1. ISTOTA, FUNKCJE, ZADANIA, PODSTAWY PRAWNE RACHUNKOWOŚCI

Rachunkowość jest to system informacyjno-kontrolny w jednostkach gospodarczych. Stanowi źródło informacji ekonomicznej i finansowej. Dostarcza informacji o przebiegu procesów gospodarczych, obrazuje jakie są skutki, wyniki tych zdarzeń, a także obrazuje sytuację ekonomiczna i finansową przedsiębiorstwa.

Na rachunkowość składają się trzy podstawowe elementy:

• księgowość,

• kalkulacja kosztów (rachunek kosztów),

• sprawozdawczość.

Rachunkowość cechuje przede wszystkim podejście historyczne i sprawozdawcze. W gospodarce rynkowej rachunkowość oprócz podejścia historycznego nastawiona jest także na procesy planistyczne.

Podział rachunkowości :

• rachunkowość finansowa

• rachunkowość zarządcza

Rachunkowość zarządcza związana jest z procesami decyzyjnymi dotyczącymi przyszłości.

Użytkownicy informacji pochodzących z systemu rachunkowości

Informacje generowane przez system rachunkowości skierowane są na zewnętrznych użytkowników. Dostarczane są im w postaci sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku zysków i strat oraz sprawozdania z przepływu środków pieniężnych). W sprawozdaniach są zawarte informacje o majątku, źródłach pochodzenia majątku czyli źródłach finansowania działalności, o osiągniętych wynikach i pozycji finansowej firmy. Korzystają z tych informacji następujący użytkownicy: właściciele (udziałowcy, akcjonariusze), pożyczko- i kredytodawcy, a więc podmioty finansujące działalność firmy. Informacjami dotyczącymi wysokości wynagrodzeń zwykle zainteresowani są związki zawodowe i pracownicy. kontrahenci (dostawcy i odbiorcy) chcą znać sytuacje firmy, by ocenić stopień ryzyka handlowego. Instytucje centralne np. GUS i ZUS, CUP potrzebują informacji finansowych dla celów statystycznych i dla kształtowania polityki podatkowej. Lokalna społeczność oczekuje informacji korzystnych o rozwoju regionu.

Funkcje rachunkowości:

• informacyjna,

• zarządcza,

• kontrolna,

• planistyczno-statystyczna.

Podmiot i przedmiot rachunkowości

• Przedmiotem rachunkowości są procesy gospodarcze,

• podmiotem są jednostki prowadzące rachunkowość

Przepisy ustawy o rachunkowości stosują:

• spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji), inne osoby prawne z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,

• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej

1 200 000 euro,

• jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,

• gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, zakłady budżetowe, fundusze celowe niemające osobowości prawnej.

Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych ciąży na mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej przedstawionych powyżej podmiotach.

Zasady rachunkowości

Krajowe konwencje i zasady rachunkowości są wzorowane na Dyrektywach Unii europejskiej i Międzynarodowych Standardach Rachunkowości. Wśród nadrzędnych zasad rachunkowości należy wymienić: zasadę memoriałową, współmierności, ostrożności, kontynuacji działania, zakazu kompensat (oznacza, że ważne kategorie rachunkowości należy w sprawozdaniu finansowym wykazywać oddzielnie), ciągłości (porównywalności), istotności.

Przykładowo: zasada memoriałowa wymaga, aby w księgach rachunkowych, a tym samym w sprawozdaniu finansowym były ujęte wszystkie zdarzenia, które miały miejsce w jednostce w danym okresie.

Podstawowym źródłem unormowań prawnych rachunkowości w Polsce jest ustawa z dn. 29 września 1994 roku o rachunkowości. Ustawa ta jest określana jako prawo bilansowe.

Struktura ustawy przedstawia się następująco:

1. przepisy ogólne (określające podmioty rachunkowości, definiujące podstawowe kategorie rachunkowości oraz określające nadrzędne zasady rachunkowości)

2. prowadzenie ksiąg rachunkowych

3. inwentaryzacja

4. wycena składników majątkowych oraz źródeł ich finansowania oraz ustalanie wyniku finansowego oraz łączenie się spółek

5. sprawozdania finansowe jednostki

6. sprawozdania finansowe grupy kapitałowej

7. badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

8. ochrona danych

9. odpowiedzialność karna z powodu nieprawidłowości w rachunkowości

10. przepisy szczególne i przejściowe.

Rachunkowość jednostki obejmuje:

• przyjęte zasady (politykę) rachunkowości

• prowadzenie ksiąg rachunkowych

• okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów

• wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

• sporządzanie sprawozdań finansowych

• gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji

• poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

Za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości ponosi odpowiedzialność kierownik jednostki (osoba lub organ jedno- lub wieloosobowy - zarząd), który jest uprawniony do zarządzania jednostką, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę. Za kierownika jednostki uważa się również likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu upadłościowym, jeżeli prowadzą gospodarstwo upadłego.

Księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej w siedzibie jednostki. Obejmują zbiory zapisów księgowych, obrotów i sald, które tworzą:

• dziennik,

• księgę główną,

• księgi pomocnicze,

• zestawienia obrotów i sald,

• wykaz składników aktywów i pasywów.

2. Rodzaje sprawozdań finansowych

Sprawozdania finansowe jednostki

W najszerszym zakresie sprawozdanie finansowe składa się z:

• bilansu,

• rachunku zysków i strat,

• informacji dodatkowej,

• rachunku przepływów pieniężnych,

• zestawienia zmian w kapitale własnym.

Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, czyli na dzień:

• kończący rok obrotowy

• zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży i zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego

• poprzedzający zmianę formy prawnej jednostki gospodarczej

• przejęcia jednostki przez inną

• poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek

• poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub upadłości.

Organami zatwierdzającymi sprawozdania finansowe są:

• w spółkach akcyjnych - zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy

• w spółkach z o.o. - zwyczajne zgromadzenie wspólników

• w spółdzielniach = walne zgromadzenie

• w przedsiębiorstwach państwowych - rada pracownicza lub organ założycielski

• w spółkach osobowych oraz w przedsiębiorstwie stanowiącym własność osoby fizycznej - ich właściciele.

Bilans jako obrót majątku i kapitałów

Bilans jest usystematyzowanym dwustronnym zestawieniem składników majątku (aktywów) i źródeł jego pochodzenia (pasywów) podmiotu gospodarczego, sporządzonym na określony dzień z podaniem wartości każdego z tych składników i ich równoważących się sum ogólnych oraz z uwzględnieniem wyniku finansowego (zysku netto lub straty netto). Przy sporządzaniu bilansu obowiązuje zasada równowagi bilansowej - suma aktywów musi być równa sumie pasywów.

Wykazana w bilansie w aktywach wartość poszczególnych grup składników aktywów wynika z ich wartości księgowej skorygowanej o:

• dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych,

• odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych,

• odpisy aktualizujące wartość należności.

AKTYWA:

Aktywa, czyli środki gospodarcze dzielą się na aktywa trwałe i obrotowe (kryterium jest czas: powyżej jednego roku i poniżej jednego roku).

Wśród aktywów można wyróżnić aktywa trwałe:

I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

2. Środki trwałe w budowie

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Wśród aktywów obrotowych wyróżnia się:

I. Zapasy

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Charakterystyka poszczególnych pozycji:

AKTYWA TRWAŁE

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE :

Wartości niematerialne i prawne obejmują prawa majątkowe:

• nabyte przez jednostkę,

• zaliczane do aktywów trwałych,

• nadające się do gospodarczego wykorzystania,

• o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok,

• przeznaczone do używania na potrzeby jednostki.

W szczególności są to:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

• know-how, oprogramowanie komputerowe

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych.

Bilansowe ujęcie wartości niematerialnych i prawnych:

I. Wartości niematerialne i prawne

1. Koszty zakończonych prac rozwojowych

2. Wartość firmy

3. Inne wartości niematerialne i prawne

4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

Prace badawcze są nowatorskim i zaplanowanym poszukiwaniem rozwiązań podjętym z zamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej.

Prace rozwojowe polegają na praktycznym zastosowaniu odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w trakcie opracowywania nowych lub znacznie udoskonalonych produktów bądź technologii, które ma miejsce przed rozpoczęciem produkcji seryjnej.

Jeśli nie da się rozdzielić prac badawczych i rozwojowych, ogół tych prac traktuje się jako badawcze

Koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli:

• produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone,

• techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,

• koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

Wartość firmy jest różnicą między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto.

Jeśli cena jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, to różnica stanowi ujemną wartość firmy. Wykazuje się ją po stronie pasywów w grupie rozliczeń międzyokresowych.

Przykład (ZADANIE)

Spółka akcyjna nabyła zorganizowaną część spółki z o.o. za

600 000 zł. Wartość godziwa poszczególnych nabytych składników majątkowych była następująca:

- środków trwałych 250 000 zł,

- materiałów 130 000 zł,

- należności 60 000 zł,

- inwestycji krótkoterminowych 80 000 zł.

Kwota przejętych zobowiązań wyniosła 20 000 zł.

Ustal wartość firmy.

Rozwiązanie

Łączna wartość aktywów	520 000
	-
Zobowiązania	20 000
	=
Aktywa netto	500 000

Cena nabycia	600 000
	-
Aktywa netto	500 000
	=
Dodatnia wartość firmy	100 000

II. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE:

Środki trwałe są to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi spełniające następujące warunki:

• przewidywany okres ekonomicznej użyteczności dłuższy niż jeden rok,

• kompletne i zdatne do użytku,

• przeznaczone na potrzeby jednostki.

