15 października

Wykład 1: Historyczne koncepcje integracji europejskiej

Historia Europy = historia integracji i dezintegracji

1. Od starożytności do czasów współczesnychD

1. Grecja

• problem: utrzymanie porządku i bezpieczeństwa

• całość jest silniejsza niż pojedyncza część

• integracja likwiduje granice, wiec konflikty graniczne są bezprzedmiotowe

• Filozofia Platona

• wspólnota małych rozmiarów jest łatwiejsza w zarządzaniu, polis jako wzór

• Filozofia Arystotelesa

• człowiek jest zwierzęciem polityczny zoon politikon - najlepiej czuje się w społeczeństwie

• wspólnota gmin, rodzin, jednostek

• Stoicy

• człowiek jest z natury przeznaczony do życia w społeczeństwie

• ludzkość to wspólnota, kosmopolici

• gdyby nie było granic nikt nie występowałby przeciwko państwu

• Podboje i zdobycze Aleksandra Macedońskiego( 334 - 324 p.n.e.)

• nie doprowadziły do utworzenia trwałego mocarstwa światowego

• otworzyły greckiej kulturze dostęp do krajów bliskiego wschodu

2. Imperium Rzymskie

• integracja metodami wojskowymi

• tam, gdzie pojawiali się rzymianie zaszczepiali prawo rzymskie( instrument porządkowania świata)

• koncepcja jednolitego obywatelstwa( civ es), inspiracja do obywatelstwa europejskiego

• miasta spełniały rolę integrującą

• prawo rzymskie i język łaciński

• podział na intra muras i na extra muras, analogicznie robi UE

• Próby odbudowy państwa rzymskiego

• Karol Wielki: próba przetrwała do śmierci Karola, podzielił imperium między Karola Łysego, Lotariusza, Ludwika Niemiec

• Otton I Wielki: odbudowa cesarstwa rzymskiego pod berłem niemieckim, podbudową współpraca z papiestwem, ekspansja częściowo siłowa na kraje wschodnie

• Otton III: wizja utworzenia imperialistycznego cesarstwa niemieckiego: Roma, Gala, Germania, Sclavinia, promowanie pokojowych metod integracji, przedwczesna śmierć spowodowała zarzucenie tych idei

3. Średniowiecze

• Pierre Dubois: francuski prawnik za czasów Filipa Pięknego( 1268 - 1314), utworzenie europejskiego związku państw, powołanego do utrzymania pokoju w chrześcijańskie i odzyskania Ziemi Świętej, celem powszechny pokój, dopuszczano wojny z niewiernymi, idea miała na celu stawiać przewodnictwo Francji

• Jerzy z Podiebradu: 1464 wystąpił z propozycją utworzenia związku państw europejskich, powołanie do życia Ligii Pokoju, w celu zapewnienia pokoju w Europie i ochrony przed Turkami

• Europa jako kobieta: głowa to Francja i Niemcy, korpus to Europa Wschodnia, berło Wielka Brytania, wielokolorowy płaszcza: narody europejskie

4. Odrodzenie i Oświecenie

• celem pomysłów integracyjnych miały zapobiegać wojnom europejskim

• zawsze miała na celu hegemonię państwa, które promowało integrację

• sprowadzały się do tworzenia organizacji ponadnarodowych

• Henryk IV (1553 - 1610), Maksymillian de Sully

• stany Zjednoczone Europy republika państw chrześcijańskich, prezydentem papież, ministrem przedstawiciel Francji

• Immanuel Kant ,,Prawo moralne we mnie, a niebo gwiaździste nade mną”

• stany zjednoczone Europy, jako federacja republikańskich wolnych państw

5. Czasy Napoleońskie

• własna wizja zjednoczonej europy za pomocą oręża

• przenosił doświadczenia francuskie w zakresie zarządzania krajem, dając podstawy do tworzenia jednolitej administracji europejskiej

• okres ten pokazał, że kontynentu nie da się zjednoczyć za pomocą oręża, w imię interesu jednego państwa

• administracja francuska

• blokada kontynentalna Wielkiej Brytanii: Europa po raz pierwszy doświadczyła swoistego rodzaju jedności gospodarczej

• Kodeks Cywilny( Kodeks Napoleona), unifikacja Europy w tej gałęzi prawa, wywarła wpływ na późniejsze ustawodawstwo kilkudziesięciu państw

• Wielka Rewolucja Francuska

• wraz z wojnami napoleońskimi spowodowała rozbudzenie ideologii narodowych

• w XIX w przewagę zaczęły zdobywać tendencje nacjonalistyczne, rozpoczął się etap tworzenia nowych państw narodowych np. Belgia

• Wiosna Ludów

6. Okres Międzywojenny

• Koncepcja Mitteleuropy

• Niemcy wiek XIX, autor Friedrich Neuman( 1860 - 1919)

• powrót do ideologii romantycznej, nawiązanie do idei Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego:

• nurt ideowy: przestrzeń niemieckiego przeznaczenia

• nurt gospodarczy: teoria gospodarki wielkiego obszaru

• ekspansja terytorialna w powiązaniu z zagadnienia gospodarczymi: np. międzynarodowy podział pracy

• Europa Środkowa: federacja państw miała być gospodarczą federacją z przewagą Niemiec

• hrabia Richard Nicolaus Coudenhove - Kalergie: Paneuropa

• ruch na rzecz jedności europejskiej

• 1923 Książka pt. Paneuropa, świat między Związkiem Radziecki, Atlantykiem a Morzem Śródziemnym, Islandia, kolonie zamorskie krajów Paneuropy

• świat składa się z bloków o charakterze polityczno - gospodarczym, miał świadomość globalizacji, Panameryka( USA, Kanada), Związek Radziecki, Imparium Brytyjskie, Wschodnia Azja( Chiny, Japonia)

• Europa ma wspólną tożsamość

• Liga Narodów

• celem integracja wszystkich państw na globie ziemskim

• podstawą pakt Ligii Narodów

• przyczyna słabości: brak USA w tym układzie

• Aristide Briand, Unia( Federacja) Europejskiej

• memorandum z 1930, projekt utworzenia Unii( Federacji Europejskiej)

• miała podlegać Lidze Narodów, ale uczestniczące państwa miały zachować suwerenność

• cele: likwidacja wyścigu zbrojeń, gwarancja trwałego pokoju w Europie, likwidacja napięć w stosunkach międzynarodowych

2. Skrajne koncepcje integracji

• niemiecka przestrzeń życiowa musi być na tyle rozległa, by zapewnienie wysokiej stopy życiowej dla Niemców, koncepcja ,, gospodarki wielkiego obszaru” miały zapewnić Niemcom maksymalną stopę konsumpcji

• wizje zjednoczonej Europu buły ostro krytykowane przez nazistów, jako ograniczające naród niemiecki

• Adolf Hitler ,,Mein Kampf”

• Niemcy mają by c państwem centralnym, otoczonym przez trzy duże związki państw, mające pełnić rolę służebną wobec III Rzeszy, ponieważ czas małych państw narodowych już minął:

• Westund: Belgia, Holandia, Północna Francja

• Nordbund: kraje skandynawskie

• Ostbund: największy, ziemie na wschód od Niemiec, aż po Gruzję, włącznie z krajami nadbałtyckimi, Polską i Ukrainą, obszar miał produkować żywność

• socjalizm, stalinizm

• Karol Marks i Fryderyk Engels, hasło: ,,proletariusze wszystkich krajów łączcie się” przejęte później przez Stalina

• idea zjednoczenia kontynentu w ramach ruchu socjalistycznego i komunistycznego

kiedyś: integracja metodami siłowymi, ale nic z tego nie wynikało

dziś: problemy natury ekonomicznej

za tydzień: system instytucjonalny UE

Wykład 2: 22 października 2008

Zasady funkcjonowania UE

1. UE - jako specyficzna przestrzeń prawna

• UE jako organizacja charakterze integracyjnym stanowi pewną jednolitą przestrzeń geopolityczną, a obrębie której panuje określone przepisy prawa wspólnotowego

• jego regułom podporządkowane są wszystkie państwa zaangażowane we współpracę

• nad przestrzeganiem tego prawa czuwa TS WE

• Obszar obowiązywania unijnych przepisów wyznacza granice przestrzeni prawnej UE

• ta przestrzeń ma podwójny wymiar:

• oznacza terytorium, gdzie istnieją wspólne regulacje prawne ( przestrzegane przez wszystkie państwa wchodzące w skład bloku współpracy

• jest swoistym systemem prawa, o charakterze nadrzędnym w stosunku do przepisów prawa krajowego poszczególnych państw

2. UE - jako przestrzeń ekonomiczna i polityczna

• UE realizuje określone cele polityczne( np. umacnianie demokracji w europie) oraz ekonomiczne ( zapewnienie zrównoważonego wzrostu gospodarczego na obszarze całej UE)

• państwa członkowskie same wyznaczają te cele i podejmują wspólne wysiłki dla ich realizacji

• wysiłki te przekładają się na konkretne działania w dziedzinie polityki( np. koordynacja działań, uzgadniania wspólnych stanowisk) oraz ekonomii) np. wspieranie przedsiębiorczości, walka z bezrobociem)

• Obsza UE stanowi w tym kontekście wspólną przestrzeń o charakterze polityczno - ekonomicznym

• zaangażowane państwa członkowskie godzą się na podejmowanie wspólnych akcji mających na celu dobro wszystkich członków. Rezygnują nawet z części swoich suwerennych uprawnień) no, swoboda prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej

• poczucie wspólnego interesy jest motywem nadrzędnym podejmowania konkretnych przedsięwzięć

3. Zasada 1: Zasada ram jednolitych instytucjonalnych

art. 3 TUE

UE dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi zapewniającymi konsekwencję i ciągłość działań podejmowanych do osiągnięcia jej celów

• każda instytucja w myśl tej zasady jest zobowiązania do poszanowania i rozwijania własnego dorobku prawno - organizacyjnego

• zasada ta odnosi się przede wszystkim do działań zewnętrznych UE oraz do kwestii bezpieczeństwa W konsekwencji instytucje WE są obdarzone kompetencjami w ramach filarów II i III.

• z formalnego punktu widzenia UE nie posiada zatem własnych instytucji, ale korzysta z instytucji ustanowionych dla WE

traktat konstytucyjny dla UE

Unia ma jednolite ramy instytucjonalne służące

- wspierani jej wartości

- realizacji jej celów

- jej interesom, interesom jej obywateli praz Państwo Członkowskim

- zapewnienia spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań

Ramy instytucjonalne obejmują:

PE

RE

RM

KE

TS

Każda z tych instytucji działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy konstytucji oraz zgodnie z procedurami i na warunkach w niej określonych, Instytucje lojalnie ze sobą współpracują.

4. Zasada 2: Zasada lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej

• zasada lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej określa sposób realizacji zadań Wspólnot oraz sposób komunikowania się między instytucjami

• Instytucje są zobowiązane do takiego współdziałania, które umożliwi osiąganie celów integracji

• współodpowiedzialność za wspólne dobro jest fundamentalną zasadą, na jakiej należy opierać wszelkie działania

• brak bezpośredniego sformułowania zasady w przepisach prawnych

• wywodzona jest na bazie przepisu o solidarnym zachowanie państw członkowskich w art. 10 TWE

• na jego mocy państwa są zobowiązań do podejmowania wszelkich środków w celu zapewnianie wykonania zobowiązań wynikających z traktatu lub z działań instytucji Wspólnoty.( jest to pozytywny aspekt tej zasady)

• w jej negatywnym brzmieniu nakazuje ona państwom członkowskim powstrzymanie się od jakichkolwiek działań mogących podważyć skuteczność prawa wspólnotowego w prawie krajowym

• na podstawie orzecznictwa ETS oraz w oparciu o art. 10 TWE, wynikając następujące zobowiązania państw członkowskich odnoszące się do reguły lojalności

• obowiązek stosowania prawa wspólnotowego w prawie krajowym, przestrzeganie prymatu prawa wspólnotowego wobec prawa krajowego

• zakaz stanowienia prawa sprzecznego z przepisami prawa wspólnotowego, obowiązek eliminacji z prawa krajowego przepisów sprzecznych z przepisami prawa wspólnotowego

• ściganie naruszeń prawa wspólnotowego( np. oszustwa godzące w interesy WE art. 280 TWE)

• wspieranie organów wspólnotowych poprzez udzielanie im informacji i współpracę

• obowiązek udzielania informacji i współpracy między organami państw członkowskich

tytuł IV instytucje

art. 1 - 19

2. każda z tych instytucji działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Konstytucji oraz zgodnie z procedurami i na warunkach w niej określonych. Instytucje lojalnie ze sobą współpracują

5. Zasada 3: zasada równowagi instytucjonalnej

• zasada równowagi instytucjonalnej jest to zasada systemu instytucjonalnego We

• odnosi się bezpośrednio do sposobu wykonywania zadań przez instytucje WE zgodnie z ich kompetencjami

• służy do zachowania przewidzianego w traktach podziału uprawnień między poszczególnymi organami i zapewnieniu równowagi między nimi

• reguła ta przez niektórych badaczy jest uważana za jeden z głównych elementów wspólnotowego porządku prawnego

na mocy postanowień art. 7 TWE oraz orzeczeń ETS można stwierdzić, iż na treść tej zasady składa się z kilku elementów:

1. Instytucje wspólnotowe mogą działań tylko i wyłącznie w ramach przyznanych im kompetencji

2. żadna instytucja nie może zastępować innych w działania

3. należy bezwzględnie przestrzegać reguł określonych przez TWE

4. wszelkie instytucje mają obowiązek współdziałania w celu realizacji zadań wyznaczonych przez prawo wspólnotowe

6. zasada 4: Zasada subsydiarności

1. subsydiarność - jako idea porządku społecznego

• słowo subsydium po łac. pomoc, wsparcie, siły rezerwowe

• w pojęciu tym kryje się pewna celowość przypisana władzy politycznej, która wyłania się przede wszystkim po to, by pomagać członkom społeczeństwa w realizacji własnych celów

• subsydiarność jest ideą moralną doskonalenia stosunków, procedur, i struktur społ.

