Najważniejsze dokumenty kościoła dotyczące mediów masowych (data - rok, nazwa, najważniejsze wytyczne)
- Communio et progressio 23 V 1971 r., a więc “instrukcja” duszpasterska Papieskiej Komisji do Środków Społecznego Przekazu. W dokumencie znajdują się prawa i obowiązki dotyczące zarówno środków masowego przekazu jak i odbiorców, które powinny przyczynić się do rozwoju ludzkości.
- Aetais novae z 22 II 1992 r. - wydana na 20-to lecie Communio et progressi. Dokument analizuje miejsce i rolę mediów we współczesnym świecie. Kościół jest właścicielem mediów.
- Encyklika Miranda prorsus wydana w 1957r. za pontyfikatu Piusa II. - regulacje dot. prasy, radia, telewizji i kina.
- Dekret o środkach społecznego przekazu z 1963 r. - Inter Mirifica.
- Wskazania dotyczące formacji przyszłych kapłanów w zakresie środków masowego przekazu z 1986r.
Definicja mediów kościelnych
NIE MOGĘ TEGO ZNALEŹĆ ;/ ale pewno chodzi o to, że o tematyce kościelnej, wydawane przez wydawnictwa związane z kościołem, nie muszą być prowadzone przez księży itp.
z zajęć :
Media katolickie muszą :
posiadać asystenta kościelnego
poparcie kościoła katolickiego
posiadać związki finansowe z kościołem
nie muszą mieć dziennikarzy katolickich
Media katolickie jako alternatywa dla mediów świeckich - rola mediów katolickich w okresie transformacji, główne cele mediów katolickich, a także problemy związane z ich działalnością.
Zadania środków masowego przekazu stawiane przez Kościół zawarte w dokumencie Communio et progressio :
Już w 1971 roku powstała instrukcja Kościoła względem środków masowego przekazu. Zawiera ona mnóstwo informacji co do tworzenia, działania i szerzenia religii w środkach społecznego przekazu. Już na samym początku zapisane zostało, iż „zjednoczenie i postęp we współżyciu ludzkim” jest najważniejszym aspektem związanym z mediami. Ludzie dzięki owym środkom mają odczuć większe znaczenie wspólnoty. Zadania i cele jakie zostały postawione mediom przez kościół to między innymi :
stwarzanie więzi między ludźmi, zbliżanie ich do siebie, tak aby tworzyli wspólnotę.
Łączenie ludzi, nawet jeśli barierą są granice geograficzne.
Badanie stosunków międzyludzkich (jak się zmieniają i tworzą pod wpływem środków masowego przekazu)
tworzenie niejakiego forum, gdzie wspólnota może dyskutować na dane tematy.
Wolność wypowiedzi jest najważniejszym aspektem korzystania ze środków społecznego przekazu.
Społeczeństwo musi mieć równy dostęp do środków masowego przekazu. Człowiek współczesny musi być dobrze poinformowany.
Media odgrywają bardzo ważną rolę w dziedziny nauki, kultury i sztuki. W wielu miejscach, kasety lub płyty stały się sposobem nauczania. Media pozwalają na szerzenie folkloru oraz miejscowych zwyczajów.
Odbiorców należy przygotować, tak aby korzystając z massmediów odnosili jak najwięcej korzyści. Poprzez używanie środków masowego przekazu można, a nawet trzeba krzewić w młodych ludziach kulturę i sztukę. Powinna być ona jedna i dostępna dla każdego.
Przekazujący również muszą być odpowiedniego formatu. Oprócz biegłego posługiwania się środkami społecznego przekazu ważne jest, by cechowali się wysoką kulturą osobistą.
Zadania środków masowego przekazu stawiane przez Kościół zawarte w dokumencie Aetatis novae :
Już dwadzieścia lat później została stworzona nowa instrukcja. Zawarte w niej punkty nie odbiegają znacznie od poprzednich. Są oczywiście znowelizowane i odświeżone, tak by pasowały do realiów nowoczesnego świata. Oto kilka zadań jakie Kościół stawia mediom :
Środki masowego przekazu odgrywają bardzo dużą rolę w służbie ludzi i kultur. Wiadomo, iż obok dobra jakie czynią owe środki „które mogą być tak skutecznymi narzędziami jedności i porozumienia, mogą się też czasem stawać instrumentem szerzenia wypaczonej wizji życia, rodziny, religii i moralności - wizji, która nie szanuje prawdziwej godności i przeznaczenia osoby ludzkiej” Środki masowego przekazu muszą uwzględniać rozwój odbiorcy, ponieważ poniekąd kształtują jego osobowość. Niektóre problemy mogą brać się z silnego przywiązania odbiorcy do postaci fikcyjnej. Środki masowego przekazu nie mogą i nigdy nie będą mogły zastąpić prawdziwej rozmowy czy kontaktu z drugim człowiekiem. Rozwiązaniem tych problemów mogą być grupy dyskusyjne, rozmowy na temat filmów oraz postaci w nich występujących, ponieważ formy te pobudzają chęć komunikowania się.
Środki masowego przekazu są bardzo ważne, jeśli chodzi o dialog kościoła ze światem. Powinien być on obecny w świecie w sposób bardzo aktywny, tak żeby budować wspólnotę tych, którzy poszukują rozwiązań swoich problemów. Jeśli kościół ma głosić swoje orędzie w sposób, który zawsze będzie dopasowany do danej epoki to musi czynić to w ramach środków masowego przekazu. Starając się nawiązać dialog ze światem współczesnym należy prowadzić szczery dialog z osobami, które odpowiedzialne są za działalność środków społecznego przekazu. Kościół musi zrozumieć rzeczywistość środków masowego przekazu i okazywać wsparcie dla osób, które pracują w tej dziedzinie. Taki dialog wymaga od Kościoła zainteresowania wszelkimi środkami masowego przekazu. Dlatego też, duszpasterze powinni chętniej i roztropniej odpowiadać na propozycje kontaktu z mediami.
Środki przekazu odgrywają znaczną rolę w służbie ludzkiej wspólnoty i postępu społecznego. Przekaz, jaki dokonuje się w Kościele polega przede wszystkim na głoszeniu Dobrej Nowiny. Tak rozumiany przez Kościół przekaz społeczny spełnia właściwą rolę w społeczeństwie, a więc jest zgodny z planem Bożej Opatrzności jeśli chodzi o dążenie do rozwoju człowieka.
Środki przekazu odgrywają bardzo wielką rolę jeśli chodzi o służbę wspólnoty kościelnej. Chodzi tutaj również o utrzymanie wiarygodności Kościoła. Jest to jedna z dróg urzeczywistnienia Kościoła jako komunikatora. Wśród członków wspólnoty istnieje równość, która winna odznaczać się szczerym i pełnym szacunku dzieleniu się informacjami. Kiedy zaistnieje różnica zdań należy pamiętać o tym, że nie można wywierać nacisku na opinię publiczną. Cała koncepcja tego czym wg Kościoła jest przekaz społeczny opiera się na przekonaniu, iż słowo „Boże przekazuje samo siebie”.
Środki przekazu są bardzo ważne jeśli chodzi o służbę nowej ewangelizacji. Media są obecnie bardzo istotne jeśli chodzi o katechizację. Środki masowego przekazu powinny być narzędziami, dzięki którym Kościół może krzewić ewangelię we współczesnym świecie. Nie wystarcza jednak użycie mediów do głoszenia orędzia chrześcijańskiego, ale i do posługiwania się nowymi językami czy postawami psychologicznymi. Ewangelizacja musi czerpać z otwartej i pewnej obecności Kościoła w świecie środków masowego przekazu.
Obrona ludzkich kultur - duszpasterze powinni stać na straży godności człowieka. Należy też dbać o równouprawnienie wszystkich ludzi w dziedzinie dostępu do informacji, tak aby rodzima, czy zagraniczna kultura nie zdominowała owego dostępu. Na rynku medialnym musi panować równość.
Tworzenie i rozwijanie kościelnych środków społecznego przekazu - Kościół powinien tworzyć i rozwijać własne, katolickie środki masowego przekazu takich jak na przykład : prasa, radiofonia i telewizja czy biura prasowe. Należy stworzyć specjalny, duszpasterski program oraz wykwalifikowaną kadrę redaktorów.
Chrześcijańska formacja w dziedzinie społecznego przekazu - Osoby, które służą kościołowi, muszą posiadać praktyczną i teoretyczną wiedzę na temat wpływu, jaki nowe techniki przekazu wywierają na jednostki. Winni też posiadać umiejętność dialogu, ale takie, który nie kojarzyłby się z dominacją.
Duszpasterstwo osób pracujących w dziedzinie społecznego przekazu - Osoby pracujące w środkach masowego przekazu powinny wypełniać swoje obowiązki kierując się przede wszystkim wartościami moralnymi.
Tak według instrukcji z 1992 roku rozumiane są zadania jakie Kościół stawia mediom.
Rola mediów w działalności kościoła :
Polega ona przede wszystkim na tym, aby szerzyć i umacniać poczucie wspólnoty w ludziach. Dzięki wszelkiego rodzaju środkom masowego przekazu człowiek ma poczucie, że w swojej wierze nie jest sam. Ma możliwość konsultacji, rozważań, a nawet zacieśniania kręgów społecznych. Wszelkie granice geograficzne zdają się nie istnieć, ponieważ w każdej chwili można się ze sobą porozumieć, co też wzmacnia chęć obcowania ze sobą oraz nie wpędza w samotność. Środki masowego przekazu dopomagają Kościołowi w otworzeniu się na nowoczesny świat, nawiązywaniu dialogu ze społeczeństwem, ale i dzięki nim Kościół może lepiej orientować się w mentalności swoich wiernych. Ewangelizacja dzięki mediom jest znacznie prostsza i szybsza. Dzięki środkom społecznego przekazu informacje przekazywane są szybciej i sprawniej, a przede wszystkim docierają do większej grupy osób. Kościół w miarę możliwości korzysta z nich i robi to bardzo umiejętnie, dzięki temu, że zatrudnia ludzi, którzy znają się na rzeczy.
Problemy mediów katolickich :
mało praktykujących
finansowanie
mało wykształcony personel
stereotypy
monotematyczność, ortodoksja, polityka.
Rozdrobnienie mediów
małe zainteresowanie reklamodawców.
Kapitał zagraniczny się nie interesuje.
TRANSFORMACJA :
strajki, po sierpniu '80 w polskim radiu nadawana była msza.
17.05.1989r sejm wydał ustawę o stosunku państwa do kościoła w PRL :
~ potwierdzono możliwość transmisji mediów.
~ okienka czasowe.
~ prawo kościoła do zakładania swoich mediów.