Do środków trwałych zalicza się w szczególności:

• nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

• ulepszenia w obcych środkach trwałych,

• inwentarz żywy (np. zwierzęta w cyrkach, psy do pilnowania)

Do środków trwałych jednostki zalicza się też obce środki trwałe używane przez nią w ramach leasingu finansowego.

Środki trwałe są ujęte w klasyfikacji rodzajowej - rozporządzenie MF

Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT)

0 - Grunty,

1 - Budynki i lokale,

2 - Obiekty inżynierii lądowej i wodnej,

3 - Kotły i maszyny energetyczne,

4 - Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania,

5 - Specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty,

6 - Urządzenia techniczne,

7 - Środki transportu,

8 - Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie,

9 - Inwentarz żywy.

Bilansowe ujęcie środków trwałych:

II. Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego)

b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej

c) urządzenia techniczne i maszyny

d) środki transportu

e) inne środki trwałe

2. Środki trwałe w budowie

3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

III. NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE:

Należności są to przewidywane wpływy środków pieniężnych z określonych tytułów.

Należności długoterminowe to należności wymagalne po 12 miesiącach od dnia bilansowego, oprócz należności z tytułu dostaw i usług, które niezależnie od terminu rozliczenia zaliczane są do należności krótkoterminowych.

Do należności długoterminowych zalicza się na przykład:

• kaucje wpłacone z tytułu leasingu czy wynajmu lokali, jeśli odpowiednie umowy wygasają później niż rok po dniu bilansowym,

• kwoty należne z tytułu sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, jeśli w umowie jest określony termin zapłaty dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Jeśli należności długoterminowe są spłacane w ratach, to raty płatne w roku obrotowym następującym po dniu bilansowym, a także zaległe raty wykazuje się w ramach aktywów obrotowych.

Bilansowe ujęcie należności długoterminowych:

III. Należności długoterminowe

1. Od jednostek powiązanych

2. Od pozostałych jednostek

IV. INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE:

Inwestycje są to:

• aktywa nabyte przez jednostkę,

• w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej,

• a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści.

Inwestycje długoterminowe to aktywa nabyte przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Bilansowe ujęcie inwestycji długoterminowych:

IV. Inwestycje długoterminowe

1. Nieruchomości

2. Wartości niematerialne i prawne

3. Długoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powiązanych

- udziały lub akcje

- inne papiery wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne długoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach (struktura jak wyżej)

4. Inne inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów obejmują tę część już poniesionych kosztów, która będzie ujmowana w kosztach drugiego roku i następnych lat, licząc od dnia bilansowego.

Do długoterminowych rozliczeń międzyokresowych zalicza się w szczególności:

• aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego,

• koszty remontów kapitalnych,

• koszty udostępnienia złóż,

• odsetki i prowizje policzone przez banki od długoterminowych kredytów,

• różnice między wyższą wartością nominalną wyemitowanych przez jednostkę obligacji, a otrzymaną za nie zapłatą.

Bilansowe ujęcie długoterminowych rozliczeń międzyokresowych:

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Inne rozliczenia międzyokresowe

AKTYWA OBROTOWE:

I. ZAPASY

ZAPASY są to rzeczowe aktywa obrotowe przeznaczone do zbycia lub użycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa ona dłużej niż 12 miesięcy.

Bilansowe ujęcie zapasów:

I. Zapasy

1. Materiały

2. Półprodukty i produkty w toku

3. Produkty gotowe

4. Towary

5. Zaliczki na dostawy

Materiały to środki gospodarcze wytworzone przez różne przedsiębiorstwa, a nabyte z przeznaczeniem u nabywcy do:

• zużycia produkcyjnego, mającego na celu wytworzenie wyrobów lub świadczenie usług,

• wykorzystania na potrzeby ogólnogospodarcze przedsiębiorstwa.

Materiały dzielą się na:

• surowce i materiały podstawowe,

• materiały pomocnicze,

• części zapasowe do maszyn i urządzeń,

• paliwa i smary,

• opakowania,

• odpady użytkowe.

Towary to takie rzeczowe składniki aktywów obrotowych jednostki, które zostały nabyte od obcych kontrahentów z przeznaczeniem do dalszej odsprzedaży bez poddawania ich w danej jednostce procesowi produkcyjnemu.

Produkty gotowe to wyroby, których proces wytwarzania został w pełni zakończony i przekazano je do magazynu, po dokonaniu kontroli jakości.

