje wyczerpująco wszystkie przypadki zawieszenia postępowania. Wyróżnia się zawieszenie postępowania we właściwym tego słowa znaczeniu oraz zawieszenie postępowania wskutek zgodnego wniosku stron lub ich bezczynności, które określane jest jako spoczywanie procesu.

Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego następuje:

1)z mocy prawa

2)na podstawie orzeczenia sądu

Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej.

Zawieszenie postępowania na mocy orzeczenia podjętego z urzędu przez sąd następuje obligatoryjnie:

• w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty prze nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela;

• jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

• jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;

• jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłościowej;

• w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego do Trybunałowi Konstytucyjnemu;

• w razie wniesienia skargi po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania.

Zawieszenie postępowania następuje fakultatywnie na mocy orzeczenia sądu podjętego z urzędu:

• jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym;

• jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej;

• jeżeli na skutek braku lub wskazania adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;

• w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.

Ustawa nakłada na sąd obowiązek podjęcia z urzędu zawieszonego postępowania, gdy ustaną przyczyny zawieszenia. Sąd zatem jest obowiązany wydać postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania w szczególności:

• w razie śmierci strony- od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;

• w razie utraty zdolności sądowej - od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;

• w razie braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia;

• gdy postępowanie zależy od wyniku innego postępowania - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie.

Ustawa wprowadza wyjątek od obowiązku podjęcia zawieszonego postępowania, a mianowicie sąd umorzy postępowanie zawieszone z powodu braku adresu lub wskazania złego adresu skarżącego co powoduje że nie można nadać sprawie dalszego biegu, jeżeli w ciągu 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu strony nie złożą wniosku o jego podjęcie. Sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny.

W przypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek jednej ze stron, nie wcześniej jednak niż po upływie 3 miesięcy od zawieszenia postępowania. W sytuacji spoczywania procesu jego podjęcie jest uzależnione od wniosku, z tym że nie jest konieczny zgodny wniosek stron, a wystarczy czynność jednej ze stron.

Skutki prawne zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego. Skutki prawne zawieszenia postępowania to skutki dla biegu terminów i dopuszczalności podejmowania czynności procesowych.

Skutki prawne dla biegu terminów należy rozważać w 2 przypadkach:

• w przypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej od dnia podjęcia postępowania. Nie wywołuje natomiast skutku wstrzymania terminów ustawowych;

• we wszystkich innych przypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku od dnia podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczyć na nowo.

Skutkiem prawnym zawieszenia postępowania dla dopuszczalności podejmowania czynności procesowych jest zakaz podejmowania tych czynności. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żądnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania . Czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów wywołują skutki dopiero od dnia podjęcia postępowania. Zarówno sąd jak i strony w trakcie postępowania nie mogą podejmować żądnych czynności z wyjątkiem tych które mają na celu podjęcie postępowania lub wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności.

Forma orzeczenia w przedmiocie zawieszenia postępowania. Sąd orzeka o zawieszeniu, odmowie zawieszenia, podjęciu lub odmowie podjęcia zawieszonego postępowania w formie postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Na postanowienie o zawieszeniu postępowania oraz postanowienie o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania służy zażalenie.

Umorzenie zawieszonego postępowania następuje w formie postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Od postanowienia o umorzeniu zawieszonego postępowania służy skarga kasacyjna.

Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego. Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego ma miejsce, gdy wystąpią zdarzenia prawne, które ze względu na ich trwałe, a nie przejściowe, skutki prawne powodują, że postępowania nie można dalej toczyć w celu rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej.

Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania;

• jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;

• w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osoba zmarłą;

• gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe ( gdy organ, uwzględniając w całości skargę, uchylił zaskarżony akt)

Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o umorzeniu postępowania służy skarga kasacyjna.

12.Orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego

Ostatnim stadium postępowania przed sądami administracyjnymi jest podjęcie orzeczenia rozstrzygającego sprawę sądowoadministracyjną.

Rozważając jednak zagadnienia orzeczeń sądu administracyjnego, należy pamiętać, że orzeczenia sądu administracyjnego są podejmowane w różnych stadiach postępowania w zależności od tego, co jest przedmiotem ich rozstrzygnięcia a zatem będą to orzeczenia dotyczące:

1)toku postępowania, np. postanowienie o odrzuceniu skargi ;postanowienie o zawieszeniu postępowania, umorzeniu postępowania;

2)kwestii wypadkowych, np. postanowienie o udzieleniu pomocy prawnej; postanowienie o przywrócenie terminu;

3)rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej.

Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem. Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia. Należy zwrócić też uwagę na zarządzenia wydawane przez sąd np. zarządzenie o przyznaniu pomocy prawnej.

Rodzaje wyroków.

Wyroki można podzielić na :

1)wyroki oddalające skargę czyli w razie nieuwzględnienia skargi sąd wyrokiem oddala skargę bez względu na rodzaj skargi.