• subsydiarnymi nazywa się pewne urządzenia prawne, które realizują tę ogólną ideę

• subsydiarność oznacza więc unikanie przemocy w zarządzaniu

• może kojarzyć się z nauką kościoła

• prawa i wolności jednostek są źródłem wszystkich praw i obowiązków społeczności

• podobnie jak człowiek szukający pomocy, tylko wtedy i tylko takim zakresie, w jakich nie może spełnić swych zadań życiowych sam, tak samo każda społeczność mniejsza, czy ,,niższa” odwołuje się do pomocy społeczności większych czy ,,wyższych” tylko wówczas, gdy nie może spełnić całokształtu zadań wyznaczonych prze potrzeby wszystkich członków

np. zasada domniemania kompetencji gminy ( np. jak można samemu wybudować drogę to się ją buduje i nie przeszkadzać, ale jak potrzebują np. zbudować duży droższy most mogą się zwrócić o pomoc do władz wojewódzkich)

• dlatego każda społeczność ,,wyższa” zobowiązana jest szanować prawa społeczności ,,niższych”, zapewniając tym samym możliwość spełniania ich naturalnych zadań

2. zasada subsydiarności w UE

• jeśli poszczególne państwa członkowskie będą czekały na pomoc władz wspólnotowych to mogą taką pomoc otrzymać

• jeśli natomiast państwo chce samo radzić sobie z daną kwestią wspólnota nie powinna interweniować

3. zasada subsydiarności w historii procesu Integracji europejskiej

• w początkowej fazie integracji europejskiej zasada subsydiarności w ogóle nie była brana pod uwagę

• wspólnoty nie były tworzone po to, aby każde państwa członkowskie wypełniając swoje własne zadania dążyło do samodzielnej realizacji celów każdej ze wspólnot

• wg preambuły Traktatu Rzymskiego EWG mała położyć podwaliny pod ,, jeszcze ściślejszą współpracę”

• idea subsydiarności nie mogła przyjść do głowy twórcom we,

• report Leo Tindemansa 1975 pierwsze wzmianki dot. subsydiarności, stwierdzono: dążenie do stworzenia UE nie oznacza budowania scentralizowanego super państwa, stosowanie zasady subsydiarności UE zostaną potwierdzone tylko te zadania, których wypełnienia nie leży w mocy poszczególnych państw członkowskich

• projekt ,, Traktatu o utworzeniu Unii Europejskiej” raport Spinellego z 1984 projekt przewidywał stworzenie konstytucji europejskiej, odwołującej się do zasady federalizmu, a także w sposób bezpośredni - do zasady subsydiarności ,, instytucjom wspólnotowym powierza się - zgodnie z zasadą subsydiarności - uprawnienia niezbędne jedynie dla realizacji tych celów, które nie byłyby w stanie w sposób bardziej zadowalający zrealizować działające samodzielnie państwa członkowskie

• 1985 Jednolity Akt Europejski ukonstytuował po raz pierwszy zasadę subsydiarności wprowadzając ją do 130 R ust 4 Traktatu Rzymskiego w zakresie ochrony środowiska naturalnego

• stanowił on, że ,, wspólnota europejska będzie podejmować działania w zakresie ochrony środowiska w takim zakresie, w jakim cele jego ochrony miałby być lepiej zorganizowane na poziomie Wspólnoty, niż na poziomie poszczególnych państw członkowskich”

• taki limitowany zakres zasady subsydiarności do kwestii działań w zakresie ochrony środowiska

d) rola i znaczenie traktacie z Maastricht

• bezpośrednie sformułowanie zasady subsydiarności artykuł 3b Traktatu o utworzeniu WE, znowelizowany przez zapisy Traktatu o Unii Euro z 7 lutego 1992

• ,,Wspólnota działania w ramach uprawnień przyznanych jej niniejszym traktatem i celów w nim wyznaczonych”

• ,, w zakresie, który nie podlega jej wyłącznej kompetencji, wspólnota podejmuje działania, zgodnie z zasadą subsydiarności, tylko wówczas o tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być zrealizowane w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skalę lub skutki proponowanych działań, mogą one zostać zrealizowane lepiej przez wspólnotę

• żadne działanie wspólnoty nie wykroczy poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów określonych w niniejszym traktacie

• Multi level govermance, różne sprawy różne szczeble

• zasada subsydiarności po raz pierwszy pojawiła się w traktacie z Maastricht

• Traktat o UE

• w preambule wyrażono gotowość sygnatariuszy do tworzenia coraz ściślejszego związku pomiędzy narodami europy, w którym decyzje podejmowane są na szczeblu jak najbliższym obywatelowi, zgodnie z zasadą subsydiarności

• zgodnie z artykułem A: ,, niniejszy Traktat stanowi nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszego związku pomiędzy narodami Europy ,w którym decyzje podejmowane są na szczeblu jak najbliższym obywatelowi

• artykuł B stanowi : cele Unii będą osiągane w oparciu o niniejszy Traktat zgodnie z przewidzianymi w nim warunkami i harmonogramem, poszanowaniem zasady subsydiarności określonej w artykule 3B Traktatu ustanawiającego WE

• do zasady pomocniczości odnosi się art. I - 11 ust. 3

• zgodnie z zasadą pomocniczości unia, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji -podejmuje działanie tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięcie w sposób wystarczające przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym i jeśli ze względu na rozmiary i skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii”

4. subsydiarność po Traktacie z Maastricht

• KR walczył o zasadę subsydiarności

Traktat konstytucyjny dla Europy

Korelacja między zasadą subsydiarności a podziałem kompetencji w UE

• kompetencje wyłączne( jedynym upoważnionym podmiotem jest UE

• kompetencje dzielone

• kompetencje koordynacyjne, uzupełniające wspierające

5. zasada subsydiarności w ujęciu praktycznym

TK dla Europy włączał parlamenty narodowe w proces czuwania nad przestrzeganiem zasady pomocniczości, jednak nie mają one prawa występowania z wnioskiem do TS w związku z naruszeniem zasady pomocniczości, uprawnienie to przysługuje państwom członkowskim oraz Komitetowi Regionów

Krytyka zasady subsydiarności

6. niesie duże ryzyko dla procesu integracji UE, bo idea jest taka, żeby podejmować działania solidarnie, i jeśli coraz więcej państw będzie się odwoływać do zasady subsydiarności to odejdziemy od Idei wspólnego działania UE

7. może uruchomić w UE czynnik regionalny tzn. nacjonalizmy etniczne np. Katalonia, Lombardia, Sycylia, Bawaria( dlatego nie wzmacnia się Komitetu Regionów)

nast. zajęcia zagadnienia związane z I filarem, jakie elementy

Wykład 3 i 4 29.10.2009 i 19 listopada

• unia Gospodarcza i Walutowa

• wprowadzenie euro

1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne

Strefa wolnego handlu: polega na zniesieni ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy krajami tworzącymi strefę: bariery mogą być zniesione na wszystkie bądź też na wybrane grupy towarów, jednak najczęściej są znoszone cła na towary przemysłowe, w strefie wolnego handlu kraje ją tworzące zatrzymują autonomiczną taryfę celną wobec państw spoza strefy oraz prowadzą wobec nich samodzielną politykę handlową np. grupa Wyszehradzka

unia celna: oznacza zniesienie wszystkich ograniczeń we wzajemnych handlu m.in. brak ceł i innych ograniczeń wewnętrznych wprowadza się ujednolicone cła zewnętrzne( wspólna taryfa celna) oraz jednomyślna polityka handlowa wobec państw trzecich

wspólny rynek: przepływ towarów, usług, kapitału i osób między państwami członkowskimi

unia gospodarczo - walutowa: oznacza ustalenie wspólnych celów dot. wzrostu gospodarczego, koordynacja polityki budżetowej, walutowe, wspólna waluta

pełna integracja lub unia polityczna: pełna unifikacja państw w sferze polityki zewnętrznej i wewnętrznej

2. charakterystyka III filarów UE

• traktat z Maastricht, podpisany 7 lutego 1992 ustanowił UE opartą na trzech filarach (model świątyni)

• filar: Unia Europejska powstała w wyniku połączenia 3 wcześniejszych wspólnot

• filar: wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

• filar: współpraca policji i sądu w sprawach karnych( wcześniej sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości)

3. specyfika budowy I filaru

• do lipca 2002 na integrację gospodarczą składały się trzy Wspólnoty

• EWWiS

• Wspólnoty Europejskie( d. Europejska Wspólnota Gospodarcza)

• Europejska Wspólnota energii Atomowej

4. Funkcjonalny i instytucjonalny wymiar I filaru UE

Ideę utworzenia wspólnego rynku pojawiła się wraz z utworzeniem pierwszej wspólnoty gospodarczej EWWiS jako wspólnota sektorowa (swoim zasięgiem obejmowała tylko jeden rynek), za podstawowe cele swojego funkcjonowania przyjęła:

• przyczynianie się do zrównoważonego wzrostu gospodarczego

• zwiększanie zatrudnienia

• podnoszenie stopy życiowej społeczeństw państw członkowskich

Najistotniejszym zadaniem było utworzenie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego państw członkowskich

• Euratom, utworzona 1 stycznia 1958 na mocy Traktatu Rzymskiego, celem było zapewnienie pokojowego wykorzystania energii atomowej oraz przyczynianie się do pozyskania dodatkowego źródła energii do podstawowych, zadań Euratom należało:

• rozwijanie badań w dziedzinie atomistyki oraz upowszechnianie rezultatów i inne

• niestety nie było znaczących sukcesów poza sferą badań

• problemy: z wspólnym rynkiem przemysłu jądrowego, jego tworzeniem oraz wspólnego europejskiego przemysłu atomowego

• EWG:, najistotniejsza wspólnota, ma horyzontalne cele nie ma charakteru sektorowego

• harmonijny i zrównoważony wzrost gospodarczy

• równy poziom zatrudnienia

• wyrównanie poziomu życia między regionami

• wspólna polityka rolna handlowa transportowa, wolna konkurencja,

• jedność społeczna poprzez EFS w celu możliwości zwiększania zatrudnienia pracowników

• cele osiągane poprzez stopniową integrację gospodarczą państw członkowskich

• Realizacja celów z pomocą instrumentów:

• utworzenie jednolitego runku wewnętrznego

• utworzenie unii gospodarczej i walutowej

instrumenty podstawowe:

• swobody: usług, kapitału, ludzi, towarów

• wspólne polityki: handlowa, rolna, transportu, konkurencji, ochrony środowiska, harmonizacja prawa

państwa EWG uznały okres przejściowy 12 lat i że może się on przedłużyć na nie więcej niż 15 lat

sukcesy integracji gospodarczej:

• 1962 - 1968: zasady wspólnej polityki rolnej

• 1968 unia celna na artykuły przemysłowe

• kryzys energetyczny lat 70 spowolnił integrację

• dopiero w latach 80 zaczęto ponownie debatować nad integracją( JAE 1987)

• zapisy o przekształceniu wspólnego rynku w rynek wewnętrzny UE do końca 1992

• nowych rozdziałów o współpracy w dziedzinie polityki gospodarczej i walutowej, spójności gospodarczej i społecznej, badaniach i rozwoju technologicznych, środowisku naturalnym

5. I filar UE gospodarczo instytucjonalny

• przyczynianie się do rozwoju gospodarczego

• instytucjonalny bo państwa europejskie przekazały część swoich kompetencji na wyże poziom

• unia gospodarczo walutowych, która podstawy prawne zyskała w Traktacie z Maastricht

Podstawowym celem integracji gospodarczej w zakresie objętym I filarem jest budowa jednolitego rynku wewnętrznego oraz Unii Gospodarczo Walutowej

pojęcie ryku wewnętrznego zostało zdefiniowanie w art. 14 ust 2 TWE o oznacza przestrzeń bez granic wewnętrznych, w której zgodnie z przepisami traktatu jest zapewniony swobodny przepływ:

• towarów

• usług

• osób

• kapitału

Swoboda przepływu towarów: jeśli towar jest dopuszczony do obrotu w jednym państwem członkowskim można go sprzedawać na rynkach całej UE