Półprodukty to składowane w magazynach wyroby, które przeszły określone fazy wytwarzania i są przeznaczone do dalszego przerobu w kolejnych fazach procesu produkcyjnego bądź do sprzedaży.

Produkcję w toku wyraża ta część kosztów bezpośrednich i pośrednich przypadająca na wytwarzane wyroby, które na koniec okresu są w możliwym do ustalenia stadium procesu technologicznego.

II. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE:

Należności krótkoterminowe to należności, których okres spłaty nie przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego, w tym wszystkie należności z tytułu dostaw i usług, niezależnie od terminu ich rozliczenia.

Należności krótkoterminowe można podzielić z punktu widzenia ich przedmiotu na:

• należności handlowe (z tytułu ekwiwalentnej wymiany świadczeń),

• należności niehandlowe (powstałe z różnych innych tytułów).

Należności handlowe występują w jednostce gospodarczej, która sprzedaje produkty lub towary. Powstanie należności wynika z rozbieżności w czasie między momentem dokonania sprzedaży a momentem wpływu określonej sumy środków pieniężnych na rachunek bankowy lub do kasy danej jednostki.

Z punktu widzenia stosunku dłużnika do uregulowania należności wyróżnia się:

• należności bezsporne - akceptowane przez dłużnika oraz o ustalonym terminie ich uregulowania,

• roszczenia - należności kwestionowane w całości lub części przez dłużnika,

• roszczenia sporne - należności skierowane na drogę postępowania sądowego w celu ich wyegzekwowania.

Bilansowe ujęcie należności krótkoterminowych:

II. Należności krótkoterminowe

1. Należności od jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) inne

2. Należności od pozostałych jednostek

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: (jak wyżej)

b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społ.

i zdrowotnych oraz innych świadczeń

c) inne

d) dochodzone na drodze sądowej

III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE:

Inwestycje krótkoterminowe to aktywa nabyte przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych w okresie do 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Bilansowe ujęcie inwestycji krótkoterminowych:

III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powiązanych

- udziały lub akcje

- inne papiery wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach (jak wyżej)

c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

- środki pieniężne w kasie i na rachunkach

- inne środki pieniężne

- inne aktywa pieniężne

2. Inne inwestycje krótkoterminowe

IV. KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE:

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów obejmują tę część już poniesionych kosztów, która będzie ujmowana w kosztach następnego roku obrotowego, licząc od dnia bilansowego.

Do krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych zalicza się w szczególności:

• zapłacone za przyszły rok ubezpieczenia, czynsze, prenumeraty,

• gromadzone koszty prac rozwojowych, do momentu ich przeniesienia do wartości niematerialnych i prawnych,

• nie stanowiące ulepszenia koszty remontów środków trwałych,

Bilansowe ujęcie krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych:

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe - np. prenumerata opłacona na 3 miesiące z góry

PASYWA - ŹRÓDŁA POCHODZENIA MAJĄTKU

PASYWA:

A. Kapitał (fundusz własny)

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

III. Udziały (akcje własne) (wielkość ujemna)

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

VI. Pozostałe kapitały rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (starta) netto

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwa na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

1. wobec jednostek powiązanych

2. wobec pozostałych jednostek

3. fundusze specjalne

IV. Rozliczenia międzyokresowe

A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

I. KAPITAŁ (FUNDUSZ) PODSTAWOWY

Kapitał (fundusz) podstawowy jest to pierwotny wkład właścicieli wniesiony przy założeniu jednostki, ewentualnie później zmieniony. Informuje on, kto jest właścicielem majątku jednostki i kto ma prawo do efektów jej działalności.

Nazwy kapitału (funduszu) podstawowego w zależności od formy prawnej jednostki:

• kapitał zakładowy - w spółkach kapitałowych: akcyjnych oraz z ograniczoną odpowiedzialnością a także w osobowych spółkach komandytowo-akcyjnych,

• fundusz założycielski - w przedsiębiorstwach państwowych,

• fundusz udziałowy - w spółdzielniach,

• kapitał wspólników - w spółkach osobowych,

• kapitał właściciela - w jednostkach osób fizycznych.

Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej wyraża nominalną wartość wyemitowanych akcji, która powinna być określona w statucie spółki oraz w rejestrze sądowym.

Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić w drodze:

• emisji nowych akcji,

• podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji,

• przeznaczenia na ten cel innych kapitałów własnych spółki,

• warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego.

Obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić przez:

• umorzenie akcji,

• zmniejszenie wartości nominalnej akcji,

• połączenie akcji.

Kapitał zakładowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest odpowiednikiem majątku wniesionego do spółki przez wspólników w postaci udziałów.

Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić w drodze:

• ustanowienia nowych udziałów,

• podwyższenia wartości nominalnej udziałów już istniejących,

• przeznaczenia na ten cel innych kapitałów własnych spółki.