Obecny stan mediów katolickich (w pytaniu pojawi się osobno prośba o opisanie dzisiejszego rynku prasy katolickiej, radia i telewizji katolickiej - zasięgi, podziały np. stacji radiowych, przy prasie pamiętać o największej popularności prasy parafialnej ponad 1400 tytułów, główne tytuły, koniecznie sieć radia plus, itd.)
a) Podział :
- kategorie prasy katolickiej :
~Jedną z nich jest prasa religijna odnosząca się do cyklicznych publikacji wydawanych na użytek wyznawców związanych z wielkimi religiami politeistycznymi, monoteistycznymi i innymi bardzo licznymi organizacjami o charakterze religijnym. Kościoły o zasięgu światowym tworzą prasę o wyższych aspiracjach i szerszych zainteresowaniach społecznych, publicystycznych i teologicznych. Kościoły krajowe oraz mniejsze wspólnoty religijne bardziej zawężają zakres tematyczny swych periodyków czyniąc z nich podstawowy łącznik organizacyjny, szczególnie cenny, gdy wyznawcy żyją w diasporze, czyli w znacznym rozproszeniu pośród jakiejś większej religii.
~ Kolejną kategorią jest prasa wyznaniowa, której pojęcie odnosi się do wielorakich tradycji i szkół teologicznych występujących w danej religii. Przykładowo- judaizm dzielił się na 3 główne nurty: ortodoksyjny, reformowany oraz konserwatywny. Chrześcijaństwo tworzą 3 wielkie tradycje: katolicyzm, prawosławie i protestantyzm. Również islam dzieli się na 3 zasadnicze kierunku skupiające summitów, szyitów i wahhabitów. W ramach każdego ze wspomnianych odłamów religijnych daje się wyróżnić kolejne mniejsze rozdziały strukturalno- doktrynalne. W Polsce spotykamy wyznawców przynależących do każdego ze wspomnianych kierunków. Każdy zaś odłam posiada własny system prasowy o zasięgu międzynarodowym lub krajowym.
~ Następnym odłamem jest prasa kościelna, która jest pojęciem ściśle ograniczonym do określonego wyznania chrześcijańskiego. Możemy więc mówić o prasie rzymskokatolickiej, starokatolickiej i grekokatolickiej, o prasie prawosławnej i innych wspólnot obrządku wschodniego, o prasie ewangelickiej i innych zborów protestanckich. W przypadku kościoła katolickiego jest to prasa informacyjno- ideowa, będąca zazwyczaj organem kościoła powszechnego, diecezji, parafii lub zakonu. Wiarygodność i prawowierność gwarantuje wskazanie w stopce redakcyjnej asystenta kościelnego, czyli duchownego nadzorującego prace zespołu dziennikarskiego. Kościół katolicki posiada administrację czterostopniową złożoną z metropolii, diecezji, dekanatów i parafii. Męskie i żeńskie zakony, zgromadzenia, stowarzyszenia i instytuty życia konserwowanego posiadają własne struktury terenowe o odmiennych nazwach swych jednostek terytorialnych.
~ Ostatnim odłamem jest prasa parafialna związana z najmniejszą podstawową strukturą kościelną. Parafia, czyli wspólnota wiernych z określonego terytorium, posiadającą świątynie i proboszcza jest częścią dekanatu, czyli obszaru grupującego zazwyczaj 10 parafii. Suma dekanatów tworzy diecezje zarządzaną przez biskupa. Posiada on współpracowników zwanych biskupami pomocniczymi. Każda decyzja jest autonomiczna, a jej ordynariusz (biskup) podlega wyłącznie papieżowi. Związek dwóch lub więcej diecezji tworzy metropolię, na czele której stoi ordynariusz posiadający tytuł metropolity i godność arcybiskupa. Zależnie od modelu pracy duszpasterskiej w danej diecezji ilość parafialnych pism, gazetek, biuletynów, czy innych wydawnictw znacznie się różni. Periodyki parafialne zaliczane w typologii prasoznawczej do kategorii pism sublokalnych mogą być redagowane przez zespoły synodalne lub rady parafialne, przez miejscowe stowarzyszenia, organizacje i ruchy religijne, przez samych księży
lub indywidualnych działaczy parafialnych. Zawsze jednak muszą być wydawane za wiedzą i zgodą proboszcza. Podobne zasady obowiązują w parafiach ewangelickich i prawosławnych. 1400 tytułów.
DRUGIE ŹRÓDŁO :
Pisma parafialne - czasopisma wydawane przez parafie. Czasopismo obejmuje zazwyczaj swoim zasięgiem obszar jednej parafii, ale zdarzają się tytuły wydawane wspólnie przez dwie lub trzy parafie. Specjalną odmianą pisma parafialnego jest pismo dekanalne, które zasięgiem obejmuje wszystkie parafie dekanatu. Główny cel prasy parafialnej to informowanie o życiu parafii.
Tygodniki diecezjalne - tygodniki związane z życiem w diecezji.
Miesięczniki problemowe - są one poświęcone przede wszystkim teologii, liturgii czy sprawom misyjnym.
Dynamiczne tygodniki - są to tygodniki o bardzo wysokiej jakości artykułach, wspierane przez Episkopat, zatrudniające wielu znanych i dobrych dziennikarzy.
- grupy czasopism katolickich :
Prasa wydawana pod patronatem Episkopatu i poszczególnych kurii diecezjalnych o zasięgu ogólnopolskim.
Prasa wydawana pod patronatem Episkopatu, o zasięgu regionalnym.
Prasa zakonna o zasięgu ogólnopolskim.
Prasa zakonna o zasięgu regionalnym.
Prasa różnych grup katolików świeckich wydawana przez rozmaite spółki cywilne, fundacje, posiadające aprobatę Kościoła, o zasięgu ogólnopolskim.
Prasa różnych grup katolików świeckich wydawana przez rozmaite spółki cywilne, fundacje, posiadające aprobatę Kościoła, o zasięgu regionalnym.
b) Charakterystyka rynku mediów katolickich :
8. Analiza tygodników katolickich.
Tygodnik Powszechny - ukazuje się od 1945 r. tygodnik katolicki o tematyce społeczno-kulturalnej, założony przez kardynała Adama Stefana Sapiehę. Nakład pisma wynosi ok. 42 tys. egzemplarzy. Redaktorem naczelnym tygodnika jest Piotr Mucharski zaś redaktorem seniorem ks. Adam Boniecki. W kwietniu 2007 roku 49% udziałów w Tygodniku Powszechnym objęła Grupa ITI. Wydawcą jest Tygodnik Powszechny spółka z o.o. Tygodnik Powszechny w warstwie poglądów, uważany jest za przedstawiciela, ekumenicznego nurtu polskiego katolicyzmu. Publicyści tygodnika są otwarci, gotowi do dialogu i kompromisu.
Przewodnik Katolicki - najstarszy w Polsce tygodnik o tematyce społeczno-religijnej, który ukazuje się od 1895 roku. Pismo odegrało ważną rolę w umacnianiu polskości w zaborze pruskim. Wydawanie Przewodnika było zakazane podczas okupacji hitlerowskiej oraz w czasach stalinizmu. Powrócił dopiero w 1956r. Największe nakłady odnotowano podczas I wojny światowej (100 tys egzemplarzy). Kolportaż występował na terenie archidiecezji poznańskiej. Teraz, redaktorem naczelnym jest ks. Przemysław Węgrzyn. Przewodnik Katolicki ukazuje się w nakładzie ok. 36 tys. egzemplarzy. Tygodnik koncentruje się na sprawach dotyczących wiary, ale także życia Kościoła lokalnego i powszechnego. Zamieszczane są w nim również felietony, artykuły o tematyce społecznej, psychologicznej, młodzieżowej i kulturalnej. W każdym numerze znajduje się również dodatek diecezjalny.
Źródło. Tygodnik Rodzin Katolickich - czasopismo wydawane od 05.01.1992 roku w Krakowie. Wydawcą jest Fundacja Źródło z Krakowa. Redaktorem naczelnym czasopisma jest Adam Kisiel. Treścią artykułów problematyka chrześcijańskiego i patriotycznego wychowania w rodzinie. Artykuły przeznaczone są zarówno dla rodziców oraz dzieci. Podejmowane są tematy polityczno-społeczne oraz związane z życiem Kościoła w Polsce. Tygodnik ma pełną aprobatę władz kościelnych.
Niedziela. Tygodnik katolicki - czasopismo wydawane z przerwami od 1926 w Częstochowie początkowo jako pismo diecezjalne, a po II wojnie światowej jako tygodnik ogólnopolski. Pierwszy numer ukazał się 04.04.1926r. z podtytułem „Tygodnik dla ludu katolickiego Diecezji Częstochowskiej. Ilustrowany tygodnik katolicki Diecezji Częstochowskiej”. Od 2011 każdy numer „Niedzieli” posiada wpięty, ośmiostronicowy dodatek dla młodzieży, „Niedzielę Młodych”. Wkładka ta porusza tematy takie jak: problemy i rozterki młodzieży, kwestię wiary, sprawy szkolne. Redaktorem naczelnym jest ks. inf. dr Ireneusz Skubiś.
Gość Niedzielny - ogólnopolski tygodnik katolicki wydawany w Katowicach. Jego pierwszy numer ukazał się z datą 09.09.1923r.wraz z artykułem wstępnym Augusta Hlonda. W grudniu 1926 Z "Gościa Niedzielnego" wydzielono "Małego Gościa Niedzielnego" przeznaczonego dla dzieci. Przeciętny nakład pisma wynosił w czasach ks. Siemienika od. 30 do 40 tys. Redaktorem naczelnym został w listopadzie 2003 ks. Marek Gancarczyk. Od 2007 pismo współpracuje z kanałem telewizyjnym Religia.tv. Pismo początkowo związane było z Górnym Śląskiem, obecnie ma charakter ogólnopolski. "Gość Niedzielny" jest tygodnikiem opiniotwórczym, nie kryjącym się z przywiązaniem do chrześcijaństwa, ale otwartym na dyskusję. Tygodnik porusza tematy religijne, jak też problematykę etyczną, społeczną, polityczną, ekonomiczną, naukową, historyczną, medyczną, itd. Nakłady tygodnika to 200 113 egzemplarzy.
9. Analiza katolickich rozgłośni radiowych.
Radio Maryja - polska rozgłośnia radiowa o charakterze społeczno-katolickim, założona w Toruniu w 1991 przez zakonników ze Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela (redemptorystów). Jest jedyną rozgłośnią radiową o charakterze religijnym słyszalną w całej Polsce. Część emitowanych audycji pokrywa się z równoległą transmisją w Telewizją Trwam. Radio Maryja rozpoczęło nadawanie programu radiowego 9 grudnia 1991, działając jako stacja lokalna. Statut radiu nadał prowincjał oo. redemptorystów. Rozgłośnia otrzymała następnie 117 koncesji lokalnych. Dodatkowo w 1993 niektóre diecezje udostępniły Radiu Maryja otrzymane przez nich od KRRiTV częstotliwości radiowe. Radio Maryja w 1993 uzyskało status nadawcy społecznego - w zamian za zobowiązanie się do rezygnacji z emisji reklam, opłata koncesyjna została zredukowana o 80% (dla stacji ogólnokrajowej wynosi ona w granicach 7 mln 640 tys. złotych rocznie). 5 stycznia 2008 Radio Maryja wraz z Telewizją Trwam i „Naszym Dziennikiem” zostały uhonorowane medalem Militio Pro Christio za „chwalebne i zaszczytne pełnienie misji pasterskiej, dając świadectwo najwyższym wartościom, jakimi są prawda i umiłowanie Ojczyzny”.