WE opiera się na unii celnej pomiędzy państwami członkowskimi, co oznacza, ze w wymianie handlowej pomiędzy nimi zostały zniesione cła i jednocześnie państwa te wprowadziły wspólną zewnętrzną taryfę celną

wynika z tego, ze towary pochodzące z państw członkowskich praz państw trzecich wprowadzone do obrotu na teraz WE mogą, po opłaceniu cła, swobodnie krążyć po całym obszarze

zasady pochodzenia towarów oraz tryb pobierania należności określa Kodeks Celny Wspólnoty

znaczek CE: zgodność europejska: znaczy że produkt spełnia wymogi minimalne, jakie nakłada unia, musi być na tabliczce znamionowej, pod baterią, na windach muszą być, producent zabawek sam określa czy produkt jest zgodny

dopuszczenie na rynek: produkt jest w ofercie

dopuszczenie do użytku: pierwsi konsumenci nabyli towar

Unia celna, która dotyczy całej wymiany handlowej opiera się na trzech podstawowych zasadach

1. zakaz wprowadzenia ceł i opłat o skutku podobnym co ceł pomiędzy państwami członkowskimi

2. zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego towarów i produktów pochodzących z innych państw członkowskich

3. zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych oraz środków o skutku zbliżonym do ograniczeń ilościowych

zgodnie a art. 30 TWE dopuszczalne są wyjątki od zasady swobodnego przepływu towarów. Tego rodzaju ograniczenia mogą zostać wprowadzone ze względu na

• moralność publiczną

• szeroko rozumiany porządek publiczny, zdrowie publiczne

• ochronę kultury oraz ochronę własności intelektualnej

energia to towar

swoboda przepływu osób:

z początku dotyczyła pracowników: osoby, które zarabiają dla siebie, płacą składki i nie obciążają systemu socjalnego danego państwa, potem emeryci, studenci i pozostali

ograniczenia:

• dotyczy możliwości zatrudnienia innych obywateli innych państw członkowskich w służbie publicznej, ale państwo może dobrowolnie z tego zrezygnować np. policjanci Polscy w Wielkiej Brytanii

• dotyczy zatrudnienia cudzoziemców ze względów ochron zdrowia i porządku publicznego

maja dwojaki charakter:

• dotyczą okresów przejściowych np. Niemcy do 2011 okres przejściowy jeśli chodzi o rynek pracy, zliberalizowały to Francja, Hiszpania

Na mocy Traktatu Amsterdamskiego nowymi elementami swobody przepływu osób są:

• wspólna polityka wizowa, migracyjna i azylowa

• współpraca sądowa w zakresie prawa cywilnego

zasada swobodnego przepływu usług związana jest z przeprowadzeniem działalności gospodarczej we wszelkich formach, które nie dotyczą innych swobód

w związku z tym za usługę uznaje się jednorazowe( w sensie konieczności uzyskiwania odpowiednich kolejnych zgłoszeń) działanie usługodawcy, za które pobiera on wynagrodzenie, oraz istnienie elementu trans granicznego, co oznacza w tym przypadku, że granicę przekracza usługodawca, usługobiorca albo sama usługa

Usługodawca nie musi posiadać siedziby w państw, w którym świadczy on swoje usługi. Wszelkie ograniczenia swobody świadczenia usług jest nielegalne

swoboda przepływu kapitałów

możliwość przepływów gotówkowych z państwa do państwa bez żadnych dodatkowych rygorów i opłat

• w zakresie swobody przepływu kapitału uregulowania prawne zabraniają wprowadzania jakichkolwiek ograniczeń w przepływie kapitału pomiędzy państwami członkowskimi, a także w stosunkach między państwami członkowskimi a państwami trzecimi

• wspólny rynek obowiązuje w UE od 1 stycznia 1993

• dostosowania

• zniesione urzędy celne na granicach

• pełna liberalizacja przepływu towarów zarówno przemysłowych, jak i rolnych oraz spożywczych

• te same normy i wymogi certyfikacyjne Europejski Komitet Standaryzacji się tym zajmuje

WPH została zastrzeżona do wyłącznych kompetencji wspólnoty

została uregulowana w art. 131, 134 TWE. Do podstawowych celów należą:

• utworzenie unii celnej

• ujednolicenia niektórych zasad( zwłaszcza w odniesieniu do takich zagadnień jak: zmiana taryf celnych, liberalizacji dostępu do środków wspólnego rynku)

• prowadzenie wspólnej polityki handlowej w stosunku do państw trzecich

• zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 1970

definiowanie krzywizny banana: chodzi o preferencyjne stawki celne dla państw trzecich, które produkują banany z określoną krzywizną

autonomiczna: wprowadzenie w ramach unii celnej wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich

traktatowa: umowy międzynarodowe, gospodarczo handlowe, sektorowe,

podstawową metodą podejmowania decyzji jest metoda wspólnotowa

Wspólna polityka konkurencji:

• zakaz karteli

• zakaz nadużywania pozycji dominującej

• zakaz pomocy państwa poza przypadkami uregulowanymi w traktacie

• zakazany jest dumping

• regulacja dotyczące sytuację monopoli prawnych, a także kontrola fuzji przedsiębiorstw

KE zabezpiecza przed finansowaniem firm przejadających zyski, zmusza firmy do wprowadzenia programów naprawczych dotyczy to: stoczni i kopalni. Musi być uzasadnienie dla przyznawania pomocy publicznej, w postaci np.: zwolnień podatkowych, umorzenia długu, rozpoczynanie inwestycji w specjalnych strefach ekonomicznych. KE wywarła na Polsce to, żeby nie rozszerzać specjalnych stref ekonomicznych( ale można było zmieniać ich granice)

Zasada dostępu strony trzeciej( TPA): inne podmioty chcące działać na rynku mają dostęp do sieci monopolisty np. rynek telekomunikacyjny, ZTM musiał udostępnić swoją sieć prywatnym przewoźnikom, usuwanie monopoli naturalnych

Kwestia zmów cenowych: grupa firm dogaduje się co do ustalenia ceny danego produktu Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów( walczy ze zmowami w Polsce) Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji( EU)

W Polsce była zmowa cenowa w korporacjach taksówkowych, produkcja kauczuku syntetycznego( np. Polska firma Dwory S.A.), ale nie udowodniono tego

Polityka Społeczna

• w granicach kompetencji poszczególnych państw członkowskich, polityki społeczne

• przesłanki do działań w zakresie polityki społecznej pojawiły się w JAE, który nakładał na państwa obowiązek dołożenia starań w zakresie bezpieczeństwa pracy pracowników

• grudzień 1989 podczas spotkania RE, podpisana Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Społecznych Pracowników( Karta Socjalna), nie podpisała jej Wielka Brytania, co spowodowało znaczne jej osłabienie, ogólny deklaratoryjny charakter

• włączona do Traktatu z Maastricht jako załącznik

• wprowadzenie bocznymi drzwiami związków zawodowych do polityki społecznej

• Wielka Brytania podczas szczytu w Amsterdamie podpisała ,, Kartę Socjalną”

• umożliwiło to wprowadzenie polityki społecznej do TA

• Główne prawa pracownicze w karcie: prawo do podjęcia pracy w każdym państwie wspólnoty, prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia, mężczyzn i kobiet do równego traktowania, prawo do ochrony socjalnej

• harmonizacja polityki społecznej jest utrudniona bo są: różne tradycje, różna zamożność i stopień rozwoju państw

• ciężko jest harmonizować godziny pracy, kwestia emerytur i rent też jest sporna

Polityka Strukturalna:

• zakłada osiągnięcie gospodarczej społ. spójności w UE

• niwelowanie różnic w poziomi życia ludności

• zwalczania długoterminowego bezrobocia

• przystosowanie i przetworzenie produkcji w rolnictwie i leśnictwie

• przystosowanie obszarów wiejskich

• zyskiwała na znaczeniu, kiedyś 10 - 15%, dziś 30%, obok wspólnej polityki rolnej jedna z najważniejszych polityk UE

• operuje instrumentami takimi jak: Fundusze strukturalne( 4) + Fundusz Spójności

• w Polsce jest biedna ściana wschodnia

• czy przynosi efekty?

tak: regiony dostają pieniądze, mogą pisać projekty i rozwijać się

nie: bogate regiony bogacą się jeszcze szybciej niż te biedne są w stanie nadrobić ten dystans, bogate regiony mają dobrą kadrę, dobrą infrastrukturę, kumulują się inwestycji

Budżet UE

ma strukturę zdywersyfikowaną

Główne dochody własne wspólnoty

• cła i podobne opłaty ustanowione wobec państw trzecich

• podatki i opłaty pobierane od produktów rolnych, procentowo określona część podatku VAT( VAT zawsze jest przedmiotem negocjacji, WE dzięki VAT rosną podatki budżetowe, w państwie rosną ceny, obniży się dynamika wzrostu gospodarczego, inny przykład: VAT na książki, w UE książki są b. drogie)

• bezpośrednie wpłaty państw członkowskich, uzależnione od wkładu w rozwój PKB, kto jest największym kto najmniejszym płatnikiem?

Źródła dodatkowe:

• podatki od wynagrodzeń urzędników wspólnotowych

• dochody o charakterze administracyjnym: kary pieniężne, dochody ze sprzedaży i najmu, zysk z odsetek u nich pensja netto jest niższa niż pensja brutto( bo mają dodatki np. rozłąkowy, na zakup ubrania), urzędnicy płaca dość niskie ale jednak podatki do budżetu wspólnotowego

Wydatki z budżetu

1. obowiązkowe

• przewidziane przez prawo pierwotne i pochodne oraz w ramach zobowiązań międzynarodowych i prywatnoprawnych WE

2. nieobowiązkowe

• wszystkie pozostałe, w tym na politykę rolną: 44%, z czego 10% na politykę rozwoju wsi), działania strukturalne 35%, Inne gałęzie wspólnotowej polityki wewnętrznej 6,5 %, badania naukowe 4%, działania zagraniczne związane z funkcjonowaniem instytucji unijnych w stosunkach z państwami trzecimi 5,1% oraz wydatki administracyjne 5%

Procedura uchwalana budżetu w ramach Wspólnot Europejskich jest b. długa i skomplikowana, bo każda z instytucji pragnie mieć jak największy wpływa na ustalenie budżetu, ponieważ określa to jej pozycję wobec innych instytucji

Współuczestniczą 3 instytucje( procedurę określa traktat art. 272 TWE)

• Komisja Europejska

• Rada Unii Europejskiej

• Parlament Europejski

Unia gospodarczo walutowa, ustanowiona przez Traktat z Maastricht

Raport Delorsa 1989 etapy tworzenia unii gospodarczo walutowej

1. do końca 1993, koniec procesu tworzenia rynku oraz znoszenie ostatnich przeszkód swobodnego przepływu kapitału

2. od stycznia 1994 do 21 grudnia 1998 polegał na utworzeniu infrastruktury instytucjonalnej, sformułowaniem ram prawnych dla jednolitej polityki rolnej

3. od stycznia 1999 przyjęcie wspólnej waluty w ramach Europejskiego Systemu Banków Centralnych

3 grupy państw

1. grupa: przystąpiły do wspólnej waluty

2. grupa: zamierza przystąpić

3. pozostają na uboczu

Europejski System Banków Centralnych:

• wspiera działania państw członkowskich: stabilność, zdrowe finanse publiczne i stosunki płatnicze, stabilny bilans płatniczy

• siedziba Frankfurt nad Menem

Zadania:

• zdefiniowanie i wdrażanie polityki monetarnej, prowadzenie operacji wymiany dewizowej i zarządzenie rezerwami dewizowymi, wspieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych

Komitet Gospodarczy i Finansowy

• uprawnienia doradcze wobec RUE, i KE

• obserwowanie sytuacji gospodarczej i finansowej państw człon, i przygotowanie okresowych sprawozdań na ten temat

$ środkiem płatniczym? wygodne dla USA, bo to zielone złoto, mogą dodrukować pieniądze, Clinton zostawił nadwyżkę w budżecie

Scenariusz Madrycki( 1995 r.), wprowadzanie euro,

Faza A: początek 1998, określenie krajów spełniających kryteria konwergencji i tym samym uczestniczące w unii gospodarczo walutowej

Faza B: styczeń 1999 grudzień 2001: przejściowa, euro w obiegu bezgotówkowym, do rozliczeń między bankami

Faza C: 1 stycznia do 30 czerwca 2002 r. stopniowe wycofywanie z obiegu walut narodowych i wprowadzanie euro do obiegu gotówkowego

Wykład 5: II Filar UE 5 listopada 2008

1. Charakterystyka II filaru => Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

WPZiB: cele wg traktatu z Maastricht

• strzeżenie wartości

• podniesienie bezpieczeństwa

• utrzymania pokoju i bezpieczeństwa na świecie

• promowanie współpracy międzynarodowej

• rozwój i koordynacja demokracji i państwa prawa, poszanowanie praw człowieka i podstawowych swobód

Realizacja celów:

• systematyczna współpraca miedzy państwami

• wypracowywania wspólnych stanowisk i wspólnych działań w dziedzinach, w których państwa mają wspólne interesy

• konsultacje i wymiana informacji w zasadniczych kwestia polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Organy:

1. Rada Europejska

2. organy działające na zasadzie zapożyczenia

1. Rada UE

2. PE

3. KE

4. Prezydencja

5. Trójka

6. Wysoki przedstawiciel WPZiB

3. organy WPZiB sui generis

1. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa

2. Jednostka planowania strategicznego i wczesnego ostrzegania

3. Korespondencji europejscy

4. specjalni przedstawiciele

- Czesi nie będą optować za przyjęciem traktatu Lizbońskiego podczas swojej prezydencji