2)wyroki uwzględniające skargę oparte są one na kryterium rodzaju skarg.:

WYROKI W SPRAWACH SKARG NA DECYZJE LUB POSTANOWIENIA. Wojewódzki sąd administracyjny, uwzględniając skargę, może wydać:

• wyrok o uchyleniu decyzji lub postanowienia w całości lub części - sąd uchyli zaskarżoną decyzje lub postanowienie jeżeli w wyniku rozpoznania sprawy ustalił, że decyzja została wydana:

- naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy

- z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego - sąd będzie obowiązany uchylić decyzję lub postanowienie jeżeli stwierdzi istnienie jednej z przesłanek wznowienia i to niezależnie od tego czy naruszenie przepisów prawa procesowego miało wpływ na decyzje jeżeli nie wystąpią przesłanki negatywne

- z naruszeniem innych przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy

• wyrok stwierdzający nieważność decyzji lub postanowienia - sąd stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia gdy decyzja lub postanowienie jest dotknięta jedną z wad wyliczonych w art.156k.p.a

• wyrok stwierdzający niezgodność z prawem decyzji lub postanowienia - negatywne przesłanki stwierdzenia nieważności lub wznowienia postępowania.

WYROKI W SPRAWIE SKARG NA INNE NIŻ DECYZJE I POSTANOWIENIA AKTY LUB CZYNNOŚCI Z ZAKRESU AP DOTYCZĄCE UPRAWNIEŃ LUB OBOWIĄZKÓW WYNIKAJĄCYCH Z PRZEPISÓW PRAWA - sąd uwzględniając tego rodzaju skargę, uchyla zaskarżony akt albo stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności.

WYROKI W SPRAWACH SKARG NA BEZCZYNNOŚĆ ORGANÓW WYKONUJĄCYCH AP - Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organu wykonującego AP zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności.

WYROKI W SPRAWIE SKARG NA UCHWAŁE LUB ZARZĄDZENIE ORGANÓW J.S.T ALBO ZWIĄZKU J.S.T ORAZ PRZEPISY PRAWA MIEJSCOWEGO ORGANÓW ADMINISTRACJI RZĄDZOWEJ - sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza że zostały wydane z naruszeniem prawa jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Według ustaw samorządowych uchwały lub zarządzenia organu samorządu terytorialnego sprzeczne z prawem są nieważne.

Ustawy samorządowe wprowadzają przesłankę negatywną stwierdzenia nieważności uchwał lub zarządzeń organów samorządu terytorialnego - przesłankę przedawnienia. Nie stwierdza się nieważności uchwał lub zarządzeń po upływie roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym ustawami samorządowymi, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu przedawnienia sąd orzeka o ich niezgodności z prawem. Sąd uwzględniając skargę na przepis prawa miejscowego organu administracji rządowej stwierdza jego nieważność w całości lub w części. Nie obowiązuje w tym zakresie przesłanka przedawnienia.

WYROKI W SPRAWIE SKARG NA AKTY NADZORU - sąd uwzględniając skargę j.s.t. na akt nadzoru uchyla ten akt.

WYROKI W SPRAWIE SKARG NA INNE NIEWYMIENIONE WYŻEJ AKTY LUB CZYNNOŚCI -.

Zakaz reformationis in peius. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżone aktu lub czynności.

Wydanie wyroku. Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku.

Sąd wydaje wyrok po niejawnej naradzie sędziów. W czasie narady może być obecny tylko protokolant. Przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem jest tajne. Narada obejmuje dyskusję, głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia oraz spisanie sentencji wyroku. Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu. Podpisanie wyroku jest warunkiem jego prawidłowości co oznacza że ogłoszenie wyroku niepodpisanego jest naruszeniem przepisów postępowania.

Głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem odbywa się w ten sposób że przewodniczący zbiera głosy sędziów poczynając od najmłodszego stażem sam zaś głosuje ostatni. Wyrok zapada większością głosów.

Treść i forma wyroku. Wyrok składa się z sentencji i uzasadnienia.

Sentencja wyroku powinna zawierać:

• oznaczenie sądu;

• imiona i nazwiska sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie;

• datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku;

• imię i nazwisko lub nazwę skarżącego;

• przedmiot zaskarżenia ;

• rozstrzygnięcie sądu.

Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu.

Drugim elementem struktury wyroku jest uzasadnienie, które nie jest zawsze elementem obligatoryjnym. Sąd z urzędu jest obowiązany sporządzić uzasadnienie wyroku uwzględniającego skargę. Sąd sporządza uzasadnienie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym.

W sprawach, w których skargę oddalono, uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku. Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku następuje postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie to służy zażalenie.

Uzasadnienie wyroku powinno zawierać:

• zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze;

• stanowisk pozostałych stron;

• podstawę prawną rozstrzygnięcia

• jej wyjaśnienie.