Głównymi elementami programu rozgłośni są: ewangelizacja, modlitwa, medytacja, muzyka religijna oraz publicystyka społeczno-polityczna. Radio emituje programy, takie jak: Rozmowy niedokończone, w których porusza się różnorodne tematy, aktualności dnia, Audycje dla małżonków i rodziców, Audycje dla młodych, Audycje dla rolników, Porady, Katechezy oparte na KKK. Codziennie transmitowana jest msza święta oraz Apel Jasnogórski z Częstochowy. Retransmitowany jest serwis informacyjny Radia Watykańskiego. Program stacji wyraża idee narodowo-katolickie. W sprawach obyczajowych i religijnych komentatorzy Radia nawiązują do ludowych elementów polskiej religijności. Stacja krytykuje model liberalnego państwa demokratycznego.
Radio Maryja nadaje z 123 nadajników UKF w Polsce, przez satelity do Europy i Ameryki Północnej, poprzez wynajmowanie czasu w kilku rozgłośniach w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie oraz przez Internet. Do 2003 również z nadajników krótkofalowych wynajmowanych w Rosji.
Według badania Radio Track za okres grudzień 2013 - luty 2014, wskaźnik słuchalności radia Maryja wynosi 2,5 proc., co daje tej stacji 5. pozycję w Polsce.
Prezesem jest dr o. Tadeusz Rydzyk.
Radio Plus - sieć stacji radiowych, wspólny projekt grup medialnych Eurozet i Time SA. W skład sieci - na podstawie umów operatorskich wchodzą głównie rozgłośnie diecezjalne. Sieć Radia Plus nadaje program o charakterze społeczno-religijnym. W ramówce, poza pasmami muzyczno-informacyjnymi, znajdują się m.in. audycje publicystyczne. Programy lokalne nadawane są przede wszystkim w godzinach 16:00-20:00. Od 2003 do 2013 r. formatem muzycznym sieci był soft AC ("łagodne przeboje"). Pomiędzy kwietniem a grudniem 2013 r. radio nadawało szeroko rozumianą muzykę taneczną. Aktualny format muzyczny to classic hits (utwory lat 70., 80. i 90.). Programowi towarzyszy liner : Przeboje zawsze młode. W kwietniu 2013 roku produkcję programu Radia Plus przejęła Grupa Radiowa Time. Radykalnie zmieniono format muzyczny sieci - nadawała ona odtąd muzykę taneczną. Od 2 grudnia 2013 program w tym formacie, produkowany przez były zespół Radia Plus, emitowany jest na antenie VOX FM - ponadregionalnej rozgłośni należącej do Grupy Radiowej Time. Samo Radio
*Na Śląsku Radio Plus posiada stację nadawczą w Zabrzu (kiedyś w Gliwicach). Program nie różni się za bardzo od tego, jaki prezentowany jest w innych miastach. Od godziny 15.00-17.00 nadawane jest pasmo reporterskie, gdzie pracownicy radia prezentują swoje materiały. Co pół godziny podawane są wiadomości z kraju i ze świata. W wakacje program radia jest nieco okrojony z tematów związanych stricte z kościołem. Większy nacisk kładziony jest na audycję poranną, informacje oraz pasmo reporterskie. Muzyka dobierana jest bardzo skrupulatnie do wagi przedstawianych wiadomości.*
Radio Anioł Beskidów - katolicka rozgłośnia diecezji bielsko-żywieckiej. Jego dyrektorem jest ks. Tadeusz Nowok, a wicedyrektorem ks. Jacek Pędziwiatr. Program radia składa się głównie z audycji o tematyce religijnej oraz modlitw. W codziennej ramówce znajduje się msza św. transmitowana z kościoła św. Jana Chrzciciela w Bielsku-Białej Komorowicach, pacierz, różaniec, godzinki, Anioł Pański, Koronka do Bożego Miłosierdzia oraz katecheza.
Radio eM (ewangeliczna Miłość) - śląska stacja radiowa prowadzona przez archidiecezję katowicką. Ma siedzibę w Katowicach przy ul. Wita Stwosza 16. Stacja emituje głównie audycje muzyczno-rozrywkowe. W ramówce znajdują się także programy kulturalne i polityczne. Radiostacja nadaje każdego dnia ok. 6 godzin audycji religijnych. Cykle wakacyjne to eM jak Metropolia latem oraz Radio eM na szlaku. Prezesem radia jest Marek Gancarczyk, natomiast redaktorem naczelnym - Michał Anderko.
Radio Fara - katolicka rozgłośnia radiowa, należąca do Archidiecezji Przemyskiej Obrządku Łacińskiego. Radio powstało 19 września 2001 dekretem arcybiskupa Józefa Michalika. Powstało poprzez uruchomienie nowego studia w Przemyślu i połączenie go z nadającym od 1994 roku Radiem Ave Maria z Jarosławia oraz z nadającym od października 1997 roku Radiem Fara z Krosna. 19 stycznia 2004 Archidiecezji Przemyskiej Obrządku Łacińskiego przyznano status nadawcy społecznego. Format stacji to wyspecjalizowany, społeczno-religijny, lokalny. Redaktorem naczelnym jest Krzysztof Rzepka.
Radio Plus Warszawa (Radio Józef) - oficjalna, katolicka stacja radiowa archidiecezji warszawskiej,działająca w ramach sieci Radio Plus. W 1994 roku, z inicjatywy Józefa Glempa, utworzono Radio Józef jako stację Archidiecezji Warszawskiej. Na początku rozgłośnia dzieliła swoją antenę z ww. Radiem Maryja, potem istniała w strukturach sieci Radio Plus. Dekretem Józefa Glempa, z dnia 14 sierpnia 2002, Radio Józef przywrócono do działania jako odrębną radiostację. 1 lipca 2008 decyzją abpa Kazimierza Nycza stacja została ponownie włączona do sieci Radia Plus, jako Radio Plus Józef, rozpoczynając również emisję programu sieciowego. Od lutego 2009 radio prowadzone jest przez Fundację Radio Plus Józef, założoną przez Kazimierza Nycza. Od 5 października 2009 r. stacja funkcjonuje pod nazwą Radio Plus Warszawa. Rozgłośnia nadaje całą dobę na częstotliwości 96,5 MHz oraz drogą internetową.
10. Analiza katolickich portali internetowych.
Wiara.pl - istnieje od 3 lipca 2001 roku. Jest to jedyny w swoim rodzaju portal zawierający informacje, publicystykę, materiały dotyczące Kościoła katolickiego, ale otwarty również na inne wyznania i religie i dotykający ważnych tematów społecznych. Zapraszają do rozmowy ludzi wierzących, poszukujących i niewierzących. Od początku istnienia wokół portalu tworzyła się społeczność, spotykająca się dziś na forum, czacie, blogach i w realu, na corocznym zlocie użytkowników i współpracowników. Część osób, które pojawiły się jako czatowicze czy forumowicze obecnie w różnych formach współpracuje z portalem, jako moderatorzy forum, operatorzy czata, autorzy tekstów i redaktorzy serwisów. Trzon redakcji stanowią katolicy, ale autorami materiałów są także członkowie innych wyznań chrześcijańskich lub wyznawcy innych religii. Wiara.pl daje pełną możliwość rozwoju swej wiary oraz wiedzy religijnej. Wszelkie sprawy, ważne z punktu widzenia kościoła katolickiego omawiane są poprzez prowadzenie różnego rodzaju dyskusji. Dzięki zakładce Czat, zainteresowani mają swoje miejsce „spotkań”, które daje możliwość poznania i rozmowy. Na stronie znajduje się wiele informacji, które ważne są dla każdego chrześcijanina chcącego założyć własną rodzinę. W portalu łatwo można dowiedzieć się wielu fascynujących rzeczy na temat innych wyznań chrześcijańskich oraz religii świata. Materiały z pogranicza nauki i wiary przygotowywane są przez dobrze wykształconych i przygotowanych redaktorów. Co rok organizowany jest zlot użytkowników i współpracowników portalu. To tylko niewielka część tego, co oferuje wiara.pl. Właścicielem portalu wiara.pl jest Wydawnictwo Kurii Metropolitalnej „Gość Niedzielny” - 40-042 Katowice, ul. Wita Stwosza 11. Redaktorem naczelnym jest : Andrzej Macura.
Mateusz.pl - powstał w 1996 r., jako pierwszy katolicki portal internetowy w Polsce. Redaktorem jest o. Wojciech Jędrzejewski OP. Stanowi on archiwum tekstów, materiałów radiowych i telewizyjnych.
Katolik.pl - serwis zawiera bogatą bazę danych na temat polskich parafii, a także archiwum tekstów publicystycznych o tematyce filozoficznej i religijnej, pochodzących z rożnych źródeł. Na stronie dostępne jest także forum wymiany poglądów z bogatą tematyką ekumeniczną. Portal publikuje wiele informacji z życia kościoła, ale też zabiera głos w sprawach życiowych. Na stronie znajduje się „forum pomocy” gdzie użytkownicy zamieszczają posty ze swoimi problemami. Portal współpracuje z katolik.tv. Na stronie internetowej znajduje się również zakładka „spowiedź” gdzie można uzyskać wiele informacji na nurtujące nas pytania na temat owego sakramentu. Portal oferuje również możliwość zakupu płyt DVD przez internet.
Nadzieja.pl - serwis internetowy zawierający informacje z życia kościoła, artykuły tematyczne (cała prawda o Halloween czy Armagedon) ale także współpracuje on z radiem nadzieja.fm. Na stronie znajdują się trzy kategorie artykułów : poświęcone archeologii, kulturze i teologii. Portal współpracuje również z e-Biblia, a więc programem do popularnego studiowania biblii. Na stronie można także znaleźć serwis poświęcony interpretacji Pisma Świętego. W zakładce „różne” można znaleźć kategorie dotyczące teksów biblijnych, pytań do nich, ale również można poddać się wspólnej interpretacji Pisma Świętego.
Opoka.org.pl - Fundacja Opoka została powołana przez Konferencję Episkopatu Polski 05.06.1998 r. Jej zadaniem jest służenie Kościołowi katolickiemu w Polsce w zakresie tworzenia systemu elektronicznej wymiany informacji oraz serwisu internetowego www.opoka.org.pl. W tej chwili prowadzony przez Fundację portal „Opoka" jest największym serwisem katolickim w Polsce. Według badań PBI/Gemius w grudniu 2006 odwiedziło nas ponad 950 tysięcy unikalnych użytkowników. Jako jedyna religijna strona www znaleźliśmy się się na 75. miejscu wśród stu najpopularniejszych witryn w naszym kraju. Użytkowników przyciągają na nasze strony najbardziej aktualne zagadnienia dotyczące Kościoła katolickiego w Polsce i na świecie - informacje tekstowe i dźwiękowe Radia Watykańskiego, publicystyka religijna, teologia i filozofia oraz wiadomości ekonomiczne, a także informacje dotyczące komputerów, Internetu i technologii mobilnych. Od początku działalności staramy się na naszych stronach promować książkę i prasę katolicką - każdego dnia nasi redaktorzy umieszczają fragmenty książek publikowanych przez Wydawców Katolickich. Fundacja "Opoka" posiada trzy oddziały - w Gliwicach pracuje większość redaktorów i administrator, w Tarnowie znajduje się księgowość, kadry i część redakcji, a w Warszawie dział marketingu i siedziba. Redaktorem naczelnym portalu jest Maciej Górnicki.