1. Rada Europejska

• Na mocy TA wyraźnie umocowana jest instytucja II filaru

• Główne kierunki działań WPZiB

• ustala zasady i ogólne wytyczne

• podejmuje decyzje w sprawie stopniowego uzupełniania WPZIB np. wspólna polityka obronna

Rada Unii Europejskiej

• główny organ decyzyjny i wykonawczy WPZiB

• zapewnia jednolitość spójność i skuteczność działania UE

• rekomenduje RE wspólne strategie i jest odpowiedzialna za ich realizację

• podejmuje wspólne działania i stanowiska

• podejmuje decyzję w spawie ustanowienia wzmocnionej współpracy

• inne funkcje koordynacyjne

2. organy zapożyczone

a) Parlament Europejski

• Rola PE niewielka w zakresie WPZiB, jedyna metoda wpływania na WPZiB to poprzez współuczestniczenie w uchwalaniu budżetu

• Kompetencje główne na mocy art. 21 TA

• może kierować pytania do Rady i formułować pod jej adresem zalecenia

• Konsultowany jest przez prezydencję ,, w najważniejszych kwestiach i podstawowych kierunkach WPZiB”

• Prezydencja jest zobowiązana, aby poglądy PE były należycie uwzględnione

• Prezydencja i komisja regularnie informuje PE o rozwoju WPZiB

• Raz w roku jest przeprowadzana w PE debata na temat ,, postępów w realizacji: WPZiB

• wzmocnienie PE dzięki Traktatowi Nicejskiemu

• PE ma być informowany o wniosku w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy art. 27 c TUE

• Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB zapewnia pełne informowanie PE o realizacji wzmocnionej współpracy

W ramach WPZiB UE prowadzi obserwację wyborów europejskich

nie ma zajęć 13 listopada

2. Komisja europejska:

• w pełnym zakresie uczestniczy w pracach WPZiB srt 27 TUE

• w pełnym zakresie uczestniczy w reprezentowaniu UE przez Prezydencję w sprawach objętych WPZiB oraz w realizacji przez Prezydencji decyzji podjętych w ramach WPZiB art. 18 TUR

• wchodzi w skład nowej struktury Trojki obok Prezydencji i Wysokiego przedstawiciela ds. WPZiB art. 18 TUE

• spełnia wiele innych zadań: może zwracać się do RE z zapytaniem dotyczącym WPZiB

• może wnioskować o zwołanie nadzwyczajnego posiedzenia Rady

3. Prezydencja art. 18

• Reprezentuje UE wprawach objętych WPZiB

• jest odpowiedzialna za realizację decyzji podjętych w ramach WOZIB

• reprezentuje stanowisko IE w organizacjach międzynarodowych i podczas międzynarodowych konferencji

4. Na mocy TA w skład Trojki wchodzą:

• Minister spraw zagranicznych państwa sprawującego prezydencję

• komisarz ds. Stosunków Zewnętrznych jako przedstawiciel KE

• Wysoki przedstawiciel ds. WPZiB

• w razie konieczności do skład Trojki może wejść przedstawiciel państwa, które będzie w następnej kolejności sprawowało Prezydencję

• idea: zapewnienie ciągłości polityki

5. Wysoki przedstawicie ds. WPZiB

Javier Solana

• stosowanie do art. 18 ust. 3 TUE i art. 26 TUE

• wspiera Prezydencję w sprawach WPZiB

• wpiera radę w sprawach WPZiB zwłaszcza przyczyniając się do formułowania opracowywania wprowadzania decyzji w życie

• prowadzi dialog polityczny ze stronami trzecimi - działając w omówieniu z Radą i na zlecenie Prezydencji

• Traktat z Nicei wprowadził postanowienia dotyczące wzmocnionej w odniesieniu do informowania PE i państw członkowskich

6. COREPER

• jest organem pomocniczym Rady( która ma 9 konfiguracji)

• w jego skład wchodzą stali przedstawiciele ( ambasadorowie) państw członkowskich

• zadania: zapewnia kontynuację prac Rady i przygotowuje prace rady

• Coreper I zastępcy Stałych Przedstawicieli

• Coreper II stali przedstawiciele

3. Organy sui generis

1. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa

• zajmuje się na bieżąco wszystkimi zasadniczymi problemami z dziedziny polityki międzynarodowej

• skład dyrektorzy polityczni MSZ państw członkowskich( mogą zastępować Ministra SZ)( ustalony na mocy przyjętej praktyki)

• działa na mocy art. 25 TUE

• obserwuje sytuację międzynarodową w obszarze objętych WPZiB

• przyczynia się do ustalenia polityk poprzez dostarczanie Radzie ocen (na jej żądanie lub z własnej inicjatywy)

• czuwa nad realizacja uzgodnionych polityk

• traktat z Nicei uzupełnia ten katalog:

• sprawowanie pod kierunkiem Rady kontroli politycznej kierownictwa strategicznego nad operacjami zarządzania kryzysami

• na mocy upoważnienia Rady, podejmowanie decyzji w tej mierze - w celu u na czas trwania operacji zrządzania kryzysami

2. Jednostka Planowania strategicznego i wczesnego ostrzegania

• utworzona w oświadczeniu nr 6 w Akcie końcowym do Traktatu Amsterdamskiego

• jest umocowana w sekretariacie generalnym Rady i podporządkowana Wys. przedstawicielowi ds. WPZiB

• skład: przedstawiciele sekretariatu generalnego Radym państw członkowskich, KE i UZE

• Zadania

• czuwanie i analiza rozwoju sytuacji w dziedzinie objętych WPZiB

• ocena interesów UE w dziedzinie Organy WPZiB sui Genesis oraz określenie przyszłych głównych zagadnień dla WPZiB

• opracowywanie dokumentów określających opcje polityczne, które mogą zawierać analizy, zalecenia i strategie dla WPZiB

3. Korespondenci Europejscy: odpowiedzialni za bieżącą wymianę informacji( bo reportaż nie zawsze dostarczają rzetelne informacje zgodne z prawdą)

4. specjalni przedstawiciele - na podstawie art. 18 ust 5 Rada może w przypadkach koniecznych powołać specjalnych przedstawicieli dla ,,poszczególnych spraw politycznych”

II filar: działanie ,,na zewnątrz, mówienie wspólnym głosem, twarz UE” Wysoki Przedstawiciel, Komisarz ds. Stosunków Zewnętrznych

19 listopada 2006

Wykład 6: III filar Unii Europejskiej: III Współpraca w zakresie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości

Charakterystyka III filaru UE

Układ z Schengen

• sygnatariusze:

• podpisanie 14 kwietnia 1985( Schengen I)

• zapisy:

• całkowite zniesienie kontroli na granica wewnętrznych UE do 1992 zaostrzona kontrola na zewnętrznych granicach

• swobodne poruszanie się osób na obszarze UE bez względu na ich narodowe obywatelstwo

• zniesiono większość barier administracyjnych pozostawiając jedynie te, które służyć miały zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa publicznego

• wprowadzono jednakowe przepisy wizowe we wszystkich krajach WE

Porozumienia wykonawcze do układu z Schengen( Schengen II listopad 1990)

• umożliwiło faktyczną realizację wcześniejszych zapisów

• zachęciło kolejne państwa WE do przyłączenia się do tej inicjatywy

• państwa - sygnatariusze zobowiązały się jednocześnie do stworzenia Schengeńskiego Systemu Informacyjnego ( SIS) który umożliwiałby zbieranie danych o osobach podejrzanych raz poszukiwanie zaginionych towarów

• obydwie umowy pozwoliłyby także na ujednolicenie procedur związanych z przyznawaniem azylu politycznego, warunków posiadani broni palnej ora zna bardziej efektywną walkę s handlem narkotykami. Zadeklarowano jednocześnie wzmocnienie komunikacji i technik w siłach policyjnych oraz dążenie do wyeliminowania nieprawidłowości związanych z opłatami akcyzowymi i celnymi

podstawy prawne

rys historyczny

TUE utworzenie III filaru

• Priorytetem w tym filarze miało być rozwijanie bliskiej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego

• dziedziny wspólnego zainteresowania

• swobodny przepływ osób

• wspólna polityka wizowa, azylowa, imigracyjna, wobec obywateli państw trzecich

• walka z narkomanią, przestępstwami na skalę międzynarodową

• współpracę sądowniczą w sprawach cywilnych i karnych

• współpracę celną

• współpracę policyjną w celach prewencyjnych i w walce z terroryzmem, handlem narkotykami innymi formami

TA 1997 zmiana III filaru

• układ z Schengen włączony do acquis communautaire ( poza Danią i Wielką Brytanią i Szwecją)

• część dotychczasowych spraw III filaru miała zostać włączona do filaru instytucjonalno prawnego( w szczególności polityka azylowa, polityka imigracyjna na, wizowa, współpraca sądowa w sprawach cywilnych

• określono cel funkcjonowania UE: stworzenie strefy wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

• osiągnięcie celów:

• ściślejsza współpraca policji, służb celnych Europolu

• współpraca sądowa, ujednolicenie przepisów karnych

• obecnie III filar obejmuje wyłącznie współpracę policyjną i sądową w sprawach karnych

• po TA sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości, ,, obszar wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości”

Wejście w życie zawartych porozumień odbywa się już w momencie ratyfikacji przez połowę państwa członkowskich

w miejsce wspólnych działań wprowadzono tzw. decyzje ramowe, które wywołują podobne skutki co dyrektywy, nie wymagają ratyfikacji przez członków UE i są podejmowane przez Radę

Utrzymano pierwszoplanową rolę Rady UE pozostawiając zasadę jednomyślności przy podejmowaniu decyzji

Współpraca policyjna

3 aspekty

1. funkcjonowanie Europejskiego Urzędu Policji UEORPLOU

• utworzona z niemieckiej inicjatywy

• działalność rozpoczął 1999

• zastąpił i przejął kompetencje istniejącej od 1993 Europejskiej Jednostki Narkotykowej( European Drug Unit EDU)

• rola: zadania koordynujące i wspierające

• działalność: przemyt narkotyków, przemyt materiałów rozszczepialnych i radioaktywnych, przemyt broni, terroryzm, zabójstwa, kidnaping, działalności o podłożu rasistowskich, przemy osób za granicę, nielegalna imigracja, handel organami ludzkimi, przestępstwa seksualne przeciwko dzieciom oraz produkcja i rozpowszechniania pornografii, kradzeń i przemyt samochodów, handel zwierzętami podlegającymi ochronie, pranie brudnych pieniędzy, fałszowanie pieniędzy ( euro), przestępstwa komputerowe, przestępstwa związane z ochroną środowiska

• organizowania wymiany informacji, analizy, utrzymywanie analityczno informacyjnego systemu komputerowego

2. współpraca policyjna państw członkowskich

• specjalne upoważnienia w zakresie: obserwacja transgraniczna( polega na obserwowaniu poszczególnych osób na terytorium innych państw sygnatariuszy) i pościg trans graniczny( to sytuacja, w której bez wcześniejszej zgody danego państwa dochodzi do przekroczenia jego granicy przez siły policyjne państwa sąsiedniego)

• obydwie możliwości dopuszczalne są jednak pod ściśle określonymi warunkami gdyż w obu przypadkach dochodzi do naruszenia suwerenności innego państwa

3. System Informacji Schengen (SIS)

• dostęp maja służby policyjne, graniczne, wizowe

• weryfikacja osób podczas przekraczania granic wewnętrznych

• osoby poszukiwane, zaginione, bez prawa wjazdu, wymagające ochrony policyjnej, jak i przedmioty - skradzione samochody, skradzioną lub porzuconą broń, jak i przedmioty skradzione samochody, skradzioną lub porzucą broń, skradzione dokumenty osobiste lub dokumenty in blanco

Współpraca sądowa

• pomoc prawna:

• ułatwianie i przyspieszanie współpracy pomiędzy odpowiednimi służbami a instytucjami sądowymi członków UE

• ułatwieniu procedur ekstradycyjnych między państwami

• unikaniu sporów jurysdykcyjnych pomiędzy nimi

Instytucje:

• EUROJUST - instytucja koordynującą działanie prokuratur krajowych. Głównym je zadaniem jest pomoc odpowiednim organom w postępowaniach śledczych oraz pomoc prawna

• Europejska Akademia Policyjna ( CEPOL), w której są szkoleni wysocy funkcjonariusze krajowych organów śledczych

Harmonizacja kluczowych przepisów prawa karnego w III filarze

• określenie minimalnego zakresu norm w przepisach karnych, czyli podstawowego zdefiniowania czynów przestępczych oraz kar za te czyny

• szczególny nacisk kładzie się na przepisy zabezpieczające interesy finansowe wspólnot w szczególności odnoszące się do łapownictwa i prania brudnych pieniędzy

• przepisy opisując przestępstwa i kary w zakresie zorganizowanej przestępczości, terroryzmu i handlu narkotykami

funkcjonalny i instytucjonalny wymiar III filaru UE

klocki lego przestały być objęte patentem 50 lat minęło

26 listopada 2008

Wykład 7: Grupy interesu w Unii Europejskiej

Istota lobbingu

lobbing: działania mające na celu rzecznictwo interesów grup społecznych wobec struktur władzy, a dokładniej wywieranie wpływu na procesy decyzyjne w instytucjach władzy, głównie państwowej. Jest to przede wszystkim przekonywanie, dostarczanie informacji oraz promocja pewnych decyzji, działań i rozwiązań.