Uzasadnienie wyroku podpisują sędziowie, którzy brali udział w jego wydaniu

Ogłoszenie i doręczenie wyroku. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. W sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na czas do 14 dni. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia. Ogłoszenie wyroku dokonuje się przez odczytanie sentencji. W czasie ogłaszania wyroku wszyscy obecni z wyjątkiem sądu stoją.

Jeżeli orzeczenie zostało wydane na posiedzeniu niejawnym odpis sentencji wyroku doręcza się stronie, jeżeli uzasadnienia wyroku nie sporządza się z urzędu.

Doręczenie odpisu wyroku. Zasada ogłaszania wyroku nie wyłącza obowiązku jego doręczenia. Odpis wyroku z uzasadnieniem sporządzanym z urzędu doręcza się każdej stronie. Jeżeli uzasadnienie wyroku zostało sporządzone na wniosek strony, odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która złożyła wniosek.

Moc wyroku. Sąd jest związany wyrokiem od chwili jego ogłoszenia a jeżeli wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym od podpisania sentencji wyroku.

Sprostowanie wyroku. Sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste pomyłki. Z żądaniem sprostowania mogą wystąpić strony. O sprostowaniu umieszcza się wzmiankę na oryginale wyroku, a na żądanie stron także na udzielonych im odpisach. Na postanowienie o sprostowaniu lub odmowie sprostowania służy zażalenie.

Uzupełnienie wyroku. Strona może w ciągu 14 dni od dnia doręczenia wyroku z urzędu, a gdy wyroku nie doręcza się stronie od dnia ogłoszenia złożyć wniosek o uzupełnienie wyroku. Orzeczenie uzupełniające wyrok zapada w formie wyroku.

Wykładnia wyroku. Sąd który wydał wyrok rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Dopuszczalne jest dokonanie wykładni zarówno z urzędu jak i na wniosek stron.

Wykładni sąd dokonuje w formie postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o wykładni jak i odmowie służy zażalenie.

Postanowienia. Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia.

Postanowienia można podzielić na:

• kończące postępowanie(odrzucenie skargi, umorzenie postępowania)

• wydane w toku postępowania(w sprawie zawieszenia postępowania).

Postanowienia mogą być wydawane na posiedzeniach jawnych i na posiedzeniach niejawnych.

Forma, struktura postanowień. Doręczanie i ogłaszanie postanowień. Rozstrzygnięcia zawarte w postanowieniach niekończących postępowania w sprawie wydanych na posiedzeniach niejawnych, wpisuje się do protokołu bez spisywania odrębnej sentencji, jeżeli nie przysługuje na nie zażalenie.

Postanowienia ogłaszane na rozprawie sąd uzasadnia, gdy podlegają one zaskarżeniu i doręcza stronom.

Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem. Doręczając postanowienie należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.

Uzasadnienie postanowienia należy sporządzić w terminie 7 dni od dnia wydania postanowienia.

Moc postanowień. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym wiążą od chwili w której zostały podpisane z uzasadnieniem a jeżeli sąd nie uzasadnia postanowienia od chwili podpisania sentencji.

Prawomocność orzeczeń. W doktrynie wyróżnia się prawomocność formalną i materialną.

Prawomocność formalna- orzeczenie sądu staje się prawomocne jeżeli nie służy co do niego środek zaskarżenia.

Prawomocność materialna- orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd który je wydał, lecz również inne sądy i organy państwowe.

ROZDZIAŁ XXV

ŚRODKI ODWOŁAWCZE OD ORZECZEŃ WOJEWÓDZKICH SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

1. Skarga kasacyjna

Skarga kasacyjna jest instytucją procesową, która stwarza możliwość prawną legitymowanym podmiotom żądania weryfikacji orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przez NSA. Z istoty modelu kasacyjnego wynika, że NSA ma wyłącznie kompetencje kasacyjne - uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Od tej reguły jest dopuszczony wyjątek. NSA jeżeli stwierdzi że w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie naruszono przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę.

Przedmiot zaskarżenia i podstawy skargi kasacyjnej. Przedmiotem zaskarżenia tym środkiem odwoławczym są wyroki oraz postępowania kończące postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skarga służy od wyroków wojewódzkiego sądu administracyjnego. Skarga służy od postanowień, ale tylko kończących postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Generalna zasadą jest że od każdego postanowienia w sprawie służy skarga kasacyjna. Przepisy szczególne mogą stanowić inaczej. Tak np. od postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej służy zażalenie, ale na postanowienie o umorzeniu postępowania służy skarga kasacyjna.

Podstawy skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

• naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

• naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Pierwsza podstawa kasacji naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie jest związana z kontrolą godności z prawem zaskarżonego działania lub bezczynności organu wykonującego AP.