Ekai.pl - W naszym magazynie każdy czytelnik ma codziennie - przez 7 dni w tygodniu - dostęp do najświeższych informacji z życia wiary, bezpośrednio u ich agencyjnego źródła. Nasz magazyn chcemy adresować nie tylko do osób wierzących, ale także do tych niezadeklarowanych religijnie lub niewierzących. Chcemy o rzeczach tak ponadczasowych jak religia mówić za pomocą nowoczesnego języka. Dlatego wykorzystywać będzie cały dostępny arsenał środków wykorzystywanych w internecie: tekst, grafikę, animację, fotografię, dźwięk, a także różne formy przekazu dziennikarskiego: news, wywiad, reportaż, analizę, dossier, felieton. Magazyn to jednak nie tylko bieżące wiadomości. Internauta znajdzie tu obecnie kilka podserwisów tematycznych. Jednym z walorów naszego magazynu jest również Biblioteka, do której wprowadzamy najważniejsze dokumenty Kościoła.
Katolicka Agencja Informacyjna istnieje od 1993 roku i jest drugą co do wielkości katolicką agencją w Europie i największą w Europie Środkowo-Wschodniej. Z serwisu KAI korzystają na co dzień największe polskie dzienniki, stacje telewizyjne i radiowe. Nasza oferta obejmuje wszystkie formy przekazu:
- codzienny serwis agencyjny, zawierający kilkadziesiąt depesz z całego świata, dostępny przez internet, satelitę lub modemami;
- dwa razy w tygodniu biuletyn prasowy, będący kompendium wiedzy nt. Kościoła katolickiego w Polsce i na świecie;
- tygodnik "Wiadomości KAI" dostępny w wersji drukowanej i elektronicznej;
- "Dwie minuty dla KAI" w serwisie Radia Watykańskiego;
KAI wydaje też książki, na przykład "Leksykon Kościoła katolickiego w Polsce", "Kto jest kim w Kościele", "Leksykon zakonów", "Leksykon ruchów i stowarzyszeń" oraz dokumenty Kościoła, jak encykliki, listy apostolskie itp.
Strona internetowa posiada ciekawe podstrony takie jak między innymi kultura, papież, świat czy wiadomości z Ukrainy. Poprzez bardzo uporządkowany i przejrzysty charakter strony łatwo z niej korzystać. Istnieje również możliwość prowadzenia bloga. Najpopularniejsze należą do ks. Ignacego Solera czy ks. Piotra Sadkiewicza. Na stronie znajduje się dział „zapowiedzi wydarzeń” oraz „dziennikarze KAI informują”. Redaktorem naczelnym jest Marcin Przeciszewski.
Tezeusz.pl - Tezeusz jest portalem dla osób zainteresowanych problematyką religijną, kulturalną i społeczną. Zwracamy się jednak szczególnie ku katolikom i innym chrześcijanom, którzy pragną pogłębiania swej wiary, by móc pełniej żyć Ewangelią i owocniej świadczyć o Chrystusie w dzisiejszym pluralistycznym świecie. Wierzymy bowiem, że Jezus Chrystus jest źródłem sensu życia i zbawienia, a Kościół katolicki wspólnotą wiernych, powołaną do dawania świadectwa Bożej i ludzkiej miłości. Promujemy katolicyzm czerpiący z bogatej tradycji Kościoła, zdolny do twórczej obecności we wszystkich dziedzinach życia osobistego i publicznego oraz nie lękający się wyzwań współczesności. Twórcy portalu uważają, że „odniesione do mediów, a zwłaszcza Internetu rozumienie „wirtualności” jako nie-rzeczywistości jest fałszywe. Naprawdę istnieje tylko jedna rzeczywistość, którą kształtują wzajemnie przenikające się bezpośrednie doświadczenia oraz to, co wirtualnie zapośredniczone. Tym niemniej sądzimy, że dla pełni pewnych istotnych ludzkich doświadczeń i wartości konieczny jest kontakt bezpośredni. Chcemy twórczo spożytkować rewolucyjne i ciągle rosnące możliwości Internetu, czyniąc z niego integralną część naszego życia oraz przestrzeń prezentacji różnorakich ludzkich doświadczeń.”. Serwis, posiada dużą liczbę podstron takich jak blogi, debaty czy czytelnia, galerie. Codziennie publikowana jest świeża porcja informacji z życia kościoła oraz artykułów o tematyce religijnej. Redakcję tworzą ludzie wykształceni, o szerokich poglądach i tolerancji. Redaktor naczelną jest Małgorzata Frankiewicz.
11. Analiza katolickich stacji telewizyjnych.
Telewizja Trwam - polska stacja telewizyjna o charakterze edukacyjno-poradnikowym i religijnym, katolicko-narodowym, z siedzibą w Toruniu, należąca do Fundacji Lux Veritatis zarejestrowanej w Warszawie. W 2003 r. Fundacja uzyskała koncesję na nadawanie programu telewizyjnego pod nazwą "Trwam". Adresowany jest on przede wszystkim do Polaków zamieszkałych w naszym kraju, jak również do środowisk polonijnych żyjących i działających w różnych częściach świata. Program TV Trwam od samego początku zyskał szerokie uznanie, wyróżniając się na tle innych programów telewizyjnych oryginalną zawartością merytoryczną, konstrukcją ramówki, jak również interaktywną formą audycji, bardzo często emitowanych na żywo. Dyrektorem stacji jest o. Tadeusz Rydzyk. Telewizja otrzymała koncesję 13.03.2003r. Regularne nadawanie programów drogą satelitarną zaczęła 12.06.2003r modlitwą „Anioł Pański” oraz serwisem informacyjnym. TV Trwam nie ma statusu nadawcy społecznego, dzięki czemu może emitować reklamy. Na początku (2006r) program docierał do ok. 30,5% gospodarstw domowych. Średnia oglądalność minutowa w 2006r wynosiła 9 000, a w marcu 2012 - 6 000 osób. (Ok 0,10% udziału w rynku). Stacja posiada wiele produkcji własnych, jak na przykład : „rozmowy niedokończone”, „program dla dzieci”, „westerplatte młodych”, „po stronie prawdy” czy „świadkowie”. Na antenie można zobaczyć wiele zagranicznych filmów i seriali.
Religia.tv - Religia.tv zainaugurowała swoją działalność na antenie w październiku 2007 roku w ramach ITI Neovision Sp. z o.o. Od grudnia 2009 roku funkcjonuje w Grupie ITI samodzielnie, jako Telewizja Religia Sp. z o. o. Kanał religia.tv nadaje całodobowo, 7 dni w tygodniu. W chwili obecnej dociera do 8.3 miliona odbiorców poprzez platformę cyfrową nc+ (Kanał 81) i Telewizję na kartę (z dekoderami HD) oraz wszystkie największe polskie sieci kablowe i ponad 130 mniejszych sieci lokalnych. W maju 2011 r. dołączyliśmy do oferty Cyfrowego Polsatu, największej platformy satelitarnej w Polsce, posiadającej ponad 3,4 miliona abonentów. Dyrektorem kanału jest ks. Kazimierz Sowa, dziennikarz i publicysta współpracujący z czołowymi dziennikami i tygodnikami opinii, autor i prowadzący programów. Niezwykle zróżnicowana oferta programowa religia.tv prezentuje nie tylko wpływ chrześcijaństwa na kulturę i życie społeczne w Polsce i na świecie, ale pełni również funkcję edukacyjną w zakresie tematyki innych wyznań. Program religia.tv jest adresowany do każdego, kto poszukuje treści związanych z religią i duchowością.
Religia.tv prezentuje programy o różnorodnej formule: od filmów dokumentalnych własnej produkcji, przez formaty poradnikowe, talk-showy, aż po najciekawsze filmy podejmujące tematykę religijną i etyczną. Kanał adresowany jest również do tych, którzy pragną poszerzyć swoje horyzonty w obszarze różnych religii świata. Widzom religia.tv poszukującym w mediach treści duchowych proponujemy wysokiej jakości zagraniczne filmy dokumentalne, ale szczególny akcent kładziemy na produkcje własne, realizowane przez zespół kanału religia.tv. Poruszamy w nich problemy społeczne i obyczajowe w odniesieniu do wiary i religii, zarówno z perspektywy historii, współczesnej nauki jak i wiedzy teologicznej; dyskutujemy o rozmaitych zjawiskach z pogranicza religii i kultury; podejmujemy tematy związane z codziennymi ludzkimi problemami starając się odczytywać je w kluczu duchowym.
Pojęcie polityki medialnej i informacyjnej
a) Definiowanie polityki medialnej.
- Pierwsza definicja polityki medialnej była jeszcze bardzo skrótowa i ogólna. Wskazuje, że podstawowy cel polityki medialnej ma charakter regulacyjny i że jest ona domeną instytucji władzy publicznej. Zupełnie pominięta jest sfera Internetu i mediów telematycznych.
„Polityka medialna to działalność władz w kształtowaniu warunków funkcjonowania systemu komunikowania masowego - głównie prasy, radia i telewizji”
- Kolejna próba zdefiniowana tego terminu powstała przy uwzględnieniu dorobku niemieckiej nauki o komunikowaniu. Rozszerza ona sposób postrzegania polityki medialnej. Po pierwsze, bierze pod uwagę organizacje, związki czy stowarzyszenia reprezentujące interesy rozmaitych odłamów społeczeństwa. Po drugie, zwraca uwagę na konieczność regulowania działalności mediów, uwzględniając różnorodne relacje zachodzące pomiędzy nadawcą, przekazem a odbiorcą. Po trzecie, podkreśla potrzebę oparcia polityki medialnej na określonym fundamencie aksjologicznym, dobrej znajomości realiów społecznych i ekonomicznych, co za tym idzie i technologicznych.
„Polityka medialna to całokształt działań instytucji państwowych i organizacji społecznych, ukierunkowanych na regulowanie procesu komunikowania masowego zgodnie z celami wynikającymi z przyjętego systemu wartości i norm, istniejących uwarunkowań społeczno-ekonomicznych oraz występujących potrzeb i interesów społecznych”
- Trzecia propozycja wypracowana w dokumentach Unii Europejskiej idzie w bardzo podobnym kierunku. Nowością jest wprowadzenie podejście systemowego, które uwzględnia zależności jakie łączą media masowe z instytucjami, organizacjami, zbiorowościami czy przedsiębiorstwami tworzącymi tzw. otoczenie systemu medialnego.
„Politykę medialną traktuje się jako wpływanie na proces komunikowania masowego zgodnie z celami wynikającymi z przyjętego systemu wartości, istniejących uwarunkowań społeczno-ekonomicznych oraz występujących potrzeb i interesów społecznych. Wpływanie na proces komunikowania masowego to kształtowanie ramowych warunków prawnych, politycznych i ekonomicznych funkcjonowania systemu medialnego.”