PR: budowanie relacji, wizerunku

szczególnym wyróżnikiem aktywności jest specyfika grupy docelowej, bo interesują nas decydenci, lobbing to tylko te działania, które są zgodne z prawem oraz powszechnie akceptowanymi standardami moralnymi, lobbing to nie choroba, która trapi system, to dostarczanie informacji

zakres działania lobbingu:

1. stanowienie prawa

2. kształt polityki państwa, przyjmowania planów lub programów strategicznych w tym również lokalnych

3. rozstrzygania sporów z wyłączeniem sporów rozstrzyganych przez organ sprawiedliwości

4. mianowaniu na stanowiska

5. wydawaniu koncesji, licencji, zezwoleń

6. zwieranie umów

7. przyznawanie kontyngentów lub dotacji

8. zwalniania lub ograniczania obowiązków publicznoprawnych

9. gwarantowanie kredytów

10. wydawanie innych decyzji administracyjnych

lobby: rodzaj organizacji nacisku działających w państwach kapitalistycznych na terenie pozaparlamentarnym i wywierający wpływ na organy władzy państwowej środkami ekonomicznymi i politycznymi w interesie określonych warstw, grup i instytucji społecznych poprzez ,,urabianie” posłów

lobby: termin stosowany na określenie kilku zjawisk politycznych związanych z mechanizmem wywierania wpływu na proces decyzyjny.

lobby: układ powiązań instytucjonalnych służących przekazaniu informacji użytecznych w procesie przygotowywania przez lobbystę strategii działania oraz wywierania wpływu na treść rozstrzygnięć legislacyjnych

narodził się w USA i Wielkiej Brytanii

lobbysta: reprezentant cudzych interesów, PR officer

lobbysta: każdy, kto nawiązuje kontakt z politykami

kwalifikacje lobbysty:

• kalendarz, w którym jest dużo kontaktów

• znajomość ludzi oraz stylu działania instytucji politycznych

• znajomość właściwego dla aparatu legislacyjnego

• umiejętność analizowania rzeczywistości politycznej

• ostrożność, takt i dyplomacja idące w parze ze szczególnym wyczuleniem na dynamikę społeczną

system działania lobbystów

lobbing w UE

grupy interesu: organizacja posiadająca formalną strukturę oraz wspólne cele, dążą do utworzenia powiązań z podmiotami odpowiedzialnymi za przebieg państwowego procesu podejmowania decyzji

zróżnicowanie grup interesu:

• podejście podmiotowe: wyróżnia się m. in. grupy pracownicze i pracodawców

• podejście podmiotowe: grupy interesy odzwierciedlają za swej natury głównie dążenie produkcyjne bądź usługowe( np. grupa hodowców)

• zasięg działania grup interesu: terytorialne, narodowe, ponadnarodowe

formy oddziaływania lobbbyingu:

1. bezpośrednie:

• osobiste: rozmowa Tel, rozmowy nieformalne, delegacje, wykłady, zaproszenia, udzial w dyskusjach, komisjach

• pisemne: broszury, faksy, maile, opracowywanie, monografie, statystyki, przedruki artykułów, broszury, listy ze stanowiskami

2. pośrednie: poprzez osoby trzecie, instytucje publiczne, wielkie osobistości

tanie: propozycja w ramach konsultacji, petycja, lobbing wybranych przedstawicieli, wykorzystywanie mass mediów, uczestnictwo w badaniach komisji specjalnych, ciągły udział w konsultacjach, kampanie publiczne, demonstracje, próby obstrukcji implementowanych regulacji, brak współpracy z rządem, strajk, nieposłuszeństwo cywilne: drogie

podstawowe regulacje w zakresie działalno lobbbyingu

instytucje WE a lobbyinng

lobbing struktura:

na początku lat 90 w Brukseli było 3 tys. lobbystów i firm lobbystycznych zatrudniających 10 tys lobbystów, w miarę upływu czasu zmieniał się charakter działania lobbystów, początkowo przemysł i rolnictwo, dziś ilość sektorów zainteresowanych lobbingiem wzrosła

coraz powszechniejsze uznanie działalności lobbystycznej jako jednej z uprawnionych form współdecydowania w demokracji

najważniejsze decyzje w danym sektorze podejmowane są przez instytucje wspólnotowe

UE posiada bardzo specyficzną strukturę instytucjonalną

na początku kwestia lobbingu nie była poruszana, regulacje prawne pojawiły się w latach 90 tych

Dokument KE: An Open and Structured Dialogue Between the Commission and Special Interest Group: zasady: 1992

• prezentacja publiczna lobbystów( nie powinni podawać się za kogoś, kim nie są

• zachowania lobbystów: uczciwość i kompetencja, unikać działania w przypadku konfliktu interesów, nie zatrudniać urzędników KE

• rozpowszechnianie informacji KE: lobbing nie powinien rozpowszechniać wprowadzających w błąd informacji

Samoregulacyjny Kodeks Lobbystów 1994( nie ma sankcji), zaakceptowała go KE, przystosowano go dla lobbystów parlamentarnych, brak mocy obowiązywania, była to wyłącznie samoregulacja, nie było mechanizmu egzekucyjnego oprócz cofania przepustek, zakaz przyjęcia prezentów do 600 euro

Kodeks postępowania w PE ( Ford i Normal) przyjęty w 1996( rejestr lobbystów, utworzenie kodeksu postępowania, przepustki)

Kodeks postępowania w Komisji Europejskiej:

• zakasuje płatnego zajęcia przez komisarzy

• zakasuje przyjmowania prezentów do 150 euro

• deklaracja majątkowa

• komisarz ma informować o miejscu zatrudnienia małżonka

• komisarz musi informować przez rok, gdzie podejmuje zatrudnienie

przykłady działań lobbingowych

typy kontaktów z lobbystami:

• udział w grupach eksperckich

• kontakty ad hoc

• udział w konsultacjach prowadzonych przez KE w związku z publikowaniem tzw. Zielonych Ksiąg

• lobbing na forum instytucji europejskich np. KE, PE, RUE

grupy ekonomiczne( krajowe związki i stowarzyszenia, firmy i korporacje, federacje ekonomiczne), publiczne( organizacje konsumenckie, rzecznicy interesów społecznych, rzecznicy ochrony środowiska), terytorialne, ugrupowania promocyjne, firmy prawnicze

Lobby w KE

• komitety doradcze, eksperckie( w ich skład wchodzą też lobbyści)

• lobbyści często dostarczają ważnych informacji, których nie posiada podmiot decyzyjny, opracowują i dostarczają materiały

Lobby a PE:

• PE można kierować sugestie do KE z propozycją aktu, czasem sami parlamentarzyści pełnią rolę lobbystów, intergrupy parlamentarne,

• oddziaływanie na posłów sprawozdawców( którzy przedstawiają ekspertyzy)

Lobby w UE

• CORREPER i przygotowania jego, kształtowanie punktów agendy

• lobby w RE, to oddziaływanie na to, czy RE będzie obradowała o danych kwestiach, czy przyjmie je bez dyskusji

Lobby a RE

Projekt partnerstwa wschodniego, inicjatywa Polski i Szwecji, ( państwa południowe wolą basen morza śródziemnego)

działalność lobbystyczna władz regionalnych i lokalnych

dlaczego: chęć uzyskania legitymizacji, zdobywania funduszy, wpływu na politykę

sposoby: kanały narodowe, biura reprezentacji narodów Brukseli( nie tylko regiony to mają, PGNiG też ma)

wniosek: lobbing jest dobry, tylko wymaga regulacji

3 grudnia 2008

Wykład 8: Komitologia w Unii Europejskiej

(oprócz komitetów komitologicznych mam y grupy robocze)

Definicja

Komitety: pełnią funkcję doradczą, złożone są z przedstawicieli państw członkowskich, system wydawania aktów wykonawczych przy udziale tych komitetów nazywana jest komitologią

urzędnicy Ci są poza kontrolą demokratyczną wysyłani są przez administrację narodową i od nich b. wiele zależy(czytaj: Ambroziak podejmowanie decyzji w UE)

KE: uprawnienia wykonawcze dot. aktów prawnych

podstawowe regulacje prawne

art. 202 TWE

decyzja z 1999 Rady nr 1999/468/WE ustanawiająca warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji

standardowy regulamin komitetu ko mitologicznego ( Dz.U.WE C 38 z dnia 6 lutego 2001 r. str. 3)

TWE nie rozróżnia aktów prawnych o charakterze legislacyjnym i wykonawczym, dokonanie tego rozróżnienia wymaga odwołania się do podstawy prawnej, procedury, ewentualnie instytucji przyjmującej dany akt

Na potrzeby komitologii akt legislacyjny zawierające upoważnienie do wydawania aktów wykonawczych przez KE nazywany jest aktem podstawowym

akt podstawowy:

• akt prawny przyjęty przez RE albo przez Re i PE ( nazywany rozporządzenie, dyrektywą, decyzją)

• postawą prawną jego wydania jest traktat

• zawiera upoważnienie do wydania aktów wykonawczych przez KE, wspieraną przez komitety aktów wykonawczych

akt wykonawczy

• akt prawny przyjęty przez KE( lub w niektórych przypadkach RE nazywany ( tak jak akty podstawowe) rozrządzeniem, dyrektywą, decyzją

• podstawą prawną jest akt podstawowy

Upoważnienie jest skonstruowane najczęściej w jednym artykule aktu podstawowego, musi być w nim wskazana:

• procedura ko mitologiczna, która będzie miała zastosowanie do wydawania przez KE aktów wykonawczych( ustawodawca ma w tym zakresie pełną swobodę i może zadecydować, że niektóre akty wykonawcze z danego obszary będą przyjmowane przy wykorzystywaniu np. procedury doradczej, a inne np. zarządzającej

• komitet komitologiczny, który będzie brał udział w przygotowaniu aktu,

Komitety komitologiczne: członkami są urzędnicy z państw członkowskich, są instrumentem Rady służącym do monitorowania i kontroli uprawnień wykonawczych przekazywanych KE( np. Sta

struktura i zasady funkcjonowania komitetów są zestandaryzowane tj.

• członkami komitetu są przedstawiciele wszystkich państw

• przewodniczy im urzędnik KE

• funkcjonują zgodnie z procedurą określoną przez akt podstawowy na podstawie zasad ustanowionych w horyzontalnej decyzji Rady w sprawie komitologii praz w standardowym regulaminie komitetów

Efektem ich pracy jest opinia o projekcie aktu wykonawczego przedstawionego przez KE, wyrażona po zastosowaniu jednej z trzech procedur( doradczej, zarządzającej i regulacyjnej)

poziom polityczny: komisarze, dyrektorzy generalni

eksperci: wybierani na zasadzie konkursu

Rodzaje komitetów:

1. doradcze( advisory comittees)

2. zarządzające( management)

3. regulacyjne( regulatory)

Jeden komitet może wydawać opinie przy zastosowaniu dwóch procedur ( tzn. do niektórych aktów wykonawczych procedurę, a do innych np. regulacyjną) jeżeli został do tego upoważniony przez akt podstawowy

w 2003 funkcjonowało 256 komitetów ko mitologicznych, najwięcej w dziedzinie transportu i energii, środowisko, przedsiębiorstw, rolnictwa

sposoby działania komitetów

członkami komitetów komitologicznych są urzędnicy ze wszystkich państw członkowskich wyznaczani przez resort właściwy dla danego komitetu

	komitet doradczy	komitet zarządzający	komitet regulacyjny
skład	przedstawiciel KE i przedstawiciele państw członkowskich UE
przewodniczący	przedstawiciel KE
organ powołujący	Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska

	komitet doradczy	grupa ekspercka
skład	wyłącznie urzędnicy z państw członkowskich i urzędnik z KE	urzędnicy z państw członkowskich, naukowcy, pracownicy niezależnych instytutów analitycznych, przedstawiciele środowisk społecznych i gospodarczych, lobbyści
	często Ci sami eksperci uczestniczą w posiedzeniach komitetu doradczego i grupy eksperckie
przewodniczący	urzędnik KE	Urzędnik KE lub przedstawiciel państwa członkowskiego
Przedmiot prac	projekt aktu wykonawczego	projekt aktu podstawowego

funkcje komitetów

	doradczy	zarządzający	regulacyjny
kompetencje	udział w tworzeniu aktów wykonawczych, dystrybucji środków decyzyjnych o przetargach, nowelizacji aktów podstawowych
		w szczególności w obszarze rolnictwa i rybołówstwa	w szczególności w obszarze zdrowia i bezpieczeństwa żywności, dostosowanie aneksów do dyrektyw

* de facto to akt podstawowy decyduje jaką sprawą komitet będzie się zajmował

organizacje pracy komitetów, przewodniczący, sekretarz, eksperci, grupy robocze komitetów politologicznych, kwestie organizacyjne: porządek obrad, zwoływanie posiedzeń, terminy posiedzeń, dystrybucja dokumentów, miejsce posiedzeń, przepustki, zajmowanie miejsc w sali posiedzeń, refundacja kosztów, reprezentacja i kworum, języki obrad, dokumentów oraz tłumaczenie, jawność posiedzeń, procedura pisemna, sprawozdanie

jest obowiązek informowania tego, co robią komitety ko mitologiczne wobec PE( dlatego zawsze jest agenda i sprawozdanie)