Obniżenia kapitału zakładowego dokonuje się głównie w drodze umorzenia udziałów.

Fundusz założycielski stanowi równowartość składników majątkowych wydzielonych z majątku ogólnonarodowego i przekazanych przedsiębiorstwu państwowemu przez organ założycielski. Jest to tym samym udział Skarbu Państwa w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa. Wielkość tego funduszu podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych.

Podwyższenie funduszu założycielskiego może nastąpić w drodze:

• otrzymania od organu założycielskiego składników majątkowych,

• otrzymania dotacji z budżetu państwa,

• pozostawienia w przedsiębiorstwie zysku.

Obniżenie funduszu założycielskiego może wynikać np. z przekazania nieodpłatnie składników majątkowych przedsiębiorstwa.

Fundusz udziałowy jest funduszem podstawowym w spółdzielniach.

Podwyższenie funduszu udziałowego może nastąpić w drodze:

• wpłat udziałów członków spółdzielni,

• pozostawienia w spółdzielni nadwyżki bilansowej.

Obniżenie funduszu udziałowego może nastąpić na skutek:

• zwrotu udziałów członkowskich,

• pokrycia strat jeśli nie jest wystarczający na to fundusz zasobowy.

Kapitał wspólników to wkład wniesiony przez właścicieli w spółkach osobowych.

Do spółek osobowych zaliczamy: spółkę cywilną, spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną.

W spółkach osobowych kapitał podstawowy powstaje z wkładów wnoszonych przez właścicieli w formie pieniężnej i niepieniężnej.

Kapitał właściciela odzwierciedla wkład osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Kapitał ten stanowi jednolitą pozycję o zmiennym charakterze.

II. NALEŻNE WPŁATY NA KAPITAŁ PODSTAWOWY:

Należne wpłaty na kapitał podstawowy, będące ujemną jego korektą, mogą wystąpić jedynie w spółce akcyjnej. Stanowią one zadeklarowane, lecz nie wniesione wkłady kapitałowe.

III. UDZIAŁY ( AKCJE WŁASNE)

Udziały (akcje własne) wykazuje się w kapitale własnym jako wielkość ujemną i wycenia w wartości nominalnej.

Spółka akcyjna akcje własne może nabyć jedynie:

• w celu zapobieżenia zagrażającej spółce poważnej szkodzie,

• w wypadku zaoferowania tych akcji pracownikom lub byłym pracownikom,

• nieodpłatnie lub w drodze sukcesji uniwersalnej,

• w celu ich umorzenia,

• dla zapewnienia roszczeń spółki, gdy nie można ich zaspokoić w inny sposób z majątku akcjonariusza.

IV. KAPITAŁ (FUNDUSZ) ZAPASOWY

Kapitał zapasowy to kapitał samofinansowania wspomagający i stabilizujący działalność jednostki.

Nazwy kapitału (funduszu) zapasowego w zależności od formy prawnej jednostki:

• kapitał zapasowy - w spółkach akcyjnych i w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością,

• fundusz przedsiębiorstwa - w przedsiębiorstwach państwowych,

• funduszu zasobowy - w spółdzielniach.

Kapitał zapasowy jest tworzony z tytułu:

• podziału zysku netto,

• emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej w spółkach akcyjnych,

• obejmowania udziałów powyżej ich wartości nominalnej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

• dopłat akcjonariuszy i udziałowców,

• obniżenia kapitału zakładowego,

• przeniesienia kapitału rezerwowego z aktualizacji wyceny z tytułu zbycia lub likwidacji uprzednio zaktualizowanych środków trwałych.

Kapitał zapasowy może być przeznaczony na:

• pokrycie straty bilansowej,

• zwrot ewentualnych dopłat do kapitału,

• umorzenie udziałów lub akcji,

• wypłatę dywidendy,

• podwyższenie kapitału zakładowego,

• pokrycie kosztów nie powodujących zwiększenia aktywów spółki (np. negatywny wynik prac rozwojowych).

V. KAPITAŁ (FUNDUSZ) Z AKTUALIZACJI WYCENY:

Kapitał (fundusz ) z aktualizacji wyceny został utworzony w związku z urzędową aktualizacją wyceny środków trwałych na 1.01.1995 r.

Na kapitale tym ujmuje się obecnie również skutki:

• wyceny aktywów jednostki po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania oraz utworzenie rezerw w związku z zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności,

• zmiany wartości inwestycji zaliczonych do aktywów trwałych do poziomu cen rynkowych,

• przekwalifikowania inwestycji długoterminowych do krótkoterminowych,

• różnic kursowych dotyczących inwestycji długoterminowych wyrażonych w walutach obcych na dzień wyceny,

• naliczania lub rozwiązania rezerwy z tytułu podatku odroczonego od operacji ujmowanych na kapitałach,

• utworzenia lub rozliczenia aktywów z tytułu podatku odroczonego od operacji ujmowanych na kapitałach.