- Zwięzłą a zarazem treściwą definicję utworzył Walery Pisarek. Zwraca on uwagę na potrzebę określenia społecznych podmiotów polityki medialnej oraz dodatkowo zaznacza rolę państwa i społeczeństwa w jej kształtowaniu.
„Polityka medialna to państwowe i społeczne działania skierowane w stronę środków masowego komunikowania, tworzące ramy funkcjonowania mediów masowych, związane z ich statusem prawnym, organizacją, sposobem funkcjonowania oraz ich stanem osobowym i finansowym.”
******************************************************************
Polityka medialna w aspekcie podmiotowym.
Z punktu widzenia swoich podmiotów współczesna polityka medialna przestaje być jedynie domeną instytucji państwowych, a staje się obszarem ścierania się różnych potrzeb i interesów, reprezentowanych w coraz większym stopniu przez liczne organizacje i związki, niepowiązane z rządem, parlamentem czy partiami, a chcące zająć pozycje partnera władzy politycznej. W rezultacie polityka medialna stanowi wypadkową różnych sił i znoszących się wzajemnie poczynań.
Polityka medialna w aspekcie przedmiotowym.
Polityka medialna w tym aspekcie musi mieć charakter multidyscyplinarny. W jej obrębie mieści się:
polityka prasowa czy audiowizualna
polityka telekomunikacyjna
polityka naukowo-techniczna
polityka kulturalna i oświatowa
polityka gospodarcza i przemysłowa
To wszystko składa się na fakt, iż polityka medialna wymaga koordynacji działań w różnych obszarach oraz znajomości ich specyfiki.
Biorąc pod uwagę zakres podejmowanych działań trzeba wyróżnić trzy podstawowe rodzaje polityki medialnej:
systemowa polityka medialna - zajmująca się tworzeniem, utrzymaniem lub zmianą ładu medialnego danego systemu
sektorowa polityka medialna - skoncentrowana na wybranym sektorze mediów
operacyjna polityka medialna - służąca rozwiązywaniu konkretnych problemów powstałych w warunkach już ukształtowanego ładu medialnego
Możemy dokonać jeszcze jednego podziału polityki medialnej przyjmując kryterium rozmiaru aktywności państwa w obszarze mediów masowych. W tym wypadku bierzemy pod uwagę:
aktywną politykę medialną (interwencjonistyczną) - przejawia się ona w ingerowaniu ustawodawcy, a nawet administracji, w funkcjonowanie stacji radiowych i telewizyjnych, czego przykładem jest polityka koncesyjna
pasywną politykę medialną (liberalną) - składa się na nią swoboda wypowiedzi i działalności edytorskiej
b) Definiowanie polityki informacyjnej.
Dokładny i zwięzły opis zmian w działalności państwa i najważniejszych sił politycznych w odniesieniu do mass mediów w Polsce postkomunistycznej nie jest w pełnej okazałości możliwy do wykonania. Ideologia komunistyczna traktując media instrumentalnie, nie potrzebowała naukowych analiz systemu medialnego, zaś ideologia opozycji opierała się na zasadzie odrzucenia kontroli partii komunistycznej. Dlatego po klęsce władz komunistycznych w roku 1989 nie było ani szczegółowego programu, ani terminologii użytecznej w prowadzeniu działań transformacji mediów. Oczywiście mówiono o likwidacji dawnych monopoli medialnych, o zniesieniu cenzury, lecz nie formułowano programu działania, gdyż kojarzył się z praktykami minionego okresu. Ujawnia się tu zapóźnienie świadomości politycznej, spowodowane wieloletnią dominacją komunistycznej doktryny i praktyki medialnej, która - choć kontestowana przez opozycję - w pewnym sensie uniemożliwia refleksję nad rolą mediów w państwie demokratycznym.
W historii często spotykano się ze złym rozumieniem czy też traktowaniem takich terminów jak polityka medialna czy polityka informacyjna. Przykładem tego był okres władzy pierwszego niekomunistycznego premiera - Tadeusza Mazowieckiego. Jego rzecznik prasowy - Małgorzata Niezabitowska, na swojej pierwszej konferencji prasowej powiedziała, że „w demokracji nie ma potrzeby polityki informacyjnej, wystarczy mówienie prawdy”. Kilka lat później, w 1994 roku Adam Szostkiewicz, publicysta „Tygodnika Powszechnego”, związany z ugrupowaniem Tadeusza Mazowieckiego, publicznie odrzucił pojęcie polityki informacyjnej jako manipulatorskie. Faktem jest, iż następne rządy postkomunistyczne wykazywały zrozumienie dla potrzeby prowadzenia polityki informacyjnej, m.in. rozbudowując Biuro Prasowe Rządu, ale nawet w tym wypadku trudno mówić o konsekwentnym programie, a co dopiero o nowej doktrynie informacyjnej. Słowo doktryna było rozumiane niezwykle wąsko, w kategoriach manipulacji i cenzury, a nie filozofii politycznego działania. Dlatego nowelizacja prawa prasowego w 1990 roku nie przewidywała klauzuli zapobiegania tworzeniu się nowych monopoli prasowych, ani też nie ustalała granic inwestycji kapitału zagranicznego.
Postkomunistyczne rządy otrzymały po systemie komunistycznym cztery medialne monopole: Komitet do Spraw Radia i Telewizji, Polską Agencję Prasową, Urząd Kontroli Prasy (cenzurę) oraz ogromny koncern prasowy RSW „Prasa-Książka-Ruch”. Nie była możliwa natychmiastowa likwidacja ich, zajęto się, więc adaptacją ich do nowych warunków, z wyjątkiem cenzury, która zaprzestała swoją działalność po wejściu znowelizowanej ustawy. Postanowiono również zlikwidować koncern RSW poprzez Komisję Likwidacyjną, powołaną przez ówczesnego premiera. W rezultacie proces likwidacji został w pewnej mierze upolityczniony, co utrudniało adaptację zachodniego modelu codziennej prasy ogólnoinformacyjnej.
W przypadku radia i telewizji do procesu adaptacji konieczne było odejście dawnego kierownictwa i skompromitowanych propagandowo dziennikarzy, a przywrócenia do pracy dziennikarzy zwolnionych w czasie stanu wojennego oraz dopływu młodych pracowników. Wiele programów publicystycznych i dokumentalnych było poświęconych tematom dawniej przemilczanym tzw. białym plamom, demaskowanym w czasie okresu komunistycznego. Po roku 1989 prezes państwowego radia i telewizji, tak jak i prezes-redaktor naczelny PAP-u, byli nominowani przez premiera. Co wskazywało na fakt, że kolejni premierzy mogli w jakiś sposób wpływać na media publiczne.
Kolejni premierzy czyli Jan Krzysztof Bielecki i następnie Jan Olszewski nie mieli dobry stosunków z mediami. Zaczęto zmierzać do odzyskania całkowitej kontroli nad mediami. Odwołano prezesa PAP powołanego przez premiera Mazowieckiego. Zreorganizowano Polską Agencję Prasową, podporządkowując ją bezpośrednio rządowi. Pupilem rządu stał się nowy i małonakładowy dziennik „Nowy Świat”, na którego łamach premier wypowiadał się chętnie i często, w przeciwieństwie do innych pism o większych nakładach jak choćby „Gazeta Wyborcza”. Państwowa sieć kolportażowa „Ruch” została wciągnięta do promocji pism sympatyzujących z rządem. Podjęto działania, które miały na celu przejęcie pełnej kontroli nad byłym rządowym dziennikiem „Rzeczpospolita”, lecz bezskutecznie. Każdy kolejny premier zmieniał prezesa radiokomitetu tak szybko jak było to możliwe. Waldemar Pawlak dokonał tego już w pierwszym dniu swojego urzędowania w roku 1992. Podczas gdy rzecznik rządu R. Miazek, wypowiedział się przeciwko niekontrolowanemu przepływowi informacji, ponieważ miało to rzekomo stanowić zagrożenie dla interesów państwa, a często i złamanie hierarchii ważności problemów. Kolejny premier, Hanna Suchocka, wskazała politykę informacyjną jako dziedzinę wymagającą szybkiej i gruntownej sanacji. Obiecywała również częste spotkania z mediami, co spełniło się tylko w niewielkim stopniu. Natomiast gdy ponownie premierem został Waldemar Pawlak, w kontaktach z mediami wyręczał się sekretarzem, a zmuszony do ustąpienia w roku 1995, winę za upadek swojego gabinetu złożył na wrogą mu prasę.
W przypadku prezydenta Wałęsy jego rola w dziedzinie mediów była bardzo wieloznaczna. Z jednej strony popierał on wolność mediów i wypowiadał się za ich niezależnością, z drugiej niejednokrotnie żądał większej kontroli nad radiem i telewizją. W praktyce Lech Wałęsa zachował wiele instrumentów nieformalnej kontroli nad radiem i telewizją. Zwłaszcza wpływ na obsadę 1/3 Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Jego nominaci byli nakłaniani do udzielania licencji telewizyjnych stacjom preferowanym przez prezydenta, lecz okazali się nie podatni na naciski. W wyniku tego w roku 1994 prezydent odwołał swoich nominatów, choć działania te zostały powszechnie uznane za sprzeczne z ustawą.
Jeżeli polityka informacyjna kolejnych rządów było chwiejna, co nie podlega dyskusji, to jeszcze bardziej niejasna i zmienna było doktryna informacyjna głównych partii politycznych w obrębie mediów. Największą partią reprezentowaną w parlamencie było SdRP, czyli socjaldemokracja, nieformalny sukcesor partii komunistycznej. Partia nie posiadała wyraźnie wykrystalizowanej polityki medialnej i nie odcięła się w zdecydowany sposób od komunistycznego modelu roli mediów. Co więcej, w pracach ustawodawczych w roku 1994 uparcie popierała ustawę o tajemnicy państwowej, która miała drastycznie ograniczyć dostęp dziennikarzy do informacji. Partia zmieniła zdanie dopiero pod silną presją opinii publicznej. Podobnie zachowywał się PSL. Mocno popierał koncepcję mediów państwowych i nie cenił niezależności prasy. Partia była za przeobrażeniem Polskiej Agencji Prasowej w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Trzecia co do znaczenia partia w parlamencie, Unia Wolności, była za pluralistycznym system politycznym. Domagała się uszanowania uniwersalnych wartości oraz prawnej i etycznej odpowiedzialności mediów, jednak jej program temu przeczył. W pracach ustawodawczych Unia Wolności poparła kontrowersyjny zapis o obowiązkowym przestrzeganiu przez radio i telewizję wartości chrześcijańskich. Niemniej w pracach nad przekształceniem PAP właśnie ta partia przedstawiła projekt niezależnej, komercjalnej agencji prasowej. Charakterystyczny było stanowisko partii Porozumienia Centrum, którzy głośno domagali się aby rząd miał bezpośredni wpływ na media, gdyż ich zdaniem „silna wola i żelazna ręka są niezbędne”. Inne partie prawicowe, tak jak Zjednoczenie Chrześcijańsko-Demokratyczne mocno krytykowały środowisko medialne. Przykładem tego są wypowiedzi Stefana Niesiołowskiego, iż media stanowią niebezpieczeństwo dla demokracji. Większość partii niewiele uwagi poświęcała w tym czasie mediom, poza krytyką dziennikarzy za postawę względem ich polityków
Problemy środków masowego przekazu w czasie stanu wojennego
Wprowadzony dekretem Rady Państwa z 13 grudnia 1981 roku stan wojenny odmienił sytuację w polityce informacyjnej PRL.