Informowanie Parlamentu Europejskiego:

• obowiązek informacyjny co do aktów wykonawczych( pewna forma kontroli wobec KE, i komitetów komitologicznych) obszarach, w których do przyjęcia aktów stosowana jest procedura współdecydowania( podstawa prawna art. 7 ust 3 decyzji 1999/468/WE)

• dokumenty przekazywane PE ( poniższe dokumenty DG KE przekazują w wersji elektronicznej)

PE powinien być ponadto informowany za każdym razem, kiedy KE przekazuje Radzie projekt aktu wykonawczego( a priori i ex post)

Obowiązek informacyjny co do aktów wykonawczych w obszarach, w których do przyjęcia aktów podstawowych stosowane ą procedury współpracy, konsultacji, zgody

Dokumenty przekazywane PE ( w terminie 14 dni przed posiedzeniem komitetu( projekt porządku obrad komitetu), ( w terminie 14 dni po posiedzeniu komitetu streszczenie sprawozdania, listę obecności)

Państwo nie musi delegować swojego przedstawiciela do komitetu komitologicznego ponieważ temat jest nieinteresujący, albo jest wakat na stanowisku eksperta

podstawowe procedury

	doradczy	zarządzający	regulacyjny
głosowanie	fakultatywne	obowiązkowe
większość	zwykła	kwalifikowana

( uwarunkowania głosowania pamiętaj)

wykonują swojego uprawnienia wykonawcze przy zastosowaniu procedur: doradczej, zarządzającej i regulacyjnej

o zastosowaniu danej procedury rozstrzyga akt podstawowy

najczęściej wykorzystuje się procedurę regulacyjną

Procedura doradcza

• art. 3 decyzji 1999/468/WE

• zakres zastosowania: gdy jest najbardziej właściwa z wyłączeniem obszarów, do których stosują się pozostałe procedury, najmiększa, najelastyczniejsza

• KE przedstawia komitetowi projekt aktu wykonawczego =>

• komitet wydaje opinię i projekcie jeśli jest to konieczne w głosowaniu =>

• KE podejmuje decyzję biorąc pod uwagę opinię komitetu =>

• KE informuje komitet, w jaki sposób wzięła pod uwagę jego opinię

Procedura zarządzająca

• art. 4 decyzji 1999/468/WE

• zakres zastosowania: w opracowywaniu aktów wykonawczych w zakresie wspólnej polityki rolnej, rybołówstwa, implementacji programów powodujących znaczne skutki budżetowe

1. KE przedstawia Komitetowi projekt aktu wykonawczego

2. Komitet wydaje opinię o projekcie kwalifikowaną większością

1. opinia pozytywna lub jej brak => KE przyjmuje akt wykonawczy, który zaczyna natychmiast obowiązywać

2. opinia negatywna: KE przekazuje projekt aktu wykonawczego Radzie

b1:KE może odłożyć zastosowanie aktu wykonawczego( maksymalnie na 3 m-ce)

b2: RE może przyjąć odmienną decyzję kwalifikowaną większością głosów , maksymalnie w ciągu 3 m-cy

Procedura regulacyjna:

• art. 5 decyzji

• zakres zastosowania - stosowana w szczególności w opracowywaniu

• aktów o generalnym zastosowaniu: mających na celu wdrożenie istotnych przepisów podstawowego aktu prawnego, w tym aktów wykonawczych dotyczących ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi, zwierząt lub roślin

• aktów wykonawczych, wdrażających lub uaktualniających niektóre istotne przepisy podstawowego aktu pranego( np. aneksy do niektórych dyrektyw dotyczących np. bezpieczeństwa czy kosmetyków)

• przebieg procedury: KE może przyjmować tylko te projekty aktów wykonawczych, które uzyskały pozytywną opinię komitetu wyrażoną kwalifikowaną większością głosów. Zastosowanie procedury regulacyjnej najbardziej ogranicza kompetencje wykonawcze KE

Uprawnienia Parlamentu Europejskiego w procedurach ko mitologicznych

-prawo informacji

-prawo do sprawdzania czy komisja nie przekroczyła swoich uprawnień , przygotowując dany akt wykonawczy, wtedy PE przyjmuje rezolucję

Powyższe prawo PE dotyczy wyłącznie aktów wykonawczych wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w akcie podstawowym przyjętym w procedurze współdecydowania

Jeśli KE przekroczyła upoważnienia PE może:

-przedłożyć komitetowi nowy projekt aktu wykonawczego

-kontynuować procedurę

-przedłożyć Radzie i PE projekt nowego aktu podstawowego, który będzie przyjmowany w procedurze współdecydowania

Procedura regulacyjna:

-jeżeli PE przyjmuje rezolucję, w której stwierdzi, że KE - przygotowując dany projekt aktu wykonawczego - przekroczyła upoważnieni zawarte w akcie podstawowym, Rada może zignorować stanowisko PE i uchwalić dany akt wykonawczy, narażając się tym samym na wniesienie przez PE skargi do ETS

w latach 2001 - 2003 PE nie przyjął ani jednej uchwały o przekroczeniu przez KE uprawnień wykonawczych przewidzianych w akcie podstawowym => KE działa pragmatycznie i instytucje dobrze współpracują

Komitety komitologiczne: instrument który wykorzystuje RE, żeby sprawować nad KE kontrolę, komitety ekspercie, szczebel technokratyczny, nie ma decyzji politycznych, uczestnikami są urzędnicy z państw członkowskich

10 grudnia

Wykład 9: System finansowy Unii Europejskiej

1. Charakterystyka budżetu WE

• Działalność UE jest finansowana jest ze środków budżetowych i pozabudżetowych

• Europejski Fundusz Rozwoju

• wspólnotowe operacje pożyczkowe

• pożyczki udzielane przez EBI

**** do fuzji z 1967 Wspólnoty miały osobne budżety

• budżet sporządzany w euro, na rok

• od 1998 budżety roczne są ustalane także z uwzględnieniem średnioterminowych ram finansowych

• 1999 w ramach negocjacji zwanych ,, Agenda 2000”, przyjęto perspektywy na lata 2000 - 2006

• w maju 2006 ostatecznie zatwierdzono budżet UE na lata 2007 - 2013 na poziomie 1,05% dochodu narodowego brutto Wspólnoty

• 17.05.2006 podczas sesji plenarnej w Strasburgu PE zatwierdził budżet UW na lata 2007 - 2013 w wys. 864,3 mld euro

• Polska: ma otrzymać 89,6 mld euro w ciągu 7 lat

• po opłaceniu naszych składek do unijnej asy Polska uzyska netto około 67 mld euro

• Polska otrzymała pieniądze zamiast wschodnich landów niemieckich, na co zgodziła się Merkel

• najwięcej 59,7 mld euro Polska otrzyma w ramach funduszy strukturalnych i spójności:

• na rozwój najbiedniejszych regionów

• walkę z bezrobociem

• budowę infrastruktury

Warunek: Polska może otrzymać, jeżeli na czas przygotuje odpowiednie programy i będzie s stanie współfinansować część kosztów projektu

• ponadto z unijnej kasy trafi 24 mld euro do polskiego rolnictwa( w tym dopłaty bezpośrednie i rozwój obszarów wiejskich), reszta środków:

• na programy unijne, w tym edukacyjne( jak Erasmus) i naukowe

na cele związane z polityką sprawiedliwości i spraw wewnętrznych( jak ochrona granic i walka z terroryzmem)

2. Podstawy prawne

• traktat ustanawiający WE ( art. 268 - 280)

• decyzja RE z 31 października 1994 dotycząca zasobów własnych WE i dyscypliny budżetowej

• rozporządzenie finansowe RE z 21 grudnia 1977 dotyczące ogólnego budżetu WE

• porozumienie międzyinstytucjonalne z 6 maja 1999 w sprawie dyscypliny budżetowej

3. dochody i wydatki

dochody budżetowe: na podstawie decyzji podjętej przez państwa członkowskie 21 kwietnia 1970( dywersyfikacja dochodów)

głównymi dochodami własnymi WE są:

• cła i podobne opłaty ustanowione wobec państw trzecich

• podatki i opłaty pobierane od produktów rolnych

• procentowo określona część podatku VAT

• bezpośrednie wpłaty krajów członkowskich, których wielkość zależy od proporcji, w jakiej państwa te uczestniczą w tworzeniu PKB Unii( tzw. czwarte źródło)( sprawdź do egzaminu kto płaci najwięcej, kto płaci najmniej)

dodatkowe źródła dochodów:

• podatki od wynagrodzeń urzędników WE

• dochody o charakterze administracyjnym( np. kary pieniężne, grzywny, darowizny, zysk od odsetek, dochody ze sprzedaży, najmu itp.)

wydatki dzieli się na dwa rodzaje( art. 272 ust 9)

a) obowiązkowe: przewidziane przez prawo pierwotne i pochodne, czyli te określone przez prawo

b) nieobowiązkowe wszystkie pozostałe np. pomoc zewnętrzna wobec państwa trzecich, programy finansowane na zasadzie wydatkowania wolnych środków

struktura wydatków

• Wspólna Polityka Rolna: ok. 44% środków finansowych( z czego 10% przekazywanych jest na politykę rozwoju wsi)( zmalała z 60% w 1988, docelowo niewiele ponad 30%)

• wydatki przeznaczone na działania strukturalne: 35%( mają wzrosnąć 1988 13% docelowo 38%)

• Inne gałęzie wspólnotowej polityki wewnętrznej: 6,5 %

• badania naukowe: 4%

• działania zagraniczne związane z funkcjonowaniem instytucji unijnych w stosunkach z państwami trzecimi: 5,1 %

• wydatki administracyjne: 5%

*pierwszy budżet EWG był mały i obejmował wyłącznie wydatki administracyjne

w 2007 ogólny budżet był głównie budżetem operacyjnym, z którego środki na poziomie 115,5 mld euro przeznaczono na:

• zrównoważony wzrost

• ochronę zasobów naturalnych

• obywatelstwo

• wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość oraz zewnętrzne działania Unii

• 2008 129 mld euro, 2009 134,4 mld( 44%spójność, 32% bezpośrednia pomoc i rozwój rynku, rozwój wsi 11%, global player 5,5 %, wyrównanie dla Bułgarii i Rumunii 0,2%, 1,1% mieszkańcy, wolność

Ewolucja struktury oraz rozmiarów budżetu wspólnotowego

• w 1965 r. wydatki z tytułu wspólnej polityki rolnej ( WPR_ pochłaniały 35,7% budżetu i wzrosły do 70% w 1985

• w pierwszym roku ram finansowych na okres 1988 - 1992 wydatki z tytułu WPR 60%

• do 2013 udział tradycyjnych wydatków na WPR( poza rozwojem obszarów wiejskich) zmniejszy się prawie o połowę ( 32%) w następstwie realnej obniżki w obecnym okresie finansowania

• dopłaty w ramach WPR są do areału gruntu a nie od wydajności

Zasady sporządzania budżetu:( to formy, a nie zasady prawne)na podstawie przyjętej doktryny

• zasada jedności: całość dochodów i wydatków WE musi być zawarta w jednym dokumencie

• zasada uniwersalizmu: wpływy budżetowe nie powinny być podporządkowane konkretnym wydatkom

• zasada równowagi: budżet nie może zamykać się deficytem. przewidywane wydatki nie mogą być wyższe, niż planowane dochody

• zasada autonomii: budżet ma własne dochody, które nie polegają wyłącznie na wkładach pochodzących od państw członkowskich

• zasada jednoroczności: UE prowadzi działalność budżetową w rytmie roku kalendarzowego( rok budżetowy: 1 stycznia - 31 grudnia)

budżet UE procedura uchwalania:

• procedura uchwalania budżetu jest długa i złożona

• wynika to z faktu, że każda z instytucji pragnie mieć jak największy wpływ, ponieważ określa to jej pozycję

w ramach procedury budżetowej współuczestniczą 3 instytucje:

• KE

• Rada Unii Europejskiej

• PE

procedurę budżetową określa art. 272 TWE

1. do dnia 1 lipca poprzedzającego rok budżetowy każda instytucja przygotowuje i składa KE swój preliminarz budżetowy, Komisja łączy je we wstępny projekt budżetu i dołącza do niego swoją opinię

2. KE wstępne przygotowanie projektu budżetu na nachodzący rok finansowy( czyli od 1 stycznia do 31 grudnia kolejnego roku) Wstępny projekt powinien być przedstawiony Radzie do 1 września

3. RE przyjmuje projekt budżetu kwalifikowaną większością głosów) w przypadku powtarzania konfliktu między RE a PE dotyczącego podziału na wydatki obowiązkowe i nieobowiązkowe wszczyna się procedurę koncyliacyjną uczestnicy w niej przedstawiciele KE , REW i PE

4. po przyjęcie wstępnego projektu budżet przez RUE jest on przedstawia Parlamentowi Europejskiemu najpóźniej o 5 października roku poprzedzającego rok kalendarzowy

5. w PE odbywa się pierwsze czytanie, PE ma 45 dni na ustosunkowanie się do otrzymanego projektu