Legitymację do złożenia skargi ma:

• strona. Postępowanie sądowoadministracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym stronami są skarżący oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Legitymację zatem do złożenia skargi kasacyjnej mają skarżący oraz organ. Legitymacje mają też uczestnicy postępowania;

• prokurator - niezależnie od tego czy brał udział w postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela;

• RPO - niezależnie od tego czy brał udział w postępowaniu jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela.

Przymus zastępstwa. Pojęciem tym należy objąć obowiązek sporządzenia skargi przez podmioty powołane do pomocy prawnej reprezentacji stron.

Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Skarga kasacyjna może być sporządzona tez przez doradcą podatkowego lub rzecznika patentowego.

Przymus zastępstwa nie obowiązuje gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo gdy skarg wnosi prokurator lub RPO.

Przymus zastępstwa obowiązuje bezwzględnie. Oznacza to, że jeżeli skarga nie została sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego lub w zakresie wyznaczonym przez doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego podlega odrzuceniu.

Uzupełnienie skargi kasacyjnej przez jej podpisanie przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego może nastąpić tylko w ustawowym terminie do jej wniesienia.

Ustanowienie przymusu zastępstwa ogranicza dostęp do skargi kasacyjnej osobom, które nie mają środków do pokrycia kosztów zastępstwa. To ograniczenie strony dostępu do skargi kasacyjnej może być zniesione, jeżeli stronie zostanie przyznana pomoc prawna, ale w ustawowym terminie do wniesienia skargi.

Cofnięcie skargi kasacyjnej. Podmiot wnoszący skargę kasacyjną ma prawo rozporządzalności nie tylko w zakresie wniesienia ale i cofnięcia skargi kasacyjnej. Cofnięcie skargi kasacyjnej wiąże NSA, który jest związany granicami tej skargi.

2. Wymagania skargi kasacyjnej

Treść i forma skargi kasacyjnej. Wymagania co do treści skargi kasacyjnej można podzielić na materialne i formalne.

ELEMENTY FORMALNE

Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom stawianym pismom w postępowaniu sądowym oraz zawierać:

• Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości czy w części;

• Przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie;

• Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.

Do skargi kasacyjnej należy dołączyć jej odpis w celu doręczenia stronom.

ELEMENTY MATERIALNE

• Określenie zakresu zaskarżenia orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego;

• Podstaw kasacji i ich uzasadnienie;

• Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany.

Aby nadać bieg skardze kasacyjnej muszą być określone podstawy kasacji. Wskazanie podstaw kasacji to określenie konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego, który został naruszony. Nie wystarcza tylko powołanie, ale zarzut naruszenia określonego przepisu prawnego musi być uzasadniony.

Warunkiem materialnym skargi kasacyjnej jest zawarcie w niej wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Ten element skargi kasacyjnej jest istotny z uwagi na to, że NSA rozpoznaje skargę w granicach skargi kasacyjnej. Brak zatem w tym zakresie skargi kasacyjnej powoduje jej odrzucenie.

Ważnym elementem strony materialnej skargi kasacyjnej jest jej podpisanie przez adwokata, radcę prawnego lub w określonym zakresie - doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego. Brak podpisu powoduje odrzucenie skargi.

Braki formalne mogą zostać usunięte, wymagania materialne zaś prowadzą do niedopuszczalności skargi kasacyjnej. Są to braki, które wyłączają zakwalifikowanie pisma do skargi kasacyjnej wykluczają dopuszczalność uzupełnienia powodując niedopuszczalność kasacji.

Termin do wniesienia skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin ten wiąże też prokuratora i RPO.

Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej. Skargę kasacyjną wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżone orzeczenie.

Wpis od skargi kasacyjnej. Od skargi kasacyjnej pobierany jest wpis.

3.Postepowanie ze skarga kasacyjną

Tak jak w każdym postępowaniu tak i w postępowaniu ze skarga kasacyjną można wyróżnić 3 stadia postępowania: postępowanie wstępne, postępowanie rozpoznawcze, podjęcie orzeczenia.

Postępowanie wstępne. Toczy się przed wojewódzkim sądem administracyjnym oraz przed NSA.

Postępowanie wstępne przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Skargę kasacyjna wnosi się w trybie pośrednim, a mianowicie do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie. Wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym bada wniesioną skargę kasacyjną, a mianowicie bada:

• Zachowanie terminu do wniesienia skargi;

• Dopuszczalność skargi. Dopuszczalność skargi jest wyznaczona przesłankami przedmiotowymi i podmiotowymi. Nie jest dopuszczalna skarga kasacyjna np. od wyroku, który wydał sąd powszechny, od wyroku nieistniejącego, od postanowienia, które jest zaskarżalne zażaleniem. Z przyczyn podmiotowych, jeżeli skargę wniosła jednostka niemająca prawa złożenia skargi kasacyjnej lub jeżeli skarga nie została sporządzona oprze adwokata, radcę prawnego oraz w wyznaczonym zakresie przez doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego, chyba że przymus ten nie obowiązuje. Skarga jest niedopuszczalna jeżeli nie czyni zadość wymaganiom materialnym.