Zawieszono wydawanie wszystkich gazet, z wyjątkiem partyjnej „Trybuny Ludu” i wojskowego „Żołnierza Wolności”. Za poleceniem Wydziału Propagandy były one redagowane przez wyznaczonych do tego działaczy partyjnych, którzy dobierali sobie do współpracy lojalnych dziennikarzy. W gazetach tych brakowało stopki, wszelkich informacji na temat podmiotu wydającego, zamieszczano jedynie informację, że przygotowywał je „zespół redakcyjny”.
Przemiana w jeszcze większym stopniu dotyczyła radia i telewizji :
media elektroniczne zostały zmilitaryzowane, a prezenterzy występowali na ekranie w żołnierskich mundurach.
W celu ułatwienia kontroli telewizja nadawała teraz tylko na jednym kanale, i to w skróconym wymiarze czasowym.
Dominowała propaganda, a wśród filmów te o tematyce wojennej.
Zawieszono także trzy z czterech programów radiowych. W rozgłośni można było usłyszeć jedynie muzykę wojskową i poważną.
Ścisła kontrola informacyjna dotyczyła także rozmów telefonicznych, które od teraz były kontrolowane, a także korespondencji pocztowej. Po miesiącu stopniowo powracał poprzedni stan komunikowania, oczywiście z wyjątkiem cenzurowanych solidarnościowych środków przekazu.
Dziennikarze właściwie nie mieli możliwości, by protestować przeciwko wprowadzonym zmianom. W ramach tzw. „weryfikacji” władze usunęły z redakcji wszystkich niepokornych, niewiarygodnych czy nielojalnych dziennikarzy. W samej RSW zwolniono około 200 osób. Przed dziennikarzami stawiano dwie opcje: poparcie partii albo wystąpić przeciwko niej. Wybierając drugą z nich, musieli liczyć się ze zmianą zawodu, lub odejścia od niego.
Najważniejszym instrumentem kontroli środków masowego przekazu przez państwo była tzw. zasada nomenklatury. Zgodnie z nią, podobnie jak w innych dziedzinach życia publicznego, zajmowanie ważniejszych, a zwłaszcza kierowniczych stanowisk wymagało „rekomendacji" partyjnej. Wskutek tej zasady cofnięcie rekomendacji przez odpowiednią instancję PZPR-u (dla najważniejszych stanowisk centralną, dla innych wojewódzką lub nawet zakładową) oznaczało w praktyce odwołanie z zajmowanego stanowiska, choć formalnie nominacje i umowy o pracę były sporządzane w działach kadr, a podpisywane przez szefów instytucji wydawniczych i radiowo-telewizyjnych, a nie przez partię. Oczywiście owi szefowie zajmowali swoje stanowiska także z rekomendacji partyjnej, która w każdej chwili mogła być cofnięta.
W przeciwieństwie do pisarzy, poetów, pracowników naukowych czy reżyserów, dziennikarze nie zostali poddani internowaniu.
Władze uderzyły w nich w inny sposób, rozwiązując formalnie Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. Należy pamiętać, że od 1951 r. SDP było organizacją o charakterze stalinowskim, popierającą komunistyczną politykę wobec mediów. Rola stowarzyszenia radykalnie zmieniła się jednak po powstaniu Solidarności - wówczas jego działania skoncentrowały się na poszerzaniu autonomii prasy i ochronie praw członków SDP. Prezydent Warszawy rozwiązał stowarzyszenie 20 marca 1982 r., a wkrótce potem utworzono nową organizację zawodową - SDPRL.
W grudniu 1981 r. wyłączono 11 przekaźników radiowych, zamknięto 380 podziemnych drukarni.
W czasie stanu wojennego zaprzestano wydawania wszelkich publikacji Solidarności. Tak jak podczas II wojny światowej Polacy znów zaczęli słuchać zagranicznych stacji radiowych, głównie Radia Wolna Europa i Głosu Ameryki.
W obliczu polityki informacyjnej rządu rozkwitło wydawanie prasy nielegalnej. Nie było to łatwe, ponieważ państwo kontrolowało zasoby papieru, farby drukarskiej i sprzętu niezbędnego do wydawania gazet. Mimo tych trudności w kwietniu 1982 r. wychodziło już 140 różnych gazet, a pod koniec tego samego roku co najmniej 700 odrębnych tytułów. Najważniejszym pismem był wydawany w stolicy i jej obrębie „Tygodnik Mazowsze”. Nielegalne biuletyny wydawano nawet w obozach internowania działaczy Solidarności („Nasza Krata”, „Kurier Więzienny”, „Kipisz Codzienny”).
Podziemna prasa stała się prężnie funkcjonującym przemysłem, ale z wiadomych przyczyn nie można było utworzyć alternatywnych środków przekazu wśród mediów elektronicznych. Solidarności udawało się jednak przełamywać monopol na fale radiowe. 12 i 30 kwietnia 1982 r. przez kolejno osiem i cztery minuty w Warszawie nadawało Radio Solidarność. Takiego przedsięwzięcia udało się dokonać łącznie dziewięć razy, choć oczywiście miało to wymiar jedynie symboliczny. Z perspektywy czasu można powiedzieć, że blokada oraz „normalizacja” mediów gen. Jaruzelskiego się nie powiodła. Alternatywne środki masowego przekazu przetrwały stan wojenny, a później zaczęły tworzyć drugi obieg komunikacyjny.
W drugiej połowie lat 80. środki masowego ponownie zaczęły się rozwijać. Dostrzeżono nowe możliwości, pojawiło się wiele nowych tytułów periodycznych.
Nie zmieniała się liczba dzienników, ale powstawały nowe tygodniki i miesięczniki, głównie hobbystyczne. Pojawiły się też gazety z ofertami sprzedaży, a w celach zarobkowych RSW zaczęła nawet wydawać magazyn dla mężczyzn pod tytułem „Pan”.
Rozwój techniki zmienił telewizję, bo w coraz częstszym zjawiskiem w polskich domach były magnetowidy. Pod koniec lat 80. było w nie wyposażone ponad 10% gospodarstw domowych. Pojawienie się telewizji satelitarnej także sprawiło, że państwo miało coraz mniejszą kontrolę nad środkami masowego przekazu.
W latach 1982-1990 bardzo ważną rolę w komunikacji społecznej w PRL pełnił Kościół katolicki. Poza prasą i mediami elektronicznymi uznawanymi za katolickie, prężnie działały także przykościelne ośrodki kultury czy kluby inteligencji katolickiej. Nie bez znaczenia pozostawały także kazania i czytane z ambon listy pasterskie oraz komunikaty z konferencji Episkopatu. Prestiż Kościoła katolickiego zwiększyło wprowadzenie stanu wojennego. W 1976 r. Polska ratyfikowała bowiem Międzynarodowy Pakt praw obywatelskich, przez co władze nie chciały naruszać swobody praktyk religijnych. Kościół stał się tym samym jedyną legalną instytucją konkurencyjną wobec władzy i pozostał nią przez kolejne lata.
Ustawa o cenzurze i prawo prasowe.
Po dekrecie z 1946 r., który ustanowił cenzurę obowiązującą w środkach masowego przekazu, w 1981 r. Sejm po raz pierwszy w powojennej historii Polski uchwalił ustawę o cenzurze. Władze uwzględniły w niej większość postulatów Solidarności, ale zaledwie dwa miesiące po jej wprowadzeniu stan wojenny zawiesił obowiązywanie wszystkich jej punktów. W 1983 roku rząd przygotował nową wersję ustawy. Mimo sprzeciwu kilku posłów powrócono nią do państwowego monopolu na wolność wypowiedzi.
1 lipca 1984 r. w życie weszła Ustawa o Prawie prasowym. W jej wprowadzeniu zdefiniowano zadania mediów jako „wzmacnianie systemu politycznego” oraz „rozwój stosunków socjalistycznych”. Zgodnie z zapisami ustawy dziennikarze mieli „służyć społeczeństwu i państwu”, zachowywać lojalność wobec „linii programowej” ustalonej przez redakcję. Zagwarantowano im prawo do zachowania „tajemnicy dziennikarskiej”, co było niewątpliwym plusem ustawy. Do życia powołano także Radę Prasową, która uznawała ograniczony pluralizm systemu prasowego
7. Narzędzia polityki informacyjno-propagandowej w czasie stanu wojennego
ustawa o cenzurze.
zawieszenie wydawania wszystkich gazet, z wyjątkiem partyjnej „Trybuny Ludu” i wojskowego „Żołnierza Wolności”.
Za poleceniem Wydziału Propagandy były one redagowane przez wyznaczonych do tego działaczy partyjnych, którzy dobierali sobie do współpracy lojalnych dziennikarzy. W gazetach tych brakowało stopki, wszelkich informacji na temat podmiotu wydającego, zamieszczano jedynie informację, że przygotowywał je „zespół redakcyjny”.
zmilitaryzowanie mediów- prezenterzy występowali na ekranie w żołnierskich mundurach.
telewizja nadawała teraz tylko na jednym kanale, i to w skróconym wymiarze czasowym.
Dominowała propaganda, a wśród filmów te o tematyce wojennej.
Zawieszono także trzy z czterech programów radiowych. W rozgłośni można było usłyszeć jedynie muzykę wojskową i poważną.
Ścisła kontrola informacyjna dotyczyła także rozmów telefonicznych, które od teraz były kontrolowane, a także korespondencji pocztowej.
Władze usunęły z redakcji wszystkich niepokornych, niewiarygodnych czy nielojalnych dziennikarzy. W samej RSW zwolniono około 200 osób.
Przed dziennikarzami stawiano dwie opcje: poparcie partii albo wystąpić przeciwko niej. Wybierając drugą z nich, musieli liczyć się ze zmianą zawodu, lub odejścia od niego
instrumentem kontroli środków masowego przekazu przez państwo była tzw. zasada nomenklatury. Zgodnie z nią, podobnie jak w innych dziedzinach życia publicznego, zajmowanie ważniejszych, a zwłaszcza kierowniczych stanowisk wymagało „rekomendacji" partyjnej.
Rozwiązanie - formalnie - Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. Rola stowarzyszenia radykalnie zmieniła się jednak po powstaniu Solidarności - wówczas jego działania skoncentrowały się na poszerzaniu autonomii prasy i ochronie praw członków SDP. Prezydent Warszawy rozwiązał stowarzyszenie 20 marca 1982 r., a wkrótce potem utworzono nową organizację zawodową - SDPRL.
W grudniu 1981 r. wyłączono 11 przekaźników radiowych, zamknięto 380 podziemnych drukarni. W czasie stanu wojennego zaprzestano wydawania wszelkich publikacji Solidarności.
państwo kontrolowało zasoby papieru, farby drukarskiej i sprzętu niezbędnego do wydawania gazet.
Środki masowego przekazu uzależnione od władzy.
media spełniały na ogół funkcję pomocniczą w umacnianiu prowadzonej przez państwo polityki. Odzwierciedlały głównie nastroje i wydarzenia właśnie ze sceny politycznej, a nie poglądy opinii publicznej.