1. jeśli na sesji plenarnej PE przyjmuje projekt budżetu jest on uchwalony

• jest uchwalony również, gdy PE w ciągu 45 dni nie przyjmie go ani nie odrzuci

2. jeśli PE nie przyjmuje projektu i wprowadzi poprawki projekt wraca do RUE

6. RUE wspólnie z KE analizuje projekt i w rezultacie może zachować się na 3 sposoby:

9. może odrzucić poprawki wprowadzone przez PE

2. może odrzucić poprawki proponowane przez PE do wydatków obowiązkowych które nie zmieniają ogólnej sumy wydatków, a w przypadku, gdy tego nie zrobi poprawki zostają w mocy

3. może zaakceptować poprawki PE do projektu, które podwyższają ogólny poziom wydatków, jeśli tego nie uczyni poprawki upadają

• jeśli Rada w ciągu 15 dni nie zmieniła poprawek proponowanych przez PE zaakceptowana proponowane poprawki budżet uważa się za przyje tu

7. Parlament Europejski ma 15 dni n a ponowne ustosunkowanie się do projektu może:

1. działając większością sowich członków i większości ą 3/5 oddanych głosów odrzucić lub zmieni poprawki wniesione przez RUE do poprawek zaproponowanych przez PE podczas pierwszego czytania i przyjąć budżet w takim brzmieniu

ii) jeśli PE nie ustosunkuje się do poprawę RUE w ciągu wspomnianego okresu budżet uważa się za przyjęty

wykonanie budżetu:

• musi być wykonany zgodnie z rozporządzeniem finansowym

• obowiązek wykonania budżetu spoczywa na Komisji Europejskiej ( art. 274 TWE)

• KE wykonuje budżet na własna odpowiedzialność i w granicach przyznanych jej środków, zgodnie z zasada prawidłowej gospodarki finansowej

• państwa członkowskie mają obowiązek współdziałać z KE dla zapewnienia prawidłowego gospodarowania środkami budżetowymi

• w ramach budżetu KE może przenosić środki z rozdziału do rozdziału lub podrozdziału do podrozdziału

• komisja przedkłada Radzie Unii Europejskiej i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z wykonania budżetu, ponadto komunikuje im bilans finansowe( aktywa i pasywa) WE

sprawozdanie i bilans podlegają kontroli:

• merytorycznej Trybunał Obrachunkowy

• w toku wykonywania budżetu: kontrolerzy finansowi oraz księgowi

po zakończeniu roku finansowego: Trybunał Obrachunkowy kontroluje wydatki i dochody WE co do ich zgodności z prawem

• politycznej( Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski)

• Rada formułuje kwalifikowana większością głosów zalecenia dl PE w sprawie udzielenia absolutorium dla budżetu

• PE udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu na dany rok

ochrona interesów finansowych We

• państwa członkowskie i WE zobowiązane są zwalczać malwersacje i wszelkie inne nielegalne działania naruszające interesy finansowe We z pomocą środków, które są odstraszające i zapewniają skuteczna ochronę państw członkowskich ( art. 280 TWE)

• Europejski Urząd Antymalwersacyjny: OLAF, powołany decyzja KE w 1999

• prowadzenie dochodzeń administracyjnych zmierzających do zwalczania defraudacji korupcji i innej działalności szkodliwej dla interesów finansowych WE

• badanie działalności urzędników We

• badanie działalności podmiotów gospodarczych na wypadek naruszenia prawa wspólnotowego

Reasumując:

• tworzenie budżetu opiera się na procedurze prawnej

• struktura dochodów, zdywersyfikowana

• budżet jest kontrolowany

• polityka rolna i strukturalna to większość budżetu

jakie partie w PE, kto jest u władzy?

	skrót	nazwa	2009	2004
1	EPL-ED	Europejska Partia Ludowa - Europejscy Demokraci	288	268
2	PES	Partia Europejskich Socjalistów	217	200
3	ALDE	Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	100	88
4	UEN	Unia na rzecz Europy Narodów	44	27
5	Verts/ALE	Zieloni - Wolny Sojusz Europejski	43	42
6	GUE/NGL	Zjednoczona Lewica Europejska - Nordycka Zielona Lewica	41	41
7	IND/DEM	Niepodległość i Demokracja	22	37
8	NI	niezrzeszeni	30	20
			785	732

przeniesienie suwerenności( transfer suwerenności): aby UE lepiej funkcjonowała państwa dobrowolnie oddają część swojej suwerenności na mocy zapisów traktatowych, funkcjonowanie obywateli tez jest przeniesione na poziom wspólnotowy, podporządkowanie państwu członkowskiego wspólnotowemu systemowi norm

Jak wzmocnić wymiar obywatelski?

Pozycja państwa członkowskiego w UE?

Podmiotami w UE są: państwa członkowskie i obywatele, prawo posiadania takich samych przywilejów na poziomie europejskim jak i ponadnarodowym

17 grudnia 2008

Wykład 10: Koordynacja polityki europejskiej

Termin egzaminu: 29 stycznia, 17:00 - 18:30 o 18:30 wieczorowi

Zerówka - nie ma

Test pisemny jednokrotnego i wielokrotnego wyboru

Polityka europejska: różne polityki

Pojęcie koordynacji:

• uzgodnienie wzajemnego działania, harmonizowanie, ujednolicanie,

• funkcja zarządzania,

• polegająca na porządkowaniu elementów działających dla realizacji wspólnego celu, polega na usprawniania wzajemnych związków pomiędzy działaniami oraz na komunikowani się kierowników, realizujących wyodrębnione zadania,

• racjonalna koordynacja winna towarzyszyć opracowaniu i realizacji strategii oraz planów rocznych lub bieżących. Racjonalny stopień koordynacji działań i wysiłków stanowi ponadto przesłankę wysokiej efektywności

ujęcie prawno administracyjne

• określenie uprawnień wykonywanych przez organ w stosunku do innych organów, które nie są mu bezpośrednio organizacyjnie i służbowo podporządkowane

• są to jednostki podległe innym organom, bądź ze swego założenia działające samodzielnie

• Organ koordynujący ma jednak możliwość oddziaływania na instytucje koordynowane przy użyciu różnego rodzaju środków w celu zharmonizowania działalności tych jednostek

• Koordynacja: podjęcie przez instytucje uzgodnień umożliwiających wypracowanie wspólnego stanowiska ,,na zewnątrz”

• Reguły tych uzgodnień określać będą procedury formalnoprawne oraz nieformalna pozycja polityczna czy status tych instytucji

Koordynacja polityki europejskiej

• istnienie pewnych mechanizmów pozwalające na uzgodnienie wspólnego stanowiska, kraj mówi jednym głosem

• Koordynacja: zorganizowanie pracy administracji krajowej, w której istnieje skuteczny i klarowny podział odpowiedzialności za kwestie związane z UE

• Stworzenie forum konsultacji między ministerstwami

Kraj jako system( ewentualnie proces)

Koordynacja polityki europejskiej jako proces:

• Jako proces: ma charakter dynamiczny, chronologiczny, proces ma tempo, uczestników, przeplata się w równolegle zachodzącymi procesami,

• Procesualność zjawiska daje możliwość prognozowania rozwoju sytuacji i przewidywania jej w oparciu o scenariusze

Koordynacja polityki europejskiej jako system

• Ogół organów uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa

• Ogół generalnych zasad i norm, regulujących wzajemne stosunki pomiędzy nimi

• Impet: propozycja złożona państwom członkowskich, output: odpowiedź zwrotna państw członkowskich

Koordynacja polityki europejskiej, sposoby rozumienia

Uwarunkowania procesu koordynacji

• Skuteczne wypełnianie funkcji koordynacyjnej przez administrację rządową

• Sprawdzian zdolności koordynacyjnych: zapewnienie merytorycznej i technicznej obsługi półrocznej prezydencji

• Proces koordynacji polityki europejskiej państwach członkowskich UE oparty jest na różnych mechanizmach prawno instytucjonalnych

• Nie ukształtował się jeden model uzgadniania stanowisk na poziomie narodowym

Koordynacja a system polityczny państwa:

• wybór modelu koordynacji zależy od systemu politycznego, sposobu funkcjonowania administracji

• W niektórych państwach trudniej jest wypracować stanowisko

Stopień scentralizowania państwa:

• Kiedy proces decyzyjny jest scentralizowany to prostsze jest koordynowania stanowiska narodowego

• Kiedy władza publiczna w państwie jest podzielona koordynacja obejmuje także uzgodnienia z poszczególnymi podmiotami władzy publicznej. Problem ten występuje przede wszystkim w państwach federalnych( Niemcy i Belgia), a także w krajach, gdzie przekazano część uprawnień władzom regionalnym( Hiszpania i Włochy)

• Relacje pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą - wprawdzie ustroje państw europejskich budowano w oparciu o zasadę

• Na pozycję i stabilność rządu wpływa charakter:

- systemu partyjnego

- systemy wyborczego - większościowy system wyborczy z jednomandatowymi okręgami wyborczymi zapewnia rządowi stałą większość parlamentarną i pozwala na konsekwentną realizację programu politycznego i legislacyjnego( Wlk Nryt) poszczególnego kraje różnią się co do stabilizacji gabinetów

• w większości państw rządy maja charakter koalicyjny i polityka zależy od umów koalicyjnych

• budowa struktur administracji publicznej

• rozróżnia się kilka rozwiązań modelowych tj. model angielski, francuski, niemiecki,

1. zakres władzy premiera i centrum rządu

2. zasad tworzenia ministerstw i stopnia ich fragmentaryzacji

3. rodzaju powiązań między sferą polityki i administracji, statusu urzędników

4. relacji między administracją publiczną a grupami interesu

wniosek: generalnie, im precyzyjniejszy program polityczny i strategia społeczno gospodarcza rządu, tym mniejsza jest potrzeba uzgadniania stanowisk

• formy i znaczenia współpracy rządu z grupami interesu:

1. formy pluralistyczne

2. formy korporacyjne: rząd słucha się korporacji zawodowych, grupy interesu mają mniejszy wpływ

wniosek: w praktyce we wszystkich krajach UE istnieją formalne i nieformalne mechanizmy pomagające w uzyskaniu opinii organizacji i grup społecznych i ich akceptacji dla ważnych politycznych rozstrzygnięć

• wielkość danego kraju: w mniejszych krajach koordynacja jest zazwyczaj łatwiejsza niż w większych

modele koordynacji w państwach UE: wspólne elementy

• wzrost znaczenia premiera i wspierających go struktur

• tworzenie międzyresortowych mechanizmów koordynacji, zwłaszcza w postaci tzw. komitetów ds. europejskich

• Adaptacja tradycyjnych struktur odpowiedzialnych za politykę zagraniczną dla potrzeb wynikających z członkowstwa( nowe zadania dla MSZ i placówek dyplomatycznych)

• Tworzenie instytucji sekretarzy stanu ds. europejskich oraz dopasowanie zakresu odpowiedzialności( a także struktur wewnętrznych ministerstw liniowych do potrzeb związanych z polityką europejską

• Ograniczona rola parlamentów narodowych, bo parlamenty to ciała w których się deliberuje, a w koordynacji liczy się skuteczność

1. Model brytyjsko francusko włoski

• Najwyższy stopień koncentracji kompetencji

• Podział kompetencji pomiędzy ministerstwa spraw zagranicznych praz wyspecjalizowane organ centralny, o charakterze koordynacyjno analitycznym

Kluczowe kompetencje w zakresie koordynacji polityki europejskiej podzielone są pomiędzy MZS oraz wyspecjalizowany w tym celu organ ( np. Wielka Brytania sekretariat ds. europejskich)

2. Model hiszpańsko belgijski

• Supremacja MZS które przejmuje najważniejsze kompetencje w zakresie spraw europejskich

• Polska zmierza do tego modelu( przemodelowanie UKIE)

3. Model niemiecki

• Główny zakres kompetencji dzielą między siebie ministerstwa spraw zagranicznych i finansów ( wcześniej gospodarki)

• Każdy minister dopowiada za politykę koordynacyjną w zakresie swoich kompetencji resortowych, lecz samodzielność jest równoważona pozycją ustrojową i polityczną kanclerza i uprawnieniami urzędu kanclerskiego w zakresie koordynacji

• Autorytet kanclerza

Główne wyzwania

• Zapewnienie wymiany informacji pomiędzy ministerstwami

• Skuteczne opracowanie stanowiska narodowego do prezentacji na forum WE

• Instytucja koordynująca pełni rolę ,,skrzynki kontaktowej”

- powiadamia o krokach podjętych przez inne instytucje i o sprawach, które są rozstrzygane

Zajmuje się monitorowaniem, filtrowaniem spraw rozpatrywanych na forach instytucji unijnych

*Znać definicję modeli

Koordynacja polityki europejskiej w Polsce

Ścieżka obiegu dokumentów:

Pismo do ministra -> dekretacja, podsekretarz stanu -> dyr. Departamentu -> wicedyrektor -> naczelnik wydziału -> pracownik -> stażysta?