• Zachowanie wymagań formalnych co do treści skargi. Jeżeli skarga zawiera braki, sąd wzywa do ich usunięcia w wyznaczonym terminie.

W razie gdy wojewódzki sąd administracyjny stwierdzi, że skargę kasacyjna wniesiono po upływie ustawowego terminu, że skarga jest niedopuszczalna lub jeżeli nie usunięto braków w wyznaczonym terminie, skargę odrzuci. Na postanowienie wojewódzkiego sądu o odrzuceniu skargi służy zażalenie do NSA.

NSA na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli uległa ono odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ja temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.

Po upływie terminu do wniesienia odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy NSA.

Postępowanie rozpoznawcze przed NSA. Przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest kontrola stosowania prawa w orzeczeniach wojewódzkiego sądu administracyjnego. NSA kontroluje wyrok lub postanowienie określone w skardze kasacyjnej. Na wniosek strony NSA rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Granice rozpoznania. NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej..

Nieważność postępowania zachodzi:

• jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;

• jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

• jeżeli w sprawie toczy się postępowania wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już osądzona;

• jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;

• jeżeli strona została pozbawiona możliwości obrony swoich praw;

• jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie w której właściwy jest NSA.

NSA rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, że jest związany wskazanymi podstawami skargi kasacyjnej.

Forma postępowania rozpoznawczego. NSA rozpoznaje skargę kasacyjna na rozprawie w składzie 3 sędziów chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Odstępstwo od rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie jest dopuszczone w razie, gdy NSA Rozpoznaje skargę kasacyjną:

• na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie;

• jeżeli skarga jest oparta na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a strona która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, pozostałe zaś strony, w terminie 14 dni od doręczenia skargi kasacyjnej nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.

Skierowanie rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzenie niejawne należy do oceny NSA. Ustawa stanowi, że rozpoznanie może nastąpić na posiedzeniu niejawnym. Rozpoznanie skargi następuje w składzie 3 sędziów, a na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego.

Orzeczenia NSA. Z istoty skargi kasacyjnej wynika, że NSA ma kompetencje kasacyjne. Dopuszczalna jest kompetencja merytoryczna rozpoznania skargi, ale tylko wyjątkowo.

NSA po rozpoznaniu skargi kasacyjnej wydaje:

• wyrok oddalający skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu;

• wyrok uwzględniający skargę kasacyjną. W razie uwzględnienia skargi sąd uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie , a gdyby ten sąd nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sąd rozpoznaje ją w innym składzie.

• Wyrok merytoryczno-reformacyjny. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego. NSA może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.

Struktura wyroku i postanowienia NSA jest taka jak wojewódzkiego sądu administracyjnego - z tą różnicą że NSA uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie 30 dni.

Regulacja postępowania kasacyjnego. Jeżeli nie ma szczególnych przepisów postępowania przed NSA, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, z tym, że NSA uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie 30 dni.

4.Zażalenia

Drugim środkiem odwoławczym jest zażalenie. Nie jest wyłącznym środkiem odwoławczym od postanowień, albowiem jeżeli chodzi o postanowienia kończące postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym, to od tych postanowień służy skarga kasacyjna. Prawo zażalenia do NSA służy od postanowień wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie.

Zażalenie służy na postanowienia, których przedmiotem jest:

• Przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;

• Wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

• Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

• Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;

• Sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

• Oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

• Odrzucenie skargi kasacyjnej;

• Odrzucenie zażalenia;

• Zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;

• Ukaranie grzywną.

Legitymacja do złożenia zażalenia. Zażalenie służy stronom postępowania, uczestnikom postępowania oraz osobom, organizacji społecznej, których sąd nie dopuścił do udziału w postępowaniu, prokuratorowi, RPO.

Warunki formalne zażalenia. Treść i forma zażalenia powinny czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wnioski o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.

Termin. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.

Wpis. Warunkiem formalnym zażalenia jest uiszczenie wpisu.

Postępowanie zażaleniowe. Możemy podzielić na fazę postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym i fazę właściwą przed NSA.

Zażalenie wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wojewódzki sąd administracyjny akta sprawy wraz z zażaleniem przedstawia NSA po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do NSA w terminie 7 dni od dnia doręczenia zażalenia.

Wojewódzki sąd administracyjny jest właściwy do ponownego rozpoznania w zakresie rozstrzygniętym postanowieniem, gdy spełnione są przesłanki a mianowicie, jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przedstawiając akt NSA uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo.

Postępowanie przed NSA. NSA rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym.

Zażalenie na zarządzenie przewodniczącego. Przepisy o zażaleniu stosuje się do zarządzenia przewodniczącego, jeżeli ustawa przewiduje wniesienie zażalenia.