Początkowo media w ogóle nie informowały o protestach, chociaż Komitet Obrony Robotników (KOR) rozpowszechniał wiadomości na ten temat na terenie całego kraju. Także media zagraniczne na bieżąco informowały o sytuacji w Polsce.
Zamiast łagodzić konflikt i szukać drogi do jego rozwiązania, Edward Gierek wystąpił w telewizji i przedstawił całą sytuację jako drobny spór między robotnikami i kierownikami zakładów.
12 sierpnia oficjalne środki masowego przekazu po raz pierwszy użyły słowa „strajk”.
Pod koniec sierpnia rząd niechętnie rozpoczął negocjacje z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, aż w końcu 31 sierpnia obie strony podpisały porozumienie. Na uwagę zasługuje fakt, że środkom masowego przekazu pozwolono na pełne zrelacjonowanie tego ważnego wydarzenia, a uroczyste zakończenie negocjacji pokazano w polskich i zagranicznych stacjach telewizyjnych.
8. Główne dylematy i problemy związane z polskim systemem medialnym po roku 1989
Istotną rolę w procesie transformacji systemu medialnego stanowiły cztery czynniki:
Kapitał inwestycyjny i szczególny dylemat tworzenia kapitału na początku każdego procesu transformacji.
Problem wytworzenia nowych elit.
Kierunek i tempo rozwoju całego systemu medialnego.
Rodzaj pomocy z zewnątrz i niezbędna integracja międzynarodowa
Na obradach Okrągłego Stołu stwierdzono:
istniejący w Polsce system komunikacji społecznej jest już przestarzały oraz nieodpowiedni w świetle zachodzących przemian
niską jakość infrastruktury technicznej mediów
rozpaczliwy stan bazy materialnej prasy, telewizji, wydawnictw, radia i informatyki
reforma systemu medialnego miała doprowadzić do pluralizacji mediów i oprzeć ich funkcjonowanie o zasadę wolności słowa
W tym celu ustalono, iż należy:
znieść monopol instytucji państwowych na zakładanie i reglamentowanie mediów (RSW, Radiokomitet),
zlikwidować system koncesjonowania prasy,
zliberalizować cenzurę (docelowo znieść),
urynkowić obrót papierem,
wprowadzić system zgłoszeniowy
zmienić funkcję mediów - z ideologiczno-politycznych na informacyjne, wychowawcze i prodemokratyczne
Aby sprostać tym celom należało reaktywować prasę „Solidarności”, powołać dziennik strony opozycyjnej, czyli „Gazetę Wyborczą”, zalegalizować wydawnictwa, które były z tzw. „drugiego obiegu” oraz umożliwić dostęp do radia i telewizji opozycji i kościołowi.
Wzrost zainteresowania informacjami po zakończeniu wiele lat trwającej sztucznej izolacji Polski, doprowadził do wielu odchyleń, które przez długi czas utrwalały błędny obraz rozwoju sytuacji. Elementy dziennikarstwa bulwarowego czy też wzrost zainteresowania periodykami pornograficznymi to przykłady takich odchyleń.
Nie jest możliwe dokładne opisanie zmian w działalności państwa i sił politycznych w odniesieniu do mass mediów w Polsce postkomunistycznej. Spowodowane jest to tym, że komunistyczna ideologia traktowała media instrumentalnie, bez żadnych naukowych analiz, a opozycja skupiała się na zasadzie odrzucenia kontroli partii komunistycznej. Dlatego po klęsce komunistycznych władz nie było ani szczegółowego programu, ani terminologii użytecznej w prowadzeniu działań transformacji mediów. Nie formułowano żadnych programów działania, mówiono jedynie o rzekomych działaniach.
W przypadku radia i telewizji do procesu adaptacji konieczne było odejście dawnego kierownictwa i skompromitowanych propagandowo dziennikarzy, a przywrócenia do pracy dziennikarzy zwolnionych w czasie stanu wojennego oraz dopływu młodych pracowników. Wiele programów publicystycznych i dokumentalnych było poświęconych tematom dawniej przemilczanym tzw. białym plamom, demaskowanym w czasie okresu komunistycznego.
(Tu jest jeszcze parę akapitów o tym jak kolejni premierzy i partie szargali całym tym systemem medialnym, konkretne przypadki - nie wiem czy to się zalicza do tego punktu. Mogę wrzucić od biedy ale serio nie wiem czy to o to chodzi w ogóle.)
9. Główne zmiany prawne po roku 89 (na dzień dzisiejszy jedynie czego dotyczyła zmiana - ustawa + mniej więcej data)
W 1990 roku wprowadzono poprawki zmieniono do przyjętej 24 stycznia 1984 r. Ustawy Prawo prasowe. Z całego aktu usunięto stwierdzenia dotyczące socjalistycznego państwa. W Art. 1. Zagwarantowano prasie wolność wypowiedzi, powinność „urzeczywistniania prawa obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej”. Długi zapis o obowiązku przestrzegania polskiej racji stanu zastąpiono stwierdzeniem „Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk”. W związku ze zniesieniem Głównego Urzędu Kontroli Publikacji, Prasy i Widowisk (GUKPPiW) wprowadzono zasadę rejestracji pism przez sądy wojewódzkie (teraz okręgowe?). Nowela precyzowała konstrukcję wniosku o przyznanie rejestracji, jej tryby oraz procedury odwoławcze od wydanych decyzji.
Ustawa o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 roku - wcześniejsza Ustawa o Komitecie do Spraw Radia i Telewizji z 1960 roku przyznawała państwu monopol w dziedzinie tworzenia i przekazywania programów radiowych i telewizyjnych. Ustawę o radiofonii i telewizji poprzedziła nowelizacja Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w ramach której w skład naczelnych organów państwa weszła Krajowa Radia Radiofonii i Telewizji. Stoi ona „na straży wolności słowa, realizacji prawa obywateli do informacji oraz interesu społecznego w radiofonii i telewizji”. Rada może wydawać rozporządzenia i uchwały dotyczące funkcjonowania mediów elektronicznych w Polsce.
W wyniku poprawek wprowadzonych do Ustawy o radiofonii i telewizji od 1995 roku członkowie Rady sami dokonują wyboru przewodniczącego. Pierwotnie miała ona liczyć dziewięciu członków, w 2005 roku ich liczbę zredukowano do pięciu
10. Instytucje służące budowaniu monopolu informacyjnego w PRL - Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk - kiedy powstał, kiedy zniesiony, czym się zajmował, RSW Prasa-Książka-Ruch - kiedy powstała, kiedy zlikwidowana, główne zadania + jakich obszarów dotyczył jej monopol
Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk - centralny urząd cenzury w PRL, istniejący formalnie od 1946 (faktycznie od 1945), działający na podstawie tzw. zapisów cenzorskich. Urząd ten, mający swą siedzibę w Warszawie, posiadał oddziały w 16 miastach wojewódzkich oraz pełnomocników w powiatach. Po reformie administracyjnej przeprowadzonej w 1975 roku (utworzenie 49 województw) dodatkowo powołano jego oddziały we wszystkich miastach będących nowymi stolicami województw. Urząd został zlikwidowany w 1990.
Zajmował się kontrolą i weryfikacją publikacji prasowych, radiowych i telewizyjnych, wydawnictw książkowych, filmów, spektakli teatralnych, widowisk, wystaw itp. Był to organ cenzury (obecny we wszystkich krajach tzw. obozu socjalistycznego), badający wszelkie formy oficjalnego przekazu informacji z punktu widzenia ich zgodności z aktualną polityką państwa.
RSW Prasa-Książka-Ruch (Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza "Prasa-Książka-Ruch") - monopolistyczne wydawnictwo założone 1 stycznia 1973 r. przez PZPR, z połączenia RSW "Prasa", wydawnictwa Książka i Wiedza oraz Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki "Ruch".
Partia poprzez ten organ kontrolowała i ustalała nakłady, przydział papieru, politykę personalną. PPR prowadziło własną politykę informacyjną, wydawniczą, propagandową. Zakładało ujednolicenie większości gazet, czasopism, a także ofensywę w postaci propagandy, która miała na celu pozyskanie [Author ID1: at Sat Apr 5 18:58:00 2014 ]poparcia całego społeczeństwa dla swoich politycznych decyzji. Spółdzielnia zajmowała się wydawaniem prasy, książek, pocztówek oraz kolportażem, rozprowadzała instrukcje dla redakcji oraz prowadziła bardzo regularną analizę zawartości pism. Pod koniec lat osiemdziesiątych koncern RSW wydawał łącznie 90% nakładu całej prasy codziennej i 70% nakładu wszystkich tygodników i czasopism. Ponadto do RSW przynależały także liczne fabryki papieru, drukarnie, agencje, firmy kolportażowe i handlowe, działki budowlane, domy wczasowe i kilka tysięcy kiosków.
Likwidacja:
22 marca 1990 r. uchwalono ustawę o likwidacji RSW Prasa-Książka-Ruch, a weszła ona w życie 6 kwietnia 1990 r. Miała na celu stworzenie nowego, niezależnego oraz pluralistycznego rynku prasowego. Premier powołał specjalną Komisję Likwidacyjną, która miała jednocześnie przejąć zadania oraz uprawnienia samego kierownictwa RSW. Do jej zadań należało przede wszystkim opracowanie planu likwidacji, jego finansowania, spłaty roszczeń i kierunku przekształceń polskiej prasy. 2 października 1990 roku członkowie Komisji Likwidacyjnej zorganizowali spotkanie, mające na celu zakończyć prace nad planem przekształcenia RSW i rozpocząć prywatyzację polskiej prasy. Plan został podzielony na 6 części, który obejmował: wydawnictwo, poligrafię, kolportaż i handel, inne jednostki organizacyjne, inwestycje i spółki. Plan zakładał istnienie agencji, jednej oficyny wydawniczej, 179 gazet i czasopism, które miały przejść do nowych właścicieli.
11. Likwidacja RSW Prasa-Książka-Ruch - data ustawy, liczba członków komisji likwidacyjnej, 3 możliwości przekształceń.
Rozwiązanie RSW, która zatrudniała około 90 tysięcy ludzi było priorytetowym założeniem ,,Solidarności” podczas obrad Okrągłego Stołu. 20 marca 1990 roku już niekomunistyczny rząd z premierem Tadeuszem Mazowieckim na czele przedłożył w Sejmie projekt ustawy o likwidacji RSW. Po burzliwej debacie ustawa została uchwalona 22 marca 1990 roku. Rozpoczęło to proces likwidacji monopolu prasy w Polsce. Ustawa wchodząc w życie 6 kwietnia 1990 roku miała na celu stworzenie nowego, niezależnego oraz pluralistycznego rynku prasowego. Przewidywano, że tym procesem zajmie się Komisja Likwidacyjna, powołana przez premiera, która miała jednocześnie przejąć zadania oraz uprawnienia samego kierownictwa RSW. Do jej zadań należało przede wszystkim opracowanie planu likwidacji, jego finansowania, spłaty roszczeń i kierunku przekształceń polskiej prasy.