Pracownik pisze -> naczelnik opiniuje -> parafki i minister podpisuje

dylematy

system koordynacji polityki europejskiej w Polsce

instytucje UE( podmioty zaangażowane w wypracowywanie stanowiska)

podsystemy instytucjonalne:

• Ciało decyzyjne o znaczeniu politycznym( RM)

• Forum koordynacji i uzgodnienia stanowisk KERM Komitet Europejski Rady Ministrów, przewodniczący: premier

• Instytucja centralna, koordynator systemy UKIE/MSZ

• Instytucje uczestniczące

• Stałe Przedstawicielstwo

Podsystem normatywny:

• Przepisy prawa

• Statuty i regulaminy wewnętrzne instytucji

• Dokumenty o charakterze programowym

Podsystem funkcjonalny:

• Procedury wypracowywania stanowiska na posiedzenia:

- komitetów i grup roboczych

- COREPER

- Rady UE

- Rady Europejskiej

Podsystem komunikacyjny:

• Obieg dokumentów

• Nieformalny przepływ

• Stałe przedstawicielstwo

Stałe przedstawicielstwo łączy podsystemy z instytucjami

Komitet europejski Rady Ministrów KERM

• Przygotowywanie, uzgodnienie projektów rozstrzygnięć albo stanowiska RM lub Prezesa RM w sprawach związanych z członkostwem RP w UE

• Podejmowanie rozstrzygnięć o zajmowanie stanowisk w zakresie spraw związanych z członkostwem RE w UE które nie zostały zastrzeżone dla wyłącznej kompetencji RM lub prezesa RM

• Wyrażanie opinii albo udzielanie rekomendacji projektom dokumentów rządowych., które będą przedstawione RM lub prezesowi RM do rozpatrzenia

Ustawa z 2004 o współpracy sejmu i innych instytucji w sprawach związanych z UE

System europejskiej wymiany dokumentów, Polska

• Gromadzenie w jednym miejscu pełnej wiedzy na temat zagadnień, jakimi zajmuje się polscy urzędnicy w ramach prac legislacyjnych Rady Unii Europejskiej

• Śledzenie kompletnej historii procesu związanego z podejmowaniem decyzji i wypracowywania polskiego Stanowska w danej sprawie

• Właściwy dobór ekspertów do określonych spraw i możliwości konsultowania się z ekspertami zewnętrznymi) m. In placówkami naukowymi)

• Monitorowanie stopnia realizacji kluczowych dla Polski zagadnień

• System elektroniczny a droga służbowa i papierowy obieg dokumentów

• Znika rola zarządcza dyrektora komórki organizacyjnej

• Ekspert wiodący: osoba decyzyjna, kompilator wkładów czy ekspert merytoryczny

• Plusy: dostępność historii sprawy, skrócenie czasu reakcji( np. sprawa nie przeleży się u dyrekcji)

• Polskie procedury nie są dostosowane do UE - zbyt wolny czas reakcji, zbyt dużo uzgodnień międzyresortowych. Dla zapewnienia efektywnego działania nie są one w pełni respektowane

• EWD - P - dobra próba usprawnienia, ale system nie wpisuje się całkowicie w obowiązujące procedury

• Dokumenty unijne a ustawa o języku polskim i konsultacje z innymi resortami i departamentami

Dylematy:

• Jak można usprawnić wypracowywanie stanowisk: Rządu wobec spraw europejskich, zapewniając szerokie konsultacje międzyresortowe oraz spójność stanowiska rządowego poglądami sejmu i Senatu?

• Czy polityka europejska jest polityką zagraniczną czy wewnętrzną?

• Jak wzmocnić rolę Parlamentu w procesie koordynacji polityki europejskiej?

System polityczny Unii Europejskiej

1. definicje: państwo, system polityczny

Państwo: typ wspólnoty politycznej obejmującą zespół norm politycznych oraz zbiorowość społeczną zajmującą określony obszar terytorialny podporządkowaną jednemu ośrodkowi władzy politycznej

władza: jest władza państwową, znaczy to, że jest wykonywana za pośrednictwem instytucji państwowych, za pomocą swoistych instrumentów, do których należy przed wszystkim prawo.

2. system polityczny a państwo

pojęcie system politycznym wyparło pojęcie kategorii państwa, bo opisuje i wyjaśnia prawidłowości życia politycznego

system polityczny:

• całokształt instytucji politycznych i relacji zachodzących pomiędzy nimi

• zasady działania i systemy normatywne

• procesy polityczne związane z agregacją interesów( opisywane są przy pomocy takich pojęć jak: rola, wzajemne oddziaływania, aktorzy, wzorce działań

3. charakterystyka systemu politycznego

jak definiować pojęcie systemu politycznego?

• nie ma zgodności w definiowaniu tego pojęcia

• wynika to przede wszystkim z faktu, że określenie to używane jest w różnych aspektach

• kategoria systemu politycznego jest pojęciem teoretycznym mi częściowo abstrakcyjnym, dlatego każde z proponowanych ujęć jest dyskusyjne

system polityczny wg Adama Łopatki:

• idee i warunki

• organizacje i instytucje uczestniczące w życiu politycznym i organizujące je

• nomy regulujące i organizujące

• wcielenie w życie idei i wartości politycznych

• strukturę i funkcjonowanie organizacji i instytucji politycznych

system polityczny wg Franciszka Ryszki

def( podejście funkcjonalistyczne) rzeczywiste zależności między podmiotami działań politycznych wedle ich stosunku do władzy: albo się władzę posiada, albo się do niej dąży

system polityczy wg {Przemysława Deszczyńskiego i Krzysztofa GOłaty( def. instytucjonalna)

system polityczny rozumiany jest jako:

• aparat państwowy

• partie polityczne

• organizacje i grupy społeczne formalne nieformalne, uczestniczące w działaniach politycznych w obrębie danego państwa

• ogół zasad politycznych i norm prawnych regulujących wzajemne stosunki

Podstawowe elementy systemu politycznego:

• społeczność( której byt jest współzależny), składa się z grup o interesach zarazem zbieżnych, jak i sprzecznych

• organizacje artykułujące i reprezentujące interesy tych grup poprzez zdobywanie i sprawowanie władzy państwowej bądź wywieranie na nią wpływu

• instytucje będące monopolistami w zakresie uzgadniania interesów

• formalne i zwyczajowe normy regulujące wzajemne relacje i funkcjonowanie wszystkich części systemu

system polityczny wg KAW to:

• ogół organów i partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego systemu

• ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi

Podsystemy w ramach systemu politycznego:

• instytucjonalny: instytucje

• normatywny: normy i zasady, acuis communitare, zgodność prawa krajowego ze wspólnotowym

• relacjonalny: ogół relacji dotyczących najważniejszych podmiotów w ramach systemu, normy i procedury jak rozwiązywać dane kwestie

• funkcjonalny: funkcje, które w danym systemie możemy obserwować np. sprawowania władzy, rozwiązywania konfliktów

Funkcja systemy politycznego: każde działanie zmierzające zarówno do podtrzymania istniejące stanu, jak i do dalszego jego rozwoju

Funkcje systemu politycznego:

• regulacyjna: sterowane procesami wg reguł przyjętych w danym systemie politycznym

• mediacyjna: która sprowadza się do rozwiązywania konfliktów i mediacji dotyczących sprzecznych interesów grup społecznych

• adaptacyjna: przejawiająca się m.in. w usprawnianiu działania instytucji oraz poszerzaniu bazy funkcjonowania systemu politycznego

• innowacyjna: polega na wprowadzeniu do otoczenia systemu politycznego nowych reguł i mechanizmów działania

Można definiować państwo wg kategorii

Reżim polityczny: ogół metod i zasad stosowanych przez aparat państwowych w relacjach ze społeczeństwem, wyróżniamy reżimy: demokratyczne i totalitarne

zasady organizacji aparatu państwowego: dotyczą wzajemnych stosunków między naczelnymi organami państwowymi, a także charakteru głowy państwa. Relacje między władzę ustawodawcza wykonawczą prowadza do wyróżnienia systemów parlamentarnego( parlamentarno - gabinetowego, gabinetowo - parlamentarnego), prezydenckiego, mieszanego, rządów zgromadzenia. Charakter instytucji głowy państwa leży u podstaw wyróżnienia republiki i monarchii

struktura terytorialna państwa: określająca relacje między centralnymi i lokalnymi organami państwa jest przesłanką na podstawie której państwa dzielimy na unitarne i złożone. Wojewoda: władza centralna, administrująca w terenie

system polityczny	państwo
system polityczny charakteryzuje się takimi cechami: jak: sprawność, efektywność, równowaga	Państwo jest organizacją celową będąca związkiem obywateli, posiadająca rację stanu, charakteryzująca się suwerennością i samoistnym interesem politycznym
O jakości systemu politycznego decyduje to, w jaki sposób funkcjonuje, a nie jakim celom służy.	Państwo organizuje interesy partykularne w interes publiczny zwany dobrem wspólnym.

4. UE - jako szczególny rodzaj systemu politycznego

Unia Europejska a pojęcie systemu politycznego:

• Unia Europejska jest zdecydowanie bliższa pojęciu systemu politycznego niż państwa

• Głównym powodem, dla którego nie można utożsamić Unii Europejskie z państwem, jest to, że brakuje jej najważniejszego elementu, jakim jest suwerenna władza, jej suwerenność jest wtórna

Specyfika UE

• w wielopoziomowym systemie sprawowania władzy (multi level govermance) charakterystycznym dla Unii występują 4 kategorie rozgrywających:

• Instytucje wspólnotowe

• państwo członkowskie

• partie polityczne

• grupy interesu

• Poza instytucjami wspólnotowymi kategorie rozgrywających czerpią swoją legitymację polityczną spoza systemu

• ich działalność w ramach UE jest tylko częścią ich całkowitej działalności, ponieważ zarówno państwa członkowskie jak i partie polityczne wchodzą w skład krajowych systemów politycznych

• Dlatego też unijny system polityczny ma charakter niesamodzielny, a jego specyfika polega na częściowym zaangażowaniu tworzących go podmiotów, to co nie jest zapisane jako kompetencja wspólnoty jest kompetencją państw

• brak charakteru terytorialnego( bo mogą przystępować nowe państwa, związek może być rozszerzony)

• Ludność UE nie jest jednością w sensie wspólnoty narodowej

• UE nie ma uprawnień do stosowania przymusu, który jest wyłączną prerogatywą państw członkowskich

• UE nie spełnia kryteriów przypisywanych państwowym systemom politycznym. Brak trójpodziału władzy( instytucje i organy unijne nie mają wyłącznych, czytelnie przypisanych kompetencji władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej)

• UE nie jest państwem federalnym, mimo ze posiada cechy charakterystyczne dla federacji

• Nie przejęła jednak wszystkich suwerennych uprawnień państw członkowskich, które zachowały swą podmiotowość prawnomiędzynarodową, ani nie wykształciła charakterystycznych dla systemów federalnych organów decyzyjno - władczych( np. centralnego rządu). Można zatem powiedzieć, że UE jest zborem suwerennych państw narodowych, a nie państwem federalnym.

• Nie można uznać UE za konfederację państw, gdyż posiadając organu prawno narodowe ma ona zbyt daleko posunięte uprawnienia wobec państw członkowskich, a co za tym idzie - może narzucić decyzje swoim członkom

• Państwa członkowskie nie są w pełni suwerenne, więc UE nie jest również zwykłym sojuszem państw narodowych

UE, czym jest?

• superpaństwo?

• organizacja międzynarodowa?

Próby określenia UE wg Klausa Dietera Borchardta:

• UE stanowi cos więcej niż cel programowy procesu integracji - jest obecnie organizacją międzynarodową sui generes utworzoną na mocy traktatu z Maastricht

• Jego specyfika polega na funkcji ,,ram prawnych” określonych dla Wspólnot oraz na dopełniających się działaniach i formach współpracy między państwami członkowskimi

• UE, która nie posiada jeszcze do końca określonej struktury, bardziej przypomina ,,system przyszłości”, którego końcowy efekt nie jest jeszcze znany

Próby określenia UE wg prof. Kolasy:

UE stanowi bardziej ciągły proces zachodzący w ogólnie ustalonej strukturze organizacyjno strukturalnej i zmierzający do realizacji pewnego zespołu celów, niż zwarty organizm o ściśle zdefiniowanej strukturze prawnej.

Polska wymaga marnie np. bezsensowne forsowanie preambuły, ważne aby dbać o wymiar wschodni

Próby określenia UE wg J. Glastera i C. Mika)

Unia Europejska w obecnym kształcie jest ewoluującą funkcjonalną strukturą organizacyjna o charakterze mieszanym pod względem materialnym, łącząca elementy ponadnarodowe i międzynarodowe

Podsumowanie:

• Unia Europejska jest związkiem państw powołanym na mocy wielostronnej umowy międzynarodowej, modyfikującej wcześniejsze umowy międzynarodowe, zawierającej określone cele i zadania

• Jej struktura i charakter odbiegają od formuły klasycznej organizacji międzynarodowej czy tez państwa

• Unia Europejska jest swoistą hybrydą łącząca cechy zarówno organizacji międzynarodowej jak i państwa ponadnarodowego

Rada Unii Europejskiej

KE przekazuje projekt aktu wykonawczego RUE

KE przyjmuje akt wykonawczy

opinia negatywna lub jej brak

Opinia pozytywna

Komitet wydaje opinię o projekcie kwalifikowaną większością głosów

KE przedstawia Komitetowi projekt akty wykonawczego

nie podejmuje żadnej z wyżej wymienionych decyzji maksymalnie w ciągu 3 mcy

odrzuca projekt kwalifikowaną większością

przyjmuje projekt kwalifikowana większością

zmenia projekt jendomyślnie

KE przyjmuje akt wykonawczy

KE dokonuje przeglądu projektu

przedkłada projektnowego aktu legislacyjnego

przedkłada projekt aktu bez zmiann w jego treści

przegląda zmieniony projekt aktu

---