ROZDZIAŁ XXVI

OBALANIE PRAWOMOCNYCH ORZECZEŃ

1.Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego

Podstawową instytucją obalania prawomocnych orzeczeń NSA i wojewódzkich sądów administracyjnych jest instytucja wznowienia postępowania. Instytucja wznowienia postępowania tworzy możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu, jeżeli zachodzą enumeratywnie wyliczone w ustawie przyczyny wznowienia postępowania.

Zakres przedmiotowy. W przypadkach przewidzianych można żądać wszczęcia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem. Dopuszczalne jest więc wznowienie postępowania zarówno, gdy postępowanie zostało zakończone wyrokiem, jak również gdy zostało zakończone prawomocnym postanowieniem.

Określając zakres przedmiotowy wznowienia postępowania, należy wskazać, że niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postępowania. Nie dotyczy to sytuacji, w której postępowanie zostało zakończone odrzuceniem skargi o wznowienie.

Przedawnienie dopuszczalności wznowienia postępowania. Po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia postępowania, z wyjątkiem, gdy strona była pozbawiona możliwości działania lub nie była należycie reprezentowana. Jest to termin materialnoprawny a zatem nie podlega przywróceniu.

Legitymacja do żądania wznowienia postępowania. Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie reguluje legitymacji do żądania wznowienia posterowania, stanowi jedynie, że postępowanie to może być wszczęte na żądanie nigdy z urzędu.

Z rozwiązań prawnych wynika, że legitymacje do złożenia skargi o wznowienie postępowania mają strony oraz uczestnik na prawach strony, uczestnicy dopuszczeni przez sąd do udziału w postępowaniu. Sporządzenie skargi o wznowienie postępowania, gdy właściwy do jej rozpoznania jest NSA jest objęte przymusem zastępstwa.

Legitymację do żądania wznowienia postępowania ma prokurator oraz RPO.

Przyczyny wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego. Ustawa wylicza enumeratywnie przyczyny, które są podstawą żądania wznowienia postępowania, wyodrębniając przyczyny nieważności oraz przyczyny restytucyjne.

Można żądać wznowienia postępowania z przyczyn nieważności:

• Jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mgłą domagać się jego wyłączenia;

• Jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możliwości działania.

Z przyczyn restytucyjnych wznowienia postępowania można żądać gdy:

• Orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;

• Orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa;

• W razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu;

• W razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy.

Można żądać wznowienia postępowania w przypadku gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą na którego podstawie zostało wydane orzeczenie.

Wymagania formalne skargi o wznowienie postępowania. Treść i forma skargi o wznowienie postępowania. Skarga o wznowienie postępowania powinna spełniać warunki pisma procesowego, a ponadto powinna zawierać:

• Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia;

• Podstawę wznowienia i jej uzasadnienie;

• Okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi;

• Żądanie o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.

Termin wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Jest trzymiesięczny. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia a gdy podstawą jest pozbawienie możliwości działania lub brak należytej reprezentacji od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Jeżeli przyczyną, na której oparto skargę o wznowienie postępowania jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Moc skargi o wznowienie postępowania. Skarga ma moc względnie suspensywną. Wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie tamuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. W razie uprawdopodobnienia że zgłaszającemu wniosek grozi niepowetowana szkoda, sąd może wstrzymać wykonanie orzeczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie.

Postępowanie w sprawie skargi o wznowienie postępowania. Właściwość sądu administracyjnego. Przedmiotem skargi o wznowienie postępowania może być orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz orzeczenie NSA. Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest NSA. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie.

W postępowaniu w sprawie wznowienia można wyróżnić 3 stadia:

• Stadium wstępne - w stadium wstępnym sąd na posiedzeniu niejawnym bada czy skarga została wniesiona w terminie oraz czy opiera się na ustawowej przyczynie wznowienia. W razie barku jednego z tych wymagań sąd skargę o wznowienie postępowania odrzuci, w przeciwnym razie skieruje rozpoznanie na rozprawę. W postępowaniu wstępnym sąd orzeka w składzie 1 sędziego;

• Stadium rozpoznania - skarga podlega rozpoznaniu na rozprawie. Na rozprawie sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia i odrzuca skargę, jeżeli bark ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Postępowanie rozpoznawcze prowadzone jest na rozprawie w składzie 3 sędziów;

• Stadium orzekania - ostatnim stadium wznowienia postępowania jest wydanie orzeczenia. Rodzaje wyroków ze względu na relacje do skargi o wznowienie postępowania można podzielić na:

-wyroki uwzględniające skargę. W razie uwzględnienia skargi sąd może : zmienić zaskarżony wyrok; uchyla wyrok i w zależności od ustaleń skarg do sądu administracyjnego odrzuca lub umarza postępowanie;

-wyroki nieuwzględniające skargi o wznowienie postępowania. Wyrok o oddaleniu podejmuje sąd gdy po rozpoznaniu skargi o wznowienie stwierdził jej niezasadność.

