RYNEK FINANSOWY

Wykład 14.02.2011

RYNEK KAPITAŁOWY I PIENIĘŻNY

Zakres tematyczny

• Rynki i instrumenty

• Papiery wartościowe - akcja

• Giełdy

• Papiery wartościowe - obligacja

• Euroobligacje

• KDP - krótkoterminowe papiery dłużne

• Credit rating

• Fundusze inwestycyjne

• Fundusze kapitałowe (PE/VC)

• Fundusze kapitałowe Hedge Funds (HF)

• Następne cudowne lata studiów

• CSR - Społeczna odpowiedzialności biznesu

• Finansowanie ochrony środowiska

XXI Wiek na rynku finansowym

• Kapitalizm powszechny

• Giełdy

• Inwestorzy indywidualni

• Asset management

• Fundusze inwestycyjne

• Fundusze emerytalne

• Dorobek rynku finansowego

• Procesy: Oszczędzania, Inwestowania, Finansowania

• Instytucje

• Instrumenty

Procesy:

• Uniwersalne - dotyczą przede wszystkim gospodarki i społeczeństwa, a także rynku finansowego

• Utrwalanie własności prywatnej

• Poszerzanie wolności gospodarczej (liberalizacja)

• Ale czy tak jest?

• Globalizacja

• Informatyzacja

• Demografia

• Konkurencja polityczno - społeczno - gospodarcza

• Integracja polityczno - społeczno - gospodarcza (także Unia Walutowa)

• Szczególne - dotyczą przede wszystkim rynku finansowego

• Standaryzacja kapitału (akcja - obligacja - giełda)

• Standaryzacja ryzyka (credit - rating)

• Dezintermediacja - odpośredniczenie, pozbawienie klasycznych pośredników ich funkcji

• Sekurytyzacja:

• Szersze znaczenie- coraz więcej transakcji jest wykonywanych za pomocą papieru wartościowego;

• Węższe znaczenie - zamiana aktywów na papiery wartościowe

• Komodyzacja - commodity - (ang.) towary; utowarowienie rynku finansowego

Ryzyko:

• Wzrost ryzyka

• Transfer ryzyka

• Kierunek transferu ryzyka

• Ostateczny konsument ryzyka? Obywatel

• Akcja czy obligacja?

• Nie nazwa instrumentu, ale charakter transakcji i konstrukcja instrumentu rozstrzyga o poziomie ryzyk

Rynek finansowy:

• Rynek kapitałowy

• Rynek pieniężny

Transakcje kapitałowe - kiedy termin zapadalności jest powyżej roku.

Transakcje pieniężne - kiedy termin zapadalności jest do roku

Instrument finansowy - umowa między dwoma stronami regulująca zależność finansową, w której pozostają strony umowy

Papier wartościowy

• Instrument finansowy

• Papier wartościowy - prawa majątkowe o charakterze finansowym

• Podział:

• Własnościowe (akcje) - wierzycielskie(obligacje)

• Na okaziciela - imienne

• Medium dla kapitału

• Zasięg (lokalny - międzynarodowy)

• Charakter (udziałowy - wierzycielski)

• Nadzór (publiczny - niepubliczny)

• Podmiot (publiczny - prywatny)

• Rodzaje:

• Akcje

• Obligacje

• Co jeszcze? (kontrakty terminowe, weksle, bony skarbowe, opcje, kwity depozytowe, certyfikaty inwestycyjne, euroobligacje)

• Inne papiery wartościowe:

• PP (prawo poboru)

• PDA (prawo do akcji)

• ADR/GDR

• Listy zastawne

• BPW (bankowe papiery wartościowe)

Papiery wartościowe - kasowe/terminowe:

• Bazowe

• Pochodne

Rynki obrotu papierami wartościowymi:

• Rynek publiczny - rynek niepubliczny

• Rynek pierwotny a rynek wtórny(giełda)

Instytucje i Regulacje „Dualizm Regulacyjny”

• Obszar regulacji precyzyjnych: bankowość, fundusze emerytalne, ubezpieczenia

• Obszar braku regulacji lub regulacji ograniczonych: fundusze kapitałowe (PE, VC, Hedge), strefy off shore.

Wspaniałe lata 2007-2010

• Kryzys rynku hipotecznego (subprime)

• Kryzys giełdowy

• Credit rating

• Interwencje banków centralnych

• Interwencje rządu USA

• Bankructwa banków inwestycyjnych

• New Connect - GPW

• Catalyst - GPW

• Komitet Stabilności Finansowej

• Wielka emisja PKO BP, PZU, GPW

• G20 - bezradność

• kryzys a fundamenty kapitalizmu

• PIIGS (Portuguese, Ireland, Italy, Greece, Spain)

• WIG-Div (dywidendowy)

• Euroemisje EFSF (European Financial Stability Facility)

Nie tylko rynek finansowy

• rynek nieruchomości

• rynek surowcowy (ropa, gaz)

• rynek metali

• rynek sztuki

Wykład 21.02.2011r.

Definicje akcji:

• Naukowe

• Biznesowa = Udział w biznesie

Rodzaje akcji

• Na okaziciela - imienne

• Ze względu na uprawnienia = Zwykłe - uprzywilejowane

• Rozszerzony podział: Zwykłe, uprzywilejowane, ułomne (nie zawierają w sobie jednego z uprawnień - najczęściej jest to prawo głosu)

• Akcja „Złota” - akcja, która zawiera nadzwyczajne uprawnienia jednego z udziałowców, które nie wynikają ze skali zaangażowania kapitałowego

• Penny stock (nasz odpowiednik jest niżej)

• Akcje groszowe - segment akcji o niskiej wartości

• Np. MEWA, FON: kurs 0,01 PLN wzrost o 1 grosz = 100%!

• Prywatyzacja GPW - akcje nieme - nie maja prawa głosu (forma akcji ułomnej)

Prawa akcjonariusza:

• Prawo głosu

• Dywidenda

• Prawo poboru

• Prawo do części majątku (masa upadłościowa)

Obowiązku akcjonariusza:

• Są jakieś? Ogólnie nie ma

• Obowiązkiem jest jednak: Pełne opłacenie akcji

Klasyfikacje uprawnień:

• Prawa korporacyjne - prawo głosu

• Prawa majątkowe - pozostałe

Prawo głosu

• Uprzywilejowanie (max 2 głosy), może dotyczyć także pozostałych praw

• Dźwignia prawna (dotyczy posiadania akcji uprzywilejowanych (w kapitale mam 10 akcji, ale w głosach - 20)

• UE: One Share = One Vote

Dywidenda:

• Polityka dywidend (systematyczne podejście do alokacji nadwyżki finansowej)

• Dywidendy na raty (np. KGHM)

• Dywidenda zaliczkowa (np. Patox?)

• Wartość dywidendy (realna, relatywna)

• Stopa dywidendy (kwota do kursu - powinno być lepiej niż w banku)

• Akcja uprzywilejowana co do dywidendy: dywidenda nie wyższa niż 150% zwykłej dywidendy

• Uprzywilejowanie co do dywidendy może wyłączać prawo głosu (akcja niema)

Odróżniaj:

• Dzień ustalenia praw do dywidendy (kiedy mamy prawa na rachunku - trzeba min. 3 dni wcześniej kupić taki papier, bo są rozliczenia w takim terminie)

• Dzień wypłaty dywidendy

Prawo poboru

• Nowe emisje (wtedy to prawo się włącza)

• Cel: Zachowanie dotychczasowych udziałów akcjonariusza

• Prawo poboru można ograniczyć w całości lub w części wobec wszystkich akcjonariuszy

• Nie ma wyłączeń podmiotowych, czyli określonych grup akcjonariuszy

• Prawo poboru - jako przedmiot obrotu (3 możliwości: objąć - sprzedać - wygasnąć)

• Popularna relacja: 1 stara akcja - 1 prawo poboru do 1 akcji nowej emisji

• Szczególne przypadki:

• 2009: PKO BP: 4 stare akcje = 4 prawa poboru do 1 akcji nowej emisji (4:1)

• 2009: Bank Millenium: 7 starych akcji = 7 praw poboru do 3 akcji nowej emisji (7:3)

Prawo do majątku (masa upadłościowa)

• Kolejność zaspokajania wierzycieli

Korzyści dla akcjonariusza

• Dywidenda

• Prawo Poboru

• Program Lojalnościowy (żeby akcjonariat był stabilny)

• Różnice kursowe (spekulacje)

„Złota” akcja

• Nadzwyczajne uprawnienia jednego z akcjonariuszy niewynikające z zaangażowania kapitałowego

• Jakie konkretne uprawnienia:

• Likwidacja spółki, przeniesienie poza granice, zmiana działalności, skład RN

• Złota akcja = złote weto

• „Złota” akcja w Polsce:

• Sektory ważne dla bezpieczeństwa narodowego i porządku publicznego

• Sektory: elektroenergetyczny, paliwowy, górniczo - hutniczy, telekomunikacyjny, transportowy

• PGNiG - zapis w statucie: realizacja nawet nierentownych inwestycji, jeśli wymaga tego bezpieczeństwo energetyczne państwa

• Firmy, w których są „złote akcje”: Lotos, PKN Orlen, Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System, PGNiG, PSE (Polskie Sieci Energetyczne), PGE, Tauron, Operator Logistyczny Paliw Płynnych, Rurociąg "Przyjaźń", PKP, TP-Emitel, Naftoport Gdańsk, Kopalnia Soli "Solino" w Inowrocławiu

• KGHM, TP i Polkomtel - usunięte w wyniku interwencji Komisji Europejskiej

• 10.2009: KE - zaskarża polskie przepisy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

• Polskie projekty: ograniczenie prawa wykonywania głosu w przypadku podejrzenia kumulowania akcji spółki przez akcjonariuszy powiązanych ze sobą

Instrumenty związane z akcją

• PP - Prawo Poboru

• PDA - Prawo do akcji (PDA zamieniają się później w akcje)

• ADR/GDR - Kwity Depozytowe (Global/American Depositary Receipts) - pozwalają omijać przepisy o koncentracji kapitału

Wykład - 28.02.2011r.

Poza rynkiem macierzystym:

• Dostęp do rynków zagranicznych

• Aspekt prawny (ADR/GDR)

• Kwity depozytowe

• Dual listing - spółka jest na giełdzie macierzystej i innej (jednocześnie na 2 giełdach)

• Zdalny członek giełdy

Inne pojęcia

• Split akcji - podział wartości nominalnej akcji na równe części, stosuje się, aby poprawić płynność obrotu

• Scalanie akcji (reverse-split) - stosuje się, aby kształtowanie kursu było bardziej realne, a nie spekulacyjne;

• Blue Chips - akcje, które mają najwyższą kapitalizację i największą płynność

• Free float - część akcji pozostająca w wolnym obrocie (to co nie jest w posiadaniu inwestorów strategicznych) - BOŚ, Żywiec ma bardzo niski free float

• IPO (initial public offer) - pierwsza oferta publiczna, pierwsze notowanie akcji

• Pre-IPO - pierwsza sprzedaż w obiegu zamkniętym, nie ma obowiązku podawania tej informacji

• Lock-up - zobowiązanie dotychczasowych akcjonariuszy o niesprzedawaniu własnych akcji przez jakiś czas

Akcje Groszowe - POLSKA

• Bierze się z dwóch powodów: (u nas oba wystąpiły)

• Split

• Spadek kursu

• Wzrostu kursu o 1 grosz powoduje wzrosty wartości o kilka-, kilkadziesiąt- lub 100%

• Błędny sygnał dla inwestorów

• Sankcja: Lista Alertów GPW - kurs jednolity

Scalanie akcji:

• FON - maj-czerwiec 2009

• Kurs akcji 1 grosz

• Relacja 50:1

• Co z tzw. „resztówkami”? Rozwiązanie: Darowizna akcji (maksymalnie 49 groszy)

Ceny akcji:

• Nominalna - (kapitał dzielony przez ilość akcji)

• Emisyjna - nie może być niższa od nominalnej, po ile sprzedajemy akcje na IPO

• Rynkowa (kurs)

Indeksy giełdowe:

• WIG 20

• mWIG 40

• sWIG 80

• WIG-PL

• RESPECT (listopad 2009) - spółki odpowiedzialne społecznie

• WIG DIV (styczeń 2011 - 30 spółek dywidendowych)

Kurs akcji - co może spółka?

• Wyniki finansowe

• Jakość biznesu

• Investor Relations - sposób komunikowania się spółki z inwestorami

• tzw. miękkie (komentarze, opinie) i twarde (prawo, wpływ na cenę) fakty

Investor Relations - Relacje inwestorskie:

• więcej niż tylko obowiązki informacyjne

• komunikacja wzajemna

• zarządzanie strukturą akcjonariuszy

• urealnienie czy manipulacja?

• każda spółka giełdowa musi mieć taki dział

Wskaźniki:

• Stopa dywidendy

• Dywidenda na 1 akcję: kurs akcji

• Cena/Zysk (P/E) - wskaźnik ofensywny <0;1>

• Kurs akcji: zysk na 1 akcję

• Cena/Wartości księgowej (P/BV) - wskaźnik defensywny <0;1>

• Kurs akcji: wartość księgowa na 1 akcję

Wartość akcji na giełdzie:

• Wartość księgowa (BV) (podstawowa, fundamentalna, wartość akcji nie powinna spaść poniżej jej)

• Wartość perspektywiczna: uzasadnione oczekiwania co do wzrostu kursu wynikające z działalności spółki (gra rynkowa)

• Wartość iluzoryczna: nieuzasadnione oczekiwania co do wzrostu kursu wynikające z działalności spółki (halucynacje)

• Spekulacje

• Różnica pomiędzy wartością księgową a wartością rynkową tłumaczona jest:

• Spekulacją

• Kapitałem intelektualnym (L. Dz. nie wierzy w to)

OBLIGACJA

OBLIGACJE SKARBU PAŃSTWA - obligacje skarbowe

Zadłużenie Skarbu Państwa:

• 709 mld PLN

• Według miejsca sprzedaży:

• Krajowe - 72%

• Zagraniczne - 28%

• Kryterium rezydenta:

• Krajowe - 55%

• Zagraniczne - 45% (38% - w zeszłym roku)

Dług publiczny i deficyt - pojęcia pozytywne czy negatywne? Zależy od okoliczności w jakich powstają i na co przeznaczane są pieniądze.

dlugpubliczny.org.pl - 780 mld zł

WYKŁAD - 07.03.2011r.

Struktura Walutowa:

• PLN 74%

• EUR 18%

• USD 4%

• Inne 4%

Znaczenie Skarbowych Papierów Wartościowych (SPW) w zadłużeniu:

• Skarbowe Papiery Wartościowe 95%

• Obligacje 66%

• Bony Skarbowe 5% (!)

• Obligacje oszczędnościowe 1%

• Euroobligacje 23%

• Kredyty 5%

• Zapadalność 4,21 roku

• W latach poprzednich (4,23) (4,3) (3,9)

Okresy emisji SPW - rynek krajowy

• 2, 3, 4, 5 lat

• 7, 10, 12, 15 lat

• 20 lat - 4% zadłużenia

• 30 lat (wprowadzone w 2007 roku - 0,4% zadłużenia)

Ryzyka makroekonomiczne a dług państwa

• Efekt wypierania podmiotów prywatnych z rynku kapitałowego

• Bariera popytu na papiery wartościowe (ile rynek może wchłonąć)

• Wzrost stóp procentowych

• Płynność budżetu (terminy emisji: krótkoterminowe - bony skarbowe; długoterminowe)

Przykłady emisji

• 2006 - 4-letnia oszczędnościowa

• % = inflacja + marża

• I okres odsetkowy: Inf + 3,80 = 4,50% (2011: 1,90 = 4,5%)

• Następne okresy: Inf + 2,25 = (2011: 2,5)

• Obrót giełdowy?

• Nie, w miejscu gdzie je kupiłeś i to za 1 zł (cena w 2011: 2 zł)

• 2006 - 10-letnia oszczędnościowa (EDO) (!)

• % = inflacja + marża

• I okres odsetkowy: Inf + 4,05 = 4,75% (2011: 2,65 = 5,25)

• Następne okresy: Inf + 2,25 = (2011: 3,00)

• Obrót giełdowy?

• 1 zł (2011: 2zł)

• 10.2009 - 2-letnia oszczędnościowa (DOS)

• % = stałe

• % = 4,75 (2011: 4,5)

• Obrót giełdowy?

• 1 zł (2011: 1 zł)

Kolejna obligacja: TZ - Trzyletnia Zmienna

• Formuła %

• WIBOR 6-miesięczny x 0,93

• Odsetki płatne co pół roku

• Ostatnia emisja w grudniu 2010

Obligacje KFD (Krajowy Fundusz Drogowy) (BGK) - faza I 2009

• Oszczędności budżetowe: redukcja 10 mld PLN przeznaczonych na drogi

• Finansowanie luki w zakresie inwestycji drogowych: obligacje KFD (BGK): 7,3 mld PLN

• Dlaczego: takie zadłużenie nie jest ujęte w statystyce sektora finansów publicznych

• Kolizja z obligacjami skarbowymi (!)

• Warunki sprzedaży obligacji KFD zatwierdza Minister Finansów (eliminacja konkurencji cenowej)

• Sprzedaż emisji obligacji na raty (eliminacja nadmiernej podaży)

• Sierpień 2009: sprzedaż I transzy 600 mln PLN (całość 7,3 mld PLN)

• Wyższy spread: 40 pkt bazowych

Obligacje KFD (BGK)

• obligacje Krajowego Funduszu Drogowego (BGK) łącznie 2009-2011: ok. 23 mld PLN

NIESKARBOWE PAPIERY DŁUŻNE

• Wartość - 60 mld PLN

• KPD (Krótkoterminowe Papiery Dłużne) - 12 mld PLN (najczęściej 90 dni zapadalności)

• Obligacje - 48 mld PLN

• Przedsiębiorstwa - 15 mld PLN (ok. 100 emitentów)

• Banki - 25 mld PLN (ok. 20 emitentów)

• Samorządy - 8 mld PLN (ok. 440 emitentów)

WYKŁAD - 14.03.2011

Asymetria rynku instrumentów dłużnych

• SPW - 600 mld PLN

• NPD - 45 mld PLN

Dynamika rynku nieskarbowych instrumentów dłużnych

• 2006 - 32 mld PLN

• 2007 - 43 mld PLN

• 2008 - 45 mld PLN

• 2009 - 48 mld PLN

• 2010 - 60 mld PLN

Nabywcy NPD:

• Kto kupuje?

• Banki - 31% (spadek z 40%)

• Przedsiębiorstwa - 26% (wzrost z 15%)

• Fundusze Inwestycyjne - 17% (wzrost z 13%)

• Fundusze Emerytalne - 10% (wzrost z 4%)

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe - 5%

• Zagranica - 6% (spadek z 10%)

• Inne

Banki - Organizatorzy emisji NPD

• 5 największych banków kumuluje 90% emisji (ING, BH, PKO SA, BRE, PKO BP)

Przykłady emisji:

Samorząd Baza odsetkowa Wartość (mln PLN)

Poznań T52 500

Płock T52 50+40

Gubin T52 1

Kluczbork Wibor1Y 3,5

Kościerzyna T26, T52 1,5

Gdynia T52 206

Chełm Wibor6M 20

Elbląg Wibor3M 1,8

Największe emisje komunalne

• Poznań 3 emisje 500, 125, 125 mln PLN

• Gdynia 206 mln PLN

• Bydgoszcz 3 emisje 144, 288 mln PLN (72)

• Rybnik 124 mln PLN

• Kraków 300 mln PLN (+3 x 50 mln PLN)

• Warszawa 4 mld PLN

• Białystok 200 mln PLN

Najmniejsze emisje komunalne

• Dolice 1 mln PLN

• Kartuzy 0,7 mln (ale jeszcze mają 6 innych)

Kujawsko - pomorskie

Bydgoszcz 72, 144, 288 (4-17 lat)

Grudziądz 25+64 mln PLN (2-11 lat)

Świecie 31 mln PLN

Solec Kujawski (6 emisji) 5 mln PLN

Brodnica (3 emisje) 21 mln PLN (3-6 lat)

Toruń - czołowy nieemitent

Nowe emisje 2010:

Brodnica 12 mln PLN 4-9 lat

Brodnica gmina 3,1 mln PLN 10 lat

Bydgoszcz

Grudziądz

Toruń - powiat

Włocławek:

• Emisja na dofinansowanie: inwestycji unijnych, modernizacja drogi nr 1

• Kwota: 265 mln PLN

• Termin: 2009-2026 (4-15 lat)

Jaktorów (koło Warszawy)

• 26 transz

• Zapadalność 1-14 lat

• Wartość transz od 100 tys. do 200 tys. PLN

• Ogółem: 3 mln PLN

• Tylko w 2009: 9 serii

Najnowsze

• Warszawa program 4 mld (obecnie 8 emisji)

• Kraków 300 mln PLN

• Białystok 200 mln PLN

• Gdańsk 100 mln PLN

• Powiat Toruń 5,5 mln PLN (10 lat)

Kraków - historia i współczesność:

• Euroemisje 1998r.

• Kraków 300, 50, 50, 50 mln PLN

• 4 emisje - 4 banki (PKO BP, BOŚ, DB, GBW)

Znaczenie emisji komunalnych w finansowaniu JST

• Kredyty bankowe - 85%

• Papiery wartościowe - 15%

• Ale: Dolny Śląsk, Wielkopolska i Opolskie od 25 do 44%!

• Główne powody braku emisji JST: brak wiedzy, dostęp do kredytów, skomplikowane procedury

Kto kupuje emisje komunalne?

• Banki 86%

• Fundusze inwestycyjne 3%

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe 6%

• Zagranica 2% (spadek z 10%)

Przedsiębiorstwa komunalne

• MWiK (Miejskie Wodociągi i Kanalizacja) Bydgoszcz do 19 lat Wibor6M - program 600 mln (BH i PeKaO SA)

• MPK (Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne) Łódź (2E) 23 lata W1Y 106 mln (166 - cały program emisji)

• Bialskie WiK (3E) 2-7 lat W3M 6 mln

• ZKM Gdańsk 220 mln PLN

• MZK Pabianice 3 lata W3M 10 mln

Ryzyko inwestycyjne: przedsiębiorstwo a JST (jednostek samorządu terytorialnego):

• Aspekt ekonomiczno - finansowy

• Aspekt społeczny

• Aspekt polityczny

• Efekt: zakłócenia racjonalności gospodarowania

• Bankructwo Gminy? Miasta? - przepisy nie przewidują

• Wizerunek inwestora? - narażona renoma

Problemy rynku obligacji samorządowych

• Ryzyko inwestycyjne

• Brak płynnego rynku wtórnego

• Emisje niepubliczne i publiczne (Poznań, Rybnik, Wojew. Dolnośląskie)

• Konkurencja obligacji skarbowych

• Rozwiązanie(?):

• Credit Rating

• Catalyst - GPW

• Idea emisji skumulowanych (zbiorcza emisja obligacji dla kilku JST)

• Emisje Euroobligacje Komunalnych

Euroobligacje komunalne:

• Kraków 1998 i 2000

• Warszawa - do 2009 żadnych emisji, nawet krajowych

• Kwiecień 2009 - emisja euroobligacji 200 mln EUR

Obligacje prywatne - przedsiębiorstwa

Przykłady:

• KGHM 500 mln PLN (konsorcjum 3 banków)

• Polkomtel 1 mld PLN (7 dni - 5 lat)

• Lotos Asfalt 300 mln PLN (3 dni - 5 lat)

• PKN Orlen 5 emisji (2 mld PLN)

• PGE 1,5 mln PLN

• Energa Operator 850 mln PLN

• PGNIG 3 mld PLN (1 miesiąc - 3 lata)

• Sygnity 100 mln PLN

• Amvest (Pizza Hut, Burger King) 150 mln PLN

• Park Wodny Sopot 13 mln PLN

• Wólczanka 20 mln PLN

• Hochland Polska 10,2 mln EUR

• IKEA 250 mln PLN

• Impel 10 mln PLN

• Autostrada Wielkopolska (3,3 mld) (do 37 lat)

• Sphinx Polska 50 mln

• Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki 13 mln

• Empik 25 mln

Wykład - 21.03.2011

• PKP 4 emisje - 7-10 lat - T52 - 2,5 mld PLN

• PKP Intercity 300 mln PLN

• Strzelec 5 lat - 7,3% - 15 mln PLN (druga emisja) 5 lat - W6M - 30 mln PLN

• charakteryzowała się zmianą profilu działalności

• Kolej Jaworzyna Krynicka 1-8 lat - stopa bazowa PKO BP +2,5%

• TVN (3 emisje) 5 lat - W6M - 1 mld PLN - (PeKaO, BRE, BH)

• BOT Elektrownia Turów 2,5 mld PLN

• Kopalnia Węgla Brunatnego "Konin" 12 emisji na 135 mln PLN

• Centrum Haffnera 10 mln PLN

• NZOZ Mikulicz 1,8 mln PLN

• Can Pack 530 mln PLN

• Żywiec 500 mln PLN

Przykłady - nowe 2009-2010 Infrastrukturalne

• Lotnisko w Gdańsku 195 mln PLN

• PP Porty Lotnicze 240 mln PLN

• PKP 400 mln PLN

• Zarząd Morskich Portów Szczecin - Świnoujście 155 mln PLN

Kto kupuje korporacyjne:

• Banki 24%

• Przedsiębiorstwa 37%

• Fundusze inwestycyjne 16%

• Fundusze emerytalne 9%

• Zagranica 6% (spadek z 12%)

Bruce Willis - Wódka - Obligacje

• Belvedere i marka „Sobieski”

• Bruce Willis „twarzą” wódki „Sobieski”

• Kontrakt 4-letni, Europa - Chiny, 16 mln USD

• Właściciele obligacji zaniepokojeni

• Od „Reklamowania” do „Zarządu” - Bruce kupuje akcje (bodajże do 5%)

Catalyst (od 30.09.2009)

• 02.2011 - 50 emitentów, 140 emisji (serii), wartość emisji 22 mld PLN

• MCI Management - spółka zarządzająca obligacjami podwyższonego ryzyka

• BGK - KFD (Krajowy Fundusz Drogowy)

• EBI (Europejski Bank Inwestycyjny)

• Bank Polskiej Spółdzielczości

• BRE Bank Hipoteczny

• Poznań

• Warszawa

• BS BPS Sanok

• Ostrów Wielkopolski

• Rybnik

• Zamość

• Tczew

• Gant Development

• Skarb Państwa

Trudne emisje:

• Stocznia Gdynia 7,4 mln - tyle udało się sprzedać (200 mln - program emisji)

• Telewizja Familijna 117 mln PLN

• Lehman Brothers 15 mln USD - tylko w Polsce

• sprzedawane przez BH

• jednostkowa cena 100 tys. $

• dla VIPów - 129 klientów w Polsce

Obligacje niewykupione:

• Apexim 3 lata - 6% - 5,5 mln PLN

• Mostostal Gdańsk 3 lata - W6M + 0,5% - 30 mln PLN

• Semax emisja 2008 - 9% - ok. 11 mln PLN

Obligacje prywatne - banki

Przykłady - listy zastawne:

• BRE Bank Hipoteczny (kilkadziesiąt E) 3,5 mln PLN, 100 mln EUR, 100 mln USD

• 2010: 6 mld PLN

• BPH Hipoteczny (kilka E) 3,3 mld PLN

• Śląski Bank Hipoteczny 300 mln PLN

Przykłady:

• BGK program 5 mld PLN

• Noble Bank 350 mln (500 mln)

• BPH 6 mld PLN

• Bank Millennium 2 mld PLN

• Bank Polskiej Spółdzielczości 150 mln PLN

• PKO BP 1,6 mld PLN

• Projekt spółdzielczych banków zrzeszonych w BPS (zrzesza 350 banków)

• 60 banków spółdzielczych wyemituje obligacje poprzez BPS

• Wartość 250-500 mln PLN

• BS Piaseczno 5 mln PLN

• BS Piątnica 4 mln PLN

• Toyota Bank 500 mln PLN

• VW Bank 46 mln PLN

Zagraniczne Banki:

• EIB 5-20lat - 3 emisje - (3 mld PLN)

• KBC Bank 20 mln PLN

• Bank Austria Creditanstalt (BACA) (2E) - 5-10 lat - (1 mld PLN)

Obligacje szczególne

High Yield Bonds (wysoko dochodowe, duże odsetki)

Cechy:

• Credit rating - spekulacyjny (bardzo niski poziom) lub brak oceny

• Wysoka rentowność

Emitenci

• Rising stars (bardzo obiecujący, pracują w wysokodochodowych branżach-branża medialna)

• Fallen angels (junk bonds) (obligacje śmieci, propozycja w

Catastrophe Bonds (CAT Bonds)

• Cel: reasekuracja przed nadmiernymi stratami spowodowanymi przez zjawiska katastroficzne

• Zdarzenia naturalne lub zawinione przez człowieka

• Emitenci: firmy reasekuracyjne z biznesu ubezpieczeniowego

• Zalety dodatkowe:

• przeniesienie ryzyka poza sektor ubezpieczeniowy

• pozyskanie finansowania spoza sektora ubezpieczeniowego

• Warunki finansowe:

• Wyższe odsetki dla inwestorów

• W przypadku katastrofy:

• obniżenie lub utrata odsetek

• opóźnienie wypłaty odsetek lub kapitału

• utrata części kapitału

• utrata całości kapitału

• Parametry katastrofy:

• Konieczna precyzja określenia zdarzenia ubezpieczeniowego (trigger event)

• Siła wstrząsów

• Prędkość wiatru

• Zdarzenia o prawdopodobieństwie mniejszym niż 1%

• Zdarzenia praktycznie nieprzewidywalne

• Problemy z wyceną obligacji

• Przykłady:

• Obligacje Parametric Re:

• Trzęsienie ziemi w regionie tokijskim o sile 7,2 w skali Richtera lub większej obniża wartość kapitału i odsetek o 40%

• Obligacje USA inc. Catastrophe:

• Jeżeli jakikolwiek huragan pomiędzy stanem Maine a Teksasem wyrządzi szkody o wartości co najmniej 1,5 mld USD

• Utrata 100% wartości obligacji

• Pierwsza krew:

• Obligacje Kamp Re

• Emitent: Zurich Financial Service's U.S.

• Huragan Katrina - 2005

• Próg strat przekroczył 1 mld USD

• Inwestorzy: utrata kapitału

Wykład - 28.03.2011

Obligacje strukturyzowane

Produkty Strukturyzowane:

DB - magiczna trójka (DB -Deutche Bank)

• Akcje - DJ Euro Stoxx 50 (Europa)

• Akcje - S&P 500 (USA)

• Akcje - Nikkei 225 (Japonia)

• Akcje - WIG 20 (Polska)

• Rynek Towarowy - Miedź (LME)

• Rynek Towarowy - Aluminium (LME)

• Rynek Towarowy - Ropa naftowa (West Texas)

• Nieruchomości - EPRA Index (akcje spółek europejskiego rynku nieruchomości - European Real Estate Index - FTSE)

• Rynek Pieniężny - Wibor1W

DB Magiczna Trójka - warianty portfeli

Agresywny Zrównoważony Ostrożny

DJ Euro Stocks 15% 10% 5%

S&P500 15% 10% 5%

Nikkei 225 15% 10% 5%

WIG 20 15% 10% 5%

Miedź 5% 3,33% 3,33%

Aluminium 5% 3,33% 3,33%

Ropa naftowa 5% 3,33% 3,33%

FTSE EPRA 15% 10% 10%

Wibor 1W 10% 40% 60%

Rynek towarowy ma nas tylko zmylić, ponieważ jego udział jest znikomy. A zarobić można tylko 5%.

Deutche Bank WIG 20 - kolejny produkt

• Rentowność - wzrost WIG 20

• Termin - 3 lata

• Gwarancja kapitału - TAK (ważna 30.11.2009 w dniu wykupu)

• Współczynnik partycypacji 70% (cena za gwarancje?) - gdy instrument zarobi, to 70% zagarnia bank, a resztę klient

• Rynek obrotu - GPW

Bank Handlowy i obligacje Lehman Brothers

• Obligacje strukturyzowane

• Poszkodowani: 229 osób na 15 mln USD (inwestują od 100 tys. PLN)

• Credit Rating A+ (bezpieczny papier wartościowy)- prawdopodobnie źle został oceniony, credit rating posiada swoje formuły, które są objęte tajemnicą firmy

• Hasło: „obligacja”

• BH kwalifikuje obligacje jako: niskie ryzyko

• Segment: Private Banking & Wealth Management

• BH jest tylko dystrybutorem

• Emitent: Lehman Brothers Treasury Co.BV

• Gwarant: Lehman Brothers Holding Inc.

• Emitent i gwarant to powinny być dwie różne instytucje, a Lehman Brothers nawet nie pofatygował się aby zmienić nazwę, by nie utożsamiać tych firm.

• BH na bieżąco informuje klientów o procesie upadłościowym w USA i Holandii

• W RFN podobnie

• 1.2010 - BH proponuje 60% zwrotu wartości inwestycji ( w odpowiedzi na pozew klientów)

Pozyskiwanie kapitału w okresie kryzysu

- kredyt bankowy?

- emisja akcji?

- Private Equity?

- emisja obligacji?

Next-11 / Benefit N-11

• Wybrane państwa o interesującym potencjale

• Partycypacja 71-82%

• Termin 2 lata

• Kwota: 5.000 PLN

• Ochrona kapitału 80%

• Bangladesz

• Egipt

• Filipiny

• Indonezja

• Iran

• Korea Południowa

• Meksyk

• Nigeria

• Pakistan

• Turcja

• Wietnam

Obligacje podsumowanie

Klasyfikacja obligacji:

• Typ emitenta - prywatne (nie skarbowe) / skarbowe - publiczne (skarb państwa, samorządy)

• Zasięg emisji: krajowe, międzynarodowe

• Typ oprocentowania - ze stałym % (i zero kuponowe-liczone na bazie dyskonta) / ze zmiennym %

• Ale: KURS OBLIGACJI: wszystkie obligacje są zmienne (co do swojej wartości)

• Zmiana %: ze stałego na zmienne, ze zmiennego na stałe

• Okres obiegu: krótko-, średnio-, długoterminowe

• Rodzaj waluty - jednowalutowe, dwuwalutowe, opcja wyboru waluty

• Płatność odsetek - okresowo, przy wykupie, reinwestowane

• Typ wykupu - wykupywane jednorazowo, losowo, bez wykupu

• Możliwość zamiany na: akcje emitenta, inne akcje, obligacje emitenta, inne obligacje, inne aktywa

• Forma - materialne, niematerialne

• Data wykupu - określona, nieokreślona

• Zamienne (na emitenta inne), wymienne (np. na inne akcje)

• Ze względu na zabezpieczenie: całkowite, częściowe, bez zabezpieczenia (standing? ocena credit rating?)

• Ze względu na przedmiot zabezpieczenia - hipoteka, zastaw, gwarancja

• Typ nabywcy: osoba fizyczna, osoba prawna

• Konstrukcja: klasyczne, strukturyzowane

Komu spłacono obligacje przedwojenne

• USA

• Szwecja

• Szwajcaria

Czynniki ryzyka - inwestowanie w obligacje:

• Ryzyko braku wykupu (ryzyko spłaty)

• Ryzyko walutowe

• Ryzyko stopy procentowej

• Ryzyko kursu obligacji

• Ryzyko płynności (losowanie, brak rynku wtórnego)

• Ryzyko niższego przychodu (niższa marża, opłaty manipulacyjne, konstrukcja)

• Ryzyko zmiany statusu emitenta

• Ryzyko spekulacji (zbijanie kursu, pompowanie kursu)

• Ryzyko inflacji

• Ryzyko asymetrii informacji

• Ryzyko obiektywne: wynika z uwarunkowań rynkowych (np. ryzyko stopy procentowej ryzyko walutowe)

• Ryzyko własne: wynik a z intencji emitenta i konstrukcji obligacji, a także z jego sytuacji finansowe

Wykład - 04.04.2011

EUROOBLIGACJE

Obligacja wyemitowana na rynek międzynarodowy

bądź

Swobodnie zbywalne instrumenty dłużne na okaziciela, których emisji i gwarancji dokonują międzynarodowe syndykaty banków uniwersalnych oraz banków inwestycyjnych, a nabywcami są inwestorzy mający siedzibę poza krajem, w którego walucie emisja jest wyrażana…

To jest zła definicja

Euroobligacja - nazwa historyczna

• W latach 60. w USA zniechęcano do inwestowania w zagraniczne obligacje emitowane w USD

• Efekt: pojawiły się emisje obligacji w USD emitowane poza USA - początkowo w Europie

• Stąd nazwa: euroobligacje

Typowe błędy!

• Euro - bo waluta

• Euro - bo emitent

• Euro - bo inwestor

Rola Euroobligacji:

• Powszechny instrument zaciągania długu na międzynarodowym rynku finansowym

Segmenty walutowe Euroobligacji:

• Eurodollar bonds

• Euro - euro bonds

• Eurosterling bonds

Rozwój rynku Euroobligacji (w mld $)

• 1963 - 0,16

• 1990 - 200

• 2000 - 6000

• 2008 - 23000

Ryzyko globalnych inwestycji finansowych (credit - rating)

Polskie emisje Skarbowe

Pierwsze emisje:

• Uregulowanie zadłużenia PRL

• Plan Brady'ego

• „Brady” 1994 - 7,8 mld USD na 20 i 30 lat

Pierwsze emisje rynkowe;

• 1995 - USD i DEM

Euroobligacje w finansowaniu polskiego zadłużenia;

• 1995 0,4%

• 1996 0,6%

• 1997 1,3%

• 2001 2,4%

• 2003 8,4%

• 2008 17,7%

• 2009 22%

• 2011 23%

Przykłady euroobligacji skarbowych - 41 emisji:

Euroemisje rządowe:

• EUR 14 emisji

• USD 8 emisji

• JPY 12 emisji

• CHF 7 emisji

• GBP 1-2 emisja

Przykłady Euroemisje skarbowych:

• JPY 25000 mln 2003 7 lat 0,84%

• JPY 50000 mln 2004 5 lat 1,02%

• USD 100 mln 1997 20 lat 7,75%

• EUR 500 mln 2005 50 lat 4,25%

2009:

• Maj 2009

• 250 mln EUR

• Popyt - 1,2 mld EUR

• Podniesienie wartości do 750 mln

• Okres 5 lat

• Wrzesień 2009

• 750 mln CHF

• % = 3

• 5 lat

2010:

• 01.2010

• 1 mld EUR

• Popyt: 7,5 mld EUR (chętnych 360 instytucji finansowych)

• Podaż ostatecznie: 3 mld EUR

• % = 5,25

• Spread: 148 pkt bazowych

• 15 lat

• Irlandia spread: 170 pkt bazowych

2011:

• 01.2011

• Chiny kupują polskie euroobligacje EUR za 100 mln euro

• Bank of China - kupujący

• 01.2011

• Emisja 18 mld JPY

• 3%

• 15 lat

• 02.2011

• Emisja 250 mln CHF

• 2,75%

• 5 lat

Wnioski z emisji euroobligacji skarbowych:

• Uwagi nt. euroemisji:

• Dywersyfikacja walutowa (także rynkowa) - zaleta

• Transzowanie emisji - zaleta

• Credit - rating - zaleta

• Non - deal road - show

• Ceny emisyjne 983,00 - 1060,00 (dyskonto, premia)

• % stałe i zmienne (częściej stałe)

• Zmienne: FRN (Floating Rate Notes)

• Libor 3M, Libor 6M

• Nominały: 1 000, 10 000, 100 000 - zalety

Wykład - 11.04.2011

Euroobligacje Eurolandu - Luty 2009

Uwagi na temat euroemisji Eurolandu:

• 12.2010 - temat wraca

• plan emisji 6-8 mld euro

• docelowo nawet 440 mld w ramach Europejskiego Funduszu Stabilizacji Finansowej

• luty 2011 emisja 5 mld euro - popyt 40 mld euro

• ale niepłynne

• zalety: nowy benchmark, rywalizacja z USA i $

• wada: "efekt wypchania" (co z emisjami PIIGS, ale także Polski)

• Stanowisko Niemiec

• Grecja BB+ Spread +9,02%

• USA AAA Spread 0,00%

• Niemcy AAA Spread -0,14%

Brazylia:

• 2001 zadłużenie RP wobec Brazylii - 3,32 mld USD, termin spłaty 2009

• Brazylia potrzebuje kapitału

• Propozycje:

• Sekurytyzacja (brazylijska emisja pod polski credit rating)

• Wykup przez Polskę za gotówkę

• Polska wykupi 3,32 mld USD za 2,46 mld USD

• Finansowanie pomostowe NBP

• Efekt: 860 mln USD zostało

Stołeczne królewskie miasto Kraków:

• 1998 - 66 mld DEM

• 2000 - 34 mln EUR

Euroemisje samorządowe Warszawy

• 04.2009 200 mln EUR 5 lat 6,875 cradit rating A2

• Spread w relacji do obligacji “Bund”

• Rządowe 355 pb

• W-wa 466 pb

Euroobligacje prywatne:

• Bank Millenium 80 mln EUR 2001 10lat Eurvibor6M +2,75%

• Polkomtel 1 mld EUR

• PKO BP emisja 800 mln EUR

• Złomrex 170 mln EUR 2007 7 lat 8,5%

• PGNiG

• Emisja 2001-2006

• Wartość pierwotna 500 mln EUR

• Wartość skorygowana 800 mln EUR

• Nadmiar 300 mln EUR 6,75% trigger rating

• Efekt Nadmierny i kosztowny dług

• Rozwiązanie Wcześniejsza spłata

• Zły koniec

• TVN - najnowsze euroobligacje TVN

• Emisja 11.2009

• Wartość nominalna 405 mln EUR

• Wartość emisyjna 399,7 mln EUR

• Termin 8 lat

• Status Niezabezpieczone

• Rynek Giełda Luksemburg

• Oprocentowanie 10,75%

• Opcja call - emitent może w każdym momencie wezwać inwestorów do natychmiastowego pozbycia się obligacji

Emisje zagraniczne

• Czechy

• Czechosłowacja 1990 2 euroemisje

• Republika Czeska 1993 I emisja 375 mln USD

• Miasto Praga 1994

• CEZ 2006 500 mln EUR 5 lat

Cel: zakup elektrowni i spółek dystrybucyjnych (m.in. w Polsce)

• Węgry

• 1990 13 emisji

• 2005 - MOL 750 mln EUR 10 lat

• Rosja

• ZSRR 1990 4 emisje

• Rosja 1995 1 mld USD

• St. Petersburg 1996 300 mln USD

• Koleje Rosyjskie(syberyjskie) 2006 5 mld USD

• Bank Zenit 2006 200 mln USD

• Gazprombank 2008 500 mln CHF

• Issue Managers: Merrill Lynch, Barclays, Citigroup, Credit Suisse, UBS

• Nieobecna od 2000

• Aktualne plany pozyskać 18 mld USD

Euroobligacje niespłacone

• Argentyna 2002

• Propozycje:

• 20 mld USD pozostaje do wpłaty wierzycielom zagranicznym

• Jak zmusić Argentynę do zapłaty?(majątek publiczny)

• Propozycja: 38 centów za 1 USD

• Zwrot przez 41 lat

Argentyna - powtórka 2010?

• 01.2010 - Argentyna potrzebuje 2-7 mld $ na wykup obligacji

• Prezydent Argentyny wzywa prezesa BC do przekazania 6,5 mld $ z rezerw dewizowych

• Prezes odmawia

• Prezydent zwalnia prezesa

• Czy to jest legalne?

• cdn

• W Argentynie w ciągu 75 lat zmieniło się 55 prezesów BC

Nazwy emisji:

• Bulldog

• Rembrant

• Yankee

• Matador

• Dragon (Azja, ale w $)

• Panda

• Kiwi (Nowa Zelandia)

• Matilda, Kangaroo

• Samurai, Geisha, Shogun

Wybrane emisje zagraniczne:

• Crysler (A+) 1997-2097 500 mln $

• Disney (A) 1993-2093 300 mln $

• Kto to kupuje?

• Chiny (BBB) 1996-2096 100 mln $

Na rynku liczy się :

• bezpieczeństwo

• płynność

• rentowność

Chiny - CNY (chinska waluta)

• Emisje w CNY

• ok. 30 emisji

• Hongkong "dim sum"

• Azjatycki Bank Rozwoju - emitent

• MCDonald's 200 mln CNY

• Unilever 130 mln CNY

• Cel: zdobycie przychylności w Pekinie, który promuje CNY jako walutę rezerwową

Wykład - 18.04.2011

CRADIT RATING (to jest konik L. Dz.)

Procesy:

• Standaryzacja kapitału (papiery wartościowe)

• Standaryzacja ryzyka (credit rating)

Jak oceniać ryzyko?

• Samodzielnie?

• Ktoś inny oceni ryzyko?

• Jak w bajce:

• Za nas

• Dla nas

• Za darmo

Definicja credit - ratingu:

• System oceny i klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego

• Względna miara ryzyka

• Porządkowanie ryzyka niewypłacalności

• Pomocny w ustalaniu rentowności

• Regulacje prawne - miara poziomu bezpieczeństwa inwestowanych środków finansowych

Wprowadzenie:

Uniwersalna miara poziomu ryzyka inwestycyjnego, pozwalająca porównywać wiarygodność finansową podmiotów z różnych rynków finansowych

Credit - rating:

• Inwestor: redukuje możliwość podjęcia błędnej decyzji

• Emitent: redukuje koszt pozyskania kapitału

Mechanizm działania Credit - Rating

EMITENT:

• Ocena credit ratingu informuje o skali ryzyka

• Wyższa ocena = mniejsze ryzyko

• Mniejsze ryzyko = niższe odsetki

• Niższe odsetki = niższy koszt długu

Płatność:

• Kto płaci za Credit Rating? - płaci emitent

• Ryzyka związane z płatnością

Skala ocen (i komentarz):

• A - jest wypłacalny (są wyjątki); ryzyko minimalne

• B - w przypadku poważnych zewnętrznych zadłużeń, emitent może mieć kłopoty z terminowa obsługą długu; ryzyko akceptowalne

• C - wystarczy małe zadłużenia, aby dług nie został spłacony; wysokie prawdopodobieństwo nie obsłużenia długu; ryzyko szczególne

• D - inwestujesz na własne ryzyko, podmiot upadłościowy; strata

• Poziom inwestycyjny:

• Od A do B

• Poziom spekulacyjny

• Od C do D

Konkurencja w regionie (Moody's)

• Białoruś B1

• Słowacja A1

• Węgry Baa1

Road - show Emitenta (PKN Orlen) 5 kluczowych informacji:

• Przedmiot działalności

• Model biznesowy

• Wyniki finansowe

• Struktura Akcjonariuszy

• Ocena credit rating

Agencje Credit - Rating (znać!!!):

• FitchRatings

• Moody's Investors Services

• Standard & Poor's

Moody's:

• 100 państw

• 11.000 firm emitujących papiery dłużne

• 25.000 jednostek z finansów publicznych

• 70.000 transakcji structured finance

Działalność Agencji Credit Rating:

• UK - oni mieli wcześniej Fitcha

• Niemcy

• Polska - CERA (Central European Rating Agency)

Brak gwarancji, brak odpowiedzialności:

• Credit-rating jest przedstawiany jako forma ochrony inwestora, ale nie jest on gradacją, że inwestor nie poniesie straty

• Agencja nie ponosi odpowiedzialności za adekwatność przyznanej oceny, traktując siebie jako część mediów - i stąd wynika jej prawo do publikowania swoich opinii, którymi uczestnicy rynku nie muszą się jednak sugerować, ani tez uwzględniać ich w procesie inwestowania

• Dysonans pomiędzy ogromnym i rosnącym wpływem agencji credit-ratingu na rynek finansowy, a znikomą skalą ich odpowiedzialności

• Dobrze płatna praca, w której można się mylić i nie ponosi się odpowiedzialności

Credit rating dla POLSKI

• Moody's A2

• S&P's A-

• Fitch A-

Credit rating w Polsce (International):

• Bank Millenium A-

• BOŚ BBB

• PKN Orlen BB+

• PGE BBB+

• Bank Pekao A-

• BRE A

• Getin Bank BB

• Warszawa A2 (Moody's) AAA (krajowy)

• Gdańsk BBB+

• Wrocław BBB+ A+

• Białystok BBB A

• Katowice A-

• Bydgoszcz BBB A

• Szczecin BBB+

• Toruń (8.11.2010) BBB A

Na poziomie country level:

• Orbis BBB+

• Ostrów Wielkopolski A-

• Rybnik A

• Opole BBB

• Olsztyn BBB+

Wykład - 09.05.201

ENRON - Standard & Poor's

• 16.10.2001: BBB+

• 01.11.2001: SEC twierdzi, że nie ujęto w bilansie Enrona od 1998r. strat spółek zależnych na 600 mln USD.

• Dynegy publicznie potwierdza, że prowadzi rozmowy w sprawie połączenia z Enronem.

• 09.11.2001: BBB- Negative

• 19.11.2001: ratings trigger; Enron informuje, zgodnie z obowiązującymi przepisami, że 690 mln USD nie będących w posiadaniu banków ze względu na obniżenia ratingu może zostać przedłożone do szybszego wykupu do 26.11.2001 (z 2003r.). Nie spowodowałoby to bankructwa, ale istotnie odbiłoby się na płynności firmy. Enron negocjuje z bankami.

• 21.11.2001: Dynegy informuje o połączeniu z Enronem (tzw. merger status)

• 28.11.2001: B- Developing

• 30.11.2001: CC Negative

• Po ujawnieniu kłopotów z płynnością, nie osiągnięcia porozumienia z bankami i wątpliwością, czy Dynegy będzie chciał przejąć coś tak obciążonego długami. S&P's sugeruje, że bardzo prawdopodobne będzie wystąpienie Enrona do sądu (sądowa ochrona bankructwa).

• 02.12.2001: Enron zwraca się do sądu o ochronę bankructwa.

• 03.12.2011: D

• 03.2002: ogłoszenie przez sąd bankructwa Enrona

Inne fakty o Enronie:

• Znaleźć pretekst, aby przerwać dostawy prądu do Kalifornii

• Fundusz emerytalny" z 348.000 USD do 1.200 USD (zakaz sprzedaży akcji dla pracowników) (nie dotyczył jednak menedżerów)

ENRON - w ciągu miesiąca credit rating:

• Zbyt optymistyczny na początku

• Nie nadążał za tempem wydarzeń

• Może być gwałtownie i szybko zmieniany w dół ( w górę nie robi się tego ze zwykłej przezorności)

Lehman Brothers Holdings Inc.:

Moody's

• Stopniowe podnoszenie ratingu z Baa1 do A1 (w przeciągu 4 lat)

• W 2008 potwierdzenie oceny A1 - perspektywa stabilna

• 9 czerwca 2008 A1 - perspektywa negatywna

• 13 czerwca 2008 potwierdzenie A1/Prime 1, lista obserwacyjna - możliwe w dół

• 17 lipca 2008 A2 - perspektywa negatywna

• 10 wrzesień 2008 potwierdzenie A2, lista obserwacyjna - kierunek zmian niepewny

• 15 wrzesień 2008 z A2 na B3/Non Prime - bankructwo

• 8 grudzień 2008 odebranie ratingu - nie żyje

Inne problemy

• Lato 2007r.- kryzys „sub-prime” i odwołanie prezesa S&P - Kathleen Corbet

• Komisja Europejska krytykuje agencje Credit Ratingu

• Citigroup: odwołanie prezesa z powodu strat - następny dzień - redukcja ratingu

Wybrane aspekty kontrowersyjne:

• Split rating

• podzielenie w ocenach w obrębie różnych agencji (jedna daje A druga B)

• musimy podawać niższy rating z dodatkowymi uwagami o wyższym (zasady rachunkowości)

• Kraj a rezydent

• żaden podmiot z Polski nie może mieć wyższego credit ratingu niż państwo

• agencje odchodzą od tej reguły (ceilings raiting)

• teraz wyższą ocenę dostaniesz jeśli masz podmiot, o wyższej nocie, który udzieli ci gwarancji

Credit rating:

• istotne znaczenie na rynku finansowym

• znajomość zalet

• przepisy prawne kreują rynek

• świadomość niedoskonałości

Niedoskonałość credit ratingu

• W wyniku codziennego posługiwania się ocenami credit ratingu w procesie inwestowania na rynku, a także w wyniku zaadoptowania credit raingu w przepisach prawnych związanych z poziomem bezpieczeństwa dokonywanych inwestycji, na rynku dość mechanicznie i bezkrytycznie wykorzystuje się to narzędzie.

Tajemnica handlowa

• Nie mamy dokładnych algorytmów wystawiania ocen przez agencje

Credit rating a sprawa Polska:

• Maj 2010

• Komisja Finansów Publicznych Sejmu RP wnioskuje w toku prac nad nowelizacją ustaw finansowych, aby agencje credit-ratingu podlegały KNF

• Ministerstwo Finansów popiera wniosek

KRÓTKOTERMINOWE PAPIERY DŁUŻNE

Krótkoterminowe papiery dłużne KPD

• Są emitowane do 1 roku

• Odpowiednik CP's (Commercial Papers)

• Najmniejszy nadzór ze strony KNF ponieważ przy emisji KPD tylko się informuje KNF że coś takiego jest

Emitenci KPD

• Ericsson

• Shell

• BMW

• i cała reszta

Ewolucja KPD

• Początkowo: emitenci w beznadziejnej sytuacji firmy, które nigdzie nie mogą zdobyć kasy

• Następnie: emitenci w dobrej i bardzo dobrej sytuacji finansowej

• Obecnie (od 2007): każdy

Wartość rynku KPD (CP)

• USA - 3 bln USD

• Europa - 800 mld USD

Klasyfikacja KPD - kryteria

Emitent	Prywatny	Publiczny
Rynek	Krajowe	Euroemisje (ECP's)
Zabezpieczenie	Gwarantowane	Niegwarantowane (większość)
Powtarzalność	Jednorazowe	Emitowane w ramach programów

Dylemat przedsiębiorstwa: Kredyt czy KPD?

Przedsiębiorstwo jako emitent:

• Dostęp do pozabankowych źródeł finansowania

• Obniżenie kosztów finansowania

• Brak oceny zdolności kredytowej (nikt nie grzebie w bebechach)

• Brak zabezpieczenia pożyczki

• Efekt marketingowy

Banki w nowej roli:

• KPD - kolejny przykład dezintermediacji wykluczenie banków jako klasycznych pośredników między pożyczającym a potrzebującym pożyczki, bezpośredni dostęp do źródła kapitału

• Utrata części rynku kredytowego:

• Wartość kredytów

• Jakość kredytów

• Bank - organizator emisji

• Bank - agent sprzedaży

• Bank - nabywca (aktywne zarządzanie portfelem - inaczej niż przy kredytach)

Ocena rynku KPD:

• Poza kontrolą Komisji Nadzoru Finansowego wszędzie, nie potrzeba żadnej zgody

• Zaniżona ocena potencjału rynku ze względu na krótkoterminowość emisji

Dylematy rynku KPD:o

• Ocena ryzyka (USA - 90% emisji posiada credit rating, Europa - 40%)

• Zabezpieczenie ewidentna rzadkość na rynku (może ok. 1%)

• Rynek wtórny (teoretycznie występuje, w praktyce nie funkcjonuje)

KPD a sprawa Polska:

• Polski Bank Rozwoju - 1992

Emitenci KPD w Polsce:

• Ministerstwo Finansów Bony Skarbowe

• NBP Bony Pieniężne

• Przedsiębiorstwa KPD (najlepiej dodać przedsiębiorstw) KPDP

• Samorząd Bony Komunalne

• Banki BPW (Bankowe Papiery Wartościowe) - najmniej rozwinięte

Emitenci - przedsiębiorstwa:

• Ponad 600 podmiotów najlepsi i menty emitują

• Leroy Merlin 120 mln PLN

• Tauron Polska Energia 125 mln PLN

• Wołów 2,4 mln PLN

• Lębork 2,5 mln PLN

• Polkomtel 500 mln PLN

• Herbapol Lublin 33 mln PLN

• ZOZ Skarżysko-Kamienna 1,75 mln PLN

• Akademia medyczna w Gdańsku 2,5 mln PLN

• Radio Muzyka Fakty 15 mln PLN

Organizator emisji - Banki:

• Bank Handlowy

• BRE Bank

• ING

• BPH

• TOP-6 generuje 80% rynku

• Różnica wartości emisji KPD pomiędzy liderem a ostatnim: stukrotna

Liderzy emisji a rynek wtórny:

• Największa płynność - liderzy

• Najmniejsza płynność - pozostałe banki

Podstawy prawne emisji KPD:

• Prawo wekslowe

• Ustawa o obligacjach

• Kodeks cywilny

• Terminologia: KWIT, Bon handlowy, Bon komercyjny

Nieporozumienia:

• Bezpieczne: bo instrumenty dłużne

• Bezpieczne: bo sprawność emitenta

• Bezpieczne: bo krótkie terminy

• Bezpieczne: bo renoma banków - organizatorów

Wykład: 16.05.2011 (z 23.05 prowadził Kunkowski)

Trudne emisje (spółki giełdowe):

• Universal (pierwszy emitent akcji w Polsce, spółka giełdowa, kilka jednoczesnych emisji KPD w kilku bankach)

• Swarzędz (ostatecznie wykupił)

• ESPEBEPE (postępowanie układowe)

• STGroup (brak wykupu)

• CLIF - organizator emisji (bank) ze względu na reputację wykupił emisję. Ostatecznie emitent wykupił emisję

JELFA:

• Inwestycja 15 mln PLN w KPD

• Emitent zawiera układ

• Skutki dla Jelfy:

• 4,2 mln PLN umorzenie

• 10,8 mln PLN spłata w ratach

• Extra:

• 200 tys. PLN kary nałożona przez KPWiG za brak informacji;

• V-prezes ds. Finansowych - zwolniony

ZASP (Zrzeszenie Artystów Scen Polskich):

• Zainwestował 9,5 mln PLN w KPD Stoczni Szczecin

• Bank organizator i kredytodawca a sytuacja Stoczni

• 18.02.2002 - Spotkanie: Banki, Rząd, Stocznia

• 19.02 i 28.02 dalsza sprzedaż przez bank 2,5 mln KPD dla ZASP-u

• Podwójna rola banku

• Sekwencja czasowa

• Prospekt (nieaktualizowany - np. poprawa koniunktury)

• Wpływy ze sprzedaży KPD: do stoczni, czy na spłatę zobowiązań wobec banku

• ING

• Szczęśliwy Finał dla ZASP

• Nieszczęśliwy Finał dla Prezesa ZASP (VI.2009 rusza proces)

Badania własne (emitenci - inwestorzy)

Emitenci - zalety KPD:

• Niższe koszty niż przy kredycie 25%

• Dywersyfikacja źródeł finansowania 23%

• Szybsze uzyskanie środków 11%

• Elastyczność finansowania 11%

• Prestiż i promocja 10%

• Brak zabezpieczeń 7%

• Dostęp do inwestorów 6%

Inwestorzy - bariery rynku KPD:

• Obligatoryjny rating 26%

• Jednolity rynek wtórny 21%

• Wspólna izba rozliczeniowa 17%

• Centrum Informacji 16%

• Jednolite ustawodawstwo 14%

Podsumowanie - wspaniała część rynku finansowego; występowanie wad

FUNDUSZE INWESTYCYJNE

Fundusze:

• Fundusze Inwestycyjne: regulowane przepisami prawa, nadzorowane

• Fundusze Kapitałowe: private equity, venture capital, hedge funds

Atuty Funduszy Inwestycyjnych:

• Zalety:




• Nadzorowany rynek

• Nie trzeba się znać, aby inwestować

• Dywersyfikacja

• Niski kapitał wystarczy, aby inwestować

• Różne rodzaje ryzyka

• Teoretycznie wyższe stopy zwrotu

• Zarządzanie (wiedza i doświadczenie)

• Czas

• Niskie koszty

• Płynność

• Dostęp do wszystkich rynków

• Wybór ofert (rynki, strategie, instrumenty)

Idea Funduszu Inwestycyjnego:

• Efektywny dostęp drobnego kapitału do możliwości inwestycyjnych oferowanych na rynku kapitałowym z uwzględnieniem zarządzania i dywersyfikacji

Fundusz Inwestycyjny:

• Osoba prawna, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie zebranych publicznie środków w określone instrumenty ( w określony sposób)

Różnice:

• Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych

• Fundusz Inwestycyjny

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych:

• Spółka akcyjna, której przedmiotem działalności jest:

• Tworzenie funduszy inwestycyjnych

• Zarządzanie F.I

• Reprezentowanie F.I. wobec osób trzecich

• Zarządzanie portfelem papierów wartościowych

Wykład - 06.06.2011

Klasyfikacje Funduszy Inwestycyjnych ze względu na:

Funkcjonowanie:

• FIO - otwarte

• SFIO - specjalistyczne otwarte

• FIZ - zamknięte

Rodzaj instrumentu:

• Akcji (agresywne)

• Obligacji (stabilne)

• Mieszane (zrównoważone)

• Rynku pieniężnego

• Aktywów pozafinansowych

Zakres geograficzno - branżowy

• Krajowe

• Zagraniczne

• Branże

• Emerging markets

• Etyczno - ekologiczne

Udział inwestorów w zyskach z tytułu dywidend i odsetek

• Wypłacające

• Akumulacyjne (tezauryzacyjne)

FIO a FIZ

Różnice:

• Tytuł uczestnictwa

• Przedmiot inwestycji

• Limity inwestycyjne

FIO - FIZ - tytuły uczestnictwa:

• FIO - zbywa i odkupuje jednostki uczestnictwa („zmienny kapitał”)

• FIZ - emituje publiczne i niepubliczne certyfikaty inwestycyjne (brak odkupu) („stały kapitał”)

Wycena tytułów uczestnictwa w FIO/ZFIZ;

• Wycena w FIO

• Wycena w FIZ

FIO - FIZ: przedmiot inwestycji:

• FIO

• Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu

• FIZ

• Papiery wartościowe

• Udziały w spółkach z o.o.

• Waluty

• Instrumenty rynku pieniężnego

• Wierzytelności

• Prawa majątkowe (giełda towarowa)

• Instrumenty pochodne

• Nieruchomości

FIO - FIZ: limity inwestycyjne

• FIO

• Do 5% wartości aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot

• Do 10% wartości aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot, jeżeli suma inwestycji ponad 5% nie przekroczy łącznie 40% wartości aktywów funduszu

• FIZ

• Do 20% wartości aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot

Fundusze Inwestycyjne „Inwestor Pasywny”? Fundusze na WZA i w RN

FIO we władzach spółek:

• Nie więcej niż 10% głosów

• Mniej niż 10% to też dużo

• Sojusze TFI na WZA

• Ograniczenia etyczne - Kodeks Dobrych Praktyk

FIO-FIZ: limity inwestycyjne:

(uzupełnić)

SFIO:

• Osoby prawne

• Osoby fizyczne (jednorazowa wpłata nie mniejsza niż 40.000 EUR)

• Rada Inwestorów

• Warunki wejścia w skład Rady

• Łatwy: wyrazić zgodę

• Trudny: reprezentuje ponad 5% jednostek uczestnictwa

• Rada Inwestorów może rozwiązać SFI; ma prawo opóźnić wycofanie kapitału inwestora do 6 miesięcy

Szczególne konstrukcje funduszy:

• Z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa (polityka cenowa)

• Z wydzielonymi subfunduszami (tzw. fundusze parasolowe - umbrella funds)

• Fundusze podstawowe i powiązane

Szczególne typy funduszy:

• Fundusze funduszy

• Sekurytyzacyjne

• maj 2010 - BOŚ sprzeddaje pakiet "złych" kredytów do funduszu IPOPEMA SEKURATYZACYJNY

• Portfelowe (indeksowy, bazowy)

• Aktywów niepublicznych (minimum 80% wartości portfela zainwestowane poza tynkiem publicznym)

• Rynku pieniężnego

ETF - Exchange Traded Funds

• 2010 - także w Polsce na WIG 20

• 31.05.2011 - kolejne 2:

• S&P 500

• DAX

• Ryzyko walutowe: USD i EUR

Wady Funduszy Inwestycyjnych:

• Brak gwarancji zachowania kapitału

• Brak gwarancji zysku

• Rozwodnienie zysku (skutek dywersyfikacji)

• Limity inwestycyjne (skutek dywersyfikacji)

• Koszty

• Brak wpływu na działalności Funduszy Inwestycyjnych

• Złudne poczucie bezpieczeństwa

• Komunikacja z inwestorem

Koszty Funduszy Inwestycyjnych:

• Opłaty manipulacyjne

• Zakup tytułów uczestnictwa

• Odkupienie tytułów uczestnictwa

• Transfer do innego Funduszu Inwestycyjnego

• Opłata za prowadzenie rachunku

• Opłaty operacyjne

• Opłaty za zarządzanie

• Inne koszty operacyjne (opłaty maklerskie, usługi księgowe, usługi marketingowe, itp.)

Płynność - odkup:

• Do 2 tygodni zawieszony: jeżeli w ciągu 2 tygodnie przedłożono do wykupu ponad 10% wartości aktywów funduszu

• Do 2 miesięcy zawieszony odkup: za zgodą KNF

• Do 6 miesięcy - odkup w ratach

Makroekonomicznie: Bessa a FIO i FIZ

• FIO - odkupuje jednostki uczestnictwa. Wyprzedaje akcje, aby zdobyć gotówkę na wypłaty, obniżając dalej kurs akcji

• FIZ - nie odkupuje certyfikatów inwestycyjnych, nie musi więc wyprzedawać akcji i przez to obniżać ich kursu

FIZ w okresie trudnego rynku

• FIZ: nie występuje fluktuacja wartości aktywów z powodu wycofywania się klientów (nieco inne ujęcie kwestii bieżącego braku wykupu certyfikatów inwestycyjnych)

• FIZ - szerszy zakres inwestycji niż FIO

• Np. Rok 2008: na 131 zgłoszonych wniosków do KNF o dopuszczenie Funduszy Inwestycyjnych - aż 121 dotyczyło FIZ

Cel funduszu:

• Ochrona realnej wartości aktywów

• Wzrost realnej wartości aktywów

Makroekonomiczne znaczenie Funduszy Inwestycyjnych:;

• Akumulacja kapitału

• Transfer kapitału

• Alokacja kapitału

Makroekonomia:

• Efektywność oszczędności społeczeńst3wa

• Finansowanie gospodarki

• Wymuszanie efektywności w spółkach (WZA, RN)

Świat:

• Liczba Funduszy

• Świat 85.000

• USA 25.000

• Europa 53.000

• Wartość aktywów 18 bln USD

• USA 9 bln USD

• Europa 6 bln USD

Fundusze Inwestycyjne w Polsce

• ok. 60 Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych

• Ok. 600 Funduszy Inwestycyjnych (w tym ok. 200 zamkniętych)

• 140-150 mld PLN (apogeum 2007, obecnie 100 mld PLN)

• Zagraniczne Fundusze Inwestycyjne - kilka tysięcy

TFI (4 znać)

• AIG TFI S.A.

• BZ WBK AIB TFI S.A.

• Commercial Union Polska TFI S.A.

• IDEA TFI S.A.

• ING TFI S.A.

• MILLENIUM TFI

• PKO TFI

• SKARBIEC TFI S.A.

• PIONEER PEKAO TFI S.A.

Fundusze Inwestycyjne Nieruchomości

• FIZ - inwestują bezpośrednio w nieruchomości (więcej niż 11 funduszy)

• FIO - inwestują pośrednio kupując akcje firm zaangażowanych na rynku nieruchomości (więcej niż 6 funduszy)

• Koszt tytułu uczestnictwa od 97 PLN do 220.000 PLN

Ekologiczne Fundusze Inwestycyjne

• Kryteria ekonomiczne = kryteria ekologiczne

EFI na Świecie

• Ponad 300 funduszy 100 mld USD

• USA ok. 40 funduszy

• UK ok. 30 funduszy

• Francja ok. 20 funduszy

• Holandia ok. 20 funduszy

• Japonia, Korea, Australia, Finlandia

Rynek D-A-CH

• 1996: 10 EFI 143 mln EUR

• 2010: 186 EFI 23 mld EUR

• 123 akcyjnych, 20 obligacyjnych, 17 mieszanych, 26 innych

Sin-Funds:

• Alkohol

• Hazard

• Przemysł zbrojeniowy

• Inne...

Formy wspólnego Inwestowania:

• Fundusz Inwestycyjny

• Klub Inwestorów

KLUB INWESTORÓW

Grupa osób inwestujących wspólnie wg ustalonych zasad w celach edukacyjnych i zarobkowych

Idea Klubu Inwestorów:

• Nauka inwestowania

• Osiąganie zysków

NATIONAL ASSOCIATION OF INVESTORS CORP. NAIC - USA

NAIC:

• 300 tys. członków

• 30 tys. klubów (1951 - 12 klubów)

• 220 mld USD

• KLUBY „Staruszek”

Kluby Inwestorów w Europie

• UK ok. 10 tys. klubów

• Niemcy ok. 7 tys. klubów

Polska - Kluby Inwestora:

• Od 3 do 20 osób

• Wspólne działalnie w celu zdobywania wiedzy

• Brak zaangażowania w inne kluby

• Do 20.000 PLN

27

---