Komisję powołano 6 kwietnia 1990 r., na jej czele stanął Jerzy Drygalski, a w jej składzie znaleźli się także Kazimierz Strzyczkowski, Andrzej Grajewski, Jan Bijak, Alfred Klein, Krzysztof Koziełł-Poklewski, Maciej Szumowski i Donald Tusk. (8 członków?)
Z INNEGO ŹRÓDŁA:
6 kwietnia 1990 roku premier Tadeusz Mazowiecki powołał siedmioosobową komisję, która składała się z przedstawicieli kilku redakcji, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, eksperta prawa cywilnego oraz ekonomisty. Tego dnia zostały również rozwiązane wszystkie organy RSW tj. zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie główne, a wszelkie kompetencje dyrekcji zakładów RSW wygasły.
Możliwości przekształceń:
wydawnictwa i inne jednostki RSW mogą zostać przekazane bezpłatnie spółdzielniom pracy, utworzonym przez co najmniej połowę pracowników w celu zachowania ciągłości pracy. Członkowie mieliby wtedy obowiązek wpłacić udziały o wartości trzykrotnego wynagrodzenia miesięcznego, a spółdzielcze pracownicze powinny złożyć wniosek o przekazanie majątku w ciągu trzech miesięcy po wejściu w życie Ustawy Komisji Likwidacyjnej. Co więcej, pracownicy byliby zobowiązani do przejęcia zobowiązań już istniejących i określonych przez Komisję Likwidacyjną.
zagospodarowanie pozostałych części koncernu RSW. W planach było ich sprzedanie. Pozostałe tzn. takie, które nie zostały oddane spółdzielniom pracowniczym, sprzedane powinny być przekazane państwu.
JAKA JEST TA TRZECIA LOL?
12. Krótka historia kolportażu po roku 89 + główne firmy dziś
Kolportaż po 1989 dzieli się według Jana Kani na dwa okresy:
Lata 1989-1994
Nieskrępowany mechanizm wolnego rynku
1991 rok Ruch S.A. zostaje przekształcone w Przedsiębiorstwo Kolportażowo- Handlowe
Funkcjonowanie kilkunastu przedsiębiorstw na lokalnych rynkach dystrybucji prasy
Etap stabilizacji
Upadek firm kolporterskich: Dat Press, Univers, Komag
Rok 1997 staję się przełomowym momentem, który rozpoczął postępujący proces koncentracji i konsolidacji rynku kolportażowego w Polsce.
Do połowy lat 90 działalność przedsiębiorstw dystrybucyjnych była wspomagana dynamicznie rozwijającym się rynkiem wydawniczym. Robiono to poprzez m.in. wprowadzenie na masową skalę gadżetów do gazet, co spowodowało ostrą konkurencję między dystrybutorami prasy i w efekcie wojny cenowe
Liczba kolporterów w Polsce w latach 1980-2009 wyglądała następująco:
Rok |
Liczba |
1989 |
1 |
1990 |
5 |
1991 |
13 |
1992 |
28 |
1993 |
42 |
1994 |
57 |
1995 |
70 |
1996 |
79 |
1997 |
83 |
1998 |
84 |
2004 |
10 |
2005 |
10 |
2008 |
6 |
2009 |
5 |
Obecnie na rynku prasowym znajduje się 5 znaczących przedsiębiorstw kolportażowych dla dystrybucji prasy.
Ruch S.A.,
Kolporter S.A.,
Garmond,
Europress
Franpress.
13. Agencja prasowa - definicja
Nazywane często "gazetami dla gazet", agencje prasowe to, według klasycznej definicji w literaturze dziennikarskiej, "instytucje gromadzące, opracowujące i rozpowszechniające informacje dla potrzeb środków masowego przekazu". Warto dodać, że agencje prasowe działają w ogromnej większości na zasadach rynkowych, udostępniając swe usługi odpłatnie. Istotne jest również, iż nazwa "agencja prasowa" odnosi się do definicji prasy sensu largo, denotującej wszystkie podmioty medialne. Ostatni człon przytoczonej definicji, dotyczący odbiorców materiałów zbieranych i opracowywanych, nie przystaje obecnie do rzeczywistości , jako że z serwisów agencyjnych korzystają nie tylko podmioty medialne, ale też firmy, spółki giełdowe, a także osoby prywatne.
Inaczej:
Agencja prasowa - instytucja, która gromadzi, opracowuje i rozpowszechnia materiały oraz udostępnia je innym mediom: gazetom, radiu, telewizji, a także serwisom internetowym. Dzięki temu media te oszczędzają na kosztach utrzymywania własnych korespondentów, przede wszystkim zagranicznych i terenowych.
14. Typy agencji prasowych
Agencje prasowe można podzielić ze względu na charakter przygotowywanych serwisów, tematykę i terytorialny zakres działania. Według pierwszego kryterium wyróżniamy następujące typy agencji:
informacyjne, zajmujące się przekazywaniem czystych, bezstronnych informacji,
publicystyczne, przygotowujące komentarze, eseje, reportaże, wywiady lub większe opracowania,
fotograficzne i filmowe, publikujące zdjęcia oraz materiały filmowe do bieżących wydarzeń,
reklamowe, zajmujące się przygotowywaniem i sprzedażą reklam dla mediów.
Obecnie, w związku z tendencją do tworzenia dużych holdingów medialnych, podział ten jest zamazany. Praktycznie każda agencja przygotowuje serwisy informacyjne oraz publicystyczne.
Również agencje fotograficzne często działają jako autonomiczne jednostki w ramach agencji informacyjnych. Jedynie agencje reklamowe najczęściej funkcjonują jako niezależne przedsiębiorstwa.
Druga typologia dotyczy podziału na agencje:
ogólnotematyczne, podejmujące szeroką tematykę polityczno- ekonomiczno- społeczną (PAP, PAI).
specjalistyczne, zajmujące się np. wyłącznie informacjami gospodarczymi, religijnymi, sportowymi, itp. (Telefoniczna Agencja Informacyjna, KAI); ich depesze są dokładniejsze i głębsze, a ich ceny są proporcjonalnie wyższe
Trzeci podział wynika z różnego zasięgu działania, który określa się na podstawie terenu, z jakiego agencje zbierają informacje:
agencje światowe, posiadające biura oraz stałych korespondentów w wielu państwach świata (Reuters, AP, AFP, UPI, DPA), najszybciej reagują na światowe konflikty i wydarzenia rangi międzynarodowej, wysyłają na dany teren sztab dziennikarzy, fotoreporterów, kamerzystów, itp. Z racji śledzenia sytuacji międzynarodowej, agencje światowe nie zajmują się tematyką wewnętrzną wszystkich państw, ta dziedzina zarezerwowana jest dla
agencji krajowych; zazwyczaj w danym kraju znajduje się jedna główna agencja, często powoływana przez rząd i będąca własnością skarbu państwa; w Polsce taką agencją jest PAP oraz PAI; do tego głównego grona pragnie dołączyć powstała w 2001 r. prywatna Krajowa Agencja Prasowa. Agencje krajowe posiadają nie tylko centralę, ale też oddziały regionalne i gęstą siatkę stałych współpracowników oraz korespondentów w największych miastach świata. Niektóre agencje krajowe rozbudowują sieć korespondentów zwłaszcza w krajach ościennych, tworząc agencje regionalne, obsługujące kilka sąsiadujących ze sobą państw (np. japońska Kyodo jest źródłem informacji dla kilku państw Azji Pd- Wsch.)
agencje lokalne donoszą o wydarzeniach z danego województwa, landu czy stanu. W Polsce funkcjonują w ten sposób np. Śląska czy Wrocławska Agencja Prasowa. Niestety, często podmioty te nie spełniają podstawowych wymogów sztuki dziennikarskiej i nie traktują swej pracy poważnie.
15. Najważniejsze światowe i polskie agencje prasowe
Polska Agencja Prasowa (PAP) - w ustawie przyjętej w lipcu 1997 roku PAP określono jako publiczną agencję prasową, która przekazuje odbiorcom rzetelne, wszechstronne i obiektywne informacje z kraju i z zagranicy. Agencja jest także zobowiązana do upowszechniania stanowiska Sejmu, Senatu, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Rady Ministrów, a także umożliwia innym naczelnym organom państwa prezentowanie swoich stanowisk w ważnych sprawach państwowych. W akcie znalazł się także zapis, że PAP „nie może znaleźć się pod prawną, ekonomiczną lub inną kontrolą jakiegokolwiek ugrupowania ideologicznego, gospodarczego lub politycznego”.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR) - od 1992 roku działa przy Polskim Radiu. Jej głównym produktem jest serwis internetowy, zawierający materiały tekstowe i dźwiękowe.
Polska Agencja Informacyjna (PAI) - działająca wcześniej jako Interpress. W 1991 roku stała się ona spółką akcyjną w całości należącą do Skarbu Państwa.
Agencja Informacyjna (AI) - Miała być konkurencją dla PAP. Założyli ja byli działacze PAP, którzy zmuszeni byli odejść po 1990 r. Powstała w styczniu 1990 r. jako Powszechna Agencja Informacyjna (PAI), od 1992 r. funkcjonuje nazwa AI. Pracuje w niej około 60 dziennikarzy, którzy czerpią z prasy zagranicznej, serwisu Reutera oraz korespondentów własnych. AI wydaje także biuletyny.
Katolicka Agencja Informacyjna (KAI) - powołana w grudniu 1993 roku, która jest finansowana przez Episkopat i reprezentuje jego interesy.
Światowe (to z neta robiłam, wybrałam, nie wiem czy odpowiednie):
Associated Press (AP) - amerykańska agencja prasowa, spółdzielnia typu "Not-for-profit". Założona w 1846 przez kilka gazet aby podzielić koszty relacjonowania walk Meksykańsko-Amerykańskich, poprzez łódź, ekspress konny i telegraf. AP Foto zapewnia zdjęcia z bieżących wydarzeń politycznych, sportowych i świata biznesu. AP World Graphics zawiera mapy, ilustracje i plany
United Press International (UPI) - agencja prasowa powstała w 1958 z połączenia dwóch agencji założonych przez potentatów rynku prasowego: Edwarda Willisa Scrippsa (United Press Agency - 1907) oraz Williama Randolpha Hearsta (International News Service - 1909). UPI przez wiele lat była groźną rywalką AP. W roku swego powstania UPI uruchomiła pierwszy system dostarczania wiadomości własnych do sieci radiowych. Dla UPI pracowało wielu wybitnych komentatorów amerykańskich.
Deutsche Presse-Agentur GmbH (dpa) - agencja prasowo-informacyjna Niemiec, mająca siedzibę w Hamburgu. Powstała w 1949 z połącznenia trzech agencji zachodnich stref okupacyjnych: DENA, Suedena, DPD. Została założona w 1949 roku przez wydawców prasy i stacji radiowych i telewizyjnych. Publikuje serwisy informacyjne w językach angielskim, arabskim i francuskim.
Agence France Presse (AFP) - francuska agencja prasowa z siedzibą w Paryżu, nazwana AFP w 1944, kontynuatorka założonej w 1835 agencji Havas: Agence des feuilles politiques, correspondance générale - najstarsza światowa agencja informacyjna.