VI. POZOSTAŁE KAPITAŁY REZERWOWE:

Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe tworzone są z zysku netto i służą na ogół przejściowemu zatrzymaniu w spółce zysku w celu stabilizowania wysokości dywidendy w latach przyszłych mimo gorszych warunków ekonomicznych lub na pokrycie wydatków dotyczących zadań specjalnych obarczonych pokaźnym ryzykiem, np. wprowadzenia nowego wyrobu na rynek.

Ustawa o rachunkowości stanowi, że kapitał rezerwowy w spółkach akcyjnych tworzy się między innymi w wysokości:

• wartości nabytych przez spółkę akcyjną akcji własnych według ceny nabycia tych akcji,

• wartości nominalnej akcji własnych, uzyskanych nieodpłatnie, przeznaczonych do umorzenia.

VII. ZYSK (STRATA) Z LAT UBIEGŁYCH:

Zysk (strata) z lat ubiegłych - zysk zatrzymany z poprzednich lat, lub nie pokryta strata z lat ubiegłych (ta ze znakiem minus), a także skutki błędów podstawowych oraz zmiany wyceny.

VII. ZYSK ( STARTA) NETTO:

Zysk (strata) netto - zysk lub strata (ta ze znakiem minus) zrealizowana w danym roku obrotowym. Kwota ta odpowiada wielkości wyniku finansowego wykazanego w rachunku zysków i strat.

W spółkach kapitałowych zysk netto jest ustalany przez odjęcie od zysku brutto obciążeń z tytułu podatku dochodowego.

W spółkach osobowych oraz w przedsiębiorstwach prowadzonych przez osoby fizyczne w pozycji tej wykazuje się zysk (stratę) brutto za rok obrotowy, ponieważ jednostki te nie są podatnikami podatku dochodowego.

IX. ODPISY Z ZYSKU NETTO W CIĄGU ROKU OBROTOWEGO:

Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego są to zaliczkowe odpisy na poczet wyniku finansowego danego roku obrotowego. Wykazuje się je ze znakiem minus.

Bilansowe ujęcie kapitału (funduszu) własnego:

A. Kapitał (fundusz) własny

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podst. (wielkość ujemna)

III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego

(wielkość ujemna)

B. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA:

I. REZERWA NA ZOBOWIĄZANIA:

Rezerwy na zobowiązania są to oszacowane na moment tworzenia tych rezerw przyszłe zobowiązania, których termin zapłaty i kwota nie są całkowicie pewne, lecz prawdopodobne.

Cel tworzenia rezerw stanowi urealnienie wysokości zadłużenia przedsiębiorstw.

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego określa kwotę podatku dochodowego, którą jednostka będzie musiała w przyszłości zapłacić w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych między wartością bilansową danego składnika aktywów lub pasywów a jego wartością podatkową.

Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne obejmują przyszłe zobowiązania jednostki w stosunku do zatrudnionych pracowników, wynikające z układów zbiorowych pracy, umów o pracę, regulaminów wynagradzania itp. Dotyczą one w szczególności:

• odpraw emerytalnych,

• odpraw rentowych,

• nagród jubileuszowych.

Bilansowe ujęcie rezerw na zobowiązania:

Rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

- długoterminowa

- krótkoterminowa

3. Pozostałe rezerwy

- długoterminowe

- krótkoterminowe

II. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE:

Zobowiązania długoterminowe obejmują ogół zobowiązań jednostki z różnych tytułów, które stają się wymagalne po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego. Do zobowiązań tych nie zalicza się zobowiązań z tytułu dostaw i usług, które bez względu na termin ich wymagalności są zawsze w całości zaliczane do zobowiązań krótkoterminowych.

Zobowiązania długoterminowe razem z kapitałem własnym stanowią stabilne źródło finansowania określane mianem kapitału stałego.

Kredyty i pożyczki długoterminowe obejmują wszystkie zaciągnięte przez jednostkę kredyty i pożyczki bez względu na cel ich przeznaczenia, jeśli tylko spełniają kryterium czasu.

Zobowiązania długoterminowe z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych wynikają z rozrachunków spowodowanych wyemitowaniem przez jednostkę dłużnych papierów wartościowych, np. obligacji, listów zastawnych.

Inne długoterminowe zobowiązania finansowe obejmują wszystkie pozostałe zobowiązania finansowe nie zaliczone do wyżej wymienionych, np. z tytułu umów leasingu finansowego.

Inne długoterminowe zobowiązania to np. wymagające spłaty zobowiązania objęte układami, w myśl których nastąpiło rozłożenie zapłaty tej części zobowiązań na szereg lat - w części płatnej po roku od dnia bilansowego i później.