Postępowanie może również zakończyć się podjęciem postanowienia o odrzuceniu skargi, w razie gdy sąd połączył badanie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania z rozpoznaniem sprawy i w tej fazie stwierdził niedopuszczalność skargi.

2.Unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego

W postępowaniu sądowoadministracyjnym postępowanie o unieważnienie jest wszczynane na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego jak i NSA.

Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:

• Rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania;

• Jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.

ROZDZIAŁ XXVII

GWARANCJE SKUTECZNOŚCI ORZECZEŃ SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH. ROSZCZENIE ODSZKODOWAWCZE

Aby zapewnić skuteczność orzecznictwa sądów administracyjnych ustawa przewiduje następujące gwarancje:

• Wprowadzając skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na niewykonanie wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz na bezskuteczność organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności. Strona po uprzednim wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia skargi może wnieść w tym przedmiocie skargę, żądając wymierzenia temu organowi grzywny;

• Instytucją, która ma gwarantować skuteczność orzecznictwa sądów administracyjnych, jest możliwość podjęcia orzeczenia merytorycznego. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku strona może wnieść skargę w tym przedmiocie oprócz orzeczenia o grzywnie może orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku.

• Gwarancją jest przyznanie roszczenia o odszkodowanie. Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu służy roszczenie o odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu, Jeżeli organ w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego

ROZDZIAŁ XXVIII

POSTĘPOWANIE ODRĘBNE I POSTĘPOWANIE POMOCNICZE

1. Postępowanie odrębne

Postępowaniem odrębnym jest postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów o właściwość między organami j.s.t. i między SKO oraz sporów kompetencyjnym między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Zakwalifikowanie do tej grupy postępowań postępowania w sprawie sporów jest uzasadnione tym, że w tym przypadku nie jest przedmiotem postępowania kontrola wykonywania AP a ustalenie właściwości organu administracji, a zatem tylko pośrednio jest związane z kontrolą wykonywania AP.

2.Postępowanie pomocnicze

Do postępowania pomocniczego zaliczamy postępowanie w sprawie zaginięcia lub zniszczenia akt i postępowanie w sprawie podejmowania uchwał.

Postępowanie w sprawie zaginięcia lub zniszczenia akt. Przedmiot postępowania. Odtworzeniu ulegają akta zaginione lub zniszczone w całości lub w części. W sprawie prawomocnie zakończonej odtworzeniu podlega orzeczenie kończące postępowanie w sprawie oraz ta część akt, która jest niezbędna do ustalenia jego treści i do wznowienia postępowania.

Właściwość sądu. Do odtworzenia akt sprawy będącej w toku właściwy jest sąd, w którym ostatnio toczyła się sprawa..

Stadia postępowania. Wszczęcie postępowania. Sąd wszczyna postępowanie z urzędu lub na wniosek strony. Sąd wszczyna postępowanie tylko na wniosek strony jeżeli zaginięcie akt lub zniszczenie nastąpiło wskutek siły wyższej. Wniosek o odtworzenie akt musi spełniać wymogi pisma procesowego a ponadto musi określić dokładnie sprawę, dołączyć wszelkie urzędowo poświadczone odpisy znajdujące się w posiadaniu zgłaszającego wniosek oraz wskazać znane mu miejsce, w którym dokumenty lub odpisy się znajdują.

Postępowanie rozpoznawcze. Przeprowadza się w ten sposób, że przewodniczący wzywa osoby, organy AP wskazane we wniosku oraz znane sądowi urzędowo do złożenia w określonym terminie poświadczonych urzędowo odpisów dokumentów będących w ich posiadaniu. Jeżeli osoba wezwana nie ma dokumentu lub odpisu, a przed wezwaniem była w jego posiadaniu, powinna wyjaśnić gdzie dokument lub odpis się znajduje. Sąd może skazać na grzywnę, każdego kto nie uczyni zadość wezwaniu przewodniczącego.

W razie gdy odtworzenia akt nie można przeprowadzić w trybie wyżej wskazanym, przeprowadzane jest właściwe postępowanie rozpoznawcze. Przewodniczący wzywa strony do złożenia dokładnych oświadczeń co do treści zaginionych lub zniszczonych akt oraz dowodów na zawarte w nich twierdzenia. Sąd może tez przesłuchać w charakterze świadków sędziów , prokuratorów, pełnomocników stron, które uczestniczyły w postępowaniu co do treści akt jak również może przeprowadzić przesłuchanie stron.

Orzeczenie. Po przeprowadzeniu właściwego postępowania rozpoznawczego sąd orzeka postanowieniem, w jaki sposób i w jakim zakresie zaginione akta mogą być odtworzone lub że odtworzenie akt jest niemożliwe. Na postanowienie przysługuje zażalenie.

