Temat zbiórki:

ESPERANTO

Autor: phm. Anna Książek

Cele:

• Poznanie idei języka Esperanto (po zbiórce każdy harcerz będzie wiedział skąd wzięła się idea Esperanto, kto ją wymyślił i dlaczego warto się owego języka uczyć?)

• Zapoznanie harcerzy z podstawami języka Esperanto (podstawowe słowa, części mowy, wymowa, męskie i żeńskie formy czasowników)

Formy pracy:

• gry i ćwiczenia

• zwyczaje i obrzędy

• turniej

• gawęda

• dopasowywanie

• memory

Przebieg:

Opis elementu	Osoba odpowiedzialna
Obrzędowe rozpoczęcie
Gawęda - czym jest Esperanto? Skąd wzięła się idea Esperanto? Czy są jeszcze na świcie ludzie mówiący tym językiem? I dlaczego warto się go uczyć? (jeśli ktoś ma wątpliwości, zapraszam na www.esperanto.pl lub bezpośrednio do mnie :)
Wymowa - krótka prezentacja liter z akcentem oraz ich wymowy; następnie harcerze odczytują zapisane na tablicy słowa. Za prawidłowe odczytanie i odgadnięcie co słowo oznacza dostają po punkcie.
4. Części mowy - część teoretyczna, w której tłumaczymy harcerzom czy różnią się poszczególne części mowy (rzeczowniki zakończone są na o, czasowniki na i, przymiotniki na a, przysłówki na e. Następnie podajemy jakieś wyrazy w języku esperanto, a zadaniem harcerzy jest odgadnięcie co one oznaczają z podaniem właściwej części mowy. Za każde prawidłowe odgadnięcie - punkt. (tu można wspomnieć również, że wszelkie żeńskie odpowiedniki danego słowa tworzymy dodając końcówkę -ino)
PLACÓWKI: Układanie słów z liter - harcerze otrzymują litery, z których musza ułożyć słowo. Prowadzący podaje im znaczenie słowa po polsku, a oni z liter, które dostali układają jego odpowiednik w języku esperanto. Grupa, która zrobi to prawidłowo jako pierwsza, otrzymuje punkt. Wszystkie nowe słowa, zarówno z tej, jak i następnych części zapisywane są na kartonie.
Kalambury - harcerz otrzymuje zapisane na kartce słowo w języku Esperanto. Pokazuje je reszcie harcerzy, którzy odgadują je po Polsku a następnie próbują zgadnąć odpowiednik w języku Esperanto.
Dopasowywanka - harcerze dopasowują rysunek do jego nazwy w języku esperanto, jak również polski odpowiednik do odpowiednika esperanto (gdy uznamy, że czegoś nie da się narysować:). Grupa, która zrobi to jako pierwsza otrzymuje 10 punktów, druga 8, itd.
Memory - z jednego z zestawów do dopasowywania układamy memory. Każda grupa ma jeden ruch. Jeśli odgadnie parę, otrzymuje ruch dodatkowy.
Cxiu, ke sxtas (wszyscy Ci którzy) - wszyscy siedzą na krzesłach. Jedna osoba nie ma miejsca. Staje więc na środku i mówi „cxiu, ke sxatas...” po czym wymienia jakąś część lub czynność poznaną na zajęciach. Wszyscy, którzy tę część lub czynność lubią, zamieniają się miejscami. Osoba, która zostanie rozpoczyna grę od początku.
Powtarzanie - każda osoba mówi po kolei co lubi (rzecz lub czynność). Zanim to jednak uczyni, musi powtórzyć wszystko to, co lubią osoby, które mówiły przed nią (np. „Mi sxatas skribi letero”)
Koperta - po kole krąży koperta. W jej środku są słowa zarówno w języku esperanto, jak i po polsku,. W środku siedzi jedna osoba, która mówi stop. W tym momencie koperta się zatrzymuje i osoba, która ją trzyma losuje jedno słowo. Kto zna odpowiednik owego słowa w języku polskim lub esperanto, zgłasza się. Za dobrą odpowiedź otrzymuje punkt.
List - grupy otrzymują list zapisany w języku Esperanto. Ich zadaniem jest przetłumaczenie owego listu na język polski :)
Podsumowanie zbiórki
Obrzędowe zakończenie

Czas trwania: ok. 2 h

Materiały:

• wyrazy z akcentem do ćwiczenia wymowy

• litery, z których harcerze tworzyć będą słowa

• hasła do kalambur

• wyrazy do dopasowywanki

• krzesła

• koperta z wyrazami

• list w języku Esperanto

• materiały ze zbiórki dla każdego harcerza

Załączniki:

• słowa do ćwiczenia wymowy:

- Cx czytamy jak CZ

Np. cxapo (czapka)

cxar (ponieważ)

fiancxo (narzeczony)

- G czytamy jak DŻ

Np. gxardeno (ogród)

sagxa (mądry)

mangxo (jedzenie)

- J czytamy jak Ż

Np. jxeti (rzucić)

- S czytamy jak SZ

Np. sxnuro (sznur)

sxati (lubić)

posxo (kieszeń)

- V czytamy jak W

Np. valizo (waliza)

- U czytamy jak krótkie U

Np. pauxzo (pauza)

hauxto (skóra)

• słowa do układania z liter

Polo (Polak)

patro (ojciec)

knabo (chłopiec)

historio (hisotria)

skolto (skaut)

nomo (imię)

homo (człowiek)

amiko (przyjaciel)

P

O

L

O

P

A

T

R

O

K

N

A

B

O

H

I

S

T

O

R

I

O

S

K

O

L

T

O

N

O

M

O

H

O

M

O

A

M

I

K

O

• słowa do kalambur

domo

floro

profesoro

fotografi

diablo

teatro

geografio

cxokolado

kontinento

• dopasowywanka

monto

urbo

papilo

glaciajxo

biciklo

hundo

peti

tago

viro

kanti

paroli

promeni

libro

skribi

dormi

voli

kompreni

renkontigo

danki

estas

bela

interesa

simpatia

opinii

iri

monto
urbo	miasto
papilo
glaciajxo	lody
biciklo	rower
hundo	pies
peti	prosić
tago	dzień
viro	mężczyzna
kanti
paroli	mówić
promeni	spacerować
libro
skribi	pisać
dormi	spać
voli	chcieć
kompreni	rozumieć
renkontigo	spotkanie (zbiórka)
danki	dziękować
estas	być
bela	ładny
interesa	interesujący
simpatia	sympatyczny
opini	sądzić
iri	iść

• słowa do koperty

kompreni

renkontigo

danki

być

bela

interesujący

sympatyczny

opini

iść

monto

miasto

papilo

glaciajxo

biciklo

hundo

peti

tago

viro

kanti

paroli

promeni

książka

pisać

dormi

historia

Polak

profesor

imię

fotografować

lubić

skaut

chłopiec

przyjaciel

przyjaciółka

czekolada

teatr

kwiat

geografia

nadzieja

patro

gitaro

• list

Saluton!

Mia nomo estas Ania. Mi estas Polino. Mi komencis lerni Esperanton antaux kvin semajnoj kaj mi opinias, ke Esperanto estas bela lingvo. Mi deziras korespondi kun Esperanistoj en aliaj landoj. Bedaurinde, mi lernas Esperanto mallonga tempo kaj mankas al mi eksercado. Mi havas espero, ke vi pardonas al mi ciuj eraroj.

Mi havas dek nau jaroj kaj mi estas studento de la psikologio. Mi tre sxatas fotografi kaj vojagi al aliaj landoj. Mi estis jam en Francujo, Mongolio, Italio, Ukraino. Ili estas bonaj landoj kaj mi renkontis tie multajn simpatiajn homojn.

Mi ankaux sxatas muziko, mi ludas en la gitaro.

Mi estas skolto kaj mi renkontas en mia malgranda skoltoj unu en la semajno kaj ni ludas, parolas kaj faras diversaj objektoj.

Mi finas mia letero kaj mi havas espero, ke vi respondos al mi.

• materiały, które harcerze otrzymują po zbiórce

Esperanto

WYMOWA

• C czytamy jak CZ

Np. capo (czapka)

car (ponieważ)

fianco (narzeczony)

• G czytamy jak DŻ

Np. gardeno (ogród)

saga (mądry)

mango (jedzenie)

• J czytamy jak Ż

Np. jeti (rzucić)

• S czytamy jak SZ

Np. snuro (sznur)

sati (lubić)

poso (kieszeń)

• V czytamy jak W

Np. valizo (waliza)

• U czytamy jak krótkie U

Np. pauzo (pauza)

hauto (skóra)

ZAIMKI OSOBOWE

• Liczba pojedyncza

mi - ja

vi - ty

li - on

si - ona

gi - ono

• Liczba mnoga

ni - my

vi - wy

ili - oni

CZASOWNIKI

• Bezokolicznik kończy się na - i

Np. esti (być)

paroli (mówić)

iri (iść)

renkonti (spotkać)

trinki (pić)

ami (kochać)

trovi (znaleźć)

skribi (pisać)

• Czasowniki w czasie przeszłym kończą się na - is (bez względu na osobę)

Np. mi estis (ja byłem)

vi parolis (ty mówiłeś)

li iris (on szedł)

si renkontis (ona spotkała)

gi trinkis (ono piło)

ni amis (my kochaliśmy)

vi trovis (wy znaleźliście)

ili skribis (oni pisali)

• Czasowniki w czasie teraźniejszym kończą się na - as (bez względu na osobę)

Np. mi estas (ja jestem)

vi parolas (ty mówisz)

li iras (on idzie)

si renkontas (ona spotyka)

gi trinkas (ono pije)

ni amas (my kochamy)

vi trovas (wy znajdujecie)

ili skribas (oni piszą)

• Czasowniki w czasie przyszłym kończą się na - os (bez względu na osobę)