Bilansowe ujęcie zobowiązań długoterminowych:

Zobowiązania długoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

2. Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe

d) inne

III. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE:

Zobowiązania krótkoterminowe obejmują wszystkie zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz całość lub tę część pozostałych zobowiązań jednostki, których okres wymagalności przypada w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Kredyty i pożyczki krótkoterminowe obejmują wszystkie zaciągnięte przez jednostkę kredyty i pożyczki bez względu na cel ich przeznaczenia, których spłata wymagana jest w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Zobowiązania krótkoterminowe z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych to zobowiązania wynikające z rozrachunków z tytułu wyemitowanych przez jednostkę dłużnych papierów wartościowych, których okres wykupu przypada na najbliższe 12 miesięcy.

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług obejmują wszystkie zobowiązania wynikające z rozrachunków krajowych i zagranicznych z tytułu zakupu materiałów, towarów oraz usług przeznaczonych do działalności operacyjnej.

Zaliczki otrzymane na dostawy obejmują wszystkie zaliczki otrzymane na poczet świadczeń, które - z chwilą ich wykonania - spowodują powstanie należności z tytułu dostaw i usług.

Zobowiązania wekslowe to kwota zobowiązań wynikająca z wystawionych weksli własnych i nie wykupionych do dnia bilansowego.

Zobowiązania publicznoprawne z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń obejmują zobowiązania z tytułu:

• wszelkich podatków, bez względu na czy podatki te stanowią dochód budżetu centralnego, czy budżetów gmin,

• ceł, łącznie z opłatą manipulacyjną,

• ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,

• innych świadczeń o charakterze publicznoprawnym, to jest takich, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej.

Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń stanowią wszystkie naliczone, lecz nie podjęte na koniec roku wynagrodzenia, zarówno z tytułu umów o pracę, jak i umów o dzieło oraz umów zlecenia.

Inne zobowiązania krótkoterminowe obejmują między innymi zobowiązania wobec:

• dostawców dóbr i usług związane z budową lub zakupem środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

• towarzystw ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

• pracowników - z innych tytułów niż wynagrodzenia.

Fundusze specjalne stanowią zarezerwowane na ściśle określone cele i zarządzane przez jednostkę środki, pochodzące głównie z obciążeń kosztów jednostki i podziału jej zysku, nie zaliczane jednak do kapitału własnego.

Do funduszy specjalnych w szczególności zalicza się:

• Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych,

• Zakładowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Bilansowe ujęcie zobowiązań krótkoterminowych:

III. Zobowiązania krótkoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) inne

2. Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe

d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

e) zaliczki otrzymane na dostawy

f) zobowiązania wekslowe

g) z tytułu podatków, ceł i innych świadczeń

h) z tytułu wynagrodzeń

i) inne

3. Fundusze specjalne

IV. ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE:

Bilansowe ujęcie rozliczeń międzyokresowych:

IV. Rozliczenia międzyokresowe

1. Ujemna wartość firmy

2. Inne rozliczenia międzyokresowe

- długoterminowe

- krótkoterminowe

Pasywa - źródła pochodzenia majątku - kapitały własne i obce

Źródła pochodzenia majątku
Kapitały (fundusze) własne
Forma prawna podmiotu gospodarczego	Kapitał powierzony	Kapitały (fundusze) samofinansowania
Przedsiębiorstwo państwowe	Fundusz założycielski	Fundusz przedsiębiorstwa
Spółdzielnia	Fundusz udziałowy	Fundusz zasobowy	Kapitał(fundusz) rezerwowy z aktualizacji wyceny środków trwałych	Pozostałe kapitały rezerwowe	Wynik finansowy netto
Spółka akcyjna	Kapitał akcyjny	Kapitał zapasowy
Spółka z o.o.	Kapitał udziałowy	Kapitał zapasowy
Spółki cywilne, jawne, komandytowe	Kapitał właścicieli wspólników lub kapitał zakładowy
Kapitały (fundusze) obce Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Fundusze specjalne

Bilans (wzór)