Postępowanie przed NSA w sprawie podejmowanych uchwał. Przedmiotem tego postępowania jest:

• Podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych , których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

• Podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej.

Postępowanie jest prowadzone w pierwszym przypadku na wniosek Prezesa NSA RPO, a w drugim przypadku na podstawie postanowienia składu orzekającego sądu. Wniosek o podjęcie uchwały oraz uchwały NSA wymaga uzasadnienia.

NSA podejmuje uchwały w składzie 7 sędziów całej Izby lub w pełnym składzie. Uchwały podejmowane są w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów.

Moc uchwały. Jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu 7 sędziów całej Izby albo w uchwale składu NSA, przedstawia powstałe zagadnienia prawe do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. W takim przypadku rozpatrzenie sprawy odroczy. Odpowiednio skład 7 sędziów skład Izby, pełny skład NSA podejmuje ponowną uchwałę. Uchwała jest wiążąca. Odmowa podjęcia uchwały jest niedopuszczalna.

TRYBY NADZWYCZAJNE

1)WZNOWIENIE POSTEPOWANIA

2)STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania. Wznowienie postępowania jest instytucją procesową stwarzająca prawna możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia i rozpoznania sprawy administracyjnej zakończonej decyzja ostateczną jeżeli postępowanie w którym ona zapadłą było dotknięte wadliwością .

Przesłanki dopuszczalności wznowienia postępowania. Dopuszczalność wznowienia postępowania opiera się na 2 przesłankach: rozstrzygnięcie sprawy decyzja ostateczną i wystąpienie jednej z przesłanek wyliczonych w art.145§1 i 145a§1 k.p.a.

Art.145 § 1 k.p.a.(przesłanki pozytywne)

W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie jeżeli:

• dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe.

• decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

• wydanie decyzji przez pracownika lub przez organ administracji państwowej podlegających wyłączeniu;

• strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;

• ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi wydającemu;

• wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;

• zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;

• decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu które zostało następnie uchylone lub zmienione

Art. 145a §1

• można żądać wznowienia postępowania również w przypadkach gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą na podstawie której została wydana decyzja.

Art.146§1§2 przesłanki negatywne k.p.a. nie do wznowienia postępowania tylko do uchylenia decyzji, mają one zastosowanie przy wydaniu decyzji.

Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art.145§1 pkt 1i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 10 lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 §1 pkt 3-8 i art. 145a jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat.

Nie uchyla się decyzji także w przypadku jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.

Tryb wznowienia postępowania.

Organ AP bada czy zaistniały 3 przesłanki:

-czy decyzja jest ostateczna

-czy termin jest zachowany

-czy strona powołuje się na przesłanki z art.145 i 145a. Organ nie bada czy przesłanki zaistniały w rzeczywistości. Jeżeli wszystko jest dopełnione organ wszczyna postępowanie. Organ wydaje postanowienie o wznowieniu postępowania a później bada czy zaistniały przesłanki w rzeczywistości. Jeżeli przesłanki formalne nie są spełnione organ wydaje decyzję o odmowie postępowania. Jeżeli organ zbadał czy zaistniały przesłanki w rzeczywistości może wydać 3 decyzje:

• jeżeli zaistniała 1 z przesłanek pozytywnych i żadna z negatywnych to organ wydaje decyzję o uchyleniu decyzji w sprawie , w której toczyło się postępowanie i rozstrzyga sprawę nową decyzją;

• jeżeli nie zaistniała żadna z przesłanek pozytywnych to organ wydaje decyzję o odmowie uchylenia decyzji;

• Jeżeli zaistniały przesłanki negatywne i pozytywne jednocześnie to organ wydaje decyzję stwierdzającą, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa. Decyzja ta pozostaje w obrocie.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji. Instytucja stwierdzenia nieważności powoduje wyeliminowanie decyzji dotkniętej ciężkimi wadami kwalifikowanymi z obrotu prawnego.

Przesłanki dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji.

Przesłanki pozytywne określone a art.156§1:

Organ stwierdza nieważność decyzji, która:

• Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwość;

• Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

• Dotyczy sprawy poprzednio rozstrzygniętej inna decyzją ostateczną;

• Została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;

• Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

• W razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;

• Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Przesłanka negatywna określona w art. 156§2

Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.

Organ może podjąć 3 rodzaje decyzji:

• Jeżeli zaistnieje 1 przesłanka pozytywna a żadna negatywna to organ wydaje decyzję o uchyleniu decyzji w sprawie której toczyło się postępowanie i rozstrzyga sprawę nowa decyzją;

• Jeżeli nie zaistniała żadna z przesłanek pozytywnych to organ wydaje decyzje o odmowie uchylenia decyzji;

• Jeżeli zaistnieją przesłanki pozytywne i negatywne to organ wydaje decyzję stwierdzającą, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa.

13

---