Np. estos (ja będę)

vi parolos (ty będziesz mówił)

li iros (on będzie szedł)

si renkontos (ona spotka)

gi trinkos (ono będzie pił)

ni amos (my będziemy kochać)

vi trovos (wy będziecie znajdować)

ili skribos (oni będą pisali)

RZECZOWNIKI

• Wszystkie rzeczowniki w języku esperanto kończą się na - o

Np. patro (ojciec)

knabo (chłopiec)

viro (mężczyzna)

filo (syn)

profesoro (profesor)

studento (student)

amiko (przyjaciel)

• Aby utworzyć żeńską formę wyrazu dodajemy końcówkę - ino

Np. patrino (matka)

knabino (dziewczynka)

virino (kobieta)

filino (córka)

profesorino (profesorka)

studentino (studentka)

amikino (przyjaciółka)

PRZYMIOTNIKI

• Wszystkie przymiotniki w języku esperanto kończą się na - a

Np. bela (ładny)

bona (dobry)

granda (duży)

varma (ciepły)

PRZYSŁÓWKI

• Wszystkie przysłówki w języku esperanto kończą się na - e

Np. bele (ładnie)

bone (dobrze)

grande (dużo)

varme (ciepło)

PRZECIWIEŃSTWA

• Tworząc przeciwieństwa wyrazów, dodajemy do nich przedrostek - mal

Np. malbela (brzydki)

malbona (zły)

malgranda (mały)

malvarma (zimny)

ZAIMKI DZIERŻACZE

• Zaimki dzierżawcze tworzymy przez dodanie przymiotnikowej końcówki - a do zaimków osobowych

Liczba pojedyncza

mia - mój

via - twój

lia - jego

sia - jej

gia - jego (rodzaj nijaki)

Liczba mnoga

nia - nasze

via - wasze

ilia - ich

LICZBA MNOGA

• Aby utworzyć liczbę mnogą, należy na końcu wyrazu dopisać literkę - j

Np. patroj (ojcowie)

knaboj (chłopcy)

virino (kobiety)

filoj (synowie)

profesoroj (profesorowie)

studentoj (studenci)

amikoj (przyjaciele)

TRYB ROZKAZUJĄCY

• Tryb rozkazujący tworzymy przez dodanie do czasownika końcówki -u

Np. parolu (mów, mówcie)

iru (idź, idźcie)

trinku (pij, pijcie)

amu (kochaj, kochajcie)

trovu (szukaj, szukajcie)

skribu (pisz, piszcie)

SŁOWNIK

• Polsko - Espernacki

Dzień dobry!	Bonan Tagon
Witajcie!	Saluton!
Jak się czujesz (czujecie)?	Kiel vi fartas?
Dobrze, dziękuje. A Ty?	Bonan, dankon. Kaj vi?
Jakie jest Twoje imię?	Kia estas via nomo?
Mam na imię Ania	Mi namo estas Ania
Ja nie rozumiem	Mi ne komprenas
Do widzenia	Adiau

być	estas
chcieć	voli
chłopiec	knabo
czekolada	cxokolado
człowiek	homo
diabeł	diablo
dom	domo
dzień	tago
dziękować	danki
geografia	geografio
góra	monto
historia	historio
imię	nomo
interesujący	interesa
iść	iri
kontynent	kontinento
książka	libro
kwiat	floro
lody	glaciajxo
ładny	bela
mężczyzna	viro
miasto	urbo
motyl	papilo
mówić	paroli
ojciec	patro
pies	hundo
pisać	skribi
Polak	Polo
profesor	profesoro
prosić	peti
przyjaciel	amiko
robić zdjęcia, fotografować	fotografi
rower	biciklo
rozumieć	kompreni
sądzić	opini
skaut	skolto
spacerować	promeni
spać	dormi
spotkanie (zbiórka)	renkontigo
sympatyczny	simpatia
śpiewać	kanti
teatr	teatro

Cyfry

1 - unu

2 - du

3 - tri

4 - kvar

5 - kvin

6 - ses

7 - sep

8 - ok

9 - nau

10 - dek

• Esperancko - Polski

amiko	przyjaciel
bela	ładny
biciklo	rower
cxokolado	czekolada
danki	dziękować
diablo	diabeł
domo	dom
dormi	spać
estas	być
fotografi	robić zdjęcia, fotografować
floro	kwiat
geografio	geografia
glaciajxo	lody
historio	historia
homo	człowiek
hundo	pies
interesa	interesujący
iri	iść
kanti	śpiewać
knabo	chłopiec
kompreni	rozumieć
kontinento	kontynent
libro	książka
monto	góra
nomo	imię
opini	sądzić
papilo	motyl
paroli	mówić
patro	ojciec
peti	prosić
Polo	Polak
profesoro	profesor
promeni	spacerować
renkontigo	spotkanie (zbiórka)
simpatia	sympatyczny
skribi	pisać
skolto	skaut
tago	dzień
teatro	teatr
urbo	miasto
viro	mężczyzna
voli	chcieć

---