AKTYWA	PASYWA
A. Aktywa trwałe	A. Kapitał (fundusz) własny
I. Wartości niematerialne i prawne	I. Kapitał (fundusz) podstawowy
1. Koszty zakończonych prac rozwojowych	II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
2. Wartość firmy	III. Udziały (akcje własne) (wielkość ujemna)
3. Inne wartości niematerialne i prawne	IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne	V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
II. Rzeczowe aktywa trwałe	VI. pozostałe kapitały rezerwowe
1. Środki trwałe	VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
2. Środki trwałe w budowie	VIII. Zysk (strata) netto
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie	IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
III. Należności długoterminowe	B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
1. Od jednostek powiązanych	I. Rezerwa na zobowiązania
2. Od pozostałych jednostek	II. Zobowiązania długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe	III. Zobowiązania krótkoterminowe
1. Nieruchomości	1. Wobec jednostek powiązanych
2. Wartości niematerialne i prawne	a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności
3. Długoterminowe aktywa finansowe	- do 12 miesięcy
a) w jednostkach powiązanych	- powyżej 12 miesięcy
- udziały lub akcje	b) inne
- inne papiery wartościowe	2. Wobec pozostałych jednostek
- udzielone pożyczki	3. Fundusze specjalne
- inne długoterminowe aktywa finansowe	IV. Rozliczenia międzyokresowe
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe
a) w jednostkach powiązanych
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
-inne
b) w pozostałych jednostkach
c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych
- inne środki pieniężne
- inne aktywa pieniężne
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
suma aktywów	suma pasywów

Szczegółowość informacji w sprawozdaniu finansowym

Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:

• średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób,

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 2 000 000 euro,

• przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4 000 000 euro

- może sporządzać sprawozdanie finansowe w formie uproszczone (sporządza bilans, rachunek zysków i strat i informację dodatkową)j.

3. Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

Badaniu i ogłaszaniu, podlegają roczne sprawozdania finansowe jednostek powiązanych, w tym roczne skonsolidowane sprawozdania grup kapitałowych, a także roczne sprawozdania finansowe kontynuujące działalność:

1. banków oraz zakładów ubezpieczeń,

2. jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych, jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

3. spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,

4. pozostałych jednostek, które w poprzednim roku obrotowym, za który sporządzano sprawozdania spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego wynosiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,

Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.

Funkcjonowanie kont księgowych

Konto jest to dowolny technicznie rachunek służący do odzwierciedlania stanu i zmian określonego składnika aktywów, pasywów, kosztów i przychodów.

Jednostronny układ konta (pagina)

Materiały
Data	Nr dowodu	Treść	Kwota
						Wn	Ma
5.04. 6.04.	Pz-2 Rw-1	Zakup Zużycie	8 000	3 000

Dwustronny układ konta (folio)

Wn Materiały Ma
Data	Numer dowodu	Treść	Kwota	Data	Numer dowodu	Treść	Kwota
5.04.	Pz-2	Zakup	8 000	6.04.	Rw-1	Zużycie	3 000

Podstawowe elementy każdego konta:

• nazwa i symbol konta,

• dwie przeciwstawne strony konta,

• data każdego zapisu,

• numer dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu,

• treść operacji,

• kwota operacji.

Klasyfikacja kont z punktu widzenia pełnionej przez nie funkcji:

1. konta bilansowe,

2. konta niebilansowe,

3. konta rozliczeniowe

Uproszczony układ zestawienia obrotów i sald

Lp	Nazwa konta	Obroty narastające		Salda końcowe
				Dt	Ct	Dt	Ct
1. 2. n.
Suma

Lp	Nazwa konta	Obroty narastające		Salda końcowe
				Dt	Ct	Dt	Ct
1. 2. n.
Suma

Czynności wykonywane przy sporządzaniu zestawienia obrotów i sald :

1. Ustalenie obrotów debetowych i kredytowych na wszystkich kontach przez zsumowanie zapisów księgowych.

2. Przeniesienie obrotów poszczególnych kont do odpowiednich kolumn zestawienia.

3. Zbilansowanie obrotów debetowych i kredytowych kont.

4. Obliczenie sald poszczególnych kont i przeniesienie ich do odpowiednich kolumn zestawienia.

5. Zbilansowanie sald debetowych i kredytowych kont.

Błędy wykrywane przez zestawienie obrotów i sald:

• podwójne księgowanie po tej samej stronie kont,

• podwójne księgowanie po różnych stronach kont, lecz w niejednakowych sumach,

• błędy rachunkowe w obliczaniu obrotów kont,

• błędy rachunkowe w obliczaniu sald,

• zaksięgowanie operacji tylko na jednym koncie, bez zapisu przeciwstawnego.

Błędy nie wykrywane przez zestawienie obrotów i sald:

• brak ujęcia operacji gospodarczej,

• wielokrotne ujęcie tej samej operacji,

• zaksięgowanie operacji zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, ale na niewłaściwych kontach bądź też na niewłaściwych stronach kont,

• zaksięgowanie operacji zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, ale w niewłaściwej kwocie.

Błędy księgowe mogą dotyczyć:

• dokumentacji księgowej,

• ewidencji księgowej,

• urządzeń pomocniczych i kontrolnych.

Storno jest to sposób poprawiania błędów w księgowości za pomocą dodatkowego księgowania usuwającego wpływ mylnego zapisu na końcowe saldo konta albo jednocześnie na obroty i końcowe saldo konta